grijs voor iedereen die nu meer wil weten over later
nr.7 april 2012
3
vraag en antwoord voorgenomen korting
4
vraag en antwoord pensioenopbouw
6
is er nog toekomst voor pensioenfondsen?
Twee pijnlijke maatregelen Stichting Pensioenfonds Randstad kondigde onlangs twee pijnlijke maatregelen aan. De pensioenen worden per april 2013 waarschijnlijk gekort en het opbouwpercentage gaat dit jaar omlaag. Begin 2013 wordt bepaald of de korting doorgaat. Hier de achtergronden van deze beslissingen. Het Randstad-pensioenfonds heeft sinds eind 2008 een te lage dekkingsgraad (zie op pagina 3 de vraag ‘Wat is precies
het probleem?’). Daarom maakte het fonds begin 2009 een herstelplan waarin het aangaf hoe dat tekort eind 2013 verholpen zou zijn. Tot halverwege vorig jaar lag het fonds goed op koers. Vooral als gevolg van de eurocrisis en de daarmee gepaard gaande extreem lage rente bleek eind vorig jaar dat er aanvullende maatregelen nodig zijn om eind 2013 op een dekkingsgraad van 105 procent te staan. De vraag welke aanvullende maatregelen genomen konden worden, beheerste de afgelopen maanden dan ook
de bestuursvergaderingen van het fonds. De vraag kwam ook aan bod in het overleg met de werkgevers van Randstad Groep Nederland. Het bestuur wilde proberen te voorkomen dat de pensioenen mogelijk gekort moeten worden, daarom passeerden verschillende mogelijkheden de revue: • Risicovoller beleggen, in de hoop met goede rendementen het tekort weg te werken. Dit is niet mogelijk omdat het (lees verder op pagina 2)
q/a
(vervolg van pagina 1)
beleggingsbeleid niet risicovoller mag worden als het pensioenfonds een dekkingsgraad lager dan 105 procent heeft. • Bijstorten door de werkgever, zoals bij sommige pensioenfondsen gebeurt. Dit is in het geval van Randstad geen oplossing. In 1968 is afgesproken dat de werkgever nooit zal bijstorten. Dat werkt trouwens twee kanten op, want Randstad heeft ook nooit geld uit de pensioenkas gehaald als er geld ‘over’ was, zoals bij andere bedrijven wel is gebeurd. • De pensioenpremie verhogen. Gezien de CAO-afspraken is het mogelijk om de premie van de werknemers licht te verhogen. Dat levert op korte termijn echter niet genoeg op en bij een premiestijging betalen alleen de actieve deelnemers mee aan het herstel. • Verhogen van de premie die de werkgever betaalt. Dit is nu niet mogelijk, want de premie staat contractueel (tussen werkgever en pensioenfonds) voor vijf jaar vast, tot het einde van 2012. Dit kan mede door boekhoudkundige regels niet worden opengebroken. Eind van dit jaar loopt de contractsperiode af en zullen de werkgevers binnen Randstad Groep Nederland en het Randstadpensioenfonds nieuwe afspraken maken over de hoogte van de pensioenpremie. 2
wat je moet weten over de voorgenomen korting op je pensioenuitkering
Zo bleef er na alle beraadslagingen helaas één oplossing over: het Randstad-pensioenfonds moet mogelijk gaan korten op de pensioenen. Met deze maatregel levert iedere deelnemer van het pensioenfonds in; degene die nu bij Randstad werkt, de slaper (de medewerker die niet meer bij Randstad werkt) en de gepensioneerden. Er is een kortingspercentage van 4,9% vastgesteld. Aan de hand van alle verwachtingen op het gebied van de rente, groei van het aantal deelnemers en leeftijdsverwachtingen komt het Randstad-pensioenfonds op 31 december 2013 naar verwachting 4,9% te kort. Dat is dan ook het voorgenomen percentage waarmee het pensioen volgend jaar omlaag gaat. Meer uitleg over (de achtergronden van) deze maatregel staat in de q&a op de pagina hiernaast. Het pensioenfonds moest ook maatregelen treffen voor
de in 2012 op te bouwen pensioenen. Het Randstadpensioenfonds kon tot nog toe met de bedragen die de werkgever en de deelnemers aan premie betalen, het in het pensioenreglement vastgelegde opbouwpercentage van 2,25 procent per jaar nakomen. Dit percentage bepaalt mede de hoogte van je pensioen. Het opbouwen van pensioen wordt, vanwege de lage rentestanden, steeds duurder. Daardoor kan met het premiebedrag in 2012 niet meer een pensioenopbouw van 2,25 procent worden gefinancierd. Het Randstadpensioenfonds heeft daardoor het opbouwpercentage naar beneden moeten bijstellen naar 2,20 procent. Dit percentage is naar verwachting precies het niveau waarmee de te ontvangen pensioen premies kostendekkend zijn voor alle kosten die in 2012 aan de pensioenregeling verbonden zijn. Meer uitleg over wat dit nu precies betekent en de achtergronden van deze maatregel staan in de q&a op pagina 4.
Net als veel andere pensioenfondsen moet Stichting Pensioenfonds Randstad de pensioenen mogelijk verlagen. Het voornemen is de pensioenen per april 2013 met 4,9 procent te verlagen. Hoe zit dat precies? Wat is de reden voor de verlaging? We zitten in een crisis en de rente staat laag. Daardoor nemen de beleggingsrendementen van pensioenfondsen af en neemt de hoogte van hun pensioenverplichtingen toe. Daarnaast stijgt de levensverwachting, zodat we langer pensioen (zullen) genieten dan vroeger verwacht werd. Hiervoor is in het verleden onvoldoende geld opzij gezet. Wat is precies het probleem? Pensioenfondsen moeten genoeg geld in kas hebben om aan hun toekomstige pensioen verplichtingen te kunnen voldoen. Sterker nog: voor de zekerheid moet een pensioenfonds tegenover de waarde van iedere toekomstig uit te keren euro, minimaal € 1,05 aan bezittingen hebben (een dek-
kingsgraad van 105 procent). Heeft een fonds minder in kas, dan moet het een herstelplan maken. Hierin laat het fonds aan De Nederlandsche Bank (= de toezichthouder) zien hoe het de tekorten gaat wegwerken. Een fonds heeft hiervoor vijf jaar de tijd. Het Randstadpensioenfonds heeft een te lage dekkingsgraad en diende in 2009 bij De Nederlandsche Bank een herstelplan in. Door de verslechterde economische
en financiële situatie zijn de in dit plan opgenomen maatregelen onvoldoende gebleken voor het herstel. Vandaar de voorgenomen korting van de pensioenen. Wat ga ik merken van de korting? Zolang je geen pensioen ontvangt, merk je nu in je portemonnee niets. Maar stel dat je (Lees verder op pagina 4)
Wat merk je van de voorgenomen korting op de pensioenen?
voorbeeld huidige situatie
VERWACHTE KORTING
- 4.9%
€ 2000,jaar
€ 166,67 per mnd.
Dekkingsgraad 2011/2012
€ 1902,jaar
€ 158,50 per mnd.
Betreft indicaties, hieraan kunnen geen rechten ontleend worden.
110 Minimaal vereiste dekkingsgraad
105 100 95 90 85 mrt apr mei 11 11 11
jun 11
jul aug sep okt nov dec jan feb 11 11 11 11 11 12 12 12
3
vier jaar bij Randstad werkt. In die tijd bouwde je 2.000 euro aan pensioen op, dat je later jaarlijks zou ontvangen, ofwel 166,67 euro per maand. Wordt de korting doorgevoerd, dan ontvang je als je met pensioen gaat jaarlijks 4,9 procent minder ofwel 1.902 euro (158,50 euro per maand; een verschil van 8 euro bruto in dit voorbeeld). Het is een voorgenomen korting. Het kan zijn dat er niet gekort hoeft te worden als de dekkingsgraad zich tijdig herstelt, bijvoorbeeld als gevolg van gunstige ontwikkelingen op de financiële markten. Het kan ook zijn dat de dekkingsgraad verder daalt en dat er meer gekort moet gaan worden dan de 4,9 procent die nu is voor genomen. Als het meer wordt, dan zal er per 1 april 2013 4,9 procent gekort worden. De rest wordt dan eind 2013 gekort. Begin 2013 zal duidelijk zijn of er daadwerkelijk gekort moet worden en hoeveel. Hoe lang wordt het pensioen gekort? Het pensioenfonds moet altijd aan de gestelde financiële eisen voldoen. Is er voldoende geld in kas, dan is er mogelijk ruimte om de pensioenen te verhogen. Is er te weinig geld, dan moeten er aanvullende maatregelen genomen worden, waaronder een mogelijk nieuwe korting. Beide mogelijkheden kunnen zich in de toekomst voordoen en de hoogte van je pensioen beïnvloeden.
4
q/a
zogeheten franchise overblijft. Over de franchise bouw je geen pensioen op, omdat deze feitelijk gelijk is aan de AOW, de uitkering van de overheid die je later zult ontvangen. Over de pensioengrondslag bouw je jaarlijks 2,25% pensioen op.
wat je moet weten over de lagere pensioenopbouw in 2012 Stichting Pensioenfonds Randstad heeft voor dit jaar moeten besluiten om het opbouwpercentage voor je pensioen te verlagen. Dit betekent dat je iets minder pensioen opbouwt dan normaliter het geval zou zijn. Wat is het opbouwpercentage? Via je werkgever bouw je pensioen op bij het RandstadPensioenfonds. Je bouwt je pensioen op over de pensioen grondslag: dat deel van je salaris dat na aftrek van een
Waarom daalt het opbouw percentage? De pensioenpremies die de werkgevers en de werknemers gezamenlijk betalen, blijken in 2012 niet meer toereikend te zijn om de pensioenopbouw te financieren. Om dit verschil recht te trekken, is het opbouwpercentage in 2012 verlaagd naar 2,20 procent. Europa en dus ook Nederland zitten in een crisis. Die begon in 2008, kende een kort herstel, maar zette zich in 2011 en 2012 voort. Financiële instellingen en veel eurolanden kwamen in problemen.
Wat merk je van de verlaging van het opbouwpercentage van de pensioenen in 2012? Een voorbeeld:
huidig salaris
pensioenopbouw
pensioen per jaar na 65e
€ 33062,per jaar
2.25%
€ 450,per jaar
€ 33062,per jaar
2.20%
€ 440,per jaar
Op de geld- en kapitaalmarkten daalden de rentes. Rentes die onder meer gebruikt worden om de jaarlijkse pensioenopbouw te berekenen. Hoe lager de rente, des te meer de opbouw van pensioen kost. Is de verlaging tijdelijk? Eind dit jaar maakt het Randstad-pensioenfonds nieuwe afspraken met de werkgevers binnen Randstad Groep Nederland over de hoogte van de pensioenpremies vanaf 2013. Dit, de hoogte van de rente en de inhoud van de pensioenregeling bepalen de hoogte van het opbouw percentage voor 2013. De crisis is – naar verwachting – tijdelijk, maar hoe de rente zich in de toekomst zal ontwikkelingen is niet zonder meer te zeggen. De stijging van de levensverwachting gaat onverminderd door. Hadden pasgeboren baby’s in 2007 nog een levensverwachting van van 84,3 jaar voor vrouwen en 82,5 jaar voor mannen, nu is dat al respectievelijk 87,3 en 85,5. Mensen krijgen dus in beginsel langer pensioen. De pensioenopbouw wordt daarom ook duurder. Wat merk ik van de verlaging? Je bouwt dit jaar iets minder pensioen op en dus krijg je feitelijk minder uitbetaald als je met pensioen gaat. Een rekenvoorbeeld: stel, je hebt een jaarsalaris van 33.062 euro en – na aftrek van de franchise – een pensioengrondslag van
20.000 euro. Bij een opbouwpercentage van 2,25 procent bouw je 450 euro pensioen per jaar op, dat je zult ontvangen vanaf je 65e. Met een opbouwpercentage van 2,20 procent bouw je 440 euro op. In dit voorbeeld krijg je dus vanaf je pensioengerechtigde
leeftijd jaarlijks tien euro minder dan je normaliter zou hebben gekregen. Is je salaris hoger, dan is dit bedrag groter (en andersom). Anders gezegd: je bouwt dit jaar ruim twee procent minder pensioen op, het relatieve verschil tussen 2,20 en 2,25 procent.
Levensverwachting in 2050 prognose 2007
84,3 jaar oud
82,5 jaar oud
prognose 2010
87,3 jaar oud
85,5 jaar oud
Lezersonderzoek grijs In april 2010 verscheen het eerste nummer van grijs, voor iedereen die nu meer wil weten over later. In het vorige nummer kondigden we een lezersonderzoek aan. Na zeven nummers zijn we als makers namelijk benieuwd hoe dit blad wordt gelezen en ervaren. Dit voorjaar word je door ons benaderd voor een onderzoek naar de algehele communicatie van het pensioenfonds. Een evaluatie van grijs maakt hier deel van uit. We zijn benieuwd naar jullie reacties. In een latere editie van grijs en op onze website zullen we de uitkomsten van het onderzoek melden. Eerdere edities van grijs staan op de website van het Randstad-pensioenfonds: www.randstadpensioenfonds.nl, > algemeen > downloads > grijs archief.
5
‘Je kunt niet zeggen dat pensioenfondsen met een lage dekkingsgraad het slecht hebben gedaan’, aldus Gerard Riemen, directeur Pensioenfederatie.
maatregel. De echte oplossing zit in het afsluiten van de nieuwe pensioencontracten. Als je nu bijvoorbeeld vijfendertig jaar opbouwt, heb je voor vijftien jaar pensioen. Dat is te weinig en daarom moeten de contracten worden aangepast. We moeten heldere afspraken maken in die nieuwe pensioencontracten. Als een pensioenfonds onder de dekkingsgraad van 105 procent komt, of als de levensverwachting verder stijgt, moet je duidelijk hebben afgesproken hoe je daarmee omgaat en dit ook duidelijk communiceren naar je deelnemers.’
‘Samen de lusten en lasten dragen’ De Pensioenfederatie is de overkoepelende belangenbehartiger van pensioenfondsen in Nederland. Ook het Randstadpensioenfonds is aangesloten bij de Pensioenfederatie. Hoewel veel pensioenfondsen in zwaar weer verkeren, is er volgens directeur Gerard Riemen nog zeker toekomst voor het collectieve pensioen. ‘Er zijn circa 350 pensioenfondsen aangesloten bij de Pensioenfederatie, goed voor zo’n 5,6 miljoen deelnemers en 2,7 miljoen gepensioneerden. Daarvan hebben 103 fondsen aangegeven dat ze in 2013 waarschijnlijk moeten korten 6
op de pensioenuitkering. Sommige moeten dat zelfs dit jaar al. Kortom, de sector staat er niet florissant voor en er zijn twee redenen waardoor dat komt. De eerste is dat we midden in een financiële crisis zitten die zijn weerga niet kent.
Dit heeft desastreuze gevolgen, want de rente is lager dan ooit. Maar dat probleem is waarschijnlijk van tijdelijke aard. De tweede oorzaak – en die vind ik venijniger – is dat de levensverwachting is gestegen. Het is mooi dat we langer leven, maar we hebben daar niet voor betaald. Fondsen hebben eerst geprobeerd de premies te verhogen, maar daar is de rek uit. Vervolgens hebben pensioenfondsen een paar jaar geen indexatie toegepast. Maar ook dat is een tijdelijke
Sponsor ‘Je kunt niet zeggen dat pensioenfondsen met een lage dekkingsgraad het slecht hebben gedaan. Aan het begin van de crisis had het ene pensioenfonds veel reserves opgebouwd, terwijl de ander nog bezig was reserves op te bouwen. De ene werkgever moet bijstorten en kan dit ook, de ander niet. Shell heeft bijvoorbeeld een miljard euro bijgedragen om de financiële positie van haar pensioenfonds te verbeteren. De een heeft een jong, groen bestand, de ander vooral grijze leden. Het hangt van zoveel factoren af hoe je ervoor staat. Pensioenfondsen hebben niet te veel risico genomen. Beleggen houdt het nemen van risico’s in, maar pensioenfondsen ontkomen er niet aan. Als je de euro’s naar de bank brengt, levert dat uit-
eindelijk te weinig rendement op. De meest recente verkoop van 20-jarige Nederlandse staatsobligaties betrof obligaties met een rente van 2,7%. Daarmee kan je de stijgende inflatie niet opvangen.’ Hoge welvaart ‘Of pensioenfondsen nog toekomst hebben? Ik vind van wel. Omdat zelfs met de doorgevoerde kortingen de pensioenfondsen nog betere prestaties neerzetten dan wanneer je individueel pensioen opbouwt. Ons pensioenstelsel is uniek
en daardoor kunnen onze 65-plussers van de hoogste welvaart van Europa genieten. Het collectieve pensioen heeft zeker toekomst. Met een systeem waarbij je met z’n allen de lusten en lasten draagt, ben je beter af. Wel is het belangrijk dat het een eerlijk systeem blijft. Als we niet gaan korten, schepen we de jongeren op met een duur pensioen. Dat is het kenmerk van solidariteit: met z’n allen profiteren van goede tijden, maar ook samen de lasten dragen als het minder gaat.’
Nieuw pensioenstelsel Welke ontwikkelingen zijn de komende periode nog van invloed op het voorgenomen besluit van Randstad-pensioenfonds om te gaan korten? Nieuwe regels moeten het pensioen vanaf 2014 betaalbaar en bestendig maken voor de toekomst. Daarom hebben de sociale partners in Nederland vorig jaar een nieuw ‘Pensioenakkoord’ gesloten. Over de precieze uitwerking hiervan is echter nog altijd onduidelijkheid. Het kabinet komt in april met een hoofdlijnennotitie over het nieuwe stelsel. Deze notitie moet duidelijkheid geven over op welke manier straks de financiële positie van fondsen wordt bepaald
(nu is dat de dekkingsgraad) en over het overhevelen van de huidige pensioenaanspraken naar het nieuwe stelsel. De aanpassingen in het pensioenstelsel kunnen mogelijk van invloed zijn op het voorgenomen besluit om te gaan korten. Daarnaast is de ontwikkeling van de rente van invloed. Daar hebben de pensioenfondsen geen vat op. Begin 2011 leek het de goede kant op te gaan, maar toen halverwege het jaar de rente extreem daalde, werd duidelijk dat de pensioenfondsen niet uit de problemen komen. Het is nu wachten op een stabieler financieel en politiek klimaat in Europa.
7
jr./sr.
meer weten?
jong en oud over pensioen
Op de website van het Randstad- pensioenfonds staat alle informatie over het fonds, de pensioenregeling
‘Ik ben niet volledig afhankelijk van mijn pensioen’ Jenny van Dobben de Bruijn (30), commercieel medewerker binnendienst bij Clipper Stad Amsterdam, roeit twaalf keer per week en is nu nog even niet met haar pensioen bezig. Astrid Quik (67), voormalig bedrijfs medewerker op het Randstad Callflex regiokantoor in Diemen, is net terug van drie weken backpacken in Vietnam. Jenny van Dobben de Bruijn: ‘Laatst kreeg ik een brief binnen over mijn pensioen. Ik heb even de koppen gelezen en hem toen op mijn stapeltje administratie gelegd. Daar ligt hij al een maand, ik vermoed dat ik hem de komende maand ook niet ga lezen. Mijn pensioen heeft op dit moment geen prioriteit: ik leef in het heden, en dat is voor mij roeien. Ik train twaalf keer per week en hoop dat op professionele basis te kunnen doen. Dat er nu mogelijk gekort wordt op mijn pensioen vind ik jammer, maar niet gek: er wordt overal gesneden. Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor hun pensioen. Als je zeventig bent en bijna geen geld hebt, dan is dat gewoon een beetje dom. Als ik klaar ben met roeien en me volledig op mijn carrière stort, zal ik zeker aandacht aan mijn pensioen gaan besteden.’
Astrid Quik: ‘Ik ben op mijn 63e met prepensioen gegaan. Twee jaar eerder ontmoette ik mijn huidige partner en die was al gepensioneerd. Samen genieten we van ons pensioen, vooral door veel te golfen en te reizen. We zijn in Frankrijk en Spanje geweest, en op Aruba en Bali. Ik ben net terug van een reis naar Vietnam; drie weken backpacken met mijn dochter. Verder ben ik actief bij de plaatselijke balletvereniging. Ik treed niet meer zelf op hoor, daar ben ik nu wel te oud voor. Maar ik train nog wel. Ook maak ik de kostuums voor de kleine ballerina’s. Ik ben niet volledig afhankelijk van mijn pensioen; mijn partner en ik hebben reserves opgebouwd. Ik heb er dus weinig last van dat er mogelijk gekort wordt op het pensioen. Maar voor mensen die wel afhankelijk zijn van hun pensioen zal het erg moeilijk zijn.’
en bij wie je met welke vraag terecht kunt. Ook vind je er links naar bijvoorbeeld de Belastingdienst en Stichting Pensioenkijker. Zie: www.randstadpensioenfonds.nl Met vragen kun je ook terecht bij het pensioenbureau: bel naar 020-5695380 of stuur een mail naar:
[email protected]
bestuur Het bestuur van de Stichting Pensioenfonds Randstad bestaat uit acht leden. Namens de werkgever: Fred van Haasteren (voorzitter), John van de Luijtgaarden, Roland Berendsen, Sieto de Leeuw. Namens de deelnemers en gepensioneerden: Paul Eringa, Els Adam, Bert Pleijsant (t/m 31 december 2011), Mark Poort, Solange Overeijnder (vanaf 1 januari 2012).
colofon grijs is een uitgave van de Stichting Pensioenfonds Randstad. Hoofdredactie: Michelle de Koning. Eindredactie: Ronald Ganzeboom. Redactieraad: Els Adam, Roland Berendsen, Peter den Ronden. Concept en realisatie: Maters & Hermsen Journalistiek: Michelle de Koning, Marcel Gansevoort, Josse Moers, Daniëlle van Veen. Vormgeving: Maters & Hermsen Vormgeving. Fotografie: Pensioenfederatie. Drukwerk: Verweij printing. Stichting Pensioenfonds Randstad Postbus 12600 | 1100 AP Amsterdam Z.O. disclaimer De inhoud van grijs is met zorg samengesteld waarbij toegankelijkheid voorop heeft gestaan. Hierdoor kunnen interpretatieverschillen ontstaan met het geldende pensioenreglement. Daarom kunnen aan de inhoud van grijs geen rechten worden ontleend.
