uw nummer uw datum
8 oktober 2008
ons nummer onze datum verzonden inlichtingen bij
BS/2008/UIT/2451 3 december 2008
AAN het raadslid de heer G. Lomans
doorkiesnr.
E. Bouten BS/Welzijn 0475 - 388386
bijlage(n) betreffende
1 Artikel 43-vragen inzake multicultureel zorgcentrum
sector/afdeling
Aantal uren besteed aan beantwoording brief: 6
Ter beantwoording van de door u gestelde vragen op grond van artikel 43 van het Reglement van Orde voor de vergaderingen en andere werkzaamheden van de gemeenteraad met betrekking tot het multicultureel zorgcentrum delen wij u, met opneming van de inleiding, het volgende mede. Graag verzoek ik u bijgaande vragen ex artikel 43 RvO door te leiden naar het college van B&W. ‘Eigen Zorgcentrum voor Moslims’ In Dagblad De Limburger van 23 september jl. staat vermeld dat Roermond als eerste gemeente in Limburg een multicultureel zorgcentrum ontwikkelt speciaal gericht op allochtone ouderen. Centraal in dit zorgcentrum staat de leefwereld van de eerste generatie allochtonen, met name de groep met een Islamitische achtergrond. Dagblad De Limburger schrijft dat het multicultureel zorgcentrum een initiatief van zorggroep Proteion en de gemeente Roermond is. Enny Hoenselaar, directeur verpleging en verzorging van Proteïon Thuis, merkt hierbij op: ‘Als mannelijke bewoners weigeren om verzorgd te worden door een vrouw of geen hand willen geven zal daar rekening mee gehouden worden’ . Vanuit haar liberale opvatting spreekt de VVD-fractie Roermond haar verbazing uit over het oprichten van een zorgcentrum dat specifiek bedoeld is voor Islamitische ouderen. De VVD-fractie werkt natuurlijk graag mee aan het tot stand brengen van goede en duurzame voorzieningen voor ouderen, maar is zeer terughoudend als deze voorzieningen worden ingesteld voor slechts één etnische doelgroep. Een goed voorzieningen niveau moet aanwezig en toegankelijk zijn voor alle ouderen van Roermond. Sector Burgers en Samenleving, Looskade 2 Postbus 900 6040 AX Roermond Telefoon (0475) 388200 Fax (0475) 388359 SNS-bank 82.15.28.580
Ons nummer Pagina
BS/2008/UIT/2451
2
Vraag 1 Klopt de informatie dat de gemeente Roermond participeert in bovenstaand project? Antwoord Op 3 oktober 2006 besloot ons college o.a. om in te stemmen met de intentieovereenkomst multicultureel woon- en zorgcentrum. Met de deelname van onze gemeente aan het planteam multicultureel zorgcentrum is uitvoering gegeven aan dit collegebesluit. Dit planteam bestond naast de gemeente o.a. uit de betrokken woningbouwcorporatie, de zorgaanbieder, de projectontwikkelaar, een bank, de initiatiefnemer en de provincie Limburg. Vraag 2 Zo ja, is het wenselijk dat de gemeente Roermond meewerkt aan het tot stand brengen van een instelling, die contraproductief werkt als het om integratie van allochtonen gaat? Antwoord Medewerking verlenen wij vanuit de gedachte dat het hier gaat om de eerste generatie allochtonen, waaraan wij in het verleden wellicht te weinig “integratieaandacht” hebben gegeven en waarvoor, door rekening te houden met hun culturele achtergrond, zorg op maat kan worden geboden. Om deze reden delen wij uw mening niet dat wij meewerken aan het tot stand brengen van een instelling die contraproductief werkt als het om integratie van allochtonen gaat. Onze intentie, zoals vastgelegd in genoemde intentieovereenkomst, richt zich op het tot stand brengen van een multicultureel woon- en zorgcentrum. Een zorgcentrum dat zorg kan bieden aan alle Roermondse senioren. In de bijgevoegde bijlage 1, vindt u de achtergronden van en motivatie voor een dergelijk centrum uitgebreider toegelicht. Verder geeft u in uw brief het volgende aan: Artikel 1 van de grondwet luidt: Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan. De VVD-fractie heeft de grondwet hoog in het vaandel en kan derhalve niet accepteren dat persoonlijke vrijheid en gelijkheid van mannen en vrouwen in Roermond niet wordt gerespecteerd! Vraag 3 Deelt het college de mening dat deze grondrechten in gevaar komen in het voorgestelde zorgcentrum, mede gelet op de uitspraken van mevrouw Hoenselaar? Antwoord Wij delen uw mening niet dat de door u genoemde grondrechten in gevaar komen in het voorgestelde zorgcentrum. Zoals eerder aangegeven is de intentie dat er een multicultureel woon- en zorgcentrum wordt gebouwd, toegankelijk voor alle senioren, waarbij er geen onderscheid wordt gemaakt naar de elementen zoals verwoord in artikel 1 van de Grondwet.
Ons nummer Pagina
BS/2008/UIT/2451
3
Overigens hebben grondrechten geen zgn. “derdenwerking”. Dit wil zeggen dat de grondrechten alleen zien op de rechtsverhouding tussen overheid en burgers en niet op de rechtsverhouding tussen burgers (of privaatrechtelijke organisaties) onderling. Ook is contact opgenomen met mevr. Hoenselaar, directeur verpleging en verzorging van Proteion Thuis. Zij zou in de krant het volgende hebben uitgesproken: “Als mannelijke bewoners weigeren om verzorgd te worden door een vrouw of geen hand willen geven zal daar rekening mee gehouden worden”. Mevr. Hoenselaar geeft aan dat haar uitspraak uit zijn verband is geplaatst, zij heeft aangegeven dat íedere bewoner klant is en dat hiermee ook de wensen van iedere bewoner (allochtoon of autochtoon), waar mogelijk, zullen worden gerespecteerd. Ze gaf hierbij ook het voorbeeld dat het óók kan voorkomen dat dames van autochtone afkomst niet gewassen willen worden door een mannelijke broeder. Ook deze wens zal zoveel mogelijk worden gerespecteerd. Het gaat er om dat er zorg op maat wordt geboden voor iedere bewoner van het centrum, waar dat tot de mogelijkheden behoort. Mevr. Hoenselaar betreurt het dat dit in de pers automatisch gerelateerd is aan enkel de doelgroep allochtonen of mensen met een Islamitisch geloof. Proteion Thuis is er voorstander van de afspraken en uitgangspunten uit de gesloten intentieovereenkomst na te leven en uit te voeren. Vraag 4 Hoe wordt het project gefinancierd? Antwoord Het project wordt gefinancierd door m.n. de zorgaanbieder en de woningbouwcorporatie. De gemeente heeft zich niet vastgelegd op enige financiële inbreng. Vraag 5 Indien het college akkoord gaat met het voorgestelde zorgcentrum, werkt het dan ook mee aan de realisatie van bijvoorbeeld een katholiek, protestants, joods, hindoeïstisch of boeddhistisch zorgcentrum? Antwoord De huidige plannen betreffen de plannen voor een multicultureel zorgcentrum, dus geen centrum specifiek voor een bepaalde doelgroep. In uw vraagstelling richt u zich op specifiek doelgroepenbeleid. Aangezien wij integratie hoog in het vaandel hebben staan en wij dit in dit kader op dit moment het best mogelijk ingevuld zien via een multicultureel centrum waar iedere Roermondse senior zijn/haar woonplek en zorg kan vinden, is medewerking aan één van de door u genoemde zorgcentra niet aan de orde. Vraag 6 Heeft het college al eens de realisatie van één zorgcentrum overwogen waar aandacht en zorg wordt besteed aan ouderen uit verschillende religies en culturen? Dit uiteraard met inachtneming van Artikel 1 van de grondwet. Antwoord Wij hopen dat uit de beantwoording van de bovenstaande vragen en bijlage 1 blijkt dat dit juist het doel is dat wij beogen met het multicultureel woon- en zorgcentrum.
Ons nummer Pagina
BS/2008/UIT/2451
4
Daarnaast schrijft u in uw brief nog het volgende: ‘De bouw aan de Lindelaan begint komend voorjaar!’ (Dagblad De Limburger 23 september) Als locatie voor het multicultureel zorgcentrum wordt gedacht aan de plaats van de voormalige ALDI vestiging. Vraag 7 Heeft het college al een compromis bereikt over de huidige/ toekomstige locatie van de ALDI? Antwoord Ja, met een aantal ontbindende voorwaarden. Zoals we u reeds hebben medegedeeld via de 2- maandelijkse commissiemededelingen heeft de Aldi begin 2008 een verzoek ingediend voor het realiseren van een supermarkt van ca. 1400 m². Grenzend aan de Huis en Tuin Boulevard, enkele tientallen meters verwijderd van de tijdelijke vestiging van de Aldi. De bouwvergunning voor deze Aldi is inmiddels verleend. Het realiseren van een supermarkt op een stedelijk dienstenterrein zoals hier het geval, is niet in strijd met het provinciaal en gemeentelijk beleid. Aan het provinciaal beleid is echter de voorwaarde gekoppeld dat een supermarkt op een stedelijk dienstenterrein minimaal 3500 m² groot moet zijn. In een overleg met de provincie is door de provincie aangegeven dat concurrentiebepalingen en locatiebepalingen (ontwrichtende werking t.o.v. buurtwinkelcentra) de meest belangrijke criteria zijn om in principe niet van deze voorwaarde af te wijken. De gemeente is echter van mening dat de verplaatsing van de Aldi supermarkt naar een permanente vestiging aan de Wirosingel een win-win situatie oplevert voor Roermond en omgeving en dat in dit specifieke geval van deze voorwaarde afgeweken zou moeten worden. De gemeente is van mening dat de verplaatsing van de Aldi-supermarkt naar een permanente vestiging aan de St. Wirosingel een win-win situatie oplevert voor Roermond en omgeving. De locatie aan de Lindelaan zorgde in het verleden voor veel overlast; deze locatie is immers zeer slecht bereikbaar, ligt tussen woningen (grenst direct aan tuinen) en grenst aan een zorgcentrum. Herbouw op deze locatie is voor de gemeente om deze redenen (nog afgezien van stedenbouwkundige overwegingen en weerstand in de buurt) niet gewenst. Om een eventueel voordeel voor de Aldi in geval van een vestiging op de St. Wirosingel ten opzicht van andere supermarkten uit te sluiten heeft de Aldi Vastgoed BV ingestemd met het leveren van een “tegenprestatie”. Deze tegenprestatie is tweeledig: a. Verkoop van de locatie aan de Gebroeklaan/Lindelaan aan de gemeente Roermond. b. Het vervallen van de claim met boetebeding van Aldi voor een 2e vestiging in Roermond Zuid (Herten). Ad. a. Verkoop Lindelaan/ Gebroeklaan De gemeente Roermond is in samenwerking met private partijen reeds enige tijd op zoek naar een locatie voor een zorgcentrum. Gelet op de ligging van het perceel Lindelaan/Gebroeklaan direct grenzend aan het zorgcentrum Roncalli is deze locatie hiervoor uitermate geschikt. Aldi Vastgoed BV heeft het perceel Lindelaan/Gebroeklaan aan de gemeente Roermond verkocht. Door deze verkoop kan wellicht gestart worden met het oprichten van een zorgcentrum waarmee de tegenprestatie van Aldi Vastgoed BV niet alleen een financieel maar tevens een sociaal doel treft. De gemeente Roermond zal de gronden aan een private partij doorverkopen.
Ons nummer Pagina
BS/2008/UIT/2451
5
De voorwaarden van aan- en verkoop dienen nog vertaald te worden in een koopovereenkomst. Ad. b. Claim richting Regionale Economische Ontwikkeling Midden-Limburg BV (REO) Aldi Vastgoed BV heeft een overeenkomst met REO waarin is bedongen dat Aldi een 2e vestiging mag realiseren in het gebied Roermond Zuid/Herten. Aldi Vastgoed BV heeft deze claim laten vervallen. Vraag 8 Zo ja, waarom is de gemeenteraad niet geïnformeerd over een definitieve status van dit compromis? Antwoord Het college heeft een compromis bereikt met een aantal ontbindende voorwaarden. Op dit moment dienen deze voorwaarden nog nader uitgewerkt te worden. Wij zullen u informeren over de uiteindelijke afspraken. Afhankelijk van de uitkomsten en hierbij behorende procedures zullen wij u dienaangaande informeren. Tot slot schrijft u: Het college heeft zich de afgelopen jaren positief onderscheiden met het zoeken naar commitment en samenwerking en overleg met omwonenden en andere belanghebbenden. Vraag 9 Zijn deze groeperingen bij de ontwikkeling van dit plan ook geïnformeerd? Antwoord Er heeft contact met omwonenden en belanghebbenden plaatsgevonden. Met omwonenden is er informeel contact geweest. Er heeft een informeel huisbezoek plaatsgevonden bij iemand die in de directe omgeving woont op 30 september jl., waarbij 12 omwonenden aanwezig waren. Wethouder Kemp heeft in dit informeel gesprek uitleg gegeven over de plannen. Aangegeven is dat de mensen in het kader van de procedure tot realisering van het zorgcentrum nog nader geïnformeerd worden en zij hun zienswijzen nog kunnen geven. Belanghebbenden zijn onder meer betrokken doordat ons college op 3 oktober 2006 besloot een onderzoek uit te laten voeren naar de (woon)wensen van allochtone senioren.
Een kopie van deze brief is aan de overige leden van de raad gezonden.
Burgemeester en wethouders van Roermond, De secretaris, De burgemeester,
Bijlage 1
Een multicultureel woon- en zorgcentrum in Roermond Achtergronden en motivatie
Inleiding
Op 3 januari 2006 is het college in kennis gesteld van het initiatief om te komen tot een multicultureel woon- en zorgcentrum. Op basis van dit initiatief heeft uitwerking plaatsgevonden en besloot het college op 3 oktober 2006 in te stemmen met de participatie van onze gemeente in de planvoorbereiding om te komen tot een multicultureel woon- en zorgcentrum en in te stemmen met het ondertekenen van een intentieovereenkomst door wethouder Kemp (getekend op 25 oktober 2006). Hierin werd o.a. afgesproken dat er onderzocht zou worden of er tot een samenwerkingsovereenkomst gekomen zou kunnen worden. Uit de resultaten van een onderzoek dat onder een deel van de mogelijke doelgroep heeft plaatsgevonden, concludeerden de deelnemers aan het planteam dat een multicultureel woon- en zorgcentrum tegemoet zou kunnen komen aan behoeften onder delen van de doelgroep. Ten behoeve van de onderbouwing van de samenwerkingsovereenkomst (zoals bijgevoegd) wordt in deze notitie stilgestaan bij een aantal punten. Allereerst wordt stilgestaan bij de vraag waarom een multicultureel woon- en zorgcentrum nodig zou zijn en wat dit dan inhoudt. Op basis van landelijke trends en lokale onderzoeken wordt de vraag naar het mogelijke nut en de noodzaak van een dergelijk centrum beantwoord. Vervolgens wordt stilgestaan bij de vraag of een dergelijk centrum kan aansluiten bij het beleid van onze gemeente. Relevant om te vermelden is dat ook de provincie Limburg actief heeft deelgenomen aan de voorbereidingen van het planteam. In deze notitie is dan ook de bijdrage opgenomen zoals door de provincie aangereikt. Hierin is te lezen op welke wijze dit centrum ook aansluit bij het provinciaal beleid.
1. Waarom een multicultureel woon- en zorgcentrum
1.1 Landelijke trends en gegevens
1.1.1 Kenmerken doelgroep In het artikel multiculturele voorzieningen voor oudere migranten (Aedes-Actiz, juli 2007) is aandacht besteed aan de voordelen van het realiseren van dergelijke voorzieningen voor de doelgroep. De belangrijkste gegevens worden in deze paragraaf samengevat. Uit gegevens van het CBS (CBS Statline) blijkt dat de doelgroep oudere migranten enorm toeneemt. Van ca. 50.000 65-plus migranten nu naar bijna een half miljoen in 2050. Hun relatieve aandeel in de totale doelgroep 65-plus stijgt van ruim 2% nu, naar bijna 5% in 2020 en 12% in 2050.
1
De overheid zet zich momenteel dan ook in om interculturalisatie van de ouderenzorg een impuls te geven. De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) levert hieraan bovendien een bijdrage: deze wet beoogt dat ook kwetsbare groepen kunnen participeren in de maatschappij. Uit diverse gegevens blijkt dat de doelgroep oudere migranten tot een kwetsbare doelgroep behoren. Met name hun uitgangspositie verschilt nogal van die van autochtone senioren. Anders dan de meeste autochtone ouderen, kampt een flink deel van de oudere migranten met een onvolledige AOW. De sociaal-economische positie loopt achter bij die van autochtone ouderen, zo blijkt uit het SCP rapport ‘leefsituatie van allochtone ouderen’ (2001). Hun opleidingsniveau is lager en deze doelgroep ervaart hun gezondheid slechter dan autochtone senioren. Uit het rapport ‘Gezondheid en Welzijn van allochtone ouderen’ (SCP, 2004) blijkt dat vooral Turkse en Marokkaanse ouderen in sterke mate beperkingen ondervinden qua mobiliteit, huishouden en dagelijkse verzorging. De gezondheidstoestand is vaak beduidend slechter. Deze doelgroep woont bovendien vaak in goedkope(re) huurwoningen die niet altijd geschikt zijn te maken voor mensen met beperkingen. 1.1.2 Multicultureel bouwen als oplossing Oudere migranten wonen over het algemeen in de grote steden, veelal in vooroorlogse, vroegnaoorlogse en stadsvernieuwingswijken, maar ook in kleinere plaatsen en op het platteland zijn zij woonachtig. Ook kleinere wooncorporaties krijgen dus te maken met ‘verkleuring’ van hun huurdersbestand. Strikte scheidslijnen hanteren op basis van etniciteit is niet wenselijk. Woningcorporaties zouden ook allochtone huurders kunnen benaderen vanuit een woonconsumentgedachte. Bouwen en wonen voor iedereen dus. Multicultureel bouwen kan hieraan een bijdrage leveren. Uit onderzoek, o.a. door een woningcorporatie in Weert (artikel Aedes-Actiz) blijkt dat de woonwensen van autochtone en allochtone senioren steeds meer op elkaar gaan lijken. Waarom dan toch ‘anders bouwen’? Hoewel de woonwensen van de allochtone doelgroep steeds meer gaan lijken op de autochtone doelgroep, wijkt multicultureel bouwen wel op punten af van de standaard. Hierbij kan ondermeer worden gedacht aan: • een grotere keuken; • een afscheiding tussen douche en toilet vanuit religieus en hygiënisch oogpunt; • een extra bidet/ afwasbak in de gang (voor bijv. het ritueel wassen); • een lager keukenblad, wasbak, douche, wc, etc. Dit in verband met het feit dat de meeste Turkse en Marokkaanse ouderen klein zijn. • aparte pannen in de keuken voor het ‘rein’ bereiden van maaltijden. Multicultureel bouwen kan een oplossing bieden, doordat het vooral aanpasbaar en flexibel bouwen betekent. (Bron: Stagg Stichting Architectenonderzoek Gebouwen Gezondheidszorg1). In het ontwerp wordt een hoge mate van flexibiliteit en aanpasbaarheid meegenomen. De bruikbaarheid voor meerdere groepen en daarmee de duurzaamheid van een project wordt hierdoor vergroot. Het gaat dus niet alleen om bouwkundige aanpasbaarheid, maar ook om het faciliteren van meerdere gebruiksmogelijkheden binnen het casco. Flexibiliteit bevordert zo de multiculturaliteit. Hoewel de kosten hiermee kunnen oplopen, kunnen ook kosten worden bespaard en efficiëntie worden bewerkstelligt, omdat multicultureel bouwen geschikt is voor meerdere doelgroepen.
1
Link: http://www.stagg.nl/studie/studiecontent.php?mainitemid=4&subitemid=14&subsubitemid=0&subsubitemprojec tid=0
2
1.2 Lokale (onderzoeks)gegevens
1.2.1 Onderzoek MultiDynamic Op 3 oktober 2006 besloot het college met het ondertekenen van een intentieverklaring o.a. om te onderzoeken of er een samenwerkingsovereenkomst moet worden opgesteld ten behoeve van de realisatie van een multicultureel woon- en zorgcentrum. Hiertoe is door MultiDynamic een onderzoek uitgevoerd naar de lokale behoeftes van de doelgroep. Het college besloot dat dit onderzoek niet enkel uitgevoerd diende te worden onder de Turkse gemeenschap. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden. Het onderzoek is uitgevoerd in de vorm van face-to-face diepte-interviews en wel onder 19 Turkse, 9 Marokkaanse en 2 Bosnische inwoners. In de interviews zijn vragen gesteld over het wonen en de woonomgeving, de gezondheid, de maatschappelijke participatie en financiën. Hoewel het draagvlak voor een dergelijke voorziening onder de ondervraagde doelgroep niet zo groot is (slechts 17% van de ondervraagden wil daadwerkelijk in een multicultureel woon- en zorgcomplex wonen), kan de noodzaak van een dergelijke voorziening wel worden onderbouwd. De belangrijkste redenen zijn gelegen in de (aankomende) vergrijzing waarbij de doelgroep Turkse, Marokkaanse en Bosnische senioren (55+) in een periode van 2006 tot 2015 ruim verdrievoudigt. De gezondheidsklachten nemen toe en er is meer behoefte aan (specialistische) zorg en het voorkomen van overbelasting van mantelzorgers. In het onderzoek geeft 70% van de ondervraagden aan de eigen gezondheid als middelmatig tot slecht te beleven. Men maakt zich ook zorgen om de eigen gezondheidssituatie. Het merendeel (93%) rekent bij ziekte op de partner of kind, terwijl blijkt dat deze generaties deze zorgtaken niet meer (volledig) op zich kunnen nemen. Ook uit het lokale onderzoek kan worden geconcludeerd dat de diepte-interviews de landelijke trends onderschrijven. Hieronder nog enkele lokale cijfers. Tabel 1. Overzicht senioren, 2007
Abs.
Rel. in %
Aantal 65+ in Roermond Aantal allochtonen 65+ (1) Aantal allochtonen 65+ niet-westers Aantal allochtonen 65+: Turkije, Marokko, Joegoslavië (2)
8.729 828 212 180
9,5% 2,4% 2,1%
Aantal 65+ in wijken Donderberg en het Veld (2) Aantal allochtonen 65+ in wijken Donderberg en het Veld Aantal allochtonen 65+: Turkije, Marokko, Joegoslavië (1) in wijken Donderberg en het Veld
1.569 303 110
19,3% 7,0%
(1) westers en niet-westers. (2) In het geboortejaar van de senior, was Bosnië nog niet zelfstandig, waarmee de afkomst in het GBA als ‘Joegoslavië’ staat genoteerd. (3) De voorkeurslocatie ligt op dit moment nog in de wijk Donderberg/ het Veld.
Conclusie Hoewel door de kleine ondervraagde doelgroep weinig sprake kan zijn van generaliseerbaarheid van de gegevens, levert een grove indicatie wel op dat ca. 30% van de ondervraagde Turkse en Marokkaanse senioren (misschien) in een centrum voor Turken en Marokkanen wil wonen. 17% wil wel in een multicultureel centrum wonen. Op basis van de bovenstaande gegevens, betekent dit dat er in de hele gemeente onder de doelgroep ca. 30 mensen gebruik zullen maken van een dergelijke woning. In de wijken Donderberg en het Veld (op dit moment de voorkeurslocatie) zullen ca. 19 mensen van dit aanbod gebruik willen maken.
3
Uitgaande van een verdrievoudiging van de doelgroep, zou de doelgroep stijgen naar ca. 90 in Roermond, specifiek voor de wijken Donderberg en het Veld in 2015 gaat het om 60 personen. Vermeld dient te worden dat het hierbij enkel gaat om mensen die ook daadwerkelijk in een centrum willen wonen (draagvlak). De toenemende vergrijzing en zorgbehoefte laat echter een toenemende noodzaak zien aan het bieden van een passende woon- en zorgvoorziening. Hoewel mensen het liefst zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen en dus liever niet in een zorgcentrum willen wonen, maakt de toenemende zorgbehoefte dit op termijn toch in een aantal situaties noodzakelijk. Het multicultureel woon- en zorgcentrum zal ca. 60 wooneenheden bevatten. Gelet op de multiculturaliteit zijn deze woonheden niet alleen voor allochtonen bedoeld. Op basis van de samenstelling van de bevolking en gelet op de grove indicaties van resultaten uit het onderzoek, is de behoefte aan dit centrum onderbouwd. 1.2.2 Onderzoek Wel.kom In mei 2006 heeft Wel.kom i.h.k.v. o.a. ouderenadvisering een behoeftepeiling gehouden onder de doelgroep Turkse en Marokkaanse senioren. In de vorm van groepsgesprekken die separaat zijn gevoerd met Turkse mannen, Turkse vrouwen en Marokkaanse mannen en vrouwen zijn onderwerpen aangesneden op de terreinen van wonen, welzijn en zorg. Ook hieruit zijn een aantal belangrijke conclusies te trekken die aansluiten bij de eerder beschreven landelijke ontwikkelingen. Een aantal punten opgesomd: • de ondervraagden hebben veel klachten over hun gezondheid (rugpijn, diabetes, hoge bloeddruk). Communicatie met de huisarts verloopt door het taalaspect moeizaam. • Senioren hebben vooral contacten binnen hun eigen gemeenschap, contact met autochtonen is er veel minder. • Hoewel m.n. de vrouwen aangeven dat ze eigenlijk wel weten dat hun kinderen binnen deze Nederlandse maatschappij niet voor hen zullen kunnen zorgen, gaan ze er tóch van uit dat de kinderen deze taak op zich zullen nemen als de situatie zich daadwerkelijk zal voordoen. • De huizen worden hier als te klein ervaren. • Over verzorgingshuizen wordt verschillend gedacht: een deel van de ouderen is voorstander van verzorgingshuizen mits hun waarden en normen worden gerespecteerd, een ander deel (zoals eerder vermeld) vertrouwt toch nog steeds op het hulpaanbod van de kinderen (m.n. dochters). • Woningaanpassingen in de bestaande woning zijn lastig te realiseren, gelet op de communicatieproblemen met de woningbouwverenigingen. De formulieren zijn zo ingewikkeld dat de allochtone senior het al snel ‘opgeeft’. • Alle ondervraagde groepen hebben behoefte aan een aanspreekpunt waarbij ze met hun problemen en zorgen terecht kunnen.
2. Aansluiting bij lokaal beleid
2.1 Visie en uitvoeringsprogramma WWZ
2.1.1 Woonopgave in uitvoeringsprogramma WWZ In het uitvoeringsprogramma wonen-welzijn-zorg (Uvp WWZ) zijn de opgaven voor de verschillende wijken op het terrein van WWZ door de relevante partners in kaart gebracht. 4
Uit de overleggen van het planteam kan worden gehaald dat het planteam een voorkeur geeft aan de locatie Gebroeklaan-Lindelaan in het Roermondse Veld. Uit het Uvp blijkt dat de partners vinden dat er in deze wijk geïnvesteerd zou moeten worden in de wooncomponent. In 2005 is ook reeds in het Uvp opgenomen dat de ambitie bestaat om op de locatie 20 kleinschalig geclusterde zorgwoningen te realiseren. Uit de meest recente inventarisatie van de stand van zaken met betrekking tot de component wonen blijkt dat er rekening houdend met de bouwplannen tot 2010 na 2010 nog steeds een tekort bestaat in Roermond (niet op wijkniveau) van 93 kleinschalig geclusterde woningen. Het zorgcentrum zou, afhankelijk van de precieze invulling, een bijdrage kunnen leveren aan de invulling van deze restopgave. Aanvullend op de woonopgave in het uitvoeringsprogramma WWZ kan de realisering van een multicultureel woonzorgcomplex bovendien bijdragen aan een meer duurzaam woon- en leefklimaat in Roermondse Veld/ de Donderberg. De fysieke opgave wordt hiermee dus verbreed met een sociale opgave met als doel een sociale stijging van genoemde wijken. De overheid kan zo samen met andere partners zorgen voor een fysieke leefomgeving die investeert in de sociale samenhang van onze samenleving op buurt- en wijkniveau. Concreet betekent dit: • een beter passende woon-, werk- en leefomgeving, ook voor allochtone ouderen: ook zij moeten kunnen beschikken over een type woning en woonomgeving die bij hun levensfase én hun leefpatroon past, ook in financiële zin; • allochtone ouderen die aangepast willen wonen en eventueel ook op korte of middellange termijn verzorging en verpleging behoeven, moeten in een voor hen prettige en herkenbare omgeving kunnen wonen waarin zij zich écht thuis en veilig voelen. De huidige woonzorgcomplexen, verzorgingshuizen en verpleeghuizen komen hieraan onvoldoende tegemoet. Dat is tegelijkertijd één van de belangrijkste redenen waarom op dit moment relatief weinig AWBZ-geïndiceerde ouderen van allochtone afkomst in een verzorgingshuis of verpleeghuis gaan wonen. 2.1.2 Aandachtspunt voortgang WWZ 2006 In april 2006 is de monitoring over de voortgang van het uitvoeringsprogramma WWZ aan de gemeenteraad voorgelegd. In deze monitoring werd geconstateerd dat er nog onvoldoende aandacht is voor en betrokkenheid van mensen met een andere etnische achtergrond. Als actiepunt voor Roermond voor 2006 en 2007 werd het volgende benoemd: “Een […] goed initiatief is het onderzoek naar de opzet van een zorgcentrum voor allochtone ouderen in het kader van het grootschalig geclusterd wonen.”
2.2 College Uitvoeringsprogramma 2007-2010
Binnen enkele thema’s van het CUP zijn aanknopingspunten te noemen die aansluiten bij de ontwikkeling van een multicultureel woon- en zorgcentrum: 2.2.1 De leefbare stad Onder het thema ‘de leefbare stad’ wordt gesteld dat er meer zal worden ingespeeld op de vraag naar woningen voor ouderen.
5
Hoewel het hierbij dus niet nadrukkelijk gaat om een multiculturele woonvoorziening, wordt in het CUP wel aangegeven dat er woningmarktonderzoek nodig is om te kunnen bepalen in hoeverre o.a. doelgroepenbeleid nodig is. Naar aanleiding van de intentieovereenkomst die op 25 oktober 2006 is getekend, heeft in ieder geval al (kwalitatief) onderzoek plaatsgevonden naar woningbehoefte de doelgroep allochtone senioren. De resultaten van dit onderzoek (zoals samengevat in de projectbeschrijving) geven aanleiding om te concluderen dat er behoefte is aan een dergelijke woon- en zorgvoorziening voor deze doelgroep, zie paragraaf 1.2.1. 2.2.2 Sociale stad en welzijn In dit thema is benoemd dat ouderen zo lang mogelijk in hun vertrouwde omgeving moeten kunnen blijven wonen. Zorg op maat is daarbij het uitgangspunt. Bovendien staat vermeld dat het welzijn van de samenleving ook afhangt van de mate waarin mensen integreren. Uit het onderzoek blijkt dat ‘zorg op maat’ voor deze doelgroep noodzakelijk is. Hoewel de woonwensen van de allochtone doelgroep steeds meer gaan lijken op de autochtone doelgroep, wijkt multicultureel bouwen wel op punten af van de standaard (bijv. een grotere keuken). Multicultureel bouwen is vooral aanpasbaar en flexibel bouwen. (Bron: Stagg Stichting Architectenonderzoek Gebouwen Gezondheidszorg2). M.a.w. de zorg op maat wordt onderbouwd doordat binnen dit centrum in ieder geval aandacht wordt besteed aan de behoeftes van allochtone ouderen. Hierbij kan worden gedacht aan een gesloten keuken. Het centrum draagt bij aan de integratie van de allochtone ouderen, aangezien zij hierdoor gebruik kunnen maken van zorg waarvan zij op dit moment verstoken blijven. In de projectbeschrijving wordt dit nader toegelicht: allochtone senioren rekenen nog (te) vaak op de zorg van (klein)kinderen waar de huidige generaties dat feitelijk niet meer kunnen waarmaken. 2.2.3 Strategische visie Roermond 2020 In de strategische visie Roermond 2020 wordt bevestigd dat Roermond een stad wil zijn “voor alle mensen van alle leeftijden, voor alle bevolkingsgroepen, waar het goed wonen, werken, toeven en recreëren is”. Binnen het strategisch gebied “Roermond: sociale stad” heeft onze gemeente uitgesproken te willen investeren in “een breed en gedifferentieerd aanbod van (welzijns)voorzieningen in de ‘wijken’ en kernen……” en binnen het strategisch gebied “Roermond: Economisch sterke stad” in “hoogwaardige ouderenzorg”. Een multicultureel woon- en zorgcentrum sluit hiermee aan bij (delen uit) de strategische visie van onze gemeente voor 2020. 2.3 Wmo-kadernota Op 3 april 2008 heeft de gemeenteraad ingestemd met de kadernota Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). In de Wmo, maar ook in deze lokale kadernota is ‘meedoen’ als een keuze benoemd. Dit houdt in dat elke burger, ook de burger met een beperking of de burger die in belemmerende omstandigheden verkeert, moet kunnen meedoen aan de samenleving.
2
Link: http://www.stagg.nl/studie/studiecontent.php?mainitemid=4&subitemid=14&subsubitemid=0&subsubitemprojec tid=0
6
En hoewel de zelfredzaamheid hierin ook als een keuze wordt benoemd, dient de gemeente wel een vangnet te vormen voor degenen met beperkingen die zichzelf, en ondanks hulp van hun netwerk, niet weten te redden. Zoals al bleek in de paragrafen 1.1.1 en 1.2 is de uitgangspositie van oudere migranten vaak slechter dan die van autochtone senioren (Multiculturele voorzieningen voor oudere migranten, Aedes-Actiz, juli 2007) en rechtvaardigt hiermee een investering om het meedoen te bevorderen.
3. Provinciaal beleid De realisatie van een multicultureel woon- en zorgcentrum sluit ook aan bij de provinciale programma’s Investeren in Mensen en Investeren in Steden en Dorpen. In de volgende 2 paragrafen is dit door de ter zake doende provinciaal medewerker toegelicht. (Tekst is zo veel mogelijk overgenomen.)
3.1 Programma Investeren in Mensen Provincie Limburg gaat voor een maximaal en duurzaam rendement. Zij wil investeren in projecten waar zo hoog mogelijk rendement (lees: effecten/resultaten) behaald kan worden en heeft vooral oog voor innovatieve experimenten met een veelbelovende spin-off. Het multicultureel wozoco is zeker innovatief in het licht van diversiteit, maar ook in het licht van een proeftuin om nieuwe mogelijkheden uit te proberen ter vermindering van het dreigend tekort aan gekwalificeerd personeel in de zorgsector. Bovendien kan het multicultureel wozoco ook een leerplek zijn voor jongeren van allochtone afkomst via maatschappelijke stages, reïntegratie, etc. Het kan zelfs aan (potentiële) drop-outs van allochtone afkomst de mogelijkheid bieden om maatschappelijk gezien weer op de rails te komen. De provincie wil samen met andere partijen integraal investeren. De Provincie doet mee waar het gaat om robuuste en duurzame projecten waarvoor anderen daadwerkelijk (mede) verantwoordelijkheid nemen en waarbij de provinciale inbreng herkenbare toegevoegde waarde heeft. De provincie wil investeren in mensen in de zin van ervoor zorgen dat kwetsbare mensen zélf de regie over hun leven (kunnen) nemen en zo optimaal mogelijk (kunnen) meedoen in de samenleving. Wat betreft de ouderen met een allochtone afkomst is hier nog een wereld te winnen. Deelnemen aan sociaal-culturele activiteiten betekent dat er ook een aanbod moet zijn specifiek voor allochtone ouderen die (vanwege taal en cultuur) in een isolement dreigen te geraken. Verantwoording nemen voor een goede gezondheid en een gezonde leefstijl betekent dat de informatie - en adviesfunctie aangepast moet worden op deze doelgroep. Met name allochtone ouderen van de eerste generatie hebben een steuntje in de rug nodig van voorzieningen die goed in hun behoeften en wensen voorzien. De provincie wil een sociaal (steun) netwerk creëren zodat zij zoveel mogelijk op eigen kracht verder kunnen. Vooral aansluiten op de kracht van de allochtone ouderen zélf zodat zij als volwaardig burger kunnen participeren aan alle facetten van de samenleving. De provincie Limburg wil van verzorgingsstaat naar participatiestaat met specifieke aandacht voor gelijke kansen ongeacht etniciteit, culturele achtergrond en religie. 3.2 Programma Investeren in Steden en Dorpen Inspanningen van nu moeten anticiperen op de toekomst: niet alleen huidige vraagstukken moeten worden opgelost, kansen en bedreigingen van morgen vragen voor een planmatige aanpak vandaag.
7
Eén van de doelstellingen van het programma "Investeren in Steden en Dorpen" is een aantrekkelijker en beter passend woon-, werk- en leefmilieu dat mensen bindt en verbindt. Realisering van een multicultureel woonzorgcomplex draagt hieraan bij, omdat vraag en aanbod van woningen beter op elkaar aansluiten, zowel functioneel als financieel. Door realisering van een multicultureel woonzorgcomplex wordt het voorzieningenniveau (als drager voor leefbaarheid) zichtbaar en voelbaar beter voor ouderen (lees: 65-plussers) met een niet-westerse culturele achtergrond. Samen met andere partners (noem hier de partijen die de samenwerkingsovereenkomst gaan tekenen) wil de Provincie concreet investeren om de fysieke en sociale leefomgeving te verbeteren/versterken en "weerbaar" te maken .
4. Conclusies In het voorgaande stuk is beschreven voor welke vraagstukken van dit moment multicultureel bouwen een oplossing kan zijn. Helder is dat multicultureel bouwen vooral aanpasbaar en flexibel bouwen is. Dit betekent overigens ook nadrukkelijk dat het niet gaat om een centrum voor allochtonen, maar dat binnen dit project wordt gestreefd naar ‘mix’ van ouderen met verschillende culturele (lees: zowel westerse en niet-westerse) achtergronden. In de notitie is aan bod gekomen dat de onderzoeksgegevens (zowel landelijk als lokaal) de behoefte aan een dergelijk centrum onderschrijven. Het centrum past bovendien bij het huidige (welzijns- en woon-) beleid van de gemeente Roermond. De provinciale bijdrage toont dat ook deze overheid dit initiatief steunt.
8
