groene jobs bij de vdab
1. uitbreiding van de opleidingscapaciteit via het wip: Het WIP (Vlaams werkgelegenheids- en
inversteringsplan) voorziet om in partnerschap opleidingen te organiseren rond ‘groene’ jobs of jobs voor ‘beroepen van de toekomst’. Het gaat daarbij om 135 opleidingstrajecten over de periode 2010-2011. Er zijn in 2011 al 335 opleidingsinitiatieven voor groene beroepen in het kader van het WIP. Onderstaande tabel geeft een overzicht van deze opleidingsinitiatieven voor groene beroepen. Opleiding cursisten Plaatser van zonnepanelen Dakdekker - Dakdekker schuine daken CV-Klimatisatie Isoleerder Isoleerder ruwbouw – dak Duurzaam bouwbad Totaal
Aantal 32 41 10 4 8 240
335
2. aanpakken van de doelstellingen voor de bouwsector tegen 2020: In het eerste semes-
ter van 2011 is de focus gelegd op de verduurzaming binnen de bouwsector. In overleg met de bouwsector en de sociale partners van de bouwsector is een gezamenlijke aanpak tot stand gekomen voor de ontwikkeling van de opleidingen in functie van de doelstellingen 2020. Verder werd overeengekomen om de gezamenlijke acties prioritair te richten naar de energiebesparing in gebouwen. Concreet betekent dit het isoleren van de gebou-
wenschil, het afwerken van houtskeletbouw en het luchtdicht aansluiten van buitenschrijnwerk. Om deze prioriteit uit te werken werd volgend 4-puntenplan afgesproken met de sector:
2.1. Het 4-puntenplan: 1. Organiseren van een taskforce ‘Sector – VDAB’ waarbinnen een strategie en plan van aanpak uitgewerkt worden. 2. VDAB-bouwcentrum Hamme wordt gekozen als pilootcentrum voor duurzame bouwtechnieken. De uitwerking, afstemming en samenwerking met de sector en andere opleidingsverstrekkers wordt gecoördineerd vanuit het centrum in Hamme. 3. Bestaande opleidingen ‘energiesnoeiers’ continueren en nieuwe opleiding ‘isoleerder ruwbouw - dak’ voor werkzoekenden opstarten in het tweede semester. 4. Mogelijke partnerschappen met andere opleidingsverstrekkers onderzoeken en acties definiëren om in het kader van het WIP uit te voeren.
2.2. Stand van zaken van dit 4-puntenplan: 2.2.1. Taskforce: Een taskforce ‘Sector – VDAB’ werd gevormd met het Fonds voor de Vakopleiding in de Bouwnijverheid, de Bouwunie, de Vlaamse Confederatie Bouw, Syntra en Centrum Duurzaam Bouwen. De taskforce heeft een concreet actieplan uitgewerkt dat ter bespreking is voorgelegd op de Vlaamse Oriëntatiegroep en werd goedgekeurd in juni 2011. 2.2.2. Competentiecentrum duurzaam bouwen te Hamme: Het bouwcentrum te Hamme is het kenniscentrum voor duurzame bouwtechnieken. De verdere uitwerking, afstemming en samenwerking met de sector en andere opleidingsverstrekkers wordt gecoördineerd vanuit het competentiecentrum duurzaam bouwen te Hamme.
Op donderdag 15 en vrijdag 16 september 2011 heeft VDAB Hamme zijn deuren opengesteld voor de bedrijven, werkzoekenden, kenniscentra, verenigingen, scholen, personeelsleden, … De bedoeling was om tijdens de kennismakingsdagen de duurzame bouwopleidingen in het vizier te brengen van potentiële toekomstige werknemers en hun werkgevers.
Concreet gaat het over volgende modules: Module
Doelgroep
Onderwerp
Isoleren en bouwknopen
metselaars
spouwmuren en monoliete buitenwanden
dakdekkers
dak en zoldervloeren
bekisters
ondergrondse constructies
vloerders
vloeren en zelfdragende vloeren
daktimmeraars
houtskeletbouw
dakdichters
platte daken en groendaken
bouwploegbazen
---
2.2.3. Opleidingen rond energiebesparing: Het project ‘Energiesnoeiers’ wordt gecontinueerd in vier centra: Roeselare,Hamme, Hasselt en Herentals. Dit sluit aan bij de professionalisering van de sociale economieopdracht in het kader van de doelstellingen 2020 (isoleren van sociale woningen). De opleidingen ‘luchtdicht isoleren van dak en zoldervloeren’ en ‘plaatsen van zonnepanelen’ zijn geïmplementeerd in de reguliere werking van deze centra. Binnen de ‘energiesnoeiers’ en ‘het isoleren van daken en zoldervloeren’ werden in totaal 526 opleidingen uitgevoerd waar de doelstelling 350 bedroeg. Met de bouwsector is overeengekomen om de gezamenlijke acties te richten naar de energiebesparing in gebouwen: isoleerder ruwbouw – dak. In deze opleiding wordt gefocust op het aanbrengen van vaste isolatiematerialen. Concreet betekent dit: 1. Het isoleren van de gebouwenschil: Een nieuwe praktische opleiding ‘isoleren ruwbouw – dak’ start in Hamme vanaf september. 2. Het afwerken van houtskeletbouw: Vanaf 2012 wordt een module “afwerken houtskeletbouw” aangeboden. 3. Het luchtdicht aansluiten van buitenschrijnwerk: Het luchtdicht plaatsen van buitenschrijnwerk wordt reeds voorzien binnen de werknemersopleidingen te Roeselare en Wondelgem. Voor het bouwverlof zijn deze technieken geïmplementeerd in de reguliere opleidingen voor werkzoekenden te Roeselare, Wondelgem, Mechelen en Tongeren. 4. Voor de gespoten isolatie wordt een theoretische module, in samenwerking met fabrikanten en bedrijven, uitgewerkt. Deze module moet de overgang van basisopleiding naar IBO voor alle gespoten isolatie mogelijk maken.
2
Deze opleidingen worden in eerste instantie aangeboden in competentiecentrum duurzaam bouwen te Hamme. Vanaf 2012 worden de verschillende modules geïmplementeerd in de andere regio’s. Module
Doelgroep
Onderwerp
Isoleren en bouwknopen
stukadoors
isoleren bij droogbouw isoleren van buitenwanden voor buitenbepleistering
Deze opleidingen worden aangeboden in Aalst (Tragel) en zullen vanaf 2012 geïmplementeerd worden in de andere regio’s. Module
Doelgroep
Luchtdicht aansluiten van buitenschrijnwerk
Schrijnwerkers
Deze opleiding wordt aangeboden in Roeselare en Wondelgem en zal vanaf volgend jaar ook aangeboden worden in Tongeren en Mechelen. 2.2.4.Partnerschappen in duurzaam bouwen ontwikkelen: In het opleidingsaanbod van de opleidingsverstrekkers voor de bouw merken we een toenemende aandacht voor duurzaam bouwen, met cursussen rond bijvoorbeeld
akoestische isolatie, luchtdichtheid, houten gevelbekleding, bouwknopen en koudebruggen, verwarming en hernieuwbare energie, hoe omgaan met afval- en hemelwater enz. Diverse aanbieders van opleidingen duurzaam bouwen zijn in het voorjaar 2011 gecontacteerd om opleidingsprojecten op te starten. Er worden samenwerkingen opgezet met de Hogeschool van Aalst en Syntra voor de ontwikkeling van de cursussen binnen het duurzaam bouwen en dit steeds in afstemming met de bouwsector. Tegelijkertijd zijn er ook besprekingen met scholen TSO van Oost-Vlaanderen om de combinatie: ‘theorie op school – praktijk bij VDAB’ mogelijk te maken voor zowel werkzoekenden als leerlingen.
2.3. Ondersteunen van de duurzame sensibilisering door middel van: ▶◗ Het opnemen van een beroepenfilm van het nieuwe
beroep ‘isoleerder ruwbouw – dak’. ▶◗ Het opzetten van een portaalfunctie op het vlak van
duurzaam bouwen op basis van inventarisatie van opleidingsaanbieders, wetgeving, arbeidsmarktnoden, … . De portaalsite is het doorverwijsluik naar de verschillende opleidingsverstrekkers en relevante actoren op het domein van duurzaam bouwen voor de professionele uitvoerders. Een eerste belangrijke stap hierbij is een zicht krijgen op de opleidingsmarkt van het duurzaam bouwen. Tijdens de taskforce zijn dan ook de opleidingen van verschillende aanbieders geïnventariseerd. ▶◗ De aanwerving vanaf 1 september van de nieuwe instructeur(-expert) duurzaam bouwen binnen de VDAB met volgende opdrachten: 1. De technische ontwikkelingen op vlak van duur zaam bouwen opvolgen en daaruit de mogelijk heden op vlak van vorming bepalen. 2. Het organiseren en aansturen van een gemengd team bestaande uit medewerkers van de VDAB en externe partners, om nieuwe ontwikkelingen op vlak van duurzaam bouwen, om te zetten in opleidingstrajecten. 3. Collega-instructeurs vormen, ondersteunen en coachen op vlak van duurzaam bouwen. 4. Zoeken en onderhouden van samenwerkings verbanden met externe partners zoals onderwijs, sectorale organisaties en volwassenenopleiders. 5. Opleiding geven aan werkzoekenden en werknemers. 6. In een team cursisten efficiënt begeleiden.
3. starten met de implementatie van de langetermijnstrategie: De langetermijnstrategie richt zich op de uitbouw van de duurzaamheidstrends binnen alle sectoren. Volgende stappen zijn reeds gezet: 1. Aanstelling van een strategisch accountmanager voor de groene economie.
3
2. Diverse opleidingsmodules voor de bouw werden aangepast. 3. Het zichtbaar maken van de verduurzaming van de opleidingen is voorbereid. 4. Het capteren van ‘groene’ vacatures wordt verder meegenomen in de bevraging van sectoren en partners. 5. Systematische bevraging van sectoren en stakeholders is voorbereid. 6. Informatie- en sensibiliseringsacties zijn voorbereid. 7. De Vlaamse en Europese overlegfora worden opgevolgd. 8. Kwalificatie en certificering van personeel in het kader van groene opleidingen zijn opgestart.
1. Strategische accountmanager voor de groene economie De strategische accountmanager groene economie is gestart vanaf 1 april 2011. Prioritaire opdrachten zijn: ▶◗ Uitvoering/opvolging actieplan bouw ▶◗ Vastlegging concreet actieplan/begin uitvoering ‘competentiecentrum duurzaam bouwen’ te Hamme. ▶◗ Coördinatie van de bevraging van alle sectorale part ners, werkgeversfederaties, lokale partners + prioritaire netwerken. ▶◗ Opvolging/aanwakkering actieplan groen in het kader van het WIP 2011 via coördinatie WIP. ▶◗ Uitbouw relevant netwerk/ corporate stuurgroep ‘groene economie’.
2. Aanpassen en/of ontwikkelen van opleidingsmodules Bestaande beroepen evolueren inhoudelijk onder invloed van wijzigende regelgeving, producten, diensten en productiemethodes met het oog op vergroening. Samen met de verduurzaming van onze economie stijgt ook de vraag naar technische arbeidsprofielen. Vanuit het veld ervaren we volgende opleidingsnood: ▶◗ regulering (bv. energieperformantie …) ▶◗ nieuwe producten en diensten (bv. windenergie, passieve woningen) ▶◗ veiligheid (bv. montage elektrische auto) ▶◗ nieuwe technische toepassingen (bv. dakpannen met photovoltaïsche cellen) ▶◗ verduurzaamde arbeidsmarktcompetenties De modules voor de duurzame bouwopleidingen zijn inmiddels ontwikkeld voor de werkzoekenden/werknemers. Deze modules voor werknemers zullen opgenomen worden in de planning van de winteropleidingen 2011 voor de bouwsector.
3. De verduurzaming van de opleidingen zichtbaar maken De ‘verduurzaamde’ competenties en attitudes nopen tot een voortdurende aanpassing van de opleiding. Belangrijk hierbij is de permanente aandacht voor en afstemming
met het reeds aanwezige milieu- en veiligheidsbeleid. De verduurzaming van de opleidingen zal gefaseerd zichtbaar worden gemaakt in alle facetten van de opleiding: de inhouden, doelstellingen, methodieken en uitrusting van de betrokken opleidingen, opleidingsflows, opvolgingsdocumenten, samenwerkingscontracten, ...
Overleg te Oost-Vlaanderen. Het organiseren van een crea-sessie ‘groene goesting’ met als doel: verkennen van het domein ‘duurzame economie’, bepalen van criteria waaraan activiteiten en projecten moeten voldoen om het label ‘duurzame economie’ te krijgen en opzetten van effectieve projecten die hieraan beantwoorden.
In een eerste fase worden de finaliteitsopleidingen getoetst op ‘duurzame’ componenten.
In een vervolgsessie werden groene ideeën uitgewerkt tot mogelijke projecten. 1. doelstellingen voor duurzame projecten: ▶◗ tewerkstelling ▶◗ ontwikkeling & innovatie (groene technologie vertalen naar opleidingen) ▶◗ kansengroepen in groene opleidingen ▶◗ grensoverschrijdende arbeidsmarkt bewerken ▶◗ partnerschap/ synergie tussen de aanbieders ▶◗ mindsetting van eigen personeel en doelgroe pen vergroenen 2. Oplijsten van de lopende projecten 3. Ideeën voor nieuwe projecten of vergroenen van bestaande projecten
Vervolgens zal een plan van aanpak worden opgesteld over verdere expliciete visualisering van de verduurzaming in de hoger vermelde facetten.
4. Capteren van ‘groene’ vacatures Een kleine vacatureanalyse was vooropgesteld in functie van inzichten in de evolutie van competentievereisten. Hier wordt verwezen naar ‘Competent’ waar ‘groene’ competenties kunnen worden aangeduid. Een andere piste om meer inzicht te bekomen in de ‘groene’ vacatures zijn de consultaties in het kader van het ondernemingsplan. De sectoraccountmanagers zullen hierin ondersteunen tijdens hun besprekingen met de sectoren en werkgeversfederaties, zoals hieronder beschreven in punt 5 hierna.
5. Systematische bevraging van sectoren en stakeholders In een eerste fase wordt de verduurzaming van de arbeidsmarkt door de sectoraccountmanagers bij de sectoren bevraagd. Op provinciaal niveau nemen de lokale accountmanagers dit op met de bedrijven uit hun regio. De bedoeling is om concrete groene evoluties te capteren. Het gaat daarbij niet alleen om de technische competenties. In een tweede fase komt er een systematische bevraging van sectoren en stakeholders met de bedoeling de arbeidsmarkteffecten van de duurzaamheidstrends in kaart te brengen en dit te vertalen op de toekomstige competentieprofielen van de werknemers. Hier zal maximaal gebruik gemaakt worden van bestaande (cluster)fora, partneroverleg en bevragingsmethodieken.
6. Informeren en sensibiliseren Aangezien er vandaag geen eensgezindheid bestaat over de afbakening van ‘groene tewerkstelling’ blijft het belangrijk om breed te informeren en sensibiliseren over de vergroening van de economie en de tewerkstelling. Sensibiliseringsacties zullen zich zowel intern als extern richten. Intern komt er dit najaar een communicatiecampagne rond groene economie. Duiding van groene jobs voor de VDAB-medewerkers zal gebeuren na het opstellen van een groen communicatiekader. De doelstelling is dat onze medewerkers zich een beter beeld kunnen vormen van het begrip ‘groene economie’. Een eerste externe aanzet is gegeven op het Lokaal Partner
4
Als eerste project wordt door de werkgroep ‘groene goesting’ gekozen te werken rond sensibiliseren, en het ontwikkelen van cursusmateriaal rond duurzaamheid voor kortgeschoolden.
7. Overlegfora en linken met het Vlaams Klimaatbeleidsplan De VDAB kiest ervoor om de overlegfora die op Vlaams en Europees niveau onderzoek verrichten over duurzaam ondernemen op te volgen en de signalen vanuit deze fora toetsen op hun relevantie voor de competentieversterking van werkzoekenden en werknemers. Op Vlaams niveau is de coördinatievergadering duurzaam wonen en bouwen van DAR (Diensten voor het Algemeen Regeringsbeleid) een heel interessant forum voor de uitbouw van de duurzame opleidingen. Het doel is het nastreven van een integrale benadering van duurzaam wonen en bouwen bij de Vlaamse overheid, kennisuitwisseling en afstemming in studies. Dit netwerk draagt ook bij tot de uitbouw van de groene partnerschappen bv. de provinciale steunpunten ‘duwobo’. Op Vlaams niveau wordt momenteel een derde Vlaams Klimaatbeleidsplan voorbereid. Het Regeerakkoord 20092011 voorziet in het opstellen van een Klimaatbeleidsplan 2013-2014 in overleg met het brede middenveld. Een belangrijk doel is o.m. de uitstoot van broeikasgassen te reduceren. Sleutelsectoren hierbij zijn landbouw, transport, gebouwen (residentieel en tertiair), industrie en energie. De VDAB zal waar relevant zijn groene strategie linken aan dit plan. Op Europees niveau is er ‘New skills for new jobs’, een initiatief van de Europese Commissie dat gericht is op de toekomstige vraag naar vaardigheden op basis van prog-
noses. Dit initiatief wordt opgevolgd.
8. Kwalificatie en certificering De eco-innovatie leidt tot nieuwe regelgevingen en certificering van goederen en diensten. Daardoor stijgt de vraag naar gekwalificeerd en gecertificeerd personeel dat op zijn beurt is opgeleid door erkende en gecertificeerde opleidingsinstellingen en lesgevers. ▶◗ Een eerste stap is zorgen dat het instructiepersoneel
opgeleid en erkend wordt op basis van de geldende richtlijnen. Er zal een stappenplan opgesteld worden hoe de opleiding van alle bouwinstructeurs tot het vereiste niveau georganiseerd kan worden voor hun vaktechnische expertise en competentieontwikkeling. ▶◗ Via Educam zullen onze VDAB-instructeurs auto- en vrachtwagenmecanicien en de instructeurs koetswerk herstellers in oktober worden opgeleid en gekwalifi ceerd worden inzake het onderhoud van hybride – en elektrische voertuigen. Binnen een ander project met elektrische wagens zul len onze instructeurs auto- en vrachtwagenmecanicien opgeleid en gekwalificeerd worden voor diagnose van elektrische auto’s. ▶◗ Op basis van het besluit van de Vlaamse regering van 4 september 2009 inzake de opleiding van technici die betrokken zijn bij de terugwinning van gefluoreerde broeikasgassen uit klimaatregelingssystemen van be paalde voertuigen dienen technici een opleiding te volgen en een theoretisch en praktisch examen af te leggen voor het behalen van een vereist certificaat. Binnen de VDAB is het competentiecentrum te Trich terheide (Hasselt) reeds gecertificeerd als opleidings en examencentrum. Alle VDAB-instructeurs auto- en vrachtwagenmecanicien en de instructeurs koetswerk herstellers hebben reeds dit certificaat. Voor de 4 an dere automotive competentiecentra (Wevelgem, Anderlecht, Herentals en Wondelgem) is de aanvraag tot erkenning als examencentra lopende.
Doelstelling is iedere VDAB-cursist mecanicien of koetswerkhersteller dit certificaat te laten behalen. Daarnaast kunnen ook leerlingen van de scholen binnen het systeem 72-uren-opleidingen een attest bekomen. Dit wordt georganiseerd op de infrastructuur van de VDAB maar met de lesgever uit de school die de opleiding geeft en het examen afneemt, bijgestaan door een instructeur VDAB tijdens het examen.
9. Multi-inzetbaarheid van de opleidingsmodules Multi-inzetbaarheid van nieuw ontwikkelde, of verduurzaamde opleidingsmodules ten behoeve van verschillende doelgroepen zoals werkzoekenden, leerlingen uit onderwijs en werknemers. Binnen de samenwerking met onderwijs zal de VDAB nagaan of er een werkgroep gevormd kan worden die gezamenlijke initiatieven kan voorbereiden. Dit initiatief dient nog opgestart te worden.
5
