lijf leden ZO GROEN ALS
GRAS Je bent veel jonger dan je nu denkt
VAKANTIE
INTERVIEW
ZORG
NATUUR
Op deze drie eilanden
Verouderingsprofessor
In de laatste 150 jaar is
Landgoed Sandwijck
is de honderd wel te
Rudi Westendorp over
onze levensverwach-
is een exotisch stukje
halen
jonger ouder worden
ting verdubbeld
Nederlands landschap
02 2014
2
inhoudsopgave ZOMER 2014
|
colofon |
Voorjaar 2014, jaargang 6 Met nieuws ná 16 juni 2014 kon geen rekening meer worden gehouden. Artikelen uit deze uitgave mogen worden overgenomen mits expliciet de bron (Lijf & Leden van ONVZ) wordt vermeld. LET OP! Voor veel artikelen is gebruikgemaakt van gegevens van derden. ONVZ heeft de betrouwbaarheid hiervan bezien. Ontwikkelingen in de zorg gaan echter snel, en over sommige zaken kan verschillend worden gedacht. Bij medische klachten verdient het altijd aanbeveling een arts te raadplegen.
| reizen | Sardinië, Ikaria en Nicoya hebben meer te bieden dan fantastische stranden
UITGEVER ONVZ Ziektekostenverzekeraar N.V. (handelsregister Utrecht: 30135168, AFMinschrijfnummer 12000633), gevestigd te Houten. Adres: Postbus 392, 3990 GD Houten. Telefoon: 030 639 62 22. www.onvz.nl. © ONVZ Ziektekostenverzekeraar N.V.
en prachtig berglandschap. De oudste mensen ter wereld bewaren er het geheim van een lang en gezond leven.
16
REDACTIE ONVZ: Pauline Hogeweg, Manon IJzerman, Karin Matton, Annerike van der Meer LVB NETWORKS: Tim Jansma VORMGEVING: Hanneke van der Meer, Geurt Kreijns CONCEPT & REALISATIE LVB Networks, Amersfoort FOTOGRAFIE: Erik van der Horst, Roelof Pot, Thinkstock, Angeliek de Jonge DRUK: Rekafa, Venlo ISSN: 1877-9115 Postbus 392, 3990 GD Houten 030 639 62 22, lijfenleden@ onvz.nl
| mensen |
| zorg |
We zijn geprogrammeerd om vijftig te worden
Elk jaar krijgt de Nederlandse bevolking er drie
maar gaan straks zonder problemen richting de 135.
maanden te leven bij. En we blijven ook nog eens
Volgens verouderingsprofessor Rudi Westendorp
langer gezond. Tijd om anders naar leeftijd te kijken.
kun je leren om oud te worden zonder het te zijn.
12
20
Van jong tot vitaal Wat zegt leeftijd nog? Onze levensverwachting blijft onverminderd toenemen en het einde is nog niet in zicht. Sterker nog, volgens wetenschappers is er geen biologische grens aan de leeftijd van de mens. Leeftijd is vaak wel gefixeerd in ons hoofd. Hoe lang zullen we nog op deze manier denken? De demografische samenstelling van Nederland verandert namelijk snel. Omdat we langer leven, telt de Nederlandse bevolking ook veel meer ‘oudere’ mensen. 2013 was een mijlpaal in die ontwikkeling.
| mensen |
Vorig jaar waren er in Nederland voor het eerst meer
De vijf belangrijkste ouderdomskwalen zijn te voorkomen door
vijftigers dan dertigers te vinden op de werkvloer.
bewust te leven. Drie zorgprofessionals leggen uit hoe.
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laten de cijfers ‘drastische veranderingen op de
30
Nederlandse arbeidsmarkt’ zien. Het CBS vindt dat werkgevers en werknemers meer moeten doen aan gezondheid, zodat werknemers langer inzetbaar blijven en vitaal de eindstreep van hun carrière halen.
| gezond |
De pensioengerechtigde leeftijd gaat immers ook
Acht pagina’s met feiten, tips en
omhoog.
weetjes over eten, bewegen en
We gaan uiteindelijk op een nieuwe manier naar
4
levensstijl.
gedeelte van de arbeidsmarkt ouder dan vijftig
| onvz |
Wij zijn José, André en Karin. U komt ons tegen met extra
is, zeggen ‘gezondheid’ en ‘vitaliteit’ meer dan
Alles over de service van ONVZ, en
leeftijd alleen. Zowel werkgevers als werknemers
vaccinatietips voor als u nog met
zullen investeren in hun toekomst, talenten en hun
vakantie gaat.
28
twintiger. Leeftijd is iets wat je overkomt, terwijl je
websites of telefoonnummers!
vitaliteit voor een belangrijk deel verdient, door op
trekt met zijn camera het Utrechts Landschap in.
Bij veel artikelen staan nuttige
gezondheid. Een mooie ontwikkeling, want een topfitte zestiger kan ´jonger´ zijn dan een ongezonde
| natuur | Verzekerde Erik van der Horst
informatie. Wilt u meer weten?
leeftijd kijken, dat kan niet anders. Als het grootste
24
een bewuste manier te leven.
| mensen | Oma en kleindochter Van Vliet delen
Erno Kleijnenberg
het beste van twee generaties gezond
Voorzitter raad van bestuur
leven.
36 ONVZ Zorgverzekeraar
3
LIJF
LEDEN
gezond
FEITEN, TIPS, WEETJES
TOT OP HET BOT Hoeveel lijken mens en dier op elkaar? Op het eerste gezicht soms weinig. Ga je echter tot op het bot, dan zie je ineens verrassend veel overeenkomsten. In het Universiteitsmuseum is de nieuwe familietentoonstelling ‘Tot op het bot’ te bezoeken. Gebitten, huiden, wervels, vinnen, harten, darmen, geweien en talloze anderen lichaamsdelen zijn er de hele zomer te zien. De verschillen tussen mens en dier worden tot op het bot onderzocht. Je kunt luisteren naar het hart van een reuzenschildpad, je voelt aan een olifantshuid en kijkt naar de hernia van een hond. Blikvanger van de expositie is een skelettentoren van negen meter hoog. www.universiteitsmuseum.nl
3X UITJES MET HET
1.
hele gezin
BABYBRILLEN GEZOCHT
ZIE ZE VLIEGEN
Vroeger waren er drie redenen om naar Schiphol te gaan. Halen, brengen of zelf vliegen. Nu komt er een vierde bij: de speurtocht van Schiphol Plaza. Met weetjes
Waarom dragen baby’s nooit zonnebrillen? Tijd dat dit gaat veranderen, want
en opdrachten over vliegtuigen. Je kunt de
de ogen van kinderen zijn nog veel gevoeliger voor UV-straling dan die van
speurtocht ophalen bij de informatiebalies
hun ouders.
op Schiphol Plaza. En aan het eind kun je ze echt zien vliegen vanaf het Panoramaterras.
Zonder goede bescherming kan te veel zonlicht uiteindelijk leiden tot permanente schade aan de ogen. Het hoornvlies kan namelijk beschadigd raken door
www.schipholjunior.nl
2.
blootstelling aan UV-straling. Daardoor groeit de kans op oogziektes. Het Oogfonds is een campagne gestart om ouders bewust te maken van de gevolgen.
AAPJES KIJKEN
Sterkere straling Voor UV-straling geldt dat de straling richting de evenaar steeds sterker wordt. Niet alleen op het strand, maar ook in de bergen. Tijd om die kinderen met een zonnebril of zonnepetje uit te rusten. Anders is het goed om uit de zon blijven.
Is er iets mooiers dan apekooien? Ja, het Klimbos. Je legt klimroutes af tussen de bomen en klautert over overgangen op soms wel tien meter hoogte. Wees gerust, je hangt veilig aan een klimgordel en krijgt instructies van een ervaren medewerker. Voor de kleintjes is er het Junior Klimbos.
Hebben die app Jumbo Autobingo
GezondheidsNet Woordenboek
Leuk voor jong en aap.
www.klimbos.nl
3.
Wat sleept
De term ‘aspirine’
gezinnen door
is overal ter wereld
een vermoeiende LATE VOGELS
te gebruiken. Voor
autorit richting Zuid-Frankrijk?
de rest is er het GezondheidsNet
Juist: autobingo. Dat kan nu ook
Woordenboek, een app die alle
op de tablet. Kijk naar de auto’s
medische termen vertaalt. De app is
op de snelweg en vink aan welke
te gebruiken als je in het buitenland
overeenkomen met je bingokaart, zoals
met een huisarts spreekt of bij
De nachtzwaluw is een mysterieuze vogel.
een politieauto of een vrachtwagen. Is
een apotheek langsgaat. Zo hoeft
Hij wordt pas bij zonsondergang actief en er
de kaart vol, dan schalt er ‘Bingo!’ uit
niemand meer met handen en voeten
bestaan allerlei mythes over. De boswachter
de tablet.
te praten.
Jumbo Autobingo,
GezondheidsNet Woordenboek,
gratis, app store
gratis, app store, google play
vertelt je er alles over tijdens een avondwandeling van Natuurmonumenten, in Planken Wambuis op de Veluwe.
www.natuurmonumenten.nl/ activiteiten
5
LIJF
LEDEN
6
gezond
FEITEN, TIPS, WEETJES
KOUDE KUNSTJES Naarmate de temperatuur oploopt, wordt het moeilijker om een goede sportprestatie te leveren. Het kan ook gevaarlijk zijn: je kunt oververhit raken of uitdrogen. Daarom is het goed om voor, tijdens en na het sporten goed te koelen, blijkt uit een onderzoek van het Radboud UMC. Koeling voor een inspanning verbetert de sportprestatie met 5,7 procent, terwijl koeling tijdens de inspanning dat met 9,9 procent doet. Koeling na het sporten heeft natuurlijk geen invloed, maar is wel goed. Een ijsvest zorgt voor maximale prestatieverbetering. Een combinatie van coolpacks en een waterbad werkt goed als je voor het sporten wilt koelen. Vraag de huisarts welke opties er zijn.
ZWETEN
HOE WERKT DAT PRECIES? Als het warm is of als je je inspant, ga je zweten. Veel mensen althans. Hoe werkt dat? Met zweten blijft de lichaamstemperatuur op peil.
Vragen over uw gezondheid We controleren de bronnen van de berichten over gezondheid op deze pagina’s zorgvuldig. Klopt er volgens u iets niet? Laat ons dat weten! Stuur uw e-mail aan
[email protected]
Je spant je in,
De temperatuur in
Het zweet verdampt
Voor de
waardoor de
je lichaam wordt
op de huid
verdamping
Heeft u vragen over het voorkomen
temperatuur in je
te hoog, waarop
wordt warmte
van ziektes, of wilt u advies of
lichaam oploopt
‘eccriene’ klieren
aan je lichaam
informatie over bijvoorbeeld
zweet naar je huid
onttrokken, zodat
preventiecursussen? Bel gerust naar
transporteren
het afkoelt
onze ZorgConsulent:
Kopje zweet
Een mens produceert per etmaal tussen de 100 en 8.000 ml zweet. De hoeveelheid is natuurlijk
werkdagen van 8.30 – 17.30 uur)
afhankelijk van de omstandigheden, zoals het weer en lichamelijke inspanning. Sommige
www.onvz.nl/zorgconsulent
0800 022 14 50 (gratis, op
mensen zweten veel zonder aanwijsbare reden. Dan is het goed om met de huisarts contact op
José
te nemen.
HET PLOPT EN HET knakt
MAAR DOET HET OOK PIJN?
FEIT of fabel?
Tijdens het sporten kan het lichaam
beweegt, bewegen pezen en banden mee.
merkwaardige geluiden maken.
Soms komen ze even van hun plek te liggen,
Dat betekent niet meteen dat je
waarna ze snel terug klappen. Ook dit kan
krakkemikkig bent. Dit kunnen die
geen kwaad, hoewel regelmatig knakken ook
Bij spierpijn kun je beter even rust nemen.
geluiden betekenen.
een waarschuwing kan zijn om iets rustiger
Fabel. Als je weinig beweegt, duurt de
aan te doen.
spierpijn juist langer. Rustig bewegen
Ploppen
helpt om er snel van af te komen. De
In gewrichten zit een vloeistof die de wrijving
Pijn?
vergemakkelijkt. Soms vormt zich een luchtbel
Gevoel is je belangrijkste
herstellen spieren sneller. Gewone
in die vloeistof. Wanneer de bel knapt, hoor
graadmeter. Ga dus naar de huisarts
spierpijn van een inspanning gaat binnen
je een ploppend geluid. Geen zorgen, dit is
als al het gepiep en gekraak
een paar dagen over bij regelmatige
onschuldig als het niet steeds voorkomt.
gepaard gaat met pijn. Ga in ieder
beweging. Als spierpijn wordt veroorzaakt
geval niet door met sporten, want
door een infectie als griep, kun je ook
dan maak je het probleem vaak
beter rustig rondlopen dan de hele dag in
alleen maar groter.
bed liggen.
Knakken Knakken kan wijzen op wrijving tussen
doorbloeding verbetert en daardoor
gewrichten en zacht weefsel. Als een gewricht
7
LIJF
LEDEN
8
gezond
FEITEN, TIPS, WEETJES
LAAT HAAR NOG ÉVEN LIGGEN Gaan jullie op hetzelfde tijdstip naar bed? Laat haar dan ‘s ochtends een uur langer doorslapen. Vrouwen hebben namelijk meer nachtrust nodig dan mannen. Dat blijkt uit een onderzoek van Duke University in North Carolina. Er is een nogal stereotype reden voor: vrouwen ‘multitasken’ meer dan mannen. De hersenen hebben daarom langer de tijd nodig om te herstellen.
Slaapkoppen
De één slaapt op zijn rug, de ander op zijn buik. Volgens slaapwetenschappers komt dat door je persoonlijkheid. Je hoofd bepaalt dus de houding. Dit zijn de
WAAROM
muggen
JOU MOETEN HEBBEN
zes belangrijkste slaapkoppen.
Ruwe-bolster-blankepit (41%)
Rots-in-branding (8%)
Opgerold in zij-lig. Hard van buiten
naast het lichaam. Is rustig en
en zacht van binnen. Eerst verlegen,
gereserveerd, stelt hoge eisen aan
daarna ontspannen.
zichzelf en anderen.
Open boek (15%)
Mensen-mens (7%)
Slaapt in zij-lig met beide armen
Ligt op de buik met beide handen
langs het lichaam. Is sociaal en
rond het kussen. Houdt van
gemakkelijk in de omgang, ook bij
groepen, is gevoelig en kan niet
vreemden.
tegen extreme situaties.
Ligt op de rug, met beide armen
Muggen lijken kieskeurig. Dat klopt. Sommige smaken, geuren
Kat-uit-de-boom-kijker (13%)
Luisteraar (5%)
Slaapt in zij-lig met beide armen
op het kussen. Maakt makkelijk
voor het lichaam. Heeft een open
vrienden, is een goede luisteraar en
Onderzoekers hebben ontdekt
karakter, maar is ook achterdochtig.
staat niet graag in de belangstelling.
waardoor muggen het meest worden
Ligt op de rug met beide handen
Moet loskomen.
en kleuren kunnen ze niet weerstaan. Net als de volle maan.
aangetrokken. Het begint met de unieke chemische samenstelling van het lichaam, gecombineerd met de stofwisseling. Daardoor heeft twintig
Hebben die app Snore Sleep Inspector
Hebben die app Sleep Cycle
procent van de mensheid meer kans om geprikt te worden dan de rest. Mensen met bloedtype O lopen een groter risico op een muggenbult, net als zwangere vrouwen.
Prikkans verlagen Nachtelijke geluiden zorgen nog wel
Sleep Cycle helpt je om ’s ochtends
De onderzoekers hebben ook
eens voor discussie in bed. Snurkte je
prettig wakker te worden. Deze app
aangetoond dat je de prikkans kunt
nou echt zo hard? Met de Snore Sleep
registreert je bewegingen en kiest het
verlagen. Bijvoorbeeld door geen bier
Inspector haal je zekerheid in huis.
juiste moment om je te wekken. Tijdens
te drinken voor het slapengaan, door
Deze app registreert of je tijdens het
je nachtrust wissel je namelijk voortdu-
niet te gaan sporten voor het slapen
slapen snurkt of praat, en legt dit vast
rend periodes van diepe slaap af met
(ze houden van zweet) en door lichte
in een overzichtelijke grafiek. Hier is
momenten van sluimering. De app
kleding te dragen in bed (donkere
precies af te lezen hoe vaak en hoe luid
zoekt het beste wekmoment, vanaf een
kleuren zijn aantrekkelijk). En verder kun
je lawaai hebt gemaakt.
half uur vóór je gekozen wektijd. Juist:
je natuurlijk muggenspray gebruiken. Is
als je het lichtst slaapt. Ook leuk: je
het volle maan? Dan ga je toch nog voor
kunt ’s ochtends in een grafiek aflezen
de bijl. Muggen zijn dan vijfhonderd
wanneer je hebt liggen woelen.
keer actiever dan normaal.
Snore Sleep Inspector, €0,89, app store
Sleep Cycle, €0,89, app store
9
LIJF
LEDEN
10
gezond
FEITEN, TIPS, WEETJES
EEN HELE REEP IN ÉÉN KEER OPFANTASEREN Je hebt zin in chocola, maar je twijfelt. Want je hebt al gesnoept en je wilt liever wat gewicht kwijt. Dus denk je dat je die reep niet mag opeten. Uiteindelijk kun je alleen nog maar aan die reep denken. En pak je hem toch. Hopeloos. Tenzij je hem in gedachten niet laat liggen, maar juist opeet. Onderzoekers van de University of Pittsburg publiceerden een opmerkelijk onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift Science. Door je in te beelden dat je een vette of zoete hap wegwerkt, neemt je eetlust af en krijg je een steuntje in de rug bij het afvallen.
ADVIES VAN DE ZORGCONSULENT EEN TEEK DE NEK OMDRAAIEN
Zomerrecept
Een teek die in de huid vastzit is nog geen ramp. Pas als u hem verkeerd
Verkoelende ijsthee
verwijdert, vergroot u de kans dat bijvoorbeeld de ziekte van Lyme wordt overgebracht. Met deze verwijderinstructie gaat het in één keer goed. Als u een teek wilt verwijderen, hebt u in ieder geval een pincet nodig. Er zijn echter ook speciale tekentangen te koop, waarmee u op een goede manier de teek kunt verwijderen. Plaats de tang op de huid zo dicht mogelijk bij de teek en trek de teek er dan recht uit. Desinfecteer het plekje waar de teek heeft gezeten met jodium. Noteer de datum en de plek van de tekenbeet. Mocht er toch een besmetting hebben plaatsvonden, dan is deze informatie belangrijk om aan de zorgverlener te geven. Bewaar de teek in een afgesloten potje of op een stukje plakband, zodat hij niet weg kan lopen. Verder kunt u de tekenbeet melden op de site van het RIVM. Hoe weet u of het goed is gegaan of niet? Blijf goed op uw huid letten. Mocht u last krijgen van een rode kring om de tekenbeet, of van andere huiduitslag, dan kan er iets aan de hand zijn. Raadpleeg uw huisarts als u het niet zeker weet. Voor meer
IJsthee uit een pak zit vaak vol met zoet-, kleur-, smaakstoffen en suikers. Terwijl het lekkerder en reuzegemakkelijk is om zelf verse ijsthee te maken. WAT HEB JE NODIG? › 1 liter water › 4 zakjes muntthee › 30 muntblaadjes › 2 sinaasappels › 1 citroen › 2 tot 4 ijsblokjes per glas
informatie kunt u het beste kijken op www.tekenradar.nl, www.lymenet.nl of www.rivm.nl.
0800 022 14 50 (gratis, op werkdagen van 08.30 – 17.30 uur)
André
www.onvz.nl/zorgconsulent
3X thee UIT DE TUIN
De theeplant groeit alleen op grote hoogte, dus thuis laten groeien zit er niet in. Maar kijk eens goed in je moestuin: daar vind je plantjes waarmee je óók
EN HOE MAAK JE HET KLAAR? Kook een liter water in de waterkoker. Was de sinaasappels en de citroen, en snijd ze in plakken. Leg de plakken samen met de munt in een glazen kan. Hang de theezakjes in de kan en bind de touwtjes bij elkaar (kun je ze later gemakkelijk eruit halen). Giet het kokende water in de kan. Zet de kan vervolgens vier uur in de koelkast. Als de ijsthee goed is afgekoeld, haal je de theezakjes eruit. Serveer de ijsthee met ijsblokjes en een schijfje sinaasappel of citroen.
heerlijke thee kunt maken.
Lekker lezen
1.
ROZEMARIJN
2.
3.
100% Gifvrij
Julia Kang vocht lang tegen overgewicht en eetstoornissen. Ze won dat
SALIE
gevecht nadat ze alleen nog natuurlijk
Verse rozemarijnthee
Tijm heeft antibacteriële,
Salie heeft een
at en chemische stoffen meed. Volgens
verbetert de spijsvertering,
schimmelwerende
verzachtende werking
Kang, nu voedings- en lifestylecoach,
verlicht hoofdpijn en is
en ontsmettende
op de luchtwegen en
worden we vooral dik van ‘gif’. Gifstof-
goed voor de hersenen.
eigenschappen. Het is ook
ondersteunt de werking
fen in onze voeding ontregelen de hor-
Begin de dag met
opwekkend, dus probeer
van maag en darm. Het
moonhuishouding en het hersengebied
een kop stimulerende
het ’s ochtends eens als
kruid heeft een sterke
dat ons gewicht reguleert. Kang vertelt
rozemarijnthee of neem
vervanger van koffie.
smaak, dus laat het kort
waar schadelijke stoffen in voorkomen
een kop thee na een
Neem tien verse takjes
trekken in kokend water.
en wat de alternatieven zijn.
vermoeiende dag. Was de
tijm en giet er gekookt
blaadjes goed en schenk
water over. Verwijder de
100% Gifvrij
op met kaneel en/of
tijm na vijf minuten en
€16,95, Bol.com/diverse sites
citroen.
voeg wat honing toe.
TIJM
11
LIJF
LEDEN
12
interview
RUDI WESTENDORP
Hoogleraar ouderengeneeskunde Rudi Westendorp over oud worden zonder het te zijn
Jonger ouder worden
We leven tegenwoordig langer dan we denken. Zodat we onszelf veel te vroeg ‘oud’ verklaren. Niet slim, vindt hoogleraar Rudi Westendorp, want we doen onszelf tekort. Hij schreef er een boek over, ‘Oud worden zonder het te zijn’.
‘Feit is dat de gemiddelde levensverwachting op dit
weg, maar die andere vijfentwintig procent kan wel wat
moment rond de tachtig jaar ligt. De eerste mens die
hulp gebruiken. Vanuit Leyden Academy zijn we bezig
135 wordt, is al geboren. Daarop zullen we ons leven
met de ontwikkeling van een cursus over dat onderwerp.
moeten inrichten’, begint Rudi Westendorp, hoogleraar
Waar ga je wonen, hoe ga je met elkaar om, hoe vul je je
Ouderengeneeskunde en directeur van Leyden
dagen en hoe regel je een lang leven financieel? Het is
Academy on Vitality and Ageing. ‘Het is een feit dat we
‘Een goede
een combinatie van levenslessen, een vitale mindset en
tegenwoordig gemiddeld allemaal een stuk ouder worden
pensioenleef-
nadenken over je ambities.’
dan onze ouders of grootouders. Het is ook een feit dat de
tijd is niet te
meeste mensen dat nog niet beseffen.’ In zijn boek Ouder
geven. Vooral
Langer ziek
worden zonder het te zijn probeert hij het beeld dat we
doorgaan,
Ouder worden betekent niet automatisch ‘langer gezond
hebben bij te stellen, en mensen voor te bereiden op een
daar komt het
leven’. Dat vitaliteit een belangrijke rol speelt, ligt voor
lang en vitaal leven.
eigenlijk op
de hand. Het lange leven is een stuk leuker zonder
neer’
beperkingen of ziekte. ‘We weten dat het aantal jaren
Levenslessen
met ziekte toeneemt, het aantal jaren met een beperking
Maar hoe doe je dat eigenlijk, fluitend de tachtig,
hetzelfde blijft en dat de dood later optreedt. Kortom, je
negentig of zelfs honderd halen? ‘Goede vraag, waar niet
wordt relatief eerder ziek verklaard, artsen grijpen eerder in,
iedereen één-twee-drie een antwoord op heeft. Het is
en daardoor treden beperkingen en de dood later in. Wie
best raar dat er zoveel aandacht is voor de eerste jaren
vroeg ingrijpt en zichzelf goed onderhoudt, kan de goede
van ons leven, bijvoorbeeld via het consultatiebureau.
jaren verlengen. Als een auto elke twintigduizend kilometer
Terwijl de ouder wordende mens het allemaal zelf moet
een beurt krijgt en de nodige onderdelen op tijd worden
uitzoeken. Driekwart van de bevolking vindt zijn eigen
vervangen, gaat ‘ie langer mee.’
Rudi Westendorp Prof. dr. Rudi Westendorp (1959) studeerde geneeskunde aan de Universiteit Leiden. Sinds 2000 is hij hoogleraar Ouderengeneeskunde. Hij is oprichter en directeur van Leyden Academy on Vitality and Ageing, een kennisinstituut dat als missie heeft de kwaliteit van leven van ouderen te bevorderen. Begin 2014 verscheen zijn boek ‘Oud worden zonder het te zijn’.
13
LIJF
LEDEN
14
interview
RUDI WESTENDORP
‘Waarom zijn er eigenlijk liften in verzorgingstehuizen? Ouderen hebben tijd genoeg om die trap op te komen.’
Ga lopen Het ‘recht op rust’ dat veel 65-plussers menen te hebben, mag wat Westendorp betreft van tafel. ‘Waarom zijn
Zeven inzichten
er eigenlijk liften in verzorgingstehuizen? Omdat het
over ouder worden
anders te lang duurt voordat de bewoners ter plaatse zijn? So what? Ze hebben tijd genoeg. Of omdat ze te
De zeven belangrijkste inzichten uit ‘Oud worden
moe worden van al die trappen? Dat lijkt me alleen maar
zonder het te zijn’:
goed. Niet bewegen is dodelijk.’ Het draait om bewegen in de breedste betekenis van het woord. ‘Zowel fysiek
1. ‘Normale’ veroudering bestaat niet
als mentaal moet je in beweging blijven. Laaf jezelf aan
2. Het slikken van hormonen, vitaminen en
sociale contacten, zoek dagelijks een vriend of vriendin
mineralen gaat veroudering niet tegen
op, het liefst lopend of met de fiets. Voor de veelbesproken
3. Er is geen limiet aan de menselijke leeftijd
eenzaamheid onder ouderen heeft die oudere zelf de
4. Het aantal jaren zonder ervaren gebreken
grootste verantwoordelijkheid. Ga op pad, ga mensen ontmoeten, zet die knop in je hoofd om. Uiteraard is er ook een opdracht voor de rest van de samenleving. Maar de
(soms ondanks ziekte) blijft toenemen 5. De kans dat ouderen dementie ontwikkelen neemt af
regie ligt bij mensen zelf; zij moeten het doen.’
6. Mensen op hoge leeftijd waarderen het leven
Los van leeftijd
7. We zijn zelf verantwoordelijk voor onze oude
Werk is volgens Westendorp een belangrijk onderdeel van
met het cijfer acht dag
een actief leven. Stoppen met werken omdat je 65 of 67 bent geworden, vindt hij dan ook ‘te zot voor woorden’. ‘Als je als 65-jarige gezond van geest en lichaam bent, waarom zou je dan in vredesnaam stoppen met werken? Wat ga je
Blijf nadenken
dan doen? En: wie gaat dat betalen? Dat je op die leeftijd
Je werk anders inrichten, dat is wellicht wel verstandig. ‘Dat
merkt dat je wat ouder wordt, staat buiten kijf. Je wordt
doe ik zelf ook. Ik heb besloten om te beginnen aan mijn
wat minder soepel en het is wellicht verstandig om de aard
tweede carrière en op dit moment ben ik aan het verkennen
van het werk daar op aan te passen. Hetzelfde geldt voor
hoe die er precies uit gaat zien. Ik heb mezelf daar tot het
mensen met ernstige astma, hartfalen of andere medische
einde van het jaar voor gegeven. Waarom? Omdat ik de
klachten. Dat staat los van leeftijd. Als de kwaliteit van
manier waarop ik werkte, geen jaren meer volhoudt. En ik
je biologische machine het toelaat, is het allesbehalve
vind het ook niet leuk meer. Ik pleit dus niet voor stoppen
raadzaam om te stoppen met werken. Een goede
met werken tot je erbij neervalt. Maar blijf nadenken over
pensioenleeftijd is dus niet te geven. Vooral doorgaan,
hoe je je talenten kunt inzetten. Daar voel je jezelf beter bij,
daar komt het eigenlijk op neer.’
en bovendien zijn anderen blij met je. Win-win.’
‘Kom vrijdag 4 juli naar DierenPark Amersfoort en steun het WKZ!’ Gezellig met je gezin, vrienden of familie genieten van DierenPark Amersfoort? Het Wilhelmina Kinderziekenhuis organiseert samen met het DierenPark op vrijdag 4 juli 2014 een speciale avondopenstelling. Iedereen is van harte welkom van
17 : 30 - 21 : 00 uur!
De kaartjes kosten slechts € 5,95 p.p. De opbrengst gaat naar het kinderhartonderzoek van het WKZ. Bestel je kaartjes op
www.vriendenWKZ.nl/dierenpark
Kom ook!
helpen beter maken Wilhelmina Kinderziekenhuis Vrienden WKZ is onderdeel van Stichting Vrienden UMC Utrecht
STWKZ1404_03 advertentieA4_def.indd 1
17-04-14 15:38
16
vakantie
SARDINIË, IKARIA EN NICOYA
Het leven duurt het langst op Nicoya, Ikaria en Sardinië
Hier wil je de honderd wel halen Verreweg de meeste honderdjarigen wonen op een paar zalige eilanden met een subtropisch klimaat. Heerlijk vakantie vieren én intussen een levensverlengende leefstijl opduiken.
SARDINIË LOMA LINDA
IKARIA OKINAWA
Blue Zones National Geographic doet sinds 2004 onderzoek NICOYA
naar zogenaamde ‘Blue Zones’. Dit zijn plekken op de wereld waar een opvallend hoog percentage ouderen de negentig of honderd haalt. Er zijn vijf Blue Zones: het Japanse eiland Okinawa, het Italiaanse eiland Sardinië, het Griekse eiland Ikaria, het Californische stadje Loma Linda en het Costa Ricaanse schiereiland Nicoya.
Dit kunnen Sardiniërs ons leren: STEL FAMILIE OP DE EERSTE PLAATS Sardiniërs hechten aan familiewaarden. Mensen ervaren minder vaak stress en depressies als ze deel uitmaken van een sterke familie.
LACH MET JE VRIENDEN Mannen op Sardinië zijn beroemd om hun humor. Lachen beperkt volgens onderzoek het risico op hartproblemen.
DRINK RODE WIJN MET MATE Drink net als de Sardiniër wijn van de Cannonau-druif. Die is bijzonder rijk aan flavonoïden, die helpen te voorkomen dat aderen dichtslibben.
Sardinië
Volgens de laatste telling telt Sardinië 370 honderdplussers. Dat zijn er 23 op elke honderdduizend bewoners. Het geheim van hun ouderdom zit hem naar verluidt in goede genen, gezond eten en actief leven. Sardinië is een nog relatief onbekende vakantiebestemming. Maar wie het eiland eenmaal bezoekt, raakt betoverd. Er zijn ontelbare ongerepte zandstranden te vinden, met soms spectaculaire baaien en grotten. Het strakblauwe water doet niet onder voor dat in de Caraïben. Behalve veel Italiaanse cultuur, zijn er ook tal van Spaanse, Franse en Moorse invloeden.
17
LIJF
LEDEN
18
vakantie
SARDINIË, IKARIA EN NICOYA
Ikaria Dit kunnen Ikariërs ons leren:
De grootste concentratie
negentigjarigen is te vinden op Ikaria. Er komen aanzienlijk minder chronische aandoeningen voor dan elders op de
DRINK GEITENMELK
wereld. Volgens de kenners zijn mensen
Een bron van calcium en het
op Ikaria zo gezond door de schone lucht
stressverlagende hormoon tryptophan.
en het vis- en groentedieet. Het toerisme
Kortom: goed voor de botten en voor de
op Ikaria staat nog in de kinderschoenen.
geest.
Je vindt er prachtig berglandschap, fijne stranden en een heldere blauwe zee. In
TUINIER
de restaurantjes worden visgerechten
Veel oude Ikariërs leven van hun eigen
geserveerd om bij te watertanden.
moestuin. Tuinieren verlaagt het stressniveau en houdt je in beweging.
VAST ELK HALF JAAR Grieks-orthodoxe christenen vasten elk half jaar. Het is bewezen dat het verouderingsproces is te vertragen door de calorie-inname te verminderen met ongeveer dertig procent.
Nicoya
Het motto van de Costa Ricanen is ‘puur leven’. Op het schiereiland Nicoya blijkt dat je op die manier een eeuw gezond kunt meegaan. Vooral de actieve leefwijze van de honderdjarigen valt op. Ze lopen en zwemmen dagelijks vele kilometers en hakken vrolijk hun eigen hout. Nicoya heeft vakantiegangers ontzettend veel te bieden. Witte stranden, warme zonnestralen, watervallen, regenwouden, tropische tuinen en kokospalmen. Langs de kust zijn er kleine charmante dorpjes te vinden. Ze hebben elk hun eigen identiteit. Alles draait om het kustleven: voor vissers, surfers, snorkelaars en duikers is Nicoya een paradijs op aarde.
Dit kunnen Nicoyanen ons leren: VIND EEN LEVENSVERVULLING Gezonde honderdjarigen willen bijdragen aan het grotere geheel. Ze kunnen niet gemist worden, vinden ze zelf.
DRINK HARD WATER Het water van Nicoya bevat het hoogste niveau calcium en magnesium op Costa Rica. Goed voor een robuust hart en sterke botten.
EET POMPOEN Pompoen domineert het plantaardige dieet van een Nicoyaan. In pompoen zitten twintig voedingstoffen die onder meer helpen het afweersysteem te versterken.
19
LIJF
LEDEN
20
zorg
GROEN ALS GRAS
De levensverwachting stijgt en er zit geen biologische grens aan
We zijn nog zo groen als gras De gemiddelde levensverwachting stijgt al eeuwen onverminderd hard. Elk jaar krijgt de Nederlandse bevolking er drie maanden te leven bij. En we blijven ook nog eens langer gezond. Alleen de knop in ons hoofd moet nog even om.
Het CBS moest vanaf 2002 steeds prognoses aanpassen, omdat de
Tweehonderd jaar geleden werd de mens half zo oud als
gemiddelde
hij nu wordt, gemiddeld veertig jaar. Daarna begon hij
levensver-
een lange klim in de grafiek van de levensverwachting.
wachting har-
In 1950 was er al gemiddeld dertig jaar bijgewonnen. Een
der steeg.
Nederlandse man werd toen gemiddeld 70,3 jaar en een Nederlandse vrouw 72,6 jaar. In 2012 had de zeventiger al zicht op tien jaar extra: de gemiddelde leeftijden lagen toen op 79,1 en 82,9 jaar. Het groeitempo is al die tijd praktisch hetzelfde gebleven. Grofweg is te zeggen dat de Nederlandse bevolking er elke week een weekend bijkrijgt. Of dat elk jaar twee of drie maanden bij het leven is op te tellen. Niet bij het eigen leven uiteraard, maar bij die van nieuwe generaties. De mensen die volgend jaar worden geboren, leven gemiddeld drie maanden langer dan de mensen van 2013.
Prognoses aanpassen Dat de Nederlander ook vanaf 2000 steeds ouder zou worden, hadden ze bij het Centraal Bureau voor de
Mannen lopen in op vrouwen
Statistiek niet verwacht. Het CBS moest vanaf 2002 steeds prognoses aanpassen, omdat de gemiddelde
Vrouwen leven langer dan mannen. Dat is al sinds
levensverwachting harder steeg. Het CBS had rekening
mensenheugenis zo. De levensverwachting bij
gehouden met een vertraging in de groei. Vanaf 1980
geboorte was in 2012 voor mannen 79,1 jaar en
groeide de levensverwachting van vrouwen namelijk veel
voor vrouwen 82,8 jaar. Gemiddeld leeft een vrouw
minder sterk met slechts 0,7 jaar. Maar vanaf het begin
dus 3,7 jaar langer dan een man. Waar zit dat hem
van vorig eeuw kwam ineens de vaart er weer in. Zowel
in? Mannen overlijden eerder wanneer ze de 65 zijn
voor mannen als voor vrouwen. De voorspelling die in
gepasseerd. Het verschil was nog veel groter. In
2004 was gedaan voor het jaar 2050, werd zelfs al in 2011
1980 was het gat maar liefst 6,7 jaar. Onderzoekers
bereikt. De gemiddelde toename per decennium in de
denken dat veel mannelijke jaren verloren zijn
periode 2002-2011 bedroeg 3,5 jaar voor mannen en 2,4
gegaan doordat zij tot in de helft van de vorige eeuw
jaar voor vrouwen.
stevig rookten, en vrouwen relatief minder. Vanaf
Beter te behandelen
de jaren vijftig zijn mannen vaker gestopt, terwijl vrouwen in de jaren zeventig en tachtig juist meer
Hoe komen die schommelingen? Dat is de grote vraag.
rookten dan voorheen. Volgens wetenschappers is
Een moeilijk te beantwoorden vraag ook, want talloze
er een rechtstreeks effect op de levensverwachting.
factoren hebben invloed op de levensverwachting.
Sterfte aan roken-gerelateerde ziekten nemen af,
In de afgelopen tweehonderd jaar verbeterden veel
zoals longkanker en hart- en vaatziekten. Er wordt
omstandigheden. Hygiëne, voeding, de gezondheidszorg.
verwacht dat de verschillen tussen man en vrouw in
Kinderen kwamen veiliger ter wereld en ziekte werd beter
de komende jaren verder afnemen.
te behandelen. Er waren heus wel zestigers of zeventigers in de Gouden Eeuw (zoals Rembrandt), maar door het grote aantal sterfgevallen werd de gemiddelde leeftijd omlaag gehaald naar veertig. Achteraf gezien denkt
1001 onderzoeken
het CBS dat de stijging van de levensverwachting in de periode 2002-2011 ook te maken heeft met sterftedaling.
Welke mensen leven het langst? Er zijn talloze
Vooral zeventigers overleden minder vaak aan een hart- of
onderzoeken gedaan naar levensverwachting.
vaatziekte.
Bijvoorbeeld in combinatie met welvaart. Mensen
Geen grenzen
met een hoog inkomen leven gemiddeld langer dan met een laag inkomen. Het verschil is bij
Toch leek in de westerse landen de grootste winst
mannen gemiddeld acht jaar en bij vrouwen bijna
in sterftebeperking wel gehaald. Maar volgens de
zeven jaar. Ook denken Britse onderzoekers
nieuwste prognoses blijft de levensverwachting
te hebben aangetoond dat gelukkige mensen
gewoon doorgroeien. Het gemiddelde wordt namelijk
langer leven. Ongeveer 3.800 personen tussen
ook nog steeds omhoog gehaald doordat de absolute
de 52 en 79 werden na onderzoek ingedeeld
leeftijdsgrenzen verder oprekken. En dat viel eigenlijk niet
in de groepen gelukkig, gemiddeld en minder
binnen de verwachtingen van veel statistici. Zij gingen
gelukkig. Vijf jaar later bleek dat uit de gelukkige
ervan uit dat er een maximum is aan de leeftijd van de
groep 3,6 procent was overleden, uit de
mens, en dat de grens in zicht was. Niet dus. De mens
gemiddelde groep 4,7 en uit de minder gelukkige
wordt steeds ouder en zal dat volgens wetenschappers
groep 7,3 procent. Amerikaanse onderzoekers
blijven doen. Zij zijn het er over eens dat er in wezen geen
toonden naar eigen zeggen aan dat vegetariers
grenzen zijn aan de menselijke leeftijd. Het enige wat
langer leven dan vleeseters. De sterftecijfers
ze uitsluiten, is dat we biologisch onsterfelijk zijn (of we
van ruim 70.000 zevendedagsadventisten (die
technologisch voortleven, wordt nog opengelaten). In de
niet roken en drinken) werden geanalyseerd.
nieuwste prognoses van het CBS leeft een gemiddelde
Het sterftepercentage bleek onder vegetariërs
Nederlandse man 87,1 jaar en een Nederlandse vrouw 89,9
ongeveer twaalf procent lager te liggen.
jaar in 2060.
21
LIJF
LEDEN
22
zorg
01
GROEN ALS GRAS
79,1
GROEN ALS GRAS: LEVENSVERWACHTING ANNO 2014 (2013, CBS)
02
82,8
Levensverwachting bij geboorte (in jaren) 95 PROGNOSE >>
90
JE KUNT HET GRAS HOREN GROEIEN: ONTWIKKELING SINDS 1950 (2013, CBS)
85
80 VROUWEN
75 MANNEN
70 65 1950
1960
1970
1980
ZWEDEN
SPANJE
CYPRUS
FRANKRIJK (09)
ITALIË
ITALIË(09)
MALTA
CYPRUS
SPANJE
LUXEMBURG
NEDERLAND
NEDERLAND
EU
EU
ESTLAND
LITOUWEN
BULGARIJE
HONGARIJE
ROEMENIË
LETLAND
LETLAND
ROEMENIË
LITOUWEN
BULGARIJE 60
65
04
70
75
80
Levensverwachting mannen (in jaren)
85
90
1990
2000
2010
03
2030
2040
2050
IS HET GRAS GROENER BIJ DE BUREN? (2013, CBS)
60
65
70
75
80
Levensverwachting vrouwen (in jaren)
ROKEND GRAS GROEIT MINDER HARD. IEMAND DIE ZIJN HELE LEVEN ROOKT, LEEFT GEMIDDELD TIEN JAAR KORTER. (2012, OXFORD UNIVERSITY)
2020
85
2060
!
Wat vindt ONVZ? ‘De grenzen van de mens schuiven voortdurend op.
Wat vindt
Door alle technologische vooruitgang, alle kennis
ONVZ?
over gezondheid en zorgverlening, kunnen we
‘Welk sce-
steeds langer in leven blijven. Vaak op een prettige
nario er ook
en gezonde manier, soms met een ziekte of een
volgt, het is
beperking. Welk scenario er ook volgt, het is duidelijk
Je kunt het vergrijzing noemen. Je kunt er ook
duidelijk dat
dat we ons moeten blijven aanpassen en flexibel
vergroening in zien. Tweehonderd jaar geleden was
we ons moe-
met plannen moeten omgaan. De pensioenleeftijd
je stokoud als je de veertig had bereikt, tegenwoordig
ten blijven
gaat nu naar 67 jaar, maar zal in de toekomst verder
begint het leven dan pas en koop je een motor. We leven
aanpassen
doorgroeien naarmate de levensverwachting stijgt.
langer dan verwacht en een natuurlijke grens is er niet.
en flexibel
Daar moeten we rekening mee houden, door ons te
Een meisje dat nu ter wereld komt, wordt misschien
met plannen
blijven vernieuwen in ons werk. We blijven ook steeds
twee keer zo oud als haar oma. Dat is wennen. Net als
moeten om-
langer thuis wonen, in de laatste jaren krimpt het
de statistici hebben we nog in ons hoofd dat er een
gaan.’
aantal bedden in verzorgingstehuizen. Dat is mooi,
Te lage schattingen
grens is aan leeftijd. Uit een onderzoek van de American
mits het in goede gezondheid gebeurt. Het doel
Society of Actuaries (verzekeringswiskundigen) uit 2011
moet volgens ONVZ zijn dat we steeds vroeg bijsturen
blijkt dat ongeveer veertig procent van de Amerikaanse
in ons leven en vitaal de eindstreep van onze carrière
gepensioneerden en bijna-gepensioneerden hun
halen. Laten we dus steeds jonger oud worden.’
gemiddelde levensverwachting met vijf jaar of meer onderschatten. Twintig procent zit er twee tot vier jaar
Erno Kleijnenberg
onder. Vijftien procent rekent zich vijf of meer jaar te rijk.
Voorzitter raad van bestuur
De Society of Actuaries waarschuwt voor een pensioengat. Want je moet er tenslotte ook voor zorgen dat je rondkomt in die extra jaren.
Vitaliteit
Gezond op het werk
De grote vraag is dus: hoe rekt het leven zich uit? Duren
We brengen een groot deel van ons leven door
alle levensfases straks allemaal een stukje langer? Of is
op het werk. Daar is veel gezondheidswinst
de tachtiger van straks de zestiger van nu? Die vraag is
te boeken, dachten MKB-Nederland en
niet gemakkelijk te beantwoorden. Het is een vraag die
ONVZ Zorgverzekeraar. Ze lieten samen een
we voor een groot deel zelf beantwoorden, door gezond
onderzoek uitvoeren onder mkb-werkgevers
te leven en door onze levensinstelling. Hoe gaan we met
door onderzoeksbureau Panteia. Daaruit blijkt
het leven om? ‘Vitaliteit’ is het beste perspectief van
dat ondernemers de gezondheid van hun
waaruit we naar onze levensverwachting kunnen kijken.
werknemers belangrijk vinden (86 procent) en
Ook daarover heeft het CBS gegevens. Gemiddeld blijkt
daar aandacht aan willen besteden (63 procent).
dat het aantal gezonde jaren in ons leven groeit. CBS: ‘In
Van de ondernemers die met uitval te maken
de periode 2002-2012 is de gezonde levensverwachting
kregen, geeft ruim tachtig procent aan dat
bij geboorte, uitgedrukt in goede ervaren gezondheid,
ongezond gedrag leidt tot verminderde productie.
zonder beperkingen en in goede geestelijke gezondheid,
Werkgevers denken echter dat de kosten van
zowel voor mannen als vrouwen significant gestegen.’ Let
leefstijlprogramma’s - bijvoorbeeld stoppen-met-
goed op de term ‘goede ervaren’ gezondheid. Want daar
roken-programma’s - niet opwegen tegen de
draait het allemaal om. Volgens het CBS voelen we ons
opbrengsten. MKB-Nederland en ONVZ gaan
steeds gezonder, ondanks dat het aantal jaren met een
daarom een samenwerking aan om het belang
(chronische) ziekte meestijgt. Gezondheid en jeugd zitten
van een gezonde leefstijl ook bij medewerkers
voor een belangrijk deel ook in ons hoofd. ‘Je bent zo
van het mkb en hun directe familieleden onder de
oud als je je voelt’ is een aloude wijsheid die nog niet aan
aandacht te brengen.
jeugdigheid heeft ingeboet.
23
LIJF
LEDEN
24
natuur
LANDGOED SANDWIJCK
| natuur |
Midsummervaart Op 21 juni is er de romantische Blauwe Bever Midsummervaart. Een gids vertelt over de prachtige noordoever van de Nederrijn, waar zich rivierwildernis ontwikkelt. Aanmelden kan op de website. Meld je aan voor de digitale nieuwsbrief via www.utrechts landschap.nl
Landgoed Sandwijck
ONVZ+ natuur Voor elke verzekerde die zich aansluit bij het Landschapscollectief doneert ONVZ jaarlijks 24 euro aan Utrechts Landschap. De verzekerde profieen aantrekkelijke premiekorting. www.onvz.nl/ landschaps collectief
Fotografie: Angeliek de Jonge
teert bovendien van
Gloeiende & wuivend
Exotisch stukje SANDWIJCK UTRECHT
Landgoed Sandwijck is een exotisch stukje Utrechts Landschap. Het staat bekend om de grote diversiteit aan bijzondere bomen. Zo is er jeneverbes, ginkgo, moseik, sequoia, rode beuk, taxus
LOCATIE
en Chinese hemelboom.
Utrechtseweg 301
Ook de stinsenflora is
3731 GA De Bilt
rijk vertegenwoordigd.
www.utrechtslandschap.nl
Op de grond en in de lucht zijn hazen, patrijzen, grutto’s, tureluurs en vele vlindersoorten waar te nemen.
Glooiingen In 1834 liet de toenmalige eigenaar van landgoed Sandwijck, Van Boetzelaer, een park aanleggen in Engelse landschapsstijl. Zo mooi als het landgoed in die begindagen was, zo vervallen was het aan het einde van de twintigste eeuw. Precies honderdvijftig jaar later, in 1984, nam een enthousiaste groep vrijwilligers het herstel van het landgoed ter hand. Nu, nog eens dertig jaar later,
glooiingen gras
bloeit het landschap als nooit tevoren. Met slingerende waterpartijen, glooiingen, een grote variatie aan boomsoorten en fraaie zichtassen.
Folly Het is de moeite waard om naar de rand van het landgoed te lopen. Daar staat een bijzondere ‘folly’. Een folly is een bouwwerk dat geen enkel nut dient, een architectonische dwaasheid. De folly is in de jaren negentig door het Utrechts Landschap gerestaureerd.
25
LIJF
LEDEN
26
natuur
LANDGOED SANDWIJCK
‘Eigenlijk zou ik niet moeten verklappen hoe sereen het hier is’
CV Wie? Erik van der Horst (31) Beschermer? Ik wist niet dat ONVZ een collectieve verzekering heeft waarmee ik het Utrechts Landschap kan steunen. Nu dus wel! Favoriete plek? Sandwijck, Stoutenburg Meer gebieden: www.utrechts landschap.nl
Uit de tijd ‘Er zijn twee redenen waarom ik het Utrechts Landschap intrek. Mountainbiken en fotograferen. Voor de mooiste natuurfoto’s ga ik naar Sandwijck. De natuur is hier nét wat anders dan anders. Door de begroeiing voelt het alsof ik in het buitenland ben, door de rust voelt het alsof ik even uit de tijd kan stappen.’
Omrijdlandschap ‘Ik heb nu een paar keer gefotografeerd in Sandwijck. Meestal zocht ik het dichter bij huis, rond Amersfoort, maar Sandwijck is voor mij nu een ‘omrijdlandschap’. Voor de mooiste foto’s wil ik wel wat langer rijden. Toen ik hier voor het eerst was, voelde ik me een beetje een ontdekker. Zo stil en rustig. Prachtige bomen en bijzondere vogels. Je kunt hier een uur lang niemand tegenkomen. Eigenlijk zou ik niet moeten verklappen hoe sereen het hier is. Straks lopen hier drommen mensen.’
Geboren ‘Vroeg in de ochtend is voor mij het mooiste moment. Dan maak ik een uur lang foto’s van bloemen, vlinders en vogels. Als de dauw nog op planten staat en de zon net opkomt, is het in Sandwijck écht alsof de dag geboren wordt.’
27
LIJF
LEDEN
28
service
OVER ONVZ
ADVIES VAN ONVZ VACCINATIES VOOR DE VAKANTIE Thailand, India, Gambia, Equador. De verzekerden van ONVZ
ontdekken de hele wereld. Voor sommige bestemmingen
ook overwegen om de reis te wijzigen, om zo bijvoorbeeld een
bestaan verplichte vaccinaties, bijvoorbeeld voor hepatitis B
plek waar malariamuggen voorkomen te ontwijken. Er is nooit
of gele koorts. Er bestaan echter ook aanbevolen vaccinaties.
honderd procent zekerheid nadat u bent gevaccineerd. Verder
Hoe kom je daar achter? Wij adviseren altijd om hiervoor naar
bestaat de kans op bijwerkingen van vaccinaties. Houd rekening
de GGD te gaan, en eventueel naar thuisvaccinatie.nl. Meditel
met de termijn waarvoor de vaccinatie moet worden gegeven.
is ook een optie, het heeft in het hele land vestigingen. In
Sommige moeten namelijk in twee keer worden gegeven. Er
een gesprek met een deskundige kan overlegd worden wat
bestaat ook een mogelijkheid voor preventiegeneesmiddelen
er nodig is en wat niet. U kunt samen kijken welke plekken u
voor malaria. Deze vallen onder de vergoeding van de
aandoet en welke risico’s u daar loopt. U kunt dan bijvoorbeeld
buitenlandvaccinatie vanuit uw aanvullende verzekering.
Karin
0800 022 14 50 (gratis, op werkdagen van 08.30 – 17.30 uur)
www.onvz.nl/zorgconsulent
EIGEN RISICO, HOE ZIT DAT? Het verplichte eigen risico is een wettelijk vastgesteld bedrag
Bekijk voor alle uitzonderingen en meer informatie over
dat verzekerden van achttien jaar en ouder jaarlijks betalen
het eigen risico ons handige overzicht op www.onvz.nl
als ze gebruik maken van bepaalde medische diensten. Pas
onder ‘klantenservice’.
wanneer dit eigen risico is opgemaakt, mag de zorgverzekeraar deze diensten vergoeden. Naast het verplichte eigen risico kunt u elk jaar zelf kiezen voor een vrijwillig eigen risico. Dit is niet verplicht, maar kan uw premie verlagen.
ONVZ HELPT U MET PREVENTIE ONVZ vergoedt preventieprogramma’s die uw gezondheid
Hoe hoog is het eigen risico?
verbeteren of een ziekte voorkomen. Het kost u geen
Het verplichte eigen risico is wettelijk bepaald en bedraagt
eigen risico. Zo kunt u via ONVZ een programma ‘Stoppen
voor 2014 € 360. Het eigen risico geldt alleen voor kosten
met roken’ volgen. Daarin krijgt u intensieve begeleiding,
die gemaakt worden vanuit de basisverzekering en heeft
zoals persoonlijke coaching, telefonische coaching en
dus geen invloed op de vergoeding van kosten vanuit de
groepstraining door een huisarts, verpleegkundige of
aanvullende verzekeringen. Dit jaar kon u voor vrijwillig eigen
zorgverlener. Als u een programma vindt dat is opgenomen
risico kiezen tussen € 100, € 200, € 300, € 400 of € 500 per
in het Kwaliteitsregister Stoppen met Roken, vergoedt ONVZ
jaar bovenop de € 360 van het verplichte eigen risico.
alles. Heeft u te maken met overgewicht? Samen met de Nederlandse Vereniging van Diëtisten is het programma
Hoe wordt het eigen risico verrekend?
Beter Eten opgezet. De diëtiste begeleidt het programma
Wanneer u kosten maakt die onder het verplichte eigen risico
samen met een oefen- of fysiotherapeut in uw omgeving.
vallen, houdt ONVZ deze in mindering op vergoedingen
Samen met hen leert u om zelfstandig gezonde keuzes te
vanuit de basisverzekeringen. Daarbij is de volgorde eerst
maken. Bij ONVZ vallen deze kosten buiten het verplichte en
het verplichte en dan het vrijwillig eigen risico.
vrijwillige eigen risico. Heeft u zich aanvullend verzekerd? Dan vergoedt ONVZ
Welke kosten vallen buiten het verplichte en vrijwillige eigen risico?
mogelijk cursussen die zich richten op het verbeteren van
Alle zorg die in de basisverzekering wordt vergoed,
beschikbaar. U kunt ze dus in uw eigen tijd volgen.
uw mentale fitheid. Een aantal van deze cursussen is online
valt onder het verplichte eigen risico. Toch zijn er ook uitzonderingen, zoals de kosten voor huisartsenzorg, voor
Kijk op www.onvz.nl voor alle mogelijkheden.
kraamzorg en de kosten van door ONVZ aangewezen programma’s voor preventieve zorg.
OVER SERVICE
service
OVER ONVZ
OVER ONVZ ONVZ GROEIT! ONVZ is met ruim vijf procent gegroeid
ALLE IDEEËN ZIJN WEER WELKOM!
WIJ BLIJVEN KIEZEN VOOR VRIJE KEUZE
naar meer dan 430.000 verzekerden. Wij
Weet u hoe het beter kan in de zorg?
U heeft vast meegekregen dat het
zijn erg blij dat u bij ons bent gebleven
Broedt u al jaren op dat briljante idee
kabinet de vergoedingen in de zorg wil
of juist dit jaar voor ons heeft gekozen.
waar heel Nederland blij van wordt?
aanpassen. Deze aanpassing gaat over
Tot en met 31 december was het voor
Stuur uw vondst in voor Het Beste
de vrije artsenkeuze: het kabinet wil
iedereen mogelijk om over te stappen
Zorgidee van Nederland.
dat naturaverzekeraars zelf beslissen
naar een andere zorgverzekeraar. De
Elk jaar doen er weer meer mensen
van welke zorgverleners zij de kosten
meeste verzekerden lijken ook dit jaar
mee aan de wedstrijd die ONVZ voor
vergoeden en van welke niet. Hierdoor
bewust voor ONVZ gekozen vanwege
de zesde keer gaat organiseren. Elk
zouden de kosten in de toekomst lager
keuzevrijheid en kwaliteit. Volgens
jaar lijken de ideeën ook beter te
worden en de kwaliteit van zorg hoger.
vergelijkingswebsite Independer is
worden. Zoals het plan waarmee Tjarko
Wat er ook gebeurt met artikel 13, u
‘ONVZ de enige verzekeraar die échte
Rookmaker vorig jaar de vakprijs won:
kunt erop rekenen dat ONVZ u altijd
keuzevrijheid biedt’. Ook het feit dat
een puntensysteem voor studenten, die
vrije keuze geeft. De kosten in de
ONVZ steeds in de prijzen valt vanwege
hun studieschuld kunnen aflossen door
zorg worden niet door vrije keuze
de kwaliteit van dienstverlening,
mantelzorg te geven. Dit jaar willen we
opgedreven, maar door langdurige
lijkt te hebben bijgedragen aan het
nog meer en nog betere ideeën. De
trends als technologische vernieuwing.
toegenomen aantal verzekerden.
zorg kan alle vindingrijkheid gebruiken.
De kwaliteit van zorg heeft evenmin
Deze dienstverlening is deels de
Op www.hetbestezorgidee.nl leest u
direct met vrije keuze te maken. Ook met
verdienste van de ZorgConsulenten,
de voorwaarden en kunt u nu al uw
vrije keuze gaat de professionalisering
die verzekerden persoonlijk met alle
idee inzenden. Deel uw idee met heel
van de zorg door. Wij staan vooral pal
mogelijke informatie van dienst zijn.
Nederland en maak kans op de geldprijs
voor vrije keuze, omdat het een van
Ook in 2014 staan keuzevrijheid en
van 10.000 euro.
de basisprincipes is van onze moderne maatschappij. Omdat wij geloven dat
klanttevredenheid hoog in het vaandel.
mensen zelf in staat zijn te beslissen wat bij hun past en wat niet, en dat vrije keuze mensen stimuleert om zelf kritisch
WEER ALS BESTE UIT DE BUS
OOK LEKKER AAN HET LEVEN?
ONVZ is net als vorig jaar als
U kent vast de rubriek Lekker Leven uit
moet volgens ONVZ het recht hebben
beste getest in de KlantenMonitor
deze en vorige edities van Lijf & Leden.
om de keuze te maken die het beste
Zorgverzekeringen. ONVZ scoorde
Daarin dragen vrolijke en gezonde
past. Vrije keuze is ook een voorwaarde
het rapportcijfer 8,4 en wordt op de
verzekerden hun gevoel van lekker leven
voor eigen regie, een opkomend begrip
voet gevolgd door de ONVZ-labels
uit, of trekken zij een dag het Utrechts
in de zorg. De patiënt staat steeds vaker
PNOzorg (ook een 8,4) en VvAA (8,2).
Landschap in om hun hobby te tonen.
‘centraal’, mensen krijgen meer invloed
Aan het onderzoek, uitgevoerd in
Wilt u uw manier van lekker leven ook
op hun eigen behandeling en doen vaker
februari en maart 2014, hebben ruim
delen? Vindt u het leuk om uw hobby uit
aan zelfmanagement in de vorm van
elfduizend huishoudens deelgenomen.
te beelden in een mooi stukje Utrechts
eHealth. Zonder vrije keuze is er geen
Uit het onderzoek blijkt volgens
Landschap? Dan maken we graag een
échte eigen regie. ONVZ kiest er dus
onderzoeksbureau MarketResponse
leuke tekst plus professionele foto met u.
voor om u vrije keuze te blijven bieden.
dat klanten van een groot deel van de
Aanmelden kan op
[email protected]
na te denken. Elk individu heeft zijn eigen unieke behoefte en elk individu
zorgverzekeraars veel waarde hechten aan de vrije keuze van zorgverleners.
29
LIJF
LEDEN
30
profiel
3X VITALITEIT
Hoe kun je gezond ouder worden?
Vitaliteit
iets voor later? De meeste ouderdomskwalen zijn óók een beetje jeugdzondes. Wie daarentegen vroeg zorgt voor hart, vaten en botten vergroot de kans om vitaal oud te worden. Drie zorgverleners leggen uit hoe je dat doet.
‘Sporters leven vaak langer en prettiger dan niet-sporters’ ‘Heupbreuken komen veel voor bij ouderen. Ze zijn vaak een resultaat van te weinig beweging. Aan de andere kant krijgen topsporters na hun sportcarrière soms gezondheidsproblemen doordat ze te veel van hun lichaam hebben gevraagd. Een balans vinden is dus belangrijk. Bewegen is goed voor de coördinatie van je spieren. De kans dat je valt wordt kleiner, net als de kans dat je verkeerd valt. Je voorkomt dat je slagaderen verkalken, en je leert je longen optimaal te gebruiken. We hebben dagelijks een half uur beweging nodig, maar slechts zestig procent van de Nederlanders komt hier iedere dag aan toe. Terwijl met
Frank Backx Hoogleraar Klinische Sportgeneeskunde, UMCU
de hond wandelen, in de tuin werken of huishoudelijke taken meetellen. Voor een vitale oude dag zouden we minimaal twee keer in de week moeten sporten. Sporters leven niet alleen gemiddeld drie tot vier jaar langer dan niet-sporters, ze hebben ook minder vaak overgewicht, minder baaldagen op hun werk en zijn gewend door te pakken bij tegenslagen. Vooral de periode na het sporten is goed, dan werkt het hart efficiënter met een lagere hartslag dan normaal. Herstel met goede voeding en neem voldoende rust.’
31
LIJF
LEDEN
32
profiel
3X VITALITEIT
‘De motivatie moet vanuit jezelf komen’ ‘Als mensen bij ons op de hartbewaking zijn opgenomen, zijn ze enorm gemotiveerd om hun leefstijl aan te passen. Maar als je geen klachten hebt, is het moeilijk om je patronen te doorbreken. Gezond leven is een beetje als het opbouwen van je pensioen. Nu kost het wat inspanning, maar straks pluk je er de vruchten van. Hoe je dat aanpakt? Het is een kwestie van je bewust worden van de risico’s die je neemt. Dat is relatief gemakkelijk als je veel hart- en vaatziekten en dementie in je familie hebt. Dan word je van dichtbij geconfronteerd met gezondheidsproblemen waarop jij hoogstwaarschijnlijk ook meer kans hebt. Heb je zo’n alarmbel niet, dan moet de motivatie om gezond te
Folkert Asselbergs Cardioloog UMC Utrecht
leven helemaal vanuit jezelf komen. Sommige patiënten zijn verbaasd als ze bij mij komen. “Ik ben al een jaar gestopt met roken”, zeggen ze dan. Ze staan er niet bij stil wat er in al die jaren ervoor met hun lichaam is gebeurd. Ze denken alleen in de tegenwoordige tijd, terwijl verouderingsprocessen als aderverkalking al in je jeugd beginnen. Ook al ben ik voorstander van de eigen verantwoordelijkheid, toch denk ik dat mensen wel wat hulp kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld in de vorm van een preventieprogramma. Want vanuit het niets je leefstijl aanpassen, dat is voor veel mensen een stap te ver.’
‘We gaan de mist in door haast: gemakkelijke keuzes en te snel kauwen’ ‘Botontkalking, diabetes, hart- en vaatziekten, kauwen slikproblemen. Met deze ouderdomsklachten krijgen veel mensen op den duur te maken. Sommige zijn te voorkomen als je goede keuzes maakt op het gebied van voeding, nachtrust en beweging. Na een goede nachtrust maak je trouwens eerder goede keuzes. Je pakt sneller de fiets, gaat nog even sporten en laat makkelijker dat koekje staan. En hierdoor voel je je actiever. Wie met aandacht eet, merkt of zijn maag vol is, maar geniet ook meer van wat hij eet. Eigenlijk weten we het allemaal wel, maar gaan we de mist in vanwege tijdgebrek. Door voor gemakkelijke
Angelique Becks Diëtiste
voeding te kiezen, krijgen we te veel suiker binnen, te weinig calcium en te weinig kalium. Dit voedingspatroon heeft zijn weerslag op het hart, de vaten en botten. Helaas zien diëtisten de haast van de ouders terug in het toenemende gewicht van hun kinderen. Ouders kiezen voor voorverpakte koekjes en voor de auto als ze de kinderen naar school brengen. Terwijl kinderen van deze leeftijd juist nog kunnen leren dat vette tussendoortjes niet nodig zijn en beweging je goed doet voelen. Jong geleerd is oud gedaan.’
33
LIJF
LEDEN
34
onvz
HET BESTE ZORGIDEE
Het Beste Zorgidee van Hennie Ardesch en Bert de Goei
Ouderen aan het sporten krijgen Hennie Ardesch en Bert de Goei deden vorig jaar mee aan Het Beste Zorgidee van Nederland. Ze hebben honderden ouderen in Enschede en omstreken aan
! Fase SUCCES
veroveren.
‘Valongevallen in en om de woning kostten de zorg in 2011 820 miljoen euro. Het leek ons een goed idee om senioren weerbaarder te maken met valtraining en sportaanbod. Gecertificeerde veiligheidsinspecteurs beoordelen de veiligheid van hun woning, een vitaliteitsscan is onderdeel van het bezoek. Voor ze aan het sporten beginnen, krijgen ze bij de fysiotherapeut een keuring en een zesweekse
START
het sporten gekregen, en zijn nu klaar om heel Nederland te
Wat is jullie Beste Zorgidee?
valtraining.’
Hoe gaat het? PLAN
‘Boven verwachting. We hebben 550 scans uitgevoerd. 425 senioren zijn gestart met sporten. Daarvan is het overgrote
IDEE
deel al een jaar bezig. Op individueel niveau heb ik mooie dingen gezien. Zo was er een oude mevrouw die amper nog liep en heel angstig was. Na de valtraining leek ze wel een ander mens.’
Bert de Goei (links) en Hennie Ardesch
Waarom werkt dit zo goed?
Hennie Ardesch
‘Door samen te werken kunnen we alles in één keer
Voormalig profvoetballer Hennie Ardesch (FC Twente)
aanpakken. Veiligheidsinspecteurs, sportinstructeurs,
en zijn goede vriend Bert de Goei (professional in de
fysiotherapeuten. Een andere belangrijke succesfactor is
beveiligingsbranche) deden vorig jaar mee aan Het
de persoonlijke aanpak. Als iemand niet verschijnt tijdens
Beste Zorgidee van Nederland. Ze hebben samen de
de sportles, krijgt hij een telefoontje. En dan is er nog
stichting Vitaliteit + Veiligheid voor Senioren (VVVS)
het sociale aspect. Samen met buurt- en leeftijdsgenoten
opgericht.
sporten is niet alleen gezond, het is ook gezellig.’
Wat is jullie droomscenario? ‘Elke vijf jaar een huisbezoek voor alle 65-plussers. De SP stelt dat daar 180 miljoen euro voor nodig is. Wij kunnen het voor 31 miljoen euro. We doen dat door 271 mensen uit
stichtingvvvs.nl
de WW op te leiden tot veiligheidsinspecteurs. Dan is de cirkel rond.’
35
LIJF
LEDEN
36
lekker leven
JULIETTE EN OMA
Biologisch vlees, JamiewkzOliver én de Hollandse pot van oma
| mensen | Aardappels, sukadelapjes, spinazie én doperwtjes. Typisch een gerecht dat mevrouw Van Vliet (83) maakt als haar kleindochter Juliette (17) komt eten. ‘Dit miste ik het meest als vegetariër’.’
Wat doen jullie om gezond te blijven?
Hoe ziet jullie favoriete gezonde maaltijd eruit?
Wat kunnen jullie van elkaar leren?
Mevrouw Van Vliet: ‘Ik begin de dag met
Mevrouw Van Vliet: ‘Ik ben toch wel van
Mevrouw Van Vliet: ‘Ik kan van Juliette
een glas versgeperst sinaasappelsap.
de Hollandse pot. Aardappels, groente
leren om meer te bewegen, misschien. Ik
Verder eet ik regelmatig vis en veel
en vlees. Zo ben ik opgevoed en zo eet ik
tuinier en loop vrij veel, maar echt sporten,
groente en fruit. Zo gevarieerd mogelijk.
eigenlijk nog steeds. Als ik bij Juliette en
nee, dat doe ik niet.’
Dat is geen probleem, want er is zoveel te
haar ouders ga eten, één keer in de week,
Juliette: ‘Genieten van het leven,
koop!’
krijg ik aparte dingen voorgeschoteld.
denk ik. Dat is wel iets dat ik echt heb
Juliette van Vliet: ‘Ik eet ook wel gezond.
Mijn schoondochter doet altijd erg haar
meegekregen. Gezondheid en genieten
Van mijn dertiende tot mijn zeventiende
best.’
kunnen goed samengaan. Bij oma eten we
heb ik geen vlees gegeten. Op mijn
Juliette: ‘Als ik zelf kook, kies ik pasta.
gezond, maar we worden ook verwend met
verjaardag ben ik gestopt met vegetariër-
Mijn moeder is fan van Jamie Oliver, ook
cake en koekjes. Het is fijn als je nog op
zijn, want ik miste het vlees toch wel.
niet verkeerd. Maar oma’s Hollandse pot
hoge leeftijd gezond bent. Als ik op haar
Maar ik eet het nog steeds weinig en bij
vind ik ook erg lekker. Als ik vlees eet, doe
leeftijd nog zo actief kan zijn, ben ik heel
voorkeur biologisch.’
ik dat dus het liefst bij haar.’
blij!’
