AFSTUDEERRICHTING CREATIEVE INDUSTRIE
Utrecht, december 2013 Pim Schonk Willem Spee
1
Voorwoord Interactieve media, nieuwe diensten, verrassende content; nieuwe vormen van nieuwsvergaring, onverwachte crossmedia concepten. Nederland wil in 2020 de meest creatieve economie van Europa zijn en jij kan deel uitmaken van deze ambitie. Op 1 februari 2014 start voor de vierde keer het afstudeerprogramma ‘Creatieve Industrie. Dit is een multidisciplinair semester voor studenten van de faculteiten FCJ, FEM en FNT. Kernwoorden voor dit vak zijn creatief, innovatie en ondernemerschap, design thinking, belevingseconomie, proeftuin voor de toekomstige economie. Studenten leren hoe zij oplossingen kunnen bedenken en uitvoeren voor (maatschappelijke) vragen door methoden en instrumenten vanuit de creatieve industrie en het ondernemen te gebruiken. Hiervoor ga je aan het werk voor echte opdrachtgevers uit de regio Utrecht in de verschillende projecten die je gaat doen. Je krijgt de vakken Entrepreneurship en Trends. Gastdocenten uit de creatieve industrie komen lesgeven. We bezoeken bedrijven in de creatieve industrie en hebben we een uitdagend programma samengesteld, bestaande uit een verdiepingssemester van 30 EC en een afstudeersemester van 30 EC (optioneel aan te vullen met een CI-‐gerichte stage en een CI-‐gerichte minor) Pim Schonk, coördinator afstudeerrichting CI;
[email protected]
2
Factsheet afstudeerrichting Creatieve Industrie Verdiepingssemester: Derde studiejaar, periode C en D Aantal EC: 30 -‐ Cursussen periode C: CI Trends 1: 5 EC Entrepreneurship 1: 5 EC Project CI Nieuwe dingen doen 1: 5 EC -‐ Cursussen periode D: CI Trends 2: 5 EC Entrepreneurship 2: 5 EC Project CI Nieuwe dingen doen 2: 5 EC Afstuderen: Vierde studiejaar, periode C en D Aantal EC: 30 Inhoud: Afstudeeropdracht die zelfstandig in het werkveld wordt uitgevoerd.
3
Waarom een afstudeerrichting Creatieve Industrie?
De Creatieve Industrie is een speerpunt van het HU-‐beleid; naast een drietal andere speerpunten wil de HU de komende jaren leidend zijn in onderwijs, onderzoek en samenwerking met het bedrijfsleven op dit terrein met als doel het bijdragen aan de ontwikkeling en versterking van de creatieve industrie in de regio Utrecht. De term Creatieve Industrie is nogal een container-‐begrip; om wat meer scherpte te krijgen in waar we het over hebben, wordt over het algemeen een driedeling gehanteerd: • Kunsten: o.a. podiumkunst, muziek, literatuur, beeldende kunst, musea, erfgoed • Media en entertainment: o.a. uitgeverij, gaming, film, televisie, radio, mobile, fotografie • Creatieve zakelijke dienstverlening: o.a. architectuur, reclame en pr, industrieel ontwerp, design, mode, evenementen. Het HU-‐speerpunt CI richt zich met name op de creatieve zakelijke dienstverlening. Recent heeft de HU middelen gekregen om een zogenaamd Centre of Expertise rond de CI in te richten. Met die middelen kan een flinke boost gegeven worden aan de activiteiten voor de CI.
Het belang van de creatieve industrie voor Nederland en Europa is groot en de werkgelegenheidsperspectieven zijn, hoewel de economische omstandigheden tegen zitten, zeker gerelateerd aan andere sectoren, goed. De toegevoegde waarde van de creatieve industrie werd in 2009 geschat op 16,9 miljard Euro; dat is ruim 3 procent van het BBP. De jaarlijkse export werd geschat op 7 miljard, wat neerkomt op 1,7 procent van de totale Nederlandse export. In de stad Utrecht is de creatieve industrie relatief groot; het is een van de snel groeiende (speerpunt)sectoren. Er zijn ruim 4.000 creatieve bedrijven. Daar werken 4
momenteel ruim 13.500 mensen. Dit is 6,8% meer dan in 2008 en 41,5% meer dan in 2001. Bijna twee derde van het aantal creatieve banen is in de creatieve zakelijke diensten (waaronder architecten, vormgeving, reclamebureaus). De kunsten (22%) en media & entertainment (14%) zijn iets kleiner. (bron: monitor 2010; www.utrecht.nl)
Het beleid van in de regio Utrecht is om deze sector nog verder te versterken. Clustering van creatieve bedrijven kan wijken, steden en regio’s aantrekkelijker maken voor talenten en bedrijven om zich er te vestigen. Ook kunst en cultuur en cultureel erfgoed hebben een positief effect op het algemene vestigingsklimaat en trekken bedrijvigheid aan. Andere indirecte effecten ontstaan door de bijdrage van creatieve bedrijven aan de innovatiekracht van andere sectoren. De ruwe schatting is dat driekwart van de bedrijven, die niet tot de creatieve industrie behoren, zouden kunnen profiteren van de producten en diensten van de creatieve industrie. Indirecte effecten ontstaan ook door creatief onderzoek en experimenten in de kunsten en in medialabs. Dit leidt tot nieuwe initiatieven en de ontwikkeling van nieuwe modellen en concepten die op termijn een commerciële toepassing kunnen vinden en bv. kunnen leiden tot exportmogelijkheden Bovendien kan de creatieve industrie een bijdrage leveren aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken zoals duurzaamheid, mobiliteit, zorg en onderwijs. Kortom, zowel voor de studenten van de HU als voor het werkveld in de regio Utrecht biedt de creatieve zakelijke dienstverlening wenkende perspectieven. Door deze samenwerking krijgen de studenten de gelegenheid te werken in een multidisciplinaire omgeving waarin technische, commerciële en communicatieve aspecten van de CI aan de orde komen. 5
De afstudeerrichting Creatieve Industrie
Het unieke van dat aanbod is dat het interfacultair is; vijf opleidingen vanuit drie faculteiten werken samen: • FCJ : Digitale Media en Communicatie Communication and Media Design) • FNT: Mediatechnologie • FEM: Commerciële Economie Small Business Retail Management Door deze samenwerking krijgen de studenten de gelegenheid te werken in een multidisciplinaire omgeving waarin technische, commerciële en communicatieve aspecten van de CI aan de orde komen. Daarnaast biedt de afstudeerrichting een platform om samen te werken met de lectoraten van de diverse faculteiten en toegepast onderzoek te doen dat direct van nut is voor de bedrijven in de CI. Onderstaand schema is complex, maar geeft wel goed de bredere samenhang van de activiteiten rond de creatieve industrie aan: FCJ/ FEM / FNT Masters en post initiële opleidingen/ trainingen
FCJ/ FEM/ FNT Bachelors
Productdesign & Engineering, Mediatechnologie Communication e.a. & Media Design, Communicatie Systemen e.a. Commerciële Economie e.a.
Voldoende & goed opgeleide creatieve professionals
Creatieve Industrie (Creatief Zakelijke Dienstverlening)
Keten
Kennis & vaardigheden in toepasbare modellen, methodieken en tools
Crossmediale Content & communicatie
FCJ/ FEM/ FNT Lectoraten
Praktijkkennis, casussen & opdrachten
Praktijkkennis, casussen & opdrachten
Designerly Approach (o.a. Co-‐design)
Businessmodellen creatieve producten & diensten
Onderwijs
Kennis over toepassings-‐ gebied en klant
Multidisciplinaire onderwijsprojecten & vorming van T-‐shaped professional Creatieve professionals die een rol kunnen spelen in innovatietrajecten
Andere opleidingen/ faculteiten
Uitdagende projecten & afstudeer-‐ opdrachten
Toepassingsgebieden (Zorg, P Duurzaam Wonen en Cultuur & Erfgoed) Begeleiden van innovatie-‐ processen
Leidende vraagstelling
Multidisciplinaire onderzoeksprojecten & gezamenlijke aanpak
Onderzoek
Klant/ gebruiker
Proeftuinen Lectoraten van andere faculteiten
Kennis over toepassings-‐ gebied en klant
6
Het verdiepingsprogramma Bij de opzet van het verdiepingsprogramma is de projectlijn leidend. Elk jaar worden enkele externe opdrachtgevers in de creatieve zakelijke dienstverlening uitgenodigd om een projectopdracht te formuleren op basis van een reële vraag. De opdracht moet een complexe casus betreffen die om een multidisciplinaire aanpak vraagt. Hoewel de cursussen zijn opgedeeld in een A-‐ en een B-‐deel (dit omdat binnen de HU wordt gewerkt met vier periodes die elk formeel moeten worden afgesloten), is er in feite sprake van een doorlopende leerlijn over twee periodes. In de projectlijn wordt door projectteams aan een externe opdracht gewerkt. Er is veel aandacht voor professioneel projectmatig werken en voor de specifieke aspecten van multidisciplinaire samenwerking. Voor de uitvoering van de projecten zoeken we elk jaar een ruimte bij of in de buurt van een bedrijf in de creatieve industrie, op die manier wordt de relatie met de praktijk ook fysiek zichtbaar. In de cursussen Trends krijgen de studenten een brede scope op de ontwikkelingen in de creatieve industrie en doen daar ook zelf onderzoek naar. Technische, commerciële en communicatie-‐trens, ze komen allemaal komen ze aan de orde, vaak toegelicht door een expert uit het werkveld. Er wordt dus veel met gastsprekers en incidenteel met bedrijfsbezoeken gewerkt. In de cursussen Entrepreneurship ligt de nadruk op het ontwikkelen van het ondernemerschap bij de studenten. Dat wordt enerzijds ingegeven door het feit dat het overgrote deel van de werkgelegenheid in de creatieve zakelijke dienstverlening wordt gedaan door zzp-‐ers of kleine bedrijven (minder dan 5 medewerkers), maar anderzijds door het karakter van de CI zelf: een zeer sterk nadruk op innovatie, snelle omlooptijd van producten, voortdurende wisselende samenwerkingsverbanden enz. Dat vraagt van iedereen een zeer ondernemende houding en meestal dus ook kennis van zaken om een eigen onderneming in de lucht te brengen en te houden. Het afstudeerprogramma Het afstudeerprogramma bestaat uit een afstudeeropdracht die zelfstandig in het werkveld moet worden uitgevoerd. Het gaat om een complexe opdracht in de creatieve zakelijke dienstverlening. Tijdens de uitvoering van de opdracht moet de student laten zien dat hij of zij kan opereren vanuit een onderzoeksmatige en ondernemende houding en dat hij of zij beredeneerde keuzes kan maken bij het bepalen van de aanpak. Bovendien laat de student zien dat hij of zij over zodanige beroepsvaardigheden beschikt dat een aan de standaarden van de beroepspraktijk beantwoordend product kan worden opgeleverd. In een aantal gevallen is het mogelijk om bij het afstuderen aan te sluiten bij het onderzoeksprogramma van een lectoraat. 7
De afstudeerperiode mondt uit in een afstudeerverslag waaruit door de wijze van verantwoording en reflectie blijkt dat de student het gewenste eindniveau beheerst. Onderdeel van het afstuderen is tevens een presentatie en mondelinge verdediging van de afstudeeropdracht.
Plaats in je eigen opleiding
Omdat elke student de afstudeerrichting CI doet als onderdeel van de opleiding waar hij of zij voor ingeschreven staat, is er voor gezorgd dat het CI-‐programma erkend is door de eigen examencommissie; dat betekent dus dat een student Digitale Media en Communicatie de cursussen ziet als DC-‐cursussen, een student Mediatechnologie als Mt-‐curusssen enz. Je studeert af met de aantekening op je getuigschrift dat je de afstudeerrichting Creatieve Industrie hebt gedaan. Uiteraard krijg je de bachelor-‐titel die past bij de opleiding. Inschrijven In de week van 13 januari 2014 kun je je inschrijven voor periode C en D. Als je je voor CI wilt inschrijven, dan moet je de volgende cursuscodes selecteren: Periode C: CI Trends 1: JCI-‐TREND1.3V-‐11 CI Entrepreneurship 1: JCI-‐ENTR1.3V-‐11 Project CI Nieuwe dingen doen 1: JCI-‐PRNDD.3V-‐11 (geen verschil periode C en D) Periode D: CI Trends 2: JCI-‐TREND1.3V-‐11 CI Entrepreneurship 2: JCI-‐ENTR1.3V-‐11 (let op, foutje: in Osiris staat 2 x Entrepreneurship 1, het verschil zit in periode C en D) Project CI Nieuwe dingen doen 2: JCI-‐PRNDD.3V-‐11 (geen verschil periode C en D)
Heb je nog vragen?
Neem dan contact op met Pim Schonk:
[email protected] 8
