Oplossingen voor ouders
Geschreven door Michiel Tros & Diana Rensen
© 2015 Onderstaande tips en adviezen zijn een weerslag van onze persoonlijke ervaringen en belevenissen. Onderstaande tips zijn uitsluitend bedoeld ter informatie en niet ter vervanging van het persoonlijk advies van een arts, diëtist of consultatiebureau. Raadpleeg bij twijfel altijd een voedingsdeskundige en/ of je huisarts.
Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. De eetbehoefte van een kind 3. Waarom stopt mijn kind ineens met (avond)eten (1-2 jaar)? 4. Praktisch tips: 4.1. Eet je kind echt helemaal niks? 4.2. Stop tijdig met flesvoeding 4.3. Dwing je kind nooit om te eten! 4.4. Geef je kind kleine porties 4.5. “Zelf doen” 4.6. Betrek je kind bij de voorbereiding 4.7. Gezonde gerechten om zelf te maken 5.
“Heb geduld en wees consequent.”
Hoofdstuk 1 Inleiding Voordat ik dieper in ga op onze praktische tips voor moeilijke eters zal ik mezelf eerst even voorstellen. Mijn naam is Diana Rensen en ik ben moeder van 2 lieve dochters (Lynn 2013 en Liyah 2015). Mijn vriend (Michiel) en ik leerden elkaar in 2010 kennen en bijna 5 jaar later zijn we gezegend met de twee mooiste en liefste kinderen die er zijn.. Dat het moederschap niet alleen maar over rozen gaat, bleek wel toen Lynn van de één op andere dag ineens weigerde om haar avondeten op te eten. De dagen ervoor at ze gewoon nog alles netjes en met smaak op. Maar ze nam de dag na haar 1ste verjaardag ineens geen enkele hap meer. Lynn werd zoals ze dat noemen een ‘moeilijke eter’. We hebben vervolgens bijna een jaar lang geworsteld om ons dochtertje Lynn aan het eten te krijgen. We probeerden van alles, maar niets leek te helpen.
We presenteerden het eten op allerlei manieren, van grof gesneden tot vloeibaar. We lieten Lynn het eten ‘ontdekken’ met haar eigen handen, we voerden haar. Wat we ook probeerden, ze hield haar kaken stijf op elkaar en leek ons soms een beetje uit te lachen. We vroegen daarnaast hulp van het consultatiebureau en vrienden, maar ook deze adviezen en tips veranderde niets aan het resultaat. Lynn weigerde gewoon te eten en het avondeten leidde tot spanningen en een soort van machtsspelletje aan tafel. Avondeten werd zo een moment van de dag waar we tegenop zagen. Terwijl het eigenlijk een moment zou moeten zijn waar je naar uitkijkt. Kortom: we waren echt de wanhoop nabij. Op internetfora en in onze vriendenkring bleek dat heel veel ouders met hetzelfde probleem rondlopen. Op internet zijn tal van discussies cq ‘oplossingen’ te vinden over dit probleem. Vaak zie je door de bomen het bos echter niet meer met alle ‘goedbedoelde’ informatie cq adviezen.
Uiteindelijk kwamen we terecht bij een voedingsdeskundige (die gespecialiseerd was in het werken met kinderen). Van haar kregen we een hoop informatie en tips waar we veel aan hebben gehad. Al na 2 weken zagen we Lynn veranderen van een moeilijke eter tot een kindje dat goed eet! Wat een verademing. We hebben inmiddels zoveel meegemaakt dat we onszelf inmiddels wel ‘ervaringsdeskundigen’ mogen noemen op dit gebied. Onderstaand boek is een weergave van onze zoektocht naar oplossingen voor de eetproblemen van ons kind. We hopen dat ons verhaal jou als moeder of vader kan helpen bij het leren omgaan met een kindje dat een ‘moeilijke eter’ is. Onze zoektocht heeft er niet alleen toe geleid dat Lynn inmiddels weer rustig aan tafel haar avondeten eet én het eindelijk weer gezellig aan tafel is, maar ook heeft dit ertoe geleid dat we inmiddels de trotse eigenaars zijn van de website www.babyfoodie.nl . én Facebookpagina: https://www.facebook.com/pages/Babyfoodie/479596808869839
Op deze site plaatsen we onder andere lekkere én gezonde recepten voor kinderen. Recepten die Lynn inmiddels (bijna) allemaal lust.. Daarnaast delen we op onze Facebookpagina ook tips over eten. Binnen één maand tijd hadden we al 1200 volgers! Het succes overtreft onze hoogste verwachtingen. Eén van de belangrijkste lessen die we tijdens onze zoektocht hebben geleerd, is het feit dat wij als ouders zelf dé sleutel in handen hebben om ons kind wel te laten eten. Dat klinkt simpel, maar dat is het niet. Het volgen van de stappen in dit boek vergt niet alleen 100% inzet van beide ouders maar tevens consistentie en vastberadenheid. Je moet accepteren dat je kind niet van de één op andere dag verandert. Met de praktische tips uit ons boek én jouw inzet zijn we ervan overtuigd dat jouw kind geen moeilijke eter meer zal zijn. Let wel: wij zijn zoals gezegd geen voedingsdeskundigen, maar inmiddels wél ervaringsdeskundigen.
Als je kindje niet goed groeit, zich niet goed voelt of als je als ouder iets niet vertrouwt dan is het altijd verstandig om met uw kind naar de huisarts of naar het consultatiebureau te gaan. Ons boekje is opgebouwd uit een aantal hoofdstukken waarbij in de eerste hoofdstukken even kort zal worden ingegaan op de wetenschappelijke achtergronden van het eetgedrag van baby’s en kleuters. In het laatste hoofdstuk zal uitgebreid worden ingegaan op de praktische tips waarmee je zelf vandaag nog aan de slag kunt gaan.
Veel succes!
Groetjes,
Diana, Michiel, Lynn en Liyah
Een zelfgemaakte smoothie gaat er bij Lynn (en papa) altijd wel in..
Hoofdstuk 2 De eetbehoefte van een kind
Voordat we ingaan op de praktische tips is het goed om eerst even kort in te gaan op wat de eetbehoefte van een kind is. Het is belangrijk om daarbij een onderscheid te maken tussen de eetbehoefte van een baby (0-1 jaar), een dreumes (1-2 jaar) of een peuter (2-4 jaar). De groeispurt van een baby (0- 1 jaar) Hoe sneller een kind groeit, hoe meer eten het nodig heeft. Wat is de fase in het leven van een kind waarin een kindje het snelst groeit? Het zal je waarschijnlijk niet verbazen dat dit de groeispurt is die een foetus maakt. In 9 maanden tijd groeit een cel van 1 gram in de baarmoeder uit tot een kind van 3 kg gemiddeld. Dat is een groei van 3000% in 9 maanden tijd! De fase na de geboorte is echter eveneens een fase waarin het kind een enorme groei doormaakt. Afgezien van de eerste dagen van gewichtsverlies,
verdrievoudigd een baby gedurende zijn eerste levensjaar zijn lichaamsgewicht en groeit het kind ongeveer 25 cm. Hierbij dient trouwens opgemerkt te worden dat ieder kindje verschillend is en je je als ouder geen zorgen hoeft te maken als je kindje niet exact 25 cm groeit of iets lichter is. Feit is echter dat een baby door de enorme groei die het doormaakt, relatief gezien een enorme hoeveelheid voeding nodig heeft. Als we uitgaan van een kindje dat 5 kg weegt, dan drinkt dat kindje 750 ml melk. Dat is 15% van het lichaamsgewicht per dag! Als we dat zouden vertalen naar een volwassen man van 90 kg, dan zou dat betekenen dat hij 13,5 liter melk per dag zou moeten drinken, hetgeen hem niet zou lukken. In hoofdstuk 3 zullen we nader ingaan op de hoeveelheid voedsel dat een kindje vanaf 1 jaar gemiddeld genomen nodig heeft.
Hoofdstuk 3 Waarom stopt mijn kind ineens met (avond)eten? (1-2 jaar) Onze dochter Lynn at, zoals gezegd, bijna alles gedurende haar eerste levensjaar. De dag ná haar eerste verjaardag stopte ze ineens met haar avondeten. Ze lustte ineens geen groenten, vlees of aardappels meer. We werden hier erg onzeker van. “Was er iets met Lynn aan de hand” en “deden wij iets niet goed”, waren vragen die we onszelf stelden. Zoals gezegd waren we niet alleen, maar bleken veel ouders met deze vragen te zitten. Op diverse internetfora werd door ouders gesproken over dat dit “een fase” was en wel over zou gaan. Toen Lynn dit echter méér dan 6 maanden (en uiteindelijk zelfs langer dan 1 jaar) vol bleef houden, vonden we de fase wel erg lang duren. En wat is eigenlijk een “fase”?
“De meeste kinderen ‘stoppen met (avond)eten’ als ze gemiddeld 1 jaar oud zijn.” Uiteindelijk kwamen we in contact met een voedingsdeskundige die gespecialiseerd was in het werken met kinderen. Zo kwamen we erachter wat de achterliggende reden is van een “fase”. De vrouw vertelde ons dat uit verschillende wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat veel kinderen, vanaf de leeftijd van 1 jaar, ineens veel minder kunnen gaan eten. (Dit is overigens een gemiddelde en kan variëren van 9 maanden tot 2 jaar). Deze fase hangt dus samen met de eerdergenoemde groeispurt (die beschreven is in Hoofdstuk 2) die na het eerste levensjaar sterk afneemt. Kinderen groeien tussen de 1 en 2 jaar gemiddeld ‘slechts’ 9 cm en komen nog maar 2 kg aan. Hoewel het kind dus ouder is en méér beweegt, dan toen het net geboren was, daalt de energiebehoefte door de groei dusdanig hard dat de behoefte aan eten sterk afneemt. Experts zeggen zelfs dat een baby van 18 maanden gemiddeld genomen minder eet dan een baby’tje van 9 maanden oud.
Aangezien onze dochter het eerste levensjaar zo goed (gevarieerd én veel) at dacht ik dat er ‘iets’ met onze dochter aan de hand was. Ik maakte, net als veel andere moeders, de ‘denkfout’ dat er dus iets met onze dochter aan de hand moest zijn. Dit terwijl onze dochter gewoon minder hard groeide.. Dat je kindje vanaf de leeftijd van 1 jaar minder eet is dus niet zorgwekkend, maar te verklaren door de sterke afname van de groei in vergelijking met de groeifase na de geboorte.
De maag van een kindje is nog erg klein. Op de site van het Voedingscentrum kun je exact berekenen hoeveel stuks fruit en groente een kindje van een bepaalde leeftijd moet eten. http://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-vanvijf/eet-veel-groente-fruit-en-brood.aspx Hoewel het een handige tool is voor ouders met kinderen die wél eten, kan het voor ouders met kinderen die niet eten juist vervelend zijn. Ik werd er in ieder geval erg onzeker van..
Lynn kwam namelijk niet aan haar dagelijkse hoeveelheid groente en fruit. Wat deed ik als moeder verkeerd? En hoe kon ik dit veranderen? Onze voedingsdeskundige stelde me enigszins gerust doordat ze aangaf dat elke kindje verschillend is en dat de maag van een kindje nog erg klein is. Wat daarnaast goed is om te beseffen is dat de behoefte aan eten (net als bij een volwassene) per dag sterk kan verschillen. Daarnaast verschilt de eetbehoefte per kind en is het dus niet te zeggen wat een kindje van een bepaalde leeftijd exact aan voeding nodig heeft. Ze legde ons uit dat, ondanks de voorgestelde adviezen van het Voedingscentrum, een klein kindje hoe hard hij of zij dat ook probeert, nooit de benodigde hoeveelheid groente en fruit kan eten. Simpelweg omdat er onvoldoende ruimte in het maagje is. Om dit te illustreren wees ze ons op onderstaande tekening van de maag van een kindje van 10 maanden oud.
Als je kijkt naar de verhouding tussen een banaan én de maag kun je goed zien hoe klein de maag is in verhouding is tot de banaan. Dat je kindje na een (halve) banaan vol zit is dus niet zo gek..
Hoofdstuk 4 Praktische tips De vorige hoofdstukken zijn geschreven om je een inzicht te geven in het eetgedrag van kinderen. Let wel: wij zijn zoals gezegd geen voedingsdeskundigen (wél ervaringsdeskundigen), maar het geeft je wellicht een stuk theorie die je niet los kan zien van de praktische tips! Laten we nu beginnen met de praktische oplossingen.
4.1. Eet je kindje echt helemaal niks? Houdt gedurende drie dagen bij wat je kind wél eet en drinkt Eén van de belangrijkste tips die we van onze voedingsdeskundige kregen, was een simpele maar zéér doeltreffende tip. De opdracht was om gedurende drie dagen (of langer) bij te houden wat Lynn gedurende de dag allemaal wél at en dronk. Dit moesten we gaan bijhouden op een lijstje die we mee naar huis kregen. Als bijlage bij dit boek ontvang je een door ons gemaakt weekschema, waarop je eenvoudig kunt bijhouden wat je kind gedurende de dag allemaal wél eet en drinkt. Hoewel het even een gedoe is om te doen en soms praktisch erg lastig is, als je kindje gedurende de week bijvoorbeeld naar je (schoon)ouders of kinderdagverblijf gaat, kwamen we na die paar dagen tot een verrassende conclusie. Pas toen we voor onszelf hadden bijgehouden wat Lynn (toen ze 1,5 jaar oud was) de hele dag door at en
dronk, kwamen we erachter dat Lynn gemiddeld genomen best veel eten en drinken binnenkreeg.. S’ochtends at ze: -
1 boterham (met beleg), dronk ze een glas thee en een glas water,
s ’middags at ze: - 1 boterham of cracker(met beleg), dronk ze één glas vruchtensap en één glas melk. S’avonds at ze: - Geen enkele hap avondeten, wel af en toe wat kleine hapjes yoghurt. - S ‘avonds dronk ze flesvoeding.
Door ons zo te focussen op wat Lynn niet at (namelijk haar avondeten) hadden we blijkbaar totaal niet doorgehad wat ze wél at.. Volgens de voedingsdeskundige at Lynn niet alleen te veel (in plaats van te weinig eten), maar gaven we haar ook nog eens de verkeerde voeding.
4.2. Stop tijdig met flesvoeding
Stop met flesvoeding vanaf 1 jaar Op basis van de lijsten die we gedurende drie dagen hadden bijgehouden, was de belangrijkste tip die we kregen, om direct te stoppen met de flesvoeding. Hoewel we wisten dat een kindje vanaf 1 jaar in principe geen flesje melk meer moest krijgen, gaven we haar dit nog wel. Dit deden we echter omdat we het zielig vonden dat ze dan zonder eten naar bed zou gaan.. Een trucje om dit te bereiken is om de babymelk niet meer in een flesje maar in een bekertje te geven. De baby zal hierdoor minder gaan drinken. Door Lynn echter zo veel melkproducten te geven, was er logischerwijs minder ruimte in het maagje van Lynn voor ander voedsel. Een kind dat 1 jaar oud is mag in principe niet meer dan 300 ml melkproducten (kaas, yoghurt, (opvolg)melk) per dag binnenkrijgen..
De deskundige raadde ons daarnaast het volgende aan: - Beperk zoete drankjes zoals sapjes. - Geef je kindje gedurende de dag in principe slechts water of thee te drinken. - Vermijd ook zoete tussendoortjes zoals koekjes .. Geef je kind veel liever een stukje fruit. - Bewaar taart of andere zoete dingen voor speciale gebeurtenissen.
4.3. Dwing je kind nooit om te eten!
Dwing je kind op geen enkele manier om iets te eten. Met dwingen bedoel ik niet dat ik veronderstel dat je je kind vastbindt aan de stoel en vervolgens het eten naar binnen brengt.. Met dwingen bedoel ik wél dat je je kind geen dingen moet beloven als het zijn eten wel opeet en dat je je kind niet met straf dreigt als het zijn eten niet opeet. Zeg ook niet tegen je kind dat hij “goed” of “slecht” is als hij wel of niet eet.. Ook het beloven van een toetje als je kindje zijn bord leeg eet is een vorm van dwang die sterk wordt afgeraden.. Dit kan alleen ontaarden in een machtsstrijd over voedsel. Je kind kan de maaltijd dan gaan associëren met angst en frustratie. Ook kan het minder gevoelig zijn voor zijn of haar eigen eetlust.
Wat moet je dan wel doen? Hierover meer in de volgende paragraaf.
4.4. Geef je kind kleine porties Geef je kindje kleine porties Veel volwassenen maken de ‘denkfout’ dat hun kindje evenveel kan eten als een volwassene. De ouders maken te grote porties eten klaar waardoor het kindje erg kan opzien tegen het avondeten. De ouders raken op hun beurt weer teleurgesteld als hun kind het met zorg bereidde voedsel niet opeet, waardoor je het eten weer kan weggooien. Voordat we met onderstaand experiment kunnen beginnen, is het van belang dat je eerst in kaart hebt gebracht wat je kindje gedurende de dag eet (zie paragraaf 5.1.), dat je vanaf 1 jaar direct stopt met flesvoeding en zoete drankjes e.d.(zie paragraaf 5.2.) en je kind nooit dwingt om te eten (zie paragraaf 5.4).
Zorg voor een goede routine en rustige omgeving Kinderen houden van routine. Probeer zoveel mogelijk rond dezelfde tijd te eten. Het liefst niet te laat aangezien een kindje dan erg moe kan zijn.. Daarnaast is een rustige omgeving (dus met de tv uit en telefoons op stil..) voor een kind essentieel. Probeer zoveel mogelijk ‘ruis’ uit te schakelen, zodat het kindje zo min mogelijk prikkels krijgt en zich volledig kan concentreren op de maaltijd. Pas als je al deze randvoorwaarden hebt geregeld kunnen we aan de slag met het experiment om jouw kind te veranderen van een moeilijke eter in een gezellige eter.
Experiment Stap 1: Probeer eens op het bord van je kindje drie hele kleine hapjes van één soort voedsel (groente/ aardappels/ vlees of vis) neer te leggen. Begin bijvoorbeeld met drie kleine stukjes broccoli. Zet het bordje voor je kindje neer en laat hem of haar met de handen of met een vork of mes eten. Als je kindje het opeet, wacht je totdat hij of zij vraagt om meer. Dan geef je vervolgens iets meer. Als je kindje echter niets van de broccoli eet, vraag dan na enkele minuten op een vriendelijke toon of het klaar is met eten. Zo ja, haal dan het bord weg. Als het aangeeft nog niet klaar te zijn, laat het bordje dan staan. Als je kindje nog steeds niets eet, wordt dan vooral niet boos, maar haal dan het bordje weg en begin met stap 2.
Stap 2: Leg vervolgens drie kleine stukjes aardappel (of wat rijst ) op het bordje en geef het bordje weer aan je kindje. Als je kind de drie stukjes opeet, wacht dan totdat ze om meer eten vraagt. Geef haar dan nog wat kleine stukjes aardappel. Als je kind niets eet, vraag dan op een vriendelijke toon of het klaar is met eten. Zo ja, haal dan het bord weg. Als het aangeeft nog niet klaar te zijn, laat het bordje dan staan. Als je kind nog steeds niets eet, wordt dan vooral niet boos, maar haal dan het bordje weg en begin met stap 3. Stap 3: Herhaal voorgaande vervolgens met drie kleine stukjes vlees of vis. Respecteer wat je kind wél eet Van belang is dat je voor het eten ruim de tijd (half uur tot 3 kwartier) neemt en dat je respecteert wat je kindje wél eet in plaats van wat het niet eet..
Consequent zijn:
Daarnaast is het van belang dat je dit experiment gedurende één week elke dag herhaalt en dat jij en je partner hierin consequent zijn. Je kindje zal namelijk niet na 1 of 2 dagen veranderen van een moeilijke eter naar een goede eter. Dit zal gaan met vallen en opstaan en de ene dag iets beter dan de andere. Je zult echter zien dat je kindje op een gegeven moment (bij Lynn was dit al na de zesde dag) zelf zal vragen om meer eten en of ze haar bordje terug mag hebben. Nu scheppen we nog steeds kleine porties op haar bord, zodat ze zelf moet aangeven of ze meer wil hebben.
4.5. “Zelf doen.” Laat kinderen aan tafel zelf eten. Accepteer als ouders dat je kind daardoor soms onder het eten zit. Dit hoort erbij en draagt bij aan het leren ontdekken van smaken en structuren. Op een gegeven moment zei onze dochter bij elke handeling: “zelf doen”. Ze wilde zelf haar beker drinken pakken, zelf haar boterham of warm eten pakken. Vervolgens zat niet alleen Lynn, maar ook de tafel en de vloer helemaal onder het eten. Het eten kwam overal terecht behalve in haar mond.. Dit tot grote frustratie van mij en mijn vriend. We aten gewoon niet meer rustig en zagen er zelfs tegenop.. Uit pure onmacht lieten we Lynn (hoewel pedagogisch erg slecht..) vervolgens maar voor de tv eten, zodat wij zelf ook rustig konden eten. Aangezien dit nog slechter voelde, stopten we ook hiermee en hebben we Lynn aan tafel gewoon haar gang laten gaan.
Dit resulteerde erin dat Lynn weliswaar minder at dan we voor ogen hadden, maar ze leerde hierdoor wel: 1) Aan tafel te eten én 2) Zelf structuren en smaken van eten te ontdekken én 3) Lekker te kliederen.
4.6. Betrek je kind bij de voorbereiding Onze dochter helpt graag met het doen van boodschappen, de tafel dekken en het wassen van de groenten en aardappels. Hoewel het ‘samen met je kind’ doen van boodschappen én het koken wat meer tijd kost dan wanneer je het in je eentje doet, is het vooral ook erg gezellig en kun je je kind gelijk iets bijbrengen. Hierdoor wordt de ‘druk’ van het avondeten er wat afgehaald. Daarnaast kun je je kind tijdens het wassen van de tomaten of komkommer of het snijden van de bananen of aardbeien, terwijl ze op het aanrecht zit, iets laten proeven. Vaak ruiken kinderen aan hun voedsel of raken het aan. Soms steken ze kleine stukjes in hun mond, om het vervolgens weer uit te spugen. Je kind heeft herhaalde kennismaking nodig met nieuwe voedsel, voordat hij of zij de eerste hap neemt
4.7. Gezonde gerechten om zelf te maken Na de geboorte van Lynn zijn we veel gaan lezen over gezonde voeding. Zo ontdekten we dat er in veel producten uit de supermarkt tegenwoordig (bewerkte) suikers zitten. Suiker dient niet alleen als smaakmaker, maar zorgt ook voor een langere houdbaarheid van bepaalde producten. Suiker is niet alleen slecht voor de tanden, daarnaast zorgt het voor overgewicht en tal van andere welvaartsziekten. Dat houdt overigens niet in dat ons kind nooit suiker van ons krijgt. We bewaren de taart en ijsjes met slagroom echter voor speciale gebeurtenissen! Aangezien we het beste voor ons kind wilden, besloten we daarom om zo veel als mogelijk zelf (suikervrije) te gaan bereiden. Dit heeft zelfs geresulteerd in twee receptenboekjes die je bij het kopen van dit boek gratis hebt ontvangen.
Hoofdstuk 5 “Heb geduld en wees consequent.” In ons boekje hebben we geprobeerd een inzicht te geven in het eetgedrag van je kind. Daarnaast hebben we je een aantal praktische tips gegeven om te leren omgaan met een ‘moeilijke eter’. Deze tips zijn een leidraad ter voorkoming van een machtsstrijd en om de eetlust van uw kind te bevorderen. Waarschijnlijk zal de ene tip beter voor jou werken dan de andere. Ieder kindje is namelijk verschillend. Ondanks de verschillen tussen kinderen zijn er, zoals ik in de eerste hoofdstukken heb beschreven, echter ook veel overeenkomsten te noemen. Bij het uitvoeren van onze tips is het in ieder geval van belang om geduld te hebben. De ene dag zal het aan tafel beter gaan dan de andere. Zo lang je je maar houdt aan een plan en consequent bent in de uitvoering van dat plan. Dat zorgt voor duidelijkheid en structuur bij je kind. Succes! Vragen of opmerkingen? Probeer onderstaande mogelijkheden:
[email protected] of https://www.facebook.com/pages/Babyfoodie/479596808869839
