GEVAARLIJKE STOFFEN: BESCHERMING EN ONTSMETTING
Jacco Veldhuyzen AIOS-SEH MCA CLO 21 februari 2013
INCIDENTEN KOMEN VOOR…
INHOUD • • • • •
Leerpunten Besmetting met gevaarlijke stoffen Ontsmetten (video) Persoonlijke beschermingsmiddelen (video en demonstratie) Leerpunten
LEERPUNTEN • Bij gevaarlijke stoffen: denk aan eigen veiligheid
• Voorkom besmetting – Primair door contact met bron – Secundair door contact met slachtoffers, kleding, hulpmiddelen • Besmettingskans afhankelijk van vorm van de stof – Primaire besmetting: hoge kans bij gassen – Secundaire besmetting: zeer lage kans bij gassen • Bescherm jezelf tegen (secundaire) besmetting – Draag beschermende kleding – Ontsmetten patiënt: Verwijder kleding en vaste stoffen, wassen met water (en zeep)
• NB: Houdt rekening met explosie/brandgevaar (plof en fik)
INCIDENTEN MET GEVAARLIJKE STOFFEN • Exacte cijfers onbekend • NVIC: per jaar 15.000 blootstellingen – Chemische stoffen anders dan geneesmiddelen – Meestal thuis (ingestie) of op het werk (huidcontact en inhalatie) – Meestal 1 of 2 slachtoffers – 250 grootschalige incidenten, voornamelijk inhalatie
• Benadering slachtoffers van incidenten met gevaarlijke stoffen: – Stap 1 als hulpverlener:
EIGEN VEILIGHEID EERST!
– Dat betekent: besmetting voorkomen en ontsmetten
AHLS PARADIGMA A
Alter Absorption
A
Administer Antidote
B
Basic Medical Treatment
• Bescherm tegen nieuwe besmetting • Opname stoppen: ontsmetten
A
Airway
B
Breathing
C
Circulation
C
Change Catabolism
D
Distribute Differently
D
Disability
E
Enhance Elimination
E
Exposure
BESMETTING MET GEVAARLIJKE STOFFEN • Onderscheid tussen primaire en secundaire besmetting
• Risico op besmetting afhankelijk van stofeigenschappen – Vorm – Oplosbaarheid (vooral van belang voor ontsmetting)
BESMETTING MET GEVAARLIJKE STOFFEN Primaire besmetting
Secundaire besmetting
SEH ARTS
• • • •
Direct contact met stof Door vrijkomen stof Dichtbij of ver weg Kan toenemen zolang bron bestaat
• Contact met: besmette patiënt, kleding of uitrusting • Kans op besmetting neemt af (bron is weg)
STOFEIGENSCHAPPEN: VORM Gas
Aerosolen
Vaste Stof
Vloeistof smelten
stollen
STOFEIGENSCHAPPEN: VORM Vaste Stof
Vloeistof
Gas
Vast volume
Vast volume
Variabel volume
Vaste vorm
Variabele vorm Variabele vorm Stroomt naar lager punt Verspreid door ruimte
Aerosolen (bijv. rook)
Aerosolen (bijv. mist)
Damp van vaste stoffen of vloeistoffen
Prim. besmetting: +
Prim. besmetting: ++
Prim. besmetting: +++
Sec. besmetting: +
Sec. besmetting: +
Sec. besmetting: -
Verwijderen: borstel
Verwijderen: water
Verwijderen: ventilatie
STOFVORM EN BESMETTINGSKANS • Gassen: – Hoogste kans op primaire besmetting – Vrijwel geen kans op secundaire besmetting • Uitzonderingen: – Irriterende gassen kunnen oplossen in zweet patiënt – Ingestie van cyanide- of azide-zouten: • Reactie met maagzuur geeft waterstofcyanide/azide gas • Patiënt wordt bron!
STOFEIGENSCHAPPEN: OPLOSBAARHEID Water oplosbaar
Niet water oplosbaar
Mengbaar
Niet mengbaar
Polair
Apolair
Ammonia, methanol, aceton etc.
Koolwaterstoffen, zwavelkoolstof etc.
Water is bruikbaar voor ontsmetting
Water is niet genoeg voor ontsmetting: gebruik milde zeep
STOFEIGENSCHAPPEN: BRANDGEVAAR • Veel gevaarlijke stoffen zijn explosie/brandgevaarlijk (Plof & Fik) • Denk aan eigen veiligheid!
BESMETTINGSKANS OP SEH • Vrijwel uitsluitend risico op secundaire besmetting – Vaste stoffen en vloeistoffen – Uitzonderingen: • Gassen opgelost in zweet • Waterstofcyanide/azide bij ingestie cyanide/azide zouten
• Bescherming tegen besmetting – Draag beschermende kleding tegen vaste stoffen, vloeistoffen en aerosolen – Ontsmet de patiënt en hulpmiddelen • Na ontsmetting i.p. geen risico op verdere besmetting
ONTSMETTING BIJ INCIDENTEN Brandweer ontsmet op plaats incident… COLD WARM
HOT
Effectgebied
Brongebied BRON
Wind Wachtplaats Ontsmetten
Minimaal 25 m Uitkleden Overtillen
Brancard BRW Brancard ambu
Ontsmetten Uitkleedplaats
Aankleedplaats
HULPVERLENERS
Aankleden
Ontsmettingsfaciliteit ambu
ambu
SLACHTOFFERS
Opvang T3 (sporthal o.i.d.)
…daarnaast komen slachtoffers “besmet” met eigen vervoer!
ONTSMETTING IN DE PRAKTIJK • Eigen veiligheid (beschermende kleding)
• Alle kleding verwijderen – Hiermee 80-90% besmetting – Niet over hoofd! Kleding aan rugzijde wegknippen • Vaste stoffen afborstelen • Wassen met water (en milde zeep) – Beginnen bij hoofd, naar benen toe – Water 35 C voorkomt versnelde opname • warmer geeft vasodilatie • kouder geeft rillen • Afdrogen en toedekken
DECONTAMINATIERUIMTE BIJ SEH
ONTKLEDEN SLACHTOFFER
ONTSMETTEN SLACHTOFFER
MOGELIJKE DECONTAMINATIETENT MCA
NIVEAUS BESCHERMENDE KLEDING EU Type
AHLS Level
1
A
2
Bescherming op SEH
Soort kleding
Beschermd tegen
Gasdicht Gaspak
vloeibare en, gasvormige chemicaliën, aërosols en stofdeeltjes
Niet gasdicht Overdrukpak
stof, vloeistoffen en dampen
3
B
Vloeistofdicht Chemiepak
sterke en gerichte stralen van vloeibare chemische stoffen onder druk
4
C
Spatdicht Bluskleding
verzadiging van vloeibare chemische stoffen
5
D
Stofbestendig Katoenen overall
stofdeeltjes in de lucht
Nevelbestendig Labjas
lichte nevels van chemische stoffen
6
NIVEAUS BESCHERMENDE KLEDING Type 1
Type 2
Type 3
Bescherming op SEH
Type 4
Type 5
Type 6
ADEMHALINGS- & OOGBESCHERMING Self-Contained Breathing Apparatus (SCBA)
Air-Purifying Respirator (APR)
Bescherming op SEH
OVERIGE BESCHERMING
AANKLEEDPROCEDURE PBM
UITKLEEDPROCEDURE PBM
PBM MEDISCH CENTRUM ALKMAAR Microchem 4000 type 151 • Type 3 kleding • bescherming tegen radioactief stof en infecterende deeltjes • Geïntegreerde handschoenen en sokken
MSA Advantage 3200 Twin volgelaatsmasker • Filters tegen chemische, radioactieve en infecterende stoffen
Nitril handschoenen 0,4 mm dik Rubberlaarzen Duct tape
LITERATUUR • AHLS Provider Manual, Third Edition, 2003. University of Arizona Emergency Medicine Research Center and American Academy of Clinical Toxicology • Landelijk Protocol Decontaminatie, 2010. GHOR e.a. • CBRN e-learning Otoportaal, 2013. www.otoportaal.nl • Productbeschrijvingen diverse persoonlijke beschermingsmiddelen • CBRN incidenten vereisen verbinding zorg en veiligheid. Melding Publieke Veiligheid. jrg 2012 nr 5 • Afbeeldingen via Google
• Met dank aan Marc Ruijten voor de video’s
LEERPUNTEN • Bij gevaarlijke stoffen: denk aan eigen veiligheid
• Voorkom besmetting – Primair door contact met bron – Secundair door contact met slachtoffers, kleding, hulpmiddelen • Besmettingskans afhankelijk van vorm van de stof – Primaire besmetting: hoge kans bij gassen – Secundaire besmetting: zeer lage kans bij gassen • Bescherm jezelf tegen (secundaire) besmetting – Draag beschermende kleding – Ontsmetten patiënt: Verwijder kleding en vaste stoffen, wassen met water (en zeep)
• NB: Houdt rekening met explosie/brandgevaar (plof en fik)
