TRIOGESPREK: PROF BRICE DE RUYVER EN OUD-STUDENTEN ANNEMIE SERLIPPENS EN LUK ALLOO
ONDER PROFESSOREN: PORTRETTEN VAN BUITENBEENTJES
STUDENTENPERS: OP BEZOEK BIJ SCHAMPER EN URGENT.FM
Gent Studentenstad
'Zodra ik in contact kwam met strafrecht, wist ik dat dat mijn ding was.’ (Annemie Serlippens)
G TRIOGE SPRE K
‘Een student mag me totaal tegenspreken. Als het maar onderbouwd is.’ (Brice De Ruyver)
Onder juristen: twee ex-rechtenstudenten en hun favoriete prof
‘Mensen zijn geen wetsartikelen’ 2 8 OKTOBER 2014
‘Als student moet je een plan hebben. Ik wou in een gevangenis werken.’ (Luk Alloo)
‘Een godganse dag in een kleine cel zitten, daar wordt niemand beter van.’ (Annemie Serlippens)
WWW.KNACK.BE
8 OKTOBER 2014 3
G TRIOGE SPRE K
zich heel passief opstelt en bij wie ik betrokkenheid mis. Ze zoeken geen meerwaarde meer, ze leggen geen verbanden. Ze lezen alleen wat ze moeten lezen om te slagen en verder niets. ‘Moeten we dat kennen?’ is haast de enige vraag die ze nog stellen. Zelfs als Annemie hier tijdens een gastles komt praten over de interessante projecten waar het Gentse parket mee bezig is, stellen ze haar amper vragen. Echt triestig. ALLOO: Let maar op dat ze je nu geen oude zak vinden. (lacht) DE RUYVER: Voor alle duidelijkheid: DOOR ANN PEUTEMAN EN JEROEN ZUALLAERT, FOTO’S LIES WILLAERT niet alle studenten die vandaag aan de universiteit zitten, zijn zo weinig betrokken. Er worden nog altijd heel televisiemaker Luk Alloo. Een beetje te goede scripties gemaakt, maar wel te k kom hier altijd graag terug’, lacht laat door wegwerkzaamheden, maar weinig. Sterker nog: elk jaar zijn er Annemie Serlippens, de persmagisenthousiast voor een gesprek met de steeds meer studenten die de eindtraat van de Gentse afdeling van het prof die hem naar eigen zeggen het streep niet halen omdat ze er niet in parket Oost-Vlaanderen, als ze een stoel meest heeft geïnspireerd. ‘Ik ging desslagen een scriptie in te dienen. Zodra bijtrekt in een vergaderzaal op de camtijds zelden naar de les. De eerste week ze moeten nadenken en een eigen pus aan de Gentse Universiteitsstraat. ging ik naar alle professoren luisteren en mening vormen, gaat het mis. Sommi‘Hier aan de universiteit ligt voor mij de op basis daarvan maakte ik een selectie. gen blijven zo wel zes jaar lang hangen. basis van alles. Ik heb hier rechten gestuDe rest van het jaar volgde ik alleen de Ik kan me moeilijk voorstellen dat zij deerd en daarna heb ik nog drie jaar als lessen van enthousiasmerende profesooit nog zullen afstuderen. assistente bij de vakgroep criminologie soren. Zoals Brice. De andere vakken gewerkt.’ In die tijd, begin jaren 1990, ALLOO: Dat zijn duidelijk jongeren die konden me niets schelen.’ Ook Annemie was dat departement nog klein en geen plan hebben. Ik had dat destijds Serlippens broste vaak de bescheiden. Pas nadat de zaak-Dutroux wel: ik wilde in de gevangelessen van docenten die veiligheid en justitie nadrukkelijk op de nis werken. In mijn jeugd klakkeloos uit hun syllabus politieke en maatschappelijke agenda heb ik jongens gekend die ‘Ik wil niet dat voorlazen. ‘Het had geen zette, zouden studenten massaal voor de begonnen met een fiets te mijn studenten enkele zin om die bij te richting criminologie kiezen. stelen, in een fout milieu op hun examen wonen’, zegt ze. ‘Maar van ‘Voor ons is die evolutie natuurlijk terechtkwamen en steeds Brice miste ik geen enkele heel positief’, zegt professor Brice De dieper in de problemen alleen maar les. En daar moest je iets Ruyver, die aan de UGent strafrecht, raakten. Ik wist toen ook al reproduceren voor overhebben, want die strafrechtelijk beleid en drugsbeleid hoe dramatisch de situatie in wat ik hen waren altijd heel vroeg op doceert. ‘Maar tussen de vierhonderd de Belgische gevangenissen heb verteld.’ de dag.’ studenten die zich nu voor het eerste was, en daar wilde ik iets jaar criminologie inschrijven, zitten ook aan doen. Uiteindelijk heb Vleit dat u, professor? veel jongeren die niet goed weten waarik mijn scriptie geschreven BRICE DE RUYVER: Wat kan aan ze beginnen.’ Tegenwoordig is er over de resocialisatie, reik zeggen? Ik was toen nog veel meer werk voor mensen met een integratie en rehabilitatie jong en onstuimig. (lacht) criminologiediploma dan pakweg vijfvan gevangenen. Helaas is er sindsdien Ik denk dat het vooral met de aard van tien jaar geleden. ‘Sindsdien hebben we niets veranderd. het beestje te maken heeft. Alles wat ik een enorme explosie gezien van wat ik doe, doe ik met passie. Anders stop ik ANNEMIE SERLIPPENS: Ik had ook een de veiligheidsindustrie noem: het er liever mee. Al moet ik zeggen dat de plan toen ik eind jaren 1980 rechten gevangeniswezen, politie, justitie maar huidige generatie studenten moeilijker ging studeren: ik wilde journalist worook de private veiligheidsindustrie. Veel voor iets warm te maken valt. den. Maar het is anders gelopen. Zodra van onze studenten komen daar terecht. ik in contact kwam met strafrecht, een LUK ALLOO: Dat verbaast me niets. Anderen vinden dan weer werk bij vak dat Brice doceerde, wist ik dat dat DE RUYVER: We leven in een tijdperk overheidsdiensten, bijvoorbeeld als premijn ding was. waarin maatschappelijke verandering de ventie- of veiligheidsambtenaar.’ regel is en we hebben meer informatie ALLOO: Kort nadat ik afgestudeerd Ondertussen is ook de tweede oudvoorhanden dan ooit tevoren. Maar toch was, heb ik de kans gekregen om student van De Ruyver gearriveerd: is er een groeiende groep studenten die adjunct-directeur in een gevangenis te
In de loop der jaren kregen duizenden studenten les van veiligheidsexpert Brice De Ruyver. ‘Een prof die zijn passie op zijn studenten weet over te brengen’, zeggen parketmagistraat Annemie Serlippens en reportagemaker Luk Alloo. Een rendez-vous over misdaad en veiligheid, over justitie en het gevangeniswezen. ‘De politiehervorming kwam er maar niet. Tot Marc Dutroux ontsnapte.’
‘I
4 8 OKTOBER 2014
BRICE DE RUYVER
worden. Ik heb dat toen niet gedaan en dat steekt soms nog. Dat ik die toelatingsexamens zo goed heb gedaan, komt waarschijnlijk omdat ik ervan uitging dat ik het toch nooit zou halen. Dus beantwoordde ik de vragen zoals Brice dat zou hebben gedaan.
1954: geboren in Opbrakel.
1973: studeert rechten en criminologie (UGent).
1992: directeur van het Institute for International Research on Criminal Policy.
Hoe dan?
Toen ik bijvoorbeeld de vraag kreeg hoe ik een gevangene met een bepaald profiel zou aanpakken, doorstreepte ik die gewoon. ‘Ik wil met die man praten, want anders kan ik dat niet weten’, schreef ik erbij. Dat had ik van Brice geleerd: mensen zijn geen wetsartikelen en dus moet je ook je emoties laten meespelen. DE RUYVER: Dat is het verschil tussen strafrecht en criminologie. In het strafrecht is elke zaak zwart of wit: iemand is schuldig of onschuldig. Bij criminologische vraagstukken heeft niemand de waarheid in pacht. Ik wil dus ook niet dat mijn studenten op hun examen alleen maar reproduceren wat ik hen heb verteld. Ze moeten zelf nadenken en een eigen analyse maken. Ik heb er geen enkel probleem mee als die lijnrecht tegenover de mijne staat, zolang hun analyse maar onderbouwd is. ALLOO:
2000: veiligheidsadviseur van premier Guy Verhofstadt (Open VLD).
2002: promoveert tot gewoon hoogleraar.
LUK ALLOO 1963: geboren in Blankenberge.
1988: studeert af als criminoloog.
1990: wordt researcher voor Paul Jambers.
2012: maakt met Alloo in de gevangenis, Alloo uit de gevangenis en Alloo in de vrouwengevangenis reportages over het Belgische gevangeniswezen.
U bent nooit het soort academicus geweest dat zich opsluit binnen de muren van de universiteit. Is dat een bewuste keuze?
WWW.KNACK.BE
2014: maakt Alloo bij de wegpolitie.
op de pijnpunten van Justitie en er verandert niets. De politici luisteren gewoon niet naar je. Ik geloof hen niet meer. Hun ego is blijkbaar te groot om rekening te houden met de mening van specialisten. DE RUYVER: Het verhaal is complexer dan dat. Justitie is vandaag nog steeds een bedrijf uit het begin van de 19e eeuw, waar men zo nu en dan wat nieuwe machines heeft binnengebracht, maar de productieketen nooit heeft gemoderniseerd. Sinds begin jaren 1970 heeft de politieke wereld niet meer omgekeken naar Justitie. Daardoor aanvaarden sommige generaties binnen Justitie niet dat de politiek zich nog met de zaak bemoeit.
BRICE DE RUYVER (L.)
‘Een groeiende groep studenten is passief en mist betrokkenheid.’
ANNEMIE SERLIPPENS 1971: geboren in Oudenaarde.
1994: studeert rechten en specialiseert zich in strafrecht.
1995: assistent aan de vakgroep Criminologie en advocate aan de Gentse balie.
1999: wordt substituutprocureur des Konings bij het parket van Gent.
2004: wordt referentie▲
DE RUYVER: Als je een kans krijgt zoals ik tijdens de regering-Verhofstadt, moet je die grijpen. Als veiligheidsadviseur van de premier kreeg ik toen carte blanche van alle hooggeplaatsten. Daardoor hebben we veel dingen kunnen doen die anders totaal onmogelijk waren geweest. Zelfs in de moeilijke periode na de aanslagen van 11 september 2001. Maar de decennialange stilstand die daaraan was voorafgegaan, kun je natuurlijk niet in één keer tenietdoen. Tot midden jaren 1990, toen de zaakDutroux voor een ommekeer zorgde, hadden we niet eens een veiligheidsbeleid. SERLIPPENS: Ondertussen is er bij Justitie al veel verbeterd. Echt waar. DE RUYVER: Ja, maar ik heb vaak de indruk dat de politieke wereld nu denkt dat al het werk al is gedaan. Terwijl het pas begint! ALLOO: Brice, jij hamert al veertig jaar
magistraat drugs bij het parket van Gent.
8 OKTOBER 2014 5
G TRIOGE SPRE K
zijn dat er meestal heel veel. Maar het probleem is natuurlijk groter dan dat: ons hele gevangenissysteem is compleet achterhaald. Mensen kunnen zich er niet voorbereiden op het leven na de gevangenis en komen er dan ook niet beter uit. DE RUYVER: De capaciteit van onze drughulpverlening is ook veel te klein. In Gent zijn de experimenten van Annemie met drugverslaafden zo succesvol dat je haast langs Justitie moet passeren om van je drugprobleem af te raken. Dat is natuurlijk ook de bedoeling niet. Laat staan dat we dat zouden kunnen betalen.
sen dat willen, wordt er almaar strenger opgetreden en harder gestraft. Net voor DE RUYVER: Om echt iets te kunnen de verkiezingen van 25 mei heb ik Bart veranderen, moet de context goed zitten De Wever daarover nog geïnterviewd. En wat bleek? Die man heeft nog nooit en heb je vooral de steun van de hele een gevangenis bezocht. Zo werkt de regering nodig. Anders kun je het wel politiek: ze luistert naar de onderbuik schudden. Als onder Verhofstadt de crivan Vlaanderen en bouwt dan maar minaliteit in de een of andere gemeente meer gevangenissen. plots toenam, liet hij mij meteen ontbieden. Alsof ik er hoogstperSERLIPPENS: Bart De Wever zou zich soonlijk verantwoordelijk voor beter eens een paar dagen in een gevanwas. (lacht) Wat ook helpt, is een genis laten opsluiten, zoals ik heb crisismoment. Zoals destijds met gedaan om de nieuwe gevangenis van de politiehervorming. Hoewel er Beveren te testen. een akkoord over was, lukte het ALLOO: In elk geval hebben we nood ons niet om ze ook te implementeaan een politicus die tegen de publieke ren. Tot Marc Dutroux ontsnapte. opinie in durft te gaan en openlijk zegt De publieke opinie vindt ook De bevolking was verontwaar- LUK ALLOO niet dat iemand die strafbare dat het huidige systeem niet werkt. Soms digd, België was weer eens de ‘Passie alleen feiten pleegt, geholpen moet mis ik de droge regeringsmededelingen niet genoeg. risee van de rest van de wereld, is worden. Hoe komt dat? uit de tijd van Gaston Eyskens: ‘GoedenEr moet ook en toenmalig premier Jean-Luc visie zijn.’ avond, dames en heren. Momenteel hebSERLIPPENS: Dat komt vooral Dehaene vond het welletjes. Plots ben we 70 procent recidive en verlaten doordat mensen tegenwoorwas de hervorming een feit. de gedetineerden de gevangenis met dig zo bang zijn. Om bestolen enkel een plastic zak. Tenzij we nu monof overvallen te worden, bijvoorbeeld. SERLIPPENS: Je kunt toch niet ontkensterlijk veel investeren, zullen zij Niet verwonderlijk natuurlijk, als je ziet nen dat het helpt als de minister van opnieuw misdaden plegen.’ hoe sommige feiten in de media worden Justitie iemand met passie is? opgeklopt. ALLOO: Passie alleen is niet genoeg. Er SERLIPPENS: Het is inderdaad van het moet ook visie zijn, en dat mis ik de laatgrootste belang dat we de problemen en DE RUYVER: Het subjectieve onveiligste jaren. Er is geen masterplan. Weet je de gevoeligheden van Justitie goed uitheidsgevoel is een heel moeilijk fenowat we nodig hebben? Een soort Bono – leggen. Ik probeer dat zo veel mogelijk meen en als beleidsmaker kun je daar maar dan wel de Bono uit de jaren 1990 – te doen, maar dat is niet altijd makkeniet veel aan doen. Het onveiligheidsgedie Justitie bovenaan op de agenda zet, lijk. Zo kijkt men raar op wanneer ik als voel heeft meer met levenskwaliteit te specialisten samenbrengt en ervoor zorgt parketmagistraat beweer dat het in de maken dan met de kans dat je het slachthuidige omstandigheden dat er iets verandert. Zeker wat de gevanoffer wordt van criminaliteit vaak totaal zinloos is om genissen betreft, want een samenleving is of calamiteiten. Als je het iemand op te sluiten in een maar zo mooi als haar gevangenissysfinancieel moeilijk hebt, voel ‘Een gevangenis. teem. Ondertussen zitten er al 11.000 je je onzeker en daardoor samenleving mensen in onze gevangenissen. Een op de ook onveiliger. Vandaar dat ALLOO: Dat is nochtans zo. is maar zo drie komt daar voor het eerst in aanrahet onveiligheidsgevoel SERLIPPENS: Ja, en als je king met drugs, maar gevangenen met altijd stijgt in economisch maar genoeg uitleg geeft, mooi als haar een drugsprobleem worden niet geholmoeilijke tijden. In 2008 heb zien veel mensen dat uiteingevangenispen. Dat staat zelfs zwart op wit in een ik bijvoorbeeld onderzoek delijk ook in. Er zal altijd systeem.’ Vlaams decreet: drugverslaafden worden gedaan naar de veiligheid in een groep zijn die we in de pas geholpen als ze uit de gevangenis Oostende. In die periode gevangenis moeten stoppen zijn. Daar word je toch wanhopig van? sprak Jean-Marie Dedecker om de maatschappij te over ‘het Palermo aan de beschermen, maar we moeSERLIPPENS: Daarom proberen we hen Noordzee’, terwijl de veiligheid er ten er wel voor zorgen dat de tijd die ze ook uit de gevangenis te houden. In objectief gezien enorm meeviel. Dat de in de gevangenis doorbrengen, zinvol Gent werken we met een drugsbemensen zich onveilig voelden, had wordt ingevuld. Niemand wordt er handelingskamer, waar tijdens de zitting vooral te maken met het sociaal weefsel: hulpverleners aanwezig zijn. Druggebeter van als ze de godganse dag in een er wonen veel ouderen en vrouwen, en bruikers worden niet meteen veroorkleine cel opgesloten zitten. Daarvan de kloof tussen arm en rijk is er ook heel deeld maar moeten een tijdlang om de worden ze alleen maar gefrustreerder en groot. twee weken langskomen om te vertellen uiteindelijk staan ze weer op straat zonhoe het met hen gaat en wat ze allemaal der dat er iets is veranderd. ALLOO: Maar het is toch niet omdat doen. Met de hulpverleners stellen ze mensen zich niet veilig voelen, dat poliALLOO: Mensen zeuren ook vaak dat een behandelingsplan op voor alle tici daaraan moeten toegeven? Op het gevangenen te veel luxe zouden hebdomeinen van hun leven waarin ze provlak van justitie is het beleid echt heel ben. In de gevangenis van Beveren, bijblemen hebben – en bij druggebruikers populistisch geworden: omdat de menvoorbeeld. Maar is het niet normaal dat
▲
Hoe belangrijk is de persoonlijkheid van de minister van Justitie?
6 8 OKTOBER 2014
je wat tv mag kijken op je computer als je 22 uur per dag in een cel zit? SERLIPPENS: Het is nog geen hotel, hè. ALLOO: Natuurlijk niet. (zucht) Ik heb het echt moeilijk met de manier waarop de media over politie, justitie en gevangenissen berichten. Ongehoord is dat. SERLIPPENS: Daar ben ik het helemaal mee eens. De media hebben het alleen over de dingen die fout lopen. Daardoor hebben veel mensen een heel negatief beeld van justitie. Aan de positieve initiatieven en alle dossiers die wél opgelost raken, wordt haast nooit aandacht besteed. Daarom is het ook ontzettend belangrijk dat politici daar heel goed over communiceren. DE RUYVER: Dat ligt natuurlijk niet altijd makkelijk voor een politicus die nog herverkozen moet worden. SERLIPPENS: Dat weet ik, maar het is toch noodzakelijk om de publieke opinie mee te krijgen? Als er bijvoorbeeld een nieuwe open gevangenis wordt aangekondigd, zijn de buurtbewoners daar meteen tegen omdat ze vrezen dat er gevaarlijke gevangenen door hun straten zullen dwalen. Dus is het aan de politiek om uit te leggen waarom de maatschappelijke re-integratie van gedetineerden zo belangrijk is. Uiteindelijk zijn de meeste gevangenen ook maar gewone mensen. Als ze gestimuleerd worden om hun leven een nieuwe wending te geven, zullen ze misschien geen misdaden meer plegen.
dingen die mensen soms doen voor ze het vroeger werkte, heeft geïntroduceerd. Wat hij brengt, is de realiteit des levens. goed en wel beseffen. En dat kun je maar doen als je naast proDE RUYVER: Dat is net waarom we misdaden zo fascinerend vinden en waarom een fessionaliteit ook gedrevenheid en passie hebt. De dag dat je je niet meer aan studie als criminologie zo dingen ergert – wat ik me niet echt populair is. We kunnen ons kan voorstellen – is je leven wel niet alleen met de slachtoffers heel triest. identificeren maar – als we eerlijk zijn – ook met de daders. SERLIPPENS: Ik begrijp wat je bedoelt: je mag nooit blindelings ALLOO: Jammer genoeg krijg meelopen in een systeem. Dat geldt je in de media nooit de kans ook voor justitie. Je moet altijd om uitgebreid te praten over alert blijven voor de dingen die de psychologie van de crimifout lopen, en je moet daar ook iets neel. Hoogstens eens vijf aan proberen te veranderen. minuten in Terzake of Reyers ANNEMIE SERLIPPENS Laat. ALLOO: Jij bent de luis in de pels! ‘Bart De Wever (lacht) Is het blootleggen van die zou zich beter eens een paar psychologie wat u in Alloo in SERLIPPENS: Bij het Gentse parket dagen in een de gevangenis probeert te hebben we toch al wat zaken gevangenis doen? gerealiseerd die nieuw zijn voor laten België en zelfs voor Europa. Op ALLOO: De bedoeling van opsluiten.’ zich is het natuurlijk de politiek die programma’s is in de eerdie voor een ommekeer moet zorste plaats om wat nuance te brengen. Alloo in de gevangenis is niet gen, maar soms kun je ook van onderuit belerend. Al kunnen de kijkers uit de heel veel doen. woorden van de gevangenen wel afleiALLOO: Dus is de vraag: hoe redden we den dat de ene pech heeft gehad, terwijl het land? Wie zou een goede minister de andere bewust voor het slechte pad van Justitie zijn? heeft gekozen. DE RUYVER: Dat is niet simpel. (denkt na) Vandaag is de grootste uitdaging voor de Had u hetzelfde soort reportages kunnen maken als u geen criminologie had minister van Justitie om de hervorming gestudeerd? op kruissnelheid te krijgen. Dat betekent onder meer dat er een grote doorbraak ALLOO: Dat denk ik niet. Zonder duiding en kennis maak je zoiets niet met moet komen op het vlak van de informadezelfde bevlogenheid. Had ik geen tisering. criminologie gestudeerd, dan ALLOO: Mij lijkt het een goed idee om waren de reportages misschien Justitie te laten leiden door iemand die Klopt het dat iedereen een gematigder en braver geweest. geen politicus is. Een technocraat dus. misdaad kan plegen? Dat het soms een kwestie is van op het Wat leer je uiteindelijk in de SERLIPPENS: Dat vind ik ook een goed verkeerde moment op de vercriminologie? Waarom mensen idee: iemand die de materie door en door keerde plek te zijn? soms een kapitale fout maken in kent, en ervoor wil gaan. hun keuze tussen goed en DE RUYVER: Wie kruipt er ALLOO: Ja, en die vier jaar uit de pers kwaad, en waarom ze flirten met blijft en zijn eigen visie uitwerkt. nooit eens dronken achter het de grijze zone tussen wat mag en (grijnst) Iets voor jou, Brice? stuur? Wie heeft er tijdens een wat niet mag. Dat heb ik hier aan ruzie nooit eens het gevoel dat BRICE DE DE RUYVER: Kom jij dan op mijn kabinet de universiteit geleerd. Ik weet zitten? (lacht) hij de ander wil wurgen? Die RUYVER dus waarover ik het heb. Als ik dingen gebeuren en kunnen ‘Ik ben totaal ALLOO: Meteen! ongeschikt met cipiers en gevangenen praat, de meesten van ons overko- voor het DE RUYVER: De waarheid is dat ik absoken ik de nuances al en kan ik luut ongeschikt ben voor het politieke men. Al zijn er ook vormen politieke me gemakkelijker in hun leef- bedrijf. Het is ongelooflijk wat je daar van criminaliteit waarvoor je bedrijf.’ wereld verplaatsen. bewust een paar drempels allemaal over je heen krijgt. Ik heb op dat moet overschrijden. Mensenvlak kansen gekregen en ik heb ze laten DE RUYVER: In Luks reportages handel, bijvoorbeeld. Dat doet niet ieder- voel je echt zijn passie, net als het feit dat voorbijgaan, want ik ben er heel zeker een. hij niet kan leven met wat hij als onrecht- van dat ik in dat milieu echt ongelukkig vaardig beschouwt. Dat is duidelijk zijn zou zijn geweest. De kans dat ik wél had ALLOO: Maar in een dronken bui een auto stelen, een passionele moord plegen brandstof. Ik ben trouwens altijd een ver- kunnen doen waar zovelen niet in zijn of meedoen aan een bankoverval om een dediger geweest van het soort journalis- geslaagd, is bovendien niet erg groot. Zo vriend uit de nood te helpen, dat zijn tiek dat Paul Jambers, bij wie Luk realistisch ben ik wel.
WWW.KNACK.BE
8 OKTOBER 2014 7
Helemaal klaar voor je academiejaar? Slechts
€5
Lees Knack, Knack Weekend en Knack Focus 4 weken lang. promotie.abonnementen.be Voordeelcode : 1A14ZDV
G D E (A)TYPISCHE PROF
BOEKENWURM BART KEUNEN
‘Gefluister? Dan is mijn les niet interessant ’
Een auditorium van duizend studenten muisstil krijgen voor een uiteenzetting over Baudelaire of Cervantes? Literatuurprofessor Bart Keunen wordt geprezen door zijn studenten. ‘Je moet je altijd afvragen: wat hebben zij eraan?’ Door Stefanie Van Den Broeck, foto Lies Willaert
‘T
sant genoeg zijn. Ik kan niet tegen het gezeur over de studenijdens mijn lessen snappen heel wat studenten voor het ten van vandaag. De uitdaging is wel groter geworden: veel eerst hoe dat nu echt zat met die windmolens van Don literaire kennis was vroeger gemeengoed, maar nu allang niet Quichot, of met al die soorten uitgestorven liefdes. Ze meer. Ik probeer zo veel mogelijk rekening te houden met de hebben vaak een heel grote honger naar kennis, en ik mag die manier waarop jonge mensen informatie inwinnen. Kennisstillen. Dat is fantastisch. Omdat ik zeer algemene literatuurvakken geef, moet ik verwerving is veel gefragmenteerder geworden. Films, games, het mezelf voortdurend bijscholen. Je kunt nooit álles kennen en internet, de krant, de school: al die kanalen bieden kennis aan. dat maakt het net zo boeiend. Als kind verslond ik al atlassen, Gelukkig ben ik zelf ook een omnivoor als het op kennis aankomt. later werden dat romans en filosofische werken. Daarvan je Dus vind ik het boeiend om voor mijn lessen het perfecte film- of beroep kunnen maken, is muziekfragment te kiezen. natuurlijk een droom. En Al blijft de klassieke kennog altijd blok ik één dag nisoverdracht het belangper week. Het oeuvre van rijkste. Mijn studenten een filosoof, bijvoorbeeld. moeten weten dat BaudeDat probeer ik dan geschelaire rond 1850 aan het matiseerd in mijn geheuschrijven was. En dat je de gen te krijgen. renaissance en de romanDe combinatie van ontiek niet zomaar over één kam mag scheren. derzoek en onderwijs is Uiteraard zijn de stuvoor mij cruciaal. Er zijn denten in de loop der landen waar je twee aparte jaren veranderd. Ze hebsoorten academici hebt: ben minder ontzag voor onderzoeksproffen en onderautoriteit – proffen zijn wijsproffen. Maar dat lijkt ook niet langer mandarijme geen goede zaak. Zelf nen die alles op hun eigen heb ik altijd onderzoek eilandje beslissen – en ze gedaan naar zaken die intezijn nieuwsgierig naar ressant zijn voor de inter- BART KEUNEN ‘Proffen zijn niet langer mandarijnen die alles zelf beslissen.’ álles. Maar hun geheugen nationale gemeenschap én is erop achteruitgegaan. Je voor mijn studenten. Zo hebt nog altijd grote talenten, maar ik merk dat studenten heb ik een handboek samengesteld dat ik eerst uitvoerig heb steeds vaker niet meer opdagen voor hun examen. Ze slagen uitgetest op mijn studenten en dat later is uitgegeven in het er niet in om de leerstof geblokt te krijgen. We zouden veel Engels, bij een grote Amerikaanse uitgeverij. Zo werd het ook meer moeten samenwerken met de middelbare scholen, om interessant voor onze universiteit. Tegenwoordig wordt er te hen daar beter op voor te bereiden. vaak omgekeerd gewerkt: docenten kiezen eerst een interesIk hoop dat ik mijn studenten vooral een permanente sant onderzoek en geven er dan les over. Maar dat is geen nieuwsgierigheid kan meegeven. En zelfvertrouwen, zeker goed spoor. Je moet je altijd de vraag stellen: hebben de stuals het op cultuur aankomt. De meesten hebben dat niet denten er iets aan? Ik laat mijn studenten trouwens ook deelals ze hier toekomen. Door hen bijvoorbeeld ook stages nemen aan mijn onderzoek, als onderdeel van hun evaluatie. te laten lopen en mee onderzoek te laten doen, hoop ik Dan moeten ze zélf in de literatuur of de maatschappij duiken, dat ze minder snel geïntimideerd zullen zijn. Dat ze en op zoek gaan naar nieuwe voorbeelden en toepassingen. weten dat ze al die kennis geordend kunnen krijgen Een aula van duizend studenten bij de les houden, dat is in hun hoofd. Dat is een belangrijke troef voor stuzeker een uitdaging. Bij zo’n grote groep merk je meteen wandenten letteren en wijsbegeerte, ook op de arbeidsneer de aandacht verslapt. Dan beginnen ze te fluisteren. En markt. Zij worden de typische allrounders die het grote dat zwelt heel snel aan. Maar dan steek ik toch de hand in eigen verhaal achter de dingen moeten zien.’ boezem: ik moet er maar voor zorgen dat mijn lessen interes-
WWW.KNACK.BE
G D E (A)TYPISCHE PROF
FILOSOOF BALU
‘Ik probeer mijn studenten kwaad te maken’
Professor Balagangadhara Rao, Balu voor de vrienden, verhuisde op zijn 24e van India naar Gent om filosofie te studeren. In 2003 richtte hij het onderzoekscentrum Vergelijkende Cultuurwetenschap op. ‘Ik deel de examenvragen al uit tijdens de eerste les.’ Door Stefanie Van Den Broeck, foto Lies Willaert
‘A
Wat heb je daar in hemelsnaam aan? Nee, het gaat om de echte ls zeventienjarige ben ik thuis weggegaan, om met menverschillen en gelijkenissen. Over de manier waarop we sen in armoede te werken. Zo ben ik marxist geworden, omgaan met de wereld. maar in India had ik geen toegang tot Duitse filosofische You love me or you hate me. En er zijn wel een aantal mensen werken. Toen leerde ik een Vlaams meisje kennen – zij is intussen die me haten. Maar de studenten vergeten me in elk geval mijn vrouw – dat me aanraadde om in Gent filosofie te studeren. nooit. Mijn lessen zijn provocerend, maar dat is heel doelSindsdien is intellectueel-wetenschappelijk onderzoek mijn leven bewust. In het begin probeer ik de nieuwe studenten kwaad geworden. Dat wil ik tot aan mijn dood blijven doen. En ik wil te maken. Dan zeg ik dat ze nooit hebben geleerd hoe ze een mijn liefde voor kennis heel graag doorgeven. tekst moeten lezen. Alleen door hun zelfbeeld af te breken, De studenten van vandaag zijn rijper dan die van mijn kan ik hun iets anders generatie. Ze zijn meer leren. Dat doet natuurin tune met de wereld. lijk pijn. Net als Het is moeilijker om bepaalde stellingen hen echt aan te spredie ik opwerp. Dat ken, maar als dat toch Aziatische religies een lukt, is hun engageuitvinding zijn van ment heel groot. Europese professoren, Alleen krijg ik een bijvoorbeeld. Zo ontmaagzweer van het feit dekken ze verrassende dat briljante studenten dingen over zichzelf hun passie verliezen, en hun cultuur. En omdat ze niet genoeg ze leren ook flexibel intellectueel voedsel te zijn, iets wat krijgen. Niet alle probij Europeanen vaak fessoren zijn goede lesmoeilijk ligt. gevers. Zelf wil ik dat Heel wat collega’s wel zijn, door altijd te vinden dat ik een goeblijven zoeken. roe ben, een sekteleiSamen met mijn der. Onzin natuurlijk. studenten ga ik op De laatste tien jaar ben zoek naar waarheid: BALAGANGADHARA RAO ‘In het ideale geval is er één professor voor acht studenten, ik wel sterk geïnteresdat is de kern. Maar vier jaar lang.’ seerd geraakt in het dat kun je niet doen spirituele, maar dat heeft niets met religie te maken. Het is een door duizend studenten in één auditorium te zetten. Dat vind zoektocht naar geluk. Als docent probeer ik mijn studenten ik middeleeuwse praktijken, die zelfs in India niet meer voorook te helpen met de hindernissen die ze op hun pad tegenkomen. In het ideale geval is er één professor voor acht stukomen. Ik weet dat ik daarmee een academische wet overdenten, vier jaar lang. Dan kan die niet jaar na jaar dezelfde treed: eigenlijk mag de band met studenten niet te persoonlijk cursus afdreunen, maar moet hij hun echt iets te bieden hebworden. Maar voor mij is een leraar iemand die je persoonlijk ben. Anders kan hij na twee maanden vertrekken, met een moet raken, geen Google-machine. Anders kun je net zo goed burn-out. Studenten komen naar de universiteit om te ontdekje cursus blokken aan de Côte d’Azur. Al die jonge mensen ken wat wijsheid is, maar nu raken ze dat enthousiasme veel komen naar de universiteit met hoop in hun ogen. En hun te snel kwijt. ouders vertrouwen mij. Dan is het mijn morele plicht om daar Ik vergelijk de Europese en de Indische culturen, en ik wil iets tegenover te stellen. Daarom deel ik de examenvragen al mijn studenten leren omgaan met de verschillen. Ze moeten er uit tijdens de eerste les. Als de studenten de volgende dag niet alleen over lezen, ze moeten het ook echt ervaren. Dat is examen willen doen, mag dat. Maar dat lukt niet, want de geen antropologie, een totaal waardeloze wetenschap als je het antwoorden staan niet in de cursus. mij vraagt. Hoe leven de Amerikaanse indianen? Wat eten ze?
10 8 OKTOBER 2014
POLITICUS TOM BALTHAZAR
‘Proffen met een mening zijn het interessantst’
De Gentenaars kennen hem als schepen van Stadsontwikkeling, Wonen en Openbaar Groen. Maar studenten kennen Tom Balthazar (SP.A) vooral als professor gezondheidsrecht. ‘Je moet proberen om gespecialiseerd én universeel te denken.’ Door Stefanie Van Den Broeck, foto Lies Willaert
‘H
uit mijn ervaring als advocaat. Ik ben trouwens vooral met et is best aangenaam om geregeld uit mijn politieke lokaal beleid bezig, wat weinig of niets met mijn lessen te cocon te breken en te praten met mensen die minder maken heeft. Mocht ik nu in de Commissie Justitie zitten en bezig zijn met de waan van de dag. Toen ik in 2006 een openbaar standpunt hebben ingenomen in het euthanasieschepen werd in Gent, ben ik gestopt als advocaat – een mens debat, zou dat misschien iets moeilijker liggen. Al denk ik niet kan niet alles combineren – maar ik wilde heel graag deeltijds dat studenten het erg vinden als een professor voor zijn blijven werken als docent. Ik vind gezondheidsrecht oprecht mening uitkomt. Zelf vond ik zulke proffen ook altijd het interessant, vooral omdat het een kruispunt is van twee disciinteressantst. Tenminste, zolang ze niet drammerig werden. plines. Ik heb de wereld van de gezondheidszorg altijd fasciHet verschil tussen de academische en de politieke wereld nerend gevonden. Het is een wereld die voortdurend is soms confronterend. evolueert: denk maar Vooral bij discussies is aan euthanasie, IVF, de mentaliteit helemaal patiëntenrechten... Als anders. Als artsen een jurist moet je dan creaprobleem bespreken, tief zijn, omdat er geen geldt er één gouden pasklare oplossingen regel: als het niet tot je bestaan. specialisme of subspeIk geef graag les, al cialisme behoort, dan zijn er wel grote verzwijg je. Of je vraagt schillen tussen mijn advies aan iemand met vakken. De ene dag sta kennis van zaken. In ik in een aula voor 350 de politiek denkt psychologiestudenten, iedereen dat hij een de andere dag geef ik specialist is in alles. een keuzevak in de Daar heb ik het vaak rechten, voor maximoeilijk mee. Het maal 20 studenten. Ik nadeel is wel dat ik vind het vooral intesoms te traag ben voor ressant om les te geven de politiek. Als ik een aan mensen die al vraag krijg, wil ik daar enige ervaring hebben TOM BALTHAZAR ‘Als het niet tot je specialisme behoort, dan zwijg je. Dat is een gouden regel.’ graag eens over nadenin de gezondheidszorg. ken, of het eens opzoeIk werk vaak rond priken. Maar de discussie is vandaag, niet volgende week. Veel vacy en beroepsgeheim. Als je zo’n kwestie voorlegt aan onertijd om te bezinnen, is er niet. varen studenten, redeneren die heel strak vanuit de bestaande De belangrijkste les die ik mijn studenten wil meegeven, is regels. Mensen met ervaring gaan sneller op zoek naar prakdat ze moeten proberen om tegelijk gespecialiseerd en univertische oplossingen. seel te denken. Ze moeten zich vastbijten en focussen, maar Ik maak er een punt van om mijn twee levens, als politicus ook over de disciplines heen werken. Zo kunnen ze hun en als professor, zo goed mogelijk gescheiden te houden. meerwaarde als academicus bewijzen. Zeker voor jurisStudenten uit het Gentse zullen natuurlijk wel weten dat ik ten is dat heel belangrijk, omdat zij bepaalde onderdeschepen ben. Je kunt dat niet helemaal verstoppen. En in camlen van de maatschappij dienen: ze moeten zich dus pagnetijd ben ik extra zichtbaar in het straatbeeld, maar dat ook proberen in te leven in die werelden. Je kunt gebeurt gelukkig niet al te vaak (lacht). Door mijn vak is het pas een goede vennootschapsadvocaat worden als je ook makkelijk om objectief te blijven. Ik geef gezondheidsiets kent van het bedrijfsleven. Om diezelfde reden recht en beschrijf dus vooral het geldende recht. Sommige duik ik zo graag onder in de medische wereld: om echt studenten hopen soms op wat meer pittige discussies, denk ik. te begrijpen wat daar speelt.’ Maar als ik concrete voorbeelden gebruik, komen die vooral
WWW.KNACK.BE
G MONDIGE ME DIA
Studentenblad Schamper
‘V
andaag kunnen regeringen verklaren dat ze het inschrijvingsgeld van de universiteiten willen verdubbelen of miljarden willen uittrekken voor de opvolger van de F16 zonder dat mensen daartegen de straat opgaan.’ Toen Frank Goetmaekers begin jaren 1980 hoofdredacteur was van Schamper, het studentenblad van de Gentse universiteit, was dat wel even anders. ‘Er waren om de haverklap betogingen, tegen de raketten of tegen het besparingsbeleid, en niet zelden ontaardden die in hooliganisme. Of hoe moet je de sloop van een universiteitslokaal of een politiekantoor anders noemen?’ Over de rol van een studentenblad werd indertijd zeer gewichtig gedaan. ‘Wij hadden geen ruimte voor een filmrubriek of een theaterrecensie. Schamper was zowat het enige forum waar Gentse studenten het debat konden aangaan. We waren belangrijk bij gebrek aan alternatieven. Van Facebook was toen geen sprake. Voor elke honderd vind-ikleuks van vandaag had je toen al een manifestatie. Nu hebben studenten ook veel minder de drang om zich te positioneren. Dertig jaar geleden waren de tegenstellingen gewoon veel groter.’
Schietschijven ‘Het is natuurlijk niet nieuw dat de oudere generatie de jeugd van vandaag nogal mak vindt’, reageert Schamperhoofdredacteur Frédéric Piccavet. ‘Maar
12 8 OKTOBER 2014
het klopt wel dat studenten vandaag veel minder met politiek bezig zijn, laat staan dat ze de straat zouden opgaan. Mocht de maatschappij weer meer gepolariseerd worden, zou Schamper daar wellicht op inspelen. Ik sluit trouwens niet uit dat minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) alsnog een stormloop mag verwachten, mochten de hogere inschrijvingsgelden er toch komen.’ In afwachting daarvan gaat Schamper gewoon door met waar het zich sinds de oprichting in 1975 in gespecialiseerd heeft: tegen de schenen schoppen. Met doorwrochte dossiers als het kan, met brutale humor als het moet. Onbekwame maar vastbenoemde professoren die grossieren in slechte evaluaties, ontsnappen maar zelden aan het vizier van de redactie. Andere populaire schietschijven: politieke studentenverenigingen, gaande van extreemlinks via het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbod tot de Nationalistische Studentenvereniging, studentenvertegenwoordigers die van zichzelf een karikatuur maken, maar soms ook ‘toevallige passanten’ in de rubriek Kort, helemaal vooraan in het blad. ‘Op die tweede pagina gingen we soms wel voorbij het toelaatbare’, zegt oud-hoofdredacteur Tim Van der Mensbrugghe. ‘Maar zelfs dan vond de redactie dat nog altijd kunnen. Als er een woedende reactie kwam, was er toch altijd wel één redacteur die daar vervol-
Scham fo to ’s
Het ene jaar is Schamper al wat schamperder dan het andere. Maar de hoofdopdracht blijft: tegen de schenen schoppen. Met doorwrochte dossiers als het kan, met brutale humor als het moet. ‘Wie leest die gortdroge stukken nu?’ DOOR HANNES CATTEBEKE
per
‘Als het maar niet studentikoos is’
gens nog eens ongepast op repliceerde. Het idee was dat we met alles konden lachen, en dat deden we dan ook. Uiteindelijk moest iederéén eraan geloven, niet alleen het universiteitsbestuur. We waren allergisch voor het woord studentikoos. Alles wat in die sfeer zat, kreeg de volle laag.’
Kweekvijver voor talent Van der Mensbrugghe, vandaag freelancejournalist voor De Morgen, moet een van de weinige redacteurs zijn die al een Schamper-artikel klaar had nog voor hij goed en wel aan de universiteit zat. Het zou het begin worden van een zesjarige carrière langs alle mogelijke functies op de redactie, gaande van hoofdredacteur over cartoonist tot chef-eindredactie en cheflay-out. ‘Toen ik mij in 1999 inschreef aan de universiteit, zat er een Schamper in het welkomstpakket dat we mee naar huis kregen. Ik was al langer op zoek naar een blad waarvoor ik kon schrijven, twijfelde of ik bioloog of journalist wilde worden, en vond uiteindelijk een compromis door de studie biologie aan te vatten en vervolgens het gros van mijn tijd door te brengen op de Schamper-redactie.’ Na één jaar stapte Van der Mensbrugghe over naar de richting Germaanse talen. Daar had hij iets minder lessen waar hij aanwezig moest zijn. Een historisch overzicht van het colofon leert dat uit elke Schamper-generatie altijd wel iemand zijn weg gevonden
‘Ooit maakten we een blanco editie, op één zinnetje na: “Als u hier volgende week meer wil lezen, moet u daar zelf iets aan doen.”’
WWW.KNACK.BE
trossen journalisten. ‘Wel Geert Hoste, die toen een cursiefje schreef.’ In de jaren 1980 was het wel de gewoonte dat de voltallige redactie tijdens de studies al werkte voor lokale media. ‘Een leuke bijverdienste, en op die manier zwaaide iedereen eigenlijk af als freelancer.’ Zelf begon Goetmaeckers na zijn doortocht bij Schamper al snel tijdschriften te maken in opdracht van anderen. Met zijn bedrijf f-twee doet hij dat vandaag nog steeds.
De liegende reporter Frederik De Swaef ontwikkelde bij Schamper de ambitie die hij al had toen hij zijn universitaire studie begon: roddeljournalist worden. Het maakte van hem de vreemde eend in de bijt, maar zijn drive om verhalen te schrijven dwong toch respect af bij zijn collega-
▲
heeft naar de professionele journalistiek. Maar het lijstje uit de tijd van Van der Mensbrugghe oogt wel bijzonder lang. In zijn begindagen waren er onder andere Bart Haeck (De Tijd), Bart Aerts (VRT), Barbara Debusschere (De Morgen), Wouter Woussen en Vicky Vanhoutte (De Standaard) . Daarna werkte hij onder meer samen met Jef Van Baelen (freelancejournalist voor Knack), Roeland Termote (correspondent voor NRC) en Frederik De Swaef (hoofdredacteur van Story). ‘En er waren ook nog eens veel goede pennen die het geprobeerd hebben als freelancer in regionale media’, weet Van der Mensbrugghe. ‘Maar daar zijn xxxde vergoedingen tegenwoordig zo laag dat zij het maximaal één jaar konden volhouden.’ Uit de jaren 1980 herinnert Frank Goetmaeckers zich geen dergelijke
redacteurs. In de ogen van ‘Swaef’ hielden die zich veel te veel bezig met saaie dossiers over de universiteit en het onderwijsbeleid. ‘Wie leest die gortdroge stukken nu?’ was zijn vaste vraag. Nochtans was Schamper toen al een stuk sappiger geworden. ‘Ik heb Schamper zien verschuiven van een doorgaans ernstig magazine naar een blad waarin humor heel belangrijk was’, zegt Van der Mensbrugghe. Daar wil hij niet de eer voor opstrijken, al valt niet te ontkennen dat hij er een groot aandeel in had. Een van de vaste gezegden op de redactie was jarenlang dat Schamper de studentenversie van Humo was, en de Leuvense Veto de studentenversie van het Staatsblad. Van der Mensbrugghe introduceerde ‘De Liegende Reporter’, een rubriek die vandaag nog altijd bestaat. De inspiratie voor die fictieve reportages had hij gevonden in wat de pioniers van Schamper in de jaren 1970 nog hadden gedaan. ‘Heel geestig was onder meer een artikel waarin de auteurs nagingen wat de voordelen zouden zijn
8 OKTOBER 2014 13
G MONDIGE ME DIA
Abortusadressen Ondanks alle leugens houdt Van der Mensbrugghe de beste herinneringen over aan de universitaire dossiers die Schamper uitspitte. ‘Zelf heb ik me bijvoorbeeld maandenlang beziggehouden met het gesjoemel van Valère Meus aan het hoofd van het Universitair Talencentrum. Als er weer eens iets naar boven kwam, merkte je dat je als journalist wel degelijk impact kan hebben en dingen in beweging kan zetten.’ Naast de hoogdringende modernisering van de website wil huidig hoofdredacteur Piccavet nog meer inzetten op dossiers: ‘Schamper heeft die rol altijd al op zich genomen. We zullen de humoristische pagina’s zeker niet verwaarlozen, maar we hebben momenteel een aantal redacteurs in huis die heel sterke dossiervreters zijn, en dat willen we ten volle uitspelen.’ Piccavet sluit niet uit dat we de komende maanden van Schamper enkele primeurs mogen verwachten. Misschien leidt het nog weleens tot een pittige confrontatie met een of andere gezagsdrager van de universiteit. Of, zoals in de goede oude tijd, met de arm der wet. Ooit eiste het parket op de redactie een abonneelijst
14 8 OKTOBER 2014
‘Luistercijfers? Geen flauw idee’
De kortste weg naar een carrière op de nationale radio loopt via Urgent.fm. Coördinator Tania Selleslags over proeflopen in primetime en parels op de podcast. ‘Studenten die willen proeven van het echte werk kloppen bij ons aan.’
e rij van nationale radiostemmen die bij Urgent.fm voor het eerst de ether bestormden, is ondertussen zo lang geworden dat Tania Selleslags ze niet allemaal meer durft op te sommen. ‘Naarmate hun carrière aandikt, wordt het ook wat potsierlijk om daarvoor de credits op te eisen.’ Om het kweekvijvergehalte van de zender met frequentie 105.3 te onderstrepen, beperkt de coördinator zich dus tot een opsomming van de jonge wolven die vorig academiejaar nog bij Urgent.fm achter de microfoon stonden en ondertussen onderdak vonden bij een nationale zender. Twee van hen trokken naar MNM, twee anderen naar Radio 2, eentje naar Studio Brussel en een zesde naar Klara. Urgent, in 1994 van start gegaan met twee mengtafels en één computer, heeft de voorbije tien jaar veel andere jongerenradio’s zien ontstaan. Radiojournalistiek is intussen ook uitgegroeid tot een volwaardige studierichting. Maar bij Urgent.fm zien ze dat niet als concurrentie. ‘De hogescholen die radio aanbieden, hebben dan wel een eigen studio, de
D
per week actief te zijn voor Urgent.fm.’ De beginnende radiomakers kunnen een opleiding volgen en meedraaien in het ochtendblok of een ander dagprogramma. ‘Uitgerekend diegenen met de minste ervaring belanden dus in primetime.’ Selleslags zegt geen flauw idee te hebben van de luistercijfers. ‘Het kost redelijk veel geld om dat te weten te komen. Mochten we een commerciële zender zijn, dan zouden we daarmee rekening moeten houden en ons uitzendschema helemaal moeten omgooien.
studenten die willen proeven van het echte werk, kloppen toch nog altijd bij ons aan.’ Selleslags weet ook waarom: ‘Hier kunnen ze waarmaken wat ze op school worden aangeleerd. Als ze bij ons in de studio staan, zijn ze on air. Dan is het voor echt. Dat is een enorme stimulans.’
Medialab van de UGent Urgent.fm ontving zowel bekroningen voor zijn jongerenprogramma als voor beste lokale radio, maar noemen de makers zich nu liefst een stadszender of een studentenzender? ‘Allebei’, zegt Selleslags. ‘Eigenlijk zijn we het medialab van de UGent. Als regionale zender focussen we vooral op Gent, maar strikte afbakeningen zijn er niet.’ Ongeveer 450 vrijwilligers houden de boel draaiende. De helft van hen zijn studenten die het vak willen leren, de andere helft jongeren en afgestudeerden met een al iets langere staat van dienst. Zij nemen de avondprogramma’s voor hun rekening. ‘We vragen beginners in de eerste plaats dat ze zich engageren om wekelijks naar de redactievergaderingen te komen en minstens één keer
op – die bestond toen nog, voor de lezers die te lui waren om een gratis exemplaar af te halen. De speurders waren klaarblijkelijk van oordeel dat al wie Schamper las, ook gevaarlijk was. De katholieke rectoren konden dan weer niet lachen met de jaarlijkse publicatie van de abortusadressen. Abortus was toen nog illegaal en Schamper had er zijn handelsmerk van gemaakt om minstens één keer per jaar de adressen af te drukken waar ongewenst zwangere vrouwen een abortus konden ondergaan. Het vriespunt tussen het rectoraat en het studentenblad werd eind jaren 1980 bereikt na de publicatie van een spotprent over paus Johannes Paulus II.
UGent/ Hilde Christiaens
▲
mocht België ter hoogte van de Ardennen worden opgekrikt, zodat er een groot hellend vlak zou ontstaan.’ Ook de eerste jaargangen van ‘De Liegende Reporter’ baadden vaak in die pseudowetenschappelijke sfeer. Doorgaans werd een professor opgevoerd die een of andere ontdekking had gedaan. Een andere constante was dat daar zogezegd ook dieren bij gewond waren geraakt, waardoor vooral de ecologisch bewuste studenten op hun achterste poten gingen staan, in de waan dat het om waargebeurde feiten ging. ‘De Mix’, de vroegere jongerenbijlage van De Morgen, zag wel iets in ‘De Liegende Reporter’. En zo kwam Van der Mensbrugghe op zijn 21e aan de beste studentenjob die hij zich kon indenken. Het concept van dat soort fictieve artikelen is sinds enkele jaren zelfs een digitale hype. De populairste website is wellicht ‘De Rechtzetting’. In de anonieme crew die op onregelmatige tijdstippen de surfende stamgasten verblijdt en nietsvermoedende lezers op het verkeerde been zet, zou – volgens de legende – aardig wat Schamper-volk zitten.
Nu zitten er parels van programma’s heel laat op de avond, wanneer weinig mensen naar de radio luisteren. Gelukkig kunnen ze altijd opnieuw worden beluisterd via onze SoundCloud-pagina.’
Schamper werd onder curatele geplaatst, de financiële middelen werden teruggeschroefd. Van dan af zou het weekblad nog maar tweewekelijks verschijnen. En er is het verhaal van hoofdredacteur Jef Van Baelen, die op het matje geroepen werd door de regeringscommissaris van de UGent nadat hij had geschreven dat hij hoopte dat de volgende troonopvolger een ‘mongooltje’ zou zijn. ‘Prinses Elisabeth was net geboren. Erg subtiel was het niet. Ik zou dat vandaag niet meer schrijven, maar ik deed dat natuurlijk enkel om te lachen met de idiotie van de erfopvolging. Voor het geval we de levieten zouden worden gelezen, hadden Tim en ik wel een verborgen bandop-
wilden en die zich er niet konden bij neerleggen dat de eindredactie had ingegrepen in het artikel waaraan zij zo lang hadden gewerkt’, zegt Van der Mensbrugghe. ‘Eigenlijk kwam de sfeer vaak in de buurt van hoe het er op sommige krantenredacties toegaat, inclusief gebrul van de hoofdredacteur.’ Daardoor ontstonden soms epische conflicten, zij het niet zonder humor. Zo was er een redacteur die de discussie met de hoofdredacteur aanging zonder dat hij met hem nog mee aan tafel wilde zitten, en dus maar onder tafel plaats‘Er waren om de haverklap betogingen. Niet zelden ontaardden die in hooliganisme. nam. Vandaag gaat het er in het SchamHoe moet je de sloop van een universiteitslokaal of politiekantoor anders noemen?’ per-lokaal iets beschaafder toe. En niemand hoeft nog te sukkelen om de nemertje bij, maar de regeringscommis- ten met een kleine groep en dus klopten exemplaren per fiets tot in de verste saris raadde ons enkel aan om onze excu- we lange dagen. Wanneer het ons alle- verdeelbakken te krijgen, zoals dertig ses aan te bieden. Wat we in de volgende maal eens te veel werd, deden we een exemplaren voor de afdeling diergeeditie ook hebben gedaan, zij het niet dramatische oproep. We maakten enkel neeskunde in Merelbeke. Tegenwooreen voorpagina en lieten de volgende dig doen ze dat per auto, al moeten de zonder ironisch ondertoontje.’ zeven pagina’s blanco, op één zinnetje twee Chinese vrijwilligers daar tweewena: “Als u hier de volgende week meer kelijks toch een volledige maandagnaBlanco editie De oprichter van Schamper, moraal- wilt lezen, moet u daar zelf iets aan middag voor uittrekken. Door de filosoof Koen Raes, overleed al in 2011. doen.” En dat allemaal op papier dat integratie van HoGent in UGent en de Enkele jaren daarvoor vertelde hij in een gesponsord werd door de universiteit.’ ambitie om ook daar Schampers te verHoofdredacteurs kunnen ook maar spreiden, zal de verdeelronde er de interview aan zijn geesteskind dat hij zich komende jaren ook niet van zijn periode als hoofdredacteur vooral beter op hun hoede zijn voor korter op worden. de discipline herinnerde die de redactie studenten die bij hun intrede Ondanks de blijvende aan de dag moest leggen. ‘Het blad moest op de redactie al meteen ver- ‘Vastbenoemde stijging van het aantal stuelke week vol staan. Je moest wel op kondigen dat ze de (foto)jourdenten aan de UGent ligt de onderzoek gaan en schrijven.’ Niet dat er nalistiek op haar grondvesten professoren die oplage opvallend genoeg al een gebrek was aan artikelen die werden zullen laten daveren. Vaak grossieren in jaren vast op vijfduizend aangeboden, Raes moest er naar eigen zijn het dezelfde lui die niet slechte exemplaren. ‘We zouden er zeggen veel weigeren, ‘Maar we wilden opdagen op hun eerste evaluaties, misschien ook zesduizend afspraak. ‘Met dat soort gaswel dat het allemaal schamper bleef.’ aan de man kunnen brenHet werk dat de kernredactie verzet, ten ben je natuurlijk niets’, ontsnappen gen’, denkt Piccavet. Maar is niet te onderschatten, zo blijkt. zegt Van der Mensbrugghe. zelden aan het dat zou de drukkosten de ‘Vooral de combinatie zelf schrijven en ‘Maar de anderen doen het vizier van de hoogte injagen en de tijden de hele boel coördineren was zwaar’, ook maar vrijwillig. Dus moet redactie.’ dat de universiteit alle vertelt Van der Mensbrugghe. ‘Geluk- je wel een evenwicht vinden rekeningen op zich nam, kig stond ik er als negentienjarige snot- tussen motiveren en bijstuzijn lang vervlogen. Adveraap niet bij stil dat we toch over een ren. Dat is verre van gemaktenties zijn dus nodig, maar deftig budget aan subsidies beschikten kelijk. Toch heb ook ik af en en een blad runden dat elke twee weken toe een stuk geweigerd of helemaal – reclamewervers overal te lande, spits op vijfduizend exemplaren moest wor- herschreven. Als je er zelf zo veel tijd in nu de oren – Schamper haalt die vrij den gedrukt en verspreid. Voor ons was steekt, wil je ook dat er kwaliteit in gemakkelijk binnen. Er zit zelfs nog wat rek op. ‘Wij hoeven geen winst te het in de eerste plaats een blaadje maken staat.’ maken, dus proberen we het aantal met een bende studenten. Maar die advertentiepagina’s tot een minimum te nachtjes doortrekken met de eindredac- Epische conflicten tie en de lay-out om dan ’s ochtends net Bij Schamper bestaat ook de goede beperken.’ En voorlopig maakt Piccavet op tijd met een zipdisk naar de drukke- gewoonte om de vorige editie uitgebreid geen aanstalten om de oplage te verhorij te fietsen, daar raakte een mens toch te evalueren. Daarbij vielen vroeger wel- gen. ‘Een beetje schaarste creëren kan echt vermoeid van.’ eens harde commentaren waar sommige geen kwaad.’ ‘Er was ook niet élke week een over- redacteurs het lastig mee hadden. ‘Het Knack.be zet deze week de hoofdredacteurs van aanbod aan artikelen om uit te kiezen’, was natuurlijk een bende ego’s bij elkaar Schamper, Dwars en Veto op het spreekgestoelte. herinnert Goetmaeckers zich. ‘Wij werk- die allemaal hun stuk in Schamper Lees hun stukken op onze website.
WWW.KNACK.BE
8 OKTOBER 2014 15
Volgende week in Knack: alles over de Boekenbeurs
Plan je bezoek aan de Boekenbeurs en stil je leeshonger met onze speciale bijlage en de enige echte Boekenbeursgids. Noteer alvast 6 november in je agenda voor een ontmoeting met topauteurs zoals Saskia De Coster, Erwin Mortier en Tom Lanoye op onze
Niet te missen voor
€5
Vanaf 15/10 in de winkel. Knack, Knack Weekend en Knack Focus.
Knackdag.
