Gezond en twee dochters dankzij voedingstherapie. Media Kassa s foute vitaminevoorlichting. Lifestyle We zitten ons ziek

Uitzicht

UITGAVE VAN MMV #1 2014 JAARGANG 41

GEZOND ACTIEF – NATUURLIJK BETER

5 Gezond en twee

dochters dankzij voedingstherapie

8 18 22

Media Kassa’s foute vitaminevoorlichting Lifestyle ‘We zitten ons ziek’ Beleid ‘We kunnen nu gaan oogsten’

m mv

jaar

Het Het voordeel voordeel van van Lamberts Lamberts

Pure Visolie 1100mg Pure60c Visolie 1100mg c 23,75 60c c 23,75 120c 39,95 120c c 50,95 39,95 180c 180c c 50,95

m mv

jaar

B12 als Methylcobalamine B121000mg als Methylcobalamine 60t c 13,95 1000mg 60t c 13,95

www.hb08.nl www.hb08.nl

Vitamine D(oen) 1000ieVitamine (25mcg)D(oen) 180t c 1000ie (25mcg) 4000ie (100mcg) 180t 120c c 4000ie (100mcg) 120c c

19,30 19,30 24,95 24,95

redactioneel In dit nummer 5 Interview

‘Ik zou nooit meer zwanger kunnen worden’ 9 Longkanker

Essentiële voedingsstoffen verbeteren levenskwaliteit 15 Wetenschap

‘Schenk bij kanker aandacht aan leefstijl’ 18 Bewegen

‘We zitten ons ziek’ 20 Ontgift je huis

Alternatieven voor plastic in de keuken 22 Interview

‘Dit wordt een mooi jaar’ 25 Jubileumjaar

'Ontgiften is zeer belangrijk'

Rubrieken

8 In de media 13 Kruidentuin 16 Recepten 24 Lijf & Leden 27 Schuitemaker 28 Vraag & Antwoord

Bedankt! Ook al heb je er uitstekende argumenten voor, van ‘gezicht’ veranderen blijft een groot avontuur. Hoe zullen de lezers reageren op zo’n ingrijpende gedaanteverandering van een vertrouwd blad als Uitzicht? Delen ze eigenlijk je eigen overtuiging wel dat het allemaal best veel eigentijdser mocht? Dat zijn toch vragen die je bezighouden, wanneer je het resultaat van het veranderingsproces bij de leden van MMV in de bus stopt, zoals we in december 2013 met het nulnummer deden. Om een lang verhaal kort te maken: uw reacties waren geweldig! Positief, waarderend. Bedankt! Ik maak u graag deelgenoot van de reactie van een 86-jarige mevrouw uit Den Haag, die in de jaren zeventig van de vorige eeuw door Moerman werd behandeld en genas. Ik citeer twee korte passages uit haar brief. De eerste: “Mijn grote bewondering gaat naar alle medewerkers van Uitzicht die dit nieuwe resultaat hebben bereikt.” En deze: “Mijn leeftijd is nu 86 en ik ben vrij fit, zonder ernstige kwalen, maar ik blijf op de barricaden tot ik er vanaf val, voor mijn oude vriend Moerman en de harde werkers van nu. Ik wens jullie heel veel sterkte en succes.” Dat maakt alle inspanningen de moeite waard! Voor MMV is 2014 een jubileumjaar. Veertig jaar staat de vereniging op de bres voor het recht van (kanker) patiënten om naast een reguliere therapie ook te kunnen kiezen voor een complementaire aanpak. Dat is minder eenvoudig dan je wellicht zou denken. Er zijn nogal wat oncologen die een kankerpatiënt liever een kroket of tompouce aanbevelen, dan mee te werken aan een complementaire therapie die gericht is op het versterken van het eigen immuunsysteem.

‘... ik blijf op de barricaden tot ik er vanaf val ...’

Mogelijk kan Science, ’s werelds meest toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift, hun ogen openen. Dat tijdschrift zorgde eind 2013 vast voor een mooi ‘jubileumcadeau’, door de versterking van het eigen immuunsysteem te benoemen als de belangrijkste doorbraak in de kankerbehandeling van 2013! Of je Moerman hoort!

Cor van Groningen hoofdredacteur

Uitzicht

3

folaat 24 ug

vitamine C 60 mg

vitamine K 38,2 ug

kalium 300 mg

calcium 50 mg

voeding,s6vezel 3 eiwit 2 gr

fosfor 30 mg

koolhydraten 3 gr

magnesium 17 mg

rode kool Rode kool is een van de oudste koolsoorten en een van de belangrijkste sluitkoolgewassen. Rode kool wordt voornamelijk voor de verse markt geteeld. Een dieppaarse, glanzende huid en knapperige bladeren. Daaraan herkent u de verse rode kool. Veertig procent van deze gezellige wintergroente verdwijnt in een potje. En dat is jammer. Want niets is lekkerder dan vers bereide rode kool. Rauw of precies lang genoeg gestoomd om de kraak en smaak te behouden. De in de illustratie vermelde hoeveelheden gelden per 100 gram rauwe rode kool.

4

Uitzicht

m mv

jaar

interview TEKST JAN VAN KLINKEN

'Ik zou nooit meer kunnen worden'

zwanger

Zij werd uitgelachen door artsen, maar zij bleef toch geloven in een mooie toekomst. Het verhaal van Truus Baas.

Uitzicht

5

Of de baarmoeder eruit en nooit meer zwanger worden óf gaan eten volgens Moerman. Truus Baas koos in 1981 voor het laatste en zette daarna nog twee dochters op de wereld. Een interview. ‘Ik dank mijn gezondheid aan de therapie van Moerman.’ Daarom neemt Truus het tot op de dag van vandaag voor de arts op.

“T

ruus uit Berlijn”, noemde ze zich onlangs in een reactie op een boosaardig stuk van kwakzalverbestrijder Cees Renckens in dagblad Trouw. Die deed een zoveelste poging Cornelis Moerman door het slijk te halen maar kreeg lik op stuk van Truus omdat ze ruim dertig jaar geleden een nieuwe zwangerschap aandurfde dankzij de inzichten van de Vlaardingse kankerarts.

Predikant Ze groeide op in het noorden van het land maar daar bleef ze niet. Truus Baas (1949) wilde haar vleugels uitslaan en vertrok in 1974 naar Berlijn om haar studie theologie af te ronden en predikante te worden. Na enkele jaren kreeg ze gynaecologische klachten. Een uitstrijkje bracht foute cellen aan het licht, waarna een operatie aan haar baarmoederhals noodzakelijk was. Op grond van de uitslag van de ingreep raadde haar gynaecoloog aan om maar snel een baby te krijgen. Vaak verdwenen de verkeerde cellen dan vanzelf, kreeg ze te horen. Helaas. Na de geboorte van een gezonde dochter leverde het uitstrijkje alleen nog maar meer verontrustende aanwijzingen op. Het ging om een vrij ernstige vorm van dysplasie, een precancerose die bekend is als uitloper van het papillomavirus. Jonge meisjes kunnen zich - ter voorkoming van met name baarmoederhalskanker - sinds enkele jaren laten inenten tegen dit virus. Het ziekenhuis van Truus bood echter maar één remedie: de baarmoeder eruit.

6

Uitzicht

m mv

jaar

Spagaat Truus verkeerde in een spagaat. Dolgraag wilde ze nog een baby. Een artikel in de Libelle, dat een vriendin haar toestuurde, bracht uitkomst. De publicatie in het vrouwenblad ging over dokter Moerman en zijn kankertherapie. Truus was meteen geïnteresseerd en klom in de telefoon. Via de infolijn van de Moermanvereniging kwam Truus bij de arts Albert Ronhaar in De Krim terecht. Die raadde haar door de telefoon aan om alvast met het dieet te beginnen. Geen thee, geen koffie, wel citroen. En elke dag erwtensoep met rijst. Haar man stond vierkant achter haar en ook anderen in haar omgeving reageerden positief. De consulten met Ronhaar deden haar goed. “Hij was erg bemoedigend. Ik ging graag naar hem toe”, blikt ze terug. Na intensieve gesprekken durfde ze het aan om het advies van haar gynaecoloog naast zich neer te leggen. Behalve dat ze haar dagelijkse menu aanpaste, slikte ze ook supplementen en nam ze extra vitaminerijke voeding. “Ik zag oranje van de wortelsap”, lacht ze. “Mensen uit mijn omgeving herinneren me daar nog weleens aan.” De artsen in het Berlijnse ziekenhuis dreven de spot met de therapie van Moerman. “Ze lachten me uit: Mevrouw wil het met een dieet proberen, haha. Maar na een half

FOTO JAN VAN KLINKEN

‘Reguliere artsen lachten me uit, maar na een half jaar was de dysplasie mooi wel verdwenen’ jaar was de dysplasie wel mooi verdwenen”, vervolgt Truus.

Opnieuw zwanger Een jaar nadat ze op het Moermandieet was overgegaan, raakte ze opnieuw zwanger. Groot was de verrassing toen het een tweeling bleek te zijn. De twee stoere meiden zagen op 20 augustus 1981 het levenslicht. Twee jaar lang volgde hun moeder heel stipt het dieet. Daarna liet ze de teugels wat vieren. Vlees eet ze nog steeds mondjesmaat, vis wat vaker. Ook drank en suiker mijdt ze zoveel mogelijk. Als het even kan, eet ze vers en biologisch. “Dat was helaas niet altijd mogelijk”, weet ze. Ze herinnert aan de ramp met de Russische kerncentrale in Tsjernobyl in april 1986. “In Nederland heeft Tsjernobyl niet zoveel impact gehad maar hier in Berlijn was dat een enorm probleem. De radioactieve fall-out was hier heel erg. Duitsland viel in de risicozone en het eten van verse groenten werd ons ontraden. Noodgedwongen aten we lange tijd groenten uit blik.”

In 1995 werd opnieuw een verdacht plekje op haar huid aangetroffen. Opnieuw trok ze de teugels aan door op een strenger dieet over te schakelen en na een tijdje was de kanker weer verdwenen. Ze blijft alert, sport veel en doet aan mindfulness. “Ik moet scherp blijven. Het papillomavirus brengt schade toe aan het DNA, wat zelfs nog na twintig jaar tot kanker kan leiden. Meestal is het dan een adenocarcinoom, die heel snel uitzaait. Chemo is daar niet tegen opgewassen. Vandaar dat ik altijd onder controle ben gebleven, mede op advies van Ronhaar. Dat ik nog steeds gezond ben, heb ik te danken aan het Moermandieet. Het bijzondere is dat je het zelf in de hand hebt. Dat is voor mij erg belangrijk.” Zie ook het videogesprek met Truus Baas op MMV.nl (doorklikken naar Ervaringen).

Jan van Klinken is freelance-journalist en plv. hoofdredacteur van Uitzicht

Uitzicht

7

in de media TEKST ARJAN VAN LAAR

Kassa’s foute info

M

en neme een verborgen camera, enkele onnozele winkelbedienden, een deskundige en in een handomdraai tover je een vooringenomen standpunt om tot infotainment. Vara’s Kassa van 14 december kopt: ‘Voorlichting bijwerkingen vitaminen schiet tekort’. En doet daar zelf driftig aan mee.

anders mogen wij het niet verkopen.” Katan doet vervolgens alsof multi’s wel degelijk verboden zijn. Mensen denken dat de regering wel op hun past, maar dat is niet zo, betoogt hij. “Ze bezuinigt op de Voedsel en Warenautoriteit, ze kunnen niet naast elke verkoopster een agent zetten en bovendien kunnen ze niet ieder potje controleren.”

“Vitamines lijken onschuldig maar als je er teveel van inneemt, krijg je last van allerlei bijwerkingen.” De openingszin van presentatrice Brecht van Hulten zet de toon. Niks onschuldig, laat staan nuttig. Emeritus hoogleraar voedingswetenschap Martijn Katan levert de expertise bij het onderwerp. Want als je wilt horen dat groenten niet tegen kanker beschermen, of dat het slikken van voedingssupplementen gevaarlijke onzin is, dan moet je hem hebben.

Maar vitaminepreparaten zijn niet verboden en de doseringen van de getoonde huismerken zijn veilig. Voor zover daar twijfel over bestaat, zegt Pepijn Aardewijn van de Vitamin Store in de studio, komt dat omdat de Europese autoriteit voor voedselveiligheid ESFA niet tot een veilige bovennorm weet te komen. Oud-jeugdjournaal presentatrice Van Hulten draagt aan de onduidelijkheid bij door de ADH als bovengrens te presenteren.

Katan reageert op fragmenten van de verborgen camera. Dat gaat als volgt. Medewerker van De Tuinen: “Bijna iedereen heeft tegenwoordig wel een multivitamine nodig.” Katan: “Dat is het argument, het eten deugt niet meer, we leven onder stress en zo. In werkelijkheid krijgen wij meer vitaminen en mineralen binnen dan de mensen honderd jaar geleden.” Ongetwijfeld waar, maar krijgen we voldoende binnen? Honderd jaar geleden stierf ruim één op de tien zuigelingen. Nu zijn dat er minder dan vier per duizend. Toch doen we er alles aan dat cijfer omlaag te krijgen.

Kassa suggereert dat het slikken van een multi al tot ‘allerlei’ bijwerkingen leidt – waarvan overigens alleen zenuwpijn en acne aan bod komen. In werkelijkheid moet je daarvoor het advies op de verpakking negeren en over een lange periode een veelvoud van de zwaarste multi’s innemen.

Vitaminepillen bevatten veel meer dan de dagelijks aanbevolen hoeveelheid, aldus de voice over. “Tot wel 700 keer.” In beeld zien we een etiket waar B1 het hoogst gedoseerd is met 7.273 procent van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH). Deze pil bevat dus 73 maal de ADH aan B1. Kassa zit er zomaar 627 dagdoseringen naast. De argumentatie evenaart het rekenwerk. Een Kruitvatmedewerkster zegt dat de hoge doseringen veilig zijn. “Want

8

Uitzicht

Aandacht voor de kleine kans op overdosering gaat ten koste van aandacht voor de grote kans op tekorten. Dat verhaal kon deze consumentenrubriek met hetzelfde gemak vertellen. Actuele aanleiding: het onderzoek* van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, waaruit blijkt dat slechts een derde van de artsen en specialisten het vitamine D- suppletieadvies van de Gezondheidsraad aan hun patiënten doorgeeft. Zo is een goede kans gemist de consument werkelijk van dienst te zijn. Reageren? [email protected] www.kassa.vara.nl www.lareb.nl *www.ntvg.nl/publicatie/vitamine-d-suppletie-bijouderen-advies-en-praktijk

tumoren & behandeling (8) TEKST DR. HANS STOOP

REGULIERE BEHANDELINGEN WEINIG HOOPGEVEND

LONGKANKER

essentiële voedingsstoffen verbeteren levenskwaliteit Longkanker is in de westerse wereld de meest voorkomende vorm van kanker. In 2011 werd het in Nederland 7100 keer vastgesteld bij mannen en 4569 keer bij vrouwen. Het aantal vrouwelijke longkankerpatiënten nam van 2001 tot 2011 met 75 procent toe. Het aantal mannelijke patiënten nam in diezelfde periode met tien procent toe, en daarna iets af.

Uitzicht

9

Onze longen zorgen ervoor dat we kunnen ademhalen: zuurstof uit de omgeving ademen we in, koolstofdioxide ademen we uit. De zuurstofrijke lucht die wij inademen komt via de keelholte in de luchtpijp die zich splitst in twee grote vertakkingen: de bronchi. De linker- en rechter bronchus splitsen zich in steeds kleinere luchtkanalen: de bronchioli. Deze monden uit in zo’n 500 miljoen longblaasjes die via het bloed zorgen voor de optimale wisseling van gassen: zuurstof erin, koolstofdioxide eruit. De longen reinigen zichzelf. De binnenzijden van de luchtkanalen zijn bekleed met trilhaartjes en dekcellen die slijm produceren. Ingeademd stof en vuil worden met het slijm via de trilhaartjes richting de uitgang - de keelholte - getransporteerd. Door een microscoop gezien lijken de longblaasjes op een druiventros. Het totale oppervlak van de dunne wanden van al deze longblaasjes en bloedvaten in de longen is zo’n honderd vierkante meter en die zorgen ervoor dat de gasuitwisseling plaatsvindt. Bij longkanker wordt het longweefsel gehinderd in haar functioneren. De aanwezigheid van een gezwel kan ervoor zorgen dat er steeds minder uitwisseling van zuurstof en koolzuurgas plaatsvindt. Ook kunnen kankercellen zich via de lymfeklieren en de bloedbaan ‘uitzaaien’ naar andere delen van het lichaam.

Roken Het Internationaal Centrum voor Kankeronderzoek, een gespecialiseerd agentschap van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO, classificeerde het inademen van ‘vuile lucht’ officieel als veroorzaker van longkanker. Luchtverontreiniging wordt zelfs gezien als een van de belangrijkste oorzaken van kankersterfte. Roken (en/of meeroken) is de bekendste risicofactor. De American Cancer Society beweert op haar website dat ‘meer dan 87 procent van de gevallen van longkanker direct wordt veroorzaakt door roken.” Het Department of health & human services, centers for disease control and prevention schrijft dat ‘meer dan tachtig procent van de gevallen van longkanker aan tabak zijn toe te schrijven, maar dat uiteindelijk maar vijftien procent van de rokers longkanker krijgt’. Roken verhoogt ook het risico van kanker in het algemeen, doordat het een negatieve invloed heeft op het transport van zuurstof. De koolmonoxide in de geïnhaleerde tabaksrook wordt beter en sneller aan onze rode bloedcellen gebonden dan zuurstof. Daarbij bevat sigarettenrook radioactieve alfastraling.

Schadelijke stoffen Ook een langdurige blootstelling aan schadelijke stoffen kan leiden tot chronische irritaties (ontstekingsreacties) in de luchtwegen. Bekend zijn stoffen als koolteer of arseen. Ook steroïden, zoals cortisol, kunnen het immuunsysteem bij langdurig gebruik ondermijnen. Normaal gesproken ruimt het immuunsysteem niet goed functionerende cellen op. Als dit onvoldoende gebeurt, kan kanker ontstaan. Een andere risicofactor vormen goedaardige long-

‘Vijftien procent van de rokers krijgt longkanker’

10

Uitzicht m mv

jaar

Symptomen longkanker Tussen het ontstaan van de tumor en het tijdstip waarop deze wordt ontdekt, liggen soms vele jaren. De meeste longkankersoorten veroorzaken geen symptomen in een vroeg stadium met als gevolg dat de tumor zich vaak al uitgezaaid heeft. In veel gevallen biedt operatief ingrijpen geen hoop op genezing meer. Eén of meerdere van onderstaande symptomen kunnen een indicatie zijn om de huisarts te raadplegen. • Heesheid zonder keelpijn • Een prikkelhoest die langer dan drie weken aanhoudt • Bloed in het opgehoeste slijm • Aanhoudende ontstekingen van de luchtwegen • Meer slijmvorming dan normaal. • Kortademigheid • Pijn op de borst • Zwelling van het gezicht of de nek De symptomen gaan vaak gepaard met een slechtere conditie die zich kenmerkt door: • Vermoeidheid • Gewichtsverlies zonder duidelijke aanleiding • Slechte eetlust De symptomen hangen samen met de plaats van de tumor. Een tumor die de luchtpijp afsluit, zorgt voor een anders klinkende hoest. Een tumor die met een bloedvat vergroeid is, zorgt voor helderrood bloed in het sputum. Een voortdurende pijn in de borst betekent mogelijk de groei van een tumor in de borstwand. Koorts en daarbij pijn in de borst en ook nog eens vermagering kan wijzen op een infectie die veroorzaakt wordt door een tumor in de luchtpijp of in de long. Bij uitzaaiingen naar de lever, hersenen, bijnieren, bot of hart kunnen nog andere symptomen optreden.

Longtumoren; meestal kwaadaardig

In de longen kunnen zich goedaardige en kwaadaardige tumoren vormen. Goedaardige tumoren verspreiden zich niet naar andere organen en kunnen operatief verwijderd worden. Deze komen zelden voor. Longkanker is een kwaadaardige (maligne) tumor die groeit vanuit het longweefsel. Het overgrote deel gaat uit van het oppervlakte epitheel van de luchtpijpvertakking (de bronchus). Er zijn grofweg twee groepen van longkanker: de kleincellige en de niet-kleincellige longkanker (85 procent van de longkankers ). Deze twee kankersoorten ontwikkelen zich verschillend en worden binnen de reguliere geneeskunde ook verschillend behandeld. Het kleincellig longcarcinoom kenmerkt zich door kleine cellen die zich bijzonder snel delen en zich even snel door het lichaam kunnen verspreiden via de lymfeklieren en/of het bloed. Vaak is een kleincellige longkanker al uitgezaaid op het moment dat er klachten ontstaan. In de meeste gevallen bestaat de behandeling uit chemo- en radiotherapie (bestraling). Bij de niet-kleincellige vorm kan er sprake zijn van een kleine tumor die nog niet is doorgegroeid in het omliggende weefsel en ook nog niet is uitgezaaid. Hier kan een operatie genezing bieden. Een derde kankervorm wordt veroorzaakt door de inademing van asbest. Dit mesothelioom ontstaat vanuit het (borst)vlies dat de longen omhult, en wordt ook wel longvlies- of borstvlieskanker genoemd.

aandoeningen die vaak met chronische ontsteking gepaard gaan. Ook erfelijke factoren spelen een rol. Minder bekend is het gevaar van blootstelling aan ioniserende stoffen zoals radon en thoron. Blootstelling aan radon wordt - met jaarlijks circa 1200 extra gevallen van longkanker - beschouwd als de tweede oorzaak van longkanker. Thoron zorgt vermoedelijk voor tientallen tot honderden extra gevallen van longkanker per jaar in Nederland. Beide stoffen zijn van nature in onze bodem aanwezig. Daarnaast worden ze in bouwmaterialen - beton, cement, gips, bakstenen - verwerkt en zo verontreinigen ze het binnenklimaat. Vooral kiezelbeton, dat verwerkt wordt in vloeren en muren, geeft relatief veel radon af. Ook harde steensoorten als graniet en marmer zijn radonrijk. Radon en thoron vermijden is lastig: een Nederlandse nieuwbouwwoning ‘ademt’ gemiddeld zeventig procent radon uit bouwmaterialen. De bodem en de buitenlucht dragen beide voor ongeveer vijftien procent bij. Andere bronnen, zoals aardgas en drinkwater, hebben gezamenlijk een bijdrage van minder dan een procent. Hoe hoger de radonconcentratie in de lucht en hoe langer de blootstelling, des te groter is de kans op het ontwikkelen

van longkanker. Ventileren helpt. In woningen waar voldoende wordt geventileerd, is de radonconcentratie doorgaans laag. Longkanker komt overigens ook voor bij mensen die nooit gerookt hebben, of waarbij geen blootstelling aan andere kankerverwekkende stoffen plaats vond. Een ‘spontane’ verandering van het erfelijk materiaal heet dan de aanleiding/oorzaak van de tumor te zijn.

Diagnostiek en prognose In een klein aantal gevallen wordt longkanker bij toeval ontdekt op een röntgenfoto van de longen. Diagnostiek begint meestal via sputumonderzoek. Het sputum wordt onderzocht op de aanwezigheid van afwijkende cellen. Aanvullend weefselonderzoek dient de aanwezigheid van kankercellen vervolgens te bevestigen. Wanneer het sputum geen tumorcellen bevat, betekent dit niet automatisch dat er geen kanker is. Bij veel patiënten met longkanker worden er namelijk geen tumorcellen gevonden. Aanvullend onderzoek is dan gewenst: CT-, MRI- en/of PET-scan. Vijf jaar na de diagnose leeft nog maar tien procent van

Uitzicht

11

alle longkankerpatiënten. Het verloop van de ziekte is afhankelijk van de conditie van de patiënt, het type carcinoom en het soort behandeling. Voor kleincellige tumoren is de prognose het slechtst. Van alle mensen met deze vorm van longkanker overlijdt 95 procent binnen vijf jaar. Door de late diagnose zijn er vaak al uitzaaiingen naar de lymfeklieren of naar andere organen. Een operatie heeft dan veelal geen zin meer. De prognose bij een uitgezaaide longkanker is gemiddeld minder dan een jaar.

Reguliere behandeling Afgezien van chirurgisch ingrijpen heeft de reguliere behandeling weinig te bieden. De kans op genezing blijf klein. De meeste behandelingen bestaan uit: • Chirurgie/operatie. Het gebeurt nog maar zelden dat een patiënt alleen een operatie krijgt. In de meeste gevallen wordt nadien ook chemotherapie toegepast. • Chemotherapie • Radiotherapie/bestraling • Doelgerichte therapie ofwel targeted therapy. Dit is een nieuwe generatie medicijnen die meer doelgericht de kankercellen beïnvloedt. Een voorbeeld zijn de remmers van bepaalde groeifactorreceptoren die een rol spelen bij het ontstaan van bepaalde kankers. Longkanker is in de meeste gevallen al zo ver gevorderd dat genezing niet meer mogelijk is. Een palliatieve behandeling is dan de enige mogelijkheid.

Complementaire behandeling De natuurlijke behandeling van longkanker richt zich op een algehele verbetering van de conditie. De zogenaamde nutritionele therapie - met een volwaardig dieet en aanvullende vitaminen en mineralen (zoals Moerman, Gerson en Gonzalez uitdragen) - heeft een duidelijke meerwaarde. Cornelis Moerman ziet de risicofactoren niet als oorzaak van de kanker, maar als aanleiding. Een optimaal gevoed lichaam is in zijn ogen de beste kankerbestrijding. Essentiële voedingsstoffen helpen tegen de ‘kleine klinische symptomen’. Werkt het niet genezend, dan zal het op z’n minst de levenskwaliteit doen toenemen. Preventief geldt: eet een volwaardig dieet met essentiële voedingsstoffen en adem zoveel mogelijk schone lucht om de kans op longkanker zo klein mogelijk te houden.

Bailine® Voedingsadviezen

MEER DAN FIGUURVORMING

12

Uitzicht m mv

jaar

Aan te raden: • Donkergroene groentes • Kelp • Gember • Kurkuma • Olijfolie • Omega-3 vetzuren (wilde zalm, makreel, haring, biologische eieren, zaden en pitten, walnoten en walnootolie) • Advocado • Groene thee • Beweging Bij voorkeur in de buitenlucht om het zuurstofrijke bloed goed te laten stromen door alle bloedvaten van het lichaam, van de hersenen tot uw kleine teen. Zo voorziet u alle cellen van voldoende zuurstof. Langdurig onvoldoende zuurstof leidt tot ongunstige veranderingen van de cellen.

Te vermijden: • Voedingsmiddelen die een hoge dosis omega 6 vetzuren (linolzuur) bevatten, zoals: plantenmargarine, zonnebloemolie, maïs(kiem)olie, tarwekiemolie, sojaolie (slaolie) • Rood vlees (vooral varkensvlees) • Dierlijke eiwitten • Geharde vetten (transvetzuren). Hoge gehaltes transvet komen vooral voor in fast food (frituurvet voor de horeca) en in bakkerijvetten (koekjes en gebak uit de fabriek). • Stress

Dr. Hans Stoop is kankeronderzoeker en vaste medewerker van Uitzicht

Bailine® Figuurvorming

Bailine® Mentale motivatie

Bailine® Natuurlijke facelift

Bailine® Pijn bestrijding

Geïnteresseerd in een gratis proefbehandeling? Kijk voor meer informatie op www.bailine.nl

kruidentuin TEKST PETRA PRONK RECEPT MARRY FOELKEL

HAVER: VERWARMEND GRAAN BARSTENSVOL ENERGIE Het staat bekend als paardenvoer, maar wij weten er ook steeds beter raad mee: haver. Gelukkig maar, want deze graansoort heeft veel gezonde eigenschappen en werkt verwarmend. Zeker in de winter een aanrader dus! Haver is een eenjarige plant uit de grassenfamilie, oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Europa en Azië. Grassen hebben een sterke drang tot overleven en groeien praktisch overal. Haver vormt een aparte groep binnen de grassenfamilie. Het heeft andere eigenschappen dan zijn meer voorkomende broertje de tarwe. Haver is een goed alternatief voor tarwe, omdat het glutenvrij is. “Granen hebben van nature een optimale verhouding tussen de verschillende voedingsstoffen die we nodig hebben”, stelt Marry Foelkel, voedings-

kundige. “Vooral de oergranen, die niet doorgekweekt zijn, zoals de ouderwetse spelt en tarwe. In de meest optimale verhouding bevat graan dertig procent koolhydraten, dertig procent eiwitten en veertig procent vet. Tarwe is echter doorgekweekt op eiwitten, zodat de korrels groter worden. Dat is een belangrijke oorzaak van glutenintolerantie. Haver heeft dat nadeel niet, waardoor het geschikt is voor een glutenvrij dieet.”

Energie Haver kent een bijzondere combinatie van rustgevende en energieopwekkende eigenschappen. “De groene stengel van de haver en de onrijpe haverkorrels bevatten broom. Deze stof werkt ontspannend, ontkrampend en slaapverwekkend. De rijpe haverkorrels zitten juist barstensvol energie.”

Van alle granen levert haver de meeste energie en de meeste eiwitten. Bovendien bevat haver hoogwaardige voedingsstoffen, zoals mineralen en sporenelementen, zoals ijzer, fosfor, jodium, vitamine B1, B2 en choline, en vitamine E. De stengel bevat veel silicium. Een tekort aan silicium kan leiden tot slappe spieren, dof haar en algehele vermoeidheid. Deze stof heeft een heilzame werking op de urinewegen en de hartspier en wordt ook gebruikt bij maagzuur en als cholesterolverlager. Haver bevat ook veel voedingsvezels, waardoor het goed is voor de spijsvertering. Dankzij de langzame afgifte van glucose aan het bloed is haver geschikt voor mensen met diabetes.

RECEPT

HAVERKOEKJES

1

Kneed de haver, banaan, appel, vruchtjes, noten (iets overhouden voor de garnering), citroenrasp met het ei (en eventueel een scheutje mapelsiroop of stevia) samen tot

INGREDIËNTEN een kopje havervlokken | een halve geprakte banaan | een geraspte appel met schil | (gedroogde) vruchtjes zoals bosbessen, gojibessen, rozijnen of pruimen | gehakte amandelen of hazelnoten | citroenrasp | 1 ei | kokosolie | eventueel wat mapelsiroop of stevia

23 4

een deeg. Voeg een klein beetje kokosolie toe totdat er een smeuïge massa ontstaat. Druk het deeg plat en maak er koekjes van. Garneer de koekjes met de rest van de noten. Bak de koekjes in het midden van een voorverwarmde oven op 170 graden in vijftien minuten gaar.

Uitzicht

13

(advertenties)

advertentie 90 x 130 01-08-13 14:18 Pagina 1

MontAna® Topkwaliteit voedingssupplementen met een gezonde prijs Vitamine D3-varianten

hoge snelheid blender

Mark1

Voedsel als natuurlijk geneesmiddel: Door de snelle maling (30.000 toeren/ minuut) worden de celwanden van groente en fruit opengebroken. Alle vrijgekomen vitaminen, mineralen en enzymen worden direct in het bloed opgenomen.

€ 398,-

• Gewicht 5,5 kilo • Italian design

Vitamine D-3 400 IE Voedingssupplement 90 softgels

Vitamine D-3 Druppels Voedingssupplement 60 ml

Vitamine D-3 1000 IE Voedingssupplement 90 softgels

Te bestellen bij De Roode Roos B.V. onder vermelding van productnummer 6673

Te bestellen bij De Roode Roos B.V. onder vermelding van productnummer 5979

Te bestellen bij De Roode Roos B.V. onder vermelding van productnummer 6676

www.vitortho.nl VitOrtho, exclusief distributeur van NOW Foods-voedingssupplementen

Direct verband suiker en kanker Er is wel degelijk een direct verband tussen suikerconsumptie en kanker. Hoe meer suiker mensen gebruiken, hoe groter het risico op deze ziekte. Dat zegt Aart Jan van der Lelij, hoogleraar Endocrinologie aan het Rotterdamse Erasmus MC. In wetenschappelijke kringen wordt over de relatie tussen suiker en kanker verschillend gedacht. Er is een stroming die meent dat er alleen bij obesitas sprake is van extra risico’s. Van de Lelij legt daarentegen een direct verband. “Suiker jaagt de aanmaak van insuline omhoog, met alle gevolgen vandien. Er is echt een één op één relatie met kanker.“ Van derLelij sprak woensdagavond 15 januari in Rotterdam over suikerverslaving. Hij vindt dat mensen die veel te veel eten, beschouwd moeten worden als junkies. De juiste remedie bestaat in zijn optiek uit verslavingstherapie, net als bij alcohol- en drugsverslaafden.

14

Uitzicht m mv

jaar

• 1680 Watt • Verlichte knoppen om makkelijker programma’s te selecteren • 2 liter container, • Container van BPA free (gifvrij) Tritan materiaal geschikt voor koude en hete vloeistoffen • High carbon edelstaal Met 6 voorgeprogrammeerde functies: 1) Groente 4) Smoothie blender mes 2) Soja melk 3) Saus

5) Bisque/Soep 6) Noten

www.hogesnelheidblender.nl

TEKST PETRA PRONK

PROMOTIEONDERZOEK GYNAECOLOGISCH ONCOLOOG BEVESTIGT MOERMAN’S GELIJK

‘Schenk bij kanker aandacht aan leefstijl’

Voeding en bewegen beïnvloeden de overlevingskansen bij baarmoederkanker. Op dit inzicht - een fundament van de Moermantherapie - promoveerde onlangs gynaecologisch oncoloog Dorry Boll. Zij raadt gynaecologen aan om in gesprek met patiënten vooral aandacht te schenken aan het bevorderen van gezond gedrag. De grootste groep vrouwen heeft een vorm van baarmoederkanker die een goede prognose heeft en goed behandelbaar is. Maar deze vrouwen zijn vaak te dik, lijden vaker aan suikerziekte en hebben te kampen met hart- en vaatziekten. Het overgewicht belemmert het herstel na de behandeling van de baarmoederkanker. “Deze sterk met leefstijl samenhangende factoren blijken vaker het overlijden van deze vrouwen te veroorzaken dan de baarmoederkanker zelf”, constateert Dorry Boll in het onderzoek waarop zij vorig jaar december promoveerde aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit.

gevallen van baarmoederkanker, terwijl dit aantal in 2010 blijkt te zijn verdubbeld. Een beperkt deel van de patiënten lijdt aan een ongunstige vorm of is al in een ver gevorderd stadium. Voor die laatste groep blijft het risico op overlijden onverminderd hoog. “De inspanningen moeten voor deze groep worden gericht op toepassing van meer uitgebreide vormen van chirurgie, meer nabehandeling met chemotherapie, radiotherapie en het inzetten van nieuwe behandelingen zoals target therapie en immuun modulatoren”, aldus de promovenda.

30.000 vrouwen

Echter, een groot deel van de vrouwen is te oud en fragiel om dergelijke behandelingen goed te verdragen. De kwaliteit van leven en beheersbaarheid van de ziekte moeten dan de belangrijkste leidraad worden voor de keuze van behandeling.

Boll, die gespecialiseerd is in de (operatieve) behandeling van (onder meer baarmoeder-)kanker bij vrouwen, maakt deel uit van het Gynaecologisch Oncologisch Centrum Zuid in het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Brabant. Voor haar promotieonderzoek baseerde Boll zich op gegevens uit Nederlandse kankerregistraties sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw van meer dan 30.000 vrouwen met baarmoederkanker. Naar aanleiding van haar bevindingen adviseert ze collega-gynaecologen ‘krachtig’ om bij vrouwen met baarmoederkanker ‘juist aandacht te schenken aan het bevorderen van gezond gedrag’. “Gezonde voeding (minder vet en minder suiker), meer bewegen en afvallen tot een gezond gewicht beïnvloeden in belangrijke mate de overleving na baarmoederkanker”, aldus de gynaecologisch oncoloog. Baarmoederkanker komt steeds vaker voor, met name bij vrouwen van 60 jaar en ouder. In 1990 waren er in Nederland duizend

Leefstijl De komende jaren wordt een verdere toename van het aantal baarmoederkankerpatiënten verwacht. De verklaring voor die toename ligt deels in de leefstijl. Goede voorlichting over het belang van een gezonde leefstijl helpt om de kans op baarmoederkanker te verminderen, meent Boll. Hierbij kunnen patiëntenverenigingen, zoals de Moerman-vereniging, een belangrijke rol spelen. Naast haar praktijk in het ziekenhuis is Boll nauw betrokken bij wetenschappelijk onderzoek op dit terrein in samenwerking met nu nog het Integraal Kanker Centrum Zuid Nederland (IKZ) en binnenkort het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL).

Uitzicht

15

FOTO'S: STEF BREUKEL

rece

Burgers van kikkererwten VOOR 2 PERSONEN

VOOR 2-4 PERSONEN

INGREDIËNTEN

KEUKENGEREI

INGREDIËNTEN

200 g gekookte kikkererwten 2 teentje knoflook 1 tl bieslook 1 prei, fijngesneden diverse verse kruiden (peterselie, oregano, selderij, maggiekruid) 1 theelepeltje vlozaad of agar agar (bindmiddel) 1 el meel 2 el sesamzaad klontje kokosvet

Oven Staafmixer

2 rauwe rode bieten 2 appels ½ citroen 2 à 3 glazen gefilterd water 2 el vers gemalen lijnzaad 1 el olijfolie 1 tl vitamine C-poeder 1 tl kurkuma Mespunt zwarte peper 1 tl spirulina 1 tl fijn zeewier Handje veldsla Handvol kiemen (fenegriek, linzen, broccoli, alfalfa of andere)

BEREIDINGSWIJZE

INFORMATIE • Voedingslijn: Natuurrijk Leven • Diner (hoofdgerecht) • Bereidingstijd: ca. 45 min. (excl. koken kikkererwten) • Basisingrediënten: groenten • Makkelijk te bereiden • Kosten: €2 - €5 • Ingrediënten makkelijk verkrijgbaar • Verkrijgbaar in speciaalzaken • Energiewaarde 400 - 500 kcal p.p.

Verwarm de oven voor op 180 graden. Neem een keukenmachine of een staafmixer en maak de vooraf gekookte kikkererwten fijn tot er een compacte massa ontstaat. Snijd de knoflookteentjes in stukjes en doe ze erbij, evenals wat fijngeknipte bieslook en de fijngesneden prei. Doe er bij voorkeur flink wat van de overige verse kruiden bij. Mix dat allemaal goed door elkaar. Bind deze massa met wat vlozaad of agar agar. Voeg wat meel toe tot het mengsel zo stijf is dat je er burgers van kunt vormen. Maak er dan burgers van en rol deze door het sesamzaad. Bak de burgers ca. 15 minuten in de oven met het kokosvet.

een groene lekker met sja Tip! Ergt tom salade me aten en lotjes. 16

Rode-bietensmoo

Uitzicht m mv

jaar

BEREIDINGSWIJZE Was de bieten grondig met een borstel en verwijder alleen het wortelgedeelte. Snijd de biet in blokken. Was de appel en verwijder alleen het steeltje en snijd in blokken. Citroen uitpersen of met schil gebruiken en grof snijden. Was het bladgroen grondig en snijd grof in stukken. Spoel de kiemen. Doe alle ingrediënten in de blender en blend dit 2-3 keer, totdat het vloeibaar is. Drink de smoothie al kauwend op.

epten

othie

Venkel-wortelsalade VOOR 4 PERSONEN

KEUKENGEREI

INGREDIËNTEN

KEUKENGEREI

Snijmes Borstel Blender Waterkoker

2 venkelknollen 4 zomerworteltjes of 1 winterpeen 1 appel 1 eetlepel gepelde pompoenpitten

Keukenmachine Rasp Snijmes

INFORMATIE • Voedingslijn: Natuurlijk leven • Lunch •B  ereidingstijd 15-30 min. •B  asisingrediënten: groenten, fruit, kiemen • Makkelijk te bereiden • Kosten: minder dan €2 - €5 • I ngrediënten makkelijk verkrijgbaar • Verkrijgbaar in speciaalzaken • Energiewaarde 100 - 200 kcal p.p.

Dressing 1 eidooier 3 el koudgeperste walnoten- of olijfolie sap van ½ citroen mespunt tijm Garnering fijngehakt venkelgroen en 1 eetlepel gepelde pompoenpitten

INFORMATIE • Voedingslijn: Moermandieet • Rauwkost • Bereidingstijd: 15-30 min. • Basisingrediënten: Rauwkost, fruit • Makkelijk te bereiden • Kosten: €2 - €5 • Ingrediënten makkelijk verkrijgbaar • Verkrijgbaar in speciaalzaken • Energiewaarde 100 - 200 kcal p.p.

BEREIDINGSWIJZE

Tip! Houedsmuootmehieer vadann een lauwwarm klein scheutje mengt u eenter in uw glas door gekookt wa . de smoothie

Was de venkel, wortels en appel en houd het groen apart. Rasp of snijd deze fijn, handmatig of in de keukenmachine. Maak een dressing met de eidooier, olie, citroensap, tijm en meng de dressing door de fijngesneden groenten. Strooi er het venkelgroen overheen met de gepelde pompoenpitten.

Tip! D extra smaak en uitstraline gsadolaordeerkr6ijgklt ein gesneden dadels door te doen. Uitzicht

17

lifestyle TEKST PETRA PRONK BEELD LEONARD DAVIDS

‘WE ZITTEN ONS

ziek

18

Uitzicht m mv

jaar

’

Dagelijks langdurig zitten is een risico voor de gezondheid dat je niet compenseert met een half uurtje ‘matig intensief bewegen’, aldus de nieuwste wetenschappelijke inzichten.

V

eel zitten is slecht voor onze gezondheid. Dodelijk zelfs. “Inactiviteit is als doodsoorzaak bijna net zo erg als roken en obesitas, aldus medisch tijdschrift The Lancet vorig jaar”, zegt Peter-Jan Mol, adviseur bij het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB). “Wereldwijd concluderen steeds meer onderzoekers dat er een relatie is tussen veel zitten en vroegtijdig overlijden. Mensen die meer dan elf uur per dag zitten, hebben een veertig procent hogere kans op overlijden in de komende drie jaar dan mensen die vier uur per dag zitten.” Dat zit zo: als je zit, gebruik je je beenspieren (de grootste spieren van je lichaam) nauwelijks waardoor vetten en suikers uit het bloed minder snel worden opgenomen, en het risico van hart- en vaatziekte en diabetes vergroot. NRC Handelsblad publiceerde een ingezonden brief van Mol over dit onderwerp. Het tv-programma Eén Vandaag bracht het onderwerp medio oktober bij een breder publiek voor het voetlicht. Het Nederlandse kantoorpersoneel schrok. De boodschap was namelijk altijd dat een zittend beroep niet schadelijk is mits je daar een half uur per dag matig intensief bewegen - in de sportschool, joggend op straat of in de huishouding - tegenover stelt. Maar deze ‘half uur norm’ is achterhaald, aldus de NISB-adviseur.

Fietsbureaustoelen Ook tijdens het werk moeten we bewegen. “Het is internationaal inmiddels onomstreden dat het een goede zaak is het zitten geregeld te onderbreken”, aldus Mol.

Sta op en wandel

•L  oop naar een collega toe in plaats van een mailtje te sturen • Telefoneer staand •L  oop ‘gezellig’ even mee als een collega aanbiedt koffie voor je te halen • Neem de trap in plaats van de lift • Lunch en overleg wandelend Bron: www.nisb.nl/beweegmomentjes

Achter de schermen werkt men aan een nieuwe richtlijn. “Er wordt gesproken over twee keer per half uur even lopen of kleine bewegingen maken, maar officieel is deze norm nog niet.” Voordat het grote publiek daaraan gewend is, gaan er mogelijk tientallen jaren overheen. Mol vergelijkt het met roken. Het duurde enkele decennia, voordat mensen zich bewust werden hoe slecht die gewoonte is voor je gezondheid. Zo zal het ook zijn met het creëren van een positief klimaat rondom bewegen. Hij merkt het bij zijn eigen werkgever, de NISB. “Er is het afgelopen jaar behoorlijk wat gezond meubilair geplaatst, zoals een bureau en vergadertafels waaraan je staand kunt werken en fietsbureaustoelen. Dan blijf je in beweging tijdens het typen, bellen of overleggen. In het begin was dat onwennig, maar inmiddels wordt er volop gebruik van gemaakt. De cultuur verandert. Bewegen op kantoor wordt normaal.” Wetenschappelijke kennis kan het veranderingsproces op de werkvloer ondersteunen, denkt hij. “Uit onderzoek blijkt dat meer bewegen en staand vergaderen leidt tot meer productiviteit. Met een deskbike onder je statafel gaat het lezen tot dertig procent sneller. Winst voor de werkgever dus, en voor de werknemer. Die vindt het prettig en voelt zich energieker.”

‘Gezonde leefstijl afdwingen via cao’ Paul Rosenmöller, voorzitter van het Convenant Gezond Gewicht, vindt dat werknemers desnoods via de CAO tot een gezonde leefstijl gedwongen mogen worden. Ben je tevreden met je leefstijl? Vind je dat je met je zittende werk wel genoeg beweging krijgt? Die vragen zou een werkgever best mogen stellen tijdens een functioneringsgesprek, vindt Rosenmöller. Want weten dat een gezonde leefstijl belangrijk is, zorgt nog niet voor actie. De cao zou een stok achter de deur kunnen zijn. Peter-Jan Mol vindt het goed dat Rosenmöller het onderwerp op deze manier onder de aandacht brengt, maar zegt hij: “Dwingen werkt niet. Leefstijl zal een onderwerp van gesprek moeten worden op de werkvloer. En dan niet op het moment dat een werknemer uitvalt door stress of als gevolg van ongezond leven, maar preventief als onderdeel van de bedrijfscultuur.”

Uitzicht

19

ontgift je huis (1) TEKST MATILDE NEWMAN

WEG MET PLASTIC Huishoudfolie, verpakkingen van vleeswaren, de tandpastatube, speelgoed, boodschappentassen en vershouddozen, we stoppen ons huis vol met plastic. Eén van de chemische stoffen in veel soorten plastic, bisphenol-A (Bpa), is potentieel kankerverwekkend. De stof helemaal mijden is onmogelijk, maar u kunt het contact wél beperken. Wist u dat er Bpa zit in kassabonnen en dat de stof binnen vijf seconden via de huid wordt opgenomen? Dat het de groei van zuigelingen al in de baarmoeder kan vertragen en dat er een verband is tussen gedragsstoornissen en Bpa? Nog een weetje: de volgende keer dat u bij de tandarts zit, kan het gebeuren dat hij de vulling van de kies dichtmaakt met een laagje Bpa-houdende verharder.

Gevaar voor kinderen Al decennialang wordt er onderzoek gedaan naar de schadelijkheid van Bpa. In sommige landen zoals Frankrijk is het gebruik van de stof in voedselverpakkingen vanaf 2015 daarom verboden. De EFSA, de Europese organisatie voor voedselveiligheid, staat nog in dubio over een Europees beleid. Dat komt doordat de precieze gevolgen van Bpa in het

20

Uitzicht m mv

jaar

lichaam moeilijk vast te stellen zijn. Er circuleren veel chemicaliën in ons lichaam die allemaal bijdragen aan verstoringen en ziektes. Wel is duidelijk dat Bpa bij iedereen in de urine voorkomt en dat de stof hormoonverstorend werkt. Bpa lijkt vooral veel risico op te leveren voor kinderen - zelfs voor de ongeboren vrucht - want het kan via de baarmoeder worden doorgegeven. De Europese Health and Environment Alliance (HEALE), een non-profit organisatie voor milieu en gezondheid, noemt Bpa “een risico van het moderne leven” en bevestigt dat de stof een gevaar vormt tijdens de zwangerschap, de vroege kinderjaren en tijdens periodes waarin de voortplantingsorganen in ontwikkeling zijn. “Uiterst kleine hoeveelheden kunnen onder bepaalde omstandigheden het hormoonnetwerk verstoren”, aldus HEALE.

Vanaf welke dosis is Bpa giftig? De huidige richtlijn van EFSA gaat ervan uit dat inname van 0,05mg/kg per persoon per dag veilig is. De Amerikaanse bioloog Frederick van Saal - die de effecten van zowel natuurlijke als synthetische hormonen onderzoekt - plaatst daar vraagtekens bij. Volgens hem veroorzaakt Bpa zelfs in zeer lage doseringen al veel schade. In onderzoeken met dieren zag Van Saal dat de stof de genen wezenlijk verandert. “Wanneer na de bevruchting de celdeling begint, komen er hormonen vrij die dit proces beheersen. Met het verstoren van deze hormoonhuishouding in het begin van het leven, veranderen de genen permanent. Alle cellen die hieruit voortkomen zijn beschadigd.”

Gebruik glas of RVS Wat te doen? Om Bpa-schade te voorkomen, is het raadzaam plastic in het huishouden te beperken en te vervangen door glas of roestvrij staal. De stof Bpa komt voornamelijk voor in hard doorzichtig plastic zoals dat van plastic waterflesjes of vershouddozen. Maar het zit ook in het laagje aan de binnenkant van blikjes eten en drinken. Warmte en zuur (zoals bij tomaten in blik) stimuleren het vrijkomen van de stof. Vries daarom kliekjes in glazen schalen in, eventueel met plastic deksel. Laat wel eerst het eten volledig afkoelen en niet in direct contact komen met het plastic van het deksel. De merken Pirex en Duralex maken glazen schalen in alle soorten en maten die geschikt zijn om in te vriezen en gebruikt kunnen worden in de oven (zonder plastic deksel uiteraard).

Trommels en flessen Ter vervanging van de plastic broodtrommels en waterflessen zijn er mooie roestvrijstalen alternatieven op de markt. Online bestel je ze bijvoorbeeld bij Greenjump. nl waar ze ook een ruim assortiment aan roestvrijstalen artikelen hebben (ter vervanging van het plastic in uw keuken). Deze winkel verkoopt ook roestvrijstalen drinkflessen in volwassen- en kindermaten en er is een groot assortiment lunchtrommels en doosjes voor onderweg. Ook verkoopt deze aanbieder een speciaal soort doek dat te gebruiken is als vervanging van vershoudfolie, de zogenaamde Bee’s wrap. Het kost misschien wat meer dan het gemiddelde plastic doosje bij de supermarkt, maar de producten zijn duurzaam en aan een paar spullen heeft u voldoende. Om Bpa via blikvoedsel te vermijden is er maar één oplossing: niet meer kopen en een vervangend artikel zoeken dat verpakt is in glas of karton. Of natuurlijk gewoon zelf vers maken, daar kan zelfs een glazen pot niet tegenop!

Matilde Newman is freelancejournaliste en vaste medewerker van Uitzicht

TIPS • Vermijd het opwarmen van eten en drinken in plastic of het bewaren van warm voedsel in plastic. Een goede vervanger is glas of roestvrij staal. • Vermijd blikvoedsel. Het laagje aan de binnenkant kan reageren met de zure stoffen in blik waardoor Bpa in het voedsel lekt. • Zoek naar alternatieven voor kinderproducten, zoals flessen, drinkbekers

en bordjes. Denk aan roestvrij staal. Kinderen vanaf zes maanden kan je al uit een glas leren drinken. • Eet volgens het seizoen. Groenten en fruit die gekweekt zijn in kassen kunnen Bpa bevatten. Het water voor de planten loopt vaak door plastic buizen die Bpa lekken.

ALS U TOCH PLASTIC MOET GEBRUIKEN… L et dan op het nummer in de driehoek die meestal op het product is afgebeeld. De nummers 1, 2, 4 en 5 zijn relatief veilig terwijl je de nummers 3, 6 en 7 beter kunt vermijden. 6 en 7 zijn het schadelijkst.

Uitzicht

21

TEKST ELLEN HAMEETEMAN BEELD JOOST GROL

Veel is al bereikt in de drie jaar dat Dave Schut voorzitter is van MMV. De eerste vernieuwingsslagen zijn gemaakt, maar er moeten er nog heel wat komen. Dat vergt durf en ondernemerschap van het bestuur. Schut ziet desondanks de toekomst met vertrouwen tegemoet. “Dit wordt een mooi jaar.”

‘WE KUNNEN NU GAAN OOGSTEN’ Bij zijn aantreden in 2011 formuleerde Schut een aantal ambitieuze doelen die MMV klaar moest stomen voor de toekomst. Samenvattend komen die doelen erop neer het gedachtegoed van dokter Cornelis Moerman onder de aandacht van meer mensen te brengen. Daarvoor moest de organisatie fors worden geprofessionaliseerd en beheersbaar worden gemaakt. Het is nu januari 2014. Wat is er sindsdien bereikt? “Veel. En ook nog veel niet. Er is een groot aantal projecten op touw gezet. Zo hebben we een nieuwe website, is het magazine Uitzicht gerestyled, de lijn Natuurrijke Keuken geïntroduceerd en is er een kookboek uitgegeven. Verder beschikken we over een activiteitenkalender, een voedingsmiddelenlijst en zijn we aanwezig op beurzen. Organisatorisch is er ook een en ander in de steigers gezet. Zo functioneert de Medisch Adviesraad, al moet die in 2014 zeker worden uitgebreid, een actieve Ledenadviesraad en een Kookcommissie. We hebben flink gewerkt aan onze communicatie, zijn zichtbaar op Twitter en Facebook. Er is kortom een degelijk fundament neergelegd, maar de doelen zijn nog niet bereikt. We hebben bijvoorbeeld de gewenste 10.000 leden nog niet. Ik heb overigens goede hoop op een stevige toename dit jaar. We kunnen nu gaan uitbouwen en oogsten.” Waar is nog ontwikkeling nodig? “We zijn van plan een professionele buitendienst te gaan inrichten, met leden van de MMV. Ons ideaal is dat artsen, diëtisten, therapeuten, kookdocenten en buddy’s uit het hele land ieder vanuit hun eigen vakgebied actief kennis delen.

22

Uitzicht m mv

jaar

We willen deze mensen een gedegen opleiding geven via onze Moerman Academy. Er zullen meer vragen op ons af komen – en om die te beantwoorden is meer menskracht nodig. De organisatie zal daardoor moeten groeien. Consequentie hiervan is dat we meer kosten zullen gaan maken. Onze exploitatie moet tegelijkertijd kostendekkend zijn. Dat betekent dus concreet dat extra leden een voorwaarde zijn. Dat vraagt van het bestuur een sprong. Krijg je de leden niet, dan lukt ons plan niet. Een ondernemende houding is nodig. Durf ik een risico te nemen dat positief kan uitpakken, of blijf ik liever op mijn geld zitten waardoor er niets gebeurt? We moeten daar als bestuur een weg in vinden, het is belangrijk dat iedereen er hetzelfde gevoel bij heeft. Stukje bij beetje komen we dan verder.” Wat is de grootste uitdaging waar de MMV de komende jaren voor staat? “Behalve een verdergaande professionalisering van de organisatie is dat het ontvangen van respect voor wie wij zijn. Dat blijft een lastig punt. We zijn er wel in geslaagd onze kernboodschap helder en beknopt te verwoorden. De MMV is er voor kankerpatiënten en voor mensen die hun best willen doen dat niet te worden. We bieden een therapie voor mensen met de ziekte en geven gerichte adviezen over hoe gezond te leven ter preventie. Het blijkt in de praktijk helaas nog moeilijk het negatieve imago dat de vereniging heeft, om te buigen. Ik begrijp niet waarom er zo veel scepsis is. Er zijn mooie verhalen in overvloed van mensen voor wie de therapie heel veel betekend heeft. Het is volgens mij ook niet zo moeilijk te begrijpen. We vertellen geen magisch verhaal. Van iemand die veertien dagen achtereen hamburgers

‘Ik vind dat de keuze voor aanvullende therapieën moet worden gerespecteerd’

eet, gelooft niemand dat hij zich gezonder zal gaan voelen. Dat kun je ook omdraaien. Van iemand die veertien dagen achtereen veel groente eet, zal iedereen geloven dat hij zich beter voelt. Zo eenvoudig is het. Gelukkig wordt het verband tussen voeding en gezondheid vandaag de dag breed erkend. Daar zijn we blij mee, al blijft het voor ons een uitdaging hierin onze eigenheid te behouden. We zijn absoluut geen algemene propagandist van een gezonde levensstijl. We richten ons heel bewust op mensen met kanker en op het voorkomen van deze ziekte.” Hoe is het intussen gesteld met de ‘samenwerking’ met de reguliere geneeskunde? “Wat we sterk moeten blijven benadrukken in onze communicatie is dat we niet propageren dat we een alternatief zijn voor de reguliere geneeskunde. We zijn complementair. Ik heb veel respect voor de reguliere gezondheidszorg en ben van mening dat we de beste voorwaarden voor genezing scheppen wanneer we beide benaderingen, regulier èn complementair, inzetten. Binnen de reguliere gezondheidszorg is helaas nog veel scepsis. Ik snap best dat artsen het adagium koesteren dat er eerst maar eens bewijs op tafel moet komen. Dat bewijs, langs empirische weg verkregen, is er. We hebben in de loop van de jaren ontzettend veel ervaringsverhalen verzameld. Die ervaring kan naar

wetenschappelijke maatstaven gezien worden als de verklaring van de toename van kwaliteit van leven van kankerpatiënten. Daarnaast weten wij dat veel mensen door inzet van beide benaderingen genezen zijn van kanker. En waarom zou je mensen niet zelf de regie geven over hun leefstijl, over wat zij eten? Schadelijk is het in elk geval niet. Ik vind dat de keuze voor aanvullende therapieën moet worden gerespecteerd. Patiënten hebben zelfbeschikkingsrecht, daar wil MMV ook in de toekomst nadrukkelijk voor opkomen.”

Ellen Hameeteman is journalist en vaste medewerkster van Uitzicht

Uitzicht

23

lijf & leden LEDEN VAN MMV VERTELLEN HOE ZE PERSOONLIJK INVULLING GEVEN AAN HET THEMA ‘GEZOND ETEN – GEZOND LEVEN’.

Tv-kok kiest voor gezonde voeding Na jarenlang lijnen kiest tv-kok Lisette Rovers voor een lifestyle waarin gezonde voeding de boventoon voert. Graag wil ze haar kennis delen met de leden van MMV. Ze groeide op met de Hollandse pot. Een enkele keer kwam er in het Limburgse gezin macaroni op tafel en bij speciale gelegenheden was er ‘knien in ’t soer’: konijn in ’t zuur. Een Limburgse lekkernij “maar niet conform het Moermandieet”, schatert Lisette. Na een koksopleiding schopte Lisette het tot chef-kok in een van de betere restaurants in de regio Eindhoven. Een baan met status maar omdat ze het contact met klanten miste, nam ze ontslag en begon ze met het geven van kooklessen. Niet lang daarna kon ze een pracht van een kookstudio overnemen.

Smulpaap Eén probleem had ze: als smulpaap groeide ze letterlijk met de zaak mee. Ze probeerde allerlei diëten en lijnde jarenlang. Na een boek van voedingscoach Amber Alberda maakte ze de omslag naar biologisch. De boeken van Ralph Moorman (De Hormoonfactor) en Kris Verburgh (De Voedselzandloper) deden de rest. “Ook in mijn gezin heb ik de boel stapje voor stapje omgegooid”, lacht ze. “Mijn man had eerst wel bedenkingen. Quinoa, waar was dat voor nodig? Naarmate hij meer las, zag ook hij het verband tussen voeding en gezondheid.”

Tv-kok In 2012 maakte ze in het SBS-programma ‘Natuurlijk Lekker Leven’ een droomdebuut als tv-kok. Meteen daarna kon ze aan de slag in het RTLprogramma ‘Life is Beautiful’. Een zwaar auto-ongeluk gooide roet in het eten. Toch hoopt ze haar tv-carrière de komende tijd verder te kunnen voortzetten. Dankzij ambassadeur Jeannette Moors is ze intussen lid van MMV, een vereniging waarvoor ze graag veel wil betekenen. “Dat zou ik geweldig vinden”, klinkt het met aanstekelijk enthousiasme. Op www.MMV.nl/Nieuws kunt u een video-opname van Lisette Rovers bekijken.

24

Uitzicht m mv

jaar

actueel

‘Ontgiften is zeer belangrijk’ KOM MEER TE WETEN OP DE LEDENDAG MET GASTSPREKER DR. HANS MOOLENBURGH Zaterdag 22 februari a.s. organiseert MMV speciaal voor de leden een bijeenkomst in Antropia in Driebergen die u niet mag missen. Gastspreker is deze middag de bekende Moermanarts Hans Moolenburgh. Aan de presentatie van Hans Moolenburgh gaat een podiuminterview vooraf. De arts zal dan worden bevraagd over het ontstaan van zijn interesse voor complementaire geneeswijzen, zijn ervaringen als behandelaar van kankerpatiënten, de wijze waarop hij werd tegengewerkt en hoe hij persoonlijk invulling geeft aan een gezonde leefstijl. Daarna is er gelegenheid voor het publiek om vragen te stellen. Vervolgens geeft hij zijn presentatie waarna er opnieuw vragen kunnen worden gesteld.

Jubileumjaar Deze middag luiden we ook het jubileumjaar in. Zoals u weet bestaat MMV dit jaar veertig jaar! Er is voor alle bezoekers een bijzonder presentje. Tevens gaat de

nieuwe ledenwerfcampagne officieel van start waarbij er hele mooie beloningen worden onthuld. MMV heeft voor deze gelegenheid de Ionazaal afgehuurd van het schitterende Antropiacomplex. De zaal plaats biedt plaats aan ruim 300 mensen. Wees er snel bij. Antropia is uitstekend te bereiken, zowel per trein als per auto. Het maakt deel uit van Landgoed de Reehorst, pal naast NS-station Driebergen-Zeist en aan de A12 (afslag Driebergen-Zeist).Voordelig reizen voor het milieu én uw portemonnee? Bestel uw treinkaartje bij Antropia: T 0343 - 531818. Meer info: www.antropia.nl De toegang is gratis

THEMA’S PRESENTATIE • Waarom kinderen steeds zieker worden • Voedingsmiddelen die onschuldig lijken en toch zo bedreigend zijn • Het belang van ontgiften •Hoe we onze krachten kunnen bundelen

m mv

ONTMOETINGSEVENEMENT MMV

jaar

Met dokter Hans Moolenburgh Cultuur- en Congrescentrum Antropia, Hoofdstraat 8, 3972 LA Driebergen van 13.00 uur tot 16.30 uur. Aanmelden en info bij voorkeur via e-mail: [email protected] (graag naam, woonplaats en eventuele introducé vermelden) of via (0172) 49 79 44 (werkdagen 09-13 uur).

Uitzicht

25

actueel IMMUUNTHERAPIE tegen longkanker in de maak

Samen met de Nationale universiteit van Mexio (UNAM), werkt het Amerikaanse Nationale Instituut voor ademhalingsziekten (INER) aan een complementaire therapie tegen longkanker. Daarbij gaat het erom het immuunsysteem van de patiënt op te voeren zodat het lichaam zelf de tumorcellen te lijf gaat. Volgens de onderzoekers heeft het immuunsysteem alle mogelijkheden kankercellen tijdens hun ontwikkeling op te sporen en te vernietigen. Maar soms is dat mechanisme niet effectief om redenen die met de tumor te maken hebben of vanwege verandering in het organisme van de patiënt. Het onderzoek richt zich op longadenocarcinoom een type kanker waarbij de tumorcellen de meeste variatie vertonen. (Sceincedaily.com)

Patiënt: laat je horen! Patiënt: laat je horen! Dat is het thema van een lezing die de apotheker Klaas Riepma op 20 maart 2014 om 20.00 uur zal houden in de Poort van Twente in Rijssen. Riepma vocht met de doktoren mee voor het leven van zijn zoon. Uitzicht heeft daar uitgebreid over gepubliceerd. Aanmelden voor het bijwonen van de lezing kan bij: Jenny Baan (0548) 51 26 10 en bij Hendrika de Jong (0548) 54 20 39.

BOOS OP KWF

Stichting Alp d’HuZes is ontevreden met het toezicht van het KWF op de besteding van de 54 miljoen euro uit het KWF/Alpe-fonds. KWF stelt in de Telegraaf dat er niet met het geld is gesjoemeld maar ‘dat ze te lang een situatie van gebrekkig toezicht heeft laten bestaan’. Een van de stenen des aanstoots is het project Inspire2Live, dat in 2011 drie miljoen euro kreeg. Daarvan was vorig jaar slechts twee ton aan onderzoek opgegaan en 686.000 euro aan management fees en andere declaraties van niet-wetenschappers.

divitaal

Meld u aan voor de digitale nieuwsbrief!

Sinds begin december 2013 verspreidt MMV de nieuwsbrief DiVitaal onder alle leden van wie we over een valide e-mailadres beschikken. Als u de nieuwsbrief nog niet ontvangen heeft, kunt u zich gratis aanmelden op MMV.nl ‘Aanmelden nieuwsbrief’. U wordt van week tot week bijgepraat en hoeft dankzij deze nieuwsbrief niets meer te missen wat van belang is of kan zijn voor uw vitaliteit.

Uit de inhoud: • MMV-commentator Hans Stoop over de bestseller De Voedselzandloper • Zin en onzin van supplementen • Ondeugdelijk onderzoek naar E-nummers • Waarom speltbrood gezonder is dan ‘veredeld’ brood • Wetenschappers onderkennen belang van gezonde voeding voor overleving kanker • Gevaarlijke stoffen bedreigen onze baby’s • Kankerimmunotherapie ‘totaal anders’ • Niet vet maar koolhydraten als boosdoener • Marry Foelkel in actie! Eerder verschenen digitale nieuwsbrieven inzien? Tik in het zoekvenster op MMV.nl 'nieuwsbrief' in en u kunt ze allemaal lezen.

(Nieuwsuur)

BETERE OVERLEVINGSCIJFERS IN BUURLANDEN Op een aantal kankersoorten scoren veel nabijgelegen landen duidelijk betere overlevingscijfers dan Nederland. De 5-jaarsoverleving bij maag-, nier, prostaat en lymfeklierkanker ligt in die landen tot twintig procent hoger. Dat blijkt uit onderzoek dat de Lancet onlang publiceerde, dat de overlevingscijfers van 10 miljoen patiënten uit 29 landen in de periode 2000 tot 2009 analyseerde. Bij longkanker en darmkanker waren de resultaten van Nederland in lijn met de buurlanden. Overall kwamen alleen Groot

26

Uitzicht m mv

jaar

Brittannië en Denemarken slechter uit de bus. Een mogelijke verklaring, volgens kankerepidemioloog Bart Keymeney is de versnippering van behandelcentra. Daardoor is er gebrek aan ervaring onder artsen. Maar “dat is nu veranderd”, zegt hij in de Volkskrant. Hoogleraar evaluatie van de gezondheidszorg Caren Uyl-De Groot is negatiever. Artsen gebruiken minder snel geneesmiddelen en ook de manier van opereren en bestralen kan beter, vindt zij.

column DOOR DR. GERT SCHUITEMAKER

‘DOORBRAAK IMMUUNTHERAPIE’ HOEZO DOORBRAAK? ALTERNATIEVE ARTSEN DOEN DIT AL LANG Het meest toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift in de wereld, Science, noemde het dé doorbraak van 2013: een kankerbehandeling die richting geeft aan het eigen immuunsysteem van het lichaam. Ofwel: die gebruik maakt de eigen kracht van het lichaam om kanker te overwinnen. Deze ‘doorbraak’ won het van innovaties op het gebied van zonnecellen en menselijke klonen. Toegegeven: het woord voeding en andere lichaamsversterkende factoren noemde Science niet. Een technisch hoogstandje werd van stal gehaald om de ‘doorbraak’ te onderbouwen. Namelijk de behandeling van een melanoom waarbij de patiënt werd geïnjecteerd met eigen immuuncellen om de tumor te bestrijden. Deze benadering staat lijnrecht op de reguliere behandeling van kanker met chemotherapie. De redacteuren van Science noemen het een paradigma-shift, een ontwikkeling in de wetenschap die leidt tot een totaal ander beeld van hoe het allemaal in elkaar zit. De Science-redacteuren vinden dus de kankerimmuuntherapie een revolutionaire ontdekking die de kijk op kankerbestrijding totaal verandert. Hoe gek kan het zijn? Hoezo doorbraak? De doorbraak is dat Science dit ziet als doorbraak. Alternatieve artsen die over het algemeen holistisch werken, doen dit al lang. Vooral de laatste halve eeuw zijn ze verguisd en voor kwakzalver versleten. Historisch gezien is níet de holistische geneeskunde ‘alternatief’, dus afwijkend van de normale standaard, maar de huidige reguliere oncologie. Feitelijk is het de holistische geneeskunde die de loop van de medische geschiedenis in een kaarsrechte lijn vervolgt. De benadering waar Science nu zo enthousiast over is, zet de ‘kankertherapie op maat’

van prof. René Bernards van het Nederlands Kanker Instituut in perspectief. In het TVprogramma De Wereld Draait Door (9 oktober 2013) presenteerde hij zijn benadering van kankerbehandeling aan het grote publiek, overduidelijk met de bedoeling om hiervoor fondsen te werven (ethisch gezien kon bij de wijze waarop vraagtekens gezet worden). Hij had een kankerpatiënt meegenomen van wie hij het genenpatroon in kaart had gebracht en op basis waarvan hij vervolgens gericht een combinatie van chemo-medicijnen had kunnen samenstellen die de tumor had doen slinken. Met andere woorden, niet langer zou er meer met een toxisch kanon op de tumor (en dus op het hele lichaam) geschoten hoeven worden. De methode Bernards is een voortvloeisel van het reguliere denken over de wijze hoe kanker moet worden bestreden: kanker is levensbedreigend en moet daarom te vuur en te zwaard worden tegengegaan. De ‘nieuwe doorbraak’ volgens Science geeft weer ruimte aan de eeuwenoude benadering. Waarin, zelfs al in de tijd van Hippocrates, ziekte werd beschouwd als een verstoring van het zelforganiserend vermogen van het lichaam. Hopelijk luidt het Science-artikel een tijdperk in waarin weer ruimte is voor deze nieuwe, eeuwenoude benadering, nu vanuit reguliere hoek ...

‘Eigenlijk is reguliere oncologie alternatief’

Uitzicht

27

vraag

& antwoord

In deze rubriek gaat een team van ervaren artsen in op de meest uiteenlopende medische vragen, of vragen over voeding en/of suppletie. WIE BESLIST OVER THERAPIE? ‘Een vriend van mij heeft kanker die uitgezaaid is naar de botten. Naast de reguliere aanpak wil hij ook starten met een complementaire therapie. Zijn oncoloog is daar op tegen en hij weigert er aan mee te werken. De vraag is wie er nu beslist over de te volgen behandeling: de arts of de patiënt? Als ik zelf kanker zou krijgen en niet regulier behandeld wil worden, is het dan mogelijk om alleen complementair behandeld te worden?’

Drs. Roland Lugten: ‘Het is natuurlijk zo dat de patiënt altijd het laatste woord heeft bij welke behandeling dan ook. Een patiënt kan en mag een reguliere behandeling weigeren. Daarnaast is het de verantwoordelijkheid van de arts dat hij/zij de best mogelijke behandeling aanbiedt aan de patiënt. Uw vriend heeft de pech dat hij deze oncoloog getroffen heeft. Helaas is uw vriend niet een uitzondering. In toenemende mate komt het voor dat een gezonde leefwijze, goede voeding en een aanvullende behandeling wordt afgeraden en zelfs wordt verboden. Een beleid dat in mijn optiek strijdig is met een optimale behandeling. Het zou goed zijn als een complementair werkend arts zou kunnen uitleggen aan deze oncoloog wat de positieve werking is van de aanvullende therapie. Als deze oncoloog bij zijn/haar mening blijft, kan uw vriend een andere oncoloog consulteren. Als u kanker krijgt en alleen complementair behandeld zou willen worden, zou ik dit niet toejuichen. Uit onderzoek blijkt dat een combinatie van de reguliere therapie en de complementaire therapie het beste werkt. En dit zou de basis moeten zijn van alle behandelingen tegen kanker.’ Drs. Ronald Lugten is arts in Gouda

HOGE DOSERING VITAMINE D ‘In Uitzicht heb ik verschillende malen gelezen dat het voor ouderen belangrijk is vitamine D in hoge dosering dagelijks te gebruiken (50mcg). Helaas is het mij tot nu toe niet gelukt een pil met deze dosering te vinden. Is het mogelijk dat u mij wegwijs maakt?’ Drs. Ton Windgassen: ‘Steeds duidelijker wordt dat de meeste mensen in ons land gedurende de winter en het voorjaar een te lage vitamine D bloedspiegel hebben. Vitamine D is voor veel dingen goed: niet alleen om calcium op te nemen en de botten daarmee sterker te houden, maar ook om ons afweersysteem goed te laten functioneren, waardoor minder infecties voorkomen en ook de kans op kanker wat verkleind wordt. Mensen met een goede vitamine D spiegel hebben ook minder kans op hart- en vaatziektes. Er bestaan geen pillen of voedingssupplementen in de handel die 50 microgram (of 2000 Internationale Een-

28

Uitzicht m mv

jaar

heden) vitamine D bevatten. Er zijn er wel diverse die 25 microgram bevatten, dus daar twee per dag van nemen is een mogelijkheid. Persoonlijk schrijf ik altijd cholecalciferoldrank FNA via de apotheek voor. Een druppel daarvan is ongeveer 62,5 mcg ofwel 2500 IE. De laatste tijd beginnen apothekers dit niet meer te leveren omdat er een commercieel preparaat in de handel is gekomen: Divisun, 800 IE per pil/capsule. Dat is natuurlijk duurder (commercieel) maar het is ook een mogelijkheid. Daarvan zou u er dus 3 per dag moeten nemen. Uw huisarts kan dat voorschrijven, hoewel deze 800 IE per dag vermoedelijk wel voldoende vindt. Maar u zou eigenlijk eerst de bloedspiegel moeten laten bepalen om te bezien of u eerst een oplaaddosis nodig heeft.’ Drs. Ton Windgassen is arts in Amstelveen

CHOLESTEROL VERLAGEN ‘Wegens hartproblemen heb ik recent 4 omleidingen gekregen. Mijn bloedwaarden voor cholesterol en LDL-cholesterol zijn verhoogd. Mijn arts schrijft mij een statine voor. Wat kan ik doen om mijn cholesterol te verlagen?’ Dr. Rick van Prooijen: ‘Een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed is een belangrijke oorzaak voor het ontstaan van atherosclerose. Hoewel cholesterol van vitaal belang is als bouwstof voor onze lichaamscellen en als grondstof voor de aanmaak van hormonen, veroorzaakt een verhoogd cholesterolgehalte ziekte. Atherosclerose ontstaat doordat het cholesterol in de bloedbaan niet snel genoeg door de lever kan worden opgenomen om te worden afgebroken. Het transport van cholesterol in de bloedbaan vindt plaats door middel van binding aan eiwitten, de zogenaamde lipoproteinen HDL en LDL. Het cholesterol gebonden aan HDL wordt naar de lever getransporteerd. Een hoog HDL-cholesterol is dus gunstig. Het cholesterol gebonden aan LDL wordt naar de weefsels getransporteerd. Een hoog LDL-cholesterol is ongunstig omdat dit cholesterol kan worden gestapeld in de wand van bloedvaten waardoor vernauwingen ontstaan (atherosclerose). Uw totaal cholesterol was 6.0 mmol/l en uw LDL-cholesterol was 4.2 mmol/l. Beide waarden zijn verhoogd en dit betekent dat het proces van atherosclerose doorgaat. Uw behandelend arts schrijft u terecht een statine voor. De statine verhoogt de opname van LDLcholesterol in de lever waardoor het cholesterolgehalte in het bloed daalt. U vraagt wat u zelf kunt doen om het cholesterol te verlagen. Ik geef u vier maatregelen die helpen om dit doel te bereiken. 1. Stop met roken. Roken verhoogt het LDL-cholesterol en bevordert het ontstaan van vernauwingen in de vaten. 2. Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Probeer dagelijks tenminste 30 minuten te sporten in de vorm van lopen, fietsen etc. Bewegen verlaagt het LDL-cholesterol. 3. Zorg voor een goed lichaamsgewicht. De Body Mass Index (BMI) is een goede maat. De BMI wordt berekend door het lichaamsgewicht te delen

door het kwadraat van de lichaamslengte (m). Zorg voor een BMI tussen 23 en 25 kg/m2. 4. Start met de mediterrane leefstijl. Het is een voedingspatroon dat voor iedereen goed uitvoerbaar is. De leefstijl wordt vooral toegepast in de landen rond de Middellandse zee. De voeding is arm aan verzadigd vet en cholesterol maar rijk aan antioxidanten en onverzadigde vetten in de vorm van alfalinoleenzuur (visolie). Neem dagelijks 4-5 porties groente, fruit, (wal)noten en zaden. Neem twee tot drie keer per week vette vis (zalm, haring, makreel) en af en toe een klein stukje vlees of magere kaas. Neem in beperkte mate zuivelproducten. Bakken en braden zoveel mogelijk in olijfolie. Neem voor het ontbijt volkorenbrood met rauwkost of magere biogarde kwark samen met havermout en lijnzaadolie. Dagelijks een glas rode wijn is toegestaan. Vermijd wit brood, witte rijst, witte pasta indien sprake is van overgewicht en reduceer de inname van voedsel totdat het gewicht normaal is. Uit wetenschappelijk onderzoek is duidelijk geworden dat deze leefstijl bovenop een behandeling met statinen een significante extra daling geeft van het relatieve risico op het ontstaan van atherosclerose met ongeveer 30 procent ten opzichte van statinen alleen. Statinen hebben bijwerkingen. Ik raad u aan een natuurarts te consulteren om natuurlijke statinen en andere supplementen in te zetten voor het reduceren van het cholesterolgehalte.’ Dr. Rick van Prooijen is arts in Utrecht

Heeft u een vraag? Formuleer die dan zo concreet mogelijk en stuur deze naar de redactie van Uitzicht. Via e-mail: redactie@ mmv.nl of naar het postadres van de redactie: Hof van Azuur 30, 2614 TB Delft. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Heeft u dringende persoonlijke vragen? Belt u dan met onze infolijn (088) 24 24 24 0 (ma-vr 10.00 - 17.00 uur; ma-avond van 19.00 - 21.00 uur).

Uitzicht

29

(advertentie)

MAGAZIJN VOOR ORTHOMOLECULAIRE VOEDING Postbus 16035 2500 BA Den Haag Telefoon 070-3010701 Fax 070-3010707

De Roode Roos B.V. Hiernaast treft u een kleine selectie van producten, welke door De Roode Roos B.V. geleverd kunnen worden.

Nr

Fabrikant

Normaal

Leden

268 Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)

Pharma Nord

€ 46,50

€ 34,87

205 Multi vit.& mineralen (240 tab)

Plantina

€ 99,75

€ 74,81

4754 l-Tryptofaan 400 (60 vcaps)

CellCare

€ 21,90

€ 17,52

4646 Super Greens (220 gram)

VitaKruid

€ 46,70

€ 39,70

4084 Mood (30 caps)

Care For Women

€ 19,95

€ 14,96

6097 Salvestrol GZ (60 caps)

Vitals

€ 39,95

€ 29,96

2572 B-12 Geheugen Formule (100 zuigtabl.)

Now Foods

€ 22,49

€ 16,87

Al onze producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt.

2621 Hylak forte (100 ml)

Homeoropa

€ 26,95

€ 20,21

6096 CalAsorb (180 tab)

Lamberts

€ 28,60

€ 21,45

5675 Ester C Plus 500 mg (120 tab)

VitOrtho

€ 30,50

€ 22,88

5603 Echinaforce Forte (60 tab)

A. Vogel

€ 14,99

€ 11,24

5400 Vitamine D3 15 mcg (90 softgel)

Bonusan

€ 11,00

€ 8,25

Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door PostNL bij u thuis bezorgen.

4398 Active Biodream (800 gram)

Biodream

€ 45,00

€ 36,00

3924 MagAsorb 150 mg (magnesium als Citraat Lamberts

€ 12,70

€ 9,52

5878 Glucosamine Summum (120 tab)

Supplemed

€ 36,95

€ 27,71

5968 Prostasol (60 tab)

Medpro

€ 95,00

€ 85,50

4456 Spirulina (180 tab)

Marcus Rohrer

€ 13,32

€ 11,32

4617 Solidago Complex Tinctuur (50 ml)

Zonnegoud

€ 11,59

€ 8,69

3654 Prostaatformule (60 tab)

Best Choice

€ 11,50

€ 8,63

5765 Astaxanthin-eco (120 caps)

Plantina

€ 60,30

€ 45,22

6213 Elke Dag (90 tab)

Vitals

€ 49,95

€ 37,46

4105 Levertraan Forte (60 softgels)

Bonusan

€ 9,00

€ 6,75

2999 Eye Q 500 mg (210 caps)

Springfield

€ 36,95

€ 27,71

3588 Symbioflor 1 (50 ml)

Energetica Nat.

€ 13,60

€ 10,88

3492 Bio Bran MGN3 250 mg (50 tab)

Medpro

€ 65,00

€ 58,50

3402 MorDHA (citroen) (60 softgel)

Minami Nutrition

€ 28,95

€ 21,71

3273 Lignan Flax Oil Complex (473 ml)

Barlean's

€ 19,95

€ 14,96

3312 MorEPA (sinaasappel) (60 softgel)

Minami Nutrition

€ 32,95

€ 24,71

2308 DHA-250 (120 caps)

Now Foods

€ 38,20

€ 28,65

6599 True Superfood (400 gram)

Vitals

€ 65,00

€ 48,75

1388 MultiVit Basic (module 1) (90 vcaps)

Alfytal

€ 21,40

€ 19,26

Hierdoor krijgt u een inzicht van ons ruime assortiment, van meer dan 4000 producten. Ons volledige assortiment is te bekijken op www.derooderoos.com

Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800-ROODEROOS (0800-7663376) gebruiken. U kunt ook een email sturen naar [email protected] of direct bestellen via onze webwinkel op www.derooderoos.com Wij bieden u de mogelijkheid uw bestellingen te betalen via doorlopende machtiging voor automatische incasso. Een machtigingskaart hiervoor kunt u ook opvragen via onze website. Kies daar de optie "Machtigen" in de menu balk bovenaan de pagina.

Prijswijzigingen voorbehouden Vermeld hier uw adresgegevens: Uw naam: (Dhr/Mevr):

Lidmaatschap nr.:

Adres:

Geboortedatum:

Postcode & Woonpl.:

E-Mailadres:

Telefoonnummer:

(evt.) voorschrift van:

colofon

Uitzicht is het magazine van MMV en verschijnt tien keer per jaar. HOOFDREDACTEUR

Voor een natuurlijke stoelgang

Cor van Groningen PLV. HOOFDREDACTEUR Jan van Klinken EINDREDACTEUR Rineke Wisman MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER Ellen Hameeteman, Jan van Klinken, Arjan van Laar, Matilde Newman, Petra Pronk, dr. Gert Schuitemaker, dr. Hans Stoop ONTWERP

Darmfunctie Complex

D&DJ communicatie DRUK BDU OVERIGE FOTO'S iStock REDACTIEADRES Hof van Azuur 30 2614 TB Delft ADVERTENTIES J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert T (0495) 53 22 20 Uitzicht ISSN 0169-9938 I www.mmv.nl E [email protected] Redactie van Uitzicht en bestuur van MMV aanvaarden geen verantwoordelijkheid voor de toepassing van de inhoud van dit blad. Zie voor overname van artikelen en andere informatie onze website www.MMV.nl/ Magazine/OverUitzicht Centraal Bureau MMV, Postbus 508 2400 AM Alphen ad Rijn T (0172) 49 79 44 (werkdagen tussen 9 en 13 uur) E [email protected]

• Bevordert de stoelgang • Natuurlijke kruidenextracten

Lid worden? • e-mail naar [email protected] • www.MMV.nl • of: MMV, Postbus 508, 2400 AM Alphen ad Rijn Kosten € 29,00 per jaar.

Natuurlijk ... het is Wapiti!

U ontvangt dan automatisch tien keer per jaar Uitzicht en krijgt tot 25 % korting op voedingssupplementen bij verzendhuis De Roode Roos.

Wapiti Darmfuntie Complex is verkrijgbaar of te bestellen bij: Drogist, Apotheker, Reform- en Gezondheidswinkel. Voor meer informatie: Emonta B.V. Tel. 0512 - 518 085 www.wapitinatuur.nl

MEER INFORMATIE www.MMV.nl/Over MMV

Uitzicht

31

(advertentie)

Zoek niet verder. . . . . .kies voor SNP LIE

ZALMO

A3 + OMEG TM + Vitamine D3

e K2

Vitamin

Q7 Mena

GEELWOR TE

,5 g

ules - 22

30 caps

60 caps

ules - 37

L

,2 g

Snp

products nature super

ss Voeding

ment upple

Snp

super natu re prod ucts

Voedi ngssup p

Snp

lement

®

super nature products

www.supernatureproducts.nl

medpro Holland B.V. Dorpsstraat 182 3925 KG Scherpenzeel

ArtroColl II

Phone: Fax: Email:

+31 (0)33 2867642 +31 (0)33 2867647 [email protected]

... is een combinatiepreparaat met een hoog gehalte aan ongedenatureerd collageen type II dat uitstekend werkt bij gewrichtsontsteking en het gewrichtskraakbeen beschermt. ArtroColl II bevat kleine hoeveelheden glucosamine en chondroïtine die eveneens een gunstige invloed op de gezondheid van de gewrichten hebben en bijdragen aan verlichting van de pijn en een betere beweeglijkheid.