FILMMUZIEKMAGAZINE
GEORGE FENTON - Geeft spectaculair concert in de Ziggo Dome NUMMER 175 – 42ste JAARGANG – DECEMBER 2013
1
Score 175 December 2013 42ste jaargang ISSN-nummer: 09212612 Het e-zine Score is een uitgave van de stichting Cinemusica, het Nederlands Centrum voor Filmmuziek Informatienummer: +31 050-5251991 E-mail:
[email protected]
Kernredactie: Paul Stevelmans en Sijbold Tonkens Aan Score 175 werkten mee: Paul Stevelmans, Sijbold Tonkens
Eindredactie: Paul Stevelmans Vormgeving: Paul Stevelmans
Met dank aan: George Fenton, Pauline Verhoeven, Jorrit Kleijnen, Alexander Reumers, Benjamin Wallfisch, Greg O'Connor-Read, Roque Baños, Costa Communications, Sony Classical
FILMMUZIEKMAGAZINE REDACTIONEEL Komende zaterdag vindt in de Ziggo Dome in Amsterdam een bijzonder filmmuziekconcert plaats. Op het programma staat de muziek uit de befaamde BBC-serie Planet Earth, waarvan beelden op een reusachtig scherm zullen worden geprojecteerd. De muziek die George Fenton schreef voor deze serie zal hij zelf dirigeren. In een interview blikt de Britse filmcomponist vooruit op het concert, maar ook kijkt hij nog eens terug naar de ontstaansgeschiedenis van deze enorme score. Net als Fenton hebben de andere filmcomponisten die in deze editie van Score aan het woord komen kortere of langere tijd in Hollywood gewerkt om er filmmuziek te schrijven. Het gaat hier allemaal om Europese filmcomponisten die in eigen land voor heel wat films prachtige muziek hebben geschreven, maar ook de oversteek naar Amerika hebben gewaagd of er nu aan het werk zijn zoals de Brit Benjamin Wallfisch. Tot slot filmmuziekicoon Ennio Morricone. Vorige maand werd hij 85, maar hij is nog steeds actief, getuige zijn score voor La migliore offerta, die wordt besproken in dit nummer.
INHOUDSOPGAVE
3 Interview met George Fenton 6 Interview met Jorrit Kleijnen en Alexander Reumers 10 Interview met Benjamin Wallfisch 14 Interview met Roque Baños 16 Boekbespreking
2
17 Cd-recensies
WEIDSE MUZIEK BIJ LANGE SHOTS George Fenton over Planet Earth in Concert Binnenkort vindt in de Ziggo Dome te Amsterdam een spectaculair concert plaats met de muziek die George Fenton (63) schreef voor de indrukwekkende natuurserie Planet Earth. Op een groot scherm worden delen van de serie geprojecteerd. De beelden worden begeleid door de muziek van de Britse filmcomponist die het Gelders orkest zelf zal dirigeren. Eerder dit jaar was een soortgelijk evenement met de muziek bij het even indrukwekkende Frozen Planet in de Ziggo Dome al een groot succes gebleken. de BBC, te beginnen met The Blue Planet (2001) en niet lang daarna met Planet Earth (2006), Life (2010) en Frozen Planet (2011). Hoe is het tot deze concerten gekomen? George Fenton: ʽToen ik in 2001 de muziek opnam voor The Blue Planet, vroegen de leden van het orkest mij of ik met hen een concert met deze muziek wilde dirigeren. Het toenmalig hoofd muziek van de BBC stelde voor de muziek uit te voeren met enkel de geprojecteerde beelden, dus zonder vertelstem, en zo is het allemaal begonnen. De daaropvolgende jaren deed ik over de gehele wereld diverse concerten met muziek van The Blue Planet. Daarna werd ik ook gevraagd om concerten van Planet Earth en Frozen Planet te doen. Frozen Planet heb ik in april van dit jaar in de Ziggo Dome gedaan en eind december dirigeer ik hier Planet Earth. Het is leuk als je een score schrijft die nog een leven heeft na voltooiing ervan, wanneer je die muziek naar de concertzaal brengt om die dan voor een publiek te spelen.ʼ
George Fenton (foto) is een veelzijdig componist die bekendheid verwierf met zijn muziek voor de sociaal bewogen films van landgenoot Ken Loach. Daarnaast schuwde hij praktisch geen enkel filmgenre getuige scores voor epische films als Gandhi (1982) en Cry Freedom (1987), beide van Richard Attenborough, alsmede een hele lange rij films als Dangerous Liaisons (1988), The Fisher King (1991), Groundhog Day (1993), Mary Reilly (1996), EverAfter (1998), Anna and the King (1999), Valiant (2005) en onlangs nog The Zero Theorem, de nieuwe film van Terry Gilliam. Naast honderd filmscores behaalde hij misschien wel zijn grootste triomf met zijn muziek voor de natuurseries van
Hoe beviel het concert in april in de Ziggo Dome? ʽFantastisch. De Ziggo Dome is een enorme hal waar het orkest indertijd goed uit de verf kwam. De geluidsweergave was uitstekend en het publiek reageerde uitbundig. De voorstelling was helemaal uitverkocht. In Amerika spelen we vaak buiten zoals in de Hollywood 3
George Fenton (in het midden) tijdens de uitvoering van Frozen Planet in de Ziggo Dome, april 2013.
Bowl of in Grant Park in Chicago, maar de Ziggo Dome is als concerthal werkelijk fenomenaal. Toen ik er in april vóór aanvang van het concert voor het eerst kwam, schrok ik vanwege de omvang van het bouwwerk. Maar eenmaal gevuld met mensen leek alles heel erg mee te vallen. Ik kijk erg uit naar het concert op 28 december.ʼ De nog maar anderhalf jaar oude concerthal is nu al een begrip vanwege de uitzonderlijke akoestiek. Fenton: ʽDe akoestiek is hier prima en dat is best opmerkelijk, want de meeste hallen met deze omvang hebben een rampzalige akoestiek.ʼ Acht maanden
vering een eigen karakter. Hoofdzaak bij het componeren is naar mijn mening de relatie tussen filmmaker en componist, belangrijker nog dan alleen maar de beelden. Van groot belang is de werkwijze van de regisseur, zijn voorkeur en wat hij met zijn film beoogt en omdat dat met zoveel verschillende regisseurs telkens veranderde, was dit een boeiend project, volstrekt anders dan dat je dertien keer hetzelfde moet schrijven. Elke aflevering voelde als een geheel nieuwe film en ik vond het daarom geweldig om te doen. Over dit project heb ik een maand of negen gedaan, maar halverwege ben ik een maand gestopt, dus uiteindelijk duurde het acht maanden.ʼ
Denkt Fenton nog wel eens terug aan de tijd dat hij de muziek voor Planet Earth schreef? ʽJa hoor. Er zit heel veel muziek in de serie, zo'n elf uur. Het was een boeiende klus die heel wat tijd in beslag nam. Het is niet alleen een serie die elf uur duurt, maar net zo goed zijn het elf aparte films gemaakt door zes of zeven verschillende regisseurs en daarom heeft elke afle-
Een van de favoriete stukken in de enorme score is volgens Fenton de scène met de kraanvogels die over Mount Everest vliegen. Ook de scènes met de sneeuwpanter kunnen Fentons instemming vinden. ʽTijdens het concert laat ik soms verschillende scènes samensmelten of aanpassen zoals The Hunter and the Hunted, een krachtige, grootse sequentie die als zodanig niet in de 4
serie voorkomt en ook ontbreekt op de cd. Net als al mijn filmscores zijn het als het ware mijn kinderen. Je houdt van elk van hen en dan verschijnt alweer de volgende en vervolgens steek je alles wat in je zit in de nieuw te scoren film.ʼ Tijdens het concert zal ook een zangeres haar opwachting maken. ʽEen van de instrumenten die ik in de score gebruik is de duduk. De dudukspeler die ik voor de concertreeks wilde vragen reist de hele wereld af en was daardoor niet beschikbaar. Daarom vroeg ik aan zangeres Haley Glennie-Smith om de dudukpartijen te zingen en wat blijkt: ze is
gimbal, dat is een soort steadycam die onder een helikopter hangt en wordt bediend door een cameraman. Deze camera heeft een hoge zoomkracht en enorme lenzen. De bewegingen van de helikopter en de zoomkracht zorgen voor fascinerende shots waarbij wordt uitgezoomd van een enkel object naar weidse vergezichten. Toen ik die beelden voor het eerst zag kon ik het amper bevatten. Zoiets had ik nog nooit gezien. In een speelfilm duren shots hooguit acht seconden, maar in Planet Earth duren ze bij het uitzoomen wel 45 tot 50 seconden. De enige manier om deze lange, stilstaande shots kracht bij te zetten is om brede, weidse thema's te schrijven. Dit maakt Planet Earth zo bijzonder. Ik vraag me wel eens af of ik ooit nog een keer een score als deze zal schrijven.ʼ PS
geweldig, ze zingt als een duduk. Er is verder geen koor aanwezig, zij neemt alle zangpartijen voor haar rekening. Alleen al om haar te horen zingen is een bezoek aan het concert de moeite waard.ʼ Planet Earth in Concert vindt plaats op zaterdag 28 december 2013 in de Ziggo Dome in Amsterdam. Voorstellingen zijn er om 15.00 uur en om 20.00 uur. Ga naar www.planetearthinconcert.nl voor meer informatie en toegangskaarten. De dubbelcd met de score van Planet Earth verscheen in 2006 op EMI (094638189121).
Weidse muziek De score van Planet Earth ademt vaak klanken met een enorme reikwijdte. ʽInderdaad. Vreemd genoeg heb ik dergelijke weidse muziek sindsdien niet meer geschreven. Dat oneindige is inherent aan het filmmateriaal dat voor Planet Earth werd geschoten. De makers gebruikten een heli-
5
ʽWIJ KUNNEN HIER ONZE EIGEN DINGEN DOENʼ In gesprek met Jorrit Kleijnen en Alexander Reumers Midden in de winternacht werd eind november groots uitgebracht als de eerste echte Nederlandse kerstfilm voor de hele familie. In de film van Lourens Blok komen we een sprekende eland tegen, besneeuwde landschappen en keren we na een happy end tevreden huiswaarts. Voor de muziek koos Blok twee jonge filmcomponisten die eerder dit jaar hun speelfilmdebuut hadden gemaakt met een sprankelende score voor de komedie Valentino. Score sprak met twee bevlogen, jonge componisten.
Jorrit Kleijnen en Alexander Reumers.
Jorrit Kleijnen (27) en Alexander Reumers (28) komen uit het zuiden van het land. Jorrit is afkomstig uit Kerkrade en Alexander uit Eindhoven. Tijdens hun opleiding aan de faculteit Kunst, Media & Technolo-
gie van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) leerden ze elkaar kennen, meteen op de eerste dag dat ze met de studie Computer en Media begonnen. Al op
6
pabel is.ʼ Toen ben ik een tijdje Klaus' technisch assistent geweest.ʼ Wat heeft Alexander in Hollywood opgestoken over filmmuziek? ʽOok mensen die al honderd films hebben gedaan werken gewoon door totdat ze er letterlijk bij neervallen. Ik zag hoe een orkestrator die talloze grote films heeft gedaan in zijn kamertje naast zijn bureaustoel op de grond lag te slapen, om vier uur 's nachts. Dat gaat de hele tijd maar door, de werkethiek is erg hoog. Verder staat er voor je gevoel een kloof tussen jou en de componist, alsof het bijna goden zijn die filmmuziek maken. En dan kom je erachter dat het gewoon mensen zijn zoals jij en ik, mensen die wel heel goed in hun vak zijn. Dat is op zich wel een motivatie voor mij om er nog meer voor te gaan teneinde hun niveau te bereiken.ʼ
jonge leeftijd speelden beiden piano en Alexander daarnaast ook viool. Stage in Hollywood Aan het einde van hun studie moesten Alexander en Jorrit stage lopen. Beiden hebben een voorliefde voor filmmuziek uit Hollywood, wat verklaart waarom ze al hun kaarten zetten op een stageplek in de befaamde filmstad. Zo probeerde Alexander vergeefs John Powell, zijn favoriete componist, te benaderen.
Alexander vertrok begin november 2006 naar Hollywood. Jorrit volgde twee maanden later. Hoe heeft Jorrit het aangepakt? ʽIn 2006 was ik op het filmmuziekfestival Soncinemad in Madrid en daar kwam ik Christopher Young tegen. Ik zei tegen hem: ʽHet zou voor mij heel veel betekenen als ik een kijkje in jouw wereld mag nemen.ʼ Hij gaf me zijn kaartje en zei: ʽRegel het maar met mijn assistente.ʼ Van haar hoorde ik later: ʽOns volgende project is Spider-Man 3. Ben je er bewust van dat je een van de 300 mensen bent die hiervoor in aanmerking komen?ʼ Ik had me er al gauw bij neergelegd dat het niks ging worden. Maar ik wil nu eenmaal hoog inzetten. Op een dag kreeg ik een mailtje uit Hollywood: Hi Jorrit, if you're still interested we would love to have you. Toen heb ik direct een ticket geboekt en maken dat je wegkomt.ʼ Jorrits stage-ervaringen komen overeen met die van Alexander. ʽHet zijn hele goede, ervaren mensen, maar het zijn niet allemaal genieën in Los Angeles. Ze werken vooral heel hard, dus ik besefte dat je met hard werken en focus veel meer kan bereiken dan je denkt en dat het niet alleen maar een kwestie van talent is.ʼ
Alexander Reumers
ʽUiteindelijk heb ik een aantal andere componisten een mailtje gestuurd. Een daarvan was Jeff Rona en die heeft me toen gebeld: ʽIk kan je nu wel gebruiken, dus kom maar.ʼ Toen hij het niet meer zo druk had, vertelde ik hem dat ik benieuwd was hoe het er bij een andere componist aan toe gaat. Hij heeft toen Klaus Badelt gebeld die wegens drukte iemand nodig had. Jeff vertelde hem: ʽIk heb hier iemand die ca7
Paraphrase Na terugkeer in Nederland rondden beiden hun studie aan de HKU af. Met een medestudent richtten ze in 2008 het bedrijf Paraphrase op. Alexander: ʽNa onze opleiding zijn we naar de Kamer van Koophandel gegaan om ons in te schrijven. Vervolgens hebben we een maand of drie uitgetrokken om eens goed na te denken over hoe het bedrijf in elkaar moest zitten en om de hele buitenkant op te zetten zoals de website en de huisstijl. Daarna zijn we gewoon begonnen. Jorrit had al een paar dingen in de televisiewereld en ook een opdracht van een andere componist en ik had tijdens mijn studie al aan een paar pitches meegedaan voor commercialmuziek.ʼ Om muziek die wat verder van hun bed ligt te kunnen maken, worden soms externe muzikanten ingehuurd. Jorrit: ʽIk denk dat het noodzaak was dat we ons breed inzetten. We mogen gerust zeggen dat we filmcomponisten zijn met een focus op orkestraal werk, maar ook op elektronische muziek. En als iemand bij ons komt met een opdracht, dan zorgen wij ervoor dat die opdracht gedaan wordt, ook al ligt dat soms buiten onze directe expertise.ʼ Alexander: ʽAls het een subgenre is, bijvoorbeeld dubstep, dan kunnen we beter iemand benaderen die daar goed in is en dan in samenwerking met zo iemand iets tot stand brengen.ʼ
Jorrit Kleijnen
Valentino is een multicultikomedie met Najib Amhali in de titelrol waarvoor Alexander en Jorrit een sprankelende, veelal humoristische score schreven. Hoe werkten ze samen? Jorrit: ʽWat we steeds vaker doen is dat we allebei iets maken zonder dat we erover praten, en dat we dan heel intuïtief op elkaar reageren. Het grappige is dat we best wel dezelfde smaak hebben, wat wellicht komt omdat we al lang samenwerken. Bij de laatste demo die we gemaakt hebben van een komende film, zitten enkele muzikale elementen die elkaar overlappen. Dat is de keuze van het instrument, de manier waarop je een motiefje opbouwt etc. Het is best ongelofelijk, want ik vraag wel eens aan medecomponisten: ʽHoor je niet dat het door twee mensen gemaakt is?ʼ Ik denk dat het onze allergrootste kracht is, dat wij heel goed vanuit één adem kunnen functioneren, maar toch met twee man werk verzetten.ʼ Er was nog een derde componist bij dit project betrokken: Michelle Bisceglia. Alexander: ʽMet Michelle hebben we al vaker samengewerkt. Bij Valentino was hij
Hun eerste volwaardige filmscore schreven Alexander en Jorrit voor Valentino, het speelfilmdebuut van Remy van Heugten, die ook afkomstig is uit het zuiden (Heerlen). Jorrit had Van Heugten enkele jaren eerder direct benaderd met als gevolg de opdracht om de muziek te schrijven voor een aantal afleveringen van de serie Hoe overleef ik? (2011-2012). Op basis van het script van de serie schreven ze muziek die zowel hun samenwerking verfijnde als het vertrouwen van Van Heugten in hen bestendigde. Jorrit: ʽToen ging Remy Valentino doen. Dat was zijn eerste grote film en hij durfde dat natuurlijk niet aan met een componist die hij nog niet kende.ʼ 8
medecomponist en heeft hij ook de orkestraties gedaan. Wij zijn niet zo klassiek getraind, wat betekent dat als we een orkest moeten opnemen het voor ons lastig is om wat wij met de computer maken in notenschrift helemaal mooi te krijgen. Dat zouden we wel kunnen, maar daar zijn we dan veel te lang mee bezig.ʼ Familiekerstsfeer Dennis Reinsma in Midden in de winternacht.
Valentino kwam in maart van dit jaar in de bioscopen en kreeg een goede pers. Zowel regisseur Van Heugten als Productiemaatschappij Lemming Film was over de score van de jonge componisten zeer tevreden. Via Lemming Film kwamen Alexander en Jorrit vervolgens terecht bij Lourens Blok die Midden in de winternacht aan het voorbereiden was. En passant deden ze eerst de muziek voor Bloks Feuten het Feestje dat in oktober van dit jaar uitkwam. In de grote Nederlandse kerstfilm van 2013 zit veel muziek. Welke functie heeft de score? Alexander: ʽDie warme familiekerstsfeer hebben wij geprobeerd er in te krijgen. Ik denk dat het wel goed gelukt is, wat wel raar is omdat we de muziek in de zomer aan het maken waren. Goede filmmuziek is voor mij wanneer je het theater uitloopt en je hebt eigenlijk helemaal geen idee meer van de muziek, maar die heeft wel de romantische scènes romantischer gemaakt en de actiescènes spannender.ʼ Jorrit vult aan: ʽJe helpt de kijker ook wanneer hij mag lachen, dat was bij Valentino ook zo. Op het moment dat de muziek komt, denk je: oh ja, dit mag ik grappig vinden ..... Wij hebben allebei in Hollywood gezeten en wij zijn fan van Hans Zimmer en John Powell. Ik denk dat Midden in de winternacht bij uitstek de film is geweest om op ons bordje terecht te komen. Ik ben er dan ook echt intens dankbaar voor dat het lot zo gespeeld heeft dat we net die film mochten doen.ʼ
2013 was ongetwijfeld een belangrijk jaar voor Jorrit en Alexander. Binnenkort kunnen we opnieuw muziek van hen horen. Voor het vijfde jaar op rij schreven ze de muziek voor het NOS jaaroverzicht. Alexander: ʽDat was een van onze eerste klussen. Bij de NOS zijn we nog steeds kind aan huis, dus als ze muziek nodig hebben, dan bellen ze ons.ʼ En op filmgebied kunnen ze aan het werk voor Rabarber, een televisiefilm van Mark de Cloe en voor Gluckauf, de nieuwe film van Remy van Heugten die volgend jaar in roulatie gaat. Hebben Jorrit en Alexander er wel eens aan gedacht terug te keren naar Hollywood? Alexander: ʽAls je teruggaat, dan kies je er echt voor om de rest van je leven of in ieder geval de komende vijf jaar je omhoog te werken en dan ben je non-stop aan het werk, dan geef je daar je leven aan over. Ik vind het nu ook leuk, zoals onlangs toen ik een keer tijd had om met vrienden op stap te gaan. Een ander verschil is dat we als jonge componisten nu al vijf jaar totale autonomie hebben, terwijl in Hollywood twintig mensen aan een film werken en dan ben je zeker de eerste tien jaar dat je er bent slechts een klein radertje.ʼ Jorrit tot slot: ʽEn ben je de hofcomponist, dan moet je nog de muziek van Hans Zimmer namaken. Het is wat Alex zegt: wij kunnen hier wel onze eigen dingen doen.ʼ PS
9
ʽ2013 WAS EEN OPWINDEND JAARʼ Interview met Benjamin Wallfisch Het plotselinge overlijden van acteur Paul Walker op 30 november jongstleden kwam als een schok. Twee weken na zijn vroegtijdige dood werd zijn nieuwe film Hours in de Verenigde Staten uitgebracht. Voor dit filmdrama dat zich afspeelt tegen de achtergrond van orkaan Katrina schreef Benjamin Wallfisch een gevoelige score. 2013 was een druk jaar voor de Britse filmcomponist die in Gent werd genomineerd voor de Discovery Award voor twee andere films van dit jaar: Hammer of the Gods en Summer in February, twee nogal tegengestelde scores. Met Score sprak hij over zijn tot nu toe opmerkelijke carrière. productie schreef. Wallfisch studeerde dirigeren in Londen bij Sir Charles Mackerras en Vernon Handley en in Duitsland bij Bruno Weil. Vervolgens werkte hij in Nederland. Wallfisch: ʽVan 2003 tot 2005 was ik als assistent dirigent werkzaam bij het Radio Filharmonisch Orkest. Het was mijn allereerste baan als dirigent en ik had het geweldig naar mijn zin.ʼ Zijn eerste opdracht kreeg hij in 2004 toen hij een korte score schreef voor de Deense film Dear Wendy met in de hoofdrollen Bill Pullman en Jamie Bell. Hoe kwam het tot deze samenwerking met Thomas Vinterberg, regisseur van Dear Wendy? ʽDe makers waren op zoek naar een componist en hoorden op gegeven moment muziek van mij en op grond daarvan wilden ze mij ontmoeten. En dus vloog ik naar Denemarken voor een kennismakingsgesprek. Een dag later werd ik al gebeld en was de samenwerking een feit. Achteraf gezien verliep het allemaal nogal ongewoon omdat ze niets anders hadden dan de weinige muziek die ik tot dan toe had gecomponeerd om te beoordelen. De samenwerking met de geniale Vinterberg vond ik erg inspirerend. Ik had een deadline van slechts twee weken omdat er in eerste instantie geen originele score gepland was maar uitsluitend een heleboel liedjes. Voor het einde van de film, wanneer zich een onvermijdelijke tragedie voltrekt, wilde men uiteindelijk toch een originele score.ʼ Wallfisch vol-
Benjamin Wallfisch
Hours is een aangrijpend drama over een vader die alles op alles moet zetten om zijn dochter te laten overleven nadat orkaan Katrina heeft toegeslagen. Paul Walker speelt meesterlijk de rol van de vader, anders dan we van deze actieheld gewend zijn. Componist Benjamin Wallfisch (Londen, 1979) droeg de cd met de muziek van Hours op aan de betreurde acteur. Hij besloot daarnaast de royalties van de cd te doneren aan de non-profitorganisatie Reach Out Worldwide van de overleden acteur. Hours is de eerste score die de componist voor een grote Hollywood10
tooide de muziek binnen twee weken in de Zentropa Studio in Kopenhagen in nauwe samenwerking met regisseur Vinterberg. ʽHet had allemaal veel weg van een gecomprimeerde en intensieve masterclass van wat normaliter gangbaar is: een werkbespreking om de drie of vier dagen dan wel elke week. Bij deze film vond dat overleg dagelijks plaats omdat de opdracht heel snel moest worden afgerond. Het was voor mij tegelijkertijd een uitgelezen kans om te debuteren met een score die zowel melodisch, emotioneel als orkestraal was, geheel in overeenstemming met mijn achtergrond. Ik was nog erg jong, zeg maar een groentje en ik begreep de ins en outs van het scoren nog niet helemaal. Ook had ik geen eigen team, ik besefte amper dat filmcomponisten werden ondersteund door een orkestrator en andere mensen. Ik heb alles helemaal zelf gedaan met als gevolg heel wat stress. In die tijd was ik nog een onbekende jongen en ik denk dat het al met al heeft geloond.ʼ
van hetgeen ik ambieerde, niettemin deed ik toch zoveel mogelijk mijn best om mijn werk doelgericht te doen. Gedurende deze leerzame periode deed ik ook eigen opdrachten zoals de muziek voor The Escapist. Ook componeerde ik veel werken voor de concertzaal: ik schreef kamermuziek, orkestraal werk en een paar dansopdrachten zodat ik ook mijn ontwikkeling als componist op deze gebieden verder kon verfijnen en niet alleen mijn werk voor film. En toen, op een dag, eindigde de samenwerking met Dario en sloeg ik een nieuwe weg in: de afgelopen twee tot tweeënhalf jaar heb ik alleen maar gewerkt als componist.ʼ
Leerschool Rond diezelfde tijd leerde Wallfisch filmcomponist Dario Marianelli kennen die op het punt stond om met zijn score voor Pride and Prejudice (2005) internationaal door te breken. ʽHij zocht iemand om hem te assisteren. Zoals ik al zei wist ik toen niet dat er zoiets bestond als een orkestrator omdat ik puur gericht was op een bestaan als componist. Hij vroeg me of ik hem wilde helpen. Ik zei: ʽWat bedoel je?ʼ Marianelli: ʽIk heb iemand nodig die me helpt bij het voltooien van mijn score.ʼ Ik op mijn beurt: ʽPrima, laten we het erop wagen.ʼ Vervolgens ontstond er een samenwerking die uitgroeide tot een ware leerschool voor mij. Ik kreeg heel wat verantwoordelijkheid en de mogelijkheid om te leren van iemand van zijn kaliber voelde als een godsgeschenk. We deden samen rond de twintig scores gedurende een periode van zes jaar. In die jaren waakte ik ervoor om fulltime orkestrator te worden omdat deze discipline heel ver af stond
Wat heeft Wallfisch geleerd van deze bijzondere samenwerking met Marianelli? ʽIk denk vooral hoe je een drama met melodieën moet ondersteunen en hoe je in narratief opzicht muziek en drama zowel op organische als transparante wijze moet zien te verbinden. Dat is iets waar hij met name erg goed in is net zoals veel andere componisten. Toch denk ik dat het erg lastig is in kaart te brengen wat je allemaal leert omdat je zoveel dingen in je opneemt. Daarnaast mag ik mij gelukkig prijzen dat ik voordat ik Dario heb leren kennen - omringd werd door andere mensen aan wie ik heel veel te danken heb.ʼ
11
Dan Stevens en Emily Browning in Summer in February. Na The Escapist (2008), waarvoor hij zijn tweede nominatie voor een Discovery Award ontving van de World Soundtrack Academy (zijn eerste nominatie kreeg hij voor Dear Wendy in 2005), werd Wallfisch gevraagd de muziek te doen voor een grote Turkse film, het epos Fetih 1453 (2012). Hoe kwam hij bij deze film terecht? ʽVia de sound designer, iemand met de naam Srdjan Kurpjel die de trailer van The Escapist had gezien en via mijn agent contact met mij zocht. Srdjan is afkomstig uit Servië en een imposante verschijning. We konden het meteen goed met elkaar vinden. Hij vloog met me naar Turkije om de regisseur te ontmoeten en ook met hem verliep de samenwerking prima. Deze film bood mij de mogelijkheid om iets te schrijven wat ik erg graag mag, namelijk een epische score. Deze opdracht heb ik wel enigszins op goed geluk uitgevoerd, aangezien ik helemaal geen band had met Turkije. In ieder geval reisde ik met enige regelmaat naar Istanbul gedurende een maand of vijf.ʼ Deze in Turkije bijzonder populaire historische film over de verovering van Constantinopel werd geregisseerd
door Faruk Aksoy en was verleden jaar ook in de Nederlandse bioscopen te zien. Wallfisch heeft dit jaar voor vier films de muziek geschreven: Summer in February, een liefdesdrama dat zich afspeelt aan het begin van de vorige eeuw, Hours, Hammer of the Gods, een historische actiefilm en Bhopal: A Prayer for Rain, een onthutsende film die zich afspeelt ten tijde van de ramp van Bhopal in India in 1984. ʽHet is een enerverend en druk jaar geweest. Summer in February is een gevoelige, tamelijk ouderwetse score, die ik in feite rondom enkele prachtige melodieën heb geschapen. In Hours draait het allemaal om spanning, suspense en emoties. En Hammer of the Gods is totaal over de top: maf, agressief, elektronisch, maar ook best grappig en daarom een ware uitdaging voor mij. Ik nam deze opdracht aan in de wetenschap dat ik alles wat ik gewend was overboord moest gooien om iets geheel nieuws te kunnen maken. En dan was er nog een film die Bhopal: A Prayer for Rain heet, over de ramp in Bhopal in India en dat was opnieuw een opdracht die ik weer op een 12
totaal andere manier moest aanpakken, zonder daarbij in de bekende clichés te vervallen.ʼ
Drie jaar geleden verhuisde Wallfisch naar Los Angeles zonder evenwel zijn woning in Londen op te geven. Waar is hij op dit moment mee bezig? ʽOm te beginnen met een boeiende film die Desert Dancer heet en waarvoor ik al bijna twee jaar heb gewerkt. Omdat dans een belangrijk bestanddeel van de film is had de regisseur muziek nodig voordat hij kon beginnen met de opnamen. Deze film vormde voorts een ware ontdekkingsreis voor zowel de regisseur als mijzelf. We vertellen een verhaal dat we niet al te ingewikkeld willen maken. Ook proberen we het niet al te dramatisch te maken, het is op zich al een ongelofelijk verhaal. Ik weet niet precies wanneer de film uitkomt, maar waarschijnlijk zal dat ergens volgend jaar worden. Verder zijn er nog drie of vier projecten waarover ik tot mijn spijt niets kan vertellen, maar er zitten enkele opzienbarende dingen in de pipeline.ʼ
Elektronische instrumenten Hammer of the Gods kent een behoorlijk luide, elektronische score. Was dat niet lastig voor Wallfisch die een traditionele, klassieke opleiding heeft genoten? ʽDat was het zeker. Kijk, er is gekozen voor luide muziek omdat de score naadloos moest passen bij deze film die volgestopt is met geweldsscènes. We hebben hier te maken met een genrefilm die uitzonderlijk wreed is, maar evengoed ironisch en ook best wel idioot is, al wordt er een serieus verhaal verteld in deze film die af en toe zelfs epische trekjes heeft. De film had dus een extreem randje nodig, iets zwarts en gewelddadigs en daarin zat de echte uitdaging. Ik was toe aan een score die haaks stond op alles wat ik tor dusver had geschreven. Ik heb altijd al een gezonde interesse in elektronische muziek gehad, alleen heb ik nooit eerder de gelegenheid gehad om met elektronica te werken. Hoewel mijn achtergrond klassiek en orkestraal is heb ik altijd geëxperimenteerd met synths, sequencers en samplers wat leidde tot merkwaardige geluiden en nu had ik eindelijk de kans om met deze ervaring iets te doen.ʼ
PS
Hours kwam deze maand in Nederland uit op dvd en blu-ray. De soundtrack verscheen op Varèse Sarabande (zie bladzijde 22 voor een recensie). De score van Summer in February verscheen op het prestigieuze Deutsche Grammophon omdat pianiste Yuja Wang, die alle pianosolo's speelt, onder contract staat van Deutsche Grammophon. Hammer of the Gods verscheen op het MovieScore Media label. 13
ʽHET VERHAAL MOET MATCHEN MET DE MUZIEKʼ Roque Baños breekt door in Hollywood Spanje heeft in de afgelopen twintig jaar een reeks vooraanstaande filmcomponisten voortgebracht. Alberto Iglesias, Javier Navarrete, Fernando Velázquez, Victor Reyes en recent nog Alfonso de Vilallonga met zijn score voor Blancanieves hebben veel aandacht getrokken binnen en buiten Spanje. Tot deze illustere en getalenteerde groep componisten hoort ook Roque Baños. Met meer dan zestig scores in een tijdsspanne van amper zestien jaar heeft Baños (foto) een naam voor zichzelf gemaakt. Dankzij twee nogal verschillende Amerikaanse scores lijkt hij nu ook door te breken in Hollywood. vaderlandse bioscopen te zien was. Eind november ging Oldboy van Spike Lee, zijn tweede Amerikaanse film, in de Verenigde Staten en in Nederland gelijktijdig in roulatie. Oldboy is de remake van Chan-wook Parks befaamde Zuid-Koreaanse film met dezelfde titel. In deze mysterieuze thriller uit 2003 wordt een man gekidnapt en vijftien jaar lang opgesloten. Na zijn vrijlating moet hij binnen vijf dagen degene zien te vinden die hem jarenlang gevangen heeft gehouden. De remake die Spike Lee regisseerde speelt zich af in New Orleans en hier wordt de hoofdfiguur twintig jaar lang opgesloten. Roque Baños werd afgelopen zomer gevraagd de score te schrijven. ʽToen ze me belden om de film te doen, bracht ik de zomer door met mijn kinderen in Spanje. Eenmaal begonnen met deze klus ontving ik weinig aanwijzingen van de producenten of van Spike Lee. Om die reden werkten we als volgt: ik stuurde ze stukken muziek en zij stuurden mij vervolgens feedback. Ik kreeg een heleboel vrijheid om de muziek te creëren die naar mijn inzicht de film optimaal zou begeleiden.ʼ Er was weinig tijd om de score te schrijven. Verwijzend naar de enorme druk merkt Baños op: ʽHet was nogal lastig om de juiste muzikale benadering te vinden voor deze film omdat we een onverbiddelijke deadline hadden. Ik moest vliegensvlug mijn eerste indrukken ten aanzien van
Roque Baños (Jumilla, Murcia, 1968) studeerde aan de conservatoria in zijn geboortestad Murcia en in Madrid. Zijn muzikale studie sloot hij af aan het prestigieuze Berklee College of Music in Boston, waar zijn interesse in filmmuziek werd gestimuleerd evenals zijn liefde voor jazzmuziek. Van de meer dan zestig films waarvoor hij de muziek heeft geschreven, zijn enkele in Nederland uitgebracht: Spaanse films als The Machinist (2004), Frágiles (2005), Alatriste (2006), Celda 211 (2009), Balada triste de trompeta (2010), maar ook enkele Engelstalige producties zoals Sexy Beast (2000) en Intruders (2011). Zijn eerste opdracht uit Hollywood was Evil Dead van Fede Alvarez die in mei van dit jaar in de 14
het verhaal uitwerken en zo de juiste ingang proberen te vinden. Er was weinig tijd om in het kader van een uitgebreid scheppingsproces verschillende ideeën te ontwikkelen. Het ging er zeer hectisch aan toe. Maar gelukkig had ik veel steun aan een van de producenten, Audrey Chon, die mij hielp de juiste muzikale richting in te slaan. Ik ben haar dan ook veel dank verschuldigd. Zonder haar hulp was het me allemaal niet gelukt.ʼ
dig om samen te werken met Fede Alvarez bij Evil Dead. Vanuit die uitstekende samenwerking ontwikkelde zich zelfs een echte vriendschap. Verder ben ik zojuist met Ron Howard begonnen aan zijn nieuwe film In the Heart of the Sea waarover ik heel erg ingenomen ben. Ik voel een diepe bewondering voor hem en ik zie het dan ook als een voorrecht om met hem te mogen samenwerken.ʼ Is er qua muzikale benadering een verschil tussen een Amerikaanse en een Spaanse film? ʽIk geloof dat er helemaal geen verschil is in benadering. Zoals ik al zei, het enige doel voor mij is om het verhaal met de muziek te matchen, op welke plek in de film dan ook.ʼ
Uiteenlopende scores Heeft Baños de originele versie van Oldboy gezien, voordat hij met componeren begon? ʽJazeker, ik vond het origineel prachtig. Ik heb het als een ware uitdaging beschouwd om voor Spike Lee's versie de muziek te mogen schrijven. Je zult merken dat Spike's film verschilt van het origineel door een meer nuchtere benadering. Daarnaast legt hij erg de nadruk op de hoofdpersonages en hun uitgesproken persoonlijkheid.ʼ Gedurende het componeren maakte Baños gebruik van de piano voor het liefdesthema. Strijkers werden ingezet voor het wraakthema. Het resultaat is een wervelende en krachtige score die werd opgenomen door het Bratislava Symfonie Orkest. Klinkt de muziek voor Oldboy heel anders dan de angstaanjagende score van Evil Dead, zijn andere Amerikaanse productie van dit jaar? ʽElke film verdient een eigen muzikale identiteit. Bij Evil Dead leken me gothic geluiden op zijn plaats. Die creëerden we door koor en orkest met elkaar te vermengen. Voor Oldboy leek me dat geen geschikte optie. Voor die film koos ik voor iets anders, namelijk een mix van elektronische muziek met orkest, wat ik net zo graag doe.ʼ
Gezien de huidige economische omstandigheden in zijn vaderland lijkt een verhuizing van Spanje naar Hollywood een aanlokkelijke uitdaging voor Baños. ʽDe financiële crisis legt een zware hypotheek op het leven in Spanje op dit moment, ook op de filmindustrie. Dat is de reden waarom we het maken van films in Spanje meer dan ooit moeten ondersteunen zodat de filmindustrie ook in de toekomst levensvatbaar blijft. Ik vind het erg belangrijk om te blijven werken in Spanje en de filmindustrie hoe dan ook te blijven steunen.ʼ Dit jaar verschenen vier films met zijn muziek in de bioscoop. Behalve de twee Amerikaanse deed hij Tres60 en Séptimo, twee Spaanse producties. ʽSpanje zal altijd mijn thuisbasis blijven. Om ook in de Verenigde Staten films te kunnen doen moet ik de juiste balans zien te vinden.ʼ PS
Met twee grote Amerikaanse producties op zijn naam lijkt 2013 het jaar van de doorbraak van Roque Baños in Hollywood te worden. ʽWat zeker is, is dat ik dit jaar heel wat kansen heb gehad om te werken met fantastische regisseurs, waardoor ik me erg gelukkig prijs. Ik vond het gewel15
BOEKBESPREKING: De kunst van het masteren We lezen het vaak in een cd-boekje: gemastered door ......., geremastered door ......., de mastertapes waren gelukkig nog in goede staat etc. Maar wat is masteren nou precies? Iedereen heeft wel een vaag vermoeden wat dit uiterst belangrijke proces inhoudt. Eerder dit jaar verscheen een praktisch boek in het Nederlands over de techniek van het masteren. tracks gereedgemaakt voor online verspreiding of cd-replicatie.ʼ Het boek bestaat uit twee delen. In deel 1 vertelt De Jong waaraan je moet denken wanneer je van plan bent een masteringstudio te gaan inrichten, zoals de afmetingen en de juiste akoestiek, maar ook de vereiste soft- en hardware. Deel 2 beschrijft stap voor stap hoe een goede mastering tot stand dient te komen. Achtereenvolgens staat De Jong stil bij de creatieve kant van de masteringsessie en het masteren van de cd zelf. Handig is een index achterin het boek met veelal technische termen die onmisbaar zijn voor het welslagen van het gehele masteringproces. Het boek is geschreven in heldere taal zodat niet alleen de hobbyist die zelf zijn muziek op cd wil zetten er iets aan heeft, maar ook eenieder die zich eens wil verdiepen in de techniek van het masteren. Het is heel erg nuttig om te lezen wat er allemaal komt kijken bij deze techniek. En juist dankzij het toegankelijke taalgebruik zal ook de minder technisch onderlegde lezer de uitleg goed begrijpen. En wie weet luisteren we dan met nog meer plezier naar filmmuziek of welke muzieksoort dan ook, nu we weten wat er allemaal dient te gebeuren voor een perfecte weergave van muziek op cd.
Homestudio Mastering is de titel van het boek. Het werd geschreven door Jochem de Jong die tegenwoordig vooral als filmcomponist werkzaam is, maar ook jarenlang muziek voor bands en artiesten heeft geproduceerd. In het voorwoord vertelt Spinvis dat mastering iets is wat je kunt leren en dat is geen overbodige luxe, want het belang van een goede mastering wordt nog wel eens onderschat. Maar wat is mastering nou precies? De Jong legt het op bladzijde 13 zo uit: ʽHet productieproces van een cd bestaat uit drie stappen: opnemen, mixen en masteren. Tijdens het masteren worden de klankkleur, de ruimtelijkheid, de dynamiek en het volume van verschillende tracks op elkaar afgestemd en geoptimaliseerd. Vervolgens worden de
Homestudio Mastering. Jochem de Jong. Music & Books, Leiden, 2013. ISBN 97890-79527-00-7, 100 blz. Prijs: € 16,95 (Bol.com). PS
16
CD-RECENSIES LA MIGLIORE OFFERTA WB 2564 64755-3 19 tracks, 54:17 Wie dacht dat Ennio Morricone (85) al met pensioen was heeft het mis. Naast tal van concerten over de hele wereld is hij ook nog steeds aan het componeren voor film en tv. De tiende samenwerking tussen Morricone en regisseur Giuseppe Tornatore is La migliore offerta. Zoals de maestro onlangs in een interview vertelde ziet hij in iedere film weer een nieuwe uitdaging om een nieuw stuk muziek te schrijven. Hij ontwikkelt zich nog steeds en dat is ook in deze score terug te horen. Vorig jaar was ik in Italië bij een vriend die in een plaatsje woont waar Morricone dat jaar een onderscheiding kreeg voor zijn muzikale werken. Deze vriend is persoonlijk bevriend met de maestro en hij vroeg hem hoe zijn dag eruit zag. Morricone: ʽOm 4 uur werd ik wakker en ik kreeg een muzikaal idee voor de nieuwe film van Tornatore. Dus stond ik op, begaf mij naar mijn werkkamer en schreef het idee op. Daarna ben ik weer gaan slapen tot 6 uur. Ik nam mijn ontbijt en trimde mijn dagelijkse rondje. Daarna ben ik op de trein gestapt en heb hier vandaag een prijs in ontvangst genomen.ʼ De maestro is dus nog dag en nacht bezig. De film La migliore offerta met in de hoofdrollen onder andere Geoffrey Rush, Donald Sutherland en onze eigen Sylvia Hoeks is een thriller. Een goed verhaal dat mooi verteld wordt en daarbij muziek van Ennio Morricone die de film naar een hoger niveau tilt. De muziek past uitstekend bij de beelden. Ook de uitvoering van de muziek is perfect. Een leuke verrassing is dat Edda Dell’Orso (die we kennen als de vrouwenstem uit Once Upon a Time in the West) ook na jaren weer te horen is. Nieuw is het gebruik van een glasharmonica in de score, uitgevoerd door Alexander Zoltan. Ook de solist op viool Marco Serino en de cellist Luca Pincino worden in het boekje en op de aftiteling genoemd. En terecht, ook zij zorgen voor muzikale perfectie. De muziek is veelzijdig, doet hier en daar wat barok aan, maar heeft niet echt pakkende thema’s die je bij het verlaten van de bioscoop nog een tijdje nafluit. Tijdens de film is de score nadrukkelijk aanwezig. Het vrouwenkoor met onder andere Edda Dell'Orso geeft de film een gevoel mee dat me doet denken aan Vatel. De maestro heeft weer een meesterwerk afgeleverd. De muziek wordt uitgevoerd door het Roma Sinfonietta Orchestra en het Czech National Symphony Orchestra. Morricone dirigeert alles zelf en ook zijn zoals altijd de orkestraties van zijn hand. De cd zit in een digipackhoesje met een boekje in het Italiaans en Engels. Een prachtig souvenir na het zien van de film. Voor deze score ontving Morricone in eigen land al diverse prijzen en eerder deze maand werd hij onderscheiden met de Europese Filmprijs als beste Europese componist van het jaar 2013. In België gaat de film op eerste kerstdag in roulatie. En Nederland? Wanneer krijgen wij La migliore offerta eindelijk eens te zien? ST
17
LA GRANDE BELLEZZA EMI IND009 Cd 1: 11 tracks, 70:03 Cd 2: 18 tracks, 74:19 La grande bellezza van Paolo Sorrentino is ongetwijfeld een van de hoogtepunten van het jaar. De film won eerder deze maand de belangrijkste Europese filmprijzen (waaronder die voor de beste film, regisseur en acteur) en werd door de Nederlandse pers unaniem de hemel in geprezen. Bij zo'n monumentale film hoort een grande colonna sonora originale. Met deze dubbel-cd wordt de film ook in muzikaal opzicht een grote eer bewezen. Er zit heel veel muziek in het 142 minuten durende portret van Rome, zowel klassieke als populaire muziek. Op de eerste cd staan de klassieke stukken van componisten als Arvo Pärt, Georges Bizet en Henryk Górecki, op cd 2 staan populaire nummers van artiesten als Raffaella Carrà, Damien Jurado en vele anderen. Voor de originele score is Lele Marchitelli verantwoordelijk. Voor een dozijn Italiaanse films schreef hij reeds muziek, maar pas met La grande bellezza bereikt hij ook een internationaal publiek. Marchitelli's score duurt goed 21 minuten, verspreid over acht tracks, en kent een mengelmoes aan stijlen. We horen minimal muziek, modern klassiek, twee jazzcomposities en een lied dat wordt uitgevoerd door een gitaar. Een kleine groep muzikanten, waaronder Marchitelli zelf, voerde de composities uit. Tijdens het kijken vallen de originele stukken niet echt op - mede vanwege de overweldigende bestaande composities - maar op cd valt hun pracht beter te beluisteren. PS COCOON Intrada Special Collection Volume 260 22 tracks, 62:25 Cocoon (1985) van Ron Howard gaat over bejaarden in Florida die in de zee buitenaardse cocons vinden die hun krachten geven waardoor ze zich weer jonger voelen. Een mix van komedie, fantasie, sciencefiction wat tot een hartverwarmende film is geworden. De hoofdrollen worden onder andere gespeeld door Don Ameche, Hume Cronyn en Jessica Tandy. James Horner schreef en dirigeerde de muziek. Het was één van zijn vroege werken. Eerlijk gezegd was dit zijn beste periode. Krull en *batteries not included komen ook uit die periode. Prachtig! De score is gebaseerd op een paar simpele thema’s, mooi uitgewerkt voor orkest, van bigband-swing tot romantiek, van spanning tot jazzy. Ook het gebruik van koperwerk in de score is prachtig. De harp die het water symboliseert speelt een prominente rol. Het boekwerkje geeft veel info over de film en de score. De cd is completer dan ooit, en samengesteld door Nick Redman en Douglass Fake die de originele masters hebben opgepoetst en de muziek nu de klank geven zoals het oorspronkelijk was bedoeld. De extra tracks zijn ook de moeite waard. Een mooie, complete heruitgave. ST
18
DE NIEUWE WILDERNIS EMS Films 42679DCS01 24 tracks, 51:04 Filmcomponist Bob Zimmerman mag zichzelf gelukkig prijzen met deze cd met zijn score voor de uiterst succesvolle natuurfilm De nieuwe wildernis. Zonder de indrukwekkende beelden kan nu ook optimaal worden geluisterd naar de prachtige muziek die hij heeft geschreven. De cd opent met De dans van het leven, de lange compositie die de lente begeleidt, wanneer het ontwaken van de natuur is te zien. Zachtjes begint het Metropole Orkest onder leiding van Ernst van Tiel te spelen en langzaam zwelt de blijmoedige, opwekkende muziek aan om uiteindelijk in een climax van levenslust te eindigen. Na deze langste track voert Zimmerman ons de hoogtepunten op, nu eens in kort bestek van één minuut en dan weer wat langer. Hier is regelmatig een hoofdrol weggelegd voor het Calefax Rietkwintet. Ook trompettist Eric Vloeimans duikt regelmatig op zoals in Modderig veulen en in het onbestemd klinkende De winter is in aantocht. Die seizoenswisselingen komen allemaal aan de beurt getuige de levendige openingtrack alsmede het gelaten klinkende Van zomer naar herfst. Maar de cd heeft veel meer te bieden: De jacht van de vos waarbij een uitgekiende instrumentkeuze optimale dreiging aanwakkert, Insecten in de zomer met zijn fraaie afgeronde melodie en Berusting, misschien wel het hoogtepunt van de score waaruit daadwerkelijk berusting, maar toch ook een sprankje hoop weerklinkt. Met De lente keert terug wordt deze veelzijdige, stimulerende score afgerond: de cirkel is rond, laten we de cd nog eens draaien. PS CAPTAIN PHILLIPS Varèse Sarabande 3020672268 16 tracks, 42:55 Voor Henry Jackman is 2013 een productief en succesvol jaar geworden. Liefst vijf films met zijn muziek waren in de bioscoop te zien. Na G.I. Joe: Retaliation, This Is the End, Turbo en Kick-Ass 2 (samen met Matthew Margeson) is Captain Phillips mogelijk zijn meest gewaardeerde score van 2013 geworden, getuige de Hollywood Music in Media Award die de Britse filmcomponist vorige maand voor deze bloedstollende score ten deel viel. Want dat kan gerust van de muziek voor deze actiefilm over de kaping van een Amerikaans vrachtschip door Somalische piraten worden gezegd: praktisch geen moment is er een rustpunt te vinden in deze score. Zoals we dat inmiddels van Jackman gewend zijn schotelt hij ons ditmaal wederom een samenspel van elektronische en orkestrale klanken voor. Een mix van veelal ijle, jachtige strijkers en elektronische geluiden, beats en drones zorgt voor de nodige spanning tijdens het kijken en daar ligt bij uitstek de kracht van deze actiescore. Een prachtig voorbeeld is Second Attack dat met zijn opzwepende percussie en oosterse klanken de setting van de film moeiteloos weet te onderstrepen. Een ander hoogtepunt is Two in the Water dat ijzingwekkend klinkt. Een moment van rust is er tijdens de aftitelingtrack Safe Now, maar dan horen we opeens Time uit Inception van Hans Zimmer. Wat krijgen we nou? PS 19
LE CONGRÈS Milan 399489-2 19 tracks, 61:37 Het is alweer vijf jaar geleden dat de Israëlische regisseur Ari Folman opzien baarde met de animatiefilm Waltz With Bashir. Ook voor Max Richter, de componist van deze film, betekende het een eerste kennismaking. Sindsdien heeft Richter niet stil gezeten blijkens de films Lore, La religieuse, Wadjda, Disconnect en recent nog The Lunchbox die alleen al dit jaar in de Nederlandse bioscopen te zien waren. Le Congrès is de opvolger van Waltz With Bashir en ook nu deed Richter de muziek. Veel is er in de samenwerking tussen regisseur en componist niet veranderd. Ook nu weer horen we trage composities die zich onderscheiden door hun sterke, weemoedige melodie. Het klinkt in eerste instantie allemaal erg elektronisch, maar volgens het cd-boekje is er toch een orkest aan te pas gekomen: het Deutsches Filmorchester Babelsberg. Drie solo-instrumenten (viool, cello en piano) treden soms op de voorgrond. Een enkele keer pakt Richter het stevig aan zoals in The Rebel Attack, wanneer een fanfare met blazers naar voren treedt. En in Badass Agent Robin horen we precies één minuut lang pure rock. Vier tracks op deze cd komen niet in de film voor, hoewel ze moeiteloos aansluiten bij de wel gebruikte scoremuziek. Verder zijn er klassieke stukken van Bach en Schubert die Richter heeft gearrangeerd en zijn er twee liedjes (van Bob Dylan en Leonard Cohen) die hoofdrolspeelster Robin Wright zingt. Ondanks deze toegevoegde tracks is de originele score een fraai werkstuk geworden dat zich met name onderscheidt door een wondermooie melodieënrijkdom. PS THE WHITE DAWN Intrada Special Collection Volume 253 22 tracks, 61:10 The White Dawn (1974) verhaalt over drie Amerikaanse walvisvaarders die in 1896 schipbreuk lijden voor de kust van Noord-Canada. De film is gebaseerd op The White Dawn: An Eskimo Saga van James Archibald Houston. De film was een droom voor filmcomponisten, er waren veel open stukken in de film zonder geluid, alleen de wind. Er was weinig dialoog, geen autoachtervolgingen, geen dichtslaande deuren die in de weg kunnen staan bij de muziek. Martin Ransohoff was de producent waar Henry Mancini erg op gesteld was. Ransohoff deed vijf andere films met hem samen. Mancini bedacht een thema voor houten fluiten, hij liet ook de wind in de muziek horen en gaf zijn eigen stijl weer in deze score. Hij liet een Eskimovrouw zingen en gebruikte pakkende thema’s. Het is een rijke en gevarieerde score geworden waarvan er maar één track bekend was op diverse verzamelalbums. De film werd geen grote hit, maar de pers schreef destijds dat dit Henry Mancini’s meest effectieve score was. Hoewel er tijdens Mancini’s leven nooit een soundtrack van was verschenen, heeft de componist dit zelf altijd één van zijn favoriete scores gevonden. Het is dan ook inderdaad een juweeltje. Een aanrader. ST 20
THE COUNSELOR Milan Music 36665 23 tracks, 64:04 Ridley Scott werkte lange tijd samen met Hans Zimmer. Daarna was vanaf 2006 de eveneens Duitse Marc Streitenfeld zijn vaste componist. Vijf films deden ze samen, vorig jaar nog Prometheus. Voor opvolger The Counselor werkte Scott samen met de Britse filmcomponist Daniel Pemberton die de afgelopen twintig jaar vooral voor tv werkte met af en toe een filmscore. Voor The Counselor schreef hij een veelzijdige, melodieuze en zeer goed in het gehoor liggende score die bij beluistering op cd misschien nog iets beter zijn rijkdom en pracht prijsgeeft. De film speelt zich voor het grootste gedeelte af in het grensgebied van Texas en Mexico. Pemberton schreef het hoofdthema The Hunted dan ook met een prominente rol voor de Mexicaanse gitaar. Dit instrument keert regelmatig terug met een Latino-achtergrond en soms aangevuld met orkestrale begeleiding. Opvallend zijn enkele geluidseffecten die Pemberton doelbewust inzet zoals de ijzerdraad die in de film zichtbaar is en een schurend geluid voortbrengt en verder (vuilnis)emmers en blikken. Ook rockt Pemberton er op sommige nummers zoals Escape stevig op los en is A Glorious Woman een tamelijk lichtvoetige compositie met een hoog romantisch gehalte. Desert Star Septic horen we tijdens de aftiteling en deze track herhaalt op spetterende wijze de belangrijkste thema's en sluit daarmee het officiële gedeelte van deze buitengewoon geslaagde score af, waarna drie bonustracks het feest compleet maken. PS MALAVITA EuropaCorp 849.A014.020 24 tracks, 40:30 Malavita, ook wel bekend als The Family, is een humoristische gangsterfilm van Luc Besson. In de nogal melige komedie zien we hoe een Amerikaans gezin onderduikt in een slaperig Frans stadje om te ontkomen aan de maffia. De broers Evgueni en Sacha Galperine schreven voor deze film met Robert De Niro en Michelle Pfeiffer als ouders van het gezin een kleinschalige score, die minder dan 30 minuten duurt. De cd opent met Gangster Tango dat als hoofdthema de toon van film en score zet: ironisch en luchtig. Vrijwel alle stukken hebben een korte speelduur van een minuut en worden gespeeld door een klein muziekgezelschap. Pas tijdens de actiemomenten wordt de muziek elektronisch en luider, maar nooit overweldigend en daardoor niet echt angstaanjagend. Ook zijn er dan twee langere tracks te horen waarin de broers hun filmmuzikale kunsten beter kunnen bewijzen. Vier korte dialogen uit de film alsmede vier bestaande liedjes vullen de originele score aan. Malavita is een sympathieke vingeroefening van de Russische broers Galperine en doet zijn werk goed in de film, maar is door zijn vluchtige karakter op cd minder overtuigend. PS 21
HOURS Varèse Sarabande 3020672418 12 tracks, 46:18 Paul Walker speelt in deze film een serieuze rol als vader die in New Orleans zijn pasgeboren kind moet zien te redden wanneer orkaan Katrina er op allesverwoestende wijze huishoudt. Het bijzondere is dat Walker in deze film een atypische rol speelt, waarin emotie belangrijker is dan stoere dadendrang. Zijn plotselinge overlijden eind vorige maand maakt deze bijzondere acteerprestatie extra bezienswaardig. De muziek voor Hours werd geschreven door de Engelse componist Benjamin Wallfisch. Vrolijk kan de score niet worden genoemd, want vanaf de eerste maten hangt er dreiging en duisternis in de strijkersklanken die veelal in de hogere regionen gelegen zijn. Ook drukt de mix van elektronische en orkestrale muziek een gevoel van desolaatheid uit, wat weer van belang is binnen de filmhandeling. In de track Evacuation doen geluidseffecten hun intrede en zij versterken de algehele spanning nog eens extra. De laatste track 46th Hour kent een welhaast dwingende schoonheid. Zoals gezegd word je van deze serieuze score niet echt vrolijk, maar dat is gezien het thema van de film natuurlijk de bedoeling. Wallfisch heeft een stemmige score met een fraai hoofdthema geschreven. PS LA VALLE DELL'ECO TONANTE/GENOVEFFA DI BRABANTE Digitmovies CDDM241 16 tracks, 40:48 De eerste film op deze cd is La valle dell’eco Tonante (1964), een Hercules-film met Kirk Morris in de hoofdrol. Er waren in de jaren '60 hele reeksen Italiaanse sword-and-sandal films. De meeste werden geen hit, maar blijkbaar kwam er voldoende publiek op af om er een markt voor te hebben. Voor deze film werd door maestro Carlo Rustichelli een uitbundige score geschreven met prachtige orkestraties bij mooie thema’s. Het was een leuke verrassing dat er zoiets moois uitgebracht werd wat al zo oud is en totaal onbekend. Er is een track waarin een variatie op La Gioconda van Almicare Ponchielli zit verwerkt. Maar ook zo knap, dat het weer een eigen schoonheid heeft. De tweede score is Genoveffa di Brabante van dezelfde componist/dirigent en ook een film uit 1964. Deze kruisridderfilm heeft een score met een vocale start door een tenor die een liefdeslied zingt. De score is gebaseerd op oude middeleeuwse ballades. De tweede track laat een sopraan horen met luit en klein orkest. Ook kent de score enkele spannende thema’s. Track 3 heeft het hoofdthema van de film dat zo mooi en pakkend is, dat ik het al kan dromen. Al met al is deze cd een must voor de liefhebbers van Rustichelli en voor wie kennis wil maken met de componist is dit een mooi begin om zijn vakmanschap te horen. ST 22
SCORING FOR SCORSESE Sony Music 88883797922 14 tracks, 69:57 Deze verzamel-cd werd in oktober uitgebracht naar aanleiding van het concert dat het Brussels Philharmonic onder leiding van Dirk Brossé gaf gedurende het Film Fest Gent. Martin Scorsese staat niet alleen bekend als filmliefhebber, maar ook als muziekliefhebber. In veel van zijn films nemen liedjes van diverse popartiesten een prominente plaats in. Het filmmuziekconcert in Gent belichtte echter de symfonische voorliefde van Scorsese. De cd begint met nachtmuziek van Bernard Herrmann voor Taxi Driver (1976). We herkennen meteen de dreigende klanken van Herrmann met hoofdrol voor de sax. Dit is ongetwijfeld de bekendste originele muziek voor een film van Scorsese. Naast bekende orkestrale stukken uit films als The Age of Innocence (1993), Kundun (1997) en Hugo (2011) zijn er minder bekende stukken zoals Dead Sounds van Elmer Bernstein uit Bringing Out the Dead (1999). Werken uit de klassieke muziek zijn onder meer Cavalleria Rusticana: Intermezzo dat in Raging Bull (1980) trefzeker werd gebruikt. Van Howard Shore - momenteel de vaste componist van Scorsese - horen we zes composities. Deze cd geeft een mooi overzicht van de symfonische muziek die in de films van Martin Scorsese een vaak beslissende rol heeft gespeeld, mogelijk net zo belangrijk als de vele rocknummers. PS PRISONERS WaterTower Music 16 tracks, 55:22 Prisoners is een beklemmende film van de Canadese regisseur Denis Villeneuve. Hugh Jackman en Jake Gyllenhaal spelen de hoofdrollen in dit tweeënhalf uur durende drama over de verdwijning van twee kleine meisjes en de verstrekkende gevolgen die dit heeft voor de kleine gemeenschap waarin ze leven. De relatief onbekende IJslandse filmcomponist Jóhann Jóhannsson schreef een indringende score voor Prisoners die over de gehele linie een traag tempo heeft en meteen associaties oproept aan de zware, religieuze composities van Arvo Pärt en de onlangs overleden John Tavener. The Lord's Prayer is een sprekend voorbeeld van die religieuze stijl: alsof je naar een kerkorgel zit te luisteren. Ontegenzeglijk geeft deze omineuze muziek de film vanaf de start een onderhuidse spanning en een alomtegenwoordig onbehagen mee, een gevoelen waarop de film al die 150 minuten drijft. Het knappe van Jóhannssons muziek is dat ondanks het slepende tempo de film nergens tot stilstand komt. In Escape horen we - onvermijdelijk voor dit genre - mensenstemmen en een snerpende cello en wanen we ons even in een Dies Irae. Halverwege de score - in The Everyday Bible - wordt de toon iets vriendelijker, maar daarna keren we weer terug naar de soundscapes waarmee de score begon. Voor eenieder die houdt van langgerekte, donkere melodielijnen is dit een niet te versmaden score. Wie zich liever niet brandt aan deze doemmuziek, kan deze score beter overslaan. PS 23
