GESCHIKT WONEN VOOR IEDEREEN IN TETERINGEN
GWI GEBIEDSANALYSE EN RICHTINGGEVENDE VISIE
SOAB, september 2008
INHOUD 1. Inleiding 1.1. Geschikt Wonen voor Iedereen 1.2. Stedelijk Manifest 1.3. Uitgangspunten GWI 2. Gebiedsbeschrijving 2.1. Typering van het gebied 2.2. Bevolkingssamenstelling 2.3. Sociale situatie 2.4. Concluderend 3. Wonen 3.1. Woningvoorraad 3.2. Aanpasbare woningen 3.3. Specifieke woonvormen met zorg en/of ondersteuning 3.3.1. Specifieke woonvormen voor ouderen 3.3.2. Specifieke woonvormen voor mensen met beperkingen 3.4. Concluderend 4. Woonomgeving 4.1. Basisvoorzieningen 4.2. Bereikbaarheid en toegankelijkheid 4.3. Leefbaarheid 4.4. Concluderend 5. Sociale infrastructuur, welzijn en zorg 5.1. Zonering en zorgkruispunt 5.1.1. Zonering 5.1.2. Zorgkruispunt 5.2. Zorg 5.2.1. Zorgcentra 5.2.2. Zorg aan huis en ondersteunende dienstverlening 5.2.3. Wijkinformatiepunt 5.3. Sociale infrastructuur 5.3.1. Buurt- en gemeenschapshuizen 5.3.2. Jongerenruimtes 5.3.3. Basisonderwijs 5.3.4. Gezondheidszorg 5.4. Concluderend 6. Samenvatting en aandachtspunten 6.1. Conclusies 6.1.1. GWI-gebied 6.1.2. Wonen 6.1.3. Woonomgeving 6.1.4. Sociale infrastructuur 6.1.5. Organisatie 6.2. Aandachtspunten 6.3. Ontwikkeling 7. Vervolg
2 2 2 3 4 4 4 5 6 7 7 7 8 8 8 8 10 10 10 10 11 12 12 12 12 12 12 12 13 13 13 13 13 14 14 15 15 15 15 15 15 16 16 16 18
Bijlage Literatuur
19
1
1. INLEIDING
1.1. Geschikt Wonen voor Iedereen Geschikt Wonen voor Iedereen richt zich op de realisatie van een geschikt woonmilieu voor iedereen, met daarbinnen extra aandacht voor ouderen en mensen met beperkingen. GWI is aan te merken als een integrerende aanpak, waarbij de verschillende condities om zo zelfstandig te blijven wonen en functioneren in samenhang worden benaderd. De hoofdelementen zijn: Voldoende geschikte huisvesting; Een toegankelijke woonomgeving; De aanwezigheid van de primaire voorzieningen (winkels, ov, bank/postkantoor e.a.); De aanwezigheid van de benodigde zorg- en welzijnsvoorzieningen. In het kader van het GWI-beleid is Breda verdeeld in 15 GWI-gebieden. Deze gebieden zijn opgebouwd uit meerdere wijken en hebben een gemiddelde omvang van ongeveer 10.000 inwoners. Centraal binnen het beleid staan de Centrale Zones. De Centrale Zone is het kloppend hart van het GWI-gebied, waarbinnen alle voorzieningen op het gebied van wonen, zorg, welzijn en voorzieningen voor de dagelijkse levensbehoeften geconcentreerd zijn. Voor de realisatie van GWI is draagvlak voor het model nodig bij alle relevante partijen, zoals bewonersorganisaties, betrokken gemeentelijke diensten, corporaties, zorginstellingen, winkeliers en basisgezondheidsvoorzieningen. Integrale samenwerking tussen de organisaties die actief zijn op het gebied van wonen, welzijn en zorg is daarbij een must.
1.2. Stedelijk Manifest De gemeente Breda heeft zich ten doel gesteld voor de GWI-gebieden met de maatschappelijke partners een Stedelijk Manifest op te stellen, waarin de visie op de ontwikkeling van wonen, welzijn en zorg in de GWI-gebieden is vastgelegd. In het Manifest worden per sector algemene prestatie-afspraken geformuleerd tot 2011. Met het Manifest wil de gemeente Breda samen met de maatschappelijke partners in de periode 2007-2010 een flinke impuls geven aan de verdere uitwerking van GWI. Het vastleggen van afspraken op gebiedsniveau vormt een belangrijke onderlegger voor het manifest. Op gebiedsniveau geven partijen concreet aan welke prestaties zij in de woongebieden tot 2011 kunnen realiseren en geven zij ook aan met wie ze dat willen realiseren. Dit wordt vervat in een gebiedsconvenant. In onderliggende notitie wordt hiertoe voor het GWI-gebied Teteringen een eerste aanzet gegeven. Op dit moment zijn er al ontwikkelingen en initiatieven gaande in Teteringen, maar er bestaat nog onvoldoende samenhang en samenwerking tussen ontwikkelingen en partijen. De gebiedsbeschrijving en de afbakening van de opgave dient als houvast voor de maatschappelijke partijen voor de verdere uitwerking van de plannen, samenwerking en afspraken.
2
1.3. Uitgangspunten GWI Vanuit het rapport ‘Maatstaven voor een levensloopbestendige woonwijk’1 zijn onderstaande elementen benoemd, die belangrijk zijn bij de realisering van GWI-wijken. In de daarop volgende beschrijving en analyse van Teteringen wordt beoordeeld in hoeverre Teteringen voldoet aan dit ideaaltypische beeld en waar de opgave voor de komende jaren ligt: Voldoende aangepaste woningen in de wijk (dus toegankelijk voor rollators en rolstoelgebruikers). Belangrijkste voorzieningen (gezondheidszorg, primaire winkels, postkantoor/bank) aanwezig in de Centrale Zone. Goede bereikbaarheid en toegankelijkheid van voorzieningen. Goede bereikbaarheid en toegankelijkheid van openbaar vervoer. Verhoogde gebruiks- en verblijfskwaliteit van de woonomgeving voor ouderen en gehandicapten, in de vorm van heldere, toegankelijke en veilige looproutes. Goede gebruiks- en belevingswaarde van de buurt voor bewoners. Voorzieningen voor zorg, dienstverlening, welzijn en ontmoeting gelegen in Centrale Zone. Aanwezigheid van een multifunctioneel zorgkruispunt met haal- en brengfuncties en 24uurszorg in de Centrale Zone. Aanbod van diverse typen woonzorgarrangementen, variërend van ‘zelfstandig wonen met thuiszorg’ tot beschermd wonen. Aanwezigheid van een informatie- en adviespunt voor bewoners voor informatie, advies en bemiddeling in de Centrale Zone. Aanwezigheid van één of meerdere activiteitencentra. Positieve gebruiks- en belevingswaarde van de dienstverlening en de welzijns- en zorgvoorzieningen bij bewoners.
1
Maatstaven voor een levensloopbestendige woonwijk, Normering en draagvlak in het Bredase project GWI, VerweyJonkerinstituut, 2003
3
2. GEBIEDSBESCHRIJVING
2.1. Typering van het gebied Door de herindeling in 1997 maakt Teteringen onderdeel uit van de gemeente Breda. Het ligt in het noordoosten van Breda ten zuiden van Oosterhout. Teteringen heeft nog steeds het dorpskarakter behouden. Sinds de herindeling vinden er vooral in het buitengebied van Teteringen ruimtelijke ontwikkelingen plaats. In het zuidoosten komt de nieuwe woonwijk Meulenspie-Valkenstraaten, in het noordoosten is de wijk ‘Om de Haenen’ met een golfbaan gepland. Buiten het GWI-gebied Teteringen maar wel tegen de rand komt in het westen van Teteringen de nieuwe woonwijk Waterdonken (behoort bij GWI-gebied Hoge Vucht). Rondom de dorpskern (Willem-Alexanderplein) vinden mogelijke ontwikkelingen plaats op het gebied van woningbouw, er zijn voornemens om het winkelcentrum van de Scheperij naar dit plein te verplaatsen, waarmee de huidige locatie van het winkelcentrumvrij komt voor herontwikkeling. Centrale Zone met uitbreiding Teteringen
Ondergrond Veolio, 2007, bewerkt door SOAB, 2008
2.2. Bevolkingssamenstelling Teteringen heeft 6.500 inwoners waarvan ongeveer een kwart buiten de kern Teteringen woont (1 januari 2007). Teteringen is vergeleken met het gemiddelde van Breda sterker vergrijsd: 34% t.o.v. 27% . In het buitengebied van Teteringen zijn opvallend veel 75plussers maar dat is te verklaren door de aanwezigheid van het verzorgingshuis Zuiderhout. Volgens de prognose voor 2015 neemt de vergrijzing sterker toe dan in de rest van Breda.
4
Hierbij wordt nog geen rekening gehouden met de uitbreidingen van Teteringen, waarvoor een deel bestaat uit projecten waar senioren een belangrijke doelgroep zijn (o.a. in de kern en recreatieve woonmilieus met golfbaan).
Bevolking naar leeftijdsgroepen (%) 100%
6 12
80%
15
16
8 11
9 15
15
7 8 12 75 jaar en ouder [%]
60%
65-74 jaar [%] 38 35
40%
37
43
55-64 jaar [%] 25-54 jaar [%] 0-24 jaar (%)
20%
30
26
29
30
Teteringen
Buitengeb. Teteringen
TETERINGEN
BREDA
0%
Bron: Onderzoek en informatie, 2007
2.3. Sociale situatie In Breda wordt de z-score gehanteerd als indicator voor de sociale situatie van het gebied. De z-score is samengesteld uit factoren die wijzen op sociale achterstanden. De weegfactoren in de z-score zijn: • het percentage WWB (wet werk en bijstand) • het percentage niet werkende werkzoekende (NWW) • het aantal 16 plussers met een vmbo-opleiding of lager • het percentage eenoudergezinnen. Teteringen scoort op alle weegfactoren een lagere z-score dan gemiddeld (zie onderstaande tabel). In de rangorde naar sociale achterstanden staat Teteringen op de 28e plaats van in totaal 38 wijken. Sociale situatie Teteringen uitgedrukt in z-scores Z-score Gemiddelde Rangorde mensen in NWW opleiding eenouder- z-score (0 = naar sociale Buurten de WWB gezinnen gem. Breda) achterstand -2,7 Teteringen -0,8 -0,7 -0,6 -0,6 -1,1 -1,1 -1,3 -1,8 -5,3 Buitengeb. Teteringen -3,2 28 TETERINGEN -0,9 -0,8 -0,7 -0,8 0 BREDA 0 0 0 0 Bron: Onderzoek en Informatie, 2007
5
De weegfactoren van de z-score zijn risicogroepen, die volgens het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) extra risico lopen op sociale uitsluiting. De sociale uitsluiting heeft betrekking op minder sociale participatie (contacten), financiële/materiele tekorten en onvoldoende toegang tot onderwijs, zorg, wonen en maatschappelijke instanties (SCP, 2004). Naast de risicogroepen die in de z-score zijn opgenomen, zijn er meer risicogroepen te benoemen. Bepaalde groepen ouderen zijn ook als risicogroep aan te duiden. Deze groepen ouderen zijn eerder kwetsbaar. Het gaat in dit verband om alleenstaande ouderen die 75plus, 80-plus of allochtoon zijn of een laag inkomen of gezondheidsproblemen hebben. Van alle 55 plussers in Teteringen behoort 19% tot deze risicogroep, tegenover 34% in heel Breda2. Het gaat om 395 kwetsbare ouderen van de in totaal 2.029 ouderen van Teteringen. Percentage aantal ouderen in risicogroep Risicofactoren % ouderen op % allochtone % gezondheidsbijstandsniveau ouderen problemen 3 0,3 12 Teteringen BREDA
9
3
22
% 80+ 8 13
Bron: SOB/Gemeente Breda, 2007
2.4. Concluderend
2
Teteringen is meer vergrijsd dan de rest van Breda. Op basis van de huidige bevolking zal deze vergrijzing zich ook nog eens sterker voortzetten dan stedelijk gemiddeld. In deze prognose is nog geen rekening gehouden met de forse uitbreiding. Hoewel deze verhoudingsgewijs een dempend effect zal hebben, dient tevens rekening te worden gehouden met een behoorlijk aandeel woningen (geschikt) voor senioren, waardoor er ook een instroom van 55+ers zal plaatsvinden. Teteringen is op sociaal gebied een vitaal dorp. Het aandeel ouderen dat behoort tot de risicogroep is relatief laag. De uit- en inbreiding heeft een grote instroom van nieuwe bewoners tot gevolg, hetgeen van invloed is op de sociale structuur van de dorpse gemeenschap.
SOB, gegevens 2006
6
3. WONEN 3.1. Woningvoorraad In Teteringen staan ruim 2.500 woningen en hiervan is 21% een huurwoning. Dit is veel minder dan het Bredase gemiddelde (41%). De woningvoorraad in Teteringen heeft voornamelijk eengezinswoningen. Het woonzorgcentra Zuiderhout heeft meer dan 5 bouwlagen en verklaart het percentage hoogbouw in het buitengebied. In de toekomst komen er, gezien de taakstelling van de gemeente Breda, ongeveer 2.300 woningen in Teteringen bij3.
Woningvoorraad naar bouwvorm (%) 100%
7
8
90%
6
2
14
14
80%
onbekend 19
3
70%
hoog (5 of meer bouwlagen) middelhoog (t/m 4 bouwlagen) laagbouw
60% 50%
93
89
40%
76
66
30% 20% 10% 0% Teteringen
Buitengeb. Teteringen
TETERINGEN
BREDA
Bron: Onderzoek en Informatie, 2007
3.2. Aanpasbare woningen Om te bepalen of huishoudens langer in het dorp kunnen blijven wonen is er gekeken naar het aantal woningen dat aan te passen is tot woonvormen met een langere levensloopbestendigheid (al dan niet met een combinatie van hulp aan huis). Het aantal aanpasbare woningen in Teteringen ligt 9% onder de norm vanuit het IWZ4. Dit komt voornamelijk door het grote aandeel van eengezinswoningen. Wel is er een positieve ontwikkeling gaande van 9% meer aanpasbare woningen ten opzichte van 2002.In de uitbreidingsplannen worden naar verwachting genoeg aangepaste woningen gebouwd. Gemiddeld verwachten ouderen in Teteringen relatief minder vaak problemen die het zelfstandig wonen kunnen bemoeilijken (15% t.o.v. 20% in Breda). Uit de gegevens van het belevingsonderzoek onder ouderen blijkt dat 6% vindt dat de eigen woning niet geschikt is (Breda 7%).
3
4
Planologische vertaling van de MER Teteringen (exclusief 600 woningen Waterdonken) Binnen het Innovatieprogramma Welzijn en Zorg (IWZ) wordt de norm van 27% van de woningvoorraad gehanteerd.
7
3.3. Specifieke woonvormen met zorg en/of ondersteuning 3.3.1. Specifieke woonvormen voor ouderen In 2006 was het saldo aan specifieke woonvormen voor ouderen met zorg toereikend. De prognose voor 2020 is dat er minimaal een tekort zal zijn van 125 woningen, wanneer er geen nieuwe woonvormen worden gerealiseerd. Dit is een voorlopige inschatting: de bevolking neemt fors toe, waarbij er ook een substantiële instroom van 55+ers mag worden verwacht. De vraag kan hierdoor groter zijn dan momenteel geschat, het opstellen van een nieuwe balans is wenselijk. 3.3.2. Specifieke woonvormen voor mensen met beperkingen Wanneer er wordt gekeken naar een evenwichtige spreiding van de vraag naar woonvormen voor specifieke doelgroepen over de stad, dan is er een tekort5. huidige capaciteit specifieke woonvormen in de wijk volgens evenwichtige spreiding Gebied 6 wonen in de wijk VG LG GGZ totaal beschermd verzorgd 35 4 10 49 37 12 theoretisch aandeel 37 0 0 37 27 10 aanwezig 2 -4 -10 -12 -10 -2 saldo
onbekend
Bron: SOAB, 2008
Een deel van de huidige woonvoorzieningen bestaat uit recent gerealiseerde woongroepen voor mensen met een verstandelijke beperking in de woonwijk ‘Om de Haenen’: de stichting 2x7 biedt aan 14 mensen plaats en de stichting Amarant aan 13 mensen. Stichting Amarant bekijkt de haalbaarheid om in het potentiële zorgkruispunt 12 á 18 wooneenheden voor mensen met een verstandelijke beperking te realiseren. Het aanbod in Teteringen is hiermee beperkt tot de VG. Bovenstaande vraag is gebaseerd op de huidige bevolking. Wanneer de in- en uitbreidingsplannen zijn gerealiseerd dient rekening te worden gehouden met een toegenomen vraag voor zo’n 15 mensen met een beperking. Dit houdt in dat er behoefte is aan verdere uitbreiding, bij voorkeur voor een andere doelgroep dan de VG.
3.4. Concluderend Ten aanzien van het thema ‘Wonen’ in het GWI-gebied moet rekening worden gehouden met het volgende: Er bestaat een tekort aan aanpasbare woningen. Dit tekort zal (deels) worden ingelopen door in- en uitbreidingsplannen, waarbij vooral een uitbreiding van het aandeel geschikte woningen in de kern (binnen de Centrale Zone) van belang is. Gezien het hoge aandeel eengezinswoningen in de koopsector moet rekening worden gehouden met de problematiek van oudere eigenaar-bewoners. Momenteel zijn er kwantitatief genoeg woonvoorzieningen met zorg voor ouderen. Deze woningen staan echter voor een belangrijk deel buiten de kern. Mede door de bevolkingstoename zal er een behoorlijk tekort ontstaan aan kleinschalige woonvormen met zorg binnen de V&V. Het is van belang dat deze in het centrum wordt ingevuld.
5
GWI gebiedsbeschrijvingen, Inventarisatie specifieke woonvoorzieningen voor mensen met een verstandelijk en /of lichamelijke beperking (VG/LG) en mensen met psychische problemen (GGZ), 2008
8
Momenteel bestaat een tekort aan specifieke woonvormen voor mensen met beperkingen, dat verder oploopt door de bevolkingstoename. Er is vooral behoefte aan uitbreiding voor andere doelgroepen dan de VG.
9
4. WOONOMGEVING
4.1. Basisvoorzieningen Het voorzieningenniveau van een wijk is één van de thema’s voor een geschikte woonomgeving. Het aanbod van de basisvoorzieningen van Teteringen is goed. Naast de aanwezigheid van voorzieningen dienen deze ook bereikbaar en toegankelijk te zijn. Over de toegankelijkheid van de openbare gebouwen is men tevreden. Er zijn plannen het huidige winkelcentrum bij de Scheperij te verplaatsen naar het WillemAlexanderplein.
4.2. Bereikbaarheid en toegankelijkheid Het GWI-gebied is met het openbaar vervoer toegankelijk. Verschillende buslijnen rijden over de doorgaande weg door het dorp. De bereikbaarheid van het dorp is verbeterd met de aansluiting van Teteringen op het HOV (Hoogwaardig Openbaar Vervoer) tussen Oosterhout-Breda en Etten-Leur. De Dorpsraad geeft aan dat de ligging van de twee nieuwe HOV-haltes een probleem is: deze liggen decentraal ten opzichte van het centrum. Naast de bereikbaarheid van het GWI-gebied dienen openbare gebouwen toegankelijk te zijn voor minder valide bewoners. In totaal is 2% van de 55-plussers ontevreden over de toegankelijkheid (Breda 1%). Een ander aspect voor de toegankelijkheid binnen de woonomgeving volgens het GWI beleid is het onderhoud en inrichting van de straten. Vergeleken met het gemiddelde indexcijfer van Breda worden er in Teteringen relatief meer straten herbestraat/ingericht (116 t.o.v. 100). Daarnaast zijn ouderen in Teteringen tevreden zijn over de begaanbaarheid en veiligheid van de voetpaden. De Dorpsraad geeft aan dat de oversteekbaarheid van de Oosterhoutseweg voor mensen die minder mobiel zijn nog steeds een probleem vormt. De oversteek ter plaatse van het winkelcentrum is niet levensloopbestendig uitgevoerd.
4.3. Leefbaarheid De leefbaarheid is een factor die een goede sociale cohesie van een wijk beïnvloedt. Uit het belevingsonderzoek komt de mening van ouderen naar voren over de woonomgeving. De algemene mening over de woonomgeving door ouderen positief. Van de ouderen zegt maar 6% dat de woonomgeving ongeschikt is voor ouderen. Daarnaast voelt 3% zich onveilig in de wijk en geeft maar 1% aan dat ze in een onprettige buurt wonen (Breda respectievelijk 11%, 14% en 1%. Opmerkelijk is dat de ouderen in Teteringen verreweg het vaakst aangeven dat het gebied schoon is (91% t.o.v. 77% in Breda). Naast de beleving geeft de veiligheidsmonitor feitelijke gegevens weer op het gebied van leefbaarheid. Volgens de veiligheidsmonitor scoort Teteringen ten opzichte van de andere GWI-gebieden beter. Op alle indicatoren zoals woninginbraak, autodiefstal en jongerenoverlast heeft Teteringen minder meldingen dan gemiddeld. Wel vinden de bewoners van Teteringen dat het gebied achteruit zal gaan in de toekomst. De
10
onduidelijkheid over de uitbreidingsplannen zijn wellicht een oorzaak van de negatieve beeldvorming op de toekomst.
4.4. Concluderend Ten aanzien van de woonomgeving van Teteringen dient rekening worden gehouden met het volgende: Er bestaan plannen om het winkelcentrum te verplaatsen. De bereikbaarheid en toegankelijkheid van de nieuwe locatie en de oversteekbaarheid van de Oosterhoutseweg dienen daarbij opnieuw te worden beoordeeld. Deze beoordeling op het gebied van bereikbaarheid en toegankelijkheid dient tevens plaats te vinden voor andere nieuw te realiseren voorzieningen, zoals de MFA´s en het zorgkruispunt. De Dorpsraad Teteringen vraagt aandacht voor de decentrale ligging van de HOV-haltes. Bewoners hebben een negatieve beeldvorming over de toekomst van Teteringen.
11
5. SOCIALE INFRASTRUCTUUR, WELZIJN EN ZORG
5.1. Zonering en zorgkruispunt 5.1.1.
Zonering
Voor Teteringen is uitgegaan van één Centrale Zone rond het winkelcentrum De Scheperij. Bij verplaatsing van het winkelcentrum naar het Willem-Alexanderplein verschuift deze westwaarts. 5.1.2. Zorgkruispunt Voor Teteringen is een model uitgewerkt door Atrivé. Voor de vestiging van het zorgkruispunt is hierbij uitgegaan van de locatie van het oude gemeentehuis, in combinatie met zorgwoningen voor ouderen en mensen met een verstandelijke beperking (Amarant). Rondom de ontwikkelingen van het zorgkruispunt zijn verschillende partijen betrokken. Singelveste en Vitalis hebben hiervoor plannen ingediend. Het haalbaarheidsonderzoek heeft aangegeven dat uitgaande van de ruimtelijke randvoorwaarden en marktconforme financiële condities er sprake is van een substantiële aanvullende financieringsbehoefte. Betrokken partijen beraden zich thans op de mogelijkheden daartoe. Uitgangspunt blijft realisatie van het programma voor een volwaardig zorgkruispunt op deze locatie, waarbij het van belang is om de bijbehorende functies voor Teteringen vast te stellen.
5.2. Zorg 5.2.1. Zorgcentra Buiten de kom van Teteringen ligt het woonzorgcentrum Zuiderhout. Het centrum biedt verzorging en verpleging van ouderen met 120 verblijfplaatsen. Hiervan zijn 22 plaatsen voor psychogeriatrische patiënten in samenwerking met zorgcentrum Oranjehaeve. Ook is er een zorghotel voor mensen die tijdelijk zorg nodig hebben. Onlangs zijn 24 aanleunwoningen op het terrein van Zuiderhout opgeleverd. De woningen zijn inmiddels verhuurd. In de zaal van Zuiderhout vinden sociaal culturele activiteiten plaats vanuit de KBO en de Zonnebloem. 5.2.2. Zorg aan huis en ondersteunende dienstverlening
Thuiszorg In Teteringen zijn verschillende aanbieders actief zoals Thuiszorg Breda en Thebe (Mark en Maasmond). Zuiderhout Voor Teteringen verzorgt Zuiderhout de WMO-hulp. Specifiek voor de aanleunwoning en koopappartementen die langs de golfbaan worden gebouwd, zal Zuiderhout naast de verzorging van maaltijden ook huishoudelijke hulp en een linnenservice aanbieden. Tafeltje-dek-je In samenwerking met de SOB is er vanuit Zuiderhout een maaltijdbezorging voor de inwoners van Teteringen.
12
5.2.3. Wijkinformatiepunt Er is geen wijkinformatiepunt aanwezig in Teteringen.
5.3. Sociale infrastructuur 5.3.1. Buurt- en gemeenschapshuizen
Huidige voorzieningen - Het aantal accommodaties voor buurt- en gemeenschapshuizen ligt op de norm voor de voorzieningen binnen de sociale infrastructuur6; - Dorpshuis ’t Web: Op dit moment vinden er in ’t Web verschillende activiteiten plaats. Er wordt gebridged, het jeugdcomité Teteringen heeft er zijn activiteiten net als de KVO (katholieke vrouwen organisatie) en de KBO, harmonie, karate en de volièrevrienden. - In Teteringen worden de commerciële ruimten de Dorpsherberg en ‘de Vlaamse schuur’ gebruikt voor bijeenkomsten en activiteiten door lokale verenigingen en organisaties. MFA’s Voor Teteringen zijn 2 MFA’s (multifunctionele accommodaties) gepland. Het is de bedoeling dat de definitieve ontwerpen in 2008 verschijnen en de aanbesteding in december plaatsvindt. Vervolgens wordt er het hele jaar 2009 gebouwd. De oplevering staat gepland voor 2010. Beide MFA’s vergen een grote investering. In MFA De Mandt komt een gymzaal, de basisscholen De Springplank en De Wegwijzer, de bibliotheek, buitenschoolse opvang en ruimte voor jeugd activiteiten. In de MFA ‘Om de Haenen’ worden de boerderij Rombouts en ‘de Vlaamse Schuur’ meegenomen. In deze accommodatie worden de basisschool Helder Camara, een kinder- en buitenschoolse opvang en een ruimte voor sociaal-culturele activiteiten voor volwassenen ondergebracht. Met het realiseren van de MFA’s komt het gemeenschapshuis ’t Web te vervallen, deze functie wordt in samenspraak met het bestuur in beide MFA’s teruggebracht.
5.3.2. Jongerenruimtes In Teteringen is nog geen speciale jongerenruimte aanwezig. Het jeugdcomité Teteringen organiseert wel activiteiten voor tieners en jongeren in het gemeenschapshuis ’t Web. 5.3.3. Basisonderwijs Teteringen heeft 3 basisscholen: Helder Camara (r.k.); De Wegwijzer (r.k.) ; De Springplank (Jenaplan). De drie scholen worden ondergebracht in de 2 MFA’s.
6
Sociale infrastructuur Breda. Inventarisatie en gebiedsgewijze toetsing basisvoorzieningen (voor ambtelijk gebruik), SOAB, 2007
13
5.3.4. Gezondheidszorg
Gezondheidscentrum Het kwantitatief aanbod van de 1e lijnsfuncties in Teteringen is momenteel toereikend In de Centrale Zone is het gezondheidscentrum gevestigd met een breed aanbod op het gebied van de gezondheidszorg. In centrum zijn een apotheek, 3 huisartsen, een fysiotherapeut, een consultatiebureau en het prikbureau gevestigd. In de toekomst zal de druk op het gezondheidscentrum flink toenemen wanneer de nieuwbouwplannen worden gerealiseerd. In het beleidsadvies van de GGD West-Brabant over de huisartsenzorg in Breda wordt aangegeven dat bij een toename van 6.000 inwoners er 3 huisartsen en 1 fysiotherapeut extra nodig zijn. De huisartsen en apotheek geven zelf aan dat er een verdubbeling van het aantal huisartsen en in ieder geval van de capaciteit van de apotheek nodig is. Zij willen dit het liefst op één locatie geconcentreerd houden, waarbij de huidige locatie van het gezondheidscentrum hiertoe onvoldoende ruimte biedt. Er zijn nog geen concrete ontwikkelingen om deze 1e lijnfuncties uit te breiden. Tandartsen Twee van de vier tandartsen zijn gevestigd in de Centrale Zone van Teteringen. De andere vestigingen liggen in het zuidoosten. Het aanbod is kwantitatief ruim voldoende.
5.4. Concluderend Ten aanzien van de sociale infrastructuur, welzijn en zorg is in Teteringen het volgende van belang: Bij verplaatsing van het winkelcentrum verschuift ook de Centrale Zone westwaarts. Voor de vestiging van het zorgkruispunt wordt uitgegaan van de locatie van het oude gemeentehuis. Het haalbaarheidsonderzoek heeft aangegeven dat uitgaande van de ruimtelijke voorwaarden en marktconforme financiële condities er sprake is van een substantiële ondersteuningsbehoefte. De betrokken partijen beraden zich thans op de situatie daartoe. Met de twee gelande MFA’s vindt een ingrijpende herstructurering plaats van het maatschappelijk vastgoed. Een goede afstemming van de trajecten m.b.t. de invulling van de MFA’s en het zorgkruispunt is wenselijk. Voor de toekomst moet grofweg worden uitgegaan van een verdubbeling van de vraag naar 1e lijnsfuncties in de gezondheidszorg. Indien ervoor gekozen wordt de capaciteitsvergroting te realiseren binnen het gezondheidscentrum, zal hiervoor een andere locatie nodig zijn.
14
6. SAMENVATTING EN AANDACHTSPUNTEN
6.1 Samenvatting 6.1.1. GWI-gebied
Teteringen wordt fors uitgebreid. De omvangrijke instroom van nieuwe bewoners is van invloed op de sociale structuur van de dorpse gemeenschap. De vergrijzing gaat sneller dan in de rest van Breda. De nieuwbouw zal naar verwachting verhoudingsgewijs een beperkt dempend effect hebben vanwege het relatief hoge aandeel voor senioren interessante en/of geschikte woningen in de in- en uitbreiding.
6.1.2. Wonen
Er zijn in het GWI-gebied onvoldoende aanpasbare woningen aanwezig. Dit aandeel geschikte woningen zal door de vele nieuwbouwplannen toenemen, waarbij het vooral van belang is dat er voldoende geschikte woningen binnen de Centrale Zone worden gerealiseerd. Er dient rekening te worden gehouden met de problematiek van oudere eigenaarbewoners. Naar de toekomst is er sprake van een snel oplopend tekort op het gebied van kleinschalige woonvormen met zorg voor ouderen. Aanvulling dient plaats te vinden binnen de Centrale Zone, nabij de voorzieningen. Er is een oplopend tekort aan specifieke woonvormen voor mensen met een beperking. Aanvulling dient bij voorkeur plaats te vinden voor andere doelgroepen dan de VG.
6.1.3. Woonomgeving
Teteringen heeft een goed voorzieningenniveau op het gebied van dagelijkse levensbehoeften (winkels, post en geldzaken en openbaar vervoer). Wanneer het winkelcentrum wordt verplaatst, dient er aandacht te zijn voor de bereikbaarheid en toegankelijkheid van deze nieuwe locatie vanuit de rest van het dorp, inclusief de oversteekbaarheid van de Oosterhoutseweg. Dit geldt tevens voor andere nieuw te realiseren voorzieningen, als MFA’s en zorgkruispunt. De Dorpsraad vraagt aandacht voor de decentrale ligging van de HOV-haltes. Bewoners hebben een negatieve beeldvorming over de toekomst van Teteringen.
6.1.4. Sociale infrastructuur
Met de twee gelande MFA’s vindt een ingrijpende herstructurering plaats van het maatschappelijk vastgoed. Bij verplaatsing van het winkelcentrum verschuift ook de Centrale Zone westwaarts, hiermee dient rekening te worden gehouden bij het vinden van locaties voor aanvulling van geschikte woningen en woningen met zorg. Voor de vestiging van het zorgkruispunt wordt uitgegaan van de locatie van het oude gemeentehuis. Het haalbaarheidsonderzoek heeft aangegeven dat uitgaande van de ruimtelijke voorwaarden en marktconforme financiële condities er sprake is van een substantiële financieringsbehoefte. De betrokken partijen beraden zich thans op de situatie daartoe. Uitgangspunt blijft realisatie van het programma voor een volwaardig zorgkruispunt op deze locatie, waarbij het van belang is om de bijbehorende functies voor Teteringen vast te stellen. Voor de toekomst moet grofweg worden uitgegaan van een verdubbeling van de vraag naar 1e lijnsfuncties in de gezondheidszorg. Indien ervoor gekozen wordt de
15
capaciteitsvergroting te realiseren binnen het gezondheidscentrum, zal hiervoor een andere locatie nodig zijn. 6.1.5. Organisatie
Er bestaat een samenwerkingsverband rond het zorgkruispunt, waarvan Singelveste de trekker is; De Dorpsraad heeft een werkgroep GWI met een brede vertegenwoordiging vanuit lokale maatschappelijke geledingen; Het brede GWI-overleg tussen aanbieders, bewoners en gemeente dat ten tijde van het Atrivé-onderzoek functioneerde is verwaterd, met het risico van onvoldoende afstemming tussen de verschillende trajecten. Dit zal worden opgepakt.
6.2.
Aandachtspunten
Sociale doelen - De forse instroom van nieuwe bewoners vergt extra aandacht voor het behoud van de hechte sociale structuur in het dorp. - De vergrijzing vergt een flinke inspanning op het gebied van het realiseren van een levensloopbestendig woonmilieu. Wonen - Realisatie van aanpasbare woningen vooral in de kern; - Een forse opgave ten aanzien van de aanvulling van kleinschalige woonvormen met zorg voor ouderen, het is wenselijk op basis van de te verwachten bevolkingssamenstelling na uitbreiding de balans te actualiseren. - Kleinschalige woonvormen met zorg / ondersteuning voor mensen met beperkingen en dan vooral voor mensen met een psychische of lichamelijke beperking / chronisch zieken. Woonomgeving - Levensloopbestendige oversteek Oosterhoutseweg. - Bereikbaarheid en toegankelijkheid nieuwe voorzieningenclusters. Zorgkruispunt Uitwerking programma gebaseerd op de functies die in een zorgkruispunt aanwezig moeten zijn, in afstemming met andere onderdelen van de sociale infrastructuur. Gezondheidszorg Uitbreiding 1e lijnszorg op basis toekomstige bevolkingsomvang, tijdig aanwijzen centrale locatie voor nieuw gezondheidscentrum.
6.3.
Ontwikkeling
Er liggen nog tal van aandachtspunten die bij de verdere ontwikkeling van Teteringen moeten worden meegenomen en waarvoor locaties dienen te worden gevonden: geschikte woningen, kleinschalige woonvormen met zorg/ondersteuning voor ouderen en mensen met beperkingen, de functies van een zorgkruispunt en een gezondheidscentrum. Bij voorkeur vindt integratie van deze functies plaats waardoor een sterk voorzieningencluster kan worden gecreëerd: bijvoorbeeld een woonzorgcentrum met daaraan gekoppeld een zorgkruispunt en een gezondheidscentrum. Hiermee worden verschillende tekorten tegelijk aangepakt op een wijze waarop ze elkaar versterken. Wellicht dat hierbij kan worden aangesloten op de opgave tot verdere deconcentratie van de verpleeghuiszorg in Breda, waardoor de realisatie van een verpleeghuisunit een mededrager kan zijn voor een dergelijk geïntegreerd project.
16
Aanbevolen wordt de haalbaarheid te onderzoeken van realisatie van een dergelijk voorzieningencluster, functioneel en ruimtelijk afgestemd op de herstructurering van de winkelvoorzieningen en van de maatschappelijke voorzieningen.
17
7.
VERVOLG
Het opstellen van GWI-gebiedsanalyses is het vervolg op het Manifest GWI 2007-2010. Deze gebiedsanalyse Teteringen is mede tot stand gekomen op basis van overleg met de werkgroep GWI van de Dorpsraad en consultatie van betrokken organisaties. Daarnaast heeft een presentatie plaatsgevonden aan ambtelijk betrokkenen, waarvan de reacties zijn verwerkt. De volgende stap bestaat uit het uitwerken van een uitvoeringsprogramma voor het GWIgebied. Hierin wordt de gebiedsanalyse vertaald naar uitvoeringsafspraken tussen de in het gebied werkzame organisaties. Deze afspraken dienen vervolgens, overeenkomstig de in het kader van het Manifest gemaakte afspraken, te worden vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst of een gebiedsconvenant. Teteringen is een aangewezen gebied. Dit houdt in dat de gemeente een actieve regisserende rol vervult bij het tot stand komen van de gebiedsanalyse en –overeenkomst. In een vervolgbijeenkomst stellen de betrokken participanten en de gemeente de gebiedsanalyse vast en maken afspraken over het vervolgtraject.
18
BIJLAGE LITERATUUR -
-
Gemeente Breda (2005) GWI gebiedsbeschrijvingen, zorg in Bredase wijken Gemeente Breda (2006) Veiligheidsmonitor 2006, vervolgmeting Gemeente Breda (2007)GWI beleid 2002-2006, inspanningen en resultaten GWI-beleid 2002-2006 en nieuwe opgave. Gemeente Breda (2007) Veiligheidsmonitor 2007, vervolgmeting Gemeente Breda (2007) Sociale infrastructuur Breda. Inventarisatie en gebiedsgewijze toetsing basisvoorzieningen (voor ambtelijk gebruik) Gemeente Breda (2008) Geschikt wonen voor iedereen gebiedsbeschrijvingen, Inventarisatie specifieke woonvoorzieningen (beschermd en verzorgd) voor mensen tot 65 jaar met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking en mensen met psychische problemen Verwey-Jonkerinstituut ( 2003) Maatstaven voor een levensloopbestendige woonwijk, Normering en draagvlak in het Bredase project GWI Huisartsen Zorg in Breda (2007) Gezondheidsadvies/bevordering Breda, GGD WestBrabant.
Websites: Gemeente Breda, www.breda.buurtmonitor.nl Gemeente Breda, www.breda.lokaaltotaal.nl www.teteringen.nu
19
