• december 2013
40e jaargang •
4
VOOR MENSEN MET
DOSSIER:
COELIAKIE
Glutenvrij vliegen
NOODKREET LUISA MEARIN: STEUN ONS WERK! BEELDVERSLAG CONGRES AOECS IN AMSTERDAM
NEDERLANDSE COELIAKIE VERENIGING1
Glutenvrij • maart 2010
VLIEGEN EN COELIAKIE
‘Altijd op reis met een tas vol eten...’
en ik zijn bereid om veel te doen. Ik merk dat iedereen er heel erg voor open staat en ook nieuwsgierig is: “Goh, wat is dat eigenlijk, coeliakie?” Wanneer wij als cabinecrew op een vlucht gaan, ontmoeten we elkaar zo’n anderhalf uur van tevoren. We stellen ons aan elkaar voor (want met tienduizend man cabinepersoneel kennen we elkaar meestal niet) en ik leg uit dat ik coeliakie heb en wat dat is.’
IJSTANG
Tara Weil (32) was 17 toen ze gediagnosticeerd werd met coeliakie. Later wilde ze ‘een jaartje’ vliegen – inmiddels is ze al elf jaar stewardess bij een grote luchtvaartmaatschappij, die niet genoemd wil worden. Ze vertelt hoe het is om voortdurend op reis te zijn met ‘een tas vol eten’ – voor het geval dat – en geeft tips aan glutenvrije passagiers. Tekst en foto: Jacqueline Wesselius
T
ara Weil: ‘Als je van tevoren een glutenvrije maaltijd bestelt, staat die in principe in het systeem. Maar er kan altijd iets mis gaan. Kom dus vroeg en vraag zodra je aan boord komt of de maaltijd er inderdaad is. Dan is er nog wel tijd om die maaltijd te bestellen bij Catering. Maar als u gewoon instapt, niets vraagt en tijdens de vlucht zegt: “Ik had een glutenvrije maaltijd besteld…”, dan kunnen we niks meer. Het is maar een vliegtuig, het is geen restaurant. Je probeert dan dingen uit andere maaltijden weg te geven, maar we hebben niet alles.’ ‘Toch komen we nog steeds mensen tegen die niets bij zich hebben in hun handbagage. Ik kan er soms een beetje boos om worden, al mag ik dat niet laten merken. Ik heb meegemaakt dat een jochie een glutenintolerantie had en een pinda-allergie en ik weet niet wat nog meer. Die mensen kwamen uit Amerika en hadden een doorverbinding
10
Glutenvrij • december 2013
met ons. En dan heeft zo’n kind helemaal niks te eten. Dan denk ik: hoe kunt u dit nou doen?!’ ‘Voor mezelf bestel ik van tevoren altijd een speciale maaltijd bij Catering. Daar kennen ze me al: “Hé Taar! Glutenvrij, hè? Waar ga je nu weer heen?” Toch stop ik mijn tas altijd vol met eten. Crackertjes, een zakje chips, aardbeitjes, ander fruit, groente, een salade, een maaltijd die ik zelf thuis heb bereid, bijvoorbeeld rijst met boontjes en kip, in een ovenzak – want men denkt altijd dat we magnetrons aan boord hebben, maar het zijn echte ovens – zodat ik m’n eigen hapje heb, wat er ook gebeurt.’ ‘Dus zeg ik tegen de passagiers: als u uw eigen eten meebrengt, willen wij dat best voor u in de koelkast zetten en later opwarmen, maar u moet het wel aangeven. Voor babyvoeding doen we dat ook. Dat is normaal eigenlijk. Zo moeten we elkaar een beetje helpen. Mijn collega’s
‘En ik vertel ook waar mijn collega’s aan moeten denken: bijvoorbeeld, niet een ijstang gebruiken om broodjes mee op te pakken, zoals soms gebeurt. En een oven reserveren voor glutenvrij eten – want al is alles verpakt, je weet nooit of er toch niet per ongeluk een gaatje in de verpakking zit. Meestal neem ik de zorg voor de glutenvrije passagiers op me – en meer in het algemeen die voor de speciale voeding. Omdat ik overwegend op intercontinentale vluchten werk, dus in toestellen met wel zo’n 400 passagiers, heb ik haast altijd wel één glutenvrije passagier aan boord. Soms meer, soms een hele familie. We serveren die speciale maaltijden – dieetmaaltijden, of vegetarische, of koosjere of halal maaltijden bijvoorbeeld – allemaal vooraf. Anders moet je steeds denken: O ja, er is ook nog die meneer op 12B… En dan gaat het mis. Maar als mensen samen reizen, en één heeft een dieetmaaltijd, dan eet die passagier eerder dan de anderen. Dat vinden ze vaak niet gezellig. Maar daar is niets aan te doen.’ ‘Als ik zie dat iemand een glutenvrije maaltijd heeft besteld, ga ik aan het begin van de vlucht altijd even langs. Ik vertel dan dat ze mij alles kunnen vragen, omdat ik zelf ook coeliakie heb. Mensen vinden dat heel prettig. En het is me ook wel gebeurd dat ik mijn eigen voedsel
deelde met zo’n passagier, als de glutenvrije bestelling niet was doorgekomen. Ik heb toch altijd veel bij me. Maar waar ik niet zo goed tegen kan, is als iemand glutenvrij eet vanwege de hype. Dan zie ik zo iemand rustig een broodje nemen, of een hapje pasta proeven van een reisgenoot. Door dat soort gedrag wordt een volgende passagier die een glutenvrije maaltijd bestelt, misschien minder serieus genomen door mijn collega’s. Terwijl die ander wel degelijk coeliakie heeft…’ ‘Met de maaltijden die tijdens de vluchten worden geserveerd heb ik nooit problemen gehad. Alleen zat er een keer, bij vertrek vanuit Curaçao, couscous bij. Ik dacht: dat is een eenmalige vergis-
ook wel van die snoeptomaatjes. Maar nu is ontdekt dat ik naast m’n coeliakie en mijn lactose-overgevoeligheid ook nog allergisch ben voor tomaat, sesam, en nog een paar dingen. Dat maakt het niet makkelijker. Laatst was ik in een restaurant in Amsterdam en ik zei tegen de ober: “Ik moet gluten- en lactosevrij, en ik mag dit niet en dat niet, kun je daar nog wat mee?” En ja hoor, de kok kon er nog wat mee. Ach, als je heel natuurlijk eet, een stukje vlees of vis, wat groenten, rijst, dan kan er niet zoveel mis gaan…’ ‘In het buitenland heb ik altijd dieetpasjes bij me in alle talen, en ik heb ook nog een app op mijn iPhone met dieetvertalingen. Ik heb maar twee keer problemen
‘Ik heb altijd dieetpasjes bij me in alle talen, en ook nog een app’ sing. Maar de volgende keer was er wéér couscous. Toen heb ik Catering gewaarschuwd. Ze zijn daar erg geschrokken, hebben een paar weken alles stilgelegd om op alle bestemmingen alles zorgvuldig na te lopen. De glutenvrije passagiers kregen toen alleen een fruitplateau. Maar daarna was het ook overal in orde.’
‘Het enige probleem, voor mij, is dat de dieetmaaltijden maar eens per half jaar gewijzigd worden. Dat is prima als je maar af en toe het vliegtuig neemt, maar als je elke dag hetzelfde krijgt, gaat dat je een beetje tegenstaan. Dus dan bestel ik zo’n maaltijd vooral uit voorzorg, om in ieder geval iets te eten te hebben op zo’n lange vlucht.’ ‘En tussendoor eet ik snacks die ik zelf mee neem: worteltjes, een glutenvrije mueslireep soms, en tot nu toe nam ik
gehad, één keer in Japan. Ik was toen mijn pasjes vergeten en op het menu stonden alleen maar plaatjes. Ik heb op goed geluk iets gekozen – je vermijdt dan al bij voorbaat de in beslag gefrituurde gerechten – maar ik ben toen toch erg ziek geworden. En een keer in Bangkok – toen was ik ook zó ziek! Tja, of het nu van gluten kwam of van iets anders…’ ‘Toch is glutenvrij eten in Azië meestal makkelijker dan, bijvoorbeeld, in Afrika, waar veel meer tarwe gebruikt wordt. Ik vlieg heel graag op Brazilië, dat is een walhalla voor glutenvrij. Ik koop daar ook van alles, ze hebben heerlijk brood, daar sla ik er zes van in en doe ik thuis in de vriezer. Amerika is ook heel fijn. En, in Europa: Italië en de Scandinavische landen. Daar waag ik me een enkele keer aan fast food. In Noorwegen heeft zelfs Burger King ‘glutenfri’. Maar MacDonald’s vind ik lekkerder.’
Glutenvrij • december 2013
11
WALHALLA
ERVARING VAN EEN OUDE ROT: ‘EIGENLIJK ZIJN ER NOOIT PROBLEMEN’ Jan Dekkers vliegt bij wijze van spreken al zijn hele leven met coeliakie. Hij schrijft: ‘Mijn ervaring is dat er eigenlijk bij geen enkele luchtvaartmaatschappij een probleem is als je duidelijk kenbaar maakt dat je een dieet volgt. Ik heb ruim twintig jaar vanuit Nederland op Bangkok (Thailand) gevlogen (sinds drie jaar woon ik in Laos) en steeds aangegeven dat ik een glutenvrij dieet had. Enkele dagen voor vertrek nam ik dan zelf contact op met de luchtvaartmaatschappij om te controleren of ‘de bestelling’ was doorgekomen. Twee keer was dat niet het geval. Dat werd toen voor het daadwerkelijk vertrek alsnog geregeld. Voorts: Ga niet op het laatste moment naar de luchthaven. Probeer vroeg in te checken, en vraag dan duidelijk of het glutenvrij dieet aan boord is (zo niet, dan kunnen ze het alsnog regelen). Mijn merkwaardige ervaring is overigens dat op vluchten vanaf Schiphol de glutenvrije maaltijden minder luxe en smakelijk zijn dan vanaf Bangkok, terwijl Nederland toch meer een ‘glutenvrij land’ zou moeten zijn dan Thailand. Nog de volgende tips; • Er zijn meestal geen glutenvrije snacks aan boord. • Mocht er onverhoopt geen glutenvrije maaltijd aan boord zijn, dan kan de bemanning wellicht iets regelen door een combinatie van de diverse maaltijden te maken. • Neem zelf wat snacks mee. • Het is een open deur, maar in Azië (zeker in Thailand, Laos, Myanmar en Cambodja) wordt weinig of geen tarwe gebruikt. Het is gewoonweg veel duurder dan rijst, kleefrijst of maïsmeel. En waar geen tarwe is, kan het voedsel er niet mee besmet worden. • Maatschappijen waarmee ik vaak gereisd heb (en nog reis): KLM, Royal Jordanian, Eva-Air (Taiwan), Thai en Lao Airlines, en nationaal met Nok-Air (Thailand) en AirAsia (Maleisië, maar ook in veel andere Aziatische landen).’
gedoe op, omdat men daar wilde weten hoeveel we bijbetaald hadden. Voor het eerst ging Anna Mumsen met haar vier maanden eerder gediagnosticeerde dochter van zestien op vakantie naar Lissabon. Spannend dus. Ze boekten een vlucht bij Transavia Na mijn telefoontje met de vraag over de mogelijkheid om extra bagage mee te nemen, hoefde ik slechts een lijstje met mee te nemen spullen te mailen. Dat werd binnen twee dagen akkoord bevonden: we konden 15 kilo extra dieetbagage meenemen en hoefden allen een medisch paspoort (gewoon gehaald bij de apotheek) te overleggen. Bij het inchecken bleek Transavia keurig op de hoogte. Het
maakte de eerste vakantie-ervaring van mijn dochter met een glutenvrij dieet een stuk prettiger dan vooraf ingeschat.’ Willeke Poeliejoe reisde deze zomer met de KLM naar Indonesië. ‘Wel tevoren aangegeven dat ik een glutenvrij dieet had, naar verder was alles tiptop. Ik kreeg steeds mijn maaltijd voor de anderen. En het was nog lekker ook.’ Ria Peter vertrok met dezelfde bestemming, maar met een andere maatschappij: Garuda. Ook zij had niets te klagen. ‘Wij zijn regelmatig op reis geweest binnen en buiten Europa. Ons gezin bestaat uit vier personen. Onze oudste dochter (16 ) en mijn man mogen alles eten, onze jongste dochter Danine (14) en ik, de
14
Glutenvrij • december 2013
moeder, hebben coeliakie,’ schrijft Olga Burggraaf. ‘Wij hebben zeer goede ervaringen met KLM. Op lange vluchten wordt er altijd zeer goed voor ons gezorgd. Het eten smaakt prima. Je mag een extra koffer glutenvrij voedsel meenemen van 25 kg als je een medische verklaring hebt.’ Yvette van de Dool vloog deze zomer ‘voor de eerste keer met coeliakie’ naar Gran Canaria, heen met ArkeFly en terug met Transavia ‘Bij beide maatschappijen mocht ik een extra koffer van 15 kg meenemen voor mijn glutenvrije etenswaren en medicijnen (met een doktersverklaring in het Engels en een medicijnenpaspoort). Het viel me wel op dat er geen enkele mogelijkheid qua etenswaren aan boord was, al moet ik toegeven dat ik zelf niet tevoren mijn glutenvrij dieet had aangegeven omdat ik in mijn handbagage al voldoende had meegenomen. Maar ik was gewoon benieuwd naar wat de luchtvaartmaatschappij aan te bieden had.’ Lof krijgt Singapore Airlines van Stella Haasjes die met de maatschappij naar Vietnam vloog. Er werd kort na het instappen een sticker op haar stoel geplakt waaruit bleek dat zij een glutenvrij dieet had. ‘Zowel heen als terug verliep de vlucht prima.’ Bij Air Malta is men ook uitstekend op de hoogte van het glutenvrij dieet, melden zowel Caroline Klink als Ria Smeets. Klink: ‘Bij het reisbureau werd gezegd dat er geen maaltijden geserveerd zouden worden aan boord. Het cabinepersoneel keek dan ook wat lacherig en meewarig toen wij een meegebracht glutenvrij broodje gingen eten (‘Die Hollanders!’). Even later werd de maaltijd geserveerd. Ontstemd en geïrriteerd waren de stewards toen bleek dat het reisbureau niet had doorgegeven dat wij glutenvrij waren.’ Smeets, op weg om in Malta een marathon te lopen, had niet opgegeven dat ze glutenvrij was. ‘Op de terugreis vroeg ik welke maaltijd werd geserveerd. Bleek lasagne te zijn, dus bedankte ik en vertelde dat ik een glutenvrij dieet had. Even later kwam de stewardess met een dienblad met glutenvrije hapjes: een paar soorten kaas, rauwkost en fruit. Het kwam
REACTIES LUCHTVAARTMAATSCHAPPIJEN Glutenvrij Magazine heeft een aantal luchtvaartmaatschappijen – KLM, Transavia, Arkefly en Ryanair – gevraagd om een reactie. Hoe denken zij hun aanbod aan glutenvrije maaltijden en/of snacks te kunnen verbeteren? Ook de internationale koepel IATA schreven wij aan. Ryanair reageerde bij monde van press officer Michelle Lowe. Zij schrijft: ‘Ryanair heeft een heerlijke reeks snacks aan boord, met inbegrip van sommige glutenvrije producten.’ Ze verwijst naar Ryanairs (online) Inflight Magazine: http://www.ryanair. com/ie/questions/what-snacks-and-drinks-are-available-onboard. Daar staan inderdaad
uit de business class: porseleinen bord en echt bestek.’ En ook op Malta zelf bleek iedereen er uitstekend van op de hoogte wat een glutenvrij dieet inhoudt. Nolda Bollema-Hoogenraad KLM op en neer naar Mexico geweest. Glutenvrij was perfect geregeld. Niets dan lof.’ De familie Middelkoop vloog naar Turkije met Transavia Maaltijden werden aan boord niet geserveerd, maar er mocht 15 kilo bagage extra worden meegenomen voor dieetvoedsel (indien er een medische verklaring beschikbaar was, waar overigens niet naar werd gevraagd...). Ali Katerberg vliegt één tot twee keer per jaar voor familiebezoek naar Canada met KLM of Air Canada. Glutenvrije maaltijden aan boord hebben tot dusver nooit problemen opgeleverd. Mevrouw R. Scholts heeft de afgelopen 35 jaar vaak naar Nieuw-Zeeland gevlogen, altijd met Singapore Airlines. ‘Mijn ervaring met het glutenvrij dieet aan boord was erg goed.’
enkele glutenvrije snacks in, zoals pinda’s, olijven en stukjes kaas. ‘Passagiers zijn ook welkom om hun eigen voedsel mee aan boord te nemen; echter, om veiligheidsredenen zijn warme dranken niet toegestaan.’ Medische bagage mag gratis mee, mits er een doktersverklaring is en een lijst met de inhoud van de bagage. http://www. ryanair.com/ie/questions/what-is-a-medical-equipment-baggage-waiver-letter. Bij KLM liet woordvoerder Robbert Veldhuizen weten: ‘Het meenemen van extra bagage op medische gronden dient voorafgaand aan de reis te worden aangevraagd bij KLM. Dit kan via:
[email protected] of telefoonnummer: 0800 55622737 (0800KLMCARES). Een doktersverklaring is hierbij noodzakelijk. De extra bagage bestaat uit maximaal uit 1 koffer van maximaal 23 kilo.’ Overigens staat dit ook in een – weliswaar niet zo heel makkelijk te vinden – flyer op de KLM-website, die we voor u ook op www.glutenvrij.nl/eropuit hebben geplaatst. Daar vindt u ook twee formulieren die dienst kunnen doen als medische verklaring, één voor uw arts om in te vullen, één voor uw reisbureau. Hier vindt u meer gegevens, en een checklist: https://www.klm.com/travel/nl_nl/prepare_for_travel/travel_ planning/physically_challenged/klm_cares.htm#p1 (u kunt ook klm_cares googlen). Klachten over de kwaliteit van glutenvrij brood – die trouwens niet alleen voor KLM golden – zou Robbert Veldhuizen, zo beloofde hij mondeling, bij KCS (KLM Catering Services) neerleggen, evenals de suggestie dat meer glutenvrije snacks welkom zouden zijn. Van Transavia, Arkefly en IATA hadden we, meer dan een week na het indienen van ons verzoek, nog geen reactie.
Glutenvrij • december 2013
15
DOSSIER VLIEGEN EN COELIAKIE
nog eens in het Engels. Twee dagen voor vertrek bericht van Swissair: ik mocht geen extra koffer meenemen. Nu mag iedereen op deze lange vlucht tweemaal 23 kg meenemen, plus acht kilo handbagage, dus ik heb me wel gered. Maar het veroorzaakte wel de nodige stress.’ Ineke Thierauf vliegt ‘meestal met de KLM. Glutenvrij gaat prima op het broodje na. Om de één of andere reden legt men vaak automatisch ook een tarwebol-
letje op het dienblad bij de mensen met ene glutenvrij dieet...’ Harmke Schippers, Miss Glutenvrij, mocht na eindeloos telefoneren uiteindelijk toch geen extra bagage meenemen voor haar glutenvrije voedsel op een vlucht met Ryanair naar Marrakech. Haar conclusie: ‘Van Ryanair hoef je qua begrip voor het glutenvrij dieet niets te verwachten.’ Mevrouw E. Dommers herkent zich niet in het beeld dat luchtvaartmaatschappijen niet zouden weten om te gaan met coeliakie. ‘We vliegen regelmatig naar Lanzarote met Transavia. Bij de boeking melden we dat we extra bagage meenemen in verband met het glutenvrij dieet. Het reisbureau neemt dan contact op met Transavia en meestal binnen enkele dagen is het akkoord voor extra bagage dan binnen. Bij inchecken op Schiphol staat altijd in het scherm vermeld dat wij extra bagage hebben. Het is nooit een probleem geweest.’ De familie Stratton-Woodward heeft wel degelijk klachten en noemt de KLM ‘een van de slechtste maatschappijen die we hebben meegemaakt. Alles honderd keer gecheckt en steeds weer krijgen ze het voor elkaar om geen glutenvrij eten aan boord te hebben. En als het er wel is, smaakt het naar karton.’ Ook Delta Airlines en Air France krijgen een dikke onvoldoende. Gedoe ondervond Marion Brauer één keer bij het inchecken op Schiphol bij KLM. ‘Op een lange vlucht met tussenstop in Frankfurt (overstap naar Namibia Airlines) mocht ik vijf kilo extra bagage meenemen. Dus tweemaal 23 kilo plus vijf kilo extra is in totaal 51 kilo bagage. We hadden twee koffers van 19 kilo plus zeven kilo in een doos: totaal 45 kilo. Dit leverde enorme moeilijkheden op. We mochten niet één doos van zeven kilo meenemen. Een doos van vijf en een van twee kilo mocht weer wel. Die twee kilo werd dan opgeteld bij de koffer van 19 kilo. Uiteindelijk mocht de doos van zeven kilo toch mee zonder bijbetaling. Dat leverde op Frankfurt, waar we opnieuw moesten inchecken (bagage was wel gelijk doorgelabeld) echter weer
Glutenvrij • december 2013
13
MARJOLEIN BUIS, ERVAREN LUCHTREIZIGSTER: ‘ER IS ALTIJD WEL IETS TE REGELEN’ Marjolein Buis is professioneel rolstoeltennisster – en op hoog niveau: ze nam deel aan de Paralympics van Londen in 2012, waar ze in het enkelspel de kwartfinales bereikte en in het dubbelspel met Esther Vergeer goud won. Haar ziekte, EhlersDanlos syndroom (EDS), is een zeldzame chronische ziekte met als belangrijkste kenmerk een erfelijke stoornis in het bindweefsel. Ongeveer één op de vijf EDS-patiënten heeft ook coeliakie. Marjolein heeft ook een lactose-intolerantie. Ze houdt een blog bij over glutenvrij reizen: http://glutenvrijreizen.blogspot.nl. ‘Het beste eten krijg je bij de KLM, in elk geval het meest veilige tegen kruisbesmetting: het wordt geserveerd op een dienblad compleet met plastic er omheen. Emirates heeft als enige luchtvaartmaatschappij het voordeel dat men combinaties van diëten aanbiedt. Dat is voor mij ideaal, want ik moet zowel lactose- als glutenvrij eten.
‘Altijd voor de zekerheid iets te eten meenemen’
Bij de KLM had ik tevoren een extra tas aangemeld (voor mijn glutenvrije spullen), maar die bleek bij het inchecken niet in het systeem te staan. Uiteindelijk mocht de tas kostenvrij mee. Bij Emirates had ik ook een extra tas, dat gaf geen problemen.’ Kenya Airways, Lufthansa en Delta Airlines verstrekten de aangevraagde glutenvrije maaltijd. De extra tas, telefonisch aangevraagd, gaf één keer, na enige overredingskracht van mijn kant, geen problemen, een andere keer moest ik er wel voor betalen. Op zich kunnen alle maatschappijen goede maaltijden bereiden, maar soms zitten er
We kregen een overweldigend aantal reacties op onze oproep in de vorige aflevering van Glutenvrij Magazine om ons over uw ervaringen te vertellen met het glutenvrij dieet en de houding van luchtvaartmaatschappijen. Een selectie uit die reacties, zowel negatieve als positieve, vindt u hierbij.
helemaal geen koolhydraten in, of je krijgt voor het ontbijt alleen rijstwafels of iets soortgelijks. Daarom heb ik in mijn handbagage altijd wat te eten, voor de zekerheid. Naar Australië – een heel lange vlucht – was er iets mis gegaan tussen het reisbureau en de luchtvaartmaatschappij, dus er was geen glutenvrije en lactosevrije maaltijd geregeld. Maar aan boord is altijd wel iets te vinden, zodat ze uit verschillende maaltijden iets kunnen samenstellen. Het maakt ook wel verschil vanwaar je vertrekt. Ik ben bijvoorbeeld met de KLM naar Japan gevlogen en ook weer terug. Op de heenweg was de maaltijd in Nederland verzorgd, op de terugweg in Japan. Een glutenvrije maaltijd vanuit Japan? Daar kunnen andere maatschappijen nauwelijks tegenop!’
REDACTIE: Lambiek Berends en Jacqueline Wesselius ILLUSTRATIES: Dorine van den Beukel
Monika Nooren weet al twintig jaar dat ze coeliakie heeft, ‘en mijn broers, mijn zus, de helft van mijn kinderen en nog een fors aantal familieleden hebben eveneens coeliakie. Het is voor ons een bijzonder kleine moeite om zelf verantwoordelijk te zijn en te blijven voor ons probleem, te weten het glutenvrij dieet. Met een beetje geluk slaagt de luchtvaartmaatschappij erin een glutenvrije maaltijd te serveren.
Meestal niet, jammer dan! Dat is zo’n moment dat ik baal van mijn coeliakie – en niet van de luchtvaartmaatschappij. Een glutenvrij dieet vergt nu eenmaal tijd en waakzaamheid. Eerlijk gezegd: ik vind alle voorzieningen voor kleine groepen mensen een service en geen recht. Neem je eigen verantwoordelijkheid, zorg voor je eigen spullen. Doe ik voor mezelf en voor mijn kinderen ook. Geniet van de vakantie en klaag niet zo
12
Glutenvrij • december 2013
over een mislukte glutenvrije maaltijd in een vliegtuig!’ Erica Alofsen leeft ook al dertig jaar met coeliakie. Ze neemt vaak zelfgebakken brood ingevroren mee op vakantie. Ze vloog dit jaar naar Gran Canaria met ArkeFly en Transavia. ‘Ik moest opgeven dat ik medische bagage mee zou nemen en op een speciaal formulier welke afmeting en gewicht de koelbox had. Je moet er wel een beetje bovenop
zitten, maar het verliep allemaal prima.’ Minder soepel verliep de reis van Wil van Rijsewijk met Swissair naar China. ‘Wat een drama. Omdat wij voor vier weken gingen, wilde ik glutenvrij voedsel meenemen. Nou, dat mocht! Vier weken tevoren wilde men weten hoeveel kilo ik wilde meenemen en in welk formaat koffer. Ik moest ook een verklaring van mijn arts overleggen (die daar niet blij mee was). Later moest die verklaring ook
Update Dossier Vliegen 22 November 2013
Net toen het blad bij de drukker lag, meldde Transavia ons, bij monde van Jacqueline Beerendonk, Corporate Communications: ‘Per 1december 2013 introduceren we glutenvrije Berry & nuts en de eat natural reep is glutenvrij. Verder proberen we bij de selectie van producten eventuele dieet/ allergie aspecten mee te wegen.’ Mondeling kregen we nog te horen dat extra bagage in verband met glutenvrije voeding mogelijk is, mits van tevoren contact is opgenomen met de luchtvaartmaatschappij. Zie ook http://www.transavia.com/hv/main/service?id=overigemedischevoorzieningen
Ook kregen we nog verlate reacties van lezers. Marry Vogel schreef: ‘Ik heb in 2010 gevlogen met Air Transat van Schiphol naar Canada (Toronto) heen en terug. We hadden geboekt bij Summum reizen voor een groepsreis naar Canada en NoordAmerika. Van tevoren had ik bij de boeking aangegeven dat ik een glutenvrij dieet heb, zowel voor de hotels als de vliegreizen. Het was een groot succes! Op allebei de vluchten werden glutenvrije maaltijden en tussendoortjes verstrekt. Als eerste van de passagiers kreeg ik mijn dieetbord en heb dus een heel positieve ervaring met deze maatschappij!’
En van Helene Boode kregen we een lange brief, waaruit hier enkele citaten: Bij mij is in april dit jaar Coeliakie vastgesteld met daarbij ook een lactose intolerantie. De vakantie naar de Philippijnen was reeds geboekt. Ik heb alles uitgeplozen van voeding meenemen en dat aan moeten vragen bij de ambassades tot aan medische verklaringen toe. Wij zijn gevlogen met lijn en inlandse vlucht met Cathay Pacific, in totaal 4 vluchten. Via de reserveringslijn van de maatschappij heb ik gevraagd of het mogelijk is om zowel gluten als lactosevrije voeding tijdens de vluchten te krijgen, en of ik meer bagage mocht meenemen in verband met voeding en medicatie. Binnen een week had ik een reactie met de mededeling dat er voor zowel de heen als de terugvluchten aangepaste maaltijden zullen zijn. Ook mocht ik voor de heenvlucht 5 kilo extra bagage meenemen voor voeding en medicatie. Wel werd geadviseerd om a) contact op de te nemen met de ambassades van de passerende landen omdat er in feite voeding wordt ingevoerd b) een medische verklaring in het Engels mee te nemen met daarbij een apothekersverklaring van de medicatie. Daarnaast kreeg ik ook Schiphol een positief bericht over (vloeibare) voeding in de handbagage voor tijdens de vlucht. Ik heb alle mailing uitgedraaid en in een map gedaan en meegenomen als bewijsmiddel bij problemen.
Wij zijn 4 weken op vakantie geweest en ik kijk terug op 4 hele fijne vluchten met goede aangepaste maaltijden voor mensen met coeliakie. Het was smaakvol, warm, kleurrijk, voldoende en niet maar zo afgedaan als dieetvoeding. Op de terugvlucht had ik zelfs een erg lekker biefstukje. Ook in de Filippijnen is het eten met coeliakie geen probleem, ik had de dieetuitdraaien meegenomen en heb er heerlijk gegeten. Ik had voor de zekerheid zelf wat eten meegenomen maar dit was absoluut niet nodig geweest.’
