Gezondheid &veiligheid. in de sector van de schoonmaak van kantoren Europese handleiding voor werknemers

Gezondheid &veiligheid in de sector van de schoonmaak van kantoren Europese handleiding voor werknemers

1

Deze brochure werd dankzij de financiering van de Europese Gemeenschap tot stand gebracht door het Centre de Sociologie de la Santé van de Université Libre de Bruxelles en de vzw Centre de Diffusion de la Culture Sanitaire.

Verwezenlijking Partner van het project

Lorenzo Munar Suard, Guy Lebeer (onder leiding van), Centre de Sociologie de la Santé, Université Libre de Bruxelles voor UNI-Europa :

Algemene Centrale van het ABVV (België)

voor FENI :

ABSU (België)

CCVD van het ACV (België)

FENAEL (Spanje)

GMB (Verenigd Koninkrijk)

CSSA (Verenigd Koninkrijk)

FES-UGT (Spanje) FEAD-CCOO (Spanje)

Tekeningen Foto’s

Jean-Michel Prévost, vzw ASCOGRAPHE Christian Verreyt, VISUAL NEWS n.v. De foto’s op pagina’s 18 tot 20 werden ons verschaft door het Opleidingscentrum van de Schoonmaak - België.

Grafische vormgeving Dankwoord

Nathalie da Costa Maya, vzw Centre de Diffusion de la Culture Sanitaire Onze dank gaat uit naar alle personen (werknemers, werkgevers, veiligheidsverantwoordelijken, preventieafgevaardigden, vakbondsafgevaardigden, arbeidsgeneesheren, lesgevers) die zo vriendelijk waren om te antwoorden op onze vragen, en naar de werknemers die zo vriendelijk waren om foto’s te laten nemen door de fotograaf. Wij danken ook de zes bedrijven die zo vriendelijk waren om mee te werken aan dit project: LAVOLD NETTOYAGE n.v. (België) EUROCLEAN n.v. (België) DUMA n.v. (Spanje) LA ALBERCA n.v. (Spanje) OFFICE CLEANING SERVICES Ltd.(Verenigd Koninkrijk) BARKLANDLtd.(Verenigd Koninkrijk) Tot slot zijn wij ook Mevr. Hilde De Clerck (DG Werkgelegenheid en Sociale Zaken), Mevr. Fabiana Pierini (FENI/EFCI), Dhr. Nicola Konstantinou (UNI-Europa), Dhr. Michel Lyon (Forem-Charleroi), Dhr. Marc Morias (Euroclean) en Mevr. Patricia Schmitz (Centre de Diffusion de la Culture Sanitaire) erkentelijk voor hun bijdrage aan de handleiding, evenals Mevr. Manuela Bruyndonckx (Centre de sociologie de la Santé - VUB), Mevr. Pina Meloni (Centre de Diffusion de la Culture Sanitaire), Mevr. Hilde Engels (ABSU), Dhr. Matthieu Havard (FENI/EFCI) en Dhr. Dan Plaum (ABVV) voor hun steun en hun bedachtzame commentaar. We maken van de gelegenheid gebruik om te onderstrepen dat er voor deze handleiding een beroep werd gedaan op de publicaties van de HSE (Health and Safety Executive – Verenigd Koninkrijk), van het INRS (Institut National de Recherche et de Sécurité - Frankrijk), van het I.N.S.H.T. (Instituto Nacional de Seguridad e Higiene en el Trabajo - Spanje) en van PREVENT (Instituut voor Preventie, Bescherming en Welzijn op het Werk - België), evenals op de handleiding van Decabooter, L’ergonomie dans le nettoyage (Brussel, Opleidingscentrum van de schoonmaak, 2000).

Eric

Gezondheid &veiligheid in de sector van de schoonmaak van kantoren Europese handleiding voor werknemers

Inhoud

4

VOORSTELLING VAN DE SOCIALE DIALOOG ALGEMENE INLEIDING

5 5

COLLECTIEVE BESCHERMING EN INDIVIDUELE PREVENTIE: ALGEMEENHEDEN

6

RISICO’S EN RISICOFACTOREN IN DE SCHOONMAAKSECTOR

10

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

VALLEN, UITGLIJDEN EN STRUIKELEN MANUEEL HANTEREN VAN LASTEN EN WERKHOUDINGEN GEVAARLIJKE PRODUCTEN ELEKTRISCHE RISICO’S ARBEIDSMIDDELEN:DE MACHINES DE ARBEIDSOMGEVING:MINIMUMVOORSCHRIFTEN RISICO’S VAN GEWELD (INTIMIDATIE EN AGRESSIE) STRESS OP HET WERK ORGANISATIE VAN HET WERK

12 16 22 30 32 35 37 40 43

DE PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN (PBM)

46

VEILIGHEIDS- EN/OF GEZONDHEIDSSIGNALERING

50

EERSTE HULP

54

ALGEMENE ORGANISATIE VAN DE GEZONDHEID EN DE VEILIGHEID IN DE BEDRIJVEN

56

BIJLAGEN

60

DE EUROPESE RICHTLIJNEN NUTTIGE ADRESSEN

61 62

Gezondheid & veiligheid in de sector van de schoonmaak van kantoren

De sociale dialoog n de schoonmaaksector in het algemeen en de sector van de schoonmaak van kantoren in het bijzonder, zijn er de voorbije jaren steeds meer initiatieven genomen om de bedrijfsleiders en de werknemers te sensibiliseren voor de gezondheids- en de veiligheidsproblematiek.

I

Arbeidsongevallen en beroepsziekten op de arbeidsplaatsen voor komen, is een permanente bekommernis van de vakbonden en de bedrijven, zowel op nationaal als op Europees niveau. De kosten voor ongevallen en ziekten, zowel op menselijk als op economisch vlak, verklaren en rechtvaardigen de initiatieven die de voorbije jaren op dit domein werden genomen. De sociale partners van de schoonmaaksector op Europees niveau – FENI / EFCI (werkgevers) en UNI-Europa (vakbonden) – vonden dat het in de eerste plaats noodzakelijk was om in alle landen van de EU te beschikken over een gemeenschappelijk basisopleidingmiddel omtrent veiligheid en gezondheid, dat overhandigd zou kunnen worden aan elke nieuwe werknemer op het ogenblik van zijn aanwerving.

Algemene inleiding eze brochure staat helemaal in het teken van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers in de sector van de schoonmaak van kantoren. Het is een gids die onontbeerlijke informatie bevat en u laat kennismaken met de risico’s die u loopt bij de uitoefening van uw beroep en met de middelen om deze risico’s te voorkomen of het hoofd te bieden aan de gevolgen ervan.

D

Deze brochure is gemeenschappelijk voor alle landen van de Europese Unie. Ze is dus gebaseerd op de minimumvoorschriften die opgenomen zijn in de Europese wetten, de zogenaamde «richtlijnen» die door alle lidstaten moeten worden nageleefd.Er kunnen dus in uw land met betrekking tot bepaalde punten bijkomende wettelijke maatregelen worden getroffen, maar in alle gevallen moeten de in de handleiding vermelde voorschriften nageleefd worden (1). De tekst in deze brochure is ingedeeld in zes punten (elk met een andere kleur) die naar onze mening absoluut aan bod moeten komen in elke opleidingshandleiding inzake gezondheid en veiligheid. Onder het tweede punt (rode kleur) worden de belangrijkste beroepsrisico’s voorgesteld, evenals de aanbevolen preventiemaatregelen om

ongevallen en beroepsziekten te voorkomen en/of te verminderen. Deze handleiding werd opgesteld door het Centre de Sociologie de la Santé (C.S.S.) van de Université Libre de Bruxelles, in samenwerking met de vzw Centre de Diffusion de la Culture Sanitaire. De handleiding werd verwezenlijkt met de medewerking en onder het toezicht van de partners van de sociale dialoog van de schoonmaaksector (FENI/EFCI, werkgevers, en UNI-Europa, vakbonden) en, voor de Europese Commissie, het Directoraatgeneraal Werkgelegenheid en Sociale Zaken. Het project werd gefinancierd door de Europese Commissie.

1. Bij elk van de punten wordt de lezer verwezen naar de betrokken Europese richtlijnen (aangegeven door dit symbool).

5

Collectieve bescherming EN INDIVIDUELE PREVENTIE

e menselijke en economische kost van arbeidsongevallen en beroepsziekten voor de maatschappij, het bedrijf, de werknemers en hun gezin, hebben Europa (de Commissie) ertoe aangezet om concrete acties te ondernemen op het gebied van de gezondheid en de veiligheid op het werk.

D

Europa heeft zich dus tot doel gesteld de werknemers te vrijwaren tegen de risico’s van arbeidsongevallen en beroepsziekten. Om deze doelstelling te verwezenlijken, werd er in eerste instantie gestemd over wetten met betrekking tot de gezondheid en de veiligheid. De hoeksteen van alle vereisten inzake de preventie van risico’s op de arbeidsplaatsen, is de zogenaamde kaderrichtlijn. Deze richtlijn bepaalt onder andere de verplichtingen van de werkgevers en van de werknemers om de veiligheid en de gezondheid op het werk te verbeteren.

Deze kaderrichtlijn dient als referentie voor een hele reeks bijzondere richtlijnen die tot doel hebben meer specifieke risico’s of meer kwetsbare categorieën van werknemers te dekken (zie bijlage). De Europese wetgeving verplicht de bedrijven om een sociaal beleid te voeren dat gericht is op de mens, om het welzijn van de werknemers te verbeteren bij de uitvoering van hun werk.Het is de bedrijfsleider die verantwoordelijk is voor de organisatie van de veiligheid in het bedrijf.

COLLECTIEVE BESCHERMING EN INDIVIDUELE PREVENTIE:ALGEMEENHEDEN — DE WERKGEVER — SAMENWERKING / OVERLEG TUSSEN WERKGEVERS — DE WERKNEMERS

7

Collectieve bescherming en individuele preventie: algemeenheden

DE WERKGEVER De werkgever is ertoe verplicht om de veiligheid en de gezondheid van de werknemers te garanderen bij alle aspecten die verband houden met het werk, en de werkgever kan op geen enkele manier ontheven worden van deze verantwoordelijkheid.

ALGEMENE VERPLICHTINGEN VAN DE WERKGEVERS 1

De risico’s vermijden;

2

De risico’s e valueren die niet vermeden kunnen worden;

3

De risico’s aan de bron aanpakken;

4

Het werk aanpassen aan de mens. — Hij zal erop toezien dat het ontwerp van de werkstations, de organisatie, de keuze van het materiaal en de producten en de procedures de monotonie van het werk verzachten, om de mogelijke invloed van monotonie op de gezondheid te beperken;

5

Rekening houden met de e volutie van de techniek (bv. machines, toestellen en ergonomische werktuigen);

In het kader van deze verantwoordelijkheden moet de werkgever de nodige maatregelen treffen voor de bescherming van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers. Hij is ook verantwoordelijk voor de activiteiten inzake preventie van beroepsrisico’s, informatie en opleiding, evenals voor de uitbouw van een organisatie en de terbeschikkingstelling van de vereiste hulpmiddelen.

VERSCHILLENDE VERPLICHTINGEN VAN UW WERKGEVER Uw werkgever moet:

6

7

Gevaarlijke elementen ver vangen door elementen die helemaal niet gevaarlijk of minder g evaarlijk zijn (bv. gevaarlijke chemische producten vervangen door ongevaarlijke producten, of indien deze niet bestaan, door minder gevaarlijke producten);

A

Beschikken over een e valuatie van de risico’ s voor de veiligheid en de gezondheid op het werk;

B

Bepalen welke beschermingsmaatregelen er moeten worden getroffen en, indien nodig, welk beschermingsmateriaal er moet worden gebruikt;

C

Een lijst bijhouden van de arbeidsong evallen die voor de werknemer leidden tot een arbeidsonbekwaamheid van meer dan drie werkdagen;

D

Rapporten opstellen over de arbeidsong evallen waarvan zijn werknemers het slachtoffer waren.

De preventie plannen, rekening houdend met de techniek, de organisatie van het werk, de arbeidsomstandigheden, de sociale relaties en de invloed van omgevingsfactoren op het werk;

8

8

In de eerste plaats collectieve beschermingsmaatregelen nemen tweede plaats individuele beschermingsmaatregelen;

9

De vereiste instructies g even aan de werknemers om hun veiligheid en hun gezondheid op het werk te garanderen.

Toepasselijke richtlijn : 89/391

en in de



SAMENWERKING / OVERLEG TUSSEN WERKGEVERS Indien er op eenzelfde arbeidsplaats werknemers van verschillende bedrijven aanwezig zijn, moeten de werkgevers: — samenwerken rond de tenuitvoerlegging van bepalingen met betrekking tot de veiligheid, de hygiëne en de gezondheid, rekening houdend met de aard van de activiteiten;

DE WERKNEMERS U hebt ook een grote verantwoordelijkheid wat de vrijwaring betreft van uw gezondheid en van uw veiligheid, evenals van de gezondheid en de veiligheid van uw werkcollega’s of van personen die betrokken zijn bij uw daden of uw opdrachten. De werkgever speelt een zeer belangrijke rol op het gebied van de gezondheid en de veiligheid op het werk, maar u dient ook een belangrijke rol te spelen. U dient te zorgen voor zichzelf en voor de anderen, in overeenstemming met de opleiding en de instructies die u gekregen hebt van uw werkgever. U moet ook bepaalde verplichtingen en verantwoordelijkheden naleven (zie tabel). Het is zeer belangrijk dat u actief meewerkt aan het gezondheids- en veiligheidsbeleid dat gevoerd wordt binnen uw bedrijf.

— hun activiteiten coördineren met het oog op de bescherming en de preventie van beroepsrisico’s; — elkaar wederzijds informeren over deze risico’s; — hun respectieve werknemers en/of hun vertegenwoordigers informeren over deze risico’s.

VERPLICHTINGEN VAN DE WERKNEMERS U moet:

VERPLICHTINGEN VAN DE KLANT (DE WERKGEVER - OPDRACHTGEVER) De klant moet aan het schoonmaakbedrijf alle vereiste informatie verstrekken over de risico’s voor de veiligheid en de gezondheid, evenals over de beschermings- en preventiemaatregelen en -activiteiten, zowel met betrekking tot de inrichting in het algemeen als met betrekking tot elk type werk en/of functie.

A

De machines, toestellen, werktuigen, gevaarlijke stoffen, vervoermiddelen, enz. correct gebruiken;

B

De persoonlijke beschermingsmiddelen die ter beschikking worden gesteld, correct gebruiken en na gebruik op de juiste plaats opbergen;

C

De klant dient zich er van te vergewissen dat de werknemers van de schoonmaakbedrijven die werkzaam zijn in zijn bedrijf of zijn onderneming, wel degelijk de vereiste instructies gekregen hebben met betrekking tot de risico’s voor de veiligheid en de gezondheid tijdens hun activiteit in zijn bedrijf of zijn onderneming.


De specifieke veiligheidsvoorzieningen van de machines en de installaties op hun plaats laten en ze correct gebruiken;

D

De werkg ever of de verantwoordelijken onmiddellijk op de hoogte stellen van elke arbeidssituatie die een ernstig en onmiddellijk g evaar inhoudt voor de veiligheid en de gezondheid, evenals van elk defect van de beschermingssystemen;

E

Meewerken aan alle taken die opgelegd worden door het veiligheidsreglement en de werkgever steunen om een werkmilieu en arbeidsvoorwaarden te kunnen garanderen die geen enkel risico inhouden voor de veiligheid en de gezondheid.

9

De risico’s& risicofactoren IN DE SCHOONMAAKSECTOR

lke beroepsactiviteit houdt risico’s in. Onder risico wordt de mogelijkheid verstaan dat er zich een ongewenste gebeurtenis (ongeval) voordoet. Een ongeval is een ongewilde gebeurtenis, die veroorzaakt wordt door een gevaarlijke actie en/of situatie en die schade en/of kwetsuren met zich brengt.Een gevaarlijke situatie en/of actie is dus de rechtstreekse oorzaak van een ongeval.

E

Elk ongeval is er een te veel, en vormt de aanzet tot de eliminatie van de oorzaken van ongevallen. De verantwoordelijkheid van uw werkgever (en in de mate van uw mogelijkheden, ook uw verantwoordelijkheid) bestaat erin de ongevallen en bijgevolg de daaruit voortvloeiende kwetsuren, ziekten en schade te voorkomen.

De reikwijdte van een risico is afhankelijk van meerdere factoren: de aard van het werk (werk met machines, gereedschap, gevaarlijke producten,…); de mate waarin de werknemer geïnformeerd en gesensibiliseerd wordt omtrent de risico’s van zijn werk; zijn professionele kennis en vaardigheid (opleiding); de arbeidsomgeving (verlichting, temperatuur), enz. De meeste ongevallen zijn lichte ongevallen. Sommige ongevallen zijn echter ernstig.

De huidige benadering van de preventie van risico’s op het werk kadert in de definitie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO), die de gezondheid niet alleen beschouwt als de afwezigheid van ziekte, maar ook als het fysiek, mentaal en sociaal welzijn van de personen. In het kader van dit hoofdstuk verwijzen we met één enkele term naar de gevaarlijke situaties / acties:«GEVAAR».

DE RISICO’S EN RISICOFACTOREN IN DE SCHOONMAAKSECTOR 1. VALLEN, UITGLIJDEN EN STRUIKELEN

12

2. MANUEEL HANTEREN VAN LASTEN EN WERKHOUDINGEN

16

3. GEVAARLIJKE PRODUCTEN

22

4. ELEKTRISCHE RISICO’S

30

5. ARBEIDSMIDDELEN:DE MACHINES

32

6. DE ARBEIDSOMGEVING:MINIMUMVOORSCHRIFTEN

35

7. RISICO’S VAN GEWELD (INTIMIDATIE EN AGRESSIE)

37

8. STRESS OP HET WERK

40

9. ORGANISATIE VAN HET WERK

43

11

1. Vallen, uitglijden en struikelen

n de schoonmaaksector worden de meeste ongevallen veroorzaakt door het vallen, uitglijden en struikelen (dit leidt tot breuken, kneuzingen, verstuikingen, inwendige bloedingen,…). Een groot aantal van deze ongevallen kan voorkomen worden door de juiste preventiemaatregelen te nemen. De belangrijkste factoren die ertoe leiden dat werknemers vallen, uitglijden of struikelen, zijn de volgende:

I

12

Toepasselijke richtlijnen : 89/654 I 92/58

DE VLOEREN VASTE OF TIJDELIJKE OBSTAKELS DE TRAPPEN DE VERLICHTING DE SIGNALERING HET WERK IN DE HOOGTE


Vallen, uitglijden en struikelen

DE VLOEREN GEVAREN De staat van de vloeren kan beïnvloed worden door de aanwezigheid van een hele reeks elementen en omstandigheden die de risico’s van vallen en uitglijden kunnen vergroten:

Vloeren die glad worden door de gebruikte schoonmaakproducten:natte vloeren, met zeep schoongemaakte vloeren, vettige vloeren, geboende parketvloeren,… Vloeren die van nature glad zijn (tegelvloeren of marmeren vloeren).

PREVENTIEMAATREGELEN De vloeren onmiddellijk schoonmaken en drogen. Aangepaste schoenen dragen (gesloten, zonder te hoge hakken, met soepele zolen met reliëf). Borden of afschermingen gebruiken om de anderen te wijzen op het gevaar.

Onregelmatige vloeren.

VASTE OF TIJDELIJKE OBSTAKELS Op eender welke plaats binnen de gebouwen en in het bijzonder in doorgangen, bevinden er zich vaak vaste of tijdelijke obstakels waarover werknemers kunnen vallen of uitglijden. Het gaat om het volgende obstakels:

Kabels (van schoonmaakmachines, van informatica-apparatuur).

De schoongemaakte oppervlakten één voor één vrijmaken.

Machines.

De gangen en doorgangen vrijmaken.

Verschillende voorwerpen (kisten, gereedschap,…).

De oppervlakten en de doorgangen niet versperren met voedingskabels, elektrisch materiaal, enz. Borden of afschermingen gebruiken om de anderen te wijzen op het gevaar.

De risico’s en risicofactoren in de schoonmaaksector

13


Aangepast schoeisel dragen

DE TRAPPEN GEVAREN Wees voorzichtig op de trappen. Trappen zijn de oorzaak van veel valpartijen.

PREVENTIEMAATREGELEN

Slecht verlichte trappen, trappen zonder leuning of te steile trappen. Trappen met kapotte of gladde treden.

Aangepast schoeisel dragen. Indien de trap bedekt is met een tapijt, controleren of het tapijt goed vastgemaakt is. Vermijden dat de trap versperd wordt door voorwerpen waarover de werknemers kunnen vallen en uitglijden. Zelf inlichtingen inwinnen en de anderen (werknemers en verantwoordelijken) inlichten over de staat van de trappen.

DE VERLICHTING Ingeval van een slechte verlichting is het mogelijk dat u niet ziet dat het oppervlak glad is of dat er voorwerpen in de weg liggen.

Slechte verlichting, vooral langs trappen en doorgangen.

Proberen te werken met een goede verlichting. Zelf inlichtingen inwinnen en de anderen (werknemers en verantwoordelijken) inlichten over de staat van de verlichting.

14



DE SIGNALERING GEVAREN Uw werkgever moet waarschuwingsborden plaatsen als de risico’s van vallen of struikelen niet vermeden kunnen worden door andere maatregelen te treffen.Het is belangrijk deze borden te respecteren.


Gebrek aan een goede signalering van de gevaarlijke zones (kruisingen, doorgangen, zones met hoogteverschillen).

De waarschuwingsborden kennen en respecteren.

HET WERK IN DE HOOGTE

U moet soms rekken of voorwerpen schoonmaken die zich in de hoogte bevinden. U moet hiervoor gebruikmaken van een trapje (opstapje of krukje). Wees voorzichtig, dit houdt aanzienlijke risico’s in om te vallen.

Gebruik van geïmproviseerde trapjes (stoelen, vuilnisbakken,…). Slecht gebruik van het trapje. Op één voet gaan staan op het trapje, om beter bij een verdere zone te kunnen.

Geen gebruik maken van geïmproviseerde trapjes. De tijd nemen om een geschikt trapje te installeren. Zich vergewissen van de goede staat van het trapje en ervoor zorgen dat het trapje stabiel op de vloer staat. Zich ervan vergewissen dat de staat van de vloer optimaal is en dat men de gepaste schoenen draagt. Niet op één voet gaan staan op het trapje, om te voorkomen dat het trapje verschuift.


15

Manueel hanteren van lasten en werkhoudingen

et manueel hanteren van een last komt zeer veelvuldig voor bij het schoonmaken: behandeling van vuilnisbakken, van afvalzakken; manueel transport van machines (eenborstelmachines), van producten, van materiaal (werkgereedschap, trapjes, emmers, bussen,…), verplaatsing van meubels of voorwerpen, enz.

H

U dient ook inspanningen te doen in statische werkhoudingen of onnatuurlijke houdingen die lastig zijn voor de armen en de rug. U werkt vaak in een rechtstaande positie, met snelle en herhaalde veranderingen van houding. U moet stappen of een gehurkte houding aannemen, op de knieën, met rechte rug, en de rug gebogen in een hoek van 30°, 60° of 90°, naargelang van de plaats waarin u zich beweegt.

SPIER- EN BOTPROBLEMEN A. RUGZONE B. BOVENSTE LEDEMATEN C. ONDERSTE LEDEMATEN

Het manueel hanteren van lasten en de werkhoudingen zijn zeer vaak de oorzaak van een lichamelijke vermoeidheid en/of lic hamelijke letsels. De meest frequente letsels zijn de volgende: — KWETSUREN vastzitten, verplettering, stoten ten gevolge van het hanteren van materiaalwagentjes, eenborstelmachines, stofzuigers, voorwerpen, werktuigen, enz. — BREUKEN bij een hantering, als een machine of een voorwerp op een voet of een arm valt… — PRIKKEN EN SNIJWONDEN bij de hantering van vuilniszakken of scherpe voorwerpen en vooral: — SPIER- EN/OF BOTLETSELS rugproblemen, pijn, ongemakken in de bovenste en onderste ledematen.

BESCHERMING VAN HET MOEDERSCHAP

16




SPIER- EN/OF BOTPROBLEMEN Rugproblemen, pijn en ongemakken in de bovenste en onderste ledematen.

Er zijn verschillende oorzaken voor spier en/of botproblemen:

-

— lichamelijke oorzaken (lichamelijke belasting, aan te wenden kracht); — psychosociale oorzaken (stress); — oorzaken die verband houden met de individuen (geslacht, leeftijd, levensstijl,…); — oorzaken die verband houden met de organisatie van het werk (nipte termijnen, gebrek aan opleiding,…). De lichaamsdelen die het meest getroffen worden, zijn vooral de bovenste ledematen (nek, ellebogen, polsen, armen, schouders) en de rugzone (rug en lenden). Het feit dat de taken vaak repetitief zijn en dat vaak dezelfde spieren moeten worden gebruikt, vermeerdert de risico’s van pijn en letsels.

HOE U DE LASTEN OPTIL T: — de rug mooi recht houden, door de knieën buigen en het werk door de benen laten doen; — de voeten lichtjes spreiden; — het voorwerp stevig vasthouden, met de volledige hand; — het voorwerp optillen met de armen naar onder gericht, zo dicht mogelijk bij het lichaam; — vermijden dat u uw lichaam draait bij het optillen, dragen en neerzetten van voorwerpen.Uw voeten verplaatsen om te draaien.


17


A. Rugzone (rug, lenden) SYMPTOMEN De rugletsels (rug, lenden) bestaan uit lumbago’s, discushernia’s, pijn aan de ruggengraat (wervelkolom) en zelfs wervelbreuken ten gevolge van overbelasting.

GEVAREN


De last (vuilnisbakken, vuilniszakken, bussen, machines) is te zwaar.

Alvorens de last op te tillen, het gewicht inschatten.

De last is onhandig of moeilijk vast te pakken.

Indien de last te zwaar is, u laten helpen.

De last is onstabiel.

De last indien mogelijk vooruit duwen of schuiven in plaats van voort te trekken.

Gebrek aan vrije ruimte om de last correct op te tillen.

Uw lichaam de kans geven om na de inspanning te recupereren.

Last die over een lange afstand vervoerd moet worden.

Proberen om niet te lang in dezelfde houding te werken.

Gewicht optillen in lastige houdingen (gebogen rug, op de knieën).

Werken met de benen lichtjes uit elkaar naar voor (of zijdelings).

Slechte gewoonten.

De schoenen moeten veel steun geven.

Een last slecht optillen (plotse overbelasting van de rug). Herhaalde slechte bewegingen (herhaalde overbelasting van de rug). Langdurige verkeerde lichaamshouding (langdurige overbelasting).

18



B. Bovenste ledematen (nek, ellebogen, schouders, polsen, armen, vingers) SYMPTOMEN Pijn, ongemakken, prikkelingen, verstramming, tendinitis (peesontsteking).

GEVAREN Repetitief werk (dezelfde bewegingen uitvoeren). Taken die snelle herhaalde bewegingen vragen. Snel en intens moeten werken. Ongemakkelijke en stijve houdingen van de hand, de arm, de pols en de elleboog. Werkhouding met één of beide armen boven de schouder. Lastige houdingen te wijten aan kleine lokalen. Zwaar gereedschap. Niet-aangepaste werktuigen die bijkomende inspanningen vergen om ze te hanteren. Machines (gereedschap) die veel trillen. Machines die kracht vergen om opgetild en verplaatst te worden. Slecht onderhouden machines. Constante druk van de handen om de machines voort te duwen.

PREVENTIEMAATREGELEN Proberen om de bewegingen en de werkhoudingen in de mate van het mogelijke te variëren. De juiste handelingen en houdingen aannemen (benen lichtjes gespreid, schouders zo laag mogelijk, werken op een hoogte die afgestemd is op uw lengte,…). U informeren over de risico’s die slechte werkhoudingen / -handelingen inhouden voor uw gezondheid. Afwisselen van hand, om de last te verdelen. Uw machines / uw werktuigen indien mogelijk aanpassen aan uw lichaam. Rusttijd nemen. Indien u veel repetitief werk moet verrichten, de veiligheidsverantwoordelijke binnen het bedrijf of de werkgever of uw vertegenwoordiger inzake gezondheid en veiligheid raadplegen om de negatieve gevolgen hiervan voor uw gezondheid, te voorkomen (zie hoofdstuk «Algemene organisatie van de gezondheid en de veiligheid in de bedrijven» pagina 56).

Veel voorwerpen, meubels, enz. voortduwen, optillen en verplaatsen.


19


C. Onderste ledematen (heupen, voeten, knieën) SYMPTOMEN Pijn en artrose in de heupen en de knieën.

GEVAREN Gehurkte, voorovergebogen, rechtopstaande houdingen meerdere keren per uur, veroorzaken pijn in de knieën. Frequente buiging van de knieën. Plaatsgebrek om de knieën goed te buigen.

PREVENTIEMAATREGELEN Proberen om de bewegingen en de werkhoudingen in de mate van het mogelijke te variëren. De juiste handelingen en houdingen aannemen (werken op één knie of in de positie op handen en voeten). U informeren over de risico’s die slechte werkhoudingen / -handelingen inhouden voor uw gezondheid. Rusttijd nemen. Indien u veel repetitief werk moet verrichten, uw werkgever of uw vertegenwoordiger inzake gezondheid en veiligheid raadplegen om de negatieve gevolgen hiervan voor uw gezondheid, te voorkomen.

20



BESCHERMING VAN HET MOEDERSCHAP Bepaalde manuele hanteringen van zware lasten, bepaalde bewegingen en werkhandelingen kunnen gezondheidsproblemen veroorzaken voor de foetus en/of ertoe leiden dat de placenta loskomt. De werkgever moet dus elk risico voor de veiligheid of de gezondheid evalueren, evenals alle gevolgen voor de zwangerschap van de werkneemsters of de borstvoeding. De werkgever moet een voorlopige organisatie van de arbeidsomstandigheden en/of van de arbeidstijd voorzien om dit risico te voorkomen. Indien dit niet mogelijk is, dient hij te zorgen voor een overplaatsing. Indien deze overplaatsing niet mogelijk is, moet de werkneemster (volgens de nationale wetten en praktijken) tijdens de vereiste periode vrijgesteld worden.


21

3. Gevaarlijke producten

RISICO’S DIE VERBAND HOUDEN MET GEVAARLIJKE STOFFEN RISICO’S VAN BRAND OF ONTPLOFFING B . R ISICO’S VOOR DE GEZONDHEID C. R ISICO’S VOORHET MILIEU A.

ETIKETTEN VEILIGHEIDSFICHES PICTOGRAMMEN BESCHERMING VAN HET MOEDERSCHAP

Nooit twee producten mengen

T

ijdens de schoonmaakwerken worden tal van chemische producten gebruikt. Dit zijn stoffen die gevaarlijk kunnen zijn, aangezien ze brand of ontploffingen kunnen veroorzaken of schadelijk kunnen zijn voor uw gezondheid en voor het milieu. U moet de producten dus leren kennen en op de hoogte gesteld worden van de risico’s die deze producten inhouden.

22

Toepasselijke richtlijnen : 89/391 I 89/656 I 90/394 I 91/155 92/58 I 92/85 I 93/112 I 98/24


Gevaarlijke producten

RISICO’S VAN GEVAARLIJKE STOFFEN A. Brand- of ontploffingsg evaar

B. Risico’s voor de gezondheid

Branden en ontploffingen kunnen worden veroorzaakt door chemische producten. Dankzij de tussenkomst van de werknemers, kunnen de effecten in het algemeen snel worden beheerst en zijn de gevolgen niet te groot. Zij kunnen echter zware brandwonden, zelfs met de dood tot gevolg, of ook belangrijke materiele schade veroorzaken.

Er bestaan chemische producten die gevaarlijk kunnen zijn voor uw gezondheid.Naargelang van hun kenmerken, van de manier waarop ze binnendringen in het lichaam en van de opgenomen hoeveelheid, kunnen ze uw gezondheid min of meer ernstig schaden. De chemische producten kunnen binnendringen in uw organisme:

Drie soorten producten kunnen brand of ontploffingen veroorzaken:

DOOR INHALATIE (via de mond en de neus): verontreinigende stoffen zijn soms aanwezig in de lucht die wordt ingeademd.

— (licht of zeer licht) ontvlambare producten — oxyderende producten (producten die de verbranding activeren of onderhouden)

DOOR INNAME (door de mond):chemische producten kunnen ongewild ingeslikt worden als de handen naar de mond worden gebracht om te roken, om te eten, of zelfs om zich af te drogen.

— ontplofbare producten. DOOR CONTACT MET DE HUID EN DE OGEN: veel stoffen dringen binnen in het lichaam via de huid en de ogen. DOOR CONTACT MET EEN OPEN KWETSUUR: via een wonde komen de gevaarlijke stoffen rechtstreeks in de bloedsomloop terecht. Vier producten kunnen schadelijk zijn voor uw gezondheid: — de giftige (en zeer giftige) producten; — de schadelijke producten; — de irriterende producten; — de corrosieve producten.


C. Risico’s voor het milieu Er bestaan chemische producten die gevaar kunnen opleveren voor het milieu (de ozonlaag, organismen die in het water leven,…). Deze producten en in het bijzonder hun restanten moeten worden behandeld en verwijderd volgens de bijzondere voorschriften, teneinde het milieu niet in gevaar te brengen.

Om u op de hoogte te stellen van deze g evaarlijke producten,werd in een reeks Europese richtlijnen een systeem uitg ewerkt voor de etikettering van de producten en het opstellen van veiligheidsfiches. Aan de hand van de etiketten en de informatiebladen kunt u,als gebruikers, het product en de bijbehorende g evaren identificeren, evenals de te nemen voorzorgsmaatregelen. Uw werkg ever is ertoe gehouden om u de nodige instructies te g even met betrekking tot de gebruiksvoorwaarden van de schoonmaakproducten. Hij dient u ook op de hoogte te stellen van de risico’s die deze producten met zic h kunnen brengen voor uw gezondheid.Hij kan dit doen met behulp van een gebruikshandleiding.

23


ETIKETTEN De reglementaire etikettering van de stoffen en de gevaarlijke preparaten is een eenvoudige manier om u te informeren en u te wijzen op de gevaren die samenhangen met het gebruik ervan. Als de producten overgegoten worden in andere houders, moet het etiket systematisch aangebracht worden op de nieuwe houders. Deze etikettering bestaat onder andere uit één of meer gevaarsymbolen en een beperkt aantal risicoaanwijzingen of veiligheidsaanbevelingen.

Het etiket verstrekt u onmiddellijke informatie over het product en stelt u in staat om vergissing en en foute aanwendingen te voorkomen. Het etiket is zeer waardevol ingeval van een ongeval. U vindt op het etiket immers nuttige aanwijzingen voor de te volgen procedure ingeval van een ongeval:

«Ingeval van contact met de ogen, onmiddellijk en overvloedig spoelen met water en deskundig advies inwinnen»; «Ingeval van contact met de huid, het lichaamsdeel in kwestie spoelen met water»; «Bevlekte of bespatte kledingstukken onmiddellijk uitdoen»; «Niet doen braken ingeval van inslikken»…

Eén of twee pictogrammen (universele symbolen) die overeenkomen met de risico’s die de stof of het preparaat inhoudt

LAB-LAMBERT

De naam, het adres, het telefoonnummer van de fabrikant, de verdeler of de invoerder

22, avenue des Arcs 1000 Bruxelles Tél : (02) 222.22.22

C-Corrosief

Veiligheidsaanbeve lingen (S xx)

24

S 26 : Bij aanraking met de ogen onmiddellijk overvloedig met water spoelen en een specialist raadplegen. S 28 : Na aanraking met de huid onmiddelijk wassen met veel water. S 45 : Ingeval van ongeval of indien men zich onwel voelt onmiddellijk een arts raadplegen (indien mogelijk hem het etiket tonen).

KalkStop

De identiteit, de naam van het product

Sanitairontkalker

R 34 : Veroorzaakt brandwonden Schriftelijke aanwijzingen met betrekking tot de risico’s (R xx) Gezondheid & veiligheid in de sector van de schoonmaak van kantoren


VEILIGHEIDSFICHES DE VEILIGHEIDSFICHE BEVAT ZESTIEN VERPLICHTE RUBRIEKEN: De veiligheidsfiche is een document dat, voor een bepaald chemisch product, een groot aantal bijkomende gegevens verstrekt met betrekking tot de gevaren voor de gezondheid en voor het milieu, evenals aanwijzigen met betrekking tot de beschermingsmiddelen en de te nemen noodmaatregelen. Dit blad wordt opgesteld door de fabrikant, de invoerder of de verkoper van een stof of van een gevaarlijk preparaat en moet overgemaakt worden aan de verantwoordelijke van uw bedrijf, die de risico’s waaraan u wordt blootgesteld, moet identificeren en evalueren. Uw werkgever dient ervoor te zorgen dat u en/of uw vertegenwoordigers toegang hebben tot deze bladen.


1

Identificatie van het chemisch product en van de natuurlijke persoon of de rechtspersoon die verantwoordelijk is voor de commercialisering van het product.

2

Gegevens over de bestanddelen.

3

Identificatie van de gevaren.

4

Beschrijving van de eerste hulp die moet worden geboden ingeval van nood.

5

Brandbestrijdingsmaatregelen.

6

Maatregelen die moeten worden getroffen indien de stof ongewild vrijkomt.

7

Voorzorgsmaatregelen voor de opslag, het gebruik en de omgang met het product.

8

Controleprocedures voor de blootstelling van de werknemers en kenmerken van de persoonlijke beschermingsmiddelen.

9

Natuurkundige en chemische eigenschappen.

10

Stabiliteit van het product en reactiviteit.

11

Toxicologische gegevens.

12

Ecotoxicologische gegevens.

13

Informatie over de mogelijkheden inzake afvalverwijdering.

14

Informatie over het transport.

15

Wettelijk verplichte informatie.

16

Verdere gegevens.

25


PICTOGRAMMEN Op alle verpakkingen, bussen en flacons moet verplicht een etiket zijn aangebracht. Dit laat u toe het product en zijn toepassingsvoorwaarden te kennen. Op de etiketten zal u pictogrammen (universele symbolen) terugvinden die u informatie verschaffen omtrent de risico’s verbonden aan het gebruik van het product. U moet dus de betekenis van deze pictogrammen kennen.

A. Brand- of ontploffingsg evaar SYMBOOL

BETEKENIS

BESCHRIJVING VAN DE RISICO’S


F – Licht ontvlambaar

Producten die zeer gemakkelijk kunnen ontvlammen onder invloed van een energiebron (vlam, vonk…), bij kamertemperatuur.

Niet roken

F+ – Zeerlicht ontvlambaar

Producten die zeer gemakkelijk kunnen ontvlammen onder invloed van een energiebron (vlam, vonk…), zelfs onder 0°.

Niet roken. De producten opslaan op een goed geventileerde plaats.

O – Oxiderend

De ontvlambare producten (symbool F) goed gescheiden houden van de oxidatiemiddelen (O).

Producten die de verbranding kunnen bevorderen of activeren.

Niet gebruiken in de buurt van een warmtebron. Geen synthetische kleding dragen.

E – Ontplofbaar

Producten die kunnen ontploffen onder invloed van de warmte, schokken of wrijving.

Niet roken. Oververhitting voorkomen, beschermen tegen zonnestralen. Niet in de buurt van warmtebronnen, lampen, radiators,… plaatsen.

26



B. Risico’s voor de gezondheid SYMBOOL

BETEKENIS


T – Giftig

Producten die gevaarlijk zijn indien ze binnendringen in het organisme via de neus, de mond of de huid. Producten die het volledige organisme of slechts bepaalde organen kunnen aantasten:longen, lever, hart, zenuwen… Ze kunnen het organisme ernstige schade toedienen en zelfs de dood veroorzaken. Deze producten worden naargelang van de giftigheidgraad gekwalificeerd als Giftig en Zeer giftig of Schadelijk.

T+ – Zeer giftig


Niet roken Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) gebruiken om elk contact te voorkomen: handschoenen, masker, overall, bril,… Werken in goed geventileerde lokalen. Goede hygiëne:de handen wassen, niet eten tijdens het gebruik van de producten. De producten bewaren in hun oorspronkelijke verpakking.

Bepaalde van deze producten worden gedefinieerd als kankerverwekkende producten, omdat ze kanker kunnen veroorzaken. Andere producten worden gedefinieerd als mutagene producten, omdat ze kunnen leiden tot genetische mutaties die de oorzaak kunnen zijn van kankergezwellen of vruchtbaarheidsproblemen.

Xn – Schadelijk

De producten niet overhevelen in een fles voor voedingsmiddelen.


27


B. Risico’s voor de gezondheid SYMBOOL

(vervolg)

BETEKENIS



Xi – Irriterend

Producten die een ontstekingsreactie kunnen veroorzaken bij contact met de huid, de slijmvliezen, de ogen. Ze veroorzaken jeuk, rode vlekken, bindvliesontstekingen of ontstekingen van de luchtwegen.

Niet roken. De producten bewaren in hun oorspronkelijke verpakking. De ogen, de huid,… beschermen tegen spatten. Mengsels vermijden.

C – Bijtend

Producten die levend weefsel kunnen vernietigen (huid,…). Ze verbranden de huid en de slijmvliezen, en veroorzaken soms zeer ernstige letsels die kunnen leiden tot littekens.

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) gebruiken. Na gebruik het gezicht en de handen goed wassen. Het product steeds in water gieten, en niet omgekeerd.

C. Risico’s voor het milieu SYMBOOL

28

BETEKENIS



N – Gevaarlijk voor het milieu

Dit betreft stoffen die vervuilend of giftig zijn voor de fauna, de lucht, de ozonlaag,…

Het product en zijn afvalproducten behandelen (sorteren, recycleren, verwijderen) in overeenstemming met de wetgeving.



BESCHERMING VAN HET MOEDERSCHAP Bepaalde gevaarlijke stoffen kunnen de gezondheid van zwangere vrouwen en van het ongeboren kind in gevaar brengen. De werkgever moet dus elk risico voor de veiligheid of de gezondheid evalueren, evenals alle gevolgen voor de zwangerschap van de werkneemsters of de borstvoeding. De werkgever moet een voorlopige organisatie van de arbeidsomstandigheden en/of van de arbeidstijd voorzien om dit risico te voorkomen. Indien dit niet mogelijk is, dient hij te zorgen voor een overplaatsing. Indien deze overplaatsing niet mogelijk is, moet de werkneemster (volgens de nationale wetten en praktijken) tijdens de vereiste periode vrijgesteld worden.


29

4. Elektrische risico’s

U

wordt in uw activiteit geconfronteerd met het risico van elektrische ongevallen. Dergelijke ongevallen worden normaal veroorzaakt door defecte machines of apparatuur, hetzij door een gebrekkige elektrische installatie, hetzij door onachtzaamheden bij de bediening.

E en schakelaar, een stroomstekker of een elektrisch toestel nooit aanraken met natte handen.

HET ELEKTRISCH RISICO KAN GEVAARLIJKE GEVOLGEN MET ZICH BRENGEN,ZOALS: — ELEKTRISERING elektrische ontlading die opgenomen wordt door het lichaam en tetanische krampen opwekt in de spieren, waardoor het slachtoffer kan vallen.

Water, transpiratie en vloeistoffen vergroten de elektrische risico’s (elektrisering, elektrocutie).

— ELEKTROCUTIE elektrisering die de dood veroorzaakt door hartstilstand. — HUIDVERBRANDING brandwonden op zones die in contact kwamen met de elektrische stroom. — BRAND overbelasting of kortsluitingen kunnen brand of ontploffingen veroorzaken.

30

Toepasselijke richtlijnen : 73/23 I 89/654 I 92/58


Elektrische risico’s

Er zijn twee soorten risico’s die verband houden met het gebruik van de elektrische stroom:

HET RISICO VAN RECHTSTREEKS CONTACT PREVENTIEMAATREGELEN Voorbeeld: als u bij vergissing een beschadigde kabel met een blootliggende geleider vast neemt.

De draad over de schouder leggen bij het gebruik van de machines. Als er een stekker beschadigd is, dit onmiddellijk melden aan de gekwalificeerde persoon, die verantwoordelijk is voor de vervanging van de stekker. De goede staat van de kabels, verlengkabels en aansluitingen controleren. Doe-het-zelf-werk is verboden.Een defecte kabel nooit herstellen of vervangen. Ervoor zorgen dat de elektrische aansluiting gebeurt met behulp van strikt compatibele sokkels en stopcontacten. Nooit aan het snoer trekken om de stekkers van de toestellen uit het stopcontact te halen. Aan de stekker trekken en tegelijkertijd met de andere hand het stopcontact vasthouden.

HET RISICO VAN ONRECHTSTREEKS CONTACT Voorbeeld: indien het blootliggende gedeelte van de kabel in aanraking komt met een metalen deel van de eenborstelmachine die u bedient.

Controleren of het materiaal goed geïsoleerd en beschermd is.

De circuits niet overbelasten door verschillende stekkers in één en hetzelfde stopcontact te steken. Elke abnormale opwarming, elk elektrisch toestel dat zich in slechte staat bevindt en elke beschadigde schakelaar of stekker melden aan een verantwoordelijke persoon.

Trek nooit aan het snoer om de stekkers van de toestellen uit het stopcontact te halen. Trek aan de stekker en houd tegelijkertijd met de andere hand het stopcontact vast.

Elke anomalie van de machine of van het materiaal melden.


31

5. Arbeidsmiddelen: de machines

o

nder arbeidsmiddelen worden alle machines of installaties, of alle werktuigen verstaan die gebruikt worden bij het werk. In het kader van dit punt wordt de aandacht gevestigd op de risico’s die verband houden met het gebruik van machines zoals de eenborstelmachine, de shamponeermachine, de schrobzuigmachine en toestellen zoals de stofzuiger.

DE RISICO’S: SCHOKKEN VALPARTIJEN RUGPIJN OF SPIERPIJNEN ELEKTRISCHE RISICO’S RISICO’S DIE VERBAND HOUDEN MET DE TRILLINGEN VAN DE HANDEN EN DE ARMEN

De machines moeten in overeenstemming zijn met de Europese reglementering. De markering «CE» wijst erop dat de machine in overeenstemming is met de Europese vereisten.

32



Arbeidsmiddelen: de machines

SCHOKKEN GEVAREN Een schok verwijst naar een beweging van het voorwerp (een machine bijvoorbeeld) in de richting van de persoon.


De eenborstelmachines kunnen bijvoorbeeld schokken, vooral op het ogenblik dat ze aangezet worden.

Oplettend zijn op het ogenblik dat de eenborstelmachine aangezet wordt.

Struikelen over de elektrische voedingskabel.

Erop letten dat de kabel altijd achter de machine blijft.

Struikelen tijdens de hantering van de machine bij een hoogteverschil (trappen, treden).

Voorkomen dat de kabel zich aanspant ter hoogte van de knie.

VALPARTIJEN

Opletten voor oneffenheden in de vloer en voor treden. Borden of afschermingen gebruiken om de anderen te wijzen op het gevaar.

RUGPIJN OF SPIERPIJNEN De machines (evenals bepaalde toestellen en arbeidswerktuigen) kunnen rugpijn of spierpijnen veroorzaken, vooral omwille van hun gewicht en dus van hun moeilijke hanteerbaarheid, van de kracht die vereist is om ze in werking te stellen, en van de handelingen en houdingen die vereist zijn om ze te gebruiken.

Machines optillen, vervoeren of verplaatsen zonder de juiste houdingen aan te nemen.

Indien de machine te zwaar is, ver voert u ze met twee personen.Zorg ervoor dat de drager die neerhurkt zijn rug recht houdt.

Foute bewegingen bij de hantering van de machines.

De machines aanpassen aan uw lichaam.

Onvoldoende ergonomische machines (niet regelbaar, te zwaar). Machines die te veel kracht vergen om gehanteerd te worden.

De goede werkhandelingen en houdingen aannemen (zie «Manueel hanteren van lasten en werkhoudingen», pagina’s 16 tot 21).

Machines die trillen. De risico’s en risicofactoren in de schoonmaaksector

33

Arbeidsmiddelen: de machines

ELEKTRISCHE RISICO’S GEVAREN Er bestaan risico’s van elektrisering, elektrocutie en huidverbranding bij het gebruik van machines.

Het gebruik van elektrische machines in een vochtige omgeving houdt altijd een potentieel risico in voor elektrische ongevallen.


Elektrische machines in werking stellen met natte handen of voeten.

Het goede onderhoud van de machines controleren.

Werken op natte vloeren.

Elk probleem dat elektrische risico’s veroorzaakt melden aan uw verantwoordelijke.

Een machine gebruiken zonder de elektrische risico’s van de machine te kennen. Proberen om de machine zelf te herstellen. Draden die onder een eenborstelmachine lopen. Niet-geïsoleerde of slecht geïsoleerde machines.

De staat van de kabels, de verlengkabels en de stopcontacten controleren. Nooit aan het snoer trekken om de stekkers van de toestellen uit het stopcontact te halen. Aan de stekker trekken en tegelijkertijd met de andere hand het stopcontact vasthouden. De kabel over de schouder dragen tijdens het werk. Defecte machines laten herstellen door een bevoegde persoon.

TRILLINGEN VAN DE HANDEN EN DE ARMEN Het gaat om trillingen van de machines die doorgegeven worden aan de mens via de handen. De trillingen hebben voornamelijk betrekking op de handen en de armen. Dit betreft voornamelijk de werknemers die gebruikmaken van de eenborstelmachines. De risico’s die verband houden met de trillingen zijn afhankelijk van de kenmerken van de machines en de duur van het gebruik van de machines. De gezondheidsproblemen zijn de volgende: — prikkelingen — verstijving — verminderde gevoeligheid van de tastzin — beperking van de bewegingen en pijn ter hoogte van de gewrichten van de hand en de arm — witte of blauwe handen of vingers.

34

Machines die (veel) trillen. Machines in slechte staat. De eenborstelmachine te lang gebruiken (zonder pauze).

De gebruikstijd van de eenborstelmachine in de mate van het mogelijke beperken, door andere taken te verrichten. Het hele lichaam warm houden, vooral de handen. De machine tijdens het werk zo licht mogelijk vasthouden (dan zijn de trillingen minder hevig). De machine verwijderd houden van het lichaam. Ervoor zorgen dat de machines goed onderhouden worden. Elk technisch probleem melden aan de verantwoordelijke. Niet roken (de nicotine vernauwt de bloedvaten van de handen en de vingers en verhoogt de risico’s die verband houden met trillingen). Gezondheid & veiligheid in de sector van de schoonmaak van kantoren

6. De arbeidsomgeving: minimumvoorschriften

D

e arbeidsomgeving verwijst naar de fysieke omstandigheden waarin u uw activiteit uitoefent. Uw werkgever moet u een arbeidsomgeving garanderen waarin uw gezondheid, uw veiligheid en uw welzijn op het werk gevrijwaard zijn.

Het feit dat u een werknemer bent van een ander bedrijf dan het bedrijf waarin u werkt, verandert niets aan uw recht om te genieten van een arbeidsomgeving die de volgende kenmerken heeft.

UW WERKGEVER MOET U, ONDER ANDERE, HET VOLGENDE GARANDEREN: GEZONDE LUCHT, IN EEN VOLDOENDE GROTE HOEVEELHEID.

ER MOETEN AFZONDERLIJKE KLEEDKAMERS of een afzonderlijk gebruik van de kleedkamers voorzien worden voor de mannen en voor de vrouwen.

EEN GESCHIKTE TEMPERATUUR voor uw organisme. De temperatuur mag niet te hoog zijn (risico van slaperigheid, gevoel van ongemak, grotere inspanning om waakzaam te blijven) en niet te laag zijn (minder manuele beheersing en dus meer risico’s voor ongevallen).

DE AANWEZIGHEID VAN EEN VEILIGHEIDS- EN/OF GEZONDHEIDSSIGNALERING OP HET WERK als de risico’s niet vermeden kunnen worden of onvoldoende beperkt kunnen worden aan de hand van de technische middelen voor collectieve bescherming of van maatregelen, methoden of procédés voor de organisatie van het werk.

PASSENDE VERLICHTING om vermoeidheid van de ogen te vermijden, algemene vermoeidheid, hoofdpijn, stress, ongevallen.

EEN VEILIGE ELEKTRISCHE INSTALLATIE die geen brandgevaar inhoudt en geen risico’s inhoudt voor elektrische ongevallen door rechtstreeks of onrechtstreeks contact.


VOORZIENINGEN OM BRAND TE BESTRIJDEN en, indien nodig, branddetectors en alarmsystemen. EEN MARKERING OP OOGHOOGTE OP DOORZICHTIGE DEUREN. op het traject van de noodwegen, DEUREN DIE VAN BINNENUIT GEOPEND KUNNEN WORDEN ZONDER SPECIALE HULP. MECHANISCHE DEUREN EN POORTEN die geen risico’s inhouden voor ongevallen.


35

De arbeidsomgeving: minimumvoorschriften

DE RESPECTIEVE VERANTWOORDELIJKHEDEN UW WERKGEVER MOET: u op de hoogte stellen van de risico’s die verband houden met uw arbeidsplaatsen; samenwerken met het bedrijf waar u ingezet wordt om te garanderen dat u toegang zult hebben tot kleedkamers en dat u zult werken in een voldoende verlichte en geventileerde arbeidsplaats.

36

U MOET: de instructies opvolgen; elke anomalie melden met betrekking tot uw arbeidsomgeving.

DE KLANT MOET : samenwerken met uw bedrijf om uw gezondheid, uw veiligheid en uw welzijn op uw arbeidsplaats te garanderen; zich ervan vergewissen dat u wel degelijk de vereiste instructies gekregen hebt met betrekking tot de risico’s voor uw gezondheid en uw veiligheid tijdens uw activiteit in zijn onderneming; het technisch onderhoud garanderen van de arbeidsplaatsen en de verschillende installaties, en het regelmatig onderhoud en de controle van de werking van de veiligheidsinstallaties en -voorzieningen garanderen; zorgen voor of zich vergewissen van de aanwezigheid van een veiligheids- en/of gezondheidssignalering op het werk, als de risico’s niet voorkomen kunnen worden of onvoldoende beperkt kunnen worden aan de hand van de technische middelen voor collectieve bescherming of van maatregelen, methoden of procédés voor de


7. Risico’s van geweld (intimidatie en agressie)

O

nder intimidatie op de arbeidsplaats dient elk misbruik te worden verstaan dat zich meer bepaald uit in de vorm van gedragingen, woorden, daden, gebaren en geschriften die afbreuk kunnen doen aan de waardigheid of aan de lichamelijke of morele integriteit van een persoon, de betrekking van deze persoon in gevaar kunnen brengen of het arbeidsklimaat kunnen verslechteren. Morele intimidatie en seksuele intimidatie zijn ernstige geweldplegingen en kunnen de oorzaak zijn van: — stress — depressie

— angst — problemen op het vlak van zelfrespect — hoofdpijn — slapeloosheid — arbeidsongevallen Dit onrechtmatig gedrag jegens u kan afkomstig zijn van verschillende bronnen.Wij beperken ons hier tot agressie en intimidatie binnen uw bedrijf en tot agressie van werknemers en/of verantwoordelijken van het bedrijf dat klant is.

GEWELD TUSSEN COLLEGA’S OF TUSSEN EEN OVERSTE EN EEN ONDERGESCHIKTE GEWELD VANWEGE LEDEN VAN HET BEDRIJF DAT KLANT IS JEGENS DE WERKNEMER RISICO VAN LICHAMELIJK GEWELD OF AGRESSIE



37

Risico’s van geweld (intimidatie en agressie)

GEWELD TUSSEN LEDEN VAN HET BEDRIJF VORMEN VAN GEWELD Alle vormen van morele intimidatie (mobbing), met name:


— Constant kritiek uitoefenen.

Van in het begin te kennen ge ven dat een situatie of een houding onaanvaardbaar is voor u.

— Iemand verplichten om alleen te werken (als vergelding).

Het probleem niet laten escaleren.

— Systematisch en duidelijk twijfelen aan de capaciteiten van de anderen.

Openlijk praten over het probleem tegen de collega’s met wie u werkt.

— Professionele promotie verhinderen, ondanks de capaciteiten en de verdiensten van de betrokken persoon.

Praten met de toegewezen vertrouwenspersoon in het bedrijf.

— De personen bedreigen in het openbaar of onder vier ogen. — Regelmatig verwijten uiten. — Blijk geven van ostracisme. — Overdreven toezicht uitoefenen.

Uw kritische ingesteldheid behouden (weigeren om goede redenen te vinden voor het geweld). De verantwoordelijke van de personeelsdienst / de preventieafgevaardigde op de hoogte stellen.

Elke vorm van racisme, discriminatie.

Indien u niet de enige betrokkene bent, vragen aan de verantwoordelijken van uw bedrijf om een onderzoek te voeren en maatregelen te treffen om een oplossing te vinden.

De werknemers verplichten om zware arbeidsvoorwaarden te aanvaarden.

Uw bedrijf aanmoedigen om een beleid aan te nemen tegen racistische en discriminerende verklaringen.

De collega’s seksueel intimideren.

Moeilijk te verwezenlijken doelstellingen vooropstellen. Dreigen met ontslag als chantage.

38


Risico’s van geweld (intimidatie en agressie)

GEWELD VANWEGE LEDEN VAN HET BEDRIJF D AT KLANT IS JEGENS DE WERKNEMER VORMEN VAN GEWELD


Uw begroetingen niet beantwoorden.

De problemen niet laten aanslepen.

U niet aankijken.

Uw kritische ingesteldheid behouden (weigeren om goede redenen te vinden voor het geweld).

Uw aanwezigheid negeren. U verhinderen (het u lastig maken) om uw werk te doen. U ervan beschuldigen gestolen te hebben of verantwoordelijk te zijn voor eender welke schade. Kwaadspreken over u tegen andere personen of de verantwoordelijken van uw bedrijf. Racistische of discriminerende uitspraken doen over u.

Praten met de toegewezen vertrouwenspersoon in het bedrijf. De werfverantwoordelijke inlichten. De verantwoordelijke van de personeelsdienst / de preventieafgevaardigde inlichten. Inlichtingen inwinnen bij de verantwoordelijken over de manier waarop u moet reageren op dergelijke situaties. Indien u niet de enige betrokkene bent, vragen aan de verantwoordelijken van uw bedrijf om een onderzoek te voeren samen met het bedrijf dat klant is.

U seksueel intimideren.

RISICO VAN LICHAMELIJK GEWELD OF AGRESSIE GEVAREN De risico’s van fysieke agressie zijn eerder zeldzaam op de arbeidsplaatsen.Maar er kan ook een risico zijn van aanvallen op weg van en naar het werk.

Uw arbeidsplaats alleen verlaten.

Waakzaam zijn.

Uw arbeidsplaats ‘s avonds zeer laat verlaten.

Garanderen dat u redelijk snel iemand kunt contacteren.

‘s Morgens zeer vroeg vertrekken thuis om te gaan werken.

Inlichtingen inwinnen over de eventuele preventiemaatregelen die getroffen kunnen worden.

Helemaal alleen werken op afgelegen plaatsen.

Uw werkg ever moet de risico’s van fysieke agressie evalueren en, indien nodig, maatreg elen treffen om deze risico’s te voorkomen. De risico’s en risicofactoren in de schoonmaaksector


De werknemer zou bijvoorbeeld de volgende maatregelen kunnen treffen: een systeem van georganiseerde verplaatsingen invoeren, met het bedrijf dat klant is onderhandelen over een nieuw

uurrooster (een uur later of een uur vroeger vertrekken kan soms een groot verschil uitmaken), zich ervan vergewissen dat er veiligheidsvoorzieningen zijn (alarmen,…). 39

8. Stress op het werk

D

e stress op het werk heeft de laatste tijd een centrale plaats ingenomen, en ook uw activiteitensector is daar niet van gespaard. Het fenomeen van de stress mag niet alleen toegeschreven worden aan het werk. In het dagelijks leven wordt iedereen geconfronteerd met tal van stresssituaties. Hetgeen in dit hoofdstuk vermeld wordt, heeft echter wel degelijk betrekking op het fenomeen van de stress die verband houdt met het werk.

Stress treedt op als de vereisten die verband houden met het werk de resources overtreffen waarover de werknemer beschikt om zijn werk te doen. Stress is een natuurlijke reactie van personen op druk en te hoge eisen.

GEVOLGEN… LICHAMELIJKE GEVOLGEN Spierpijnen

Angst

Dermatitis (huidontstekingen)

Schuld

Hypertensie

Depressie

Eenzaamheid

Stress kan zeer uiteenlopende g evolgen hebben: — voor uw gezondheid — voor uw gezinsleven — voor uw sociaal leven — voor uw werkgever.

Vermoeidheid

Hoofdpijn

Slapeloosheid

Misselijkheid

Prikkelbaarheid

Seksuele stoornissen Hart- en vaatstoornissen Spijsverteringsstoornissen Slaapstoornissen

40

EMOTIONELE GEVOLGEN

Terneergeslagenheid Schrik Problemen op het vlak van zelfrespect



Stress op het werk

WELKE ZIJN DE F ACTOREN OF OORZAKEN VAN STRESS DE FYSIEKE OMGEVING DE TAAK DE ORGANISATIE VAN HET WERK DE SITUATIES VAN INTIMIDATIE, FYSIEK GEWELD OF AGRESSIE DE ARBEIDSVOORWAARDEN

DE PREVENTIE VAN STRESS Stress moet beschouwd worden als eender welk ander risico. Uw werkgever dient dit dus te beschouwen bij zijn evaluatie van de risico’s en hij dient zich in te spannen om de stress te elimineren of minstens te verminderen.

DE FYSIEKE OMGEVING OORZAKEN Een slechte verlichting. De temperatuur (te hoog of te laag).

PREVENTIEMAATREGELEN Elke anomalie met betrekking tot uw arbeidsomgeving melden aan de preventieverantwoordelijke en/of de werkgever en/of de vertegenwoordiger van de werknemers.

De ventilatie (gebrek aan frisse lucht). Beperkingen van de omgeving (slecht ontwerp van het gebouw, van het meubilair, van de installaties in het algemeen).

DE TAAK Te hoge werkbelasting (te veel bureaus, een oppervlakte van te veel m2 om schoon te maken).

De repetitiviteit van de handelingen vermijden.

Gebrek aan informatie over de risico’s die verband houden met het werk.

In de mate van uw mogelijkheden, uw werk organiseren om eentonigheid te vermijden.

Gebrek aan opleiding omtrent de bediening van machines / toestellen.

De pauzes nemen waarop u recht hebt.

Onvoldoende steun. Constante druk om de doelstellingen te verwezenlijken. Hoog werktempo. Onvoorziene situaties. Repetitief en eentonig werk. De risico’s en risicofactoren in de schoonmaaksector

41

Stress op het werk

DE ORGANISATIE VAN HET WERK OORZAKEN


Einde van de werktijd zeer laat ‘s avonds.

Uw werkgever raadplegen.

Onderbroken uren.

Uw vertegenwoordigers raadplegen.

Gebrek aan informatie.

Proberen om een goede werksfeer te creëren.

Gebrek aan opleiding. Gebrek aan overleg en deelname. Slechte taakverdeling. Weinig invloed op de manier waarop uw werk georganiseerd wordt. Begin van de werktijd zeer vroeg ‘s morgens. Niet-bevredigende tussenmenselijke relaties. Geïsoleerd werk. Te veel of te weinig toezicht.

DE PREVENTIE VAN STRESS Om stress te voorkomen is het aangeraden om de spanningen, die zich gedurende de dag opgebouwd hebben, weg te werken door na het werk ontspannende activiteiten te ondernemen (sporten,…)

DE SITUATIE VAN INTIMIDATIE, FYSIEK GEWELD OF AANVALLEN Zie hoofdstuk «Risico’s van geweld (intimidatie en aanvallen)» pagina 37.

DE ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN Laag inkomen. Onveiligheid van de tewerkstelling. Beperkte toekomstperspectieven. Sociaal minderwaardig imago van de werknemer.

42


9. Organisatie van het werk

D

e uitdrukking «organisatie van het werk» verwijst naar de definitie en de verdeling van de functies, de taken, de methoden, de instructies en de werktechnieken… maar ook naar de keuze van de te gebruiken machines of de plaatsen waar de producten opgeslagen worden, enz.Deze term omvat dus tal van elementen. De organisatie van het werk kan de oorzaak zijn van heel wat risico’s voor de gezondheid en de veiligheid op het werk. Wij verwijzen in deze handleiding naar vier belangrijke elementen:

TOEKENNING EN DEFINITIE VAN DE TAKEN INFORMATIE EN OPLEIDING VAN WERKNEMERS UURROOSTER GEÏSOLEERD WERK

TOEKENNING EN DEFINITIE VAN DE TAKEN RISICOSITUATIES Bij de aanvang van uw activiteit wordt u gezegd «wat u moet doen», «hoe u het moet doen», «op hoeveel tijd u het moet doen» en als u in team werkt: «wie wat doet». Deze organisatie van het werk schept soms risicosituaties, voornamelijk: — als de omstandigheden om de taken uit te voeren niet aangepast zijn aan de mens, aan zijn fysieke en mentale mogelijkheden; — als er een te groot verschil is tussen de organisatie van het werk op papier (de theoretische organisatie) en de organisatie van het werk in wer kelijkheid.Dit leidt ertoe dat de werknemer te vaak op een onvoorziene manier moet handelen en dus meer risico’s loopt.



Onvoldoende pauzeertijd.

Uw werkgever raadplegen.

Onvoldoende tijd om te doen wat er gedaan moet worden.

De vertegenwoordiger van de werknemers raadplegen.

Weinig afwisseling in de taken, repetitief en eentonig werk. Geen voorspelling van de risico’s of van de verplichtingen die opgelegd worden door de klant. Er wordt geen rekening gehouden met de kenmerken en de beperkingen van de omgeving (meubilair, gebrek aan stopcontacten,…). Slechte werkverdeling binnen het team.


43

Organisatie van het werk

INFORMATIE EN OPLEIDING VAN DE WERKNEMERS Het gebrek aan informatie over de risico’s die verband houden met uw arbeidsplaats en het gebrek aan opleiding om uw activiteit uit te voeren, kunnen de oorzaak zijn van ongevallen en beroepsziekten.

UW WERKGEVER MOET:

U MOET:

u informeren over de risico’s. u informeren over de beschermings- en preventiemaatregelen en -activiteiten die zowel betrekking hebben op de onderneming waar u zult wer ken als op uw werk en/of functie.

naargelang van uw mogelijkheden, zorgen voor uw veiligheid en uw gezondheid, evenals de veiligheid en de gezondheid van de andere personen die feitelijk betrokken zijn bij uw daden of uw opdrachten, in overeenstemming met uw opleiding en de instructies van uw werkgever.

u een behoorlijke opleiding garanderen die afgestemd is op de veiligheid en de gezondheid. u een specifieke opleiding garanderen die toegespitst is op uw werk of uw functie. u een opleiding garanderen naar aanleiding van:

UURROOSTER

— uw aanwerving; — een overplaatsing of verandering van functie; — de invoering van een wijziging van arbeidsmiddelen; — de invoering van een nieuwe technologie.

In de sector van de schoonmaak van kantoren, komt het zeer vaak voor (dat kan variëren) dat de werknemers onderbroken uren hebben en hun activiteit uitvoeren buiten de werkuren van het bedrijf dat een beroep doet op hun diensten. De onderbroken arbeidsdagen, de vroege aanvangsuren en de late einduren hebben een invloed op: — uw persoonlijk leven en uw gezinsleven; — uw organisme (verandering van het slaappatroon en de spijsverteringsfuncties); — uw persoonlijke veiligheid (risico’s van agressie). In de mate dat de arbeidsuren een rechtstreekse invloed hebben op uw gezondheid en uw welzijn op het werk, moet uw werkgever hier rekening mee houden bij zijn evaluatie van de risico’s en dus bij de onderhandelingen over de arbeidsuren met het bedrijf dat klant is.

44


Organisatie van het werk

GEÏSOLEERD WERK GEVAREN De geïsoleerde werknemers zijn diegenen die alleen werken, zonder rechtstreeks of nauwgezet toezicht, over het algemeen op kleine werven waar het werk kan worden verricht door slechts één persoon. Geïsoleerd werk is niet illegaal, het is toegelaten naargelang van het resultaat van de risicoevaluatie die gemaakt wordt door de werkgever.

Ongevallen, ongemakken die een onmiddellijke noodactie vereisen. Aanvallen, seksuele intimidatie. Moeilijkheid om correct te reageren op noodsituaties of onvoorziene situaties.

PREVENTIEMAATREGELEN U moet snel andere personen kunnen verwittigen (van uw bedrijf of het bedrijf dat klant is). U moet uw overste op de hoogte stellen van elke omstandigheid die een gevaar kan inhouden voor uw veiligheid en uw gezondheid.

Indien na een evaluatie van de risico’s blijkt dat de risico’s te hoog zijn om een werknemer op een geïsoleerde manier te laten werken, dan moet de werkgever het werk op een andere manier organiseren. Indien u geïsoleerd moet werken, is het de plicht van uw werkgever om uw gezondheid, uw veiligheid en uw welzijn op het werk te garanderen. ER KAN GEADVISEERD WORDEN AAN DE WERKGEVER OM: zich ervan te vergewissen dat de geïsoleerde werknemer snel iemand kan verwittigen; regelmatig toezicht te garanderen; de werknemer op de hoogte te stellen van de risico’s waartegen hij eventueel het hoofd zou moeten bieden; een goede opleiding van de werknemers te garanderen, zodat ze op een bevredigende manier kunnen reageren op onvoorziene situaties; bij de evaluatie van de risico’s overleg te garanderen met het bedrijf dat klant is, zodat alle risico’s die verband houden met het geïsoleerd werk duidelijk geïdentificeerd zijn.


45

De Persoonlijke Beschermingsmiddelen PBM

Het gebruik van deze PBM is afhankelijk van het werk, de te gebruiken chemische producten en de omgeving. De handschoenen en de werkkleding zijn de meest gebruikte PBM. Soms zijn ook brillen, maskers, oordopjes en veiligheidsschoenen vereist.

e PBM (persoonlijke beschermingsmiddel en) zijn de middelen ( h a n d s ch o e n e n , s ch o e n e n , bril,…) die u draa gt om zich te beschermen tegen één of m eer ri s ic o’s d ie een bedreiging kunnen vormen voor uw gezondheid en uw veiligheid.

D

De PBM moeten in overeenstemming zijn met de Europese reglementering. De vermelding «CE» wijst erop dat de PBM in overeenstemming zijn met de Europese vereisten op het vlak van veiligheid en hygiëne. Bij de PBM wordt een informatiebericht van de fabrikant gevoegd, met tal van inlichtingen (naam van het PBM, naam en adres van de fabrikant, symbolen of pictogrammen, voorschriften voor het gebruik, de opslag, het onderhoud, enz.).

DE PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN (PBM) — DE HANDSCHOENEN — DE WERKKLEDIJ (DE SCHORT) — DE VEILIGHEIDSSCHOENEN — DE BRIL — HET MASKER — DE OORDOPJES OF DE HELM

47

De Persoonlijke Beschermingsmiddelen

DE PBM: HET LAATSTE REDMIDDEL De PBM zijn de laatste beschermingsbarrière. Het gebruik van de PBM is gerechtvaardigd als: — het onmogelijk is om het risico te elimineren; — het onmogelijk is om collectieve beschermingsmaatregelen in te voeren; — er nog een risico aanwezig is, ondanks de collectieve beschermingsmaatregelen.

De PBM moeten de vermelding «CE» dra gen, wat erop wijst dat de PBM in overeenstem ming zijn met de bepalingen van de Gemeenschap.

Welke zijn de PBM die het meest rechtstreeks betrekking hebben op uw activiteit?

DE HANDSCHOENEN CHEMISCHE RISICO’S

MECHANISCHE RISICO’S

De handschoenen zijn noodzakelijk ingeval van chemische of thermische risico’s (warme vloeibare producten) of mechanische risico’s (wrijving, snijwonde, prik,…). Het etiket van de handschoenen bevat naast de algemene informatie die van toepassing is op alle PBM, ook de volgende informatie: — de maat (6 maten:6-11) — een pictogram dat de risico’s aangeeft waartegen de handschoen bescherming biedt, evenals de eventuele prestatieniveaus. Deze prestatieniveaus worden gegradueerd van 1 tot 4, 5 of 6.Hoe hoger het cijfer, hoe beter de prestaties.

48


DIT PICTOGRAM GEEFT AAN DAT DE

DIT PICTOGRAMGEEFT

AAN DAT DE

HANDSCHOENEN GETEST WERDEN OP

HANDSCHOENEN GETESTWERDEN OP

CHEMISCHE RISICO’ S.

MECHANISCHE RISICO’S.



DE WERKKLEDING (schort, stofjas,…). Dit betreft niet altijd gewone werkkleding of een gewoon uniform. Deze kleding heeft ook tot doel u te beschermen. De werkkleding kan u beschermen tegen spatten, schokken en vlekken.

DE VEILIGHEIDSSCHOENEN De lage, hoge of halfhoge veiligheidsschoenen zijn noodzakelijk als u uw voeten en/of uw benen moet beschermen (tegen het risico van vallende voorwerpen, schokken of verplettering) en/of risico’s van uitglijden moet voorkomen.

DE BRIL

HET MASKER

Het dragen van de bril is verplicht telkens als u werken uitvoert waarbij u het risico loopt dat chemische producten in de ogen terechtkomen.

Het dragen van het masker is noodzakelijk om u te beschermen tegen gevaarlijke stoffen die eventueel in de lucht zitten die u inademt of als u stofbestrijdingswerken uitvoert (zeer stoffige werksfeer).

DE OORDOPJES OF DE HELM Het dragen van oordopjes of een helm is verplicht telkens als u werken uitvoert waarbij u blootgesteld wordt aan zeer hoge geluidsniveaus.

DE PBM KUNNEN OP HUN BEURT RISICO’S VEROORZAKEN GEVAREN De PBM kunnen op hun beurt risico’s veroorzaken. Deze risico’s houden verband met de staat en het gebruik van de PBM.

Het PBM is niet geschikt voor de te voorkomen risico’s. Het PBM wordt gebruikt door andere personen (en er werden geen specifieke maatregelen getroffen om de gezondheids- en hygiëneproblemen te voorkomen waaraan de verschillende gebruikers blootgesteld worden).

PREVENTIEMAATREGELEN De PBM correct gebruiken (volgens de instructies). De PBM uitsluitend gebruiken voor de voorziene doeleinden. De PBM na gebruik weer op hun plaats leggen.

Het PBM bevindt zich in slechte staat.

Elk defect van de PBM onmiddellijk melden aan de werkgever / de vertegenwoordiger inzake gezondheid en veiligheid.

Het PBM is niet comfortabel en hinderlijk bij het werk.

Ook elk ongemak en alle hinder bij het dragen van de PBM melden.

U hebt geen instructies gekregen omtrent het juiste gebruik van de PBM. U hebt geen informatie gekregen over de risico’s waartegen de PBM u beschermen.


49

Veiligheids& /of gezondheid signalering

e veiligheids- en/of gezondheidssignalering heeft tot doel uw aandacht te vestigen op situaties, activiteiten of bepaalde voorwerpen die mogelijk gevaren kunnen veroorzaken.

D

De veiligheids- en/of gezondheidssignalen zijn borden die in de nabijheid van de gevaarlijke plaats worden geplaatst, om de aandacht te trekken en een boodschap mee te delen.

Deze boodschap kan bestaan uit een verbod, een waarschuwing, een gebod of een eenvoudige aanwijzing. Met elke boodschap komt een bepaalde vorm en een bepaald kleur van bord overeen (rond, driehoekig, rechthoekig of vierkant, rood, geel, blauw, groen).

VORM

KLEUR

BETEKENIS

Rond

Rood

Verbod Gevaar - alarm

Rechthoekig of vierkant

Rood

Materiaal en uitrusting voor brandbestrijding

Driehoekig

Geel

Waarschuwing

Rond

Blauw

Gebod

Rechthoekig of vierkant

Groen

Redding of Noodsignaal Veiligheidssituatie

VEILIGHEIDS- EN/OF GEZONDHEIDSSIGNALERING BELANGRIJKSTE BORDEN

51

Veiligheids- en/of gezondheidssignalering

VERBODSBORDEN (signaal dat een bepaald gedrag verbiedt dat mogelijk gevaar kan inhouden of gevaar kan veroorzaken)

Verboden te roken

Vuur, open vlam en roken verboden

Verboden met water te blussen

Verboden voor voetgangers

Geen drinkwater

Geen doorgang voor onbevoegden

Verboden voor transportvoertuigen

Niet aanraken

WAARSCHUWINGSBORDEN (een signaal dat waarschuwt voor een risico of een gevaar)

Ontvlambare stoffen of hoge temperatuur

Explosieve stoffen

Oxiderende stoffen

Schadelijke of irriterende stoffen

Giftige stoffen

Bijtende stoffen

Gevaar voor elektrische spanning

Struikelen

Vallen door hoogteverschil

Gevaar

Transportvoertuigen

Hangende lasten

Lage temperatuur

Belangrijk magnetisch veld

Niet-ioniserende straling

Laserstraal

Biologisch gevaar

Radioactieve stoffen

52




GEBODSBORDEN (een signaal dat een bepaald gedrag voorschrijft)

Adembescherming verplicht

Gehoorbescherming verplicht

Veiligheidshelm verplicht

Veiligheidshandschoenen verplicht

Veiligheidspak verplichte

Veiligheidsschoenen verplicht

Oogbescherming verplicht

Gelaatsbescherming verplicht

Individueel veiligheidsharnas verplicht

Algemene gebod (eventueel samen met een ander bord)

Verplichte oversteekplaats (voor voetgangers)

REDDINGS- EN NOODBORDEN (een signaal dat aanwijzingen geeft met betrekking tot de nooduitgangen of de nood- of reddingsmiddelen). Richting naar een nooduitgang

Eerste hulp

Richting naar een EHBO-post of een reddingsvoorziening

Telefoon voor redding en eerste hulp

Draagberrie

Veiligheidsdouche

Ogen Spoelen

Plaats van een uitgang of richting naar een nooduitgang

Plaats van een nooduitgang

BRANDBESTRIJDINGSBORDEN (een signaal dat aanwijzingen geeft met betrekking tot het materiaal en de middelen voor brandbestrijding).

Telefoon voor de brandbestrijding

Brandslang


Ladder

Brandblusapparaat

Richting naar brandbestrijdingsmateriaal

53

Eerste hulp

H

et doel van de eerste hulp bestaat erin de gevolgen van een ongeval te beperken of zich ervan te vergewissen dat de lichamelijke letsels niet verergeren.

De werkgever moet de vereiste maatregelen treffen inzake eerste hulp. Hij dient de werknemers aan te stellen die verantwoordelijk zijn voor het verstrekken van eerste hulp. Deze werknemers moeten opgeleid worden, met een voldoende groot aantal zijn, en beschikken over het vereiste materiaal.

WELKE ALGEMENE HOUDING DIENT U AAN TE NEMEN INGEVAL VAN EEN ONGEVAL? 1

OBSERVEREN — de situatie evalueren.

2

BESCHERMEN — bijkomende ongevallen voorkomen (elk risico uitschakelen dat kan leiden tot een nieuw ongeval) — het slachtoffer in geen enkel geval verplaatsen — het slachtoffer beschermen tegen onderkoeling (toedekken).

3

ALARMEREN — bij de minste twijfel het alarm in werking stellen of de hulpdiensten (de geneesheer, het antigifcentrum) of de EHBO-er van de werf verwittigen.

3

MELDEN — elk ongeval moet gemeld worden aan de werkge ver.

De werkgever moet ook de vereiste relaties uitbouwen met externe diensten die gespecialiseerd zijn in eerste hulp, medische bijstand in nood, redding en brandbestrijding (de geneesheer, het antigifcentrum, de brandweer). De arbeidsplaatsen moeten uitgerust zijn met EHBO-materiaal (verbandkist, enz.). Het materiaal moet duidelijk aangegeven worden en gemakkelijk toegankelijk zijn. Om het hoofd te bieden aan de meest frequente ongevallen in uw sector, zijn goede vaardigheden vereist op het vlak van EHBO. Men wordt niet zomaar EHBO-er. Dat is de reden waarom we in dit hoofdstuk uitweiden over de algemene houding die u dient aan te nemen ingeval van een ongeval.

Indien u EHBO-er bent,handelt u volgens de opleiding die u gekregen hebt.

WEES NAUWKEURIG ALS U DE NOODDIENSTEN TELEFONISCH CONTACTEERT Stel u om te beginnen voor (naam, vanwaar u belt) en stel uw gesprekspartner ver volgens op de hoogte van het volgende: — waarover gaat het? (omstandigheden en soort ongeval) — waar is dit gebeurd? (exact adres van de plaats van het ongeval) — wie is getroffen? (toestand en aantal slachtoffers) — zijn er nog risico’s? (van brand, gevaarlijke producten,…)

55

Algemene organisatie van de gezondheid & de veiligheid IN DE BEDRIJVEN

H

et is de werkgever die verantwoordelijk is voor de organisatie van de veiligheid in het bedrijf. Hij moet de nodige maatregelen treffen om de veiligheid te garanderen en de gezondheid van zijn werknemers te beschermen. Deze maatregelen omvatten acties voor de preventie van de beroepsrisico’s, de terbeschikkingstelling van informatie en opleiding, evenals de uitbouw van een specifieke structuur en de toekenning van de vereiste middelen aan deze structuur. We herinneren nogmaals aan de verplichtingen van de werkgever: — voorkomen dat u blootgesteld wordt aan risico’s;

— de risico’s evalueren die niet vermeden kunnen worden; — de risico’s aan de bron aanpakken; — hetgeen gevaarlijk is vervangen door hetgeen niet gevaarlijk is, of minder gevaarlijk is; — eerst collectieve beschermingsmaatregelen treffen, dan pas individuele beschermingsmaatregelen; — u op de hoogte stellen van de risico’s; — u passende instructies geven; — u een goede opleiding garanderen.

ALGEMENE ORGANISATIE VAN DE GEZONDHEID EN DE VEILIGHEID IN DE BEDRIJVEN

57

Algemene organisatie van de gezondheid en de veiligheid in de bedrijven

DE DIENSTEN INZAKE BESCHERMING EN PREVENTIE De werkgever moet één of meer werknemers aanstellen die verantwoordelijk zijn voor de activiteiten inzake de bescherming en de preventie van beroepsrisico’s. Deze werknemers moeten over de nodige tijd beschikken om hun verplichtingen na te komen. Om de activiteiten inzake bescherming en preventie te organiseren, kan de werkgever een beroep doen op va a r d i g h e d e n (personen of diensten) buiten het bedrijf (arbeidsgeneesheren, personen die gespecialiseerd zijn in de evaluatie van de risico’s, in de uitwerking van preventieplannen, enz.).

HET OVERLEG EN DE DEELNAME VAN DE WERKNEMERS OP HET GEBIED VAN GEZONDHEID EN VEILIGHEID De werkgevers moeten u rechtstreeks raadplegen en / of uw vertegenwoordigers raadplegen, en dus uw deelname toelaten in het kader van alle problemen die verband houden met de veiligheid en de gezondheid op het werk.

ORGANISATIE VAN HET OVERLEG EN DE DEELNAME VAN DE WERKNEMERS Voor alle problemen die verband houden met de veiligheid en de gezondheid op het werk, moet de werkgever: — de werknemers en/of hun vertegenwoordigers raadplegen; — hun recht respecteren om voorstellen te doen; — hun evenwichtige deelname organiseren aan de organisatie van de te treffen maatregelen. Hij zal in het bijzonder de werknemers raadplegen die «specialisten» zijn op het vlak van de veiligheid voor het werk in het bedrijf en de vertegenwoordigers van de werknemers die dezelfde hoedanigheid hebben.Het overleg moet betrekking hebben op: A

elke actie die aanzienlijke gevolgen kan hebben voor de veiligheid en de gezondheid;

B

de aanstelling van de werknemers die verantwoordelijk zijn voor de activiteiten met betrekking tot de bescherming en de preventie van beroepsrisico’s en hun activiteiten op het vlak van de bescherming en de preventie van de risico’s;

C

de aanstelling van de werknemers die verantwoordelijk zijn voor: — activiteiten inzake bescherming en preventie — eerste hulp — brandbestrijding en de evacuatie van het personeel van het bedrijf;

D

het gebruik en de aard van de informatie met betrekking tot de evaluatie van de risico’s voor de veiligheid en de gezondheid op het werk en tot de groepen werknemers die blootgesteld zijn aan specifieke risico’s. In die zin zullen ze geraadpleegd worden voor: — de te nemen beschermingsmaatregelen (evenals het te gebruiken materiaal), — de lijst van werkongevallen die leidden tot meer dan drie dagen arbeidsonbekwaamheid, — de «ongevallen»-rapporten die bestemd zijn voor de bevoegde instanties;

E

de noodzaak om een beroep te doen op externe vaardigheden (ingeval van nood, rekening houdend met de ontoereikende vaardigheden binnen het bedrijf);

F

het ontwerp en de organisatie van de opleiding inzake veiligheid en gezondheid voor alle werknemers.

NB : 1. De werknemers en/of hun vertegenwoordigers hebben het recht om aan de werkgever te vragen om passende maatregelen te treffen en om hem in die zin voorstellen voor te leggen. 2. De werkgever moet hen voldoende vrijstelling van arbeid toekennen, zonder loonsverlies, om hun taak uit te oefenen, met de vereiste middelen. 3. De werknemers en/of hun vertegenwoordigers kunnen een beroep doen op de bevoegde instantie indien zij menen dat de door de werkgever getroffen maatregelen en ingezette middelen ontoereikend zijn om de veiligheid en de gezondheid op het werk te garanderen.

58




DE INFORMATIE VAN DE WERKNEMERS OP HET GEBIED VAN DE GEZONDHEID EN DE VEILIGHEID Opdat u zou kunnen werken in alle veiligheid en/of in omstandigheden die uw gezondheid garanderen, moet u goed geïnformeerd zijn. De we rk g ever is ve rplicht om u (of uw vertegenwoordigers) rechtstreeks op de hoogte te stellen van de beroepsrisico’s die verband houden met uw activiteit.

WAAROP MOET DE INFORMATIE VAN DE WERKNEMERS BETREKKING HEBBEN? A

Op de risico’s voor de veiligheid en de gezondheid, maar ook op alle maatregelen die binnen het bedrijf worden getroffen om bij elk werk of elke functie het hoofd te bieden aan deze risico’s;

B

Op de getroffen maatregelen en op de aangeduide personen: — voor de eerste hulp; — voor de brandbestrijding en de evacuatie van de werknemers.

NB : De werkgever moet aan de werknemer die verantwoordelijk is voor de veiligheidsproblematiek en aan de vertegenwoordigers van de werknemers toegang verschaffen tot alle informatie die toelaat de risico’s in het bedrijf te evalueren en tot de verslagen van ongevallen die bestemd zijn voor de bevoegde instanties.

DE OPLEIDING VAN DE WERKNEMERS INZAKE GEZONDHEID EN VEILIGHEID Dankzij een goede opleiding kunt u de risico’s voorkomen die verband houden met het beroep. Uw werkgever is verplicht om u een algemene opleiding te garanderen op het ogenblik van uw aanwerving, en meer specifieke opleidingen telkens als u verandert van functie.

HET TOEZICHT OP DE GEZONDHEID VAN DE WERKNEMERS De nationale wetten en praktijken leggen maatregelen op voor het toezicht op de gezondheid van de werknemers naargelang van de risico’s die ze lopen bij hun werk:elke werknemer moet, desgewenst, het voorwerp kunnen uitmaken van een gezondheidscontrole, op regelmatige tijdstippen en afgestemd op de risico’s voor zijn gezondheid.

OPLEIDING VAN DE WERKNEMERS INZAKE VEILIGHEID Elke werknemer moet een toereikende en passende opleiding krijgen inzake veiligheid en gezondheid op het werk, rekening houdend met zijn werk en zijn functie. Deze opleiding vindt plaats op het ogenblik van: — de aanwerving; — een overplaatsing of een verandering van functie; — een verandering van arbeidsmiddelen; — de invoering van een nieuwe technologie. Deze opleiding zal aangepast zijn aan de evolutie van de risico’s en aan de nieuwe risico’s die opduiken. De opleiding wordt, indien nodig, periodiek hernieuwd. Voorwaarden voor deze opleiding: — De opleiding moet gratis zijn voor de werknemers en hun vertegenwoordigers; — Ze moet plaatsvinden tijdens de werkuren, hetzij buiten, hetzij binnen het bedrijf (in overeenstemming met de nationale praktijken).


59

Bijlagen DE EUROPESE RICHTLIJNEN NUTTIGE ADRESSEN

De Europese Richtlijnen 73/23/EEG

Onderlinge aanpassing van de wettelijke voorschriften der Lid-Staten inzake elektrisch materiaal bestemd voor gebruik binnen bepaalde spanningsgrenzen.

89/391/EEG

Tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers op het werk.

89/392/EEG

Onderlinge aanpassing van de wettelijke voorschriften der Lid-Staten inzake machines.

89/654/EEG

Minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor arbeidsplaatsen.

89/655/EEG

Minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid bij het gebruik door werknemers van arbeidsmiddelen op de arbeidsplaats.

89/656/EEG

Minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor het gebruik op het werk van persoonlijke beschermingsmiddelen door de werknemers.

89/686/EEG

Onderlinge aanpassing van de wettelijke voorschriften der Lid-Staten inzake persoonlijke beschermingsmiddelen.

90/269/EEG

Minimum veiligheids- en gezondheidsvoorschriften voor het manueel hanteren van lasten met gevaar voor met name rugletsel voor de werknemers.

90/394/EEG

Bescherming van de werknemers tegen de risico's van blootstelling aan carcinogene agentia op het werk.

90/679/EEG

Bescherming van de werknemers tegen de risico's van blootstelling aan biologische agentia op het werk.

91/155/EEG 93/112/EEG

Modaliteiten van het systeem voor specifieke informatie inzake gevaarlijke preparaten.

92/58/EEG

Minimumvoorschriften voor de veiligheids- en/of gezondheidssignalering op het werk.

91/383/EEG

Richtlijn ter aanvulling van de maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid op het werk van de werknemers met arbeidsbetrekkingen voor bepaalde tijd of uitzendarbeidbetrekkingen.

92/85/EEG

Tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid op het werk van werkneemsters tijdens de zwangerschap, na de bevalling en tijdens de lactatie.

93/104/EEG

Richtlijn betreffende een aantal aspecten van de organisatie van de arbeidstijd.

98/24/EEG

Bescherming van de gezondheid en de veiligheid van werknemers tegen risico's van chemische agentia op het werk.

61

Nuttige adressen

62

FENI / EFCI

Rue de l'Association, 27

B-1000 Brussel

UNI-Europa

Rue de l'Hôpital, 31 Boîte 9

B-1000 Brussel


UNIVERSITÉ LIBRE DE BRUXELLES

Deze handleiding kwam tot stand dankzij de financiering van de Europese Gemeenschap. VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Bernadette TESCH-SEGOL, rue de l’Hôpital 31, 1000 Brussel.

JUNI 2000

Gezondheid &veiligheid. in de sector van de schoonmaak van kantoren Europese handleiding voor werknemers

Recommend Documents