INNING EN VERDELING VAN DE RECHTEN IN DE AUDIOVISUELE SECTOR
De verdeling van rechten blijft een mysterie voor het merendeel van de auteurs. Soms ook wel een bron van wantrouwen en zelfs ergernis. Daar zijn we ons bewust van. Waarom brengt een werk het ene jaar zoveel op en in een volgend jaar zoveel? Hoe komt men van een collectieve inning, voor het geheel van de repertoires, tot een individuele waardebepaling die rechtvaardig is en volgens de regels? Hoe kan een auteur zich daarvan vergewissen als hij dat zou willen? In deze bijlage bij uw rechtenoverzicht vindt u een beschrijving van de verschillende procedures die uw vennootschap toepast om tot het bedrag te komen dat u na elke verdeling op uw rekening gestort krijgt. Neem de tijd om dit document door te nemen: het zal u helpen klaar zien in de complexe berekeningen die aan de basis liggen van uw inkomen als auteur. De werkmethode voor de inning en repartitie van audiovisuele rechten zoals die door SACD en Scam wordt toegepast is weliswaar complex en over een lange periode gespreid, maar laat ons toe de auteurs optimaal te vergoeden, zoals blijkt uit de resultaten van de laatste tien jaren. Ze berust op permanente onderhandelingen met de gebruikers en nauwkeurig gedocumenteerde afrekeningen. Ze wordt gecontroleerd en gevalideerd door de leden en de verantwoordelijken van SACD en Scam. Ze steunt op de expertise en de nauwkeurigheid van onze teams die de kwaliteit garanderen en die altijd klaar staan. We staan te uwer beschikking wanneer u verdere verduidelijking nodig heeft.
SACD‐Scam– Huis van de Auteurs Koninklijke Prinsstraat 87, 1050 Brussel T +32 (0)2 551 03 20 – F +32 (0)2 551 03 71 info@sacd‐scam.be – www.sacd‐scam.be
Het collectieve beheer SACD en Scam stellen de auteur in staat vergoed te worden vooreen groot aantal exploitatiewijzen die rechten genereren: - de reproductie en de verspreiding van zijn werken via de verschillende lineaire (televisie, kabel, satelliet) en niet‐lineaire (pay per view, video on demand…) mediakanalen, - de reproductie van zijn werken in huiselijke kring (thuiskopierechten), - de ontlening van zijn werken in bibliotheken en mediatheken (leenrecht), - de reproductie van zijn gedrukte werken (reprografierechten) , - een aantal exploitaties op het internet (afhankelijk van de onderhandelingen met de platformen voor raadpleging/downloads, zoals Google of Dailymotion). Recht op mededeling aan het publiek via lineaire mediakanalen (radio‐TV) SACD en Scam onderhandelen algemene contracten bij alle dienstenverleners van Belgische lineaire media (RTBF, RTL‐TVI, VRT, VTM, BeTV, Belgacom TV, BTV, VT4, Prime…), voor alle zenders (algemene en thematische) die via de kabel, via satelliet, of golfband worden uitgezonden. Deze akkoorden geven deze aanbieders de toestemming om het gehele repertoire van SACD en Scam uit te zenden tegen een vergoeding waarvan de berekening afhangt van de situatie. Recht op uitzending door mediadiensten SACD en Scam onderhandelen ook algemene contracten met elk van de Belgische netwerkoperatoren (Belgacom TV, Tecteo en Brutélé (VOO), Telenet, Numericable, Wolu TV…), voor het uitzenden van audiovisuele werken via de kanalen uit hun netwerk die via kabel of per satelliet worden uitgezonden. Deze akkoorden laten hen toe om het gehele repertoire van SACD en Scam uit te zenden tegen een globale vergoeding die proportioneel wordt berekend volgens hun inkomsten. De thuiskopierechten SACD en Scam beheren de vergoedingen die voortvloeien uit de reproductie van werken uit alle categorieën op geluidsdragers, audiovisuele dragers of mediadragers, in familiekring en voor eigen gebruik (bijvoorbeeld persoonlijke kopies, kopies van dvd's op i‐pad,…). De inning van dit recht gebeurt aan de basis, bij de fabrikanten en invoerders van apparaten en kopiedragers, en werd toevertrouwd aan de vennootschap Auvibel, samengesteld of gemandateerd door de beheersvennootschappen voor auteurs, producenten en uitvoerende kunstenaars. Reprografierechten SACD en Scam beheren de vergoeding die voortvloeit uit de reproductie van werken in openbare bibliotheken en mediatheken (dvd's, videocassettes, gepubliceerde scenario’s, geïllustreerde albums…) op grafische of analoge dragers (papier of karton) naar ongeacht welke drager. Deze regel zou gewijzigd moeten worden van zodra de wet die in 2005 gestemd werd in werking treedt: volgens deze wet komt nu iedere kopie naar een grafische of analoge drager in aanmerking. De inning van dit recht gebeurt aan de basis bij fabrikanten en invoerders van kopietoestellen en dragers van kopieën en werd toevertrouwd aan de vennootschap Reprobel, die samengesteld of gemandateerd is door de beheersvennootschappen voor auteurs en uitgeverijen (pers/boeken). SACD‐Scam – Huis van de Auteurs Koninklijke Prinsstraat 87, 1050 Brussel T +32 (0)2 551 03 20 – F +32 (0)2 551 03 71 info@sacd‐scam.be – www.sacd‐scam.be
2
Leenrecht SACD en Scam beheren de (karige) vergoeding voor de openbare uitlening van werken in de erkende bibliotheken en mediatheken (dvd’s, videocassettes, gepubliceerde scenario’s, geïllustreerde albums,…). De inning van dit recht aan de basis bij de uitleeninstellingen werd toevertrouwd aan Reprobel, die ook Auvibel en haar rechthebbenden vertegenwoordigt. SACD en Scam kunnen op vraag van de auteurs ook de rechten innen voor het gebruik van hun werken op dvd en VHS (het gaat dan om individueel beheer). Opgelet : deze inningen kunnen enkel gebeuren indien de contracten voor afstand van rechten de reserveclausule bevatten van de Belgische afvaardiging van SACD en Scam, waardoor deze vennootschappen in naam van hun leden rechtstreeks kunnen optreden bij de betrokken verdelers.
Beheer door de producent In sommige gevallen voorzien de wet of de productiecontracten dat de betaling van de vergoedingen onder de exclusieve verantwoordelijkheid van de producent valt, zoals het geval is voor de Franstalige bioscoopzalen. Er is dan geen collectief beheer mogelijk of van toepassing.
De collectieve inning De manier van innen verschilt sterk naargelang het soort van rechten. Meestal gebeuren deze enkele maanden ‐ in uitzonderlijke gevallen zelfs enkele jaren – na de uitzending van het werk. Dit is te wijten aan administratieve/wettelijke oorzaken, of door lange onderhandelingen. Een woordje uitleg is hier op zijn plaats… Wat audiovisuele en kabelrechten betreft geven de zenders en de dienstenverdelers de sommen die aan de auteurs toekomen vrij op trimestriële, jaarlijkse of meerjaarlijkse basis, afhankelijk van de bepalingen in het contract. Bij het afsluiten van een boekjaar of bij het aflopen van meerjarige contracten worden er vaak nog complementen betaald (bijvoorbeeld naar aanleiding van een meer uitgebreid gebruik van het SACD‐ of Scam‐repertoire dan in het contract werd overeengekomen), zoals onlangs het geval was voor RTBF of BTV. Doel: een optimale vergoeding voor de auteurs De onderhandelingen die SACD en Scam voeren met de audiovisuele operatoren zijn vaak van lange adem en niet altijd gemakkelijk. Bovendien bieden ze geen garantie op resultaten, en al zeker niet op lange termijn, aangezien elk jaar opnieuw tot een akkoord moet gekomen worden met elk van de betrokken actoren. Daar staat tegenover dat het bedrag van de inningen – nauwkeurig aangepast aan de werkelijke exploitatie van de repertoires ‐ , beduidend hoger ligt dan de forfaitaire bedragen die zouden bedongen zijn op kortere tijd. SACD‐Scam – Huis van de Auteurs Koninklijke Prinsstraat 87, 1050 Brussel T +32 (0)2 551 03 20 – F +32 (0)2 551 03 71 info@sacd‐scam.be – www.sacd‐scam.be
3
SACD en Scam streven ernaar voor elk van hun leden een optimale vergoeding te verkrijgen voor de verschillende exploitaties van hun werken, ook al betekent dit dat er moet geïnvesteerd worden in langdurige onderhandelingen en dat de repartities vertraagd worden. Voor wat betreft de thuiskopie, reprografie en leenrecht moet men minstens tot het einde van het jaar wachten: dan sluiten Reprobel en Auvibel hun rekeningen af en verdelen ze de geïnde sommen (na aftrek van hun beheerskosten) onder de auteursvennootschappen en de uitgeversverenigingen. Sommige inningen vergen meer tijd, zoals het leenrecht, dat door de gemeenschappen gecentraliseerd wordt (Reprobel heeft de inningen van 2004, 2005 en 2006 pas gestort in 2009).
De verdeling De collectieve inningen worden eerst verdeeld onder SACD en Scam en in sommige gevallen SOFAM. Dit is de intersociale verdeling die gebeurt volgens regels die door de vennootschappen overeengekomen zijn. In essentie weerspiegelt deze verdeling het gebruik van de repertoires van elke vennootschap in elk van de gemeenschappelijke inningsdomeinen. SACD en Scam zijn internationale auteursvennootschappen. Ze innen in België voor 80.000 auteurs (voornamelijk Franse en Canadese). Ze innen ook de rechten van duizenden andere auteurs, die lid zijn van een dertigtal zustervennootschappen in het buitenland waarmee SACD en Scam wederkerigheidsakkoorden hebben gesloten. Deze vennootschappen storten op hun beurt aan SACD en Scam de sommen die zij in hun land geïnd hebben.
Het opstellen van de verdeelreglementen In een volgende fase gaat elke vennootschap voort met de verdeling, elk volgens eigen interne regels. Deze regels zijn besproken, uitgewerkt en eventueel aangepast door het bestuur en tot slot gestemd door de Belgische Comités (en de Raad van Bestuur van SACD en Scam in Parijs). Ze worden systematisch geratificeerd door de Algemene Vergadering. Waarop hebben deze regels betrekking? Binnen het audiovisuele repertoire gaan ze over de minutages van de werken, de weging van de categorieën (film/tv, documentaires/reportages), de weging van het uitzenduur (dag, avond, nacht) en de uitzendwijze (lussen). Ook het beheer van de reserves voor de correctie van fouten en variaties in minuutwaarde is voorzien (zie hieronder). In reprografie en leenrecht zorgen de criteria van de Belgische Comités ervoor dat recent werk vergoed wordt (actualiteitscriteria), zonder evenwel de accumulatie binnen het repertoire van de auteur uit het oog te verliezen (vaderschapscriteria). Deze regels (verdeelbarema’s) worden per genre opgesteld en zijn op eenvoudige vraag beschikbaar voor alle leden. U vindt ze ook online op onze website www.auteuronline.be. SACD‐Scam – Huis van de Auteurs Koninklijke Prinsstraat 87, 1050 Brussel T +32 (0)2 551 03 20 – F +32 (0)2 551 03 71 info@sacd‐scam.be – www.sacd‐scam.be
4
Doe aangifte van uw werken en hun exploitatie! Wij kunnen uw creaties zoveel beter vergoeden wanneer de aangifte de correcte informatie bevat over de verschillende gebruiken (vertalingen, bewerkingen, overdracht van rechten,…). We nodigen u uit om hiervoor onze online aangifte te gebruiken op de beveiligde website www.auteuronline.be of onze Documentatiedienst te contacteren via 02 551 03 20.
Toepassing van de regels De repartitiediensten in Brussel en Parijs passen de regels nauwgezet toe. Ze doen dit in een gezamenlijke procedure waarvoor beide administraties worden ingezet. Een deel van de geïnde sommen wordt in reserve geplaatst voor laattijdige aangiftes en eventuele vergissingen in aangifte of verdeling. Een uitzondering niet te na gesproken (zoals een procedure die volop loopt) zijn de reserves bescheiden (0,5 % tot 10 %) en worden ze voor een steeds kortere termijn vastgehouden. De rest van het bedrag wordt verdeeld met als doel aan elke exploitatie van een werk uit het repertoire de som toe te kennen die haar toekomt, volgens vaste regels en voor de betrokken periode. Het bedrag van de inningen varieert (soms sterk) van jaar tot jaar, evenals het aantal werken en het minutage van de werken. Voor de repartitiedienst is dan ook het meest penibele de variaties van de minutaire waarde (audiovisueel) of van het punt (reprografie) te moeten vaststellen. En deze proberen te corrigeren wanneer ze erg groot zijn (door reserves te gebruiken als deze beschikbaar zijn) en wanneer de inningsvoorwaarden het toelaten. De minutaire waarde Niet alle audiovisuele werken worden aan eenzelfde tarief vergoed. De barema’s van SACD en Scam houden rekening met verschillende variabelen, waaronder de categorie van het werk (unitair werk, serie, reportage,…). Het uitzenduur en multi‐uitzendingen. Een complexe berekening laat toe al deze wegingen te integreren in de afrekeningen die worden aangegeven door de zenders. Het nettobedrag van de inningen wordt daarop verdeeld onder het totale aantal – gewogen – minuten uitzending. Dit resultaat is de minuutwaarde waarop de verdelingen gebaseerd worden. Dit bedrag varieert van jaar tot jaar, maar SACD en Scam trachten deze variaties tot een minimum te beperken door een optimaal beheer van de reserves. Het punt Zoals voor de audiovisuele werken hebben ook creaties op grafische dragers (teksten, stilstaande beelden) een verschillend gewicht. De auteurs van SACD en Scam hebben besloten de vergoeding aan te passen aan de kopieerbaarheid van het werk. Een succesvol stripverhaal (dat dus een grote oplage kent) is vanzelfsprekend beter vergoed dan een audiovisuseel scenario met een oplage van 5 exemplaren; een educatieve monografie van 200 pagina’s is beter vergoed dan een promotionele foto uit een folder. Een werk uit het jaar van aangifte brengt meer op dan een werk van vijf jaar eerder.
SACD‐Scam – Huis van de Auteurs Koninklijke Prinsstraat 87, 1050 Brussel T +32 (0)2 551 03 20 – F +32 (0)2 551 03 71 info@sacd‐scam.be – www.sacd‐scam.be
5
Aan elk van de aangegeven werken wordt een relatief aantal punten toegekend, berekend volgens objectieve criteria. Het nettobedrag van deze inningen wordt vervolgens gedeeld door het (gewogen) aantal berekende punten. Het resultaat van deze berekening is een puntwaarde waarop de verdelingen gebaseerd worden.
De repartitie is het resultaat van een verdeling
In principe is de uitbetaling het resultaat van de verdeling van de sommen die geïnd werden bij een exploitant voor een gegeven periode voor het geheel van de gebruikte werken, die elk apart een waarde wordt toegekend volgens de wegingen die vastgesteld zijn door de auteurs. Voor audiovisuele auteurs die dachten dat SACD een precies bedrag voor een bepaald werk int, klinkt dit vreemd in de oren. Een dergelijke individuele procedure wordt wel gehanteerd binnen de podiumkunsten, waar de inning en uitbetaling relatief eenvoudig is (maar toch ook weer complex door de veelheid aan individuele dossiers). De controle van de rekeningen De auteurs van SACD zijn verzekerd van de transparantie van de inningen en verdelingen op nationaal en op internationaal vlak. Jaarlijks worden niet minder dan negen verschillende controles uitgevoerd: door de dienst Toestemmingen – Inningen – Verdelingen van het Huis van de Auteurs, door de Belgische Comités, door een bedrijfsrevisor, door de algemene administratie van de Belastingen en van de BTW, door de dienst Controle op de beheersvennootschappen van het ministerie van Economie, door de Raad van Bestuur in Frankrijk, door de dienst Controle op de beheersvennootschappen van de minister van Cultuur in Frankrijk, door een Franse bedrijfsrevisor en de Franse fiscale administratie.
De afhoudingen voor de werkingskosten Tenslotte worden van de sommen die verdeeld zullen worden de wettelijke kosten (zoals sinds kort de fiscale voorheffing) en de afhoudingen voor de kosten van SACD en Scam afgetrokken; dit gebeurt volgens de regels die werden opgesteld door de auteurs verkozen door de Algemene Vergadering. De fiscale voorheffing Sinds 1 januari 2009 houden SACD en Scam aan de bron een bevrijdende roerende voorheffing van 15% af van de auteursrechten van hun leden, zoals de nieuwe fiscale wet voorschrijft (percentage na aftrek van forfaitaire kosten) ; SACD en Scam storten deze sommen binnen de 15 dagen door naar Trésor met een melding aan de ministerie van Financiën. Deze voorheffing ontslaat de auteurs (onder voorwaarden) van de verplichting om deze inkomsten aan te geven in hun belastingaangifte. Het is belangrijk dat de auteurs die rechten ontvangen van meerdere debiteurs zich ervan vergewissen dat ze het wettelijk vastgestelde maximum niet overschrijden. Op onze beveiligde website www.auteuronline.be werd met dat doel een calculator ter beschikking gesteld. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met onze Juridische Dienst op 02 551 03 68 – kdevroe@sacd‐scam.be). SACD‐Scam – Huis van de Auteurs Koninklijke Prinsstraat 87, 1050 Brussel T +32 (0)2 551 03 20 – F +32 (0)2 551 03 71 info@sacd‐scam.be – www.sacd‐scam.be
6
De nettokosten van SACD en Scam De nettobeheerskosten van SACD en Scam behoren tot de laagste van Europa. Ze omvatten de kosten van de inning en de verdeling, maar ook van de vele diensten die onze vennootschappen bieden: juridisch advies aan de auteurs en de gebruikers van het repertoire, bevordering van de morele rechten en de vaderschapsrechten van de leden, opvolging van het auteursrecht op nationaal en internationaal vlak, professionele en culturele ondersteuning op fiscaal en sociaal vlak, beurzenprogramma's, samenwerkingen met festivals en scholen,... 2006 2007 2008 2009 SACD 13,20% 11,93% 13,82% 11,24% Scam 9,70% 9,48% 6,82% 8,00%
De storting van de rechten aan de auteurs Wanneer al deze berekeningen zijn doorgevoerd worden de rechten die elk auteur toekomen gestort op hun interne rekening. Van daar gaat het bedrag naar de bankrekening. Deze transacties gebeuren telkens wanneer een repartitie wordt afgesloten, afhankelijk van de debiteur. De verdeelkalender SACD en Scam gaan over tot de verdeling van de rechten die ze hebben geïnd bij de gebruikers van hun repertoires wanneer dit mogelijk is: wanneer alle elementen die nodig zijn om de barema's toe te passen verzameld zijn (aangiftes van de auteurs, uitzendlijsten van de exploitanten, het akkoord van het Belgisch Comité over de procedure en de opdeling van de werken in categorieën, duidelijkheid van de voorwaarden in het contract,…). Aan het begin van het jaar wordt een 'ideale' verdeelkalender opgesteld met de momenten waarop bepaalde handelingen zouden moeten gesteld worden. Niet zelden echter moeten er verschuivingen opgenomen worden door verschillende factoren. De details van de repartities (per operator) wordt in ons Draaiboek bekendgemaakt. Het is belangrijk dat onze leden regelmatig nagaan of ze de sommen die hen toekomen ook werkelijk hebben ontvangen. Bijvoorbeeld: in november 2009 heeft SACD de auteurs vergoed voor uitzendingen op VRT (in september 2009), door RTL, Club en Plug in 2008, door Kanaal 2 en VTM in 2008. In diezelfde maand stortte Scam de rechten voor uitzendingen op VRT (3e trimester 2009), JIM TV 2009, RTL, Club en Plug 2008, evenals de thuiskopierechten voor audiovisuele werken 2007. Tegelijkertijd verdeelde ze de complementen voor 2003, 2004 en 2006 die werden geïnd bij het afsluiten van het contract met RTBF (een herevaluatie ahv het werkelijk gebruikte minutage ). De sommen die bij gebrek aan de noodzakelijke gegevens niet kunnen verdeeld worden in het betreffende jaar worden in reserve geplaatst en uitbetaald in het volgende jaar. De financiële middelen die deze bedragen opleveren stellen ons in staat de werkingskosten van SACD en Scam te drukken (tot 2009). Vanaf 2010 worden deze bedragen rechtstreeks geïnjecteerd in de sommen die verdeeld worden aan de auteurs, zoals de nieuwe wet op de controle op de beheersvennootschappen voorschrijft. SACD‐Scam – Huis van de Auteurs Koninklijke Prinsstraat 87, 1050 Brussel T +32 (0)2 551 03 20 – F +32 (0)2 551 03 71 info@sacd‐scam.be – www.sacd‐scam.be
7
Rechten geïnd in het buitenland - Voor de werken die in Frankrijk, Canada, Luxemburg en Monaco worden geëxploiteerd innen SACD en Scam zelf de auteursrechten voor hun Belgische leden; deze rechten worden onmiddellijk na de inning uitbetaald. - Voor de andere landen hebben SACD en in mindere mate Scam wederkerigheidsakkoorden afgesloten met een dertigtal zustervennootschappen. De rechten die in naam van onze auteurs worden geïnd worden (op onregelmatige basis) getransfereerd naar SACD en Scam met het oog op hun uitbetaling aan de leden in België. De zustervennootschappen houden een percentage voor de beheerskosten af aan de bron. SACD en Scam houden alleen de kosten voor de repartitie af. Zoals blijkt uit de omschrijving van de procedure is de repartitie een geheel van complexe handelingen, verspreid doorheen de tijd en uitgewerkt door de teams in Brussel en Parijs, dat een groot aantal variabelen omvat die het onmogelijk maken snel te anticiperen op het eindresultaat. Wij zouden de auteurs aan het begin van het jaar heel graag kunnen vertellen hoeveel ze globaal zullen ontvangen voor de uitzending van een film op RTBF of een serie op VTM. Maar we zouden op dat ogenblik het totaal van de inningen al moeten kennen (die vaak nog in onderhandeling zijn jaren na de uitzending), beschikken over volledige en betrouwbare gegevens (alle werken, de uitzenduren, de categorieën), alle berekeningen uitvoeren,… Een onmogelijke opdracht die ons ertoe verplicht met voorschotten te werken vanaf de dag na uitzending, op basis van een voorzichtige schatting, gebaseerd op gegevens van de vorige jaren en steunend op de professionele ervaring van de repartitiedienst… Een oefening die altijd precair is en die in geen geval de definitieve repartitie in gevaar mag brengen. Voorschotten op rechten SACD en Scam kennen voorschotten toe aan leden die hierom vragen; voorschotten bedragen 60 tot 70% van de te innen rechten voor de exploitatie van hun werken door een bepaalde operator. Deze som kan pas gestort worden aan de auteur als de operator de bedragen die contractueel werden overeengekomen heeft overgemaakt aan de vennootschap (dit sluit zenders of kabeloperatoren uit waarmee we in onderhandeling zijn of waarmee we een juridisch geschil hebben). Het voorschot is niet gebaseerd op een definitief tarief – dit zou onmogelijk zijn, aangezien we op dat moment nog niet over alle gegevens beschikken voor de definitieve berekening: het betreft daarom een voorzichtige schatting.
De organisatie van de diensten Om deze doelstellingen op efficiënte wijze te bereiken en te anticiperen op de evoluties van de toepassingsmechanismen binnen het auteursrecht, beschikken SACD en Scam in België over een Repartitiedienst, die zich hoofdzakelijk bezighoudt met de berekening van de verdelingen en de opvolging van de collectieve operaties. De Documentatiedienst is belast met het updaten van de repertoires en hun exploitatie om de auteurs te kunnen vergoeden. We rekenen erop dat onze auteurs via www.auteuronline.be de informatie die we nodig hebben voor de exploitatie van hun werken regelmatig updaten: hiervoor stellen we de online aangifte en het contractenregister ter beschikking. Voor vragen omtrent de repartities kan u onveranderd terecht op de Auteursdienst via auteursdienst@sacd‐scam.be of 02/551 03 42. SACD‐Scam – Huis van de Auteurs Koninklijke Prinsstraat 87, 1050 Brussel T +32 (0)2 551 03 20 – F +32 (0)2 551 03 71 info@sacd‐scam.be – www.sacd‐scam.be
8
