■
geonieuws maandblad van d e mineralogische kring antwerpen v .z .w . 21(8), oktober 1996
in dit nummer proustiet winterswijk, nederlan d vantasseliet
mineralogische kring antwerpen vzw Oprichtingsdatum 11 mei 1963 Statuten nr 9925 . B .S . 17 11 7 7 Zetel Ornrrieganckstraat 26 Antwerpen BTW-nummer 687 082 47 4 Wettelijk depot Kon Bib Belgje BD 334 3 Verschijningsdata maandelijks behalve in juli en augustu s Redakteur enverantwoordelijke uitgever H DILLEN , Doornstraat 15 B-917D Sint-Gillis-Waa s Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk . fotokopie . mikrofilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van d e uitgeve r Betalinge n Belgie kontributi e bankrekening 789-5809102-8 1 andere betalingen : bankrekening 789-5809102-81 of postrekening 000-1155095-1 9 Nederland alle betalingen : girorekening (NL) 51 91 10 (betalingen in gulden) . Ai deze rekeningen staan op naam van M .K .A . v .z .w • Marralei 4 3 . B-2900 Schote n
NUTTIGE ADRESSE N
•
▪
*
▪ " *
* "
BALCK F . Rustoordlei 58 B-2930 Brasschaat Tel 031651 58 7 9 Bestuu r de r BENDER H . Pieter Van den Bemdenlaan 107• B-2650 Edegem . Tel . en fax 03/440 89 8 7 Bestuurde r sekretaris . ledenadministrati e BENDER P Pieter Van den Bemdenlaan 107 , B-2650 Edegem Tel en fax 031440 89 8 7 Bestuurder technische realisatie Geonieuw s CORNELIS G . , Schijfstraat 81 B-2020 Antwerpen Tel 031238 62 62 . Bestuurder, mineraal van de maand . jeugdwerking . excursies . DILLEN H . Doornstraat 15 . B-917D Sint-Gillis-Waas . Tel . 031770 60 07 E-mail dillen©glo b e Redakteur Geonieuw s EMMERMANN A ., Lobbesplein 12 . B-2640 Mortsel Tel 031455 19 77 . E-mail . barbarossa@glo b e Werkgroep technische realisatie s JENSEN J ., Petrus Delenstraat 3 , B-2390 Westmalle fel 031311 73 4 7 Bestuurder , ondervoorzitter uitleendienst excursie s LOYENS R . Oude Waag 5 B-2000 Antwerpen Tel 031231 68 8 3 Jflleendienst . werkgroep fluorescenti e MAERTENS J . Guido Gezellestraat 5, B-2540 [dove . Tel 031457 26 1 9 Fax 021288 33 34 E-mail maertens@fina be Kulturele raden, public relations kontakteren spreker s OP DE BEECK E . , Neerhoeve 1614, B-2900 Schoten . Tel 03/658 54 34 . Vergaderingen RVB . PAUWELS M . , Boskouter 70B-2070 Burcht . Tel en fax 031253 13 7 9 Samenaankoop Bankrekening 833-4694067-10 t .n .v . MKA vzw 1 Samenaankoo p REYNDERS H ., Van de Reydtlaan 5 B-2960 Brecht . Tel . 031636 0 6 06 . Aktiviteiten Sint-Job-in- t-Goor ROGIEST G . Prins Kavellei 86 B-2930 Brasschaat . Tel 031652 0 2 32 Bestuurder public relations SCHUYBROECK E . Karel de Vle straat 11 B-2030 Antwerpen Tel 031542 40 8 7 B bliotekar ; s TAMBUYSER J . Jan Samrjnlaan 37 B-2100 Deurre Tel 031325 03 9 3 Determ :natiediens t TAMBUYSER P . Surmerhuizerweg 23 . NL-1744 JB Eenigenburg . Tel 00 31 226 394231 . Fax 20 31 226 393560 F-mail mrneral©xs4all nl . Werkgroep edelsteenkunde . VAN GOETHEM L . , Boterlaarbaan 22 5 . B-2100 Deurne . Tel en fax 031321 50 6 0 Werkgroepen , opvang nieuwe leden . public relations . VAN HEE P . , Marialer 43 . 6 . 2900 Schoten Tel . en fax 031645 29 14 . Bestuurder voorzitter . koordinator beurzen en tentoonstellinge n VAN HEE-SCHOENMAEKERS A .• Mariale/ 43, B-2900 Schoten . Tel en fax 031645 29 14 . Penningmeestere s VERCAMMEN A . . Palmanshoevestraat 21, B-2610 Welrijk . Tel . en fax 031827 32 1 1 Exposantenadministratie Mineran t
E-mail adres : mineral r@ xs4all .n l
URL (WWW) : http :llwww .xs4all .nll-•minerallindex .htm l
mka-kalende r
Vrijdag 4 oktober 199 6 Vergadering in Sint-Job-in-'t-Goor in het Kultuurcentrum Reinaert . Eikenlei 41 te SintJob-in-'t-Goor, om 20 .30 h .
voordracffl met dia's ove r
De mineralen van de parflergroeve van Quenast, B00 door Mevrouw PIETERS
Vrijdaq 11 oktober 199 6 Maandelijkse vergadering in zaal "OP-SINJGGRKE" van de Vlaamse Jeugdherberg , Eric Sasselaan 2 te Antwerpen (d i . langs de SingellE17, tussen uitrit 4 en 5} Openbaa r vervoer : tram 2 of 4 . 19 .30 h
gelegenheid tot transakties, identifikaties . tombola, afspraken voor privéekskursies . raadplegen van de biblioteek . uitleendienst of . . . gewoon ee n gezellig babbeltje . . . Als mineraal van de maand warden deze maan d specimens van proustiet aangeboden (zie artikel in dit nummer) .
20 .30 h
Deze keer gaan we op reis door ons zonnestelsel, en proberen we een e n ander te leren over de mineralogie en andere wetenswaardigheden va n planeten, manen, meteorieten en asteroiden . We kunnen U verzekere n dat we deze keer aan verbluffend interessant beeldmateriaal en hee l diepgaande informatie zijn geraakt . Het wordt een heel "andere" kijk op d e ruimte, of liever, op wat er in de ruimte allemaal rondvliegt of rondgevloge n heeft . Leven op mars ? Na deze vergadering bent U op de hoogte van d e allerlaatste stand van zaken ". Titelpaqin a Mina "EI Huerto", La Union . Spanje . Pentekening Dioni .
Geonieuws 21(8) . oktober 1996
147
Zaterdaq 12 oktober 199 6 Vergadering van de werkgroep edelsteenkunde in het lokaal Ommeganckstraat 26 te 2000 Antwerpen, van 9 .30 tot 12 .00 h .
Boeken, tijdschriften en cursussen : willen we ons verdiepen in de edelsteenkund e dan gaat dat niet zonder boeken of tijdschriften . Er zijn nogal wat boeken over di t onderwerp in omloop en vandaag willen we de voornaamste werken even de revue late n passeren Ook de tijdschriften worden niet vergeten en kunnen op deze vergaderin g geconsulteerd worden . Heeft U een favoriet boek over edelstenen : breng het dan me e en vertel ons wat dat boek zo bijzonder maakt . Zaterdaq 19 oktober 1996 We gaan in de omgeving van Charleroi zoeken naar calciet, dolomiet, pyriet, bariet, fluoriet en . voor de liefhebbers, fossielen . We ontmoeten elkaar om 800 op een parking langs de autosnelweg A54 NivellesCharleroi richting Charleroi . Deze is te bereiken vanuit Oostende, Gent, Antwerpen e n Hasselt via : - de grote ring (R0) rond Brussel ; - E19 richting Mons en Charleroi voorbij uitrit 19 "Nivelles 1 , - A54 richting Charlero i De bewuste parking bevindt zich ongeveer 8 kilometer voorbij uitrit 20 "Petit-Roelx" . D e verplaatsing gebeurt individueel ; samenrijden kan mits onderlinge afspraak . De toelatingen kunnen in dit geval NIET geregeld worden door de MKA . De aanvraa g voor toelating tot de vindplaats dient door de deelnemers zelf te worden ingediend en i s uitsluitend voorbehouden aan volwassenen . U krijgt de nodige informatie bij Joha n Maertens via e-mail, telefax, telefoon of per brief (referenties op binnenkaft) . Het is aangeraden om het volgende materieel mee te brengen : helm (verplicht), veiligheidsbril, bergschoenen, zware en lichte hamers, beitels, vergrootglas, krantenpapier, opbergdozen, stevige rugzak en uw middagmaal . Wij herinneren U aan de ons opgelegde toelatingsvoorwaarden : - u moet een schriftelijke (persoonlijke) toelating steeds bij u hebbe n - er mogen geen voertuigen in de groev e - het dragen van een helm is steeds verplich t - aan het materieel van de groeve mag nooit geraakt worden .
1 48
Geonieuws 21(8) . oktober 1996
beurzen en tentoonstellinge n
TO, me
S` .C4
06,t4e)t 1515
tot lauwe N
t G* aaitde «
7&4 c S4- 9,éut. Ddde
,
7/1e4a*ee
ee
te (17
'7f40wot )
s1330eI*00t . et f
06 10 B DE HAAN . AM#anta Hotel, Koninklijke haan 34 . 12e M I NERAMA-be ur^s van ACAM (Schoten). Info : Mevr. S . Swaenen, Hoge Kaart 73, 2930 Brasschaat . Tel .03/6517926 . 13 10 B BERGHM . Alpheusdal . 1NTERGEM -ACAM (Schoten) . Mevr . S . Swaenen, Hoge telalt 73, 2930 Brasschaat ra Info Tel, 0316517926 . De overige beurzen van begin oktober vond U in het vorige nummer van Geonieuws . 18-20 19 19 19-20 19-20 19-20 19-20 19-20 19-20 19-20 19-20 19-20 20 20 20 20 20 25-26 25-27 26 26-27 26-27 26-27 26-27 26-27 26-27
10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10
D A D D D A DK D H F F F D D A D ❑ CZ F D D D D A A F
OLDENBURG . Weser-Ems-Halte Beurs (M ) WIEN . Restaurant Wienerwald, Márzstr 15 Beurs (M) . ZWICKAU . Ballhaus "Neue Welt" 9-16 h Beurs (M ) FRANKFURT . Jahrhunderthalle Frankfurt-Hoechst 11-18 h Beurs (M-F-J-E) . FREIBURG-IM-BREISGAU . Stadthallengelánde . 10-18110-17 h . Beurs (M-F ) HIMBERGIWIEN . Volksha us, Erberpromenade 21 109-16 h . Beurs (M-F ) KOPENHAGEN . Kobenhavns Forum Hall . 10-18 h . Beurs (M-J ) SCHÁBISCH-GMUND . Stadtgartenhalie . 10-17111-17 h . Beurs (M-F ) SOPRON . Kultuurhuis Liszt Ferenc u . 1 . 10-17 h . Beurs (M) , tentoonst "Baikal" . YERRES (91) . Salon de I'Orangerie, Parc de la Grange aux Bols . Beurs (M-F ) TOULON-LA VALETTE (83) . Salie des Fêtes Charles Couro s TOURS (37) . Parc des Expositions de Rochepinard . Beurs (M-F ) BIELEFELD . Stadthalle (foyer) 10 .30-17 .30 h . Beurs (M-F-E-J) . DORTMUND . Westfalenpark . 10-17 h . Beurs (M-F-E) . KOFLACH . Volksheim Beurs (M) . OBERTSHAUSEN . Burgerhaus, Obertshausen Str 9-17 h Beurs (M-F ) ROSENHEIM . Stadthalle 11-18 h . Beurs {M-F ) PRAAG . Kultuurhuis Eden Ii Slavie 1 12-17110-16 h Beurs (M ) REIMS (51) . Champagnekelders Jacquard, 5 rue Gasset Beurs (M-F) . LUDWIGSHAFEN . Jahn-Sporthalle, Jahnstrasse 2 9-17 h . Beurs (M-F-E-J) . AACHEN . Eurogress, Monheimsallee 52 . 11-18 h . Beurs (M-J-E-F) . BERLIN . Fontane-Haus, Markischen Viertel . 10-18 h . Beurs (M-F-J ) BREMEN . Werld Trade Center, Birkenstr . 15 . 11-18110-18 h . Beurs (M-F-J-E) . GRAZ-UNTERPREMSTATTEN . Schwarzl-Freizeitzentrum 10-17 h/10-16 h . Beurs (M) . KLOSTERBURG . Banenbergerhalle . 10-17 h . Beurs (M-J-E ) LE MANS (72) . Complexe du C E Renault 20 rue du Spoutnik Ruilbeurs (M-F)
Geonieuws 21(8). oktober 1996
1 49
26-27 10 F LIMOGES (87) . Salie de restaurant Ets . Legrand . Beurs (M-F ) 27 10 NL AMSTERDAM . Sportcentrum Universiteit, De Boelenlaan 46 (bij RAI . GEA-beurs (M-F-J ) 27 10 ❑ GOTTINGEN . Blauen Turm , Platz der Gdttinger Sieben 5 . 10-17 30 h . Beurs (M-F) . 27 10 D MARBURG . Burgerhaus Marburg-Cappel 9-17 h . Beurs (M-F) . 27 10 D TRAUNSTEIN . Chiemgauhalle . 9-16 30 h Beurs (M-F) . 27 10 ❑ WUPPERTAL-ELBERFELD . Fuhlrott-Museum . Auer Schuistr 20 . 10-17 h Beurs (M-F ) 1-3 11 D MUNCHEN . Messegelnde 9-18 h . Beurs (M-F-J-E ) 1-3 11 GR ATHENE . Hotel Royal Olympic . 28 Diakou Street . 9-21/10-21110-21 h . Beurs (M-F-E y 02 11 D MAGDEBURG . Club "Otto-von-Guencke" , Hegelstrtasse 3 10-16 h . Ruilbeurs (M y 02-03 11 D BONN . Konrad Adenauer Haus, Fr .-Ebert-Allee 73 . Beurs (M-F) . 02-03 11 D GELSENKIRCHEN . Revierpark Nienhausen 10-17 h Beurs (M-F-E) . 02-03 11 A SANKT- POLTEN . Stadtsaal, Volklplatz 1 13-18110-16 h Beurs (M ) 02-03 11 D STUTTGART-FELLBACH . Schwabenlandhalle . 11-18111-17 h Beurs (M-F ) 02-03 11 F SURGERES (17) . Catel Park . Beurs (M-F ) 03 11 D BAD SOODEN-ALLENDORF . Veranstaltungshalle . 9-17 h Beurs (M I 03 11 D GELNHAUSEN-ROTH . Kinzighalle . 9-17 h . Beurs (M-F) . 03 11 NL WINTERSWIJK . Slotboomhal, Ambachtstraat 61 . Ruilbeurs (M ) 03 11 NL ZUTPHEN . Hanzehof, Coehoornsingel 1 10-17 h . Beurs (M-F ) 07-09 11 CZ TISNOV Sokolovna zaal 14-1919-1719-17 h Vrijdag alleen voor "vaklui' . Beurs (M ) 09-10 11 F CERNAY . Complexe Sportif. 9-1919-18 h . Beurs (M-F) . 09-10 11 D DORTMUND . Westfalenpark . Halle 2 10-17 h . Beurs (M) . 09-10 11 D ENNEPETAL . Haus Ennepetal 10-18111-17 h . Beurs (M-E) . 09-10 11 D HEIDENHEIM . Schlossgaststatte . 10-18111-17 h . Beurs (M-F) . 09-10 11 F ILLKIRCH-GRAFFENSTADEN . Salie des fétes municipale, 158 Route de Lyon 9-1919-1 8 h Beurs (M) . 09-10 11 D LEVERKUSEN . Forum, Am Buchelter Hof 11-18 h Beurs (M-F-J-E ) 09-10 11 A LINZ . Hotel Ramada, Europaplatz 2 . 10-17110-16 h Beurs (M) .
09-10 11 B VEGE``. 27ste Inter nineral (A .G .A.B .), Potais des Cangr s. 10-18 h . Info : De heer Midre HOUSSA, Avenue des Marteleurs 21, 44100 SERAING . Tel . 04/336238 0 09-10 11 B 09-10 11 GB
MONTIGNY-LE-TILLEUL . Foyer Culturel 9-18 h Ruilbeurs (M-F ) SUDBURY-ON-THAMES . Grand Hall , Kempton Park (renbaan) . Stainess Road East 1017 h . Beurs (M-F-E) . 09-10 11 F LANGON (41) . Salie des fétes . Beurs (M-F) . 09-11 11 F ANGERS (49) . Greniers Saint Jean Beurs (M-F ) 09-10 11 CH CHUR . Hotel Chru am Obertor, Welschdorfli 2 10-17 h Beurs (M ) 10 11 D DARMSTADT . Orangerie, Bessunger Strasse 10-17 h . Beurs (M-F) . 10 11 D HILDESHEIM . Veranslaltungszentrum Bergholzchen 9 .30-17 h . Beurs (M-F) . 10 11 D KASSEL Kulturhalle Niedervellmar, Jahnstrasse 11 10-17 h . Beurs (M-F) . 10 11 D LANDSHUT . Sporthalte . 11-18 h . Beurs (M-F ) 10 11 A LANGENLOIS . Josef-Rucker-Volksschule 9-17 h Beurs (M, géén J ) 10 11 A MICHELDORF . Volksschule . 9-17 h . Beurs (M ) 10 11 D SCHAAFHEIM-MOSBACH . MZH-Mosbach 9-17 h Beurs (M-F) . 10 11 A YBBS . Volksheim 9-17 h . Beurs (M ) 10-11 11 NI ENSCHEDE . Universiteit Twente, Hengelosestraat . 10-17 h Beurs (M) . 15-17 11 D BERLIN . Messe Berlin . Halle 11 1 {bij radiatoren) . 10-18 h . Beurs (M-F-J) . 15-17 11 F LYON (69) . Espace Téte d'Or, 103 Bd . de Stalingrad , Villeurbanne Beurs (M-F) . 15-17 11 1 TORINO (TO) . Padiglione G . Agnelli di Torino Esposizioni Beurs (M-F ) 16 11 D HEILBRONN-BOCKINGEN . Burgerhaus, Kirchsteige 5 . 10-17 h Beurs (M-F ) 16 11 CR JICIN (Croatie) . Vanaf 8 h . Beurs (M-F-J-E) . 16 11 NL ZWIJNDRECHT . Develstein College . Develsingel 5 Beurs (M-F) . 16-17 11 A HALLEIN . Salzberghalle 10-16 h Beurs (M) . 16-17 11 A KORNEUBURG . Rathaus 9-17 h . Beurs (M) . 16-17 11 D OBER-OLM (MAINZ) . Ulmenhalle . 10-17 h . Beurs (M-F ) 16-17 11 F CHATELLERAULT (86) . Salie Camille Pagé . Beurs (M-F-E) . 16-17 11 F TARBES (65) . Parc des Expositions, Bd . Kennedy . Beurs (M-F-MM ) 17 11 NL ECHT . 10-17 h Beurs (M) . 1ï 11 D KAMP-LINTFORT . Begegnungsstátte "Alte Scheune Kamp" . 10-17 h Beurs (M) .
1 50
Geonieuws 21(8), oktober 1996
mineraal van de maan d proustiet g.
corneli s
Deze maand kunnen we U mooie stukjes proustiet aanbieden . Proustiet is ee n zilverhoudend mineraal en komt dikwijls voor als secundair mineraal samen met gedege n zilver of verweerde zilverertsen . De chemische formule is Ag 3AsS 3 . Proustiet vorm t trigonale kristallen . De hardheid is 2-2 .5 en de densiteit 5 .55-5 .64 . Proustiet heeft ee n schelpvormige breuk en een goede splijtbaarheid . Kristallen zijn meestal prismatisch, rhomboëdrisch of skalënoëdrisch . Dikwijls vinden we ook dendritische vergroeiingen . De kleur is typisch en kan je best beschrijven als ee n dieprode wijnkleur . De streepkleur is rood . en proustiet vertoont een uitgesproke n metaalglans . De naam komt van de Franse scheikundige Proust, die het mineraa l ontdekt heeft . Proustiet kun je onder andere vinden in hydrothermaal omgevormd e afzettingen van zilverertsen . Het kan door zijn typische kleur gebruikt worden al s leidmineraai : het wijst op de aanwezigheid van zilver in de ertsmineralen . Enkele heel bekende vindplaatsen zij n Andreasberg, Harz, Duitslan d Freiberg . Sachsen, Duitslan d Pribram, Tsjechi ë Guanajuato . Mexic o Cobalt . Ontario, Canad a Waar het voorkomt in voldoende grote hoeveelheden kan men proustiet zelfs gebruike n als zilvererts . Meestal komt het dan voor in massieve aders vermengd met pyrargyrie t Vrije, goedgevormde kristallen staan bij vele verzamelaars hoog op het verlanglijstje . Proustiet heeft, zoals de meeste zilvermineralen, de vervelende eigenschap gevoelig t e zijn voor direct zonlicht . Je specimen van proustiet bewaar je dus best in een lade èn i n een zwart, lichtdicht doosje . De specimens die we U kunnen aanbieden komen van d e groeve Svornost in Jachymov . Tsjechië . ❑ p alle stukjes zitten vrijstaande kristalletjes .
I
Geonieuws 21(8) . oktober 1996
151
winterswijk (nl) 1996 johan maerten s Tijdens de Nederlandse oorlogsdoden-herdenkingsdag, vonden wij het gepast om ee n verrijzenis te organiseren en een doodgewaande een bezoek te brengen . Dat er op he t kerkhof alles behalve rust en ingetogenheid heerste leest u hierna wel . En mirakel of niet, de wederopstanding is een feit . "Uit het oog is uit het hart' zegt een gezegde, e n ondanks het feit dat er veel waarheid in schuilt wilden wij het tegendeel bewijzen . E n bewijzen hebben we nu voldoende om u hopelijk te overtuigen uw mening grondig t e herzien . WINTERSWIJK IS NIET DOOD MAAR LEEF T De bejaarde mineralogen onder ons zullen wel ooit het sprookje gehoord hebben ove r een groeve in Nederland waar je mooie mineralen kunt vinden die in België NIET (vaak ) voorkomen (ja de waarheid is hard maar het weze zo!) . Het is een feit dat vroeger op de beurstafels soms geoden te koop waren met daari n (blauwe) celestiet en calciet waarbij dan jaloers, tussen knarsende tanden, gemompel d werd : "Komt zogezegd uit Nederland, van Winterswijk of zoiets .'' . Nu ja Winterswijk is ver van het Vlaamse bed en daar bleef het voor de meesten bij . Va n zij die toch naar het beloofde land gingen werd niet veel meer gehoord . En zo stierf Winterswijk een levende dood in Vlaanderen .
Om de mythe zelf te beleven gingen wij al vroeg op stap en werden wakker dankzij d e koffie en gul aangeboden koekjes bij onze gastvrouw en -hee r Na ongeveer een drie uur rijden vanaf Antwerpen, onder een loodzware hemel, kwame n we uiteindelijk toch bij de steengroeve van Winterswijk toe . Dat we de groeve met eige n ogen konden zien en voelen was ai een eerste overwinning (de koffie van hier bove n kwam niet uit een `coffeeshop" en het was nog te vroeg voor een pousse-café) . De naam van de uitbatende maatschappij is (origineel!) 'Steengroeve " Het eerste wat ons, Vlamingen, opviel was het wel uitzonderlijk groot aantal wagens aa n de ingang van de groeve . Dit fenomeen van massaparkings is iets wat in België we l vaker voorkomt rond voetbalstadia . de grote ring rond Brussel en bij MKA kringavonde n maar bij een steengroeve? Nooit gezien! Tevens was er een zeer grote opkomst va n mensen, jong en oud . Het lijkt erop dat er in de steengroeven iets gratis te halen is (dat is . met uitzondering van een investering in zweet, wei de volle waarheid) . Een dagj e Winterswijk is in Nederland zowaar gelijkwaardig met een uitstap naar de Efteling, Walib i of Madurodam met als groot verschil dat alles echt is en dat je overal mag aankomen , trekken, duwen en kloppen zonder angst dat het kapot gaat . Het zicht op meer dan honderd mensen in de ongeveer rechthoekige put nummer Drie i n uitbating (er zijn er twee buiten dienst en een in wording) deed ons het ergst e vermoeden : ■ ongevallen , ■ drukte . • geen plaats . • geen specimen s Gelukkig is deze toestand niet dramatisch gebleken .
VONDSTMOGELIJKHEDE N Wat maakt de groeven voor beroeps- en amateur-geologen nu zo interessant ? In de eerste plaats is het natuurlijk heel bijzonder om in Nederland een in bedrijf zijnd e steengroeve te kunnen bezoeken . Dat het hier dan bovendien nog een groeve betref t waarin de Muschelkalk is ontsloten, de enige plaats in Nederland waar deze afzettin g aan de oppervlakte voorkomt, maakt een bezoek nog bijzonderder . Muschelkalk De oudste afzetting die in Winterswijk in het oosten van de gemeente aan d e oppervlakte komt, is het Bontzandsteen, een afzetting die ruim 240 miljoen jaa r geleden onder woestijnachtige omstandigheden is gevormd . De Muschelkalk werd ongeveer 235 tot 240 miljoen jaar geleden in ee n kustnabije, ondiepe zee gevormd . De kalksteen is hier niet door materiaal uit d e zee gevormd, door samengeperste schelpen bijvoorbeeld, maar doordat riviere n kalkrijk water . afkomstig uit het binnenland . in de ondiepe zee brachten . Bi j Winterswijk is deze formatie ongeveer 40 meter dik geworden . Beide afzettingen komen uit het Trias . Herinneren wij u eraan dat de Belgische kalksteen ontgonnen wordt in het no g oudere Carboon en Devoon . Het verloop van de lagen is in de vertikale wanden goed te zien .
Geonieuws 29(8), oktober 1996
1 53
MINERALE N PYRIET (FeS 2 . ijzersulfide) is ongetwijfeld het meest bekende mineraal uit d e steengroeve . "Verse" kristallen worden goudglanzend aangetroffen, plaatselijk wordt da n ook wel van Winterswijks goud gesproken . De kubusvorm is de meest algemene . Oo k oktaëders en pentagondodekaëders komen wel voor . In de meeste gevallen betreft he t vergroeiingen . In de hardere lagen komt de pyriet wel als concreties . pyrietkogels- o f knollen voor, Vanuit een kern heeft de vorming in buitenwaartse richting plaatsgevonden . MARKASSIET (FeS 2 . ijzersulfide) heeft dezelfde chemische samenstelling als pyriet . I n Winterswijk komen hanekamvormige kristalletjes voor op en in witte calcieten in celestiet , vaak in kleine holten . GALENIET (PbS, loodsulfide) komt als kleine kristalletjes voor in een harde laa g gesteente en is te herkennen aan de typische metaalglans bij verse breukvakken . SFALERIET (ZnS, zinksulfide) is in de Winterwijkse situatie een zeldzaam mineraal . Meestal is het glanzend donkerbuin tot bijna zwart met een matte glans . CALCIET (CaCO 3 , calciumcarbonaat) komt in verschillende kristalvormen en o p meerdere plaatsen voor . Bijna altijd is calciet hier kleurloos of melkwit . In de harder e kalksteenbanken bevinden zich soms kleine holten, waarvan de wanden met klein e puntige calcietkristallen zijn bezet (skalenoëders) . In de onderste laag van d e muschelkalkafzetting zijn natuurlijke breukvlakken ook vaak bezet met calcietkristalletjes . Ook komt calciet vaak samen voor met celestiet en soms zijn ze bedekt met strontianiet . De calcietkristallen zijn hier ook wel melkwit en ondoorzichtig, van wat groter e afmetingen en rhomboëdrisch van vorm . CELESTIET (SrSO 4 , strontiumsulfaat) [het bij ons mees t bekende mineraal] komt in verschillende vormen voor . Het werd in 1974 voor het eerst in Winterswijk gevonden . A Onder een dikke rode laag, bovenin het onderst e B ., kalksteenpakket . bevindt zich een niveau met knollen . di e hoofdzakelijk uit celestiet bestaan . In sommige gevalle n i kan men spreken van echte geoden . De kristallen hieri n b 0 rn d zijn of helder of rose of in zeldzame gevallen lichtblau w gekleurd . Dat de rose kleur overheerst is een gevolg va n een verkleuring door ijzerhydroxiden, afkomstig uit de bovenliggende dikke rode laag . I n sommige celestiet kristallen zit marcassiet en pyriet (soms als lange naalden) . Enkel e waargenomen vormen vindt U op de volgende bladzijde [HABERS, 1984] . STRONTIANIET (SrCO 3 , strontiumcarbonaat) is in Winterswijk voor het eerst in 199 2 gesignaleerd als kleine witte aggregaten van radiaalstralige transparante naaldjes o p celestiet of calciet kristallen . De doorsnede van de bolletjes is ongeveer een millimeter . Bij zeer sterke vergroting met een electronenmicroscoop zien we dat de naaldje s eigenlijk zeer spitse bypiramiden zijn . De strontianiet fluoresceert sterk wit onder ultr a violet licht bestraling . Dit maakt het gemakkelijk om het te determineren, daar de calcie t hier niet fluoresceert .
1 54
Geonieuws 21(8), oktober 1996
Enkele vormen van celestiet van Winterswijk
Geonieuws 21(8), oktober 1996
1 55
FOSSIELE N Er is een vrij grote variëteit wat betreft de fossielen die in de Winterswijkse kalkstee n gevonden kunnen worden . De Bontzandsteen die dagzoomt ontstond in woestijnachtige omstandigheden . In di t woestijnmilieu zal vroeger nauwelijks van dierlijk of plantaardig leven spraken zij n geweest . Fossielen uit de Bondzandsteen van Winterswijk zijn dan ook niet bekend . Anders is de situatie voor de Muschelkalk . Het ligt voor de hand zoals de naam vermeld, dat wat fossielen betreft . de nadruk ligt o p de resten van schelpdieren . Deze komen het meest voor en zijn ook het gemakkelijkst t e vinden . Naast ammonieten, schubben van vissen komen ook resten voor van sauriërs die zo' n 235 miljoen jaar geleden in en langs de Muschelkalkzee hebben geleefd . Wanneer me t enig doorzettingsvermogen op de juiste plaatsen wordt gezocht, zullen zeker d e pootafdrukken van enkele sauriërsoorten kunnen worden gevonden . Ook delen van he t skelet als tanden, schedels, ribben enz . zijn te verzamelen . HET ZOEKE N Zoals reeds hiervoor vermeld, is Winterswijk een eerder toeristische trekpleiste r geworden . Dit leidt tot soms hilarische situatie s • kinderen die ploeterend door de modderblubber dartelen , • kinderen die wanhopig hun ouders terugzoeke n • moeders op zoek door diezelfde blubber met modieuze lage schoene n • vaders die acuut het bestaan van hun kroost vergeten zijn zodra ze een boeiend e steen zien ligge n • kinderen die roepend en gillend krijgertje spelen (kwestie van ook een op iets ander s te kunnen kloppen dan enkel stenen ) • kinderen die krakelen over de gevonden bui t • opa's en oma's die wanhopig massa's gesteente meeslepen opgeraapt door d e jeudigere enthousiastelinge n • mensen die verschrikt kijken of die meewarend het hoofd schudden en 'woestelingen ' of 'slavenarbeid' mompelen wanneer ze ons de grote blokken zien los wrikken uit d e wand en die daarna met voorhamer en moker gaan vertroetelen, het zweet van he t voorhoofd wrijvend (dat van ons, niet dat van de "toerist" ) • bezoekers die nieuwsgierig in je bakje komen kijken naar de 'aanwinsten', en da n ontgoocheld weglopen (micromineralen verzamelen vereist wel enige opvoeding e n gewenning ) • mensen die met een bankhamertje van 250 g een blok van 50 kg te lijf gaa n De overgrote meerderheid weet gewoon niet wat te doen . En dat is jammer . Aan d e toegang van de groeve werd . door de geologische kring, een mooi didactisch panee l geplaatst . Dit bord bevat een goed gedocumenteerde uitleg over welke en waar e r vondsten verwacht mogen worden . Het was dus zeer rustig op de plaatsen waar er mooie mineralen te vinden waren . Dat i s jammer, want de vondsten bestonden ui t
1 56
Geonreuws 21(8) . oktober 1996
•
mooie celestiet . tot 15 mm vrijstaande glasheldere kristallen - soms blauw (celestiet i s grieks voor hemels (blauw) ) ■ calciet op celestiet en omgekeer d • strontianiet op celestiet en calcie t • pyriet op en in celestie t • marcassiet op en in celestie t De mineralen liggen niet voor het oprapen . Het kost enige moeite en inzicht om d e knollenlaag te localiseren, en de geoden zijn eerder zeldzaam in de huidige groev e nummer drie . Er kwam, tijdens ons bezoek ; meer blauwe celestiet voor dan kleurloze . Volgens ingewijden waren de vondsten vroeger VEEL beter (een uitspraak die bekend i s uit het mineralenlatijn van alle tijden) . HOE KAN DE GROEVE BEZOCHT WORDEN ? Zoals hierboven beschreven heeft de groeve - mede door veel wetenschappelijk e promotie - altijd zeer veel bezoekers getrokken . Dit werkte de veiligheid niet in de hand . en de toegang tot de aktieve groeve werd door een hoge omheining afgesloten . In overleg met het bedrijf werden door drie Winterswijkse amateurgeologen (nu d e Stichting Freriks) vanaf 1990 "open deur dagen" georganiseerd . De belangstellin g hiervoor bleek enorm te zijn . Waren het in het begin eerst "halve open dagen", o p verzoek van de verzamelaars werden dit hele dagen . De mensen kwamen uit het hel e land naar Winterswijk (nu zelfs uit België!) en kunnen nu op de eerste zaterdagen van d e maanden april tot en met november van negen tot half vijf zoeken .
Een idee dat in België ook een aantal groeven zou kunnen bes/uiten de poorten af e n toe te openen. Is dit iets voor de raad voor aardwetenschappen meneer de voorzitter ? Indien u niet kan wachten tot de Mineralogische Kring Antwerpen een uitstap organiseert naar Winterswijk dan komt u er hopelijk met volgende informatie wel . Winterswijk ligt in de provincie Gelderland nabij de Duitse grens . De reistijd is ongeveer drie uur vanaf Antwerpen via volgende reisweg : Antwerpen -(E19)-> Breda -(N59)-> 's-Hertogenbosch -(N50)-> Oss -(A50)->Nijmegen - > Arnhem -(A12 richting Apeldoorn)-> Zevenaar -(A18)-> Doetinchem-(N18)-> Varsseveld (N318)-> Aalten -> Winterswijk . Bij het kruispunt-met-verkeerslichten net voor Winterswijk-Centrum naar rechts (N319) . Dit is de Rondweg Zuid . Na ongeveer 2 .5 km verwijst een bord naar links naar Vrede n (Duitsland) en de steengroeve . Dit is de Bataafseweg . Sla aan de aanduidin g steengroeve rechtsaf . Dit is de Steengroeveweg die u volgt tot 200 meter voorbij d e hoofdingang van het bedrijfscomplex . Rechts zoekt u een plaatsje voor uw wagen . Wandel dan voorbij de slagboom, lees aandachtig het instructief paneel en geniet va n een zicht op groeven nummers twee (links) en drie (rechts) en schrijf u in aan he t wachthuisje . Vergeet nadien niet de persoon aan het wachthuisje te bedanken ! Zonder deze vrijwilligers kwamen wij NOOIT in de groeve . Uw vrijwillige financiël e bijdrage voor de lokale geologische kring is zeker welkom . Koo p
Geonieuws 21(8), oktober 1996
157
• •
het instructief boekje "De Winterswijkse Steengroeve" en oo k het tijdschrift Wetenschappelijke Mededelingen K N N V nr 178 met een bijdrag e geschreven door de heer Oosterink (een van de vrijwilligers die de groevetoegan g openhouden) in 1986 over De geologie van Winterwijk : De Trias-periode (geologie , mineralen en fossielen) . Deze publikaties staan boordevol nuttige inlichtinge n Voor onze duitstalige vrienden verscheen er in Lapis ook een beknopte beschrijving va n deze vindplaats (HABERS . 1982) . Een mineralogisch, geologisch en paleontologisch voorsmaakje is te bekomen in He t Museum Freriks, Groenlose Weg 86 te Winterswijk . Krijgt u er niet genoeg van? Bezoek dan ook eens de kleigroeve van de steenfabriek "D e Vlijt" . Daar wordt oligocene klei afgegraven . Zegt dit u onvoldoende? Dan gaat er al wat mee r licht branden wanneer de klei uit het Rupeliaan komt . Ja! Inderdaad, septaria o f kalkknollen zijn ook daar te vinden . In Nederland spreekt men steevast van "kazen" . D e wanden van de septa (inwendige holten of kamers) zijn bedekt met pyriet en calciet kristalletjes . Daarnaast zijn er ook (onstabiele) pyrietconcreties en gipskristallen t e vinden . Op sommige tijdstippen, afhankelijk van de laag die men op dat ogenblik ontgint, kunne n hier schelpfossielen gevonden worden . Ook haaietanden en otodonten - steentjes uit he t gehoororgaan van vissen - komen hier voor . Ook parelmoerglanzende fragmenten va n een grote nautilusschelp treft men aan .
Mijn dank gaat uit naar de heer C . Boer van Gea (Vindplaatsen Informatie Systeem) e n Ernest Fiers zonder wie deze uitstap minder succesvol geweest zou zijn .
NASCHRIFT OF . . . NASCHRIK ? Ja, schrik maar . De auteur heeft u bedrogen en heeft opzettelijk een fout in dit artike l geplaatst . 'Hoezo?" vraagt u zich nu af . "Een kwaadaardige fout, en dat in mijn kwaliteit s Geonieuws? Dat kan niet door de beugel! Meneer de hoofdredacteur . graag rechtzettin g der feiten alstublieft ." ❑ K, OK, al goed . Wij zullen de fout verbeteren en ze meteen oo k opbiechten . De kristaltekening nummer 1 van celestiet met geïndexeerde vlakken i s verkeerd . Hiernaast vindt lJ de juiste kristaltekening me t orthorhombische assen . • A [100 ] • B [010 j • C [001 1 Vormen : • pinakoïde a{100} : b{010} en c{001 } • prisma's o{011} ; d{101} ; m{210} ; 1{102} en h{012} "Ik zie geen verschil ." zegt U . Ook goed . Wij make n geen ruzie . Maar om de wetenschappelijke puntjes o p de les te zetten bieden wij u toch een rechtzetting met beknopte verklaring . 1 58
Geonieuws 21(8) . oktober 199 6
Bij het schetsen van de gevonden celestietkristallen, ging de auteur uit van een - zoal s achteraf bleek - verkeerde veronderstelling . Namelijk, dat het kristal volgens de B o f [010] richting uitgerokken is . Diepgaande literatuurstudie wijst uit dat dit perfect zou kunnen, doch dat deze vor m zeldzaam is . Een veel talrijker habitus is de uitrekking volgens de A of [100] richting to t latvormige of tabulaire kristallen . Speelt dit nu een rol met symmetrieklasse 21m21m21m 7 Dit zijn de Hermann-Maugin symbolen , ■ uit te spreken als 2 op em, 2 op em, 2 op e m • en te lezen al s • drie onderling loodrechte symmetrievlakken (de engelse 'mirror' of spiegel ) • drie onderling loodrechte twee-tallige asse n
'ecomen' van het
Neen . Mocht ceiestiet in het kubisch systeem voorkomen, dan maakt het geen verschil . Celestiet is echter een orthorhombisch dipiramidaal mineraal, wat maakt dat d e eenheidscelparameters langs de drie hoofdribben niet identiek zijn maar zich verhoude n als A :B :C = 1 .5616 :1 :1 .2823 . De A of [100] richting is dus anderhalf keer langer dan de B of [010] richting . De auteur vermoedt dus dat de gevonden tabulaire celestietkristallen uit Winterswij k langwerpig zijn volgens de A of [100] richting . Goniometrische analyse zou bevestiging kunnen geven, doch dit ligt buiten het huidig e bereik van de auteur . Weest gerust, een van de twee geïndexeerde figuren is zeker juist en wie absolut e zekerheid wil . die reist met goniometer en hamer naar Winterswijk . De begrippe n richting, habitus, symmetrieklasse, symmetrievlak, twee-tallige as, orthorhombisch . dipiramidaal, eenheidscel, goniometer en index worden in een themanummer van GE A (het tijdschrift van de Nederlands Stichting Geologische Aktiviteiten) ove r kristalmorfologie, zo eenvoudig mogelijk voorgesteld . Dit nummer is een aanrader ! REFERENTIE S BLJ RKE E A .J . (1985), "Kristalvormen", Gea 18(3), 89-12 4 HABERS E G .F (1982), "Coelestin aus Holland", Lapis 7(10}, 24 (1982) . OOSTERINK H .W . (1986) . "Winterswijk, geologie deel 11 : de trias-periode (geologie , mineralen en fossielen)", Wetenchappelijke Mededeling van de Koninklijk e Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, nr . 178, 120 pp .
Geonieuws 21(8), oktober 1996
1 59
geo-nieuws kort
Azuriet en linariet onderscheiden met eenvoudige middele n Linariet, PbCu(S0 4 )(OH) 2 en azuriet . Cu 3 (C0 3) 2 (OH) 2 zijn soms op zicht heel moeilijk va n elkaar te onderscheiden . zeker als het om niet goed gevormde kristallen gaat . De kleur i s in ieder geval identiek . Op bazis van het verschil in chemische samenstelling (linariet i s een sulfaat, azuriet een carbonaat) kun je echter gemakkelijk het onderscheid maken . Wanneer je op een afgebroken kristalletje een heel fijn druppeltje zoutzuur (HCI ) aanbrengt (een 5 X verdunde oplossing van commercieel verkrijgbaar zoutzuur volstaat) , dan verkleurt linariet waar het in contact is met HCI van azuurblauw naar wit. Azuriet los t in zoutzuur bruisend op (het bruisen wordt veroorzaakt door het vrijkomen van C0 2-gas) . Je kunt dit proefje ook op microschaal uitvoeren : je houdt het specimen zo onder d e stereomicroscoop dat een onbelangrijk kristalletje zichtbaar is, en je brengt een microdruppeltje HCI aan met behulp van bv . een tandenstoker . Je kunt dan gemakkelijk doo r je microscoop zien wat er gebeurt . Ook een klein los korreltje kun je op een klein glaze n schaaltje onder de microscoop behandelen . Nog een tip : héél kleine korreltjes kun je gemakkelijk "oppikken" met een lichtje s vochtige tandenstoker .
[H. Dillen] Vantasseliet en strunziet uit Duitslan d Sinds 1987 was vantasseliet uitsluitend gevonden in Bihain, België . Daar is n u verandering in gekomen : vantasseliet werd ook geidentificeerd in materiaal van d e groeve David . Warstein, Sauerland, Duitsland . Het gaat hier om kleine, porceleinachtige kogeltjes en, in zeldzame gevallen, kleurloz e tabulaire éénkristalletjes . Aggregaatjes zijn nooit groter dan 1 mm, en komen voor o p goethiet en limoniet . Via X-stralendiffractometrie en micro-analyse kon bevestigd worde n dat het om vantasseliet ging, en niet om de zeer gelijkaardige mineralen vashegyiet e n matulaiet . Op dezelfde vindplaats werd onlangs ook turkoois en strunziet aangetroffen . De strunzie t is er van een behoorlijke kwaliteit . met aggregaatjes van verscheidene millimeter groot . Het heeft de onderzoekers heel wat moeite gekost om met zekerheid het onderscheid t e maken met ferristrunziet en ferrostrunziet .
Ref. : Mineralien Welt Z(3) . 41 (1996)
1 60
[H. Dillen]
Geonieuws 21(8), oktober 1996
aanwinsten voor de bibliothee k
La miniera di Traversella e i suoi mineral i R . Torti, Gruppo Mineralogico Lombardo, 1973 . 54 pp . . 16 X 23 cm . Italiaanstalig . 800 0 ITL + verz . Brochure over de streek van Traversella (Noord-Italië) die nuttig is voor wie het gebie d bezoekt . Zowel geologische als mineralogische aspecten komen aan bod . Chemical weatherinq rates of silicate mineral s A .F . White, S .L . Brantley, Vol . 31 in "Reviews in mineralogy" . Min . Soc Am . . 1995, 58 3 pp ., ISBN 0-939950-38-3, 15 X 23 cm, Engelstalig . Prijs 21 USD + verz . Een studieboek en naslagwerk over de kristallografische en chemische fenomenen di e zich voordoen bij de verwering van silicaatmineralen . Structure, dynamics and properties of silicate melt s J F . Stebbins et al , Vol 32 in "Reviews in mineralogy", Min Soc . Am . . 1995 . 615 pp . , ISBN 0-939950-39-1, 15 X 23 cm, Engelstalig . Prijs 21 USD + verz
Een studieboek en naslagwerk over het gedrag van silicaatsmelten, zowel in en onder d e aardkorst als in het laboratoriu m Guide pratique du chercheur d'or en Frans e P .-C . Guioliard . Editions du B .R .G .M ., Orléans, 1994, ISBN 2-7159-0780-X, 126 pp . . Franstalig, 15 X 21 cm . Prijs ongeveer 700 BEF . in dit werkje vindt de goudzoeker-in-spe waar hij in Frankrijk zijn geluk kan gaa n beproeven en ook hoe het zou moeten lukken . Dit is een practische gids die ee n maximum aan informatie geeft als de goudkoorts je te pakken heeft . De inhoud in telegramstijl : goud - goud in Frankrijk - alluviaal goud - materieel informatie - wetgeving - waar (Frankrijk) ? - wedstrijden - nuttige adressen - bibliografie . Het stukje over "wetgeving" is interessant . De uitgever, het "Bureau de Recherches Minéralogiques et Minières" is wel de best geplaatste autoriteit op dit gebied ! Bernstein, fossile Harze aus aller Wel t G . en B . Krumbiegel . Goldschneck Verlag, 1994 . ISBN Duitstalig, 16 .5 X 24 .5 cm . Prijs 36 DEM + verz .
3-926129-16-6, 110 pp . ,
Alles wat u wilde weten over barnsteen maar nooit kon vragen vindt u in dit boe k historische aspecten ; eigenschappen, ontstaan, insluitsels enz . Geonieuws 21(8) . oktober 1996
1 61
Bernstein, ein Schatz an unseren Kuste n K . Rudat . Husum Verlag, Husum (D), 1985 (3e uitgave 1993), ISBN 3-88042-271-0 , Duitstalig, 17 .5 X 24 .5 cm . 24 DEM + verz . Analoog aan het vorige werk, met de nadruk op vondsten langsheen de Noordzeekusten . The magie of mineral s 0 . Medenbach, H . Mik, Springer Verlag, Berlin . 1986, ISBN 3-540-157301, 31 X 27 . 5 cm, 205 pp ., 110 kleurfoto's . Engelstalig . Prijs 49 .80 DEM . Dit boek verscheen oorspronkelijk in 1977 in een Duitstalige versie "Zauberwelt de r Mineralien" . Het is een luxe-kijkboek . met links tekst, en rechts telkens een bijna postergrote foto . De tekst kan als volgt warden samengevat : kristallografie en struktuur van mineralen , symmetrie en externe kristalvorm . fysische eigenschappen, voorkomen en ontstaan , mineraalnamen, systematiek, index . De tekst staat meestal los van de foto's . Het gaa t stuk voor stuk om prachtige tot perfekte opnamen . Dit boek is een origineel kadeau-idee , en de prijs is niet hoog t .o .v . de kwaliteit . Crystalloqraphv and crystal chemistr y F .D . Bloss, Min . Soc . Am ., 2d edition, 1994, ISBN 03-085155-6 . 545 pp ., 15 X 23 cm . Engelstalig . Prijs 22 .50 USD + verz . Een zeer compleet cursusboek over kristallografie en kristalchemie . Dit is dus gee n leesboek maar een serieuze kanjer van een kursus . Niet alleen de theoretisch e kristallografie wordt zeer uitgebreid behandeld, maar ook toepassingen bij de studie va n mineralen, fysische eigenschappen van stoffen, optische kenmerken . Het laatst e hoofdstuk is een inleiding tot de X-stralenkristallografie . Amethvs t W. Lieber, C . Weise Verlag . Munchen, 1994, ISBN 3-921656-33-8, 21 .5 X 28 .5 cm . 188 pp . . 150 kleurfoto's en talrijke andere figuren . Duitstalig . Prijs : 98 DEM . Gesigneerd exemplaar. indien U zoekt naar "Alles wat U wilde weten over amethyst" . dan is dit boek he t antwoord . Alle mogelijke facetten warden behandeld : geschiedenis, toepassingen , eigenschappen . vindplaatsen . Verschillende onderwerpen worden erg diepgaan d behandeld : zo weet je na 7 bladzijden dat over de oorzaak van de kleur van amethys t nog altijd discussie bestaat . Ook de postzegelverzamelaars komen aan hun trekken : e r bestaan blijkbaar massa's postzegels waarop amethyst prijkt . De 150 kleurfoto's van amethyst gaan nooit vermoeien . De scepter-amethyst me t turkoois van Bihain . die al een paar jaar op de affiche van Intermineral (Liège) prijkt, zo u in dit boek niet misstaan . Een prachtig en interessant werk . wel nogal duur !
1 62
Geonieuws 21(8), oktober 1996
MINERALEN-FOSSIELE N .le hobby ?
Je passie ?
Je beroep ?
Weikom in de wereld va n
NTERKRISTA
4 MINERALEN -TOEBEHORE N Daar is zoveel le zien 1 Ruwe mineralen, juwelen, gereedschap (hamers, beitels, steenhewerkingsmachines) instrumenten Coupes, microscopen, UV-licht, Geigerteller, kompassen, ultrasoonhaden), presentatiemateriaal (JOCSI-doosjes, standaards , sokkels), en/ . . INTERESSE '? Bel of schrijf ons voor een gratis katalogus . Ook welkom na telefonische afspraak in onze show-room . \YJij rijn r-1-inweziq op mineralenbeurzen . INTERKRISTA L M h :KAL:1-1)EBEHc2E '
ou
t s• e. r.ooo : moer , bn '
Olmenladn 8 3050 OUD HEVE'.LE E TEL+FAX:016/40 . 65 .39
15000 mineralen uit de erfenis van wijle n Georges Vanacker uit Brugge gaan me t een korting van minstens 30 % de deur uit ! De alfabetisch e lijst van al die systematisch e mineralen ligt nu reeds te r inzage bij Uw club . Iedereen is welkom , wei liefst op afspraa k (tel. 0501415628 , fax 0501427716 ) 10-12 hen 14-19 h zondag 15-18 h dinsdag geslote n 's zomers dagelijk s 10-12 hen 15-20 h U vindt ons oo k op mineralenbeurze n Mits voorlegging va n Uw MKA-lidkaart krijg t U (in de winkel) 10 % kor ting op juwelen en minerale n
Geonieuws 21(8), oktober 1996
1 63
van de bekendste vindplaatsen in de wereld : U .S .A ., Brazilië, Madagascar , Turkije, Centraal Afrika, Patagonië, België e n vele andere plaatsen . . ,
- afgewerkte schijven in alle mate n
GRU1TRODERFAAN 3 5 3670 MEEUWEN (LIMBURG ) tel . 8. Fax 011/79 Z4 6 8
tot bladen voor salontafel s - boomstammen in alle maten
Voor de hall, living en vitrinekast : Esthetische en dekoratieve stukken Bergkristal, van enkelkristal tol museumstukken, Arkansas, US A Amethist. Agaat, Toermalijn, Brazili ë Apophyllict, Gyroliet, Heulandiet, Mesoiiet, Skolcziet, Indi a Ayuamanjn, Granaat, Topaas, Toermalijn, Lapis lazuli . Pakistan, Afghanistan Charoiet, Rusland
Voor de verzamelaar : Mineralen van klassieke vindplaatse n Augelite, 'Wardiet, I .azuliet, Cubaniet en mineralen van andere vindplaatsen in Canad a Danhuriet, Seleniet, (Gips) en mineralen van andere vindplaatsen in Mexic o Astrophylliet, Stelleriet, Zilver, Goud en mineralen van andere vindplaatsen in GOS
Voor de systematieken : Meer dan 400 verschillende mineralen van beroemde vindplaatsen : Kola (GOS), Mont Saint Hilare (Canada) , Monte Somma (ltakië), Reichenbach (Duitsland )
Henricus Bracqstraat 10, B-9030 Mariakerke (Gent) Tel . +32 (0)9 227 32 1 0 Fax +32 (0)9 227 66 04
1 64
Geonieuws 21(8), oktober 1996
