23/11/2011
Grensoverschrijdend kuddebeheer in rivierpark Maasvallei Hettie Meertens ARK Frans Verstraeten LILA vzw
Grensoverschrijdend kuddebeheer in rivierpark Maasvallei in de praktijk ja maar….
1
23/11/2011
Items 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Natuurbeheer Kuddebeheer Terreininrichting / onderhoud Regelgeving Grensbeweiding Dierenwelzijn / ethiek Opbrengsten
2
23/11/2011
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Natuurbeheer Kuddebeheer Terreininrichting / onderhoud Regelgeving Grensbeweiding Dierenwelzijn / ethiek Opbrengsten
Natuurbeheer - rol van grote grazers - veredelde grasmachines ? of hebben ze meer waarde ?
3
23/11/2011
Completeprocessen natuur Natuurlijke
Pioniervegetatie ↓ Bloemrijk grasland en ruigte ↓ Struweel ↓ Oerwoud
Complete spectrum successiestadia → biodiversiteit
Grazen → ruimte voor kruiden
4
23/11/2011
Winterbegrazing → ruigtes opruimen
Snoeien → openheid
5
23/11/2011
Schillen → dunning
Bodem openmaken → pioniermilieu
6
23/11/2011
Mest productie → voedsel plant en dier
Zaad verspreiden
7
23/11/2011
toppunt van integratie …
Geharde rassen
8
23/11/2011
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Natuurbeheer Kuddebeheer Terreininrichting / onderhoud Regelgeving Grensbeweiding Dierenwelzijn / ethiek Opbrengsten
Kuddebeheer Optimaal functioneren grazers vraagt om goed kuddebeheer Kennis en praktijkervaring nodig - natuurlijke kuddestructuur - toezicht op kudde - zorgplicht / ‘verzorging’
9
23/11/2011
Gezamenlijk kuddebeer Groeiproces - aaneensluiting natuurgebieden duurt enkele decennia → tijd om te groeien naar gezamenlijk, grensoverschrijdend kuddebeheer met hechte samenwerking
Kuddestructuur Natuur langs deKonikpaarden Grensmaas
10
23/11/2011
Kuddestructuur
Koniks - ♂ :♀ = 1:1 +/- Haremgroep ♂ : ♀ adulten
= 1 : 2 +/-
♂ : ♀ = 1 : 8 +/-
- Hengstengroep 100% ♂ - Pubergroepen ♂ : ♀ = ?
Voordeel grote natuurlijke kuddes Afsplitsing sociale groepen → Spreiding begrazing / zaadverspreiding Sterkste hengst verovert harem → Beste DNA wordt doorgegeven Uitstoten pubers → Inteelt mijdend gedrag Hechte sociale groepen → Sterke slimme groep, minder zorg → Publieksvriendelijk gedrag
,
11
23/11/2011
Hengstengevecht
Beheer natuurlijke kudde
Inspelen op groepsdynamica Uitgestoten dieren verwijderen → Uitbraken voorkomen Uitdunnen volgens natuurlijke principes → Ontwrichting sociale groep vermijden
12
23/11/2011
evt. nadeel natuurlijke konik kudde Elk jaar nakomelingen Overschot aan dieren Nieuwe bestemming soms moeilijk - ander natuurgebied - buitenland - slacht - dierentuin(voer) - > liever niet in particulier circuit
Kuddestructuur Galloway runderen
13
23/11/2011
Kuddesamenstelling
Gallloways - ♂ :♀ = 1:1 +/- Koeiengroep ♂ : ♀ adulten
= 1 : 2 +/100% ♀
- Stierengroep 100 % ♂
Voordeel grote natuurlijke kudde Afsplitsing groepen Spreiding begrazing over terrein Sterkste mannetjes dekken het meest Beste DNA wordt doorgegeven Natuurlijk, sociaal gedrag Slimme, sterke groep met zelfvertrouwen Moeders beschermen kalf tegen vroege dekking Stieren zijn niet opgefokt Publieksvriendelijk gedrag
14
23/11/2011
Toezicht, zorgplicht en verzorging Zelfredzame kuddes hoe ga je om met: - Toezicht - Ziekte - Hoefproblemen - Geboorte problemen - Winter / Voedselschaarste - Hoogwater
15
23/11/2011
Toezicht
- Toezicht 1x per week, tenzij… - Opleiden lokale toezichthouder / vrijwilliger - Publiek kijkt mee; bebording met tel.nr ! - Weekendrooster
Ziektes - Zorgen voor genetisch sterke kudde - beheerder haalt zwakke dieren eruit (wolf) - Zorgen voor sociaal sterke kudde - goede terrein kennis / plantenkennis - dieren voelen zich veiliger en beter - Zorgen voor de juiste dierenarts - geef zelfmedicatie (planten) een kans - geef immuunsysteem een kans - beperk medicijngebruik sterk (gif)
16
23/11/2011
Ziektes - Zorgen voor genetisch sterke kudde - beheerder haalt zwakke dieren eruit (wolf) - Zorgen voor sociaal sterke kudde - goede terrein kennis / plantenkennis - dieren voelen zich veiliger en beter - Zorgen voor de juiste dierenarts - geef zelfmedicatie (planten) een kans - geef immuunsysteem een kans - beperk medicijngebruik sterk (gif)
Dood - Zorgen voor genetisch sterke kudde - beheerder haalt zwakke dieren eruit (wolf) - Zorgen voor sociaal sterke kudde - goede terrein kennis / plantenkennis - dieren voelen zich veiliger en beter - Zorgen voor de juiste dierenarts - geef zelfmedicatie (planten) een kans - geef immuunsysteem een kans - beperk medicijngebruik sterk (gif)
17
23/11/2011
Hoefproblemen
- Stenige, harde ondergrond (grindstrand) - Natuurlijke selectie een handje helpen: Verwijder problematisch individu of familielijn - Bekappen is meer uitzondering dan regel
Geboorte problemen
Koniks - (vrijwel) nooit problemen
Galloways - in beginfase (1990-2000) af en toe problemen - verbetering door problematische moederlijnen eruit te selecteren
18
23/11/2011
Geboorte problemen
Koniks - (vrijwel) nooit problemen
Galloways - in beginfase (1990-2000) af en toe problemen - verbetering door problematische moederlijnen eruit te selecteren
Winter / voedselschaarste Niet bijvoeren Zorg voor juiste begrazingsdichtheid 1 gve / 3 ha +/Vetvoorraad mag interen Dwing dieren voedsel te zoeken Laat ze hun metabolisme aanpassen Natuurlijke selectie
19
23/11/2011
Nadelen bijvoeren
- Negatieve invloed op gedrag - opdringerigheid - luiheid - Negatieve invloed op terrein - rommelig - input nutrienten
Hoogwater Droge voeten - terreininrichting belangrijk - wees op de hoogte van waterstanden, prognoses, instroompatronen - dieren tijdig opdrijven (ervaring) - ervaren dieren - evacuatiegebied achter de hand Voedsel - tijdelijk minder voedsel - terughoudendheid met bijvoeren
20
23/11/2011
Hoogwater
Hoogwater
21
23/11/2011
Hoogwater
Goede voorlichting !
Schade door dieren Aansprakelijkheidsverzekering Voorkomen is beter dan genezen - goed rasteronderhoud - goed kuddebeheer - goede bebording Communicatie(plan) - bij afhandeling schade - bij ernstige ongelukken
22
23/11/2011
Uitgebroken stier Ideaal terrein Inrichting - hoogwatervrije plekken - tussenrasters verwijderd - duidelijke bebording (eenheid, zelfde icoontjes) - goede afrasteringen, wildroosters Toezicht en onderhoud op rasters - permanent
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Natuurbeheer Kuddebeheer Terrein inrichting / onderhoud Regelgeving Grensbeweiding Dierenwelzijn / ethiek Opbrengsten
23
23/11/2011
Regelgeving Landbouw - Chippen - Oormerken - Mesthuishouding - Bloed onderzoek - Vaccinatie - Voedselveiligheid - Destructiewet Verschillen Belgie en Nederland ?
Paarden chippen Verplichting - Identificatie en registratie van slachtdieren → Paspoort en chip vanaf … Praktijk - Veulen chippen bij standaard winter-vangactie of (eerder) als dier het terrein verlaat - DNA registratie i.p.v. chip
24
23/11/2011
Paarden chippen
Verplichting - Identificatie en registratie van slachtdieren → Paspoort en chip vanaf … Praktijk - Veulen chippen bij standaard winter-vangactie of (eerder) als dier het terrein verlaat - DNA registratie i.p.v. chip
Paarden chippen
25
23/11/2011
Runderen oormerken Verplichting - Identificatie en registratie van slachtdieren → Twee oormerken binnen een paar weken Praktijk - Kalf oormerken bij standaard winter-vangactie of (eerder) als dier het terrein verlaat - 100 hectare regeling: oormerk binnen 12 mnd - DNA-registratie oormerk na 6-12 mnd
Mesthuishouding Verplichting bij > 8 stuks vee - Aanvraag TNER = tijdelijke nutrienten emissierechten - Mest administratie - bij uitbreiding steeds opnieuw aanvragen - uitzonderingen ?
26
23/11/2011
Bloed onderzoek runderen Verplichte controle gezondheid - standaard vanaf 2012 - IBR - ? - alleen bij transport: - tbc - uitzonderingen ?
Vaccinatie
Verplichte Vaccinatie - standaard vanaf 2012 - Blauwtong - IBR - uitzonderingen ?
27
23/11/2011
Destructie
Verplichte ruiming van kadavers - kadaver zsm uit terrein verwijderen - grote terreinen: soms ben je te laat… - sociale kudde tijd geven voor afscheid
Afscheid nemen
28
23/11/2011
Naar destructie
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Natuurbeheer Kuddebeheer Terrein inrichting / onderhoud Regelgeving Grensbeweiding Dierenwelzijn / ethiek Opbrengsten
29
23/11/2011
Grensbeweiding Binnen 6 km van de grens - goed te regelen voorbeelden: koningssteen, hageven, rodebeek, wormdal - jaarlijks aanvragen bij gezondheidsdienst - details nader uitzoeken / verschillen NL en B ? aparte thema-bijeenkomst
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Natuurbeheer Kuddebeheer Terrein inrichting / onderhoud Regelgeving Grensbeweiding Dierenwelzijn / ethiek Opbrengsten
30
23/11/2011
Dierenwelzijn & Ethiek Domesticatie → Dedomesticatie - sterke rassen - sterke sociale groepen - geen landbouw normen opleggen - geen huisdier normen opleggen - deskundigheid van dierenarts & ethicus - goede publieksvoorlichting
Toezicht blijft nodig Domesticatie → Dedomesticatie - sterke rassen - sterke sociale groepen - geen landbouw normen opleggen - geen huisdier normen opleggen - deskundigheid van dierenarts & ethicus - goede publieksvoorlichting
31
23/11/2011
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Natuurbeheer Kuddebeheer Terrein inrichting / onderhoud Regelgeving Grensbeweiding Dierenwelzijn / ethiek Opbrengsten
Opbrengsten / inkomsten
- beheersubsidie ... euro per ha per jaar - levende verkoop paarden en runderen * - vleesopbrengst runderen + paarden - zoogkoeien premies (voor- en nadelen)
32
23/11/2011
Levende verkoop
Opbrengsten / inkomsten
- beheersubsidie ... euro per ha per jaar - levende verkoop paarden en runderen * - vleesopbrengst runderen + paarden - zoogkoeien premies (voor- en nadelen)
33
