Grenzeloos creatief kapitaal Internationaliseringsagenda Topsector Creatieve Industrie

Grenzeloos creatief kapitaal

Internationaliseringsagenda Topsector Creatieve Industrie De Nederlandse creatieve industrie heeft een aantal gezichtsbepalende internationale kampioenen. Toch is slechts een minderheid van de Nederlandse creatieve bedrijven internationaal actief terwijl er voldoende marktkansen zijn. Daarmee blijft niet alleen exportpotentieel onbenut maar worden ook innovatie-‐impulsen gemist die uit internationalisering voortkomen. Het Topteam Creatieve Industrie zet daarom namens de sector de lijnen uit voor een internationaliseringsagenda. Die is gericht op verdere krachtenbundeling tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheid, opschaling, professionalisering, vergroting van de kennis over buitenlandse markten, exportbevordering, stimuleren van creatieve kennismigratie en acquisitie van buitenlandse creatieve bedrijven en events. Topteam Creatieve Industrie 5 april 2012

Inhoudsopgave 1. INTERNATIONALISERINGSAGENDA

3

AMBITIE EN URGENTIE DOEL VAN DE INTERNATIONALISERINGSAGENDA VIJF DOELSTELLINGEN REALISATIE VAN DE INTERNATIONALISERINGSAGENDA

3 3 4 5

2. HET FUNDAMENT: INTERNATIONALE ONDERNEMERSVAARDIGHEDEN

7

ONDERWIJS ONDERNEMERSCHAP

7 8

3. BUITENLANDSE VRAAG EN EXPORTBEVORDERING

9

IDENTIFICATIE VAN BUITENLANDSE MARKTEN ECONOMISCHE DIPLOMATIE HANDELSMISSIES EXPORT READY MAKEN VAN CREATIEVE BEDRIJVEN COLLECTIEVE PROMOTIONELE ACTIVITEITEN VERVOLG VOOR DUTCHDFA CINTERNATIONAL: INFORMATIE OVER INSTRUMENTARIUM EN MOGELIJKHEDEN VIA AGENTSCHAP NL

9 10 11 11 11 12 13

4. STRATEGISCHE ACQUISITIE VAN BEDRIJVEN, EVENTS EN TOPTALENT

14

WISHLIST (HOOFD)KANTOREN WISHLIST TOONAANGEVENDE EVENTS UITBOUW STRATEGISCHE ACTIVITEITEN NFIA VOOR CREATIEVE INDUSTRIE PILOT CREATIEVE PROPOSITIE VOOR NEDERLAND ONDERSTEUNING REGIONALE OVERHEDEN EN DEPARTEMENTEN AANTREKKEN VAN TOPTALENT ALUMNI ALS AMBASSADEURS

14 14 15 15 16 16 17

5. STRATEGISCHE AANSLUITING OP EUROPA

18

VERBETEREN TOEGANG TOT INFORMATIE VIA LOKET CINTERNATIONAL ONDERSTEUNING GEBRUIK VAN EUROPESE REGELINGEN VANUIT CLICK AGENDA-‐ EN BELEIDSVORMING VIA CLICK, COUNCIL EN BRANCHEORGANISATIES INTELLECTUEEL EIGENDOM IN EUROPA FINANCIERING INZET BRUSSELSE CONTACTEN REGIO’S EN DEPARTEMENTEN

18 18 18 19 20 20

6. VERKENNING INZET BIJ ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

21

PILOT CROSS-‐OVERS OS INSTRUMENTEN RIJKSOVERHEID

21 21

BIJLAGEN

22

1. TOONAANGEVENDE EVENTS EN AWARDS 2. INFORMATIE OVER EUROPESE REGELINGEN

22 25

Internationaliseringsagenda ‘Grenzeloos creatief kapitaal’ – topsector creatieve industrie

2

1. Internationaliseringsagenda

Ambitie en urgentie De creatieve industrie is een van de negen topsectoren in het Nederlandse bedrijvenbeleid. In juni 2011 publiceerde het Topteam Creatieve Industrie namens de sector het advies ‘Creatieve Industrie in Topvorm’. Daarin constateert het Topteam dat de creatieve industrie er goed voor staat en een krachtige bijdrage aan het concurrerend vermogen van de Nederlandse economie levert, maar op een aantal punten last heeft van een relatieprobleem. Creatieve bedrijven en andere spelers in de zogeheten ‘gouden driehoek’ van bedrijfsleven, kennis-‐ en onderwijsinstellingen en overheden weten elkaar onvoldoende te vinden. Daardoor blijven kostbare kansen onbenut. Internationalisering is een van de terreinen waarop betere samenwerking en afstemming urgent is. Internationaal ondernemen is voor veel creatieve bedrijven de belangrijkste mogelijkheid om op te schalen en een grotere afzetmarkt te bereiken. Kortweg, om te groeien. Bovendien worden grenzen steeds poreuzer en zit de buitenlandse concurrentie niet stil. Internationaliseren drijft creatieve bedrijven tot het uiterste om het beste uit zichzelf te halen. In het advies uit juni 2011 schetst het Topteam hoe Nederland er op de middellange termijn voor kan staan: ‘In 2020 is Nederland als meest creatieve economie van Europa sterk ingebed in internationale markten. De Nederlandse creatieve industrie is zo groot dat Nederland echt veel te klein is geworden. Het is normaal om als born global te starten. Start-‐ ups, groeiers en iconen halen in cross-‐sectorale verbanden buitenlandse orders binnen. Nederland is de proeftuin van Europa voor zowel Nederlandse als buitenlandse bedrijven. Nieuwe creatieve producten en diensten worden hier ontwikkeld en uitgeprobeerd. Buitenlandse (creatieve) bedrijven en toptalent vestigen zich hier graag. Nederland is met zijn top of the bill digitale infrastructuur de ‘digital gateway to Europe’: een van de belangrijkste knooppunten in de Europese digitale economie.’ Die visie en ambitie vereisen echter wel dat alle partijen uit de gouden driehoek in beweging komen, elkaar weten te vinden en beter gaan samenwerken ten behoeve van de creatieve industrie. Creatieve bedrijven lukt het nog onvoldoende om de grens over te gaan, terwijl er buiten Nederland grote kansen liggen – juist ook in relatie tot de andere topsectoren. Een voorbeeld daarvan vormt de bouw. In Nederland is deze sector bijna tot stilstand gekomen en het ziet er niet naar uit dat deze situatie snel verandert. In het buitenland liggen betere kansen voor Nederlandse architecten en ontwerpers. Maar juist ook in sectoren die het uitstekend doen liggen unieke kansen om in gezamenlijkheid te concurreren op buitenlandse markten. Bijvoorbeeld via cross-‐overs tussen creatieve industrie en de agrofoodsector, op het gebied van food & lifestyle. Of tussen creatieve industrie en life sciences & health waar de Nederlandse nadruk op het ontwerp van beleving van patiënten (vraaggerichte benadering) tot grote concurrentievoordelen kan leiden.

Doel van de internationaliseringsagenda Met de internationaliseringsagenda ‘Grenzeloos creatief kapitaal’ maakt de creatieve industrie concrete aanknopingspunten zichtbaar om haar internationale positie te versterken. De sector kan het, draagt daarbij een grote eigen verantwoordelijkheid, maar heeft ook de overheid nodig om internationale markten te identificeren, verkennen, Internationaliseringsagenda ‘Grenzeloos creatief kapitaal’ – topsector creatieve industrie

3

betreden en veroveren. In de internationaliseringsagenda staan de eigen ambities van de creatieve industrie centraal, en geeft het Topteam aan waar de sector dit graag doet in samenwerking met de overheid. Het doel van de Internationaliseringsagenda van de Topsector Creatieve Industrie is dat in 2020 Nederlandse creatieve bedrijven het buitenland als vanzelfsprekende en aantrekkelijke afzetmarkt zien, en in staat zijn succesvol te concurreren op kansrijke buitenlandse markten. Dit stelt hen ook beter in staat schaalvergroting te realiseren. Voor de internationale concurrentiepositie van de Nederlandse creatieve industrie is het verder van belang dat buitenlandse creatieve bedrijven en toptalent zich tijdelijk of langdurig in Nederland vestigen. Het Topteam is zich ervan bewust dat de grote ambitie voor 2020 alleen stapsgewijs gerealiseerd kan worden. Het offensief is daarom opgebouwd langs een vijftal samen met de sector geïdentificeerde en uit de gezamenlijke ambitie voortvloeiende doelstellingen, die wat het Topteam betreft prioriteit hebben.

Vijf doelstellingen De vijf doelstellingen worden hieronder kort benoemd en verderop nader uitgewerkt. Het zijn noodzakelijke doelstellingen waarbij het Topteam telkens een aantal concrete acties benoemd die bestaande knelpunten wegnemen en die als impuls werken voor verdere internationalisering. Doelstelling #1: Versterken van internationale ondernemersvaardigheden binnen de creatieve industrie. Meer creatieve bedrijven en talenten dienen te beschikken over de vaardigheden en kennis om te internationaliseren. De basis daarvoor moet onder meer via verdere internationalisering van het onderwijs worden gelegd. Doelstelling #2: Vergroten van kennis (bij overheid en bedrijfsleven) over de buitenlandse vraag en markten, en bevorderen van export. En het verbeteren van manieren om daar als Nederlands creatief bedrijf op aan te sluiten. Daarbij hoort onder meer het verbeteren en ontsluiten van al beschikbare (Rijks)instrumenten zoals programma’s en activiteiten gericht op de creatieve industrie en een vervolgprogramma voor de in 2012 aflopende DutchDFA. Doelstelling #3: Versterken van strategische acquisitie van bedrijven, events en talent. Aantrekken van (hoofd)kantoren van buitenlandse creatieve bedrijven en producties, toonaangevende events en competities, buitenlands toptalent en kennismigranten. Doelstelling #4: Nadrukkelijker inbreng en invloed van de Nederlandse creatieve industrie bij de agenda-‐ en beleidsvorming in Europa en beter gebruik maken van Europese (investerings)programma’s. In Europa staat de creatieve industrie in de belangstelling en een aantal invloedrijke Europese platforms voor creatieve industrie (zoals de European Creative Industries Alliance) hebben hun zetel in Nederland. De Nederlandse creatieve industrie moet zich echter actiever zelf laten horen en zien in Europa. Doelstelling #5: Vergroten van inzicht in wat de kansen van de creatieve industrie op het gebied van ontwikkelingssamenwerking zijn. Ontwikkelingssamenwerking is voor een groot deel van de creatieve sector relatief onbekend terrein. De sector wil dat terrein graag gaan verkennen en, daar waar relevant, ontginnen.


4

Realisatie van de internationaliseringsagenda In de internationaliseringsagenda wordt aan de hand van deze aandachtspunten een uitwerking gegeven met acties op de vijf genoemde doelstellingen. Daarbij is per doelstelling aangegeven hoe aan uitvoering van die acties vorm kan worden gegeven. De aandacht gaat daarbij expliciet uit naar alle partijen van de gouden driehoek. Een aantal organen wordt belast met het uitvoeren, sturen, coördineren en bewaken van de genoemde acties (‘governance’). Deze rollen worden belegd bij de organen die op dit moment reeds bestaan of in oprichting zijn om de verschillende agendaonderdelen van de creatieve industrie uit te voeren. Er wordt niet specifiek voor internationlaisering nog een apart platform opgezet, omdat het Topteam de governance zo ‘lean & mean’ mogelijk wil houden. 1. Dutch Creative Industries Council: strategische adviesraad In de eerste plaats werkt het Topteam aan oprichting van de Dutch Creative Industries Council (verderop steeds afgekort als ‘Council’), die als strategische adviesraad als vanzelf in beeld is om in de internationaliseringsagenda een voortrekkersrol te vervullen op ten minste drie terreinen. De Council is enerzijds aanspreekpunt voor andere partijen uit de gouden driehoek; anderzijds heeft de Council met name op het terrein van imagoversterking een natuurlijke rol. Ten slotte is de Council als adviesraad een belangrijke intermediair bij het vertalen en beschikbaar maken van sector-‐ of bedrijfsspecifieke kennis die nodig is bij ondersteuning van ondernemers bij het realiseren van hun internationale ambities. 2. CLICK: netwerk voor kennis en innovatie De creatieve industrie trekt zelf op verschillende manieren al hard aan internationaliseringsvragen. Op het gebied van kennis en innovatie is internationalisering door de sector samen met onderwijs-‐ en kennisinstellingen al opgepakt in de context van CLICK, het topconsortium kennis en innovatie (TKI) van de topsector. Binnen de kaders van CLICK wordt internationale samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs-‐ en kennisinstellingen nagestreefd. Waar relevant wordt naar de rol van CLICK verwezen. 3. DutchDFA, Sectorinstituut en Fonds voor de Creatieve Industrie Voor de exportbevordering komt er een opvolger voor Dutch DFA. Die opvolger is gericht op een select aantal landen en vergt nauwe samenwerking met het Sectorinstituut voor de Creatieve Industrie en het Fonds voor de Creatieve Industrie.Tot slot spelen ook branche-‐ en koepelorganisaties zoals de Federatie Dutch Creative Industries (FDCI) een belangrijke rol bij het stimuleren en agenderen van internationalisering. Nauwe afstemming van alle stakeholders met de Council en CLICK wordt daarom van groot belang.1 Kortom, de creatieve industrie maakt werk van haar ambities en met de Council, CLICK en branche-‐ en sectororganisaties is er voldoende body in de sector om daadwerkelijk een internationaliseringsoffensief aan te gaan. Maar daar is ook de overheid bij nodig – zowel op Rijks-‐ als op regionaal niveau. Het Topteam zet met de internationaliseringsagenda in op optimale benutting van regionale sterktes. Regio’s als Amsterdam en Eindhoven, Rotterdam-‐ Delft, Utrecht, Arnhem en Hilversum hebben belangrijke clusters van creatieve bedrijvigheid. In die regio’s bestaan vaak al instrumenten en ingangen om ondernemers bij te staan bij internationaal ondernemen. Veel regio’s zijn actief met economische diplomatie 1

Zie voor een beschrijving van de verschillende rollen van Creative Industries Council, CLICK en Sectorinstituut het advies ‘Creatieve industrie in topvorm’ van het Topteam Creatieve Industrie en de via www.top-‐sectoren.nl/creatieveindustrie als download beschikbare FAQ.


5

over landsgrenzen heen, en staan tegelijkertijd dicht bij het bedrijfsleven (met name MKB) in de regio. Daar moet optimaal gebruik van worden gemaakt. Maar ook de Rijksoverheid beschikt over zeer relevante middelen. Het nieuwe Sectorinstituut en het Fonds voor de Creatieve Industrie zijn al genoemd. Het ministerie van OCW heeft met zijn opdracht voor oprichting van deze organisaties ook een stevige internationaliseringsagenda neergezet.Verder stelt het Rijk jaarlijks een strategische reisagenda op (handelsmissies), is van cruciaal belang voor economische diplomatie (ook richting Brussel), beschikt over gedetailleerde en nuttige marktinformatie (via Agentschap NL en het postennetwerk), zet Nederland op de internationale kaart (Holland Branding), en kent vele ondersteunende kredietfaciliteiten voor in het buitenland.2 Het Topteam constateert dat de creatieve industrie daar nog onvoldoende gebruik van maakt. Deels komt dat door onbekendheid, deels doordat de instrumenten onvoldoende aansluiten bij de behoeften en werkwijze van de creatieve industrie. In de uitwerking van de vijf doelstellingen wordt daarom aangegeven welke rol er voor de overheid is weggelegd, zodat de topsector creatieve industrie via maatwerk stap na stap haar internationale ambitie kan realiseren.

2

Zie voor die laatste: http://www.internationaalondernemen.nl/zoeken/ShowBouwsteen.asp?bstnum=158142


6

2. Het fundament: internationale ondernemersvaardigheden Doelstelling: Versterken van internationale ondernemersvaardigheden binnen de creatieve industrie. Meer creatieve bedrijven en talenten dienen te beschikken over de vaardigheden en kennis om te internationaliseren. De basis daarvoor moet onder meer via verdere internationalisering van het onderwijs worden gelegd. Een belangrijke reden voor creatieve ondernemers om het buitenland links te laten liggen is koudwatervrees. De creatieve industrie wordt gekenmerkt door een groot aandeel ZZP’ers en kleine MKB’ers (<5 werknemers) die (nog) niet over voldoende skills beschikken om de stap naar buitenlandse markten te nemen. Het is een uitdaging voor de topsector om die ondernemersvaardigheden sterk te verbeteren. Maar er is ambitie, en die start bij het onderwijs. Internationaal ondernemen moet een vanzelfsprekend onderdeel worden van opleidingen, en buitenlandervaring van studenten en startende ondernemers moet eerder regel dan uitzondering zijn. Opleidingen moeten hun studenten leren om in een internationale context te leren, creëren en ondernemen. Onderwijsinstellingen zullen daartoe ook zelf sterker moeten internationaliseren. Acties zijn nodig op in elk geval de volgende terreinen:

Onderwijs De belangrijkste gewenste acties op het terrein van internationalisering en onderwijs zijn verwoord in de Human Capital Agenda van de Creatieve Industrie.3 Het gaat onder meer om samenwerking tussen universiteiten en hogescholen, stages, beurzen, excellentieprogramma’s, en de creatieve topopleiding THNK in Amsterdam. Met de uitvoering van deze agendapunten is al een start gemaakt, met acties van onderwijsinstellingen, overheid en bedrijfsleven, en daarnaar wordt hier verwezen. • Het wegnemen van barrières voor en stimuleren van stages in het buitenland en uitwisseling van docenten en studenten. Enige beweging is er al. De Nuffic bevordert de institutionele samenwerking en de inkomende en uitgaande mobiliteit in het Nederlandse hoger onderwijs door kennis over internationale studiemogelijkheden te bundelen, via de inzet van de Netherlands Education Support Offices (Neso’s) als positioneringsinstrument en via generieke promotieactiviteiten zoals het Holland Alumninetwerk en de Study in Holland en WilWeg website. • De Nuffic en Agentschap NL zijn bezig met de ontwikkeling van gerichte informatie over business en carrière voor buitenlandse studenten die in Nederland studeren of hebben gestudeerd. Hiermee kan de link worden gelegd naar kansen in de Topsector. • Meer focus op internationale competenties in zowel opleidingen als bij creatieve starters op de arbeidsmarkt. En meer aandacht voor internationaal ondernemen. In het vervolg op de DutchDFA (zie 3. Buitenlandse vraag en exportbevordering) moeten veelbelovende studenten actief kunnen participeren als jong talent. Daar hoort ook aandacht voor internationale financiering en fiscaliteiten bij. Dutch DFA had daar onvoldoende aandacht voor.

3

Aangeboden aan Tweede Kamer door de minister van EL&I en de voorzitter van het Topteam op 16-‐ 01-‐2012[PM tzt doc nummer/naam] Definitieve versie dd 17-‐02-‐2012


7

• • • • •

•

In stand houden en uitbreiden van bestaande programma’s voor internationale beurzen en scholarships. Meer aandacht in curricula voor intercultureel zakendoen en taaldiversiteit. Het actief gebruik maken van alumni en creatieve bedrijven die al internationaal actief zijn in het onderwijscurriculum. Sterkere aansluiting van Nederlandse creatieve bedrijven en onderwijsinstellingen op buitenlandse peer bedrijven en onderwijsinstellingen. Focus op de BRICS-‐landen, Turkije en Europa. Het onderwijs moet daarnaast stevig meeliften op de internationaliseringsagenda van het Rijk (Turkije 2012, Rusland 2013, Cape Town 2014). Het Nederlandse onderwijs ten behoeve van de creatieve industrie moet op alle niveaus (mbo, hbo, wo) een belangrijk exportproduct van Nederland worden.

Ondernemerschap Ondernemerschapsvaardigheden gaat om meer dan onderwijs. Innovatie en internationalisering gaan hand in hand en er bestaat een positief verband tussen ondernemerschap en internationalisering. Het Nederlands MKB loopt achter bij andere Europese landen als het gaat om export. Ondernemers moeten daarom meer gebruik gaan maken van het bestaande instrumentarium van Agentschap NL op het gebied van internationaal ondernemen, zoals Starters in International Business (de doorstart van het subsidieprogramma Prepare2Start). (NL kent vele ondersteunende kredietfaciliteiten voor in het buitenland waar de creatieve industrie weinig gebruik van maakt.4 De EVD zou daar tegenover meer dan nu gebeurt de succesverhalen op het terrein van internationalisering zichtbaar moeten maken, als stimulans voor bedrijven. Daarnaast zijn snelgroeiende bedrijven veelal in een vroeg stadium internationaal actief. Meer dan de helft van deze snelle groeiers exporteert al vanaf de start. Ook onderwijsinstellingen moeten, in samenwerking met creatieve bedrijven, veel sterker een rol op zich nemen als begeleider van respectievelijk afstudeerders en (zelfstandige) creatieve starters bij internationalisering. Ten slotte heeft de creatieve industrie grote behoefte aan meer participatie van starters en jong talent in toonaangevende events en competities (zie ook 4. Strategische acquisitie van bedrijven, events en toptalent). Hier ligt een opgave voor zowel de onderwijsinstellingen als het bedrijfsleven, waarbij meer intensieve samenwerking moet ontstaan. Onderwijsinstellingen moeten met bedrijven samen deelname van jong talent aan events en competities stimuleren (bijvoorbeeld als onderdeel van stages en afstudeeropdrachten).

4

Zie http://www.internationaalondernemen.nl/zoeken/ShowBouwsteen.asp?bstnum=158142


8

3. Buitenlandse vraag en exportbevordering Doelstelling: Vergroten van kennis (bij overheid en bedrijfsleven) over de buitenlandse vraag en markten, en bevorderen van export. En het verbeteren van manieren om daar als Nederlands creatief bedrijf op aan te sluiten. Daarbij hoort onder meer het verbeteren en ontsluiten van al beschikbare (Rijks)instrumenten zoals programma’s en activiteiten gericht op de creatieve industrie en een vervolgprogramma voor de in 2012 aflopende DutchDFA. Het ontbreekt de creatieve industrie voor een belangrijk deel aan capaciteit en schaalgrootte om individueel te internationaliseren. Dat brengt veel bedrijven in een lastige lock-‐in, want om bedrijf en afzet op te schalen is het opzoeken van buitenlandse markten vaak juist de enige optie. Export geeft daarnaast nieuwe, innovatieve impulsen aan het bedrijfsleven en draagt bij aan verdere professionalisering en risicospreiding – in tijden van economische crisis geen overbodige luxe. Op het gebied van buitenlandse vraag en export heeft de creatieve industrie daarom veel baat bij collectieve initiatieven, bij publiek-‐private samenwerking en bij lopende programma’s en initiatieven van overheid en andere sectoren waarmee cross-‐overs kunnen worden gerealiseerd. Overigens zet de topsector er op in om via CLICK (en in het bijzonder het CLICK//Network CI NeXt rond business innovation) zelf een bijdrage te leveren aan het vergroten van kennis over buitenlandse markten. In de kennis-‐ en innovatieagenda van de topsector komt het belang van onderzoek in samenwerking met het bedrijfsleven aan bod. Hiervoor kan ook Europese financiering worden gezocht (zie hierover meer onder 5. Strategische aansluiting bij Europa). De ervaring in andere sectoren is dat internationale profilering op het gebied van onderzoek – bijvoorbeeld via kennisbruggen met andere landen – zeer goed is voor de handel. Het Topteam definieert daarnaast de volgende actiepunten:

Identificatie van buitenlandse markten In overleg met de sector heeft het Topteam onlangs vijf landen geïdentificeerd waarvoor de kansen voor de Nederlandse creatieve industrie in kaart moeten worden gebracht. Het gaat om: Brazilië, India, Rusland, Turkije en de VS (en in het bijzonder de Westkust). Het Topteam verzoekt de Nederlandse posten in deze landen hierover gedegen advies uit te brengen, aan de hand van een adviesaanvraag zoals opgesteld door het ministerie van Buitenlandse Zaken in overleg met OCW, EL&I en het Topteam. Per land wordt deze adviesaanvraag aangevuld met enkele specifieke vragen vanuit de sector ten aanzien van de subsectoren van de creatieve industrie en wat exact nodig is: innovatie, samenwerking, handel, specifieke marktinformatie en dergelijke. Deze actie is door het Topteam al in gang gezet. Posten worden verzocht hun adviezen binnen vier maanden nadat hen daarom is gevraagd, aan het Topteam en de verantwoordelijke departementen voor te leggen. Het verdient aanbeveling om ook de bancaire sector te betrekken; die weet vaak al in een vroeg stadium wat er in het buitenland speelt. Overigens betekent de keuze voor deze vijf landen geenszins dat andere landen van ondergeschikte betekenis zijn voor de creatieve industrie. Op een aantal relevante markten, zoals China en Duitsland, zijn recent al onderzoeken gedaan naar de marktkansen voor de creatieve industrie; deze landen, samen met België en Verenigd Koninkrijk, blijven van onverminderd belang voor de sector.


9

Het Topteam spreekt de doelstelling uit dat jaarlijks ten minste twee groepen van creatieve bedrijven (minimaal 6 deelnemers) werk maken van positionering in de eerste vijf genoemde landen via het nieuwe instrument Partners for International Business (PIB).5 Via PIB kunnen bedrijven van netwerken en activiteiten van de overheid profiteren op het terrein van promotie, matchmaking, kennisuitwisseling en nieuwe kennis en ingangen via het onderzoek-‐ en onderwijsveld. Tot slot moet worden opgemerkt dat een focus op landen voor de sterk in grootstedelijke regio’s geconcentreerde creatieve industrie niet per definitie het meest logische schaalniveau is bij internationalisering. In een enkel geval vallen grootstedelijk gebied en staat samen, zoals in Singapore, dat zich als ‘innovative global media city’ op de kaart zet. Het Topteam vraagt van de Nederlandse grootstedelijke regio’s, en in het bijzonder van de bij CLICK betrokken regio’s, om contacten en lopende samenwerkingsverbanden met buitenlandse grootstedelijke regio’s in te zetten en uit te diepen ten behoeve van versnelde internationalisering van de creatieve industrie. Voor de genoemde landen geldt ook dat moet worden onderzocht of versmalling van de focus naar een of meerdere regio’s niet relevanter is dan focus op het land als geheel.

Economische diplomatie Exportbevordering (en succesvolle internationale samenwerking in den brede) vraagt om geïntegreerde benadering van het topgebied creatieve industrie op Nederlandse diplomatieke vertegenwoordigingen. Het Topteam vraagt van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van EL&I dan ook: • Het vergroten van draagvlak bij de diplomatieke posten voor inzet voor de creatieve industrie. Dat moet in elk geval gebeuren door de posten goed te informeren over bijvoorbeeld de bevindingen op het gebied van identificatie van nieuwe markten. • Meer samenwerking tussen de Technisch-‐wetenschappelijke, Politieke, Economische, Landbouw-‐ en Culturele Attachés door deze afdelingen één gezamenlijke strategie voor de creatieve industrie te laten uitwerken, waarin de verschillende invalshoeken (economisch, cultureel, wetenschappelijk, politiek) aan bod komen en waarin deze elkaar doelbewust versterken. Daarin vraagt het Topteam ook expliciet aandacht voor de kansen van cross-‐overs tussen de creatieve industrie en andere topsectoren. CLICK//NL, het bureau van CLICK zal, zoals is vastgelegd in het concept businessplan voor CLICK, onder meer via de verantwoordelijke internationale directies in Den Haag, relaties met de Technisch-‐ wetenschappelijke Attachés onderhouden. • Het opstellen van een inwerkdossier creatieve industrie en een jaarlijks kennismakingsprogramma met de sector voor uitgezonden medewerkers die dit onderwerp op de post in portefeuille krijgen. • De ‘BZ-‐flexpool’ van diplomaten en interdepartementale experts ruimhartig in te zetten voor tijdelijke projecten gericht op positionering en marktverruiming van de Nederlandse creatieve industrie in het buitenland. • Het gericht benutten van de terugkomdagen die georganiseerd worden voor ambassadeurs en uitgezonden ambassademedewerkers, en op die manier te zorgen voor de aanscherping van de kennis over de sector en voor ontmoeting tussen de relevante spelers.

5

http://www.agentschapnl.nl/programmas-‐regelingen/partners-‐international-‐business-‐pib


10

•

•

Het actief betrekken en inzetten van internationaal succesvolle Nederlandse creatieve bedrijven bij bovengenoemde activiteiten als bron voor inspiratie en ‘best practice’. Bieden van tijdelijke werkruimte. Fysieke aanwezigheid in landen is vaak van groot belang voor binnenhalen opdrachten door bedrijven.

Handelsmissies Het Topteam vraagt het Rijk om een aantal zeer gerichte handelsmissies (zogeheten ‘scripted missions’) uit te voeren met deelsectoren van de creatieve industrie en daarbij veel aandacht te besteden aan nauwkeurige matching. De scripted handelsmissies verschillen daarin van multisectorale missies. Het Topteam verzoekt het Rijk om tijdig contact op te nemen met de vertegenwoordigende organen van en leidende bedrijven in de creatieve industrie om te zorgen dat er voorstellen voor het programma van de missie kunnen worden gedaan, de potentiële deelnemers worden geïdentificeerd en proactief worden benaderd, een dergelijke handelsmissie goed wordt voorbereid en dat ondernemers tijdig kunnen intekenen en zich zeer goed kunnen voorbereiden. Daarnaast vraagt het Topteam van het Rijk dat de creatieve industrie in het licht van het stimuleren van cross-‐overs actief wordt geïnformeerd over, en uitgenodigd voor handelsmissies van andere topsectoren.

Export ready maken van creatieve bedrijven Handelsmissie vragen om opvolging door bedrijven. Eén handelsmissie zorgt vaak nog niet voor een nieuw Nederlands kantoor in het buitenland en meestal ook niet voor nieuwe business. Daar zijn meer stappen voor nodig. In dit stappenproces gaat het om het export-‐ ready maken van bedrijven. De eerste stap (1) die een bedrijf zelf moet zetten is het bepalen van een eigen internationaliseringsstrategie, eventueel met een aantal gelijkgestemden. Syntens kan daarbij behulpzaam zijn. De volgende stap (2) is het bepalen en testen van de internationale markt die het bedrijf wil betreden. Deelname aan een handelsmissie kan daar behulpzaam bij zijn, maar ook het bezoeken van een conferentie. Daarna (3) komt het ontwikkelen van de markt, het vinden van partners en zakendoen. Bij deze twee stappen is, met name voor kleine bedrijven, samenwerking met het European Creative Business Network interessant. Om internationaal kracht te maken en aanwezig te zijn is een bepaalde massa nodig. ECB Network kan via haar Creative Trade Missions in heel Europa een goedkope en makkelijke ingang bieden naar nieuwe markten, partners en klanten, en bedrijven terzijde staan in de eerste stappen om te testen of internationaal gaan werken wel verstandig is. De ultieme stap (4) is het openen van een kantoor openen en het verkrijgen van een stevige positie in de internationale markt. Het Topteam ziet daarbij graag meer samenwerking tussen de verschillende organisaties (Agentschap NL, CLICK, ECBNetwork) en verzoekt Agentschap NL een coördinatiestructuur op te richten waarbinnen het mogelijk wordt elkaar tijdig op de hoogte te stellen van komende missies en andere activiteiten, en deze op elkaar af te stemmen.

Collectieve Promotionele Activiteiten Het Topteam vraagt het Rijk om voortzetting cq herinvoering van het programma Collectieve Promotionele Activiteiten, omdat voor veel creatieve disciplines het gezamenlijk presenteren op beurzen een essentiële basis voor internationalisering is. Steun van de overheid is daarbij onontbeerlijk. Door het kleinschalige karakter van de creatieve industrie Internationaliseringsagenda ‘Grenzeloos creatief kapitaal’ – topsector creatieve industrie

11

is collectieve promotie noodzakelijk om internationaal goed zichtbaar te zijn. Daarnaast vraagt het Topteam van Agentschap NL om bedrijven proactief te benaderen voor deelname aan beurzen, netwerken en andere internationale activiteiten.

Vervolg voor DutchDFA Het Topteam heeft de ministeries van OCW, BZ en EL&I gevraagd om continuering en verbreding van DutchDFA. In 2012 loopt het vierjarig programma DutchDFA af. Die continuering is inmiddels in gang gezet. De Staatssecretaris van OCW heeft als eerste betrokken bewindspersoon akkoord gegeven voor een opvolger van DutchDFA. Kenmerkend voor DutchDFA is de combinatie van creatieve disciplines en van de beleidsvelden cultuur, economie en buitenlands beleid. Inzet is om de succesvolle elementen uit het DutchDFA-‐ programma ook ná 2012 voort te zetten. Een van de veronderstelde positieve elementen is de bruikbare keten van imago-‐netwerken-‐marktverovering. Een andere waar het Topteam belang aan hecht is de koppeling van Nederlandse expertise aan de lokale markt en behoefte. Het Topteam pleit ervoor om de scope van het vervolg op DutchDFA te verbreden naar de gehele topsector, zonder daarbij aan focus te verliezen. Dat betekent dat wordt gekozen voor een gefaseerde aanpak, waarbij de aandacht geleidelijk verschuift van de DutchDFA disciplines naar andere creatieve disciplines. De Dutch Creative Industries Council bewaakt die fasering. Bij invulling en opzet van het vervolg op DutchDFA moet rekening worden gehouden met de volgende aandachtspunten:6 • Vraaggestuurd werken: • Integratie van ideeën en behoeften vanuit de creatieve industrie waar het gaat om marktverruiming en internationale positionering. • Aansluiting op lokale maatschappelijke vraag is van belang, in samenwerking met lokale partners. • Strategie: • Focus op specifieke thema's die relevant zijn voor maatschappelijke vraagstukken (‘grand challenges’). • Een lange termijn strategie, waarbij opbouw van lokale netwerken centraal staat. • Governance: • De dagelijkse uitvoering van het vervolg op DutchDFA moet worden ondergebracht bij een hostingorganisatie zoals het nieuw op te richten Fonds voor de Creatieve Industrie.7 Daarbij mag de autonomie van het programma niet in het geding zijn. De DutchDFA-‐werkwijze, met directe betrokkenheid van en samenwerking met partners uit het veld, wijkt wezenlijk af van de werkwijze van een fonds, mede door het sterk initiërend karakter van het programma. Het vervolg op DutchDFA zou binnen het Fonds de huidige autonome positie en onafhankelijke werkwijze moeten behouden. De huidige aanpak heeft geleerd dat zo ‘the best of both worlds’ kan worden benut: organisatorische inbedding zonder bureaucratiserende effecten. 6

De aandachtspunten zijn deels ontleend aan de succesvolle en minder succesvolle ervaringen van DutchDFA, zoals die in de zelfanalyse van DutchDFA naar voren zijn gekomen. 7 Strikt genomen gaat het bij het Fonds niet om een nieuwe organisatie, maar om samenvoeging van bestaande fondsen. Zie voetnoot 1 voor meer informatie over de verschillende instituten en organisaties.


12

• •

• •

Inhoudelijke autonomie, met heldere afspraken over de verantwoording en een faciliterende context. Zo ontstaat een lichte constructie met weinig overhead en waarborgen voor continuïteit. Strategische aansturing en evaluatie van het programma gebeurt door de Dutch Creative Industries Council. De financiële mogelijkheden en interesse van zowel private partijen als van de betrokken ministeries (BZ, OCW en EL&I) moeten in ogenschouw worden genomen. Er dient actieve betrokkenheid te zijn van de diplomatieke posten in de betreffende landen. Behoud lokale, ondersteunende instrumenten die in de afgelopen jaren in samenwerking tussen branches en diplomatieke posten (mede) binnen DutchDFA zijn opgezet, zoals Workspace en Desk.8

Het Topteam pleit ervoor dat uitvoering van de nieuwe regeling bij het Fonds voor de Creatieve Industrie (momenteel Stimuleringsfonds voor Architectuur) wordt gelegd.

CInternational: informatie over instrumentarium en mogelijkheden via Agentschap NL Overheid en Creatieve Industrie weten elkaar moeilijk te vinden. Creatieve bedrijven zijn niet of te weinig bekend met het beschikbare instrumentarium van het ministerie van EL&I en de overheid heeft moeite om de juiste sleutelspelers uit de sector te identificeren voor bijvoorbeeld het vormgeven van een economische missie. Acties zijn: • Er moet één loket (‘0900-‐CInternational’) komen voor bundeling van alle informatiekanalen over internationaliseringsinstrumenten. De Dutch Creative Industries Council moet hiervoor het aanspreekpunt worden. Het gaat om een fysiek loket met experts – geen dossierschuivers – , die kennis hebben van de structuur van de creatieve industrie en de wijze van internationalisering. Maar ook om een virtueel loket, dat verder lopende activiteiten en aansprekende resultaten zichtbaar maakt. Een site waar best practices een podium krijgen, waar handelsmissies worden aangekondigd. Een plek waar je je wensen kwijt kunt en op zoek kunt gaan naar mogelijke zakenpartners die met jou de wereld willen veroveren. • Het Topteam verzoekt Ministerie EL&I om met spoed te zorgen voor betere ontsluiting van het relevante instrumentarium van EL&I. • De creatieve industrie maakt, via onder andere de brancheorganisaties zelf sectorbreed bekend wie vanuit de sector aanspreekpunten (ambassadeurs) zijn voor de overheid.

8

Workspace ondersteunt gemeenschappelijk en individueel ondernemerschap van Nederlandse ontwerpers, ontwikkelt en verstevigt netwerken met lokale ontwerpers, opdrachtgevers, onderwijs en overheid, is platform voor debat, presentaties, lezingen, en is vast aanspreekpunt in China, India, Europa (D), Turkije (laatste vanaf 2012) voor de Nederlandse ontwerpgemeenschap.


13

4. Strategische acquisitie van bedrijven, events en toptalent Doelstelling: Versterken van strategische acquisitie van bedrijven, events en talent. Aantrekken van (hoofd)kantoren van buitenlandse creatieve bedrijven en producties, toonaangevende events en competities, buitenlands toptalent en kennismigranten. Internationalisering is tweerichtingsverkeer. Nederlandse creatieve bedrijven zijn gebaat bij buitenlandse afzetmarkten, maar in een wereld waarin grenzen wegvallen is het voor die bedrijven net zo belangrijk om toegang te hebben tot buitenlands kapitaal (zowel talent als geld), binnen de landsgrenzen. Talentvolle expats en de nabijheid van buitenlandse creatieve bedrijven maken internationalisering voor Nederlandse creatieve bedrijven eenvoudiger en brengen allerlei schaalvoordelen mee. Het imago van Nederland als vestigingsplaats is er bovendien bij gebaat. Een topsector moet een sector zijn die niet alleen naar het buitenland toe gaat, maar het beste uit het buitenland ook naar huis haalt. De internationaliseringsagenda zet daarom in op strategische acquisitie op drie fronten: (1) bedrijven (via de NFIA), (2) toonaangevende events en competities, en (3) toptalent (beide via OCW en kennisinstellingen). Op deze fronten formuleert het Topteam deze acties:

Wishlist (hoofd)kantoren De wishlist van creatieve bedrijven die het Topteam eerder opstelde waarvan vestiging van het Europees hoofdkantoor en andere activiteiten belangrijk wordt geacht, is inmiddels bekend bij de NFIA (Netherlands Foreign Investment Agency, een onderdeel van Agentschap NL).9 Deze lijst moet, gezien het dynamische karakter van de creatieve industrie, voortdurend worden ververst. De Creative Industries Council zal de wishlist bewaken en actualiseren. Het Topteam vraagt van de NFIA om regelmatig contact te onderhouden met het secretariaat van de Council om snel actie voor acquisitie te kunnen inzetten. Overigens moet de focus niet uitsluitend op hoofdkantoren uit de creatieve industrie worden gericht, maar ook op aansluiting bij R&D-‐ en marketingafdelingen van buitenlandse bedrijven uit andere (top)sectoren. In Nederland zetten buitenlandse bedrijven vaak een salesvestiging op en daarna een marketingafdeling. De aard en nagelvaste zaken als R&D en hoofdkantoor komen meestal later. Dat juist bij die marketingkant aansluitingen zijn te bewerkstelligen wordt vaak onvoldoende geconstateerd. De creatieve industrie kan via relaties met de marketingafdelingen deze bedrijven meer binden aan Nederland.

Wishlist toonaangevende events Voor talentontwikkeling en professionalisering van de creatieve industrie, of in ieder geval delen daarvan, is participatie aan internationale events en competities belangrijk. Daar kunnen studenten en starters zichzelf en hun idee en producten presenteren en zich meten met hun vakgenoten uit het buitenland, om daarmee in een stimulerend klimaat inspiratie en ervaring op te doen en innovatieve bedrijven te starten. Daarnaast is het winnen van prijzen op internationale events van groot belang voor PR, partnering, funding via angel investors en venture capitalists, klantadoptie en het werven van internationaal personeel. In veel gevallen laten Nederlandse starters kansen liggen in het buitenland door bij het winnen van een Nederlandse competitie niet direct door te pakken met internationale competities. 9

Zie het advies ‘Creatieve industrie in topvorm’, Topteam Creatieve Industrie, juni 2011.


14

Voor andere delen van de creatieve sector (bijvoorbeeld de popmuziek) is het van belang dat internationale platforms, beurzen en conferenties in Nederland plaatsvinden. Als voorbeeld dient Noorderslag/Eurosonic, waarmee in Nederland voor pop, rock, dance en urban een belangrijk Europese handels-‐ en (kennis)uitwisselingsplatform wordt ontwikkeld. Hier worden ook jaarlijks de European Border Breaking Awards uitgereikt. Voor dit event worden internationale decision makers naar Nederland gehaald en in contact gebracht met Nederlands producenten, artiesten en marketeers. Dit heeft rechtstreeks invloed op de omvang van de Nederlands export in deze deelsector. Het Topteam ondersteunt het binnenhalen van evenementen die dergelijke economische kansen bieden. Bij het verkennen daarvan dienen alle partijen van de Gouden Driehoek betrokken te zijn. In bijlage 1 staat een overzicht van relevante events en competities. Het Topteam verzoekt deze via het postennet verder te ontsluiten. De lijst moet, gezien het dynamische karakter van de creatieve industrie, voortdurend worden ververst. De Dutch Creative Industries Council zal de lijst bewaken en actualiseren. Het Topteam vraagt het postennetwerk om regelmatig contact te onderhouden met het secretariaat van de Council, zodat actuele informatie ook terechtkomt bij degenen in het veld die hierop kunnen inspelen.

Uitbouw strategische activiteiten NFIA voor creatieve industrie De NFIA zet zich actief in om creatieve bedrijven van de wishlist naar Nederland te halen. Het Topteam is daar erg tevreden over. Op dit moment lopen er zo’n 50 trajecten/projecten van potentiële investeerders in de creatieve industrie, die zich mogelijk willen vestigen in Nederland. Het gaat niet alleen om hoofdkantoren maar ook om productie, marketing & sales (offices), R&D centra en technologische samenwerking. In 2011 zijn er 16 creatieve projecten in Nederland geland. Daarmee staat de creatieve industrie in aantallen projecten op een gedeelde derde plaats. Qua investeringsbedrag en gecreëerde banen valt de sector in 2011 echter buiten de top 5. De nadruk in de potentiële investeringsprojecten ligt momenteel op de subsectoren gaming, fashion en advertising. De aanpak dient in samenspel tussen de sector en de NFIA verder te worden versterkt. Het topteam vraagt van NFIA om de creatieve industrie, in nauw overleg met de Council, actief te betrekken via: • Bijdrage aan NFIA’s acquisitiecirkel (‘funnel’): lead generation, acquisition approach en informatievoorziening, onder meer via bijdragen aan seminars die de NFIA in het buitenland organiseert. • Het op verzoek leveren van ‘testimonials’ door Nederlandse creatieve bedrijven en door bedrijven die zich eerder in Nederland vestigden vanuit hetzelfde land. • Het opzetten van een informele pool van deskundigen (op CEO-‐niveau) uit de creatieve industrie, die wanneer daartoe verzocht informatie en persoonlijke inzet leveren, ook in het buitenland. • Het gezamenlijk produceren van een NFIA publicatie/pamflet over de creatieve industrie in Nederland, en over Nederland als vestigingsplaats voor creatieve bedrijven. Dit kan in lijn gebeuren met de publicatie ‘Holland Compared’, waarin aandacht aan alle topsectoren wordt besteed.

Pilot creatieve propositie voor Nederland Het Topteam vraagt de NFIA tot slot om samen met de sector in 2013 een pilot rond strategische acquisitie uit te voeren waarbij de creatieve industrie wordt opgenomen als onderdeel van de propositie die de NFIA in het buitenland presenteert om bedrijven naar Nederland te halen. Momenteel wordt die propositie gedomineerd door harde,


15

kwantitatieve indicatoren zoals belastingvoordelen. Dat is de manier waarop ook andere landen hun proposities formuleren. Het Topteam wil met de NFIA bekijken hoe de creatieve industrie, met out of the box denken en andere aantrekkelijke eigenschappen, aan de propositie kan worden toegevoegd om tot een internationaal onderscheidende propositie te komen. Hierbij kan worden gedacht aan Nederland als interessante testmarkt voor creatieve innovatie; in het bijzonder op digitaal vlak, door de unieke breedbandige infrastructuur.

Ondersteuning regionale overheden en departementen Veel leads voor vestiging van belangrijke bedrijven komen al uit de regio’s. Er is sprake van een goede samenwerking binnen een acquisitieketen van rijks-‐, regionale en lokale spelers, ongeacht waar de leads vandaan komen. CLICK voert enkele malen per jaar ambtelijk en bestuurlijk regionaal overleg. Daar moet acquisitie een vaste plek op de agenda krijgen. Van het Rijk vraagt het Topteam om een coördinerende rol te spelen, onder meer via de Dutch Trade Board.

Aantrekken van toptalent In het Topteamadvies van juni 2011 werd een lans gebroken voor aanpassing aan de kennismigrantenregeling. Het Topteam heeft dan ook met tevredenheid kennis genomen van de tweejarige pilot die het mogelijk maakt om voor kort verblijvende kennismigranten een werkvergunning aan te vragen via een versoepelde procedure. Daarnaast heeft het Topteam advies gegeven over de wijzigingen van de 30%-‐regeling. Per 1 januari is deze regeling naar tevredenheid aangepast. De regeling maakt het mogelijk om kenniswerkers uit het buitenland een belastingvrije vergoeding van 30% van het loon aan te bieden. Het kabinet heeft een salarisnorm ingevoerd als minimumgrens. Het voornemen bestond om de salarisnorm vast te stellen op €50.619. Voor de creatieve industrie, met over het algemeen bescheiden salarissen, zou de regeling daardoor veel minder inzetbaar worden. De drempel is nu verlaagd naar €35.000, en zelfs naar € 26.931 voor jongeren tot 30 jaar die een master hebben afgerond. Een belangrijk resultaat voor de creatieve sector en voor het Nederlandse vestigingsklimaat. Het zou echter goed zijn constant en ook breder de vraag te stellen of het vestigingsklimaat voor aantrekken van bedrijven en toptalent op orde is en blijft. Signalen die de sector ter verbetering opvangt kunnen worden ingestoken door de (generieke) ‘Regiegroep acquisitie en vestigingsklimaat’, waar periodiek het vestigingsklimaat wordt besproken. Deze kent ook een ‘CEO pool’ die gericht is op acquisitie uit specifieke landen. Maar daarmee is de topsector er niet. In de Human Capital Agenda zijn knelpunten en bijhorende acties benoemd om studerend en werkend toptalent eenvoudiger naar Nederland te halen. Zeer belangrijk doel is het minimaliseren van barrières voor buitenlandse studenten en stagiairs om in Nederland te studeren, en voor buitenlandse (gast)docenten om in Nederland aan het werk te gaan. Het Topteam roept het (hoger) onderwijs op om die barrières samen met het bedrijfsleven te identificeren en, aangevuld met de overheid aan oplossingen te werken. Een belangrijk, maar nog onvoldoende benut middel om talent te identificeren en naar Nederland te halen zijn zogeheten ‘Talent Fairs’. Voor de creatieve industrie is het dan ook van groot belang dat de lijst van topuniversiteiten die gebruikt wordt in het kader van de regeling Hoogopgeleiden nog verder wordt uitgebreid met universiteiten die van belang zijn voor deze sector.


16

Alumni als ambassadeurs Onderwijsinstellingen en bedrijven kunnen sectorbreed nog veel winst behalen uit nauwere relaties met alumni (voormalige studenten en/of stagiairs). Dat geldt zowel voor buitenlandse alumni die al dan niet zijn teruggekeerd naar het buitenland, als voor Nederlandse alumni die een tijd in het buitenland hebben gezeten. Maar met name de eerste groep kan een belangrijke rol als ambassadeur van de Nederlandse creatieve industrie en als toegangspoort naar buitenlandse markten spelen. Het is vooral aan de onderwijsinstellingen om vorm te geven aan een actief alumnibeleid ten behoeve van de sector. Het Holland Alumni netwerk dat beheerd wordt door de Nuffic kan instellingen en bedrijven in de sector daarbij ondersteunen door de gegevens van deze alumni te ontsluiten. Daaronder vallen ook alumni in landen die Nederland ondersteunt via ontwikkelingssamenwerking . Het Topteam vraagt Agentschap NL om te faciliteren bij de bovengenoemde activiteiten door stroomlijning aan te brengen. Uitgaande en inkomende verzoeken, communicatie, informatie zijn geen gescheiden circuits – die hebben juist verbinding nodig. De industrie is sterk gebaat bij een geïntegreerde aanpak.


17

5. Strategische aansluiting op Europa Doelstelling: Nadrukkelijker inbreng en invloed van de Nederlandse creatieve industrie bij de agenda-‐ en beleidsvorming in Europa en beter gebruik maken van Europese (investerings)programma’s. In Europa staat de creatieve industrie in de belangstelling en een aantal invloedrijke Europese platforms voor creatieve industrie (zoals de European Creative Industries Alliance) hebben hun zetel in Nederland. De Nederlandse creatieve industrie moet zich echter actiever zelf laten horen en zien in Europa. Europa biedt tal van kansen voor internationalisering. De Europese Unie heeft allerlei programma’s en regelingen om ondernemers te ondersteunen bij internationale activiteiten. Op regionaal, nationaal en Europees niveau zijn er ook allerlei platforms en ingangen om kennis te nemen van die programma’s en regelingen (zie bijlage 2). De creatieve industrie wil het maximale halen uit de mogelijkheden van Europa, maar heeft ondersteuning nodig bij zoeken van haar weg naar en in Brussel. Dat geldt tevens op het gebied van de (buitenlandse) overheid als opdrachtgever, launching of lead customer. Bij maximaal profiteren hoort ook maximaal invloed uitoefenen op agenda-‐ en beleidsvorming in Europa. Dat is een opdracht voor de sector zelf, die echter niet gerealiseerd kan worden zonder hulp van regionale overheden en Rijksoverheid. De tijd is er rijp voor; de creatieve industrie kan in Brussel op gehoor rekenen, en thema’s die voor de creatieve industrie zeer relevant zijn krijgen prominent aandacht in Horizon 2020, het 8ste Kaderprogramma. De concrete agendapunten zijn:

Verbeteren toegang tot informatie via loket CInternational Informatie en kennis over Europese programma’s, regelingen en financieringsmogelijkheden moet zo veel mogelijk eenvoudig via het loket CInternational voor de sector beschikbaar komen (zie 3. Buitenlandse vraag en exportbevordering). Daar moet ook direct kunnen worden doorverwezen naar relevante platforms, ingangen en contactpersonen. De topsector treedt, vanuit het secretariaat van de Council daartoe in contact met de relevante overheden, maar ook met bestaande platforms en netwerken zoals het Enterprise Europe Network10 en de European Creative Industries Alliance.

Ondersteuning gebruik van Europese regelingen vanuit CLICK Een belangrijke rol is, waar het R&D en innovatie betreft, weggelegd voor CLICK en de kennisinstellingen. CLICK heeft onder andere als taak om informatie over onderzoeksprogramma’s en –financiering beschikbaar te maken en om bedrijven en kennisinstellingen te ondersteunen bij het opstellen van consortia en projectvoorstellen. Het Topteam roept Agentschap NL op om jaarlijks de kansen voor de creatieve industrie in Europese calls (subsidierondes) in kaart te brengen. CLICK//NL, het bureau van CLICK kan vervolgens de creatieve sector gericht informeren en consortiumvorming faciliteren.

Agenda-‐ en beleidsvorming via CLICK, Council en brancheorganisaties Met CLICK, de Dutch Creative Industries Council en sectororganisaties zoals de FDCI, de brancheorganisaties en het Sectorinstituut voor de Creatieve Industrie heeft de creatieve

10

http://www.enterprise-‐europe-‐network.ec.europa.eu/index_en.htm


18

industrie verschillende gremia die de stem van de creatieve sector in Brussel kunnen laten horen. Vanuit deze organisaties, en voor kennis en innovatie in het bijzonder vanuit CLICK, moet aansluiting worden gezocht met Horizon 2020, dat voor de periode 2014-‐2020 het onderzoeksinvesteringsprogramma zal zijn van de EU. Dit programma is in de huidige formulering – met grote nadruk op ‘grand challenges’ zoals duurzame energie, gezondheidszorg – zeer in het belang van de creatieve industrie. De topsector wil onder meer via CLICK, actiever lobbyen voor een gunstige programmering van Horizon2020. Dat kan onder meer via koepels zoals Networked Media ETP en via de klankbordgroepen van NL Innovatie. Een ander groot programma dat in de Europese pijplijn zit is Creative Europe, een nieuw cultuur-‐ en mediaprogramma voor 2014-‐2020. Het totale voorgestelde budget voor het programma is €1,8 miljard. Creative Europe zal waarschijnlijk bestaan uit subsidieregelingen voor cultuur en voor audiovisuele media, en een garantiefaciliteit die het voor nationale banken gemakkelijker maakt leningen te verschaffen aan kleine en middelgrote creatieve bedrijven. Bij de garantiefaciliteit gaat het om een ‘revolving fund’ ter grootte van €180 miljoen. Het Topteam neemt met tevredenheid kennis van het voornemen voor die garantiefaciliteit. De bedoeling is dat het Europese Investeringsfonds aan nationale banken gedeeltelijke garanties gaat verstrekken op leningen die zij aangaan met het creatieve MKB. Daarbij gaat het volgens de voorstellen om creatieve industrie in de breedte. Eerder al signaleerde het Topteam dat het creatieve MKB onvoldoende toegang tot kapitaal heeft, mede doordat financiële instellingen onvoldoende vertrouwd zijn met specifieke kenmerken van de creatieve sector. Een voordeel van dit garantiefonds is dat zowel de kennis voor het beoordelen van aanvragen als de financiële risico’s worden gedeeld, waardoor de hefboomwerking (meer private financiering) groter kan zijn dan van vergelijkbare nationale faciliteiten. Tot slot moet de Nederlandse creatieve industrie duidelijker haar stem laten horen bij DG Innovatie in Europa. Het gaat dan vooral om de Europese invulling van wat onder innovatie wordt verstaan, en om (verdere) oprekking van die definitie richting creatieve industrie.

Intellectueel eigendom in Europa De Nederlandse creatieve industrie heeft de ambitie om veel sterker dan nu het geval is haar stem te laten horen over wetgeving en beleid omtrent intellectueel eigendom (onder meer auteursrecht, merkrecht, patentrecht, naburig rechten voor uitvoerende artiesten).11 Een specifiek punt op Europees niveau vormen de ontwikkelingen op het gebied van metadata en de auteursrechten van organisaties. Deze zijn van groot belang (onder andere voor de Nederlandse muziek) om optimaal toegang te hebben tot alle legale digitale diensten. Internationale verkrijgbaarheid en correcte afrekening is cruciaal voor commercieel succes. De recente WIPO onderzoeken zijn daarbij zeer waardevol.

11

De creatieve industrie is door het Topteam breed geformuleerd. Bij intellectueel eigendom zijn nadrukkelijk ook de muziek-‐ en filmsector in beeld.


19

Vanuit de sector zijn de Council, FDCI en andere brancheorganisaties de aangewezen partijen om de stem van de sector te versterken. CLICK zal via onderzoek naar intellectueel eigendom en businessinnovatie een inhoudelijke bijdrage leveren. Het Topteam vraagt van het Rijk om de creatieve industrie actief te informeren over en te betrekken bij Europese trajecten die het intellectueel eigendom aangaan.

Financiering Door de EU is evenals door het Topteam geconstateerd dat de creatieve industrie moeilijk toegang krijgt financiering bij reguliere financiële instellingen. De oorzaak is niet alleen dat het vaak MKB-‐bedrijven betreft, maar ook de beperkte kennis bij financiële instellingen over de creatieve industrie. Het is juist daarom belangrijk dat nieuwe businessmodellen en nieuwe financieringsmogelijkheden (zoals crowdfunding) uitgeprobeerd worden door de creatieve industrie. Vanuit de Agenda Financiering en Fiscaliteiten van het Topteam wordt de ambitie uitgesproken dat Nederland een belangrijke inhoudelijke en voortrekkende bijdrage gaat leveren op deze onderwerpen.

Inzet Brusselse contacten regio’s en departementen Het Topteam doet een klemmend beroep op regionale overheden (in het bijzonder Amsterdam (AIM), Eindhoven (Brainport) en andere op creatieve industrie gerichte regio’s die contacten in Brussel onderhouden) om in samenspraak met Topteam c.q. Dutch Creative Industries Council en CLICK//NL voor kennis en innovatie in het bijzonder lijnen uit te zetten voor de Nederlandse input bij Europese agenda-‐ en beleidsvorming rond creatieve industrie.


20

6. Verkenning inzet bij ontwikkelingssamenwerking Doelstelling: Vergroten van inzicht in wat de kansen van de creatieve industrie op het gebied van ontwikkelingssamenwerking zijn. Ontwikkelingssamenwerking is voor een groot deel van de creatieve sector relatief onbekend terrein. De sector wil dat terrein graag gaan verkennen en, daar waar relevant, ontginnen. Het Topteam schreef in het advies ‘Creatieve industrie in topvorm’: ‘De creatieve industrie moet een meer strategische plek krijgen in ontwikkelingssamenwerking. De tijd dat ontwikkelingslanden niet als potentiële markten werden gezien is voorbij. Afrika wordt bijvoorbeeld in hoog tempo aangesloten op breedband internet. Het heeft al een sterk ontwikkelde mobiele telefonie-‐infrastructuur en -‐markt, met grote gevolgen voor de economie en cultuur.’ Op terreinen als bijvoorbeeld watertechnologie of de lokale inzet van medische technologie kan de creatieve industrie, met zijn gevoeligheid voor cultuur, context en out-‐of-‐the-‐box denken, zorgen voor een schakel tussen technologie en de lokale samenleving. Dat kan op twee terreinen: (1) als bijdrage aan hulp (met mogelijke gebruikmaking van het instrumentarium van het Rijk) en (2) export (OS-‐landen als markten voor producten en diensten van de creatieve industrie). Dat lukt echter niet zo maar. Er moet ervaring worden opgebouwd met het werken in de context van ontwikkelingssamenwerking (OS). Die ervaring is momenteel hooguit versplinterd aanwezig in de creatieve sector. Het vergroten van inzicht in hoe de creatieve Industrie kan bijdragen aan de realisatie van de doelstellingen van ontwikkelingssamenwerking heeft daarom eerste prioriteit. Om de beeldvorming en kennisopbouw op gang te brengen worden de volgende acties ondernomen:

Pilot cross-‐overs OS Het Topteam roept de creatieve industrie op om binnen ten minste één van de vier prioritaire hoofdthema’s van ontwikkelingssamenwerking (voedselzekerheid, water, reproductieve gezondheidszorg, en veiligheid en mensenrechten) bij wijze van pilot deel te nemen aan een publiek-‐privaat partnerschap (PPP). Dat is een instrument van het Rijk om gemeenschappelijke programma’s te ontwikkelen die bijdragen aan lokale economische ontwikkeling. De overheid kan deze deelname van creatieve industrie stimuleren door de betreffende instrumenten expliciet onder de aandacht te brengen in de creatieve sector.

Instrumenten Rijksoverheid Net als bij het algemene instrumentarium voor internationalisering, wil de topsector meer bekendheid geven aan instrumenten voor ondernemen in ontwikkelingslanden. Van Agentschap NL vraagt het Topteam daarom ook op dit vlak samenwerking bij het beschikbaar maken van informatie via het internationaliseringsloket CInternational van de creatieve industrie (zie 3. Buitenlandse vraag en exportbevordering).


21

Bijlagen

1. Toonaangevende events en awards Naam Focus Locatie Vodafone Mobile Clicks Europa Nederland

Datum Betrokken partijen September Vodafone Group, Mobile Monday Chapters, TNW, PICNIC, 2012 Trend8

Prijzen €225.000 (3 winnaars)

Mobile Premier Awards Global Spanje

Februari 2012

Intel, Mozilla, BlackBerry, BlueVia, Open cities

Awards

GSMA Global Mobile Awards

Global Spanje

Februari 2012

INQ, Conduit, TIME, Fortune, CNBC, Gizmodo, GoMo News, Techweek, Distimo

Awards

The Next Web Startup Rally

Europa Nederland

April 2012 Microsoft BizSpark, CO internet, Facebook, Twilio, MailChimp, TBA KPN, SendGrid, WIRED

Le Web

Europa Frankrijk

December Renault, Evernote, Google, IBM, Invest in France Agency, 2012 Deezer, Facebook, france televisions, Intel AppUp, Linkedin, Microsoft, Nespresso, Orange, x.commerce, salesforce, Ustream, CNN

Awards

European Border Europa Nederland Breakers Awards (EBBA)

Januari 2013

Eurosonic Noorderslag, European Broadcasting Union,, overheden (EC, OCW, Prov en Gem Groningen) Bumacultuur, Samenwerkingsverband Noord-‐Nederland, Nielsen, MusicWeek, European Music Office

TechCrunch Crunchies

Global USA

Januari 2013

GigaOm, VentureBeat, TechCrunch, IBM, Internet Explorer, iMeet, BizSpark, Eventbrite, Sharespost, Ustream

Awards

EUROPRIX Multimedia Awards

Europa Oostenrijk

November Diverse partners in Oostenrijk, Styria, Graz, Europese media 2012 partners

World Summit Awards

Global Elk jaar Oktober verschillend 2012

WSA Mobile

Global Abu Dhabi

World Summit Youth Awards

Global Elk jaar Oktober verschillend 2012

Webby Awards

Global USA

April 2012 AOL, Vitamin T, Yahoo!, Ford, Atom, Microsoft, PricewaterhouseCoopers, 2advanced.net

Awards / Certificaten

Mobile Marketing Awards

Global USA

November Inmobi, Mojiva, Weather Channel, HSKsearch, Velti 2012

Awards

Cannes Lions Global Frankrijk International Advertising Festival

Juni 2012

Awards

Effective Mobile Marketing Awards (EMMAs)

Global UK

November Mobile Marketing Magazine, Upstream, Propel, Open Market, Awards 2012 iab, dma, Mobile Monday London, adtech London, MobiThinking

Imagine Cup

Global Elk jaar Juli 2012 verschillend

Awards / Certificaten

WSIS, UNIDO, UNESCO, UN GAID, Austrian Federal Chancellery, Awards / Austrian Ministry for Foreign Affairs, BMWFI, Internet Society, Certificaten Bahrain eGovernment Authority

November Abu Dhabi Systems & Information Centre 2012 Knight Foundation, Intel, Telfree, Fundação para as Comunicações Móveis, Layla Fakhro Foundation, Internet Society, Horizont

Microsoft Advertising, MOFilm, Adobe, AT&T, Filmbrazil, Gettyimages, Berlin School of creative leadership

Nokia, Microsoft, andere afhankelijk van het land waar het gehouden wordt


Awards / Certificaten Awards / Certificaten

Awards / Grants

22

MobileBeat/GameBeat Local Startup Competition

USA

Juli 2012

Mobile Excellence Awards

USA

December Verizon, Mercedes-‐Benz, Alcatel-‐Lucent, Youtube, Airkast 2012 Weather Channel, Mobile Monday

Award

September Quadriga University of Applied Sciences 2012

Awards

Local

Digital Communication Europa Duitsland Awards

Flurry, Greystripe, Qualcomm, Verizon, Box, Adobe, PayPal, Spilgames, FAAD

Awards

MAAW Globes

Global USA/Australië Oktober 2012

EFFIE Awards

Global Verschillend (en Europa, Local)

Europa in Advertising Age, Bloomberg, MillwardBrown, Outbrain, Warc, Awards April 2012, Youtube, Heineken USA Global in Mei 2012

International ANDY Awards

Global USA

Maart 2012 Microsoft Advertising, Facebook, R/GA, Pepsi, AdForum, Australian Creative, Best Ads, Creativity, Marketing Magazine

Red Apple -‐ Moscow International Festival

Global Rusland

September http://www.festival.ru/en/partnerslist/ 2012

Silver Mercury Awards

Local

Rusland

Mei 2012

The Best Brand / EFFIE

Local

Rusland

April 2012 http://brandgoda.ru/en/sponsorship.html

Russian Mobile VAS Awards

Local

Rusland

November Amdocs, ComNews Research, Comverse, Digia, Ericsson, i-‐Free, Awards 2012 IMMO, INpulse, Interactivi, Mauj Telecom, Nokia, Premium Mobile, RealNetworks, Softkey, Velti, ZAO Finam.

Academy Awards (Oscars) Golden Globes

Global USA

EMMY Awards

Global USA

BAFTA's

Global UK

European Film Awards

Europa Duitsland

December Skoda, TNT Express, Lufthansa official airlines, Cine Post 2012 productions, hotel concorde Berlin

Awards

Indian Digital Media Awards

Local

India

Februari 2012

Exchange4media, P!tch, Impact, Vserv, Reality Plus, Franchise Plus

Awards

Filmfare Awards

Local

India

Februari 2012

Idea, PCJ, Sony, ClubX, Coca-‐Cola, Black Dog, Percept, Oxygen, Awards Times Now, BJN Group

National Film Awards

Local

India

May 2012

FilmLab, Rotary International, SHRISTI, Overdose, Seagull, etc. Awards

Screen Awards

Local

India

Global USA

Februari 2012 Januari 2013

PEPSICO (Academic Challenge sponsor), Marketing organisaties Awards in 28 landen: http://www.maaw.org/globesAwards/partners.aspx

$60.000 (studenten competitie $5000) / Awards Awards

TBA

Awards Awards

Sprint, Hyundai

Awards

NBC, Hollywood Foreign Press Association

Awards

September PictureGroup Awards 2012 Februari Audi, Britisch Airways, Boothnation, HSPG, Villa Maria, Sargent Awards 2012 Disc, Sony, Champagne Taittinger, Evian & Badoit, Vedett, Hotel Chocolat, Channel 4 , Google, Dolby, Kodak, Orange, EA, Deloitte LLP

Januari 2013 International Indian Film Global Verschillende Juni 2012 Academy Awards locaties

StarPlus, Karbonn Mobiles, Screen

Awards

Videocon, Floriana, Panasonic, StarPlus, Diverse locatie partners, India partners

Awards


23

Prix Ars Electronica

Global Duitsland

September Ars Electronica Linz GmbH, ORF, OK Center for Contemporary Awards 2012 Art, Brucknerhaus Linz, Instituto Sergio Motta, ArtLinkArt, China Digital Art Association

Bayerischer Filmpreis, Fernsehpreis, Printmedienpreis

Local

Duitsland

Maart 2012, Bayerische Staatskanzlei Januari 2013

€400.000 (meerdere winnaars) / Awards

German Film Awards Local Duitsland (Deutscher FIlmpreis) -‐ Lola's Berlin International Film Global Duitsland Festival -‐ Golden Bear Awards BAMBI Awards Global Duitsland

April 2012 Deutsche Filmakademie

Awards

Februari 2012

Awards

BMW, L'Oreal, ZDF, Hugo Boss, Cinestar, Berlin, Dolby, Nikon, TNT, etc.

November Hessen, Wiesbaden, Mercedes-‐Benz, AirBerlin, Motorola, 2012 Schwarzkopf, etc. Maart 2013 BIU, CeBIT, Hessen-‐IT

Awards

November Gemeente Amersfoort, Europese Unie, Provincie Utrecht, 2012 Control, DGA, Dutch Game Garden, Syntens, IMMovator, Philips, TNO, Ministerie van Buitenlandse Zaken, etc.

Awards

Interactive Achievement Global USA Awards (DICE)

Februari 2012

Gamespot, EPIC, Microsoft Studios, Nexon, Nintendo, Playstation, EA, Snapdragon, etc.

Awards

Game Critics Awards (E3) Global USA

Juni 2012

USA Today, VentureBeat, WIRED, Gameinformer, IGN, en vele Awards andere magazines/sites

Game Developers Choice Global USA Awards (GDC)

Maart 2012 GDC, Gamasutra, Game Developer Magazine

Awards

Independent Games Award

Global USA

Maart 2012 Gamasutra, Game Developer Magazine, MircosoftStudios, Onlive, DigiPen, Enjmin, Isart Digital

Awards

Spike Video Game Awards (TV Awards)

Global USA

December Gametrailers, Ginx, EA Sports, Viacom 2012

Awards

European Innovation Games Award

Europa Duitsland

Oktober 2012

€ 30.000 (meerdere winnaars) / Awards

International Mobile Gaming Awards

Global Spanje

Maart 2012 ProSiebenSat.1, ARM, Euromediteranee, LG, QQ Game Center, € 500.000 Entag, QDevNet, Kocca, MobileBus, GALA, Appency (meerdere winnaars) / Awards

Serious Games Award

Local

Duitsland

Dutch Games Awards

Local

Nederland

Hessen-‐IT, Stad Frankfurt Am Main, Gamearea

€ 22.500 (meerdere winnaars) / Awards

Serious Games Challenge Global USA

November / HP, MS&T, HAVOK, Unity, CACI, Intelligent Decisions, $ 20.250 December NOVONICS, Concurrent Technologies Corporation, Vcom3D etc. (meerdere 2012 winnaars) / Awards

International Adana Golden Boll Awards

Global Turkije

n/a

n/a

Awards

International Antalya Golden Orange

Global Turkije

n/a

n/a

Awards / Geldprijzen

Yeşilçam Award

Local

December Turkish Foundation of Cinema and Audiovisual Culture 2012 (TÜRSAK), Beyoğlu Municipality

Awards

CESA Japan Game Awards

Global Japan

September The Ministry of Economy, Trade and Industry, Computer 2012 Entertainment, Suppliers Association

Awards

Turkije


24

Japan Media Arts Festival

Local

Japan

December Agency for Cultural Affairs, Japan Media Arts Festival, The 2012 National Art Center Tokyo, CG-‐ARTS Society

Awards

American Academy of Arts and Letters Gold Medals

Local

USA

Mei 2012

American Academy of Arts and Letters

Meerdere prijzen tot $75.000

Pritzker Architecture Prize

Global USA

Mei 2012

Hyatt Foundation

$100.000 / Awards

AIA Gold Medal Awards Global USA

Juni 2012

American Institute of Architects

Awards

RIBA Royal Gold Medal Global UK and Stirling Prize

Oktober 2012

Royal Institute of British Architects

£20,000 / Awards

The Daylight and Building Component Award UIA Gold Medal

Global Denemarken Maart 2012 VELUX Foundation.

€ 100.000 / Awards

Global Verschillende September Congress of the International Union of Architects locaties 2012

Awards

World Architecture Festival

Global Spanje

November Grohe, Hp, Swisspearl, RLB( River Levett Bucknall), Awards 2012 OpenBuildings.com, ie School of Architecture and Design, Aedas, Figueras, Casa Decor, Lamberts, .hess, Mosa. Tiles, Somhidros, Laufen, Desso, 2012: http://www.worldarchitecturefestival.com/media_partners.cfm

LEAF Awards

Global London

September Emirates Glass, Interface, Lasvit, Laufen 2012

Awards

Outstanding Structure Award

Global Zwitserland

Juni 2012

Awards

Design & Art Direction Awards

Global UK

April 2012 Radio Advertising Bureau, WorldWriters, YouTube, Computer Arts, Lürzer's Archive, The Reel, AdForum, We Love Ad, Pool Magazine

Awards

Heinrich Tessenow Medal Wolf Prize in Arts

Global Duitsland

December Alfred Toepfer Stiftung F.V.S. 2012 Januari Wolf Foundation 2013

Awards

EMET Prize

Local

Israel

November A.M.N. Foundation for the Advancement of Science, Art and 2012 Culture

Awards / $1 miljoen

Ophir Award

Local

Israel

World Press Photo

Global Israel

International Association for Bridge and Structural Engineers

Awards

September Israeli Academy of Film and Television 2012 Global Verschillende Februari Canon, Nationale Postcode Loterij, Delta Lloyd, CSM, The locaties 2012 Netherlands Ministry of Foreign Affairs, etc.

Awards Tentoonstelling

2. Informatie over Europese regelingen • • • • •

•

Creative Europe http://ec.europa.eu/culture/creative-‐europe/index_en.htm Fiche Verordening Creatief Europa 2.1.2012 Kamerstuk 22112 nr. 1314 https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-‐22112-‐1314.html KP7 of FP7 (lopende Kaderprogramma Onderzoek):-‐ informatie van de Europese Commissie: http://ec.europa.eu/research/fp7/index_en.cfm?pg=understanding Pagina van Agentschap NL over KP7: http://www.agentschapnl.nl/nl/node/100372 Horizon 2020 (achtste Kaderprogramma) http://ec.europa.eu/research/horizon2020/index_en.cfm Europese Structuurfondsen http://ec.europa.eu/regional_policy/index_nl.cfm


25

Grenzeloos creatief kapitaal Internationaliseringsagenda Topsector Creatieve Industrie

Recommend Documents