haar

Zelfstandigen: statuut van de meehelpende echtgenoot w echtgeno(o)t(e) is zelfstandige, u helpt hem/haar bij de uitoefening van zijn/haar beroepsactiviteiten en u beschikt niet over een beroeps- of vervangingsinkomen dat u volledige bescherming biedt op het vlak van de sociale zekerheid. In dat geval wordt u beschouwd als meehelpende echtgeno(o)t(e) en zou dit artikel u zeker moeten interesseren...

U

Wat verandert er op 1 juli 2005? Op 1 juli 2005 wordt het maxistatuut verplicht voor alle meehelpende echtgenoten van zelfstandigen. Wat houdt dat in? • U geniet het volwaardige sociale statuut van de zelfstandigen. • U geniet sociale bescherming op het vlak van uitkeringen en geneeskundige verzorging. • U bent bij uw ziekenfonds ingeschreven als actieve gerechtigde in het stelsel van de zelfstandigen. • U betaalt sociale bijdragen die berekend zijn op basis van het fiscale inkomen dat u ontvangt van uw zelfstandige echtgeno(o)t(e). Uw ziekenfonds zal contact met u opnemen om uw dossier in orde te brengen. Cécile Vandercoilden

IZOM: Zorg over grenzen heen tel, u wilt zich laten behandelen in het buitenland. In principe moet u dan altijd de schriftelijke toestemming hebben van de adviserend geneesheer van uw ziekenfonds om terugbetaald te worden. IZOM vormt een uitzondering op deze regel: een specifiek document volstaat.

S

Wat is IZOM? IZOM staat voor ‘Integratie Zorg Op Maat’. Het is een akkoord rond gezondheidszorg in het kader van het project ‘Geneeskundige verzorging zonder grenzen’. Het doel is om het de inwoners van de Euregio Maas-Rijn op administratief vlak makkelijker maken zich te laten verzorgen aan de andere kant van de grens.

Welke geografische gebieden vallen onder de toepassing van IZOM? De Euregio Maas-Rijn omvat de volgende gebieden: - provincies Luik en Limburg (België); - provincies Noord-Brabant en Nederlands-Limburg (Nederland); - streek rond Aken en de arrondissementen Bitburg, Daun en Prüm (Duitsland).

U kunt een beroep doen op IZOM voor onder andere een raadpleging bij een geneesheer-specialist of een ziekenhuisopname voorgeschreven door een buitenlandse arts.

• U gaat naar Nederland Woont u bijvoorbeeld in Hasselt en wilt u een neurochirurg raadplegen in Maastricht, dan krijgt u van uw ziekenfonds het document IZOM E112+ toegestuurd. Neem dat zeker mee wanneer u vertrekt! • U gaat naar Duitsland Woont u bijvoorbeeld in Luik en wilt u in Aken een cardioloog raadplegen, dan stuurt het ziekenfonds het document IZOM E112+ eerst naar Duitsland. U ontvangt daarna vanuit Duitsland de nodige documenten. Ook die zeker meenemen wanneer u vertrekt! Zelfstandigen kunnen enkel een beroep doen op IZOM in geval van een ziekenhuisopname.

PROFIEL

88

-

PANORAMA

Wat moet u doen als u van IZOM gebruik wilt maken?

Weet dat raadplegingen bij een buitenlandse huisarts, kinesitherapeut of tandarts niet onder IZOM vallen: u zult er geen terugbetaling voor krijgen. De procedure om een terugbetaling te krijgen verschilt naargelang u naar Nederland of naar Duitsland gaat.

4

Uw ziekenfonds kan u bijkomende inlichtingen verschaffen

Ariane Mollu

Deeltijds werken tijdens een periode van arbeidsongeschiktheid ie arbeidsongeschikt wordt als gevolg van een ongeval of een ziekte, moet het ziekenfonds daarvan op de hoogte brengen. De adviserend geneesheer zal uw arbeidsongeschiktheid dan erkennen, op voorwaarde dat u al uw beroepsactiviteiten stopgezet heeft. Wist u echter dat het mogelijk is om tijdens de periode van arbeidsongeschiktheid opnieuw aan de slag te gaan, maar dan wel slechts gedeeltelijk?

W

Loontrekkenden Een deeltijdse werkhervatting valt te overwegen als u nog niet in staat bent om al uw vroegere taken opnieuw op te nemen. Als u deeltijds wilt gaan werken, dan moet u dat eerst bespreken met uw behandelende arts. Daarna volgt overleg met uw werkgever over de voorwaarden van de gedeeltelijke werkhervatting (wanneer, wat, hoelang). Vergeet niet dat u nadien de toestemming van de adviserend geneesheer van uw ziekenfonds nodig hebt vóór u terug aan de slag kunt gaan. De adviserend geneesheer zal uw graad van ongeschiktheid (minstens 50 %) inschatten, ofwel op basis van een nieuw onderzoek ofwel op basis van elementen in uw dossier. IMAGE BANK

Vanaf wanneer? Waar? Wat? Wie als arbeidsongeschikt erkend is en deeltijds terug aan de slag wil gaan, moet de adviserend geneesheer de volgende gegevens bezorgen: • het soort werk (Hetzelfde werk als vroeger? Wat houdt dat precies in?); • het werkritme (bv. 4 uur per dag, 2 dagen per week, enz.); • de uurregeling (bv. van 8 tot 12 uur, van 14 tot 16 uur, enz.); • de datum van de eerste dag van de voorziene deeltijdse werkhervatting; • het adres van uw kantoor of werkplaats.

Vergoeding Een gedeeltelijke werkhervatting biedt u de kans om geleidelijk aan opnieuw opgenomen te worden in het arbeidsmilieu. Bovendien betaalt de werkgever u een vergoeding, in overeenstemming met de geleverde prestaties. Dat heeft uiteraard gevolgen voor uw ziekenfondsuitkering, maar in de meeste gevallen ligt uw nieuwe totale inkomen iets hoger dan de uitkeringen die u ontvangt tijdens de periode waarin u al uw activiteiten stopzet. Om die uitkeringen te kunnen betalen, heeft het ziekenfonds overigens een document nodig dat aan het einde van de maand wordt ingevuld door uw werkgever.

Hoe lang? De duur van de gedeeltelijke werkhervatting hangt af van hoe uw gezondheidstoestand evolueert. Het kan zijn dat u slechts korte tijd deeltijds hoeft te werken vóór u opnieuw voltijds aan de slag kunt, maar de gedeeltelijke werkhervatting kan ook min of meer lang duren. Een voorwaarde is wel dat er al die tijd op medisch vlak een arbeidsongeschiktheid is van ten minste 50 %. In dat geval moet de adviserend geneesheer de ongeschiktheid in principe elke 6 maanden opnieuw bekijken.

Soort werk Een loontrekkende kan de functie die hij het laatst heeft uitgeoefend deeltijds hervatten in het bedrijf waar hij nog een arbeidscontract heeft of in een ander bedrijf. Andere mogelijkheden zijn om als zelfstandige aan de slag te gaan of in een beschutte werkplaats. Voor vrijwilligerswerk in een vzw of om opleidingen te volgen, hebt u ook het akkoord van de adviserend geneesheer nodig.

•

Zowel loontrekkenden als zelfstandigen moeten de volgende zaken goed voor ogen houden: Ze moeten in het bezit zijn van de schriftelijke toestemming van de adviserend geneesheer vóór ze terug aan de slag kunnen. Zoniet riskeren ze een financiële sanctie waarbij de ziekenfondsuitkering verminderd of zelfs geschrapt wordt. Onterecht betaalde uitkeringen kunnen meer dan een jaar na de feiten worden teruggevorderd! Ze moeten de voorwaarden voor de gedeeltelijke werkhervatting nauwgezet naleven. De adviserend geneesheer preciseert die voorwaarden op het document waarmee hij zijn akkoord geeft voor de werkhervatting. Als de voorwaarden wijzigen, kan de adviserend geneesheer de situatie opnieuw evalueren en eventueel de voorwaarden van de hervatting aanpassen. Christophe Van den Bremt

-

•

88

Kortom

PROFIEL

Zelfstandigen die als arbeidsongeschikt zijn erkend nadat ze al hun professionele activiteiten volledig hebben stopgezet, kunnen ook deeltijds terug aan de slag gaan. De adviserend geneesheer van het ziekenfonds zal echter enkel zijn akkoord geven voor de deeltijdse hervatting als de zelfstandige van plan is om binnen maximaal 18 maanden zijn vroegere taken opnieuw op te nemen. Zelfstandigen hebben ook de mogelijkheid om een activiteit aan te vatten die verschilt van hun vroegere beroep. In dat geval is het akkoord van de adviserend geneesheer slechts 6 maanden geldig. Na die termijnen (18 en 6 maanden) stopt de erkenning van de arbeidsongeschiktheid.

PANORAMA

Zelfstandigen

5

ZIEKENHUISVERBLIJF: Indexering van het persoonlijke aandeel verpleegdag f u nu kiest voor een eenpersoons-, een tweepersoons- of een meerpersoonskamer, elk ziekenhuisverblijf brengt een aantal vaste kosten met zich mee. Zo betaalt u onder andere per dag een forfait voor toegediende geneesmiddelen. Het persoonlijk aandeel in de verpleegdag is ook zo’n vaste kost. Hoeveel u betaalt, varieert naargelang de lengte van uw verblijf en uw sociaal statuut (zie tabel). De bedragen werden geïndexeerd op 1 januari 2005.

O

Persoonlijk aandeel in de verpleegdag bij opname in een ziekenhuis (dagbedragen geldig voor 2005) Statuut verzekerde Verzekerden met VT* + PTL**

1e dag

Van de 2e tot de 90e dag Vanaf de 91e dag

4,55

4,55

4,55

Kinderen ten laste van verzekerden zonder VT

31,82

4,55

4,55

Verzekerden + PTL (met uitz. van de kinderen)

40,08

12,81

4,55

Verzekerden zonder personen ten laste

40,08

12,81

12,81

Volledig werklozen (met gezinslast of alleenstaanden) die gedurende ten minste 12 maanden een uitkering krijgen + PTL (met uitz. van de kinderen)

31,82

4,55

4,55

Gerechtigden die bij gerechtelijke beslissing of notariële akte alimentatiegeld moeten betalen + PTL (met uitz. van de kinderen)

40,08

12,81

4,55

* VT: verhoogde tegemoetkoming (vroeger WIGW met voorkeurregeling) ** PTL: personen ten laste

Bijzonderheden: - In psychiatrische ziekenhuizen gelden vanaf de eerste dag na vijf jaar verblijf andere bedragen dan deze vermeld in de tabel. - Komt u binnen 90 dagen na een vorig verblijf opnieuw in het ziekenhuis terecht, dan betaalt u niet opnieuw het hogere remgeld dat geldt voor de eerste dag. De ligdagen van uw nieuwe opname worden opgeteld bij die van uw eerste verblijf. In een psychiatrische instelling is dat binnen zes maanden.

Kamersupplementen in het ziekenhuis Naast een persoonlijk aandeel in de verpleegdag, dat iedereen betaalt onafhankelijk van de keuze van de kamer, betaalt u in de meeste ziekenhuizen een supplement voor de kamer als u gekozen hebt voor een twee- of een eenpersoonskamer. Het ziekenhuis mag in deze twee gevallen (niet in het geval van een meerpersoonskamer!) het supplement voor de kamer vrij bepalen. Voor een eenpersoonskamer bestaat er geen maximumsupplement. In de praktijk loopt het op tot 180 euro/ligdag. Voor een tweepersoonskamer is een maximum vastgesteld van 19,72 euro/ligdag. U vindt de kamersupplementen op het opnameformulier.

PROFIEL

88

-

PANORAMA

Meer weten?

6

Om de kamersupplementen te weten te komen, kunt u terecht bij uw ziekenfonds. U kunt ook surfen naar www.mloz.be. Onder ‘Supplementen ziekenhuizen’ in het menu ‘Tools’ vindt u een bestand met de voorschotten, de kamersupplementen en de aangekondigde maximale ereloonsupplementen in elk Belgisch ziekenhuis. Wilt u meer algemene informatie over een verblijf in het ziekenhuis, dan kunt u bij uw ziekenfonds de ‘Ziekenhuisgids’ bestellen of hem downloaden op www.mloz.be.

Reservefonds: aftrekbaarheid bijdrage 2004 Sinds 1995 innen alle ziekenfondsen bij hun leden elk jaar een bijdrage voor het reservefonds*. Uit dit ‘spaarpotje’ kan het ziekenfonds putten wanneer het meer geld moet uitgeven voor zijn terugbetalingen dan het van de overheid krijgt toegeschoven. Het was de overheid zelf die dit principe van financiële verantwoordelijkheid van de ziekenfondsen invoerde en het wettelijk verplicht maakte. Ziekenfondsen mogen niet-betaalde bijdragen reservefonds afhouden van de terugbetalingen geneeskundige verstrekkingen of van een uitkering. De bijdrage reservefonds is fiscaal aftrekbaar. U vermeldt het bedrag dat u in 2004 aan uw ziekenfonds betaald hebt, op uw aangifteformulier. U hoeft geen bewijsstuk bij te voegen. Waar op de aangifte u de bijdrage moet invullen, hangt af van welke soort inkomsten u ontvangt. U vindt alle details op de website van uw ziekenfonds. * Men spreekt ook over het bijzonder reservefonds, financiële verantwoordelijkheid of responsabilisering.

Beslaglegging op uw inkomen Wie zijn schulden niet betaalt, riskeert een beslaglegging op zijn inkomen. Een schuldeiser kan beslag leggen zowel op uw beroepsinkomen als uw vervangingsinkomen (bv. ziekenfondsuitkeringen). Hoeveel men mag inhouden, hangt af van uw netto maandinkomen en ligt vast in grensbedragen. Als het beslag een alimentatie betreft, dan zijn de grensbedragen niet van toepassing.

Bedragen vatbaar voor beslag sinds 1 januari 2005 (in euro) Netto maandinkomen*

Gedeelte waarop beslag mag worden gelegd Inkomsten uit beroepsactiviteit

Andere inkomsten (uitkeringen)

Tot 889

Niets

Niets

Boven 889 en tot 954

20 % (max. 13 euro)

20 % (max. 13 euro)

Boven 954 en tot 1.053

30 % (max. 29,70 euro)

Boven 1.053 en tot 1.152

40 % (max. 39,60 euro)

Boven 1.152

Alles

40 % (max. 79,20 euro) Alles

* De bedragen worden verhoogd met 54 euro per kind ten laste, op voorwaarde dat de schuldenaar dit aangeeft met een modelformulier.

Een voorbeeld: Een werknemer heeft geen kinderen en haalt uit zijn beroepsactiviteit een netto inkomen van 1.500 euro. Op dit bedrag mag het volgende ingehouden worden: 13 + 29,70 + 39, 60= 82,30 euro + 348 euro (dat is het verschil tussen 1.500 euro en het grensbedrag 1.152 euro) = 430,30 euro. Bij inkomens hoger dan 1.152 euro netto houdt elke werknemer sowieso 1.069,70 euro over. Het kan ook zijn dat u in de sociale zekerheid een betaling kreeg waar u eigenlijk geen recht op had. Dan kan het ziekenfonds, na een aangetekend schrijven, 10% inhouden op uw uitkeringen en terugbetalingen geneeskundige verzorging. Dat kan zowel op eigen initiatief als het over de ziekteverzekering gaat, als op vraag van bijvoorbeeld de werkloosheid of de pensioenen. Bij de 10%- inhouding wordt er geen rekening gehouden met grensbedragen, tenzij u kunt bewijzen dat uw inkomen onder het leefloon zit.

Eind 2003 sloten artsen en ziekenfondsen een nieuw akkoord voor de komende twee jaar (2004-2005). Dankzij dat akkoord hebben patiënten in grote mate tariefzekerheid: verbonden artsen moeten de afgesproken tarieven respecteren, behalve als de patient bijzondere eisen stelt of op de dagen en uren dat de verbonden arts niet aan verbintenistarief werkt. Niet-verbonden Indexering/herwaardering honoraria huisartsen* huisartsen (+/- 15%) mogen hun honorarium vrij vaststellen. Raadpleging Huisbezoek Naast budget- en kwaliteitsaspecten, voorziet het akkoord euro euro in een opwaardering van de huisartsgeneeskunde. Die vertaalt zich in een stapsgewijze verhoging van de honoraria. Eind 2004 18,26 28 Voor 2005 zijn twee verhogingen gepland (zie kader). April 2005 19 29 Het ziekenfonds voorziet in een terugbetaling van de verDecember 2005 20 30 melde honoraria: 75% voor raadplegingen en 65% voor huisbezoeken voor gewone verzekerden zonder globaal * geaccrediteerd erkende huisarts medisch dossier. Bert Corremans

-

overbodig werd. Bijgevolg schrapt een Koninklijk Besluit van 2001 de manipulaties uit de nomenclatuur van de geneeskundige verstrekkingen. Gevolg: er is geen terugbetaling meer voorzien. De manipulaties mogen niet afzonderlijk aan de patiënt worden aangerekend. Ze zijn begrepen in het honorarium van de coronarografie en/of het forfait one day. Veel ziekenhuizen rekenen de manipulatie nog steeds aan, nu echter volledig ten laste van de patiënt. De aangerekende bedragen variëren tussen 30 euro en 125 euro. Indien u een factuur ontvangt waarop die manipulaties worden gefactureerd, neem dan vóór u betaalt contact op met de dienst JURA van uw ziekenfonds. Zij zullen het nodige doen.

88

Veel ziekenhuizen factureren ‘manipulaties voor selectieve coronarografie’. Dat brengt met zich mee dat ze eigenlijk tweemaal betaald worden voor dezelfde prestatie. Uw ziekenfonds betwist dan ook de afzonderlijke aanrekening van deze manipulaties. We lichten even toe. Een coronarografie is een inwendig hartonderzoek: men brengt de kransslagaders in beeld om eventuele vernauwingen of afsluitingen op te sporen. Vroeger werden de manipulaties die bij zo een onderzoek horen, apart gefactureerd met de nomenclatuurcode 468355-468366. De evolutie in de geneeskunde maakte die manipulaties echter steeds gemakkelijker, zodat de afzonderlijke facturatie daarvan

PROFIEL

Manipulaties voor selectieve coronarografie onterecht gefactureerd

PANORAMA

-

RECHT

RECHT

Indexering en herwaardering honoraria huisartsen

Isabel Huyghe

7

IMAGE BANK

W

e weten dat de vakantieperiode aangebroken is wanneer onze auto-

snelwegen dichtslibben met caravans. De grote trek naar de zonnige(re) oorden is begonnen. Wist u dat u ook tijdens uw vakantie in het buitenland op uw ziekenfonds kunt rekenen?

Op vakantie: zee, zon, strand, sneeuw... en uw ziekenfonds! EuroCross

PROFIEL

88

-

VIZIER

Wij wensen het niemand toe, maar elk jaar zijn er mensen die met medische problemen kampen tijdens hun vakantie of die het slachtoffer zijn van een ongeluk. En dan is het goed dat u de hulp van uw ziekenfonds kunt inroepen. EuroCross, de alarmcentrale van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, staat 24 uur op 24 klaar om u met raad en daad bij te staan. Via het telefoonnummer +32 2 272 09 00 - u vindt het terug op de achterkant van uw Europese ziekteverzekeringskaart - kunt u de nodige reisbijstand vragen als u dringend in het ziekenhuis moet worden opgenomen. De bijstand gaat van het contacteren van buitenlandse artsen en de familie in België, tot het betalen van de ziekenhuisfacturen en het naar België repatriëren van de patiënt indien dit medisch noodzakelijk is.

8

In 2004 deden 1.717 leden een beroep op EuroCross, waarbij in 310 gevallen de patiënt naar België moest worden gerepatrieerd. Het besluit tot een repatriëring wordt genomen als bijvoorbeeld blijkt dat de medische infrastructuur ter plaatse onvoldoende is of als de patiënt enkel met een bijzonder transportmiddel kan terugkeren (ambulance, liggend in een vliegtuig enzovoort). Iedereen kent de nieuwsbeelden van Belgische vakantiegangers die met een arm of een been (of beide) in het gips uit het vliegtuig stappen. EuroCross organiseert jaarlijks twee van deze ‘gipsvluchten’, waarbij de ongelukkig ten val gekomen skiërs in groep worden gerepatrieerd. Naast de breuken behoren hart- en maagproblemen tot de meest voorkomende diagnoses. Als u tijdens uw verblijf in het buitenland dialysesessies of zuurstofbehandelingen ondergaat, dan kunt u ook in dit geval een beroep doen op EuroCross voor de organisatie van deze behandelingen ter plaatse. In 2004 behandelde EuroCross dossiers uit 73 verschillende landen. Meestal gaat het om verblijven in een land van de Europese Unie. Uit het aantal dossiers blijkt ook dat Frankrijk de populairste reisbestemming blijft (499 dossiers), gevolgd door

Spanje (322) en Italië (101). Het is ook opvallend dat meer en meer toeristen naar Turkije trekken. Dat blijkt uit het stijgende aantal dossiers dat EuroCross behandelde in dat land (182). Ook in meer exotische bestemmingen als Egypte (19) en de Dominicaanse republiek (16) moet EuroCross steeds vaker de nodige bijstand verlenen.

Mediphone Gelukkig zijn niet alle medische problemen altijd zo dringend of ernstig, en da’s maar goed ook! Soms kunnen ook kleine kwaaltjes als tandpijn of een schaafwonde de pret bederven tijdens een vakantie. Voor kleine medische probleempjes hebben de Onafhankelijke Ziekenfondsen als enige in België ook een dienstverlening ontwikkeld: Mediphone. Via het telefoonnummer +32 2 778 94 94 - ook te vinden op de achterkant van uw Europese ziekteverzekeringskaart - kan u deze infolijn 24 uur op 24 contacteren. Stel dat u tijdens een citytrip in Praag ‘s nachts wakker wordt met verschrikkelijke tandpijn. Mediphone kan u vertellen waar u een Praagse tandarts vindt die u kan helpen in een taal die u begrijpt. U kunt Mediphone ook contacteren vóór u op vakantie vertrekt om uw verblijf in het buitenland voor te bereiden. Stel dat u voor 3 weken naar Nice vertrekt en daar uw kinesitherapiebehandelingen moet voortzetten. U kunt dan Mediphone bellen om te weten welke Franse kinesitherapeut het dichtst bij uw verblijfadres werkt. Waar u zich ook bevindt, Mediphone kan u inlichtingen verstrekken over ziekenhuizen, artsen, apothekers, tandartsen en verplegers in alle landen van de wereld. In 2004 belden 552 leden naar Mediphone met vragen over de medische infrastructuur in 48 landen. Mediphone beantwoordde onder andere volgende vragen: Waar vind ik een pediater in Catania, Italië? Waar vind ik een Franstalige arts in Torrevieja, Spanje? Waar vind ik een ziekenhuis in San Juan, Dominicaanse Republiek?

Terugbetaling Zoals reeds gezegd kunt u contact opnemen met Eurocross en Mediphone wanneer u tijdens uw verblijf in het buitenland nood hebt aan medische bijstand of wanneer u op zoek bent naar bepaalde inlichtingen. Het gebeurt echter vaak dat vakantiegangers zelf hun klein medisch probleempje oplossen en de buitenlandse facturen na afloop meebrengen naar België. Het kan bijvoorbeeld gaan om de aankoop van geneesmiddelen of een raadpleging bij een arts. U kunt die facturen aan uw ziekenfonds bezorgen. In de meeste gevallen zal de tegemoetkoming van de verplichte verzekering terugbetaald worden. Wie bijdragen betaalt voor de aanvullende verzekering, krijgt bovendien nog een extra vergoeding. Bijvoorbeeld: u dient bij uw ziekenfonds Franse facturen in voor een totaal bedrag van 200 euro (geneesmiddelen, raadplegingen). In de verplichte verzekering zal uw ziekenfonds 70% of 140 euro terugbetalen. In de aanvullende verzekering betaalt uw ziekenfonds u een bijkomende tegemoetkoming van 35 euro (in geval van ambulante zorg is er steeds een franchise van 25 euro). In 2004 ontvingen de Onafhankelijke Ziekenfondsen 36.341 dossiers waarbij in de meeste gevallen een bijkomende tegemoetkoChristian Horemans ming kon worden betaald.

UW ZIEKENFONDS Uw ziekenfonds staat dus steeds tot uw dienst, zelfs als u in het buitenland bent. Hebt u nog vragen over deze diensten, neem dan gerust contact op met uw ziekenfonds. En als u in de komende dagen of weken nog uw koffers moet pakken, neem dan naast uw zonnebril en zonnecrème ook de telefoonnummers mee van: • EuroCross (+32 2 272 09 00) • Mediphone (+32 2 778 94 94) Goede reis!

EUROCROSS: HET LEVEN ZOALS HET IS De medewerkers van EuroCross worden bij momenten met de meest onwaarschijnlijke verhalen geconfronteerd. Wat mensen meemaken op vakantie, soms maak je er het best geen kiekje van. Niet dat het allemaal moet gaan om pijn, breuken en ziektes … het relaas op zich is vaak al straf genoeg. Deze twee smaakmakers kregen we van Rudi Verbeeck, Senior Operations Manager bij EuroCross.

Vermist na tandartsbezoek Een ongeruste familie belt EuroCross op. Ze hebben net telefoon gekregen: hun zoon ligt in een ziekenhuis in Frankrijk. Nochtans is de verzekerde volgens hen helemaal niet naar het buitenland vertrokken… Wat bleek: de verzekerde was de dag voordien met zijn auto naar de tandarts (in België) vertrokken. Hij was echter verkeerd gereden en zonder het te beseffen op de snelweg richting Parijs terechtgekomen.

Hij durfde niet van de snelweg af en bleef verward voortrijden. Uiteindelijk veroorzaakte hij een verkeersongeval, gelukkig zonder tegenpartij. De hulpdiensten brachten de verzekerde naar het ziekenhuis en verwittigden onmiddellijk de familie. Na onderzoek bleek er met de man niets ergs aan de hand te zijn. EuroCross assisteerde bij de repatriëring naar België.

Met meer teruggekeerd dan gegaan Een verzekerde belt vanuit het buitenland dat ze in het ziekenhuis is opgenomen. Ze heeft last van steken in haar zij en een onderzoek blijkt nodig. De artsen stellen een niersteen vast, waarvoor de verzekerde meteen succesvol behandeld wordt. Na de behandeling maakt ze de verrassing van haar leven mee: de arts weet te vertellen dan ze de trotse bezitter is van geen twee maar drie nieren!

Als u een gratis exemplaar wenst van de Omtrent Gezondheidspas, kunt u zich wenden tot de vaccinatiecentra, de dienst 'Paspoorten' van de gemeente of de dienst Gezondheidspromotie van uw ziekenfonds. U kunt ook terecht op het volgende adres: Onafhankelijke Ziekenfondsen - Dienst Gezondheidspromotie Sint-Huibrechtsstraat , 19 - 1150 Brussel - Tel. : 02-778 92 11, Fax : 02-778 94 04 - [email protected] - www.mloz.be Meer info? www.gezondheidspas.be

Geïnteresseerd? - een overzicht van de erkende vaccinatiecentra waar u terecht kunt voor een internationaal vaccinatieattest; - een overzicht van vaccinaties en preventieve behandelingen per land (180 bestemmingen!); - aanbevelingen in verband met malaria, dengue, poliomyelitis, difterie, tetanus, hepatitis, etc.;

-

Welke informatie vindt u terug in de gezondheidspas?

88

- tips voor op reis: hygiëne en voeding, jetlag, reisziekte, grote hoogtes, zon, zwangerschap, baby's, ouderen, etc.; - actualiteit (SARS, vogelgriep); - reisapotheek. U vindt er ook de contactgegevens van onze diensten EuroCross en Mediphone, waarop u een beroep kunt doen als u aangesloten bent bij de aanvullende verzekering.

PROFIEL

Droomt u van verre bestemmingen? Gaat u op zakenreis naar het andere eind van de wereld? Bereid u dan goed voor! De Omtrent Gezondheidspas© van de vzw Omtrent Gezondheid legt de nadruk op het belang om zich te informeren over de medische en hygiënische infrastructuur van een land alvorens erheen te trekken. Voor het 3e opeenvolgende jaar heeft de dienst Gezondheidspromotie meegewerkt aan de uitgave en de verspreiding.

VIZIER

De Omtrent Gezondheidspas© 2005 (14e editie)

Sandrine Vandermaesbrugge

9

IMAGE BANK

odra ze de schoolpoort achter zich dichttrekken, zitten vele kinderen al in gedachten aan zee of in de bossen, op sportkamp of op kamp met de jeugdbeweging of het ziekenfonds. Tegenwoordig is er voor elk wat wils: van trektochten door het woud en een verblijf op de boerderij tot trainingsstages in ultramoderne sportcomplexen. Elke activiteit heeft uiteraard prettige en minder prettige kantjes en het duurt meestal een tijdje om het nieuwe ritme en het leven in groep gewoon te worden. De elementaire regels op het vlak van gezondheid en hygiëne zijn echter voor iedereen gelijk.

Z

Vol enthousiasme op kamp... ... en veilig en wel terug naar huis Medische fiches Ouders die hun kind inschrijven voor een kamp, vullen op een medische fiche een reeks gegevens in over hun kind: bloedgroep, vaccinaties, allergieën (voeding, geneesmiddelen), chronische ziektes (astma, diabetes), enz. Zo'n fiche is erg belangrijk. Lees ze aandachtig en vul alles correct en volledig in.

Iedereen moet van bij het begin goed weten waar de eerstehulppost is.

Het welzijn Het ritme en de behoefte aan slaap, eten en intimiteit zijn voor iedereen anders. De kampleiding moet erop toezien dat iedereen zich lekker voelt.

PROFIEL

88

-

GEZONDHEID

De apotheek

10

De apotheek van de kampleiding moet het nodige bevatten om eerste hulp toe te kunnen dienen bij ongelukjes: steriele compressen, een ontsmettingsmiddel, pleisters, verband, haakjes, een thermometer, een schaar, een gewone pincet, een pincet om teken mee te verwijderen, een pijnstiller, een koortswerend middel, een ontstekingsremmer, geneesmiddelen tegen buikpijn en diarree, zalf voor brandwonden en insectenbeten, fysiologisch serum (zoutwateroplossing), een coldpack, etc. Sommige kinderen moeten dagelijks medicatie nemen. Probeer dat vooral niet te vergeten. Langsgaan bij een arts is nodig als er onrustwekkende symptomen opduiken of als de eerstehulpkoffer geen uitweg biedt.

De slaap Goed en voldoende slapen is erg belangrijk. Leeftijd en vermoeidheid spelen uiteraard een rol in de behoefte aan slaap: naarmate het kamp vordert, neemt de vermoeidheid van de kinderen toe. Daarom is het ook soms nodig de kinderen eraan te herinneren dat ze hun vriendjes moeten laten slapen, ook al is het bijzonder leuk om 's avonds in bed nog wat te kletsen.

Het menu Eten maken voor zo'n bende is een echt karwei. Toch is het perfect mogelijk om evenwichtige en gevarieerde menu's te bereiden: •

geef de kinderen 3 maaltijden per dag (met telkens een zetmeelhoudend product zoals brood, aardappelen of pasta) en 2 gezonde tussendoortjes (fruit, zuivelproducten, graanrepen);

•

controleer of het kraantjeswater drinkbaar is. Geef evenwel de voorkeur aan water boven frisdrank en serveer af en toe fruitsap zonder toegevoegde suikers. Zorg ervoor dat de kinderen voldoende drinken;

•

etenswaren kunnen bedorven raken door vuile handen of als de vervaldatum en de juiste bewaartemperatuur niet worden

De eerstehulppost De inrichting van de eerstehulppost hangt af van de grootte van de groep: ofwel wordt er een (deel van een) lokaal voor gebruikt, ofwel een tent. Die moet dan wel op een rustige plaats staan, uit de zon, en ze moet goed verlucht worden. De eerstehulppost is uitgerust met een bed en dekens, een apotheek, de medische fiches van de kinderen, ongevalsaangiftes en, indien mogelijk, een koelkast om bepaalde geneesmiddelen in te bewaren.

zodra een blik is geopend, moet de inhoud ervan diezelfde dag nog opgegeten worden. Gesteriliseerde melk moet in de koelkast worden bewaard en verse producten moeten snel worden opgegeten. Laat etenswaren niet ontdooien in de zon; stel kinderen met voedselallergieën een alternatieve maaltijd voor.

Als kinderen ziek zijn (diarree, braken), geef ze dan beschuitjes, bouillon en thee met suiker. Kinderen met constipatie moeten veel drinken en veel fruit en rauwe groenten eten. Zorg ervoor dat alles proper is: reinig het keukengerei na elk gebruik, was de tafels en de werkbladen met een sopje, veeg de vloer, verlucht de lokalen, recycleer zoveel mogelijk, enz.

Lichaamshygiëne Tijdens een kamp is het meestal niet de bedoeling om er opgetut bij te lopen, maar het moet ook geen varkensstal worden. Veel ziektekiemen verspreiden zich via de handen. Een regelmatige schrobbeurt met water en zeep kan veel problemen voorkomen. Dus: handen wassen vóór je met etenswaren aan de slag gaat of aanschuift aan tafel en handen wassen nadat je buiten hebt gespeeld of naar het toilet bent geweest! Tanden poetsen staat 's ochtends en 's avonds op het programma, bij voorkeur na het ontbijt en vóór het slapengaan. Wat het douchen betreft: een kattenwasje 's ochtends en een complete wasbeurt 's avonds is ideaal. Bij regenweer moeten de kinderen droge kleren kunnen aantrekken.

Als de teek niet helemaal is losgekomen, kan je beter een arts raadplegen.

Bijen en wespen In tegenstelling tot wespen kunnen bijen slechts één keer prikken, want hun angel blijft in de huid steken. Probeer die angel zo snel mogelijk met je nagels te verwijderen. Bij een wespensteek is het risico op een infectie groter. Een daas kan ook gemeen steken. Let op voor allergische reacties, die kunnen erg hevig en gevaarlijk zijn: als je te maken krijgt met een gezwollen gezicht, ademhalingsmoeilijkheden of een steek in de keel, is het beter om onmiddellijk een arts of de dienst 100 te verwittigen (112 voor gsm's).

Muggen In onze contreien doen muggenbeten meestal niet veel kwaad. Geef je kind muggenolie of een muggenstift mee voor op kamp.

Buitelingen en tuimelingen Kinderen vallen vaak en meestal houden ze er alleen wat builen, schrammen en blauwe plekken aan over. Een verkeerde val kan echter nare gevolgen hebben. • Oppervlakkige blauwe plekken zijn

ongevaarlijk. Het volstaat om de wonde schoon te maken en te ontsmetten. Raadpleeg een arts als de wonde erg bloedt of als er een lichaamsvreemd element in zit. • Een verstuiking moet onmiddellijk behandeld worden met ijs (coldpack of ijsblokjes in een stuk stof). Zorg ervoor dat het verstuikte lichaamsdeel zo min mogelijk beweegt en hou het omhoog. Met een breuk moet je naar het ziekenhuis. IMAGE BANK

Insectenbeten Bij buitenleven denkt men automatisch aan muggen, mieren, wespen, teken, enz. Beten van die beestjes zijn meestal niet erg, maar wel vervelend. Zwellingen en jeuk kan men verzachten door het wondje te desinfecteren en er een compres met koud water en een ontsmettingsmiddel op te leggen. Krabben verhoogt het risico op infecties.

Teken Teken leven in de bossen, in het struikgewas, op velden en groene vlaktes. Een teek die drager is van de bacterie Borrelia burgdorferi kan zijn slachtoffer besmetten met de ziekte van Lyme. Hoe langer de teek vastgehecht blijft aan de huid, hoe groter het risico op besmetting. Hoe kan je teken het beste verwijderen? • Grijp de teek met een speciale pincet (verkrijgbaar in de apotheek) of tussen twee vingers.

Echt gevaarlijk wordt het pas als de schedel, de borst of de buik geraakt zijn of als het kind niet meer bij bewustzijn is.

De zon Opgelet met (zware) inspanningen in de hitte! Het risico op een zonnesteek of uitdroging is dan heel reëel. Gebruik een zonnecrème met de gepaste beschermingsfactor, draag een zonnebril en een pet en drink voldoende tijdens de inspanning.

GEZONDHEID

•

•

-

•

bereid de warme maaltijden vlak vóór het opdienen. Let op met beleg (bv. filet américain); ruim na het eten de tafels af en doe de afwas;

Maak kleine draaibewegingen en probeer de teek los te krijgen zonder hem plat te duwen. Hoe dikker de teek, hoe moeilijker het zal zijn om hem te verwijderen. Desinfecteer de wonde en de pincet en was je handen.

VEEL PLEZIER! Sandrine Vandermaesbrugge

88

•

•

PROFIEL

•

gerespecteerd (bv. verse producten die niet snel genoeg in de koelkast worden gezet). Geef daarom de voorkeur aan onbederfelijke etenswaren;

11

W

'

ij hebben het geluk gehad om een goede opleiding te krijgen en die kennis willen we delen met Afrikaanse hulpverle-

ners die daar om vragen.’ In 1981 trok chirurg Frans De Weer voor de eerste maal samen met enkele collega’s naar een Kameroens ziekenhuis om er in zijn vrije tijd kinderen met polioverlamming te opereren. Bij hun aankomst werden ze opgewacht door een groepje zingende kinderen: ‘De Artsen Zonder Vakantie zijn daar!’

Copyright AZV

ARTSEN ZONDER VAKANTIE

PROFIEL

88

-

FOCUS

‘Het was een appèl, een oproep tot engagement’, zegt dr. De Weer en aan de doopnaam Artsen Zonder Vakantie (AZV) werd geen letter veranderd. In het besef dat er nog veel te doen was, vertelde De Weer bij thuiskomst zijn wedervaren aan vrienden en collega’s. Vierentwintig jaar later is Artsen Zonder Vakantie uitgegroeid tot een niet-gouvernementele organisatie met vierhonderd vrijwilligers. We ontmoeten dokter De Weer en anesthesiste Emmy Van de Steen in het Imeldaziekenhuis te Bonheiden, waar de zetel van de organisatie gevestigd is. ‘U ziet: we zijn niet de gepensioneerden zonder vakantie’, grapt De Weer, want Emmy, die net terug is van haar vierde zending, behoort inderdaad tot de jongere generatie. Zij is één van de vierhonderd artsen en verpleegkundigen die op regelmatige basis in hun vrije tijd naar Afrika trekken om er hun steentje bij te dragen. Via korte medische zendingen (van twee tot acht weken) wordt er gestreefd naar een langdurig effect: bedoeling is kennis uit te wisselen die de lokale artsen ook na het vertrek van de AZV-ploeg kunnen toepassen. Dit jaar zijn er niet minder dan tachtig medische zendingen naar dertig ziekenhuizen in zeven verschillende Afrikaanse landen.

12

Belangrijk is dat AZV alleen op uitnodiging werkt. ‘We willen niemands plaats innemen en we willen absoluut vermijden om ons ergens vast te ankeren’, zegt De Weer. Samenwerking en kennisoverdracht staan centraal: de vrijwilligers leren de lokale artsen en verpleegkundigen het gebruik van nieuwe technieken en materialen aan. De verpleegkundigen promoten op hun beurt de basisgezondheid en benadrukken het belang van hygiëne zodat er minder mensen sterven aan wondinfecties. Continuïteit is een sleutelwoord en dus wordt er van de vrijwillige (para)medici verwacht dat ze zich engageren op langere termijn. ‘Wij doen niet aan medisch toerisme’, zegt De Weer ‘en het is evenmin de bedoeling op het vel van de Afrikanen de job te gaan leren.’

Driemaal gehandicapt De organisatie viert volgend jaar haar vijfentwintigjarige bestaan en heeft in die periode een drietal ontwikkelingen doorgemaakt. ‘Het eerste decennium deden we vooral louter humanitaire zendingen: we opereerden kinderen, we stuurden gynaecologen om te helpen bij bevallingen en dergelijke meer. Zo hebben we de eerste acht jaar in Kongo in de provincie Kasaï meegeholpen in drie centra waar gewerkt werd rond polioverlamming. Je moet weten dat een verlamd of gehandicapt kind in Afrika niet één- maar driemaal gehandicapt is. Ten eerste is het gehandicapt door zijn verlamming. Ten tweede heeft het ook nog eens last van verstijvingen omdat er geen kinesitherapie voor handen is. Ten derde is het ook economisch gehandicapt want het kind wordt sociaal en economisch uitgesloten. Ons werk is een kleine bijdrage aan de rechtvaardigheid en dat was indertijd met de gevallen van polioverlamming ook letterlijk te interpreteren: wij probeerden op een vaardige manier de kinderen terug recht(op) te krijgen. Maar al snel kwam het besef dat wij de Derde Wereld niet gingen genezen.’ ‘Zo kwam in het tweede decennium de nadruk te liggen op het overbrengen van kennis en materiaal, zonder belerend te zijn. Afrikaanse artsen zijn fantastisch, maar de opleiding is veel beperkter en er zijn ook veel minder middelen beschikbaar. Pas op, zij zijn wel de echte helden hoor: doe het maar eens, als enige arts een ziekenhuis beheren van meerdere honderden bedden! Zonder middelen, soms zelfs zonder elektriciteit, ... In die periode gaven we dus onze kennis door terwijl we ook individuele patiënten bleven behandelen en opereren.’ ‘Sinds 2000 zijn we in de fase van de kwaliteitsbewaking en de kwaliteitszorg gekomen. We waken over de kwaliteit van de geboden zorg en volgen op of onze inspanningen ook resultaat opleveren. Het is niet de bedoeling om op zoveel mogelijk

plaatsen aanwezig te zijn, de uitdieping van de zorg is belangrijk. Als we merken dat een partner niet goed meewerkt, dan doen wij ook niet meer voort. Daarbij moet wel gezegd worden dat het niet zo vanzelfsprekend is om die zaken statistisch te controleren: de parameters van kwaliteitsbewaking kunnen niet dezelfde zijn als hier bij ons in Europa. Maar toch kunnen we stellen dat dankzij onze zendingen de morbiditeit en mortaliteit bij keizersnedes, bijvoorbeeld, toch opvallend afneemt. Heel belangrijk in deze derde fase is dat we over een grote morele sterkte beschikken omdat we volledig gratis werken. Het is het volledige voluntariaat: onze artsen en verpleegkundigen werken gratis en onze fondsen gaan voor de volle honderd procent naar onze werking.’

maar het is pas toen ik al wat werkervaring had opgedaan dat ik me kandidaat heb gesteld’, vertelt Emmy. ‘Als je eenmaal geselecteerd bent, ontvang je tweemaal per jaar een lijst met bestemmingen en kan je jouw voorkeur doorgeven. Er wordt een team gevormd en voor het vertrek nemen we contact op met het team dat de vorige missie verzorgde. Na elke missie wordt er immers een rapport opgesteld over de specifieke situatie.’ Aangezien Emmy soms vermoeider terugkomt van een missie dan ze vertrokken was, neemt ze in de loop van het jaar toch de tijd voor een persoonlijke vakantie. En waar gaat de reis dan naartoe? ‘Naar Afrika’, lacht Emmy. Guy Bourgeois

Evenwichtige politici Het grote probleem in Afrika is de gebrekkige opleiding. Door oorlog en corruptie worden de mogelijkheden van universiteiten uitgehold. Daarbovenop is er een gebrek aan middelen en koopkracht van de bevolking. ‘Steek de schuld alstublieft niet op de Afrikanen’, zegt De Weer. ‘Het zijn dynamische, intelligente en competente mensen maar de bevolking kan niet op tegen de corruptie, de oorlogen en het economische uitzuigen van de ondergrond van hun land door buitenstaanders. Maar dat kan niet blijven duren en ik geloof dat de corruptie zal vallen, net zoals we nu zovele dictaturen zien vallen. Er is nood aan evenwichtige politici die niet alleen zwichten voor economisch voordeel maar ook voor sociaal voordeel. Tot nu toe is het altijd het egoïsme dat het haalt, maar iedereen zou een klein stukje moeten doen om nederig en rechtvaardig hulp te bieden. Ik ben geen missionaris, maar ik denk dat al onze vrijwilligers dat ethische, humanitaire gevoel hebben. Wij gaan er mee door tot hun economie sterk genoeg is en de Afrikanen de kans krijgen om een goede opleiding te volgen.’

AZV is vooral op zoek naar specialisten als orthopedisten, anesthesisten, algemene chirurgen, gynaecologen en operatieverpleegkundigen. ‘Ik had er al van gehoord tijdens mijn studies,

MEER INFORMATIE

FOCUS

Artsen Zonder Vakantie op www.azv.be

-

Emmy Van de Steen is één van die gedreven vrijwilligers die jaarlijks een deel van haar vakantie opoffert voor de goede zaak. ‘Het is niet alleen een kwestie van geven, want we krijgen er minstens evenveel voor terug in de vorm van vriendschap’, vertelt Emmy en ook ‘is het enorm verrijkend om met minder middelen toch aan goede geneeskunde te doen.’ Emmy werkt als intensiviste en anesthesiste in de Brusselse Kliniek Sint-Jan en is net terug van een zending naar Burkina Faso. ‘Voorheen heb ik drie opeenvolgende missies naar Rwanda gedaan. Het voordeel van deze continuïteit is dat je gerichter naar ginder kan trekken, de noden aan materiaal en vaardigheden leert kennen en structureel iets kan verbeteren.’

‘Het is niet alleen een kwestie van geven, want we krijgen er minstens evenveel voor terug in de vorm van vriendschap’

88

Goede geneeskunde

Copyright AZV

PROFIEL

De Artsen Zonder Vakantie zijn dus geslaagd als ze zichzelf overbodig maken. Dat maakten ze mee in de jaren negentig toen ze hulp gingen bieden in Roemenië na de val van Ceaucescu. ‘Dat land was op dat ogenblik nog bijna een ontwikkelingsland. De medische structuur was er erbarmelijk, maar na acht jaar hebben we kunnen constateren dat niet onze educatieve bijdrage maar wel hun economie hun gezondheidszorg ging redden. Hun medische universiteiten stonden al veel verder en dus hebben we ons nadien weer op Afrika gericht.’

13

Meer fut met een middagdut ISOPIX

A

ls u kort na de middag wel eens een uiltje knapt, dan bent u in goed gezelschap. Napoleon deed een dutje tussen twee veldslagen door, Salvador

Dalí, Einstein en Thomas Edison zijn slechts enkele andere grote namen die toegaven aan hun menselijkheid. De neiging om kort na de middag in slaap te

PROFIEL

88

-

GEZOND

VERSTAND

vallen is immers een biologische behoefte van de mens.

14

Ook Ronald Reagan liefhebberde in middagdutjes en maakte er graag grapjes over. Nadat hij eens door een zwaar incident in Libanon was geslapen, gaf hij instructies aan zijn staf: ‘Maak mij wakker als er waar ook ter wereld iets belangrijks gebeurt, zelfs al zit ik in een kabinetsvergadering.’ Het woord siësta is etymologisch terug te voeren op het Latijnse ‘sexta hora’, het zesde uur. In zuiderse landen werd op dit hete middaguur een middagpauze ingelast om samen te zijn met vrienden en familie. In de beslotenheid van het huis was het ook makkelijker om even rustig de ogen te sluiten. Hoewel het om een eeuwenoud gebruik gaat, is de siësta nog altijd geen verworven recht. In minder warme landen is het hazenslaapje nooit echt doorgebroken, maar nu staat ook in de zuidelijke landen het middagdutje onder druk door de komst van vele multinationals en de bijhorende ‘time is money’-ideologie. De siësta is nochtans eerder een zaak van natuur dan van cultuur, want overal ter wereld kunnen mensen kort na de middag een geeuw niet onderdrukken. Waarom dat zo is, vragen we aan Ilse De Volder, neurologe en slaapdeskundige aan het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en tevens lid van de Belgian Association for the Study of Sleep.

zoals onze slaapbehoefte die zijn aangepast aan onze dag- en nachtindeling. Onze slaapbehoefte manifesteert zich vooral ’s nachts, maar overdag is er een tweede moment waarop we een daling in de alertheid ervaren en waarbij de mogelijkheid om in slaap te vallen toeneemt. Bij de meeste mensen in een klassiek dag-nachtritme is dit zo tussen twee en drie uur ’s middags. Onderzoek heeft uitgewezen dat niet toevallig in deze periode de meeste arbeids- en verkeersongevallen gebeuren. De neiging om na de middag een dutje te doen is dus een natuurlijke behoefte die niets te zien heeft met de middagmaaltijd of met de warmte, al kunnen dat wel versterkende factoren zijn. In warme landen, bijvoorbeeld, is de siësta meer in praktijk gebracht omdat het gewoonweg te warm is om te werken.’

Wat zijn de effecten van een middagdutje? ‘Een korte siësta heeft positieve gevolgen: we zijn alerter, onze denkprocessen verlopen sneller en onze concentratie is verhoogd. Hoewel er mensen zijn die beweren dat ze zich na een dutje van vijf minuten al beter voelen, ligt de ideale duur waarschijnlijk zo tussen één en drie kwartier.’

IEDEREEN MOE Hoe komt het dat we na de middag een dipje kennen? ‘In ons leven en in ons lichaam verlopen veel processen volgens een steeds terugkerend ritme. De menstruatiecyclus bij de vrouw is daar het beste voorbeeld van, maar er zijn ook ritmes

Een siësta kan dus verkwikkend werken en dat is meer dan ooit nodig. Gemiddeld slapen we met zijn allen een uur tot anderhalf uur minder dan een eeuw geleden. De uitvinding van het kunstlicht en recentere uitvindingen als televisie en internet zorgen

Guy Bourgeois VERSTAND

Het is inderdaad zo dat we ’s avonds veel te laat opblijven en dat even bijslapen in de loop van de dag dus een oplossing kan zijn om onze totale uren slaap te behalen. Het belangrijkste is dat mensen zich bewust worden van de hoeveelheid slaap die ze nodig hebben. We kunnen niet beknibbelen op wat we nodig hebben en de persoonlijke behoefte aan slaap wordt vaak onderschat.’

KWESTIE VAN DURF Als een siësta zoveel voordelen kent, is het opmerkelijk dat de gewoonte niet meer verspreid is. ‘In België kennen we wel al rookpauzes en zelfs borstvoedingspauzes, maar nog geen slaappauzes. Toch zijn er genoeg mensen die hun siësta zelf organiseren: ze gaan bijvoorbeeld een uiltje knappen in hun auto op de parking. De bouwvakkers geven het goede voorbeeld: zij doen na de maaltijd een dutje in hun bestelwagen. We voelen in onze praktijk vooral dat mensen niet goed durven om een siësta te houden. Het heeft nog altijd een negatieve bijklank en refereert aan mensen die niet dynamisch zijn. Als er nu bijvoorbeeld een foto wordt gepubliceerd van een slapende politicus, is dat eerder een vorm van kritiek. Daarom ben ik voorstander van een mentaliteitswijziging en ik hoop dat mensen die voelen dat ze nood hebben aan een dutje, dat ook meer gaan durven. Dat ze zonder complexen een siësta houden omdat ze zich daarna een betere werknemer voelen. Dat een siësta geen teken van luiheid maar van efficiëntie wordt!

RECHTZETTING In een vorig nummer (Profiel nr. 87) citeerden wij bij wijze van voorbeeld Brexine 20 mg (specialiteit die bêta-Cyclodextrine-Piroxicam 191,2 mg bevat: equivalent 20 mg piroxicam) en minder dure alternatieven die 20 mg piroxicam bevatten. Op te merken valt dat de tabel niet volledig is en dat er op de markt nog andere referentiespecialiteiten bestaan die eveneens piroxicam bevatten zoals Feldene 20 mg, Polydene 20 mg.

GEZOND

‘Er zijn twee categorieën. Ten eerste zijn er de mensen die wel genoeg slapen, maar zich toch slaperig voelen in de loop van de dag. Dat kan toch aan de hoeveelheid slaap liggen. Als we hen vragen hun échte uren in bed te noteren, blijkt dat minder dan eerst gedacht. Anderzijds kan zulke klacht wijzen op een probleem van slaapkwaliteit, wat dan aan het licht komt met een polysomnografisch onderzoek. Ten tweede zijn er de mensen die ’s nachts niet goed slapen. We raden hen vaak aan om een middagdutje uit te proberen en meestal voelen ze zich dan wel beter in de loop van de namiddag en de avond. Ook krijgen we mensen over de vloer die in ploegen werken en andere slaappatronen hebben. Mensen die in de ochtendploeg werken, raden we aan een dutje te doen na het werk, mensen die ’s nachts werken kunnen baat hebben bij een dutje voor ze naar hun werk vertrekken.

-

Veel werk aan de winkel dus. Welke patiënten komen langs in uw praktijk, dokter De Volder?

Slapen op doktersvoorschrift dus, het is niet ideaal. Dat denkt ook Véronique Maes van ‘the relax company’, die het belang van ontspanning op het werk wil promoten. Vier jaar geleden lanceerde ze de ‘relaxbus’, een mobiel relaxatiecentrum. ‘Die bus was vooral een middel om mensen te sensibiliseren: het is belangrijk om tijdens de werkuren toch tijd te maken voor ontspanning. Ontspannen is een deel van ons leven en ons bioritme, ons lichaam heeft dat nodig.’ De bus biedt echter geen structurele oplossing en dus bracht Véronique recent de ‘relaxbox’ op de markt, een multifunctionele relaxatieruimte voor bedrijven, waarbinnen werknemers in alle rust de ogen kunnen sluiten. Bedoeling is de eerste slaapfase te bereiken, de alfafase, waarin de hersenfrequentie daalt, zodat je mentaal en fysiek kunt ontspannen. Of haar relaxbox een groot succes wordt, valt nog af te wachten. ‘Ontspannen wordt door bedrijven nog altijd gezien als een tertiaire behoefte. Er zijn wel eens enquêtes, men verschuift al eens het meubilair en men organiseert al eens een studiedag over stress. Maar toch bestaat er nog altijd een taboe rond vermoeidheid, stress en het tonen van zwaktes. Nochtans moet je het niet zo ver zoeken: slaap maakt deel uit van onze dagelijkse levenshygiëne.’

88

Een ander onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel leert ons dat niet minder dan drie op vier kinderen moe zijn door slaaptekort en dat ze gemiddeld een uur per nacht te weinig slapen. Kinderneuropsychologe Karen Spruyt onderzocht negenhonderd kinderen tussen drie en twaalf jaar en constateerde dat er een verband bestaat tussen slaperigheid op school en het slaapgedrag van de kinderen thuis. De ouders blijken vaak te laks en de kinderen zijn in bed of net voor bedtijd dikwijls nog te actief: ze spelen met hun gameboy of sms’en met vrienden. En zo stapelt het slaaptekort in onze maatschappij zich op.

Ook merken we dat arbeidsgeneesheren wel degelijk geïnteresseerd zijn in de siësta. Hoewel ik geen Belgisch bedrijf ken waar er permanente voorzieningen zijn, reageren werkgevers en arbeidsgeneesheren meestal positief wanneer wij in naam van een patiënt contact opnemen. Zo ken ik mensen die met een stretcher naar het werk gaan en een half uurtje kunnen uitrusten.’

PROFIEL

ervoor dat we steeds later onder de wol kruipen. Een recente enquête naar aanleiding van de Internationale Dag van de Slaap wees uit dat niet minder dan vier Belgen op tien slecht slapen en dat slechts vijftien procent zich daarvan bewust is.

15

SAMEN UIT Corpus 05 Brugge De stad Brugge organiseert dit jaar een heus cultuurfestival rond de thema’s lichaam en lichamelijkheid. Corpus 05 activeert uw lichaam en zintuigen met wandelingen, theater, dans, tentoonstellingen, restaurantbezoeken en andere. Nog tot 4 september loopt de expositie ‘Body Business’ in het Museum voor Volkskunde. Aan de hand van verzorgingstoestellen en didactische materialen uit de 19e, 20e en 21e eeuw wordt een boeiend licht geworpen op de evolutie van lichaamscultuur, lichaamscultus en gezondheidsleer. Zo krijgt men een mooi zicht op de overgang van de levenskwaliteit van vroeger naar de huidige individuele body wellness-tendens. De tentoonstelling ‘Isaac’ biedt een levendig beeld van de 19eeeuwse Brugse chirurg, gynaecoloog en verzamelaar Isaac De Meyer. Dokter De Meyer was niet alleen een bedrijvige chirurg en de drijvende kracht achter het ontstaan van een school voor vroedvrouwen in Brugge. Hij was tevens een ijverige kunstliefhebber die een indrukwekkende historische collectie boeken, illustraties, schilderijen en medische materialen opbouwde. Voor het eerst worden hier delen van zijn persoonlijk archief en heel wat historische informatie samengebracht, die doorgaans verspreid zitten in Brugse archieven en bibliotheken. De expositie belicht zowel de verloskunde in de 19e eeuw, de perceptie rond zwangerschap en geboorte als het sociaal-historische kader waarin dokter De Meyer opereerde.

Dit is slechts een kleine greep uit het aanbod. Uitgebreide informatie over het programma vindt u op www.corpusbrugge05.be of bel 070-22 50 02

PROFIEL

88

-

KIOSK

V e r b o r g e n W e r e l d e n e n Po ë z i e n a c h t in Museum Dokter Guislain

16

Het Museum Dr. Guislain, genoemd naar ‘de eerste Belgische psychiater’ Joseph Guislain, probeert sinds zijn ontstaan in 1986 op originele wijze de geschiedenis van de psychiatrie te schetsen en de geestelijke gezondheidszorg dichter bij het grote publiek te brengen. De tentoonstelling ‘Verborgen Werelden’ (tot 4 september) onthult ons de geheimen van de outsiderkunst. Voor het eerst in België: het indrukwekkende oeuvre van de Amerikaan Henry Darger waarrond momenteel een echte hype woedt in de Verenigde Staten. Voorts onbekende werelden van Gerard Van Lankveld, Ronan-Jim Sévellec, Sylvain Cosijns en Benjamin Verdonck. Op 10 juli kan u in het Museum ook terecht voor een nacht van de poëzie. Op het evenement ‘Poëzie.nacht.museum’ laat het museum dichters aan het woord die affiniteit hebben met het thema van de waanzin. Christoph Vekeman brengt naast eigen werk een selectie uit werk van bewoners van het psychiatrische centrum Dr. Guislain. Erwin Mortier, die jarenlang als wetenschappelijk medewerker in het museum werkte, kiest gedichten bij plaatsen en collectiestukken in en rond het museum. De Nederlandse dichter en psychiater Rutger Kopland sluit de avond in schoonheid af. Het programma gaat van start om

18 uur, er is een bijhorende gedichtenroute en er zijn hapjes voorzien. Meer info bij Museum Dr. Guislain, Jozef Guislainstraat 43, 9000 Gent. Tel: 09-216 35 95 of www.museumdrguislain.be

TE LEZEN Kinderen van de Masai ‘Het is altijd erg interessant om in de metro te zitten. Je komt er een hoop rare mensen tegen of in ieder geval mensen die anders zijn dan de mensen die je elke dag ziet. Mensen die er nogal boos uitzien, mensen die de indruk wekken dat ze dagelijks op een subtiele manier voortdurend worden gemarteld. Elke dag weer. Alsof ze op een punt in hun leven zijn gekomen waarop ze door de dagelijkse rit met de metro beseffen dat het leven niet is wat ze ervan verwacht hadden, dat het niet is zoals tegen ze gezegd was, zou oom Carlos zeggen.’ Kinderen van de Masai vertelt op filosofische en ontwapenende wijze een verhaal over het leven in het algemeen en echtscheiding in het bijzonder, voor zowel kinderen (vanaf 10 jaar) als voor volwassenen. Auteur Salinas toont zich een scherp observator die met verbazingwekkend gemak in de huid kruipt van de jonge Gómez die de veranderingen om zich heen probeert te begrijpen. ‘Dat wil zeggen dat er van alles gebeurt en dat wij dan maar moeten uitmaken of dat goed of slecht is. (…) Dat het van onszelf afhangt of de wereld rond is of niet. Vroeger was de wereld altijd rond.’ Een echte aanrader!

Kinderen van de Masai, Javier Salinas, 2005, uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 902341716X

Het geheim van de smokkelbende ‘Al je vrienden gaan met vakantie naar Spanje, Frankrijk, Italië, in ieder geval een plek waar de zon schijnt. En jij? Jij zit met je ouders en je zus op een camping bij de boer.’ Het lijkt een slaapverwekkende vakantie te worden en dat is het laatste waar Rick en Maartje op zitten te wachten. Op de koop toe komt er ook nog zulke rodelippen-zwarte-brilvriendin van hun moeder op bezoek. Maar dan ontdekken Rick en Maartje een geheime gang in een leegstaande boerderij. Als ze dan ook nog eens gesnapt worden door een smokkelbende, wordt het wel heel spannend. Het geheim van de smokkelbende is een grappig en spannend jeugdboek voor kinderen tussen acht en tien jaar en perfecte vakantielectuur.

Het geheim van de smokkelbende, Harmen van Straaten, 2005, uitgeverij Leopold, ISBN 9025846114

FOBIE

Yo g a k e n t g e e n l e e f t i j d

Misselijk van Angst

Een aangepaste sprinkhaan, de windbevrijdende houding, de kat,…het zijn maar enkele van de bewegingsoefeningen die in dit boek beschreven staan. Yoga kent geen leeftijd. Oefeningen voor ouderen en mensen met een handicap is een bewerkte en eigentijdse uitgave van Howard Kents succesvolle klassieker Yoga for the disabled. Het is een praktische gids met ademhalingsoefeningen en technieken voor ontspanning en meditatie die kunnen bijdragen tot een betere gezondheid en positieve kijk op het leven. Leven is ademen en ademen is leven en dat kunnen we dus maar beter goed doen. Als je ook maar een fractie bereikt van de gelukzalige glimlach die de man op de foto’s tentoonspreidt, dan is het boek al de moeite waard.

Misselijk van angst is het eerste boek over braakangst (emetofobie) in ons taalgebied. Volgens auteur en ervaringsdeskundige Margaret Massop kampen minstens 115.000 Nederlanders en Belgen, meestal jonge vrouwen, met een extreme angst voor overgeven en misselijkheid. Zij baseert zich hiervoor onder andere op onderzoeken van het in angststoornissen gespecialiseerde instituut ‘Het Angstcentrum’. Toch denken de meeste emetofoben dat ze de enige zijn met die ‘rare’ fobie. Het boek vertelt op een heldere en toegankelijke wijze over leven met deze fobie: theorie wordt afgewisseld met verhalen uit de praktijk en tips. ‘Ik hoor het ze nog zeggen: 'we gaan uit eten, leuk!'. Direct schoot het door mijn hoofd: wat als ik misselijk word tijdens het eten? Wat als mijn neefje door de drukte moet overgeven? Ik voelde m'n maag omdraaien en mijn keel op slot schieten.’ U leest er alles over in haar boek dat gebaseerd is op de verhalen van de honderden emetofoben die lid zijn van de lotgenotencontactgroep op www.emetofobie.nl.

Hebben meegewerkt aan dit nummer : Guy Bourgeois, Bert Corremans, Isabel Huyghe, Christian Horemans, Ariane Mollu, Cécile Vandercoilden, Brenda Schuddinck, Christophe Van den Bremt, Sandrine Vandermaesbrugge. Kernredactie : Inge Isecke, Nathalie Renna, Veerle Verspille. Zetwerk : Marinella Cecaloni, Pascale Janssens, Francis Pauwels, Luc De Weireld. Cover : Image Bank E-mail : [email protected] Fotogravure en drukwerk : PrePress XTensions - Moderna. Verantwoordelijke uitgever : Pascal Mertens - Sint-Huibrechtsstraat, 19 • 1150 Brussel • 02-778 92 11 Geen enkel in dit magazine gepubliceerd artikel mag (gedeeltelijk of volledig) overgenomen worden zonder voorafgaande toestemming van de redactie. “Profiel is ondertekenaar van de Milieubeleidsovereenkomst Papier in Vlaanderen” Aangesloten bij de uitgevers van de periodieke pers.

Misselijk van angst, Leven met een overgeeffobie, Margaret Massop, Uitgeverij Houtekiet, ISBN 9052408181

BROCHURE Een gezond gebit, wat een rijk bezit! De dienst Gezondheidspromotie heeft een nieuwe brochure klaar over tandverzorging. Op de juiste manier poetsen, een geschikte tandenborstel vinden, bij de tandarts langsgaan, niet te veel zoetigheid op het menu zetten... het zijn stuk voor stuk items die aan bod komen in de brochure. De brochure is gratis. U kunt een exemplaar bekomen bij de dienst Gezondheidspromotie van uw ziekenfonds, in uw plaatselijke ziekenfondsagentschap of op het volgende adres: Onafhankelijke Ziekenfondsen Dienst Gezondheidspromotie Sint-Huibrechtsstraat 19 - 1150 Brussel Tel. 02-778 92 11 - Fax 02-778 94 04 [email protected] www.mloz.be

Guy Bourgeois

KIOSK

Kan ik van een appel honger krijgen? Wat is fenylalanine? Het zijn geen vragen waar we dagelijks van wakker liggen, maar mensen met gewichtsproblemen vinden in het handige boekje Mag pure chocolade wel? snel een antwoord op de meest gestelde vragen rond vermageren. Zwaarlijvigheid is een welvaartsziekte die ook in Europa een sterke opmars kent en steeds meer mensen aanbelangt. De bijhorende wildgroei aan al dan niet tegengestelde opvattingen, theorieën en methoden rond vermageren doet de nood aan correcte informatie almaar toenemen. In Mag pure chocolade wel? biedt diëtiste Chris Kerfs op een korte en overzichtelijke manier antwoord op een honderdtal praktische vragen en helpt daarbij enkele misverstanden uit de wereld. Gaandeweg wordt het de lezer duidelijk dat de principes van gezonde voeding niet zo moeilijk aan te leren zijn en dat afvallen misschien wel makkelijker is dan eerst gedacht. Eigenlijk, zo maakt Kerfs ons duidelijk, is er maar één stelregel: je kunt alleen maar afvallen door minder calorieën in te nemen dan je verbruikt. Mag pure chocolade wel? Vragen over vermageren, Chris Kerfs, Garant Uitgevers, ISBN 9044116878.

-

Mag pure chocolade wel?

88

Yoga kent geen leeftijd, Oefeningen voor ouderen en mensen met een handicap, Howard Kent, 2004, uitgeverij Synthese, 144 p., ISBN 9062719716.

Om de besproken boeken te verkrijgen, geeft u in de boekhandel van uw keuze het unieke ISBN-nummer op. Mocht het boek niet voorradig zijn, dan kan het aan de hand van dat unieke nummer besteld worden.

PROFIEL

GEZOND

17

GIDSFLITS et kan nooit kwaad om goed op de hoogte te zijn. Zeker niet als het over gezondheid gaat. Daarom zetten we graag nog eens een paar recente gidsen in de verf die u misschien over het hoofd gezien hebt in de vorige edities van Profiel.

H

Kinderen: niets zo belangrijk als preventie Overgewicht bij kinderen? Actief voorkomen! In België lijdt meer dan één kind op tien aan obesitas! Tussen 9 en 12 jaar vertoont één kind op vijf overgewicht. Bij volwassenen stijgt dat cijfer tot één op drie. Vroeg genoeg beginnen met het aanleren van gezonde voedingsgewoontes wordt levensbelangrijk. Daarbij is de invloed van de ouders en de naaste omgeving bepalend: kinderen zien in hen een rolmodel en nemen hun eet- en beweeggewoonten in veel gevallen over. Deze brochure bespreekt de oorzaken en gevolgen van overgewicht, geeft tips voor gezonde voeding en beweging enzovoort. Zowel ouders met obese kinderen als anderen die overgewicht bij hun kinderen willen voorkomen, zullen in deze brochure nuttige informatie vinden. Leg uw gewicht in de schaal voor een gezond gewicht van uw kinderen.

producten, cosmetica enzovoort en dat kan nare reacties teweegbrengen. Deze brochure bevat de essentiële weetjes over allergieën bij kinderen en benadrukt het belang van preventie en een vroegtijdige diagnose.

Brandwonden voorkomen bij kinderen thuis Een ongelukje met brandwonden als gevolg is snel gebeurd. Jammer genoeg zijn het vooral kinderen die hiervan het slachtoffer zijn. Om te voorkomen dat veel mensen achteraf ‘Had ik maar …’ moeten zeggen, is preventie en bewust zoeken naar potentieel gevaarlijke situaties een must. Deze brochure neemt enkele plaatsen van uw huis onder de loep en beoordeelt waar er gevaar schuilt. U vindt er ook nuttige adressen en tips hoe u een brandwonde moet verzorgen.

Borstvoeding, een goede start Borstvoeding geven is geen vanzelfsprekende beslissing. Het is een keuze waarover vaak lang nagedacht is en waarbij veel wordt gewikt en gewogen. Toch is borstvoeding vanuit het standpunt van de baby een prima idee. Borstvoeding geeft het alle noodzakelijke voedingsstoffen die nodig zijn om te groeien en zich te ontwikkelen. Deze brochure geeft praktische informatie en tips om borstvoeding zo goed mogelijk te laten verlopen. Een goede voorbereiding is al het halve werk.

Uw kind is allergisch. Maar waaraan?

PROFIEL

88

-

GIDSFLITS

De Wereldgezondheidsorganisatie beschouwt allergieën als het op twee na grootste gezondheidsprobleem ter wereld. En het zijn vooral kinderen die sterk reageren op de negatieve aspecten die het moderne leven met zich brengt. Ze komen in contact met bepaalde voedingsmiddelen, ‘vervuiling’ thuis, huisdieren, tabak, chemische

18

Doorheen het verkeer. Een gids voor papa’s en mama’s De openbare weg houdt veel gevaar in, niet in het minst voor kinderen. Volwassenen moeten hen de juiste reflexen aanleren en zelf het voorbeeld geven. Zo is het een goed idee om met uw kind enkele keren de rit naar school te oefenen en het op alle mogelijke gevaren te wijzen, op welke manier de kinderen ook gaan: te voet, met het openbaar vervoer, per fiets. Zelfs als u uw kind met de auto brengt, bent u niet zorgenvrij. De aankoop van een veilig autozitje, bijvoorbeeld, is geen sinecure. Vergeet ook zeker niet om uw rijgedrag aan te passen! Sleutelwoord in deze brochure is anticipatie. Er worden concrete pistes aangereikt om onverwachte verkeerssituaties te voorzien en ermee om te gaan, zowel voor u als voor uw kind.

Goed voorbereid naar het ziekenhuis Ziekenhuisgids Een ziekenhuisverblijf is in veel gevallen plots en onverwacht. Tijd om zich vragen te stellen over het verloop van het verblijf en over de uiteindelijke factuur is er dan niet meer. Het kan dus zeker geen kwaad al op voorhand wat te lezen over al wat bij een verblijf in het ziekenhuis komt kijken.

De Ziekenhuisgids geeft een chronologisch overzicht van de voornaamste etappes van een verblijf, gaande van de keuze van de arts en de kamer over het ontslag en herstel tot de factuur. De gids schept wat duidelijkheid in wat een erg complexe materie is!

Als u een gratis exemplaar wilt van deze gidsen, kunt u zich wenden tot uw ziekenfonds. U kunt ook terecht op het volgende adres: Onafhankelijke Ziekenfondsen Sint-Huibrechtsstraat 19 • 1150 Brussel • Tel. 02-778 92 11 • Fax 02-778 94 04 • www.mloz.be