Genoteerd
Juli 2014 - nummer 100
Nieuwe wetgeving ten aanzien van organisaties van openbaar belang: verplichte scheiding van controle en advies en kantoorroulatie voor de controlerend accountant
In deze uitgave
●
Inleiding
●
Wet en achtergrond
●
Voorbeelden
●
Conclusies en gevolgen voor de praktijk
1. Inleiding
nieuwe wetgeving wordt ook aandacht besteed aan de door de Nederlandse Beroepsorganisatie van
Per
1
januari
2013
accountantsorganisaties
is (Wta)
de
Wet
toezicht
aangepast.
Accountants (NBA)1 gepubliceerde Verordening inzake
De
de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-
Wta is relevant voor accountantsorganisaties die
opdrachten (ViO) die nadere regels voor de beroepsgroep
werkzaamheden verrichten voor een zogenoemde
omvat. Voorts komen de wijzigingen in de Wta en de
organisatie van openbaar belang (OOB). In deze editie
Europese regelgeving ter zake van de onafhankelijkheid
wordt stil gestaan bij de belangrijkste aanpassingen in de
van accountants aan bod. Ten slotte wordt ingegaan op
Wta, te weten: (i) scheiding van controlewerkzaamheden
de gevolgen van de nieuwe regelgeving voor de controle-
en advieswerkzaamheden bij een OOB en (ii) verplichte
en adviespraktijk en de keuze van adviseur.
kantoorroulatie door een OOB. Behalve aan de
1
De NBA is een publiekrechtelijke organisatie waarin het NIVRA en de NOvAA zijn samengevoegd. De NBA is onder andere belast met het bevorderen van de goede beroepsuitoefening van haar leden (registeraccountants en accountants-administratieconsulenten), en heeft daartoe bepaalde publiekrechtelijke bevoegdheden. Om te bewerkstelligen dat alle beroepsbeoefenaars ook daadwerkelijk aan de regels van de NBA gebonden zijn, is lidmaatschap voorgeschreven. De NBA zelf staat onder toezicht van het Ministerie van Financiën.
2
2. Wet en achtergrond
- scheiding controle en advies: artikel 24b Wta introduceert een verbod op grond waarvan de
2.1 Huidige wetgeving
accountantsorganisatie die wettelijke controles verricht
Op 1 januari 2013 is de Wet op het accountantsberoep
bij een OOB, naast controlediensten geen andere
(Wab) in werking getreden. Hiermee zijn ook twee
werkzaamheden, zoals advieswerkzaamheden, voor
amendementen opgenomen in de Wta die zien op de
die OOB mag verrichten. Dit verbod is in werking
werkzaamheden die accountantsorganisaties uitvoeren
getreden op 1 januari 2013, onder toepassing van een
bij een OOB. Binnen de definitie van een OOB vallen:
overgangsregeling die inhoudt dat opdrachten tot het
- in
naar
verrichten van voornoemde andere werkzaamheden
Nederlands recht waarvan effecten zijn toegelaten
die voor de inwerkingtreding van de nieuwe wetgeving
tot de handel op een gereglementeerde effectenmarkt
zijn afgesloten, maximaal 2 jaar mogen doorlopen.
als bedoeld in artikel 1:1 Wet op het financieel
Derhalve zal vanaf 1 januari 2015 een combinatie
toezicht ;
van het verrichten van de wettelijke controle en het
banken, centrale kredietinstellingen, herverzekeraars,
verrichten van andere werkzaamheden niet meer
levensverzekeraars en schadeverzekeraars met
toegestaan zijn.
2
Nederland
gevestigde
rechtspersonen
3
4
-
zetel in Nederland als bedoeld in artikel 1:1 Wet op het financieel toezicht, waaraan een vergunning is
Beide
verleend ingevolge die wet.
om de onafhankelijkheid van het accountantsberoep
5
bovengenoemde
wijzigingen
strekken
ertoe
te waarborgen. In essentie beoogt de verplichte De
Wab
Wta
met
heeft
geleid
in
de
kantoorroulatie een te grote betrokkenheid van en
werkzaamheden
die
vertrouwdheid met de externe accountant te voorkomen,
accountantsorganisaties uitvoeren bij een OOB, te weten:
terwijl de scheiding van controle en advies moet
-
verplichte kantoorroulatie: een accountantsorganisatie
voorkomen dat een accountantsorganisatie ‘eigen werk’
mag niet langer dan 8 jaar achtereen een wettelijke
(weliswaar van andere onderdelen van de organisatie)
controle verrichten bij een OOB. Na het verstrijken
moet controleren.
betrekking
tot
tot de
aanpassingen
van deze termijn geldt een afkoelingsperiode van 2 jaar (artikel 23 Wta). Gedurende deze periode
In de parlementaire behandeling is enige discussie
mag de betreffende accountantsorganisatie geen
geweest wat precies onder controlediensten moet worden
wettelijke controle voor de OOB verrichten. Deze
verstaan. Dit heeft zich met name toegespitst op de
bepaling treedt op 1 januari 2016 in werking (er geldt
vraag welke activiteiten onder het begrip controle vallen.
6
dus een feitelijke ‘overgangstermijn’ van 3 jaar);
2
Staatsblad 2012, 680 en 681. De Wab vervangt de Wet op de Registeraccountants en de Wet op de Accountants-Administratieconsulenten.
3
Een in Nederland gevestigde rechtspersoon opgericht naar buitenlands recht kwalificeert derhalve niet als OOB.
4
Onder het begrip ‘gereglementeerde effectenmarkt’ vallen de markten voor financiële instrumenten gevestigd op het grondgebied van een lidstaat (zie voor een overzicht van gereglementeerde markten: Informatie afkomstig van de lidstaten, 2010/C 348/09).
5
De Minister kan bij of krachtens algemene maatregel van bestuur andere categorieën ondernemingen, instellingen of openbare lichamen als OOB aanwijzen, maar heeft tot op heden niet van deze mogelijkheid gebruik gemaakt.
6
Daarnaast blijft de bestaande verplichting voor een OOB om binnen de betreffende accountantsorganisatie elke 7 jaar van controlerend accountant te wisselen van kracht (zgn. partnerroulatie). Deze termijn wordt naar verwachting verkort tot 5 jaar (zie paragraaf 2.4).
3
De NBA interpreteert de wetsgeschiedenis zodanig dat
De ViO overlapt voor een groot deel de Wta en het daarop
fiscale en civielrechtelijke advisering kwalificeren als
gebaseerde Besluit toezicht accountantsorganisaties. Op
‘andere werkzaamheden’ die niet naast het uitvoeren
diverse punten gaat de ViO echter verder dan de huidige
van de wettelijke controle mogen worden verricht (zie
wetgeving. Zo is de ViO voor wat betreft de scheiding van
ook paragraaf 2.2).
controle en advies bij een OOB ook van toepassing op de
7
‘gelieerde entiteiten’ van een OOB. In de praktijk zullen De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is belast met
als gelieerde entiteiten vooral de moedermaatschappij
het toezicht op de naleving van de Wta. De AFM kan
en dochtermaatschappijen van de OOB kwalificeren.10
in beginsel aan een accountantsorganisatie die de
Uit de toelichting op de ViO kan men afleiden dat voor
voorschriften voor scheiding van controle en advies en
wat betreft de invulling van het begrip ‘gelieerde entiteit’
verplichte kantoorroulatie niet naleeft een bestuurlijke
is aangesloten bij EU-regelgeving (zie paragraaf 2.3
boete van maximaal EUR 4.000.000 opleggen.8 De
hierna).
AFM heeft aangegeven dat eventuele sancties ook betrekking kunnen hebben op onterecht gebruik van de
De verplichte scheiding van controle en advies op grond
overgangsregeling voor meerjarige contracten.
van artikel 24b Wta strekt zich alleen uit tot de juridische
9
entiteit van de accountantsorganisatie die als houder van
2.2 Verordening inzake onafhankelijkheid
een OOB-vergunning bij de AFM staat geregistreerd.
De NBA heeft onder meer tot taak om een goede
De NBA heeft aangegeven deze definitie te beperkt te
beroepsuitoefening door accountants te bevorderen
achten, omdat van maatschappelijk belanghebbenden
door middel van verordeningen en daarop rustende
niet kan worden verwacht dat zij het juridische
nadere voorschriften. In dit verband is door de NBA de
onderscheid zien tussen de accountantsorganisatie en
ViO vastgesteld, welke met ingang van 1 januari 2014 in
de Nederlandse onderdelen van haar netwerk die onder
werking is getreden.
dezelfde naam opereren. Door in de ViO te spreken
7
De ViO definieert een controledienst als een dienst: a. die wordt uitgevoerd ten behoeve van externe gebruikers of de raad van commissarissen; b. waarvan de uit te voeren werkzaamheden gericht zijn op het verifiëren van informatie waarmee de verantwoordelijke partij zich verantwoordt; c. waarbij de aard van de werkzaamheden overeenkomt met werkzaamheden die zijn opgenomen in de Standaarden 100 – 3850 NV COS; en d. waarop onderstaande standaarden of standaarden die qua aard en omvang hiermee vergelijkbaar zijn van toepassing zijn: 1˚ Standaarden 100 – 999 NV COS, opdrachten tot controle van historische financiële informatie; 2˚ Standaarden 2000 – 2699 NV COS, opdrachten tot beoordeling van historische financiële informatie; 3˚ Standaarden 3000 – 3850 NV COS, assurance-opdrachten anders dan opdrachten tot controle of beoordeling van historische financiële informatie; of 4˚ Standaard 4400 NV COS, opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden met betrekking tot financiële informatie.
8
De sanctiebepalingen zijn opgenomen in paragraaf 5.2 (artikel 52 t/m 56) van de Wta.
9
AFM, Rapport naleving overgangsregeling scheiding controle en advies, 27 maart 2013. De AFM doelt daarbij op overeenkomsten voor nietcontrolediensten die aan het einde van 2012 zijn afgesloten, een looptijd hebben tot het einde van de overgangstermijn en niet of niet uitsluitend zien op het afronden van werkzaamheden.
10 Het begrip ‘gelieerde’ entiteit wordt in artikel 16 van de ViO omschreven als: a. de rechtspersoon of vennootschap die, alleen of samen met een andere groepsmaatschappij, aan het hoofd staat van de groep waarvan de organisatie waarbij de wettelijke controle wordt uitgevoerd deel uitmaakt; b. een dochtermaatschappij van de organisatie waarbij de wettelijke controle wordt uitgevoerd; of c. een rechtspersoon of vennootschap waarop de organisatie waarbij de wettelijke controle wordt uitgevoerd overheersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover zij de centrale leiding heeft.
4
van ‘de accountantsorganisatie of een ander onderdeel
andere woorden, het verbod strekt zich ook uit tot
van het netwerk’ is duidelijk gemaakt dat de NBA een
buitenlandse onderdelen van het netwerk van de
veel ruimere werking aan artikel 24b Wta wenst toe te
accountantsorganisatie
kennen.11
entiteiten van OOB’s. Als uitzondering op de hoofdregel
en
buitenlandse
gelieerde
geldt dat het verbod niet van toepassing is op betrekkingen De scheiding van controle en advies op grond van de
tussen buitenlandse onderdelen van het netwerk van de
ViO strekt zich dus niet alleen uit tot de OOB maar
accountantsorganisatie en een buitenlandse gelieerde
ook tot gelieerde entiteiten van de OOB, en heeft
entiteit van een OOB, mits de eindverantwoordelijke
niet alleen betrekking op de vergunninghoudende
accountant vaststelt dat de identificatie en beoordeling
accountantsorganisatie maar ook op andere onderdelen
van, en het treffen van eventuele maatregelen in verband
van het accountantsnetwerk van de controlerende
met, een mogelijke bedreiging voor de onafhankelijkheid
accountant.
van de accountant plaatsvindt aan de hand van regels die ten minste gelijkwaardig zijn aan de Code of Ethics.14
De ViO bevat voorts bepalingen ten aanzien van het
Opmerking verdient dat na het van kracht worden van
verrichten
dan
de EU-regelgeving deze uitzondering niet meer kan
opdrachten tot het uitvoeren van een wettelijke controle.12
worden toegepast met betrekking tot gelieerde entiteiten
Op grond van de ViO is het verboden om dergelijke
die onder het recht van een lidstaat vallen. Ten aanzien
assurance-opdrachten uit te voeren bij een OOB indien
van gelieerde dochterentiteiten die niet onder het recht
de accountantsorganisatie of een ander onderdeel van
van een lidstaat vallen, wordt een aparte regeling
het netwerk aan de OOB een non-assurancedienst
geïntroduceerd.
van
assurance-opdrachten
anders
(bijvoorbeeld het verlenen van fiscaal advies) dan wel een administratieve dienst verleent of heeft verleend die
2.3 Europeesrechtelijke regelgeving
van materiële invloed op het assurance-object is.
Het
13
waarborgen
van
de
onafhankelijkheid
van
accountants(organisaties) in het algemeen, en de Als hoofdregel geldt, zoals hiervoor is aangegeven,
scheiding van controle en advies met betrekking tot OOB’s
dat de ViO ook internationale werking heeft. Met
in het bijzonder, staat ook op de Europese agenda. Op
11 Netwerk is voor toepassing van de ViO gedefinieerd als: a. samenwerkingsverband waartoe een accountantspraktijk behoort dat duidelijk is gericht op het delen van winst en kosten, of waarbij duidelijk sprake is van: 1.
gemeenschappelijke eigendom, zeggenschap of bestuur;
2.
gezamenlijk beleid en procedures met betrekking tot kwaliteitsbeheersing;
3.
een gezamenlijke bedrijfsstrategie;
4.
een gemeenschappelijke merknaam; of
5.
het delen van een aanzienlijk deel van de bedrijfsmiddelen;
b. samenwerkingsverband van accountantsafdelingen. 12 Een assurance-opdracht wordt in de ViO gedefinieerd als: professionele dienst als bedoeld in artikel 1 van de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA) waarbij een accountant een conclusie formuleert die beoogt het vertrouwen van de gebruiker niet zijnde de verantwoordelijke partij (red. de OOB) in de uitkomst van de evaluatie of de toetsing van het object van onderzoek ten opzichte van de van toepassing zijnde criteria te versterken. In de VGBA is professionele dienst op haar beurt gedefinieerd als: werkzaamheden waarvoor vakbekwaamheid als accountant wordt of kan worden aangewend. 13 Bij het beoordelen of sprake is van een materiële invloed dient de eindverantwoordelijke accountant het effect (kwantitatief of kwalitatief) dat de non-assurancedienst heeft of kan hebben op het assurance-object in ogenschouw te nemen. 14 De Code of Ethics is een ethische standaard die internationaal van toepassing is op professionele accountants. De Code of Ethics is opgesteld door de International Ethics Standards Board for Accountants (IESBA), een suborgaan van de International Federation of Accountants (IFAC).
5
15 april 2014 heeft de Europese Raad een aanpassing
- Uitzonderingen
van de Achtste Richtlijn ofwel Controlerichtlijn (de
Verordening
Richtlijn)
op
hebben
de
black
list.
Onder
de
lidstaten
de
ruimte
om
en een verordening betreffende specifieke
bepaalde op de black list vermelde diensten
eisen voor de wettelijke controles van OOB’s16 (de
(waaronder belastingadvies) toch toe te staan aan
Verordening) aangenomen.
de accountantsorganisatie die de controle uitvoert
15
17
op voorwaarde dat (i) dergelijke diensten geen of De inhoud van de Verordening komt qua doel en
een immaterieel effect hebben op de financiële
strekking overeen met de inhoud van de Wta en de ViO.
jaarstukken onder controle, (ii) de accountant van
De Verordening is echter op onderdelen minder stringent
de betreffende accountantsorganisatie het geschatte
dan de Wta en de ViO. De belangrijkste elementen uit de
effect op de financiële jaarstukken onder controle
Verordening zijn de volgende:
uitvoerig documenteert en toelicht (in een rapport) aan de audit commissie van de OOB in kwestie
- Scheiding
van
controlediensten
en
bepaalde
en (iii) de accountant en accountantsorganisatie
overige diensten bij OOB’s. In de Verordening is
handelen in overeenstemming met de uit de Richtlijn
een zogenoemde ‘black list’ opgenomen van niet-
voortvloeiende principes met betrekking tot de
controlediensten die niet mogen worden verricht voor
onafhankelijkheid van accountants.
een OOB waarvoor de controle wordt uitgevoerd, haar 18
moederonderneming
(parent
undertaking)
en de ondernemingen waarover de OOB de
controle
heeft
(controlled
- Andere
diensten.
Niet-controlediensten
die
niet op de black list staan mogen door de
ofwel
accountantsorganisatie die de controle bij een
dochtermaatschappijen) mits deze beheerst worden
OOB uitvoert worden verricht, mits de audit
door het recht van een lidstaat. Op de black list
commissie van de OOB deze dienstverlening heeft
staat een groot aantal adviesdiensten, waaronder
goedgekeurd nadat zij de bedreigingen voor de
belastingadvies,
onafhankelijkheid
juridische
undertakings
dienstverlening
en
en
de
veiligheidsmaatregelen
De lidstaten kunnen
daartegen deugdelijk beoordeeld heeft conform
andere diensten aan de black list toevoegen, indien
de Richtlijn. De lidstaten kunnen strengere regels
zij van oordeel zijn dat die diensten een mogelijke
vaststellen. Er gelden bepaalde beperkingen en
bedreiging voor de onafhankelijkheid vormen; deze
andere
additionele diensten moeten aan de Commissie
die niet op de black list staan. Zo mogen de totale
financiële dienstverlening.
19
voorschriften
voor
niet-controlediensten
worden gemeld.
15 Richtlijn 2006/43/EC. 16 Verordening 537/2014. 17 De definitie van een OOB in de Richtlijn en de Verordening komt op hoofdlijnen overeen met de definitie van OOB in de Wta en ViO. In een eerder stadium van het wetgevingsproces was door de Europese Commissie voorgesteld om de definitie van OOB uit te breiden met beleggingsondernemingen, betaalinstellingen, instellingen voor collectieve beleggingen in effecten, elektronische geldinstellingen en EUalternatieve beleggingsinstellingen (EU-abi’s). Bovendien was voorgesteld om de mogelijkheid voor lidstaten om zelf categorieën van OOB’s aan te wijzen te laten vervallen. Deze voorstellen zijn echter niet aangenomen. 18 De ViO spreekt over de rechtspersoon die aan het hoofd van de groep staat. De Verordening hanteert het begrip “moederonderneming”. Dit laatste begrip is ruimer en omvat elke onderneming die zeggenschap heeft over de OOB (zie de omschrijvingen van moederonderneming en dochteronderneming in Richtlijn 2013/34/EU). 19 Zijnde diensten die verband houden met de financiering, de kapitaalstructuur en -toewijzing, en de investeringsstrategie van de gecontroleerde entiteit, met uitzondering van het verstrekken van assurancediensten in verband met financiële overzichten, waaronder het verschaffen van comfort letters met betrekking tot door de gecontroleerde entiteit uitgegeven prospectussen.
6
in
het aflopen van de termijn voor kantoorroulatie geldt
rekening brengt voor het verrichten van deze andere
een afkoelingsperiode van 4 jaar. Gedurende deze
diensten gedurende drie of meer opeenvolgende
periode mogen noch de desbetreffende accountant,
boekjaren aan de OOB, haar moederonderneming
noch
honoraria
en
die
haar
een
accountantsorganisatie
dochtermaatschappijen
20
maximaal
de
betrokken
accountantsorganisatie
controlewerkzaamheden voor de OOB verrichten.
70% bedragen van de gemiddelde audit fee die gedurende deze periode door de betrokken
- Reikwijdte. Hiervoor kwam aan de orde dat de
entiteiten aan de accountantsorganisatie is betaald.
verplichte scheiding van controlediensten en andere
Daarnaast zijn er eventueel gevolgen indien een
diensten op basis van de huidige Nederlandse regels
accountantsorganisatie voor wat betreft haar totale
– onder voorwaarden – niet van toepassing is op
omzet (sterk) afhankelijk is van één en dezelfde
betrekkingen tussen buitenlandse onderdelen van
OOB. Indien de totale fee ontvangen van een OOB
het netwerk van de accountantsorganisatie en een
meer dan 15% bedraagt van de in totaal door de
buitenlandse gelieerde entiteit van een OOB. Na
accountant en/of accountantsorganisatie ontvangen
inwerkingtreding van de EU-regelgeving geldt deze
honoraria, dient de betrokken accountantsorganisatie
uitzondering niet meer ten aanzien van gelieerde
dit aan te kaarten bij de audit commissie van de
entiteiten die onder het recht van een lidstaat
OOB en dient de audit commissie te beslissen of
vallen. Ten aanzien van gelieerde entiteiten, zijnde
de controleopdracht aan een kwaliteitsbeoordeling
controlled undertakings buiten de EU, voorziet de
door een andere accountant (bij hetzelfde of een
Verordening in een uitzondering, mits de accountant
ander kantoor) moet worden onderworpen. Indien
of accountantsorganisatie vaststelt dat het verrichten
de ontvangsten van de OOB hoger blijven dan 15%
van
moet de audit commissie besluiten of de betrokken
onderdeel van het netwerk niet van invloed is op
accountantsorganisatie
de controlediensten
andere
diensten
door
het
buitenlandse
kan
haar onafhankelijkheid dan wel haar professioneel
voortzetten gedurende een periode van maximaal
beoordelingsvermogen en de kwaliteit van het
twee jaar.
controlerapport. Een soortgelijke voorwaarde wordt
21
in de ViO thans ook al gesteld (zie paragraaf 2.2.). - Verplichte kantoorroulatie na 10 jaar. De lidstaten kunnen
een
wetgeving
kortere
maximumperiode
voorschrijven.
De
lidstaten
in
Ten aanzien van gelieerde entiteiten, zijnde parent
hun
undertakings buiten de EU, bevat de Verordening
kunnen
geen regeling. De regeling in de ViO omvat deze
voorts bepalen dat na het verstrijken van de
categorie wel.
eerste termijn, deze termijn als volgt mag worden verlengd: (i) met maximaal 10 jaar indien een
Zowel de Richtlijn als de Verordening is op 16 juni 2014
openbare
in
formeel in werking getreden. Lidstaten hebben twee
overeenstemming met de desbetreffende bepaling
jaar de tijd om de bepalingen uit de Richtlijn in nationale
in de Verordening of (ii) met maximaal 14 jaar
wetgeving om te zetten. Doordat de regelgeving ten
indien
accountantsorganisatie
aanzien van OOB’s in de vorm van een verordening is
tegelijk wordt aangesteld en deze organisaties een
gegoten heeft deze regelgeving binnen de Europese
gezamenlijke accountantsverklaring afgeven. Na
Unie directe werking; omzetting in nationale wetgeving
aanbesteding
meer
dan
één
wordt
uitgevoerd
20 Opgemerkt wordt dat in deze bepaling de beperking dat de moeder- en dochterondernemingen door het recht van een lidstaat moeten worden beheerst (zoals is bepaald bij de scheiding van controle en advies, zie eerste gedachtestreepje) niet is opgenomen. 21 Onduidelijk is wanneer de tweejaarsperiode precies aanvangt. Daarnaast valt op dat er geen verband wordt gelegd tussen de inschakeling van een kwaliteitsbeoordelaar bij de wettelijke controle en de duur van de aanvullende periode.
7
is niet nodig. De bepalingen uit de Verordening worden
doorgevoerd. De voorgestelde wijziging behelst dat de
niettemin ook pas 2 jaar na inwerkingtreding van kracht,
termijn voor verplichte kantoorroulatie wordt verlengd
dat wil zeggen op 17 juni 2016. Ten aanzien van de
tot 10 jaar (is thans 8 jaar), de afkoelingsperiode
verplichte kantoorroulatie kent de Verordening een
wordt verdubbeld tot 4 jaar (is thans 2 jaar) en de
ruime overgangsperiode. Zo heeft een OOB die op het
termijn voor verplichte partnerroulatie (binnen dezelfde
moment van inwerkingtreding van de Verordening de
accountantsorganisatie) wordt verkort tot 5 jaar (is
controle reeds gedurende 11 tot 20 aaneengesloten
thans 7 jaar). Alhoewel de termijnen voor de verplichte
jaren door dezelfde accountantsorganisatie heeft laten
kantoorroulatie waarschijnlijk iets worden versoepeld,
uitvoeren tot 17 juni 2023 de tijd om te wisselen van
blijft
accountantsorganisatie.
stringenter dan de Europese regelgeving.
22
2.4 Voorgestelde nieuwe wettekst
de
Nederlandse
regelgeving
op
onderdelen
3. Voorbeelden
Naar aanleiding van hetgeen door de NBA is opgemerkt, is aanpassing van artikel 24b Wta voorgesteld in de
Hierna volgen enkele voorbeelden met betrekking tot de
Wijzigingswet financiële markten 2015. Het voornemen
reikwijdte van de Nederlandse en Europese regelgeving.
23
bestaat om de ruimere reikwijdte en internationale werking van de ViO ook aan de Wta toe te kennen. In
Voorbeeld 1: Een in Nederland gevestigde rechtspersoon
de parlementaire behandeling van de Wijzigingswet
opgericht
financiële markten 2015 is opgemerkt dat de aanpassing
onderneming) is genoteerd aan een gereglementeerde
van de Wta kan worden beschouwd als een concretisering
effectenbeurs in de EU en heeft een aantal binnenlandse
van de door de NBA nagestreefde interpretatie van de
en buitenlandse dochtermaatschappijen.
Wta en de reeds bestaande praktijk. Als het wetsvoorstel
Op grond van de definitie kwalificeert de rechtspersoon
wordt aangenomen, zal de nieuwe wettekst in 2015 in de
als een OOB onder de Wta. Dit impliceert dat de
Wta worden opgenomen. Het is nog onduidelijk of een
binnenlandse en buitenlandse dochtermaatschappijen als
overgangsmaatregel wordt getroffen.
gelieerde entiteiten van de OOB worden aangemerkt. Dit
24
naar
Nederlands
recht
(multinationale
betekent dat het netwerk van de accountantsorganisatie Voorafgaand aan de publicatie van de Richtlijn en de
die controlewerkzaamheden verricht voor de OOB
Verordening is in de parlementaire behandeling van
geen overige werkzaamheden mag verrichten voor de
de Wijzigingswet financiële markten 2015 gesteld
OOB en haar dochtermaatschappijen. Er is momenteel
dat de wijziging in de Wta nog eventueel nader zal
slechts één uitzondering: buitenlandse onderdelen
worden aangepast, afhankelijk van de definitieve tekst
van
van Europese regelgeving25 (i.e. de Richtlijn en de
mogen
Verordening). Inmiddels is een motie aangenomen
buitenlandse dochtermaatschappijen van de OOB,
die strekt tot een aanpassing van enkele bepalingen
mits de eindverantwoordelijke accountant vaststelt dat
het
netwerk overige
van
de
accountantsorganisatie
werkzaamheden
verrichten
voor
Het ligt in de lijn der verwachting dat
maatregelen worden getroffen in overeenstemming met
voornoemde motie wordt aangenomen door het kabinet
regels die ten minste gelijkwaardig zijn aan de Code of
en dat de voorgestelde wijziging in 2015 in de Wta wordt
Ethics.
in de Wta.
26
22 De overgangsregeling voor de kantoorroulatie is neergelegd in artikel 41 van de Verordening. 23 Kamerstukken II 2013/14, 33 918, nr. 2. Het nieuwe tekstvoorstel is gedaan in de Wijziging van de Wet op het financieel toezicht en enige andere wetten op het terrein van de financiële markten (Wijzigingswet financiële markten 2015). 24 Kamerstukken II 2013/14, 33 918, nr. 3, p. 28. 25 Kamerstukken II 2013/14, 33 918, nr. 3, p. 28. 26 Tweede Kamer, 20 mei 2014, vergaderjaar 2013-2014, 32 681, nr. 5.
8
Zoals hiervoor is besproken, zal deze uitzondering niet
Voorbeeld 5: Een naar buitenlands recht opgerichte
meer kunnen worden toegepast op dochtermaatschappijen
rechtspersoon is genoteerd aan een Nederlandse
in de EU zodra de EU-regelgeving van kracht is
gereglementeerde effectenbeurs.
geworden, hetgeen verplichte scheiding van advies- en
Aangezien de rechtspersoon niet naar Nederlands recht
controlewerkzaamheden betekent. Buiten de EU zal een
is opgericht, kwalificeert deze op grond van de definitie
aparte regeling gaan gelden.
in de Wta niet als een OOB, zodat de Nederlandse regeling toepassing mist. De EU-regelgeving is wel op gevestigde
deze rechtspersoon en haar dochtermaatschappijen van
tussenhoudstermaatschappij heeft een in het buitenland
toepassing, mits deze onder het recht van een lidstaat
gevestigde moedermaatschappij die genoteerd is aan
vallen.
Voorbeeld
2:
Een
in
Nederland
een gereglementeerde effectenbeurs in de EU. Op grond van de definitie in de Wta kwalificeert de tussenhoudstermaatschappij
niet
als
een
OOB.
4. Conclusies en gevolgen voor de praktijk
Dientengevolge kan de moedermaatschappij niet als een gelieerde entiteit worden aangemerkt en mist de
In zowel de Wta als de ViO zijn de scheiding van controle
Nederlandse regeling toepassing.
en advies en verplichte kantoorroulatie ingevoerd voor accountantsorganisaties
die
de
wettelijke
controle
Indien de moedermaatschappij onder het recht van een
uitvoeren bij een OOB. Met de invoering van deze
lidstaat valt, zal de EU-regelgeving van toepassing zijn
regelgeving zijn de Nederlandse wetgever en de NBA
op beide entiteiten (verplichte scheiding van advies- en
vooruitgelopen op Europese regelgeving die recent is
controlewerkzaamheden).
gepubliceerd en medio 2016 in werking zal treden. De Wta en de ViO zullen in beginsel ook van toepassing
Voorbeeld
3:
Een
dochtermaatschappij
in
Nederland
gevestigde
zijn ten aanzien van buitenlandse onderdelen van de
heeft
obligaties
uitgegeven
betrokken
accountantsorganisaties
en
buitenlandse
die worden verhandeld op een gereglementeerde
gelieerde entiteiten van de OOB. Voor zover entiteiten
effectenbeurs in de EU. De moedermaatschappij is niet
buiten de huidige reikwijdte van de Nederlandse
genoteerd.
regelgeving vallen, moet worden bedacht dat entiteiten
De dochtermaatschappij kwalificeert als een OOB
binnen de EU onder de Verordening zullen vallen.
onder de Wta. De moedermaatschappij van de OOB kwalificeert als gelieerde entiteit (zie voorbeeld 1). Het
De hiervoor genoemde regelgeving zal ingrijpende
verbod tot het verrichten van overige werkzaamheden
consequenties hebben voor de controle- en adviespraktijk
door het netwerk van de accountantsorganisatie die
ten aanzien van OOB’s. Op grond van de (Nederlandse)
controlewerkzaamheden verricht voor de OOB strekt zich
regelgeving
niet uit tot de zustermaatschappijen van de OOB.
thans
zowel
zal de
werkzaamheden
een
accountantsorganisatie
wettelijke (waaronder
controle
als
die
overige
advieswerkzaamheden)
gevestigde
voor een OOB uitvoert (onder de overgangsregeling),
verzekeringsmaatschappij heeft een aantal binnenlandse
ofwel de controlewerkzaamheden, ofwel de overige
en buitenlandse dochtermaatschappijen.
werkzaamheden per 1 januari 2015 moeten hebben
De verzekeringsmaatschappij kwalificeert op grond van
gestaakt. Ook wanneer de wettelijke controle en
de definitie in de Wta als een OOB, ongeacht of sprake
overige werkzaamheden, niet door één en dezelfde
is van een beursnotering. De dochtermaatschappijen
accountantsorganisatie worden uitgevoerd, kan de
kwalificeren als gelieerde entiteiten. De impact van de
verplichte scheiding van controle en advies in combinatie
OOB-wetgeving is dezelfde als in voorbeeld 1.
met de verplichte kantoorroulatie tot beperkingen in de
Voorbeeld
4:
Een
9
in
Nederland
keuze van adviseur en/of accountant leiden. In dit kader wordt opgemerkt dat meer dan 91% van de wettelijke controles bij Nederlandse OOB’s wordt uitgevoerd door één van de Big-4-accountantsorganisaties.27 Een OOB loopt niet tegen de beperkingen in de OOBwetgeving aan indien de OOB een relatie aangaat met een organisatie die niet kwalificeert als een accountantsorganisatie. Immers, dergelijke organisaties (bijv. advocatenkantoren of niche-kantoren die uitsluitend advieswerkzaamheden uitvoeren) vallen buiten de reikwijdte van de regelgeving. Dit zou derhalve een reden kunnen zijn voor een OOB om met ingang van 1 januari 2015 een niet-accountantsorganisatie in te schakelen voor adviesdiensten.
27 AFM, Rapport naleving overgangsregeling scheiding controle en advies, 27 maart 2013.
10
Over Loyens & Loeff
Genoteerd
Loyens & Loeff N.V. is een onafhankelijk full service
Genoteerd is een periodieke nieuwsbrief voor relaties van
kantoor
Loyens & Loeff N.V. Genoteerd verschijnt sinds oktober
van
advocaten,
belastingadviseurs
en
notarissen, waar de civiele en fiscale dienstverlening geïntegreerd
worden
aangeboden.
De
2001.
advocaten
en notarissen enerzijds en de belastingadviseurs
Auteurs van deze bijdrage zijn mr. drs. A.N. Krol
anderzijds
(
[email protected]), drs. M.H.J. Buur
hebben
gelijkwaardige
positie.
binnen Met
het deze
kantoor opzet
en
een haar
omvang is Loyens & Loeff N.V. uniek in de Benelux.
(
[email protected]), mr. P.A.T. van Oppen (
[email protected]) en B.G.H.M. Braeken Msc. (
[email protected])
De praktijk is vooral gericht op het (internationale) bedrijfsleven en de overheid. Loyens & Loeff N.V. is een
Deze
nieuwsbrief
is
tevens
verkrijgbaar
in
kantoor met uitgebreide kennis en ervaring op het gebied
elektronische vorm, zowel in de Nederlandse als
van onder meer belastingrecht, ondernemingsrecht,
in de Engelse taal. (Na)bestelling is mogelijk via
fusies en overnames, beursnoteringen, privatiseringen,
[email protected].
bank- en effectenrecht, commercieel onroerend goed, arbeidsrecht, en
bestuursrecht,
procesrecht,
EU
en
technologie,
mededinging,
media
bouwrecht,
Redactie mw. mr. E.H.J. Hendrix
energierecht, insolventie, milieurecht, pensioenrecht en
mw. mr. drs. A.N. Krol
ruimtelijke ordening.
prof. mr. W.J. Oostwouder prof. mr. A.J.A. Stevens
Bij Loyens & Loeff N.V. werken 1430 mensen van wie 840
mr. A.C.J. Viersen
als advocaat, belastingadviseur of notaris. Het kantoor
prof. mr. D.F.M.M. Zaman
heeft vijf vestigingen in de Benelux en elf in belangrijke
mr. A.G. Wennekes
financiële centra daarbuiten. Uiteraard kunt u zich ook wenden tot uw eigen www.loyensloeff.com
contactpersoon binnen Loyens & Loeff N.V.
Hoewel deze nieuwsbrief met grote zorgvuldigheid is samengesteld, aanvaardt Loyens & Loeff N.V. geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit deze uitgave zonder haar medewerking. De inhoud ervan is bedoeld ter algemene informatie en kan niet worden beschouwd als advies.
11
Amsterdam Arnhem Aruba Brussel Curaçao Dubai Genève Hong Kong Londen Luxemburg New York Parijs Rotterdam Singapore Tokio Zürich
Klik hier als u deze mailing niet meer wenst te ontvangen. Klik hier als u in het geheel geen digitale mailings van Loyens & Loeff meer wenst te ontvangen.
www.loyensloeff.com
