Goed werkgeverschap loont Rob Gründemann (kenniscentrum sociale innovatie) Bijeenkomst personeelsgeleding CMR, 9 april 2008
Opzet van de presentatie 1. Leeftijdsopbouw Hoger onderwijs 2. Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt 3. Goed werkgeverschap 3.1 Achterliggende concepten 3.2 Stand van zaken 3.3 Opbrengsten en effecten 4. Voorbeeld P&O beleid Hogeschool Utrecht i.o. 5. Conclusies Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
2
Leeftijdsopbouw HBO, overheid en totaal in 2005 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% <30 jaar
30-40 jaar
HBO Utrecht, 9 april 2008
40-50 jaar
overheid
50-60 jaar
60 plus
nederland
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
3
Leeftijdsopbouw HBO, OP en OOP in 2005 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% <30 jaar
30-40 jaar
40-50 jaar
OP Utrecht, 9 april 2008
50-60 jaar
60 plus
OOP
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
4
Leeftijdsopbouw HBO, OP en OOP in 2005 25% 20% 15% 10% 5% 0% <25
26-30
31-35
36-40
41-45
OP Utrecht, 9 april 2008
46-50
51-55
56-60
61-65
OOP
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
5
Leeftijdsopbouw in sectoren (1) Leeftijdsopbouw sectoren in 2006 25,00%
20,00% leeftijdsverdeling werkzame personen in HBO 2006
15,00%
leeftijdsverdeling werkzame personen in WO 2006 10,00%
leeftijdsverdeling werkzame personen binnen de OI's 2006
5,00%
0,00% <20 jaar
20-24 25-29 30-34 35-39 jaar jaar jaar jaar
Utrecht, 9 april 2008
40-44 45-49 50-54 55-59 jaar jaar jaar jaar
>=60 jaar
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
6
Leeftijdsopbouw in sectoren (2) Leeftijdsopbouw sectoren in 2006 25,00%
20,00% leeftijdsverdeling werkzame personen in HBO 2006 15,00%
leeftijdsverdeling werkzame personen in WO 2006 leeftijdsverdeling werkzame personen binnen de OI's 2006
10,00%
HU2006 5,00%
0,00% <20 jaar
20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 >=60 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
7
Leeftijdsontwikkeling OBP en OP Leeftijdsontwikkeling OBP en OP 450
aantal medewerkers
400 350 59
300
60
250
61
200
62 63
150
64
100 50 0 OBP 2007
OP
OBP
OP
2008
OBP
OP
OBP
2009
2010
OP
OBP
OP
2011
31 december
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
8
Leeftijdsontwikkeling OP LT Leeftijdsontwikkeling OP 500 450
aantal medewerkers
400 350
59
300
60
250
61 62
200
63 64
150 100 50 0 07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
31 december 20XX
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
9
Ontwikkeling grijze druk 2007 - 2050 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 2007
Utrecht, 9 april 2008
2010
2020
2030
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
2040
2050
10
Leeftijdsopbouw in Nederland in 2000 en 2050
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
11
Conclusies arbeidsmarkt
Ingrijpende ontwikkelingen op de arbeidsmarkt verwacht
Tekort op arbeidsmarkt is structureel
Belangrijke factor is de vergrijzing (en ontgroening)
Speelt niet alleen in (hoger beroeps) onderwijs
Binden en boeien van (nieuwe) werknemers moet anders
Hogere salarissen leerkrachten niet voldoende
Gedrag van werkgevers steeds belangrijker
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
12
Burgerlijk wetboek (artikel 611):
‘De werkgever en de werknemer zijn verplicht zich als een goede werkgever en goede werknemer te gedragen’ Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
13
Methode van onderzoek
Kwalitatief: interviews, expertbijeenkomsten, Casestudies Kwantitatief: 2003: telefonische interviews met 500 werkgevers en 1000 werknemers (ongekoppeld) 2005: schriftelijke enquête onder 450 koppels van leidinggevenden en werknemers in de industrie, zorg en zakelijke dienstverlening Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
14
Goed werkgeverschap
Aansluitende theoretische concepten: psychologisch contract organisational citizenship behaviour Vertrouwen (trust) Prosociaal gedrag in ondernemingen Verwante concepten: Maatschappelijk verantwoord ondernemen Investors in people Integraal gezondheidsmanagement
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
15
Goed werkgeverschap is:
mensen de ruimte bieden om gelukkig te zijn oog te hebben voor het welzijn van medewerkers de mens centraal zetten in alle beslissingen integriteit en eerlijkheid helderheid en communicatie naar werknemers en duidelijke visie op de aansturing van de mensen werknemers die het gevoel hebben bij een goede werkgever te werken, waar zij gemotiveerd zijn, trots op zijn, betrokken bij zijn en gewaardeerd worden voor het werk dat zij afleveren Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
16
Goed werkgeverschap
‘het (feitelijk) gedrag van werkgevers (leidinggevenden) dat optimaal rekening houdt met de belangen en gevoelens van werknemers, vanuit de overtuiging dat dit voordeel heeft voor allen’ 1. Open cultuur (stijl van leidinggeven en informatie) 2. Maatwerk in arbeidsrelaties (balans werk-privé) 3. Groei en ontwikkelingsmogelijkheden (inzetbaarheid)
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
17
Oordeel over goed werkgeverschap luisteren
52%
40%
sfeer
58%
25%
waardering
37%
49%
feedback
39%
44%
werk-privé
34%
37%
ruimte
40%
41%
opleiding
32%
29%
uitdaging
33%
36% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
regelmatig Utrecht, 9 april 2008
60%
70%
80%
90%
100%
vaak
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
18
Rapportcijfers goed werkgeverschap 7,6
overall
6
cultuur
werk-privé
6,3
ruimte
6,2
opleiding
6,3
uitdaging
6,2
0
1
2
3
4
werknemer
Utrecht, 9 april 2008
5
6
7
8
werkgever
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
19
Motieven voor goed werkgeverschap
20%
47%
33%
maatschappelijk Utrecht, 9 april 2008
sociaal
economisch
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
20
Verwachtingen van goede werkgevers tav het gedrag van hun werknemers
Professioneel gedragen en bereid zijn zich verder te ontwikkelen Actieve houding (ondernemer van eigen arbeid) Integer, technisch vaardig en klantgericht Afspraken nakomen, breed meedenken en kennis overdragen aan collega’s Communicatief, loyaal en goede teamspelers Open naar collega’s en leidinggevenden Collegealiteit, loyaliteit, integriteit Primair handelen vanuit belang van de organisatie Bereidheid vanuit werkgeversperspectief te denken en te handelen Pro-actieve houding Eigen verantwoordelijkheid en initiatief
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
21
Goed werknemerschap
‘het (feitelijk) gedrag van werknemers dat optimaal rekening houdt met de belangen en gevoelens van werkgevers (leidinggevenden), vanuit de overtuiging dat dit voordeel heeft voor allen’ 1. Inrolgedrag 2. Extrarolgedrag
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
22
Belang van aspecten van goed werknemerschap afspraken nakomen
33
66
uitstekend werk
49
46
goed samenwerken
49
46
flexibel
56
betrokkenheid
57
alert veiligheid
34 36
45
innitiatief innovatie
41 58
alert collega's
27
52
28
56
initiatief ontwikkeling positief over wg
26
53
0
20
20
40 belangrijk
Utrecht, 9 april 2008
60
80
100
120
heel belangrijk
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
23
Rapportcijfers goed werknemerschap 7,6
overall
8,2
afspraken nakomen uitstekend werk
8
goed samenwerken
7,9
flexibel
7,9
betrokkenheid
7,8
alert veiligheid
7,4
innitiatief innovatie
7,3
alert collega's
7,2
initiatief ontwikkeling
7,1 7
positief over werkgever 0
1
2
3
4 werknemer
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
5
6
7
8
9
werkgever 24
Motieven voor goed werknemerschap 90
best willen doen
86
eigen ontwikkeling
83
sociale contacten werk
73
goed mens zijn
68
bijdrage samenleving
73
waardering collega's
66
waardering leiding
59
inkomen
53
promotie
0
10
20
30
40
intrinsiek Utrecht, 9 april 2008
50
60
70
80
90
100
extrinsiek
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
25
Verklarende factoren goed (beter) werkgeverschap
vertrouwen van de leidinggevende
gift oriëntatie van de leidinggevende
medewerker moeilijker vervangbaar
eigenbelang - andermans belang
industrie (tov) zorg en welzijn
NB: goed werknemerschap geen voorspeller van goed werkgeverschap Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
26
Verklarende factoren goed (beter) werknemerschap
goed werkgeverschap
altruïsme van de medewerker
deeltijdcontract (20-34 uur)
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
27
Effecten:
Effecten van goed werkgeverschap: - hogere teamproductiviteit - verloopintentie - emotionele uitputting - bufferfunctie verzuim door lastige klanten Effecten van goed werknemerschap: - functioneren van oudere werknemers
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
28
Opbrengsten goed werkgeverschap (volgens werkgevers) betere sfeer
95
meer inzet
87
hogere kwaliteit
86
lager verzuim
81
hogere productie
78
minder verloop
76
imago werkgever
73
makkelijk werven
65
meer afzet
62 0
Utrecht, 9 april 2008
10
20
30
40
50
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
60
70
80
90
100
29
Succesfactoren goed werkgeverschap (op basis casestudies)
Strategie en structuur Samenhang tussen goed werkgeverschap op strategisch niveau en uitvoering op werkvloer Integratie in bedrijfsstrategie Draagvlak en visie bij leiding Gedrag en communicatie Charismatisch en coachend leiderschap Open communicatie Proces en instrumenten Helderheid in doelen en sturen op resultaten Systematisch en continue proces Ondersteunende instrumenten en processen Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
30
Valkuilen goed werkgeverschap (op basis casestudies)
Economische omstandigheden Onvoldoende tijd nemen voor veranderingsproces Cultuuromslag vraagt tijd Open communiceren moet men vaak nog leren Goed werkgeverschap als éénmalig maatregel zien
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
31
Voorbeeld P&O-beleid i.o. Hogeschool Utrecht Faculteit Maatschappij & Recht
Aansluitend op nieuwe strategie HU (Koers 2012) Dynamische ondernemende hogeschool als professionele kennisorganisatie Inhoud: Professionalisering (meer dan deskundigheidsbevordering) Werkinhoud (met aandacht voor zeggenschap) Contractering (herziening rechtsgronden op basis vertrouwen) Flexibiliteit (drie hoofdactiviteiten: onderwijs, onderzoek en overige contractactiviteiten) Cultuur (werkgemeenschappen met gemeenschappelijke waarden (integriteit, betrouwbaarheid, verantwoordelijkheid), gebaseerd op principes van goed werkgeverschap) Sturingsfilosofie met vertrouwen als basis en niet controle. Proces: op basis van participatieve beleidsvoering
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
32
Samenvatting en conclusies (I)
Arbeidsmarkt (algemeen en specifiek voor HBO) structureel krap Vraag naar hoger beroepsonderwijs neemt nog steeds toe HBO moet zich sterker profileren tov andere sectoren Hoge salarissen voor docenten niet voldoende Goed werkgeverschap steeds belangrijker (vooral ook voor nieuwe werknemers) Werkgevers positief over eigen gedrag/werknemers kritischer Financiële/bedrijfsmatige aspecten belangrijkste motief Goede werkgevers stellen hoge eisen aan hun werknemers
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
33
Samenvatting en conclusies (II)
Werknemers en werkgevers positief over gedrag werknemers Werknemers vooral intrinsiek gemotiveerd Goed werkgeverschap loont: leidt tot goed werknemerschap, hogere productiviteit en sterkere binding aan organisatie Goed werknemerschap leidt tot langer en gezonder doorwerken Al met al goede basis voor goed werkgeverschap Bij verder ontwikkelen niet alleen kijken naar gedrag en communicatie, maar ook naar strategie en proces (zie FMR) Ten slotte: goed werkgeverschap vraagt tijd en continue aandacht!
Utrecht, 9 april 2008
Bijeenkomst Personeelgeleding CMR
34