Gezond gewicht Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies
Jouw gezondheid is onze zorg
Gezond gewicht
Inhoud Overgewicht3 Oorzaken4 Gezond gewicht
4
Tailleomvang5 Voorkomen van overgewicht
6
Wat kun je zelf doen
7
Afslankmiddelen8 Wanneer arts raadplegen
8
Wat kan Alphega apotheek doen
8
Ondervoeding9 Wanneer sprake van ondervoeding Gevolgen van ondervoeding
2
9 9
Behandeling van ondervoeding
10
Medische (drink)voeding
10
Wat kan Alphega apotheek doen
11
Twee derde van de Nederlanders zou wel een aantal kilo’s willen afvallen. Maar is dat wel nodig? Wat is overgewicht en wat is ondergewicht? In deze folder leggen we uit wanneer er sprake is van overgewicht of ondergewicht, wat je zelf hier aan kan doen en wat jouw Alphega apotheek voor jou kan betekenen.
Overgewicht We spreken van overgewicht als je lichaamsgewicht te hoog is in verhouding met je lichaamslengte. Uit onderzoek weten we dat overgewicht slecht kan zijn voor je gezondheid. Als je te zwaar bent, kost het je meer moeite om te bewegen. Je wordt sneller kortademig, moe en je transpireert meer. De kans bestaat dat je steeds minder beweegt en je steeds minder fit voelt. Als je veel te zwaar bent, heb je een grotere kans op: • hoge bloeddruk • hart- en vaatziekten (zoals een hartinfarct of een beroerte) • diabetes mellitus (suikerziekte) • gewrichtsklachten • galstenen • kanker • vrouwen met overgewicht hebben minder kans om zwanger te worden. De kans op problemen tijdens een zwangerschap is ook groter bij overgewicht
3
BMI
advies
minder dan 18,5
je hebt een te laag gewicht
18,5 tot 24,9
je hebt een gezond gewicht
25 tot 29,9
het is verstandig dat je afvalt, zeker als je gezondheids klachten hebt
30 of hoger
afvallen is noodzakelijk, een BMI van 30 of hoger levert risico’s voor de gezondheid
Oorzaken De belangrijkste oorzaak is te veel eten en te weinig bewegen. Als je meer eet dan je lichaam nodig heeft, worden de voedingsstoffen in lichaamsvet omgezet. Er kunnen ook andere factoren een rol spelen: • Verkeerde eetgewoonten, zoals een overmatige vetconsumptie. • Bij spanning, stress of problemen (overmatig) snoepen, eten of drinken. • Bijwerkingen van bepaalde medicijnen (zoals antidepressiva) waardoor je meer eetlust krijgt. • Erfelijke factoren of een stofwisselingsziekte.
Gezond gewicht Er zijn veel grafieken en tabellen die je alles vertellen over het ‘ideale gewicht’ dat bij jouw leeftijd en lengte past. De meest bekende is de Body Mass Index. Deze index berekent of het gewicht in verhouding is tot de lichaamslengte. Het geeft een schatting van het gezondheidsrisico van je lichaamsgewicht. Je kunt de BMI berekenen met de BMI formule: gewicht (in kilogram) gedeeld door het kwadraat van de lengte (in meter).
De BMI wordt gebruikt als afgeleide maat voor de vetmassa. Deze is minder goed bruikbaar voor kinderen, ouderen, zwangere vrouwen en mensen met zeer veel spiermassa.
Tailleomvang Bij personen met dezelfde BMI, kan de hoeveelheid vet in de buikholte aanzienlijk verschillen en daarmee het risico voor de gezondheid. De tailleomvang is een maat voor de hoeveelheid vet in de buikholte. Veel vet in de buikholte is een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van onder andere diabetes mellitus type 2 en hart- en vaatziekten.
In de tabel op de volgende pagina vind je het advies bij de BMI-maat.
4
5
Tailleomvang (in cm) mannen
vrouwen
beoordeling en advies
kleiner dan 94
kleiner dan 80
probeer op gewicht te blijven (geen verhoogd risico)
95 - 102
80 - 88
blijf op gewicht (nog geen verhoogd risico, maar de gevarenzone komt in beeld)
103 of hoger
89 en hoger
probeer af te vallen (verhoogd risico)
Voorkomen van overgewicht Eten en drinken leveren de energie die het lichaam nodig heeft om te kunnen functioneren en te bewegen. Voor een gezond gewicht en dus ter voorkoming van overgewicht, moet er een evenwicht zijn in de hoeveelheid energie die de voeding levert en de hoeveelheid energie die het lichaam verbruikt. De hoeveelheid energie die verbruikt wordt, hangt af van verschillende factoren: geslacht, leeftijd, gewicht, hoeveelheid beweging en de duur en zwaarte van de inspanningen die verricht worden. Tips: • Stel je voeding zo samen dat het lichaam precies voldoende bouw- en brandstoffen binnenkrijgt om goed te kunnen functioneren. • Eet gevarieerde voeding en neem niet teveel tussendoortjes. • Sla geen maaltijden over en drink niet te veel alcohol. • Lichaamsbeweging draagt bij aan voorkoming van overgewicht en een algemeen betere gezondheid. • Op de website van Voedingscentrum (www.voedingscentrum.nl) vind je informatie over onder andere verschillende energie behoeften per persoon.
6
Wat kun je er zelf aan doen? Bijna de helft van de mannen en veertig procent van de vrouwen in Nederland heeft overgewicht. De samenstelling van een aangepaste voedingspatroon (dieet) kun je het beste met een diëtist overleggen. Een diëtist is in staat om een dieet aan jouw persoonlijke situatie aan te passen. Hiermee ben je in staat je gewicht binnen bepaalde grenzen langdurig constant te houden. Tips om verantwoord af te vallen en voorkomen dat de kwijtgeraakte kilo’s snel weer bijkomen: • Een gemiddeld gewichtsverlies van een halve tot een kilo per week. • Eet gevarieerd met een beperkte hoeveelheid calorieën. • Beperk de hoeveelheid vet. • Wees matig met voedingsmiddelen waaraan suiker is toegevoegd. • Beperk het drinken van alcohol. • Breng regelmaat in het eetpatroon en eet langzaam. • Beweeg meer. Het Voedingscentrum kan je over de samenstelling van jouw maaltijden informeren. Zij hanteert daarbij de Schijf van Vijf. De voedingsmiddelen zijn hierbij onderverdeeld in vijf categorieën. Door gevarieerd te kiezen uit alle vijf vakken wordt de basis gelegd voor een gezond dagmenu. Tevens zijn voor de vijf vakken met basisvoedingsmiddelen aanbevolen hoeveelheden opgesteld. En om het kiezen gemakkelijker te maken, heeft het voedingscentrum een keuzetabel gemaakt.
7
Afslankmiddelen Er zijn veel afslankmiddelen en –kuren verkrijgbaar. Deze bevatten vaak vezelrijke producten die een ‘vol’ gevoel geven en zo het hongergevoel voorkomen. Andere producten zijn zogenaamd energiebeperkt. Deze bevatten noodzakelijke voedingstoffen als eiwitten en mineralen, maar leveren minder energie dan het lichaam nodig heeft, om te kunnen functioneren. Daardoor gaat het lichaam de vetvoorraad aanspreken. Voor alle afslankmiddelen geldt dat je ze het beste in overleg met je Alphega apotheek, huisarts of diëtist kunt gebruiken. Een aangepast voedingspatroon en regelmatig bewegen zorgt uiteindelijk voor een blijvend effect op een gezond gewicht.
Wanneer een arts raadplegen? Het is verstandig om advies te vragen wanneer je gewicht wil verliezen. Zeker wanneer je in korte tijd veel gewicht verliest, is het risico dat je een tekort krijgt aan allerlei noodzakelijke voedingstoffen groot. Overleg altijd eerst met je huisarts of een diëtist. Dit geldt in het bijzonder als je naast overgewicht ook nog andere gezondheidsklachten hebt. Je Alphega apotheek of huisarts kan je hierbij helpen of je doorverwijzen naar een diëtist.
Wat kan je Alphega apotheek voor je doen? Je Alphega apotheek geeft je advies over een gezond gewicht. Ook ontvang je tips om op een verantwoorde manier gewicht te verliezen. Voor ondersteuning bij het afslanken kan je Alphega apotheek je doorverwijzen naar een diëtist.
Ondervoeding Bij ondervoeding denkt iedereen aan mensen met een veel te laag gewicht. Je kunt echter ook ondervoed zijn terwijl je een goed gewicht of zelfs overgewicht hebt.
Wanneer is er sprake van ondervoeding? Gezonde voeding is noodzakelijk om het lichaam goed te laten functioneren. Goede voeding levert brandstof en bouwstoffen voor het lichaam. De belangrijkste bestanddelen van voeding zijn eiwitten, koolhydraten, vetten, vitaminen, mineralen en vocht. Deze voeding stoffen zijn noodzakelijk voor het in stand houden van de lichamelijke conditie en weerstand. Door te weinig of slechte voeding, ziekte, een slecht gebit, eenzaamheid, depressie, slikproblemen of lichamelijke beperkingen krijgt het lichaam onvoldoende brandstof en bouwstoffen binnen. In zo’n situatie vermindert de weerstand. Bij ziekte verbruikt het lichaam meer energie. Hoewel het dan noodzakelijk is om meer te eten, is dat door een verminderde eetlust en verzwakking vaak een probleem. Het risico op ondervoeding bestaat ook, wanneer het door mond- en/of keelaandoeningen, verlamming of bestraling moeilijk is om te eten. Er is sprake van ondervoeding als er onbedoeld gewichtsverlies is van meer dan 10% in de laatste 6 maanden of meer dan 5% in de laatste 3 maanden. Daarnaast is er ook sprake van ondervoeding als je BMI kleiner dan 18,5 is. Ouderen vanaf 65 jaar zijn ondervoed bij een BMI van minder dan 20.
Gevolgen van ondervoeding Gevolgen van ondervoeding zijn gewichtsverlies, daling van weerstand en verlies van spiermassa: je komt dan bijvoorbeeld moeilijker de trap op. Bij ziekte en operatie kan ondervoeding leiden tot complicaties, zoals infecties en langzamer herstel. In ernstige gevallen kan ondervoeding ook risico op overlijden geven. Het is belangrijk om het risico op ondervoeding tijdig te ontdekken en te behandelen.
8
9
Behandeling van ondervoeding
Medische (drink)voeding
Als na een screening in je Alphega apotheek blijkt dat er sprake is van (of risico op) ondervoeding, zal je apotheek je doorverwijzen naar een (huis)arts of diëtist. Een huisarts of diëtist kan daadwerkelijk de diagnose ondervoeding vaststellen en de juiste behandeling hiervoor inzetten. De behandeling zal bestaan uit voedingsadviezen en eventueel medische (drink)voeding. Soms is het moeilijk om in gewicht aan te komen, bijvoorbeeld doordat je minder trek hebt. Dan kan medische (drink)voeding een goede aanvulling zijn op de dagelijkse voeding. Het vult de tekorten in je lichaam aan, zodat je je weer een stuk beter voelt.
Onder medische (drink)voeding vallen voedingsmiddelen die te gebruiken zijn als aanvullende of volledige voeding. Aan deze voeding zijn vaak voedingstoffen zoals extra eiwitten, koolhydraten, vezels, vitamines en mineralen toegevoegd.
Medische (drink)voeding is verkrijgbaar via je Alphega apotheek en wordt, indien voorgeschreven door een arts of diëtist, in de meeste gevallen vergoed door je zorgverzekeraar. Medische (drink)voeding is verkrijgbaar in de vorm van flesjes drinkvoeding en als toetjes.
Gebruik medische (drink)voeding niet zonder overleg met een deskundige. Het is belangrijk dat je je goed laat adviseren, zodat je weet welk product voor jou het meest geschikt is. Je Alphega apotheek, huisarts of diëtist kan je helpen bij het maken van een keuze uit de verschillende soorten medische (drink)voeding.
10
Door te weinig of slechte voeding krijgt het lichaam onvol doende brandstof en bouwstoffen binnen. In zo’n situatie vermindert de weerstand. Ook zullen de behandelingen en het herstel langzamer verlopen. Bovendien neemt het risico op infecties en vermoeidheid toe. Medische (drink) voeding kan in dergelijke gevallen uitkomst bieden.
Wat kan je Alphega apotheek voor je doen?
11
Meer weten? Deze folder is onderdeel van een serie informatiefolders, die wordt uitgegeven door Alphega apotheek. Deze folders zijn ook online beschikbaar op www.alphega-apotheek.nl. Wil je meer weten over dit onderwerp, jouw gezondheid of de geneesmiddelen die je gebruikt? Kom dan gerust eens langs bij Alphega apotheek. Wij zijn je graag van dienst. Ook voor geneesmiddelen die je zonder recept koopt, raden we aan te laten controleren of ze samengaan met eventuele andere geneesmiddelen die je al gebruikt. Geef het gebruik van deze zogeheten zelfzorgmiddelen dan ook altijd door aan jouw apotheek.
2015a
Jouw gezondheid is onze zorg
