Gezond bewegen kun je leren! Nieuwsbrief van de Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck
Telefoon:
(030) 262 56 27
Fax:
(030) 262 31 45
E-mail:
[email protected]
Internet:
www.vvocm.nl / www.oefentherapeut.nl
Contactpersoon: Ingrid de Wilt-Hansen
Maart 2007
uitgave 2
Nieuwsbrief
VvOCM
Dit is de vijfde digitale persnieuwsbrief van de Vereniging
De Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck,
van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck (VvOCM) in
de VvOCM, is sinds 1 juli 2004 de nieuwe beroepsorganisatie
Utrecht. In elke persnieuwsbrief geven wij kort en bondig
van oefentherapeuten in Nederland. De VvOCM is het
een overzicht van de ontwikkelingen op het gebied van
resultaat van een fusie tussen de Vereniging Bewegingsleer
oefentherapie en wat er verder zoal voorvalt.
Cesar en de Nederlandse Vereniging van Oefentherapeuten Mensendieck. De VvOCM behartigt de belangen van de
Inhoud
aangesloten therapeuten en optimaliseert en borgt de kwaliteit van de beroepsuitoefening. Daarnaast wordt er gewerkt aan de
2 2 3 4
Re-Integratieproject helpt gedeeltelijk arbeidsongeschikten aan werk Oefentherapie en diabetes “Mag het ietsje meer”, cursus voor mensen met overgewicht en/of diabetes Oefentherapie en scoliose
naamsbekendheid en de marktpositie van de oefentherapeut. De vereniging telt ca. 2000 leden. Er zijn in totaal ongeveer 1000 praktijkadressen die over 23 regio’s zijn verdeeld.
Wat is oefentherapie Cesar en Mensendieck? Een verkeerde houding of beweging kan pijn veroorzaken. Oefentherapie Cesar/Mensendieck is onder andere gericht op het wegnemen van klachten, door het bewust worden en doorbreken van gewoontes in houding en beweging. Met andere woorden: de cliënt leert zijn klachten begrijpen en er zelf iets aan te doen waardoor hij weer optimaal kan functioneren in zijn dagelijkse activiteiten. Deze methodische aanpak leert ook mensen met bijvoorbeeld Parkinson, osteoporose, artrose, de ziekte van Bechterew, scoliose, reuma en diabetes met hun klachten om te gaan. Een oefentherapeut is niet voor niets een allround bewegingscoach, die de cliënt traint in het toepassen van de beste manier van bewegen bij zijn/haar dagelijks voorkomende activiteiten. 1
Re-integratieproject helpt gedeeltelijk arbeidsgeschikten aan werk Nederland vergrijst in snel tempo en de samenleving doet in
kaart gebracht, en op grond daarvan de eisen bepaald waaraan
toenemende mate een beroep op iedereen die (nog) kan werken.
de werkomgeving – het pand, de werkruimtes, het meubilair –
Desondanks slagen mensen die gedeeltelijk arbeidsgeschikt
moest voldoen. Eigenlijk zijn we in dit project verantwoordelijk
zijn vaak niet of maar moeizaam in het vinden van werk. Toch
voor alles wat te maken heeft met de fysieke belasting en
zijn er voor hen, zoals een succesvol Brabants project laat zien,
Arbo-dienstverlening. We screenen potentiële werknemers –
wel degelijk kansen op een baan. Dankzij een mooi staaltje van
kunnen ze het werk fysiek aan, wat is daarvoor nodig? – stellen
publiekprivate samenwerking zijn vorig jaar in Roosendaal
ergonomische richtlijnen en ontwerpplannen op, maken de
44 re-integratieplaatsen voor in totaal 88 gedeeltelijk
risico-inventarisaties voor bijvoorbeeld brand, ziekteverzuim
arbeids(on)geschikten gecreëerd. Een uitbreiding met nog eens
en seksuele intimidatie, en leveren de daarbij behorende
24 arbeidsplaatsen staat gepland.
beleidsplannen en plannen van aanpak. Bovendien geven we
alle nieuwe medewerkers een gerichte training in houding en
Het re-integratieproject in Roosendaal, afgelopen najaar
beweging en nemen we ook het bijscholen van de bestaande
geopend door de toenmalige minister van Sociale zaken
bedrijfshulpverleners voor onze rekening.”
De Geus, is uniek in zijn soort. Het begon in 2005, toen het Toesa Potter
callcenter Teleteam niet langer voldoende personeel kon vinden. Daardoor zag het bedrijf zich genoodzaakt om ofwel zijn heil buiten Nederland te zoeken, ofwel zich op een nieuwe
Oefentherapie en diabetes
doelgroep te richten. Het werd het laatste, en gekozen werd voor gedeeltelijk arbeidsgeschikten. Want sinds de WIA, de
Diabetes is een ongeneeslijke stofwisselingsziekte waarbij
wet die de WAO is opgevolgd, zijn steeds minder mensen in
het lichaam onvoldoende energie uit glucose (suikers)
Nederland volledig arbeidsongeschikt, maar de kans om weer
kan halen. Diabetes is een aandoening die – zelfs als zij
aan het arbeidsproces deel te nemen is voor de meesten van
optimaal wordt behandeld – na verloop van tijd schade
hen bijzonder gering. Daarom werd verondersteld dat een
in het lichaam van de patiënt veroorzaakt. Patiënten met
grootschalig, regionaal integratieproject niet alleen in het
diabetes worden meestal behandeld en gecontroleerd door
belang was van het betreffende bedrijf, maar niet minder in
een aantal specialisten zoals de internist, de oogarts, een
dat van de beoogde doelgroep. Twee vliegen in een klap dus:
diëtist, een diabetesverpleegkundige.
enerzijds werknemers met een lichamelijke handicap die blij
zijn met een arbeidsrechtelijk volwaardige arbeidsplaats,
Het aantal patiënten met diabetes type 2 neemt de laatste
anderzijds een werkgever die kan rekenen op gekwalificeerd en
jaren sterk toe, onder meer door de veroudering van de
gemotiveerd personeel. Kan het beter?
bevolking en de toename van het aantal mensen met overgewicht.
Fysieke belasting
Omdat diabetes ernstige gevolgen kan hebben voor
Om het project tot een succes te maken, sloeg een groot aantal
het dagelijks functioneren van de patiënt, wordt
partijen de handen ineen. Behalve de werkgever zijn dat onder
maatschappelijk gezien veel aandacht besteed aan de
meer een zestal Brabantse gemeenten, het UWV, het CWI, de
preventie, behandeling en het beperken van de gevolgen
landelijke overheid, het Amsterdamse wervingsbureau 2WM
van diabetes.
en Korpus Habitus. Laatstgenoemde is een ergonomisch advies- en trainingsbureau gevestigd in Venlo en Zoetermeer.
Bekend is dat regelmatig bewegen een gunstig effect heeft
Een van de drie vennoten en tevens medeoprichter van Korpus
op de algemene gezondheidstoestand. Lichaamsbeweging
Habitus is ergonomisch consultant Gert-Jan Kraaijeveld.
verlaagt de kans op chronische ziekten, waaronder diabetes.
Vanaf het begin is Kraaijeveld, van huis uit oefentherapeut
Oefentherapeuten leveren, door het aanbieden van
Cesar, nauw bij de opzet van het re-integratieproject betrokken
bijvoorbeeld groeplessen voor mensen met overgewicht,
geweest. “Allereerst hebben we de doelgroep omschreven en in 2
een bijdrage aan de preventie van diabetes.
De kern van de behandeling door de oefentherapeut is dat de patiënt zelf leert om te gaan met zijn (veelal beperkte) mogelijkheid te bewegen, om zo optimaal mogelijk te kunnen (blijven) functioneren. Bij de behandeling van patiënten met diabetes werkt de oefentherapeut vaak samen met andere zorgverleners, die eveneens een rol spelen bij de behandeling van diabetes. Om diabetespatiënten in de eerstelijn de meest effectieve en efficiënte behandeling te kunnen bieden, is een zogenaamde LESA Diabetes Mellitus type 2 ontwikkeld door het Nederlands Huisartsengenootschap (NHG) en het NPi (Nederlands Paramedisch Instituut) met vertegenwoordigers van een groot aantal paramedische beroepsverenigingen. LESA staat voor: Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak. De LESA geeft aanbevelingen voor samenwerking tussen huisartsen en verschillende paramedici bij de begeleiding en behandeling van patiënten met diabetes mellitus type 2 en houdt daarbij rekening met de verschillende taken en verantwoordelijkheden. Het zijn algemene aanbevelingen, die regionaal verder aangescherpt kunnen worden tot concrete werkafspraken. Deze werkafspraken vragen ook afstemming met andere behandelaars in de keten, zoals internisten, diabetesverpleegkundigen en andere betrokkenen. De LESA is zo opgesteld dat op het juiste moment huisartsgeneeskundige zorg en paramedische zorg wordt geboden en de continuïteit in het beleid voor de patiënt herkenbaar blijft. Aan de totstandkoming van de LESA heeft ook de VvOCM deelgenomen: bij de implementatie daarvan worden oefentherapeuten in de diverse regio’s betrokken.
Patiënten, bij wie de diagnose diabetes is gesteld, krijgen te maken met ingrijpende veranderingen in hun leven. In de meeste gevallen zal de patiënt zijn voeding en beweeggedrag moeten aanpassen teneinde het ziektebeeld gunstig te beïnvloeden. Diabetes kan directe gevolgen hebben voor het functioneren van het bewegingsapparaat. Daarbij valt te denken aan: • Artherosclerose (aderverkalking): het ontstaan van kleine beschadigingen aan de binnenkant van de slagader waardoor de bloedvoorziening in de kleinere bloedvaten aan het eind van het aderstelsel (handen, voeten) slechter wordt. • Neuropathieën: de gevoelszenuwen gaan minder goed werken, waardoor na verloop van tijd ongevoeligheid optreedt in de voeten en de handen. Voeten en handen gaan prikkelen en tintelen en de tastzin wordt minder goed, waardoor fijne bewegingen zoals het dichtmaken van knoopjes moeilijk wordt of de patiënt niet meer voelt dat hij in een punaise heeft getrapt. Dergelijke wondjes gaan bovendien eerder ontsteken door het hogere suikergehalte en de genezing gaat slechter door de gestoorde bloedtoevoer. • Artrose: een aandoening in het kraakbeen in gewrichten waardoor de hoeveelheid kraakbeen afneemt of de kwaliteit ervan zodanig verslechtert dat het niet meer als beschermlaagje van het gewricht kan dienen. Dat kan ontstekingsverschijnselen en pijn veroorzaken waardoor het bewegen minder gemakkelijk wordt of zelfs onaangenaam is. Oefentherapeuten Cesar of Mensendieck behandelen diabetespatiënten om ervoor te zorgen dat deze patiënten beter in beweging kunnen blijven. Afhankelijk van de situatie van de patiënt kan de behandeling de volgende aspecten bevatten:
“Mag het ietsje meer” De cursus “Mag het ietsje meer” is een beweegprogramma van 26 weken voor mensen met overgewicht en/of diabetes. Twee keer in de week wordt er aan het beweegprogramma gewerkt en één keer per week is er een sessie met de diëtist. Een van de
• samen met de patiënt een oefenprogramma opstellen gericht op het stimuleren van de bloedcirculatie, vooral belangrijk voor de doorbloeding van voeten en handen; • patiënten leren op de juiste en meest efficiënte manier te bewegen om artrose te helpen voorkomen of de gevolgen van artrose te verlichten; • patiënten leren omgaan met eventuele andere beperkingen t.g.v. de diabetes en/of de neuropathieën om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen functioneren.
doelstellingen is het verbeteren van het uithoudingsvermogen en het ervaren van de bewegingsmogelijkheden, ondanks eventuele klachten of beperkingen. De cursus wordt gegeven in Deventer door Margriet Egges en Marianne Esther,
resp.
oefentherapeut
Cesar
en
Mensendieck.
Zie ook: www.mensendieck-stedendriehoek-oost.nl Reactie Hennie Bergström, een van de cursisten die terugblikt op deze cursus: “Hoewel het hoofddoel van deze cursus bewegen 3
was, is een aardige bijkomstigheid dat ik ook nog eens 5 kg afviel.
voldoende, soms moet er meer gedaan worden, bijv. het dragen
Het samen met anderen bewegen werkt bijzonder stimulerend.
van een brace.
Je wilt samen iets bereiken en dat schept een band, een gevoel
Ook op latere leeftijd kan scoliose ontstaan, maar dan vaak
van kameraadschap. Het leren over spiergroepen heeft me
als gevolg van het verouderingsproces. De rugaandoening
ook een veel beter inzicht gegeven in het gebruik van mijn
veroorzaakt, zeker bij kinderen, geen pijn. Bij erg grote bochten
lijf. Ik weet nu ook beter waar mijn grenzen liggen. Daarnaast
is er wel kans op een vermindering van de longwerking. Op latere leeftijd kan een scoliose wel tot pijn en bovendien tot
vond ik het bijzondere van deze cursus dat het bewegen
vermoeidheids- en bewegingsklachten leiden.
onder de deskundige begeleiding van twee oefentherapeuten gecombineerd werd met de begeleiding door een diëtist.” Ik kijk met veel plezier terug op de cursus en ben zeker van plan zoveel mogelijk te blijven bewegen.”
Oefentherapie en scoliose Scoliose, in de volksmond vaak een ‘kromme rug’ genoemd, is een zijdelingse verkromming van de wervelkolom. De meeste scoliosen bestaan uit een dubbele bocht, eentje waardoor het lichaam scheef trekt en een tweede die het lichaam vaak zelf maakt om weer rechtop te komen. Patiënten met scoliose, zo is wetenschappelijk aangetoond, hebben er veel baat bij als zij op een juiste manier leren bewegen. Oefentherapie Cesar of
De gemakkelijke weg
Mensendieck kan hen daarbij letterlijk en figuurlijk een flinke
Voor de patiënt is het zaak zo goed mogelijk met een scoliose
steun in de rug bieden.
om te gaan. Dat is niet altijd eenvoudig. Het probleem is dat de rug op bepaalde plekken gemakkelijker beweegt dan op andere plekken. Dat maakt de verleiding groot om te kiezen voor de ‘gemakkelijke weg’, op de gemakkelijkste manier te gaan zitten en bewegen. De kans bestaat dan echter dat iemand sommige spieren veel gebruikt en andere niet of nauwelijks, of in zijn spieren ‘gaat hangen’. Spieren waar je in hangt, werken niet goed en houden de bochten in stand. De voortdurende belasting zorgt voor een slechte doorbloeding. De ophoping van afvalstoffen die daarvan het gevolg is, kan op den duur een pijngevoel geven. Spieren werken naar behoren als aan- en ontspanning worden afgewisseld. Zo ontstaat de pompwerking die zorgt voor het afvoeren van de afvalstoffen.
Aan een scoliose kunnen afwijkingen van de wervels, de
Oefentherapie helpt
zenuwen, de spieren of het bindweefsel ten grondslag liggen,
Bewegen, zo is wetenschappelijk aangetoond, is belangrijk
maar bij de meest voorkomende scoliose, de idiopatische
en gezond. Dat geldt zeker ook voor scoliosepatiënten.
scoliose, is de oorzaak niet bekend. Soms is een scoliose al bij de
Oefentherapeuten
geboorte aanwezig, maar meestal openbaart het zich pas tijdens
Cesar
en
Mensendieck
leren
scoliosepatiënten hoe zij zo goed mogelijk kunnen bewegen.
de groei, vaak zo rond het tiende levensjaar. Het is daarom erg
De oefentherapeut schept duidelijkheid over de aandoening en
belangrijk dat een jeugdarts in groep 7 bij alle kinderen een
werkt samen met de patiënt aan het optimaliseren van diens
scoliose-screening doet! Een kind met een scoliose wordt dan
bewegingsmogelijkheden. Centraal in de behandeling staat de
naar de huisarts of zonodig naar een orthopeed verwezen. Die
zelfredzaamheid van de patiënt. De patiënt leert wat goede
bepaalt welke behandeling nodig is. Soms is oefentherapie
en slechte houdingen zijn, hoe hij zijn rug soepel en sterk kan 4
houden en hoe hij belasting en belastbaarheid op elkaar kan
Meer informatie?
afstemmen. De vele praktische en concrete oefeningen geven daarbij houvast en maken dat iemand aan den lijve ervaart hoe
Bent u geïnteresseerd in een publicatie over een van de
hij beter en bewuster met zijn lichaam kan omgaan. Dit heeft
onderwerpen neemt u dan contact op met:
een positief effect op het voorkomen en/of verminderen van pijnklachten op oudere leeftijd. Ook hierbij geldt: jong geleerd
Vereniging van Oefentherapie Cesar en Mensendieck
is oud gedaan!
(VvOCM)
Een rechte rug is meer dan een rechte wervelkolom
Ingrid de Wilt-Hansen
Omdat bij een scoliose de stand en vorm van de wervels
Kaap Hoorndreef 54
verandert, is het nooit helemaal te genezen. Maar hoe eerder er
3563 AV Utrecht
behandeld wordt, hoe beter de resultaten. De oefentherapeut stemt de individuele behandeling volledig af op iemands persoonlijke situatie, mogelijkheden en activiteiten. De patiënt is na afloop van de behandeling in staat de gecorrigeerde houding en beweging blijvend toe te passen in het dagelijkse leven. Meer inzicht in de eigen bewegingssituatie en zich bewuster gaan bewegen, leidt tot meer dúrven bewegen. Met
Telefoon:
(030) 262 56 27
Fax:
(030) 262 31 45
E-mail:
[email protected]
Internet:
www.vvocm.nl
Wij zijn u graag van dienst.
als gevolg meer greep op het eigen leven. Een rechte rug, kortom, is meer dan een rechte wervelkolom. Oefentherapie Cesar of Mensendieck geeft scoliosepatiënten voldoening en zelfvertrouwen. Marieke van Beek
5
