Gevolgen doortrekken eenrichtingsverkeer Binnenweg

Gemeente Heemstede Hoofdrapport

Gevolgen doortrekken eenrichtingsverkeer Binnenweg Verkeerskundige en economische gevolgen



Datum Kenmerk Eerste versie

www.goudappel.nl [email protected]

14 maart 2012 HSD020/Nbc/0138

Documentatiepagina

www.goudappel.nl

Opdrachtgever(s)


Titel rapport


Kenmerk

HSD020/Nbc/0138

Datum publicatie

14 maart 2012

Projectteam opdrachtgever(s)

de heer T. (Thijmen) Loggers

Projectteam Goudappel Coffeng

de heren H.M. (Hans) Golstein en C. (Christiaan) Nab van Goudappel Coffeng en de heren J.H.M. (Koos) Seerden en G. (Geert) Welten van RBOI

Projectomschrijving

Analyse van de verkeerskundige en economische effecten als gevolg van het doortrekken van de verplichte rijrichting van zuid naar noord op de Binnenweg te Heemstede.

Trefwoorden

Omrijdafstand, omrijdtijd, intensiteit, eenrichtingsverkeer, detailhandel, consumentengedrag, internetverkoop, koopstromen, Heemstede

Inhoud

www.goudappel.nl

Pagina

1 1.1 1.2 1.3 1.4

Inleiding Aanleiding Vraagstelling Werkwijze Leeswijzer

1 1 2 2 3

2 2.1 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.2 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3

Beschrijving huidige situatie Functioneren detailhandel Het winkelaanbod Koopstromenonderzoek Randstad 2011 Herkomst winkelomzet in niet-dagelijkse goederen Bestemming bestedingen inwoners Heemstede Heemstede-centrum: Combinatie van boodschappen en winkelen Huidige verkeerssituatie Verkeersstructuur Herinrichting Locatiebezoek

4 4 4 6 7 7 9 9 9 10 12

3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4

Economische trends Trends die het winkelgedrag beïnvloeden De consument is steeds vrijer in de keuze van een winkelgebied Ontwikkeling online verkoop Ontwikkeling omzet in winkels Ontwikkelingen in de concurrentiepositie in de regio

14 14 14 15 16 17

4 4.1 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3

Verkeerskundige effecten eenrichtingsverkeer Inleiding Alternatieve routes Verschil in benadering voor en na Routewijzigingen van/naar het noorden Routewijzigingen vanuit het westen Verschil

21 21 21 21 21 23 25

5

Conclusie verkeerskundige en economische aspecten

26

1 Inleiding

1.1

Aanleiding

Centraal in het centrum van Heemstede ligt de Binnenweg (zie figuur 1.1). Kort geleden is het complete wegvak van de Binnenweg gereconstrueerd. Op het gehele wegvak is sinds september 2010 eenrichtingverkeer voor gemotoriseerd verkeer ingesteld. De rijrichting is van zuid naar noord. In de situatie voorafgaand aan de reconstructie had het zuidelijk wegvak van de Binnenweg al een verplichte rijrichting van zuid naar noord tussen de Kerkweg en de Julianalaan (-plein). Het noordelijk deel (Julianalaan - Koediefslaan) had tweerichtingsverkeer.

Figuur 1.1: Binnenweg Heemstede (bron ondergrond: Google Maps)

www.goudappel.nl

Gevolgen doortrekken eenrichtingsverkeer Binnenweg

1

De invoering van het eenrichtingsverkeer op het complete wegvak van de Binnenweg is niet onopgemerkt gebleven. Vanuit ondernemerszijde wordt het eenrichtingsverkeer als problematisch ervaren. Met name bij de duurzame branche (mode) bestaat het beeld dat de bereikbaarheid van het winkelgebied is afgenomen en de omzetten teruglopen. Achterliggende gedachte daarbij is dat door het eenrichtingsverkeer omrijdafstanden kunnen ontstaan, waardoor zowel de objectieve als subjectieve tijdsbeleving toeneemt en een deel van de consumenten mogelijk voor een andere winkelbestemming kiest.

1.2

Vraagstelling

De gemeente Heemstede heeft Goudappel Coffeng BV gevraagd in samenwerking met RBOI onderzoek te doen naar de vraag of, en zo ja in welke mate, het instellen van het eenrichtingsverkeer op het noordelijk deel van de Binnenweg bepalend is geweest voor de (veronderstelde) teruggang van de omzet in de duurzame winkelbranche.

1.3

Werkwijze

In de gesignaleerde omzetdaling in Heemstede kunnen diverse aspecten een rol spelen. De verklaring voor veranderingen in de omzet van winkels kan naast wijziging van verkeersstromen ook liggen in economische ontwikkelingen in de detailhandel of in de concurrentiepositie in het centrum van Heemstede. In de analyse wordt daarom nagegaan welke economische ontwikkelingen in de periode van herinrichting spelen; en of deze de veranderingen in de omzet in het centrum van Heemstede kunnen verklaren. Hierbij komen aan de orde: ■ trends in de detailhandel, met name in de relevante branches: mode, schoenen en luxe artikelen; ■ ontwikkelingen in de concurrentiepositie van Heemstede-centrum en de gemeten koopstromen. Om die reden moet de invloed van deze aspecten bij voorbaat worden opgespoord en ‘losgemaakt’ van specifieke lokale omstandigheden in Heemstede (zoals de bereikbaarheid van de Binnenweg). Daarom wordt eerst nagegaan welke landelijke en regionale ontwikkelingen in verkoop en omzet optreden en in welke mate die aspecten de huidige negatieve trends verklaren. Daarna wordt ingegaan op het verkeerskundige gedeelte. Goudappel Coffeng verzorgt het verkeerskundige deel en RBOI het economische deel van de werkzaamheden. Deze rapportage bevat de uitkomsten van het onderzoek.


2

1.4

Leeswijzer

In de rapportage worden de volgende onderwerpen behandeld: ■ hoofdstuk 2 beschrijft de huidige economische en verkeerskundige situatie; ■ in hoofdstuk 3 worden de ‘bovenliggende’ omzet- en verkooptrends beschreven; ■ in hoofdstuk 4 worden de wijzigingen in bereikbaarheid van het winkelgebied Binnenweg vanuit verschillende herkomsten beschreven; ■ hoofdstuk 5 geeft de conclusie van het onderzoek.


3

2 Beschrijving huidige situatie

2.1

Functioneren detailhandel

Het kernwinkelgebied van Heemstede bevindt zich in hoofdzaak tussen het raadhuis en de kruising van de Binnenweg met de Koediefslaan: de Binnenweg en de Raadhuisstraat. Het is een langgerekt winkelgebied met een lengte van circa 800 m. In dergelijke winkelgebieden is een goede ‘doorbloeding’ van groot belang en lastig te bewerkstelligen. De winkelconsument is doorgaans bereid circa 300 m te voet af te leggen vanaf de plaats waar de auto geparkeerd is; om vervolgens weer terug te keren.

2.1.1

Het winkelaanbod

Het winkelaanbod in Heemstede is in hoge mate geconcentreerd in het centrumgebied (tabel 2.1). Het centrumgebied is zowel het belangrijkste boodschappengebied voor de gemeente als het gebied waar de aankopen voor niet-dagelijkse artikelen plaatsvinden. dagelijkse goederen aantal winkels

niet-dagelijkse goederen

winkeloppervlak

aantal winkels

1

(m2 wvo )

winkeloppervlak (m2 wvo)

centrum

54%

62%

71%

76%

overige gebieden

46%

38%

29%

24%

Tabel 2.1: Spreiding winkelaanbod (in aantal en omvang) naar sector in Heemstede (Locatus, februari 2011)

Het winkelaanbod in het centrumgebied heeft een gemiddelde omvang (vloeroppervlakte) in verhouding tot het inwonertal (figuur 2.1). Wel is het aantal winkels hoog, vergeleken met centra van kernen met een vergelijkbaar inwonertal (figuur 2.2). Vooral in dagelijkse artikelen en in de woonbranche is het verschil in aantal winkels groot. Naar verwachting beschikt Heemstede over veel relatief kleinschalige speciaalzaken.

1

www.goudappel.nl

Wvo staat voor ‘winkelvloeroppervlak’: het deel van de winkel dat toegankelijk/zichtbaar is voor consumenten (dus exclusief kantoor, magazijn, technische en sociale ruimten).


4

Gelet op de korte afstand tot grotere kernen (Haarlem en Hoofddorp) is de gemiddelde omvang van het winkelaanbod in Heemstede opmerkelijk. Heemstede en Haarlem vormen immers één stedelijk gebied. In die situatie is het winkelaanbod in de kleinere kern van zo’n gebied meestal kleiner dan het gemiddelde van die kern. Vooral in mode, juwelen/optiek en woninginrichting is het aanbod van behoorlijke omvang (figuur 2.1) en ruim in aantal winkels (figuur 2.2). Gelet op de sterke concurrentie in de omgeving duidt dit op een sterk eigen aanbod in Heemstede.

Figuur 2.1: Omvang winkelaanbod (in m2 wvo) in Heemstede-centrum, vergeleken met het gemiddelde in centra van kernen met een vergelijkbaar inwonertal (Locatus, februari 2012)


5

Figuur 2.2: Aantal winkels naar branche in Heemstede-centrum, vergeleken met het gemiddelde in centra van kernen met een vergelijkbaar inwonertal (Locatus, februari 2012)

De leegstand in het centrumgebied van Heemstede wijkt niet af van het gemiddelde, in een aantal winkels is de leegstand zelfs lager (tabel 2.2). Wel is in het algemeen de leegstand uitgedrukt in het aandeel van het totale oppervlak aan winkels groter dan uitgedrukt in aantal winkels. Het vermoeden bestaat dat vooral grotere winkelpanden op lastig verhuurbare locaties leegstaan. centra van kernen met Heemstede-centrum aantal winkels winkelvloeroppervlak

20.000-30.000 inwoners

6%

7%

10%

10%

Tabel 2.2: Leegstand in Heemstede-centrum vergeleken met de leegstand in kernen met een vergelijkbaar inwonertal (Locatus, februari 2012)

2.1.2

Koopstromenonderzoek Randstad 2011

Eind 2011 zijn de resultaten van het actuele koopstromenonderzoek voor de Randstad gepubliceerd. Het onderzoek is uitgevoerd door middel van enquêtes bij consumenten in september 2011, dus na herinrichting van de Binnenweg in september 2010.


6

Figuur 2.3: Gemeenten naar aandeel in herkomst van de totale winkelomzet van de winkels in niet-dagelijkse goederen in het centrumgebied Heemstede (Koopstromenonderzoek Randstad, 2011)

2.1.3 Herkomst winkelomzet in niet-dagelijkse goederen Vooral inwoners van Heemstede doen aankopen in het centrumgebied In totaal is 60% van de winkelomzet in niet-dagelijkse goederen afkomstig van inwoners van Heemstede (figuur 2.3). Veel van de regionale bezoekers aan het centrumgebied komen uit de westelijke, noordelijke en oostelijke richting; vooral vanuit de gemeente Bloemendaal. Deze consumenten benaderen het centrum hoofdzakelijk via de Zandvoortselaan en de Heemsteedse Dreef.

2.1.4 Bestemming bestedingen inwoners Heemstede De helft van de bestedingen in de sector niet-dagelijkse goederen komt terecht in de buurgemeenten Heemstede bindt 35% van de bestedingen aan niet-dagelijkse goederen aan zich (figuur 2.4). Circa 50% van de bestedingen door inwoners van Heemstede wordt gedaan bij de buurgemeenten, vooral Haarlem en Hoofddorp. Ontwikkelingen in de centrumgebieden van deze gemeenten zijn daarom sterk van invloed op de omzet in Heemstede.


7

Figuur 2.4: Gemeenten naar aandeel in de bestemming van de totale bestedingen van inwoners van Heemstede aan niet-dagelijkse goederen (Koopstromenonderzoek Randstad, 2011)

8% internetbestedingen Uit het Koopstromenonderzoek Randstad 2011 blijkt dat circa 59% van de inwoners van Heemstede aankopen doet via internet (ten opzichte van 74% gemiddeld in de Randstad). Wellicht vanwege de meer vergrijsde bevolking blijft Heemstede achter bij het gemiddelde. Op termijn zal deze ‘achterstand’ worden ingelopen. In 2011 komt in totaal 8% van alle bestedingen aan niet-dagelijkse goederen door inwoners van Heemstede terecht bij online-winkels (figuur 2.4). Deze aankopen gaan ten koste van de winkels in de Binnenweg. Het aandeel van 8% komt overeen met het landelijke gemiddelde, maar vanwege het geringe deel van de bevolking dat online winkelt, is de verwachting dat in toekomst meer dan 10% van de bestedingen online zal zijn. De bezoekers uit de regio maken een afweging om het centrum van Heemstede te bezoeken of juist de centrumgebieden van vooral Haarlem of Hoofddorp. Al in paragraaf 2.1.1 is geconcludeerd dat binnen een dergelijke concurrerend krachtenveld Heemstedecentrum een scherp profiel moet hebben om aan de verwachtingen van de consument te kunnen blijven voldoen. Hierbij moet enerzijds de drempel van het parkeren zo laag mogelijk zijn, terwijl anderzijds de aantrekkingskracht van de sfeer, de horeca en de winkelsamenstelling zo hoog mogelijk moet zijn.


8

2.2

Heemstede-centrum: Combinatie van boodschappen en winkelen

Het centrumgebied van Heemstede is op te vatten als een boodschappencentrum met een plus in recreatief winkelen. In Heemstede heeft het winkelaanbod in dagelijkse goederen (supermarkten, versspeciaalzaken en drogisterijen) een behoorlijk aandeel van circa een derde in het totale oppervlak (tabel 5.1), terwijl dit in recreatieve winkelgebieden doorgaans slechts circa 12% is. In dergelijke centra bestaat meer dan de helft van het winkeloppervlak uit winkels in mode, schoenen en luxe artikelen. Dit zijn juist de winkels waar de consument recreatief winkelt. Omdat Heemstede in deze sector een relatief groot aandeel heeft van meer dan een derde van het winkeloppervlak, beschikt het centrum over een zekere ‘plus’ op de boodschappenfunctie. In dit verband wordt wel gesproken van een boodschappen-pluscentrum. Heemstede centrum

gemiddelde in recreatieve winkelgebieden

dagelijkse goederen

31%

12%

mode, schoenen & luxe artikelen

34%

57%

Vrije tijd in-en-om-het-huis overige

7%

11%

27%

16%

1%

3%

Tabel 2.3: Verdeling winkeloppervlakte naar sector in het centrum van Heemstede, vergeleken met de gemiddelde verdeling in recreatieve winkelcentra (Locatus)

In de boodschappen-plus-functie schuilt een zwakte, omdat het recreatieve winkelen in het gebied moet concurreren met de centra van de grote steden in de regio, waarvan het winkelaanbod veel meer gericht is op het winkelen. Door het grote aandeel speciaalzaken in dagelijkse artikelen en specifieke speciaalzaken in niet-dagelijkse artikelen heeft Heemstede echter een winkelaanbod met een eigen kwaliteit en sfeer. Dit maakt Heemstede aantrekkelijk voor een specifieke klantenkring met een gemiddeld hoog inkomen.

2.3

Huidige verkeerssituatie

2.3.1

Verkeersstructuur

De Binnenweg is in de huidige situatie gecategoriseerd als erftoegangsweg binnen de bebouwde kom met een maximumsnelheid van 30 km/h. Vanaf de Kerkweg tot de Koediefslaan is op de Binnenweg een verplichte rijrichting voor gemotoriseerd verkeer van zuid naar noord ingesteld (eenrichtingverkeer). De intensiteit op de Binnenweg bedraagt circa 3.000 tot 3.500 mvt/etm. Voor fietsverkeer is de Binnenweg in twee richtingen toegankelijk.


9

De Bronsteeweg, gelegen aan de noordzijde van de Binnenweg, is wel voor gemotoriseerd verkeer in twee richtingen toegankelijk. De Lindelaan, Kastanjelaan, Hendrik Peeperkornstraat en de Iepenlaan zijn ingericht en gecategoriseerd als woonerf.

Figuur 2.5: Verkeersstructuur nabij de Binnenweg

Figuur 2.5 geeft een overzicht van de huidige verkeersstructuur rondom de Binnenweg en van de aanvullende maatregelen die zijn genomen.

2.3.2

Herinrichting

De Binnenweg heeft een lengte van circa 800 m en is over deze volledige lengte heringericht. De straat is uitgevoerd in een klinkerverharding die van gevel tot gevel op één niveau ligt. Door middel van brede banden wordt de rijloper voor het autoverkeer aangeduid. Begeleidende borden geven aan dat het een winkelstraat betreft waarop autoverkeer te gast is.


10

Figuur 2.6: De Binnenweg aan de noordzijde na herinrichting (vanaf de Bronsteeweg)

Figuur 2.7: De Binnenweg aan de zuidzijde na herinrichting


11

Figuur 2.8: Bebording op de Binnenweg

2.3.3

Locatiebezoek

Op woensdag 1 februari 2012 is een bezoek aan de Binnenweg en omgeving gebracht. Het was die dag koud (-2 graden Celsius), zonnig en droog weer. Ten tijde van het locatiebezoek was het kruispunt tussen de Lanckhorstlaan (N201) en de Herenweg (N208) afgesloten door reconstructie. Dit heeft mogelijk de verkeersbewegingen op de Binnenweg beïnvloed. Tijdens het bezoek was het druk, met name op het zuidelijk wegvak van de Binnenweg. De parkeerbezetting was hoog, evenals de turn-over (wisseling) van de parkeerplaatsen. Het viel op dat bezoekers van winkels in een aantal gevallen eerst aan de zuidzijde de auto parkeerden, daar de winkels bezochten om vervolgens aan de noordzijde hetzelfde te doen. Ter hoogte van de Julianalaan was het opvallend dat in veel gevallen aan het verkeer van rechts (komend uit de Julianalaan) geen voorrang werd verleend. Een aantal bestuurders reed relatief hard.

Figuur 2.9: Noordzijde van de Binnenweg tijdens het locatiebezoek


12

Gedurende het locatiebezoek is op twee momenten voor een periode van 10 minuten het autoverkeer geteld aan zowel de zuidzijde (nabij de Julianalaan) als de noordzijde (bij de aansluiting Res Novaplein). De intensiteit op de zuidzijde van de Binnenweg bedroeg in 10 minuten circa 70 motorvoertuigen. De noordzijde was met ruim 60 auto’s iets rustiger. Op de gehele Binnenweg was het druk met fietsverkeer (veel schooljeugd, waarschijnlijk vanwege de vrije woensdagmiddag).


13

3 Economische trends

De detailhandel is een dynamische sector. De invloed van algemene winkeltrends en ontwikkelingen in consumentengedrag op het centrumgebied van Heemstede zijn onderwerp van dit hoofdstuk.

3.1

Trends die het winkelgedrag beïnvloeden

3.1.1

De consument is steeds vrijer in de keuze van een winkelgebied

Er is een aantal factoren dat van invloed is op het koopgedrag. Het betreft demografische en sociaal-economische trends, zoals vergrijzing, verdunning huishoudens, inkomensstijging en hoger opleidingsniveau enerzijds en de hoeveelheid vrije tijd en geld anderzijds. Het leidt er onder andere toe dat de consument steeds beter geïnformeerd en steeds mobieler is als het gaat om winkelen. Afstand als bepalende factor voor de keuze van een winkelgebied neemt in belang af. Het gevolg is dat winkelgebieden steeds meer met elkaar gaan concurreren. Uit vergelijking van de koopstromenonderzoeken uit 2004 en 2011 wordt duidelijk dat de binding van inwoners van Heemstede aan hun eigen centrum is afgenomen. In de sector niet-dagelijkse goederen ondervindt het centrumgebied concurrentie van de winkelcentra in de omgeving. Omdat de ontwikkeling van de totale omzet in niet-dagelijkse goederen in Heemstedecentrum niet uit het koopstromenonderzoek naar voren komt, wordt niet duidelijk of (en in hoeverre), de afname in bestedingen van de eigen inwoners wordt gecompenseerd door een eventuele toename van bestedingen van consumenten uit de regio. 2004 koopkrachtbinding koopkrachttoevloeiing

2011

57

45

-

40

Tabel 3.1: Koopstromen in de sector niet-dagelijkse goederen in het centrum van Heemstede (Koopstromenonderzoek Randstad, 2011)

www.goudappel.nl


14

3.1.2

Ontwikkeling online verkoop

Steeds meer consumenten schaffen producten aan via het internet vanwege het gemak en omdat kopen via internet steeds veiliger en betrouwbaarder wordt. Deze ontwikkeling treft vooral branches die standaard/generieke producten verkopen: boeken, cd's, dvd's, elektronica. Maar ook voor mode en schoenen wordt meer en meer online gewinkeld. In deze branches zijn de totale bestedingen tussen 2004 en 2009 opgelopen van € 140 miljoen per jaar naar € 465 miljoen per jaar. In totaal vindt op dit moment zo'n 8% van de aankopen van consumentenartikelen via internet plaats (HBD, 2011). De toegenomen concurrentie betekent voor een deel van de winkels dat ze niet kunnen voortbestaan. Landelijk gezien neemt de vraag naar winkelvastgoed af door de groei van 2) internetaankopen (met 1,9 tot 2,4 miljoen m² ). De ontwikkeling van het kopen via internet gaat snel (figuur 3.1). Ook op het gebied van onder andere kleding, schoenen en interieur en dergelijke. Ruim een kwart van de personen koopt in 2011 wel eens kleding of schoenen via internet. Dat is bijna 40% meer dan in 2010. Dit heeft effect op het aandeel bestedingen in winkels.

Figuur 3.1: Aandeel personen die producten via Internet hebben gekocht (bron multichannel monitor 2011, HBD)

2)

Retail Market Special. Jones Lang LaSalle, 2009.


15

3.1.3

Ontwikkeling omzet in winkels

Onder invloed van de conjunctuur, de demografische (vergrijzing en ontgroening) en de ontwikkeling van online-verkoop is er een negatieve trend in de omzetcijfers van de fysieke winkels. In 2006 en 2007 was er sprake van een algemene groei van de omzet (figuur 3.2). Vervolgens stabiliseerde dit zich in 2008, met uitzondering van mode waar ook in 2008 nog sprake was van groei. Na 2008 is een algemene trend te zien in het teruglopen van de bestedingen en omzet in fysieke winkels. In 2010 lijkt er weer sprake te zijn van stabilisatie. In het derde kwartaal 2010 zet de negatieve tendens zich echter in veel branches weer in (figuur 3.3). Deze loopt door in 2011 waar sprake is van een forse terugloop van omzet in fysieke winkels in de belangrijke niet-dagelijkse artikelenbranches voor het centrum. Zo loopt de omzet in de modebranche terug met ruim 6% in de eerste negen maanden van 2011.

Figuur 3.2: Ontwikkeling winkelbestedingen in verschillende winkelbranches (index 2006 = 100) (HBD, 2011)


16

*

Voor 2011 gelden voorlopige cijfers.

Figuur 3.3: Meest recente ontwikkeling in winkelbestedingen (HBD, 2011)

3.1.4

Ontwikkelingen in de concurrentiepositie in de regio

Een andere ontwikkeling die van invloed is op de ontwikkeling van de omzet bij de winkels (vooral in niet-dagelijkse goederen) in het centrum van Heemstede is de regionale detailhandelsontwikkeling.

Ontwikkeling van winkelomvang centrum Heemstede in de afgelopen jaren Naast de ontwikkeling van de winkelomvang in Heemstede wordt ingegaan op: ■ Haarlem en Hoofddorp-centrum

Heemstede Tussen 2009 en 2012 is de omvang van het winkelaanbod in dagelijkse goederen in het centrum van Heemstede iets toegenomen en het aanbod niet-dagelijkse goederen, met name mode, iets afgenomen (figuur 3.4). Per saldo is de concurrentiekracht van het winkelaanbod in het centrum de laatste jaren vrijwel onveranderd gebleven.


17

Figuur 3.4: Ontwikkeling van de omvang van het winkelaanbod naar branche in Heemstede-centrum (Locatus) Haarlem-centrum Ook Haarlem-centrum heeft in de afgelopen vijf jaar groei gekend (figuur 3.5). Vooral in de branches voor recreatief winkelen (zoals mode, schoenen, luxe artikelen, sport) is het totale winkeloppervlak toegenomen. De afname in bestedingen in deze sectoren in dezelfde periode zal de regionale concurrentie verhevigd hebben. Door concurrentie van bijvoorbeeld woonboulevard Cruquius is de omvang van het winkelaanbod in de branche wonen sterk afgenomen. Ook in dagelijkse goederen is de totale winkelomvang in Haarlem-centrum toegenomen. Belangrijk hierin is de ontwikkeling van Raaks, waarin onder meer een supermarkt en een nieuwe parkeergarage zijn opgenomen.

Figuur 3.5: Ontwikkeling van de omvang van het winkelaanbod naar branche in Haarlem centrum (Locatus)


18

Het oppervlak van het winkelaanbod in niet-dagelijkse goederen in Haarlem-centrum is in de periode 2007-2012 met 11% toegenomen (Locatus, februari 2012). Tegelijk is bekend dat 25% van de bestedingen aan niet-dagelijkse goederen van inwoners van Heemstede afvloeien naar Haarlem - vooral naar het centrumgebied (Koopstromenonderzoek Randstad, 2011). Als aangenomen wordt dat met de groei van het winkelaanbod in Haarlem ook de bestedingen van Heemstedenaren in Haarlem evenredig zijn gegroeid, dan zal de gemiddelde afname van bestedingen in de Binnenweg voor gemiddeld 2,5 procentpunt worden veroorzaakt door de toegenomen concurrentie. Dit gemiddelde kan per winkel en per branche sterk verschillen. Vooral de modische branches zullen hiervan last ondervinden, omdat het oppervlak van deze winkels in Haarlem-centrum zelfs met 18% is gegroeid. Op basis daarvan kan worden aangenomen dat de omzetafname aan de Binnenweg in deze branche gemiddeld voor 4,5 procentpunt verklaard wordt uit de toegenomen concurrentie van Haarlem.

Hoofddorp-centrum Het centrum van Hoofddorp maakt de afgelopen jaren een sterke ontwikkeling door. In Hoofddorp is de achterstand ingelopen die het centrum had vanuit de sterke groei van het aantal inwoners. Vooral de sector kleding & mode heeft daarin een sterke groei gekend (figuur 3.6), waarmee het gebied de potentiële functie van recreatief winkelgebied voor de inwoners van de Haarlemmermeer steeds meer waarmaakt. Deze consumenten zijn vervolgens minder aangewezen op de stadscentra van naburige gemeenten. Hoofddorp ontbeert een historisch centrum, zoals Haarlem en Heemstede wel hebben. Maar wat Hoofddorp tekort komt aan sfeer, wordt goedgemaakt op het gebied van parkeermogelijkheden en aanwezigheid van grote filialen van bekende ketens. Hiermee is Hoofddorp concurrent van Heemstede. Hoofddorp scoort in het Koopstromenonderzoek 2011 sterk op het gebied van bereikbaarheid, parkeren en compleetheid. De verbeteringen in Hoofddorp en Haarlem hebben invloed op de concurrentiepositie van Heemstede, vooral vanuit omliggende kernen.


19

Figuur 3.6: Ontwikkeling van de omvang van het winkelaanbod naar branche in Hoofddorp-centrum (Locatus)


20

4 Verkeerskundige effecten eenrichtingsverkeer

4.1

Inleiding

In dit hoofdstuk wordt het effect van het op het noordelijk deel van de Binnenweg ingestelde eenrichtingsverkeer op de bereikbaarheid nagegaan. Er zijn gevolgen voor de routering en de omvang van verkeersstromen in het centrum. Alle bestemmingen aan de Binnenweg zijn per auto echter nog steeds bereikbaar.

4.2

Alternatieve routes

De verschillende alternatieve routes voor het bereiken van de noordzijde van de Binnenweg zijn verkend. Vanuit het noorden en westen is de route via de Lanckhorstlaan, Heemsteedse Dreef (N201) en de Julianalaan geschikt. Daarnaast blijft de route via de Kerklaan beschikbaar. Ondanks de aanwezige drempels wordt de Binnenweg relatief snel bereikt. Vanuit het zuiden blijft de bereikbaarheid van de Binnenweg ongewijzigd.

4.3

Verschil in benadering voor en na

Verschil in benadering voor autoverkeer voor en na het instellen van eenrichtingsverkeer op het noordelijk deel van de Binnenweg is er met name voor het autoverkeer met een herkomst ten noorden en westen van de Binnenweg.

4.3.1 Routewijzigingen van/naar het noorden Routes voor instelling eenrichtingsverkeer noordelijk deel Vanuit het noorden en westen werd in de situatie voor het doortrekken van eenrichtingsverkeer de Binnenweg direct bereikt via de Heemsteedse Dreef, Lanckhorstlaan en de Bronsteeweg. Bij het verlaten van de Binnenweg zal uitgaand verkeer maar beperkt zijn gekeerd (vanwege de drukte en het relatief smalle profiel), maar hoofdzakelijk zijn doorgereden en via de Spaarnzichtlaan of Julianalaan richting de Heemsteedse Dreef zijn gereden (om daar vervolgens linksaf naar het noorden te rijden (zie figuur 4.1).

www.goudappel.nl


21

Routes na instelling eenrichtingsverkeer noordelijk deel Na doortrekking van het eenrichtingsverkeer moet het verkeer naar de Binnenweg-noord een alternatieve route rijden. Het meest logische is om vanuit het noorden de Heemsteedse Dreef te volgen tot de aansluiting met de Julianalaan, en hierop rechts afslaan richting de Binnenweg. De Binnenweg zal worden verlaten via de Bronsteeweg en de Pieter Aertszlaan, vanwege de verplichte rijrichting naar het zuiden op de Lanckhorstlaan. Alternatief is de route via de Spaarnzichtlaan, afhankelijk van de bestemming op de Binnenweg.

Via Spaarnzichtlaan - Ca. 1.500 meter Ca. 190 sec. -

Via Julianalaan - Ca. 2.000 m. - Ca. 260 sec. Legenda : Oude route : Begin- en eindpunt

Figuur 4.1: Route vóór doortrekking eenrichtingsverkeer


22

Via Spaarnzichtlaan - Ca. 2.000 meter - Ca. 260 seconde

Via Bronsteeweg - Ca. 1.750 m. - Ca. 260 sec. Legenda : Nieuwe route : Begin- en eindpunt

Figuur 4.2: Routering na doortrekking eenrichtingsverkeer

De afstand en tijd zijn in de voor- en nasituatie nagenoeg gelijk aan elkaar. Alleen in de voorsituatie kon degene die het meest noordelijk deel van de Binnenweg had bezocht, via de Spaarnzichtlaan vertrekken. Dit was in afstand en tijd iets korter (maximaal 500 m, circa 1 min.). Voor de overige bezoekers per auto voert in de huidige situatie de kortste route via de Bronsteeweg (circa 1.750 m). De bestede reistijd neemt daarbij niet toe.

4.3.2 Routewijzigingen vanuit het westen Routes voor instelling eenrichtingverkeer noordelijk deel Vanuit het westen werd de Binnenweg, voor doortrekking van het eenrichtingsverkeer, vooral bereikt via de Lanckhorstlaan en de Bronsteeweg. Ook in dit geval werd, afhankelijk van de bestemming op de Binnenweg, de Binnenweg verlaten via de Spaarnzichtlaan of de Julianalaan (zie figuur 4.3).


23

Via Spaarnzichtlaan - Ca. 1.600 meter - Ca. 200 seconden

Via Julianalaan - Ca. 2.700 meter - Ca. 340 seconden Legenda : Oude route : Begin- en eindpunt

Figuur 4.3: Route vóór doortrekking eenrichtingsverkeer

Na doortrekking van het eenrichtingsverkeer is vanuit het westen met name de aankomstroute via de Lanckhorstlaan - Heemsteedse Dreef - Julianalaan beschikbaar. Uitrijden van de Binnenweg richting het westen zal doorgaans gebeuren via de Bronsteeweg (en niet via de Spaarnzichtlaan en de Lanckhorstlaan). In figuur 4.4 zijn de nieuwe routes aangegeven.

Via Heemsteedse Dreef - Ca. 2.700 meter - Ca. 340 seconden Legenda : Nieuwe route : Begin- en eindpunt

Figuur 4.4: Route na doortrekking eenrichtingsverkeer


24

Voor het overgrote gedeelte van de consumenten met een herkomst ten westen van de Binnenweg is er in principe geen omrijdafstand en -tijd. Alleen in de voorsituatie kon degene die het meest noordelijke deel van de Binnenweg had bezocht, via de Spaarnzichtlaan vertrekken. Dit was in afstand en tijd wat korter.

4.3.3

Verschil

Het belangrijkste verschil in benadering van het noordelijk deel van de Binnenweg ten opzichte van de situatie met tweerichtingsverkeer is de indirecte benadering: de winkelstraat kan niet direct aan de noordzijde worden ingereden, maar pas aan het verst verwijderde punt aan de zuidzijde (via een zijstraat) worden bereikt. Dat kan een subjectieve beleving van extra afstand veroorzaken. Dit geldt voor beide herkomsten (zowel noord als west). In objectieve zin verandert de lengte van de route van en naar de winkel voor het grootste deel van de consumenten echter niet. Alleen degene die het meest noordelijk deel van de Binnenweg bezocht, had een iets kortere reisafstand en -duur. Gemiddeld is er daarom geen sprake van een wezenlijke invloed op de totale reisduur van/naar de Binnenweg. Vanuit de zuidelijke aankomstrichting is er geen verschil met de voorgaande situatie.


25

5 Conclusie verkeerskundige en economische aspecten

De daling van de omzet van de niet-dagelijkse winkels aan de Binnenweg is de resultante van meerdere factoren. Als naar de economische aspecten wordt gekeken, zijn nu trends in de detailhandel gaande die zeker van invloed zijn op de positie van de winkels in Heemstede-centrum. Dit zijn met name de kleinere mate van gebondenheid van de consumenten aan het eigen centrum, de teruglopende omzet in fysieke winkels, de stijging van online verkopen en de ten opzichte van Heemstede toegenomen concurrentiekracht van de centra van Haarlem en Hoofddorp. Op basis daarvan kan de gemiddelde omzetafname bij de winkels aan de Binnenweg allereerst worden verklaard door de (gemeten) afname van de winkelbestedingen van consumenten in Nederland: -8 procentpunt. Daarnaast kan een aandeel in de afname van de gemiddelde omzet in de Binnenweg worden verbonden aan de toegenomen concurrentie van Haarlem-centrum. Dit percentage (dat is afgeleid uit meerdere bronnen) kan gesteld worden op 2,5 tot 4,5 procentpunt. Als naar de verkeerskundige situatie aan de Binnenweg wordt gekeken, blijkt dat na het instellen van het eenrichtingsverkeer in het noordelijk deel van de Binnenweg de totale reislengte en reistijd voor het overgrote gedeelte van de consumenten met benaderingsrichting uit het noorden en westen niet is toegenomen. Slechts degene die alleen het meest noordelijk deel van de Binnenweg bezoekt, had in de voorsituatie een in afstand en tijd iets kortere route. Om die reden heeft de doortrekking van het eenrichtingsverkeer geen kwantitatieve verandering van betekenis in de benadering van de Binnenweg ten noorden van de Julianalaan veroorzaakt. Wat in subjectieve zin wel een rol kan spelen is de -ten opzichte van de oorspronkelijke benaderingsroute vanuit het noorden- langere route voordat de winkelstraat wordt ingereden. In de oorspronkelijke situatie was de Binnenweg vanuit het noorden zelf een deel van de route naar de gekozen winkelbestemming. Daardoor kan bij de overgang van de oude naar de nieuwe circulatie wel een gevoel van reistijdverlenging zijn ontstaan (hoewel dit verlengingseffect bij vertrek uit de Binnenweg-noord feitelijk weer teniet wordt gedaan). De ervaring leert dat de subjectieve effecten verdwijnen na een gewenningsperiode.

www.goudappel.nl


26

De conclusie is dat de economische factoren voor het overgrote deel verantwoordelijk zijn voor de negatieve ontwikkelingen in de niet-dagelijkse winkelomzetten in Heemstede-centrum; en dat de invloed van de verkeersmaatregelen gering dan wel verwaarloosbaar klein is. Gemiddeld wordt de eerste 10,5-12,5 procentpunt van de door de ondernemers genoemde omzetafname bij winkels aan de Binnenweg veroorzaakt door afname van de winkelbestedingen in het algemeen en door de toegenomen concurrentie van Haarlem-centrum. Een eventuele omzetafname bij de winkels boven de 10,5-12,5% wordt veroorzaakt door niet te kwantificeren, zachtere factoren, zoals de kwaliteit van de ondernemer en/of de formule en het eenrichtingsverkeer. Daarbij blijft het zo dat het eenrichtingsverkeer slechts een beperkte (tot geen) verklaring geeft voor de mate van omzetafname, want in objectieve zin zijn de reislengte en -tijd naar de winkelbestemmingen in de Binnenweg-noord voor het overgrote gedeelte van de consumenten niet veranderd. e. In het derde kwartaal 2010 zet de negatieve tendens zich echter in veel branches Conclusie detailhandel weer in (figuur 5.3). Deze loopt door in 2011 waar sprake is van een forse terugloop Nadat de bestedingen enkele jaren groeiden, namen, juist in de periode vlak na van omzet in fysieke winkels in de belangrijke niet-dagelijkse artikelenbranches de herinrichting van de Binnenweg, de bestedingen en de gemiddelde omzetten voor het centrum. Zo loopt de omzet in de modebranche terug met ruim 6% in de in belangrijke branches voor het centrumgebied van Heemstede substantieel af. eerste 9 maanden van 2011. Ook heeft in dezelfde periode de internetverkoop een grote vlucht genomen, wat resulteert in een afname van aankopen in fysieke winkels. Bovendien is in deze periode de concurrentiekracht van Haarlem en Hoofddorp toegenomen, terwijl deze in Heemstede-centrum op eenzelfde niveau is gebleven. Hierdoor is de relatieve positie van Heemstede in de regio verzwakt. De combinatie van deze factoren zal onafhankelijk van de overige factoren leiden tot een afname van de omzet in niet-dagelijkse goederen in winkelgebieden in het algemeen en Heemstede in het bijzonder.

Conclusie verkeerskundig In objectieve zin zijn de reislengte en -tijd naar de winkelbestemmingen in de Binnenweg-noord voor het overgrote gedeelte van de consumenten niet veranderd. In subjectieve zin kan de afstand naar de winkels door de gewijzigde aankomstroute gevoelsmatig langer zijn geworden. Beide aspecten zullen echter geen wezenlijke en blijvende invloed hebben op de keuze van de winkelbestemming van de consument.


27

Vestiging Deventer Snipperlingsdijk 4 7417 BJ Deventer T +31 (0570) 666 222 F +31 (0570) 666 888 Postbus 161 7400 AD Deventer

www.goudappel.nl [email protected]

Gevolgen doortrekken eenrichtingsverkeer Binnenweg

Recommend Documents