Genetische manipulatie

Genetische manipulatie

INHOUDSTAFEL

1. Analyse van de problematiek

3

1.1 Vanuit het vak

3

1.2 Vanuit de openbaarheid

7

1.3 Vanuit de leefwereld van de leerlingen

13

1.3.1 Films

13

1.3.2 Computergames

16

1.3.3 Stripverhalen

18

2. Suggestie voor een lesvoorbereiding

21

2.1 Inleiding

21

2.2 Lesvoorbereiding

21

2.2.1 FILM: “The Island”

21

2.2.2 TEXT: “Me, Myself and I”

23

2.2.3 DEBATE

27

2.2.4 LITERATURE: Brave New World

27

2.2.5 COMPARISON

32

3. Kritische reflectie

35

GENETISCHE MANIPULATIE 1. Analyse van de problematiek

1.1 Vanuit het vak

In 1880 schreef Marcellus Emants in De Nederlandsche Spectator een opstel waarin hij stelde dat de romanschrijver gebruik diende te maken van de resultaten die de medische wetenschap tot dan toe had opgeleverd. Dergelijke werkwijze zou aan het kunstkarakter van de roman volgens Emants geen afbreuk doen en het zou de interesse van de lezer wekken. Emants heeft zijn gelijk gekregen. Sciencefiction, hoewel niet door iedereen tot de ‘ware’ literatuur gerekend, is de dag van vandaag een immens populair genre. Jules Verne en H.G. Wells kunnen als pioniers worden beschouwd. Aanvankelijk lag in SF de nadruk sterk op wonderbaarlijke wetenschappelijke ontdekkingen en grote technologische ondernemingen. Pas in een tweede fase kwamen de “aliens” aan bod. Met de emancipatie van de sociale wetenschappen in de jaren ’60, ontstond een derde “SF-Stroming”, die zich niet langer concentreerde op uitvindingen, maar op het effect van deze uitvindingen op de samenleving. Voorbeelden hiervan zijn Aldous Huxley’s Brave New World en George Orwells 1984. En sinds de bekendmaking van Dolly’s geboorte op 22 februari 1997 heeft het SF-genre er een tot de verbeelding sprekend thema bij: genmanipulatie. Hoewel visionairen als Huxley de genmanipulatie reeds aanhaalden, kende het thema vooral dit laatste decennium een sterke opgang. Onlangs werden zelfs twee romans omtrent genetische manipulatie, Brijs’ De Engelenmaker en Rufins Globalia, genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs. De Engelenmaker is een dorps- annex kloonroman over een autistische embryoloog die via zijn drie “nakomelingen” (klonen) zowel fysiek als mentaal een betere versie van zichzelf wenst te creëren. In Globalia schetst Rufin een schijnbaar volmaakte wereld. Dankzij genetische manipulatie en plastische chirurgie is iedereen er jong, gezond en mooi. “ Vrijheid, veiligheid en vooruitgang” luidt het devies in Globalia. Baikal Smith, de held van het verhaal, kan echter niet aarden in zulk een uniforme wereld…1

1

http://www.vooruit.be/0506/uitgelezen-science-and-fiction-boeken/

Bron De Engelenmaker: http://vissie.web-log.nl/vissie/images/stefan_brijs_de_engelenmaker.jpg Bron Globalia: http://www.deboekenplank.nl/naslag/aut/r/img/rufin_jc_globalia_2004.jpg

En ook binnen de recente Engelstalige literatuur zijn de voorbeelden van “genetisch gemanipuleerde” werken legio. Denken we maar aan Robin Cook, hét boegbeeld van de “medische thriller” in de Verenigde Staten. Zowel in Marker (Dia gnose), Seizure (Kloon) als Mutation (manipulatie) behandelt hij het thema.2

Bron Diagnose: http://www.deboekenplank.nl/naslag/aut/c/img/cook_r_diagnose_2005.jpg Bron Kloon: http://www.deboekenplank.nl/naslag/aut/c/img/cook_r_kloon_2003.jpg Bron Manipulatie: http://www.boekensite.net/boeken/images/303f.jpg

Opvallend is dat in de overgrote meerderheid van deze romans, genetische manipulatie in het algemeen en klonen in het bijzonder uiterst negatief worden geportretteerd. Telkens opnieuw wordt gewezen op de gevaren verbonden aan dergelijke wetenschappelijke (wan)praktijken. Klonen worden in SF-literatuur vaak afgeschilderd als zombie-achtige, gevaarlijke wezens, die niet over de menselijke ‘vrije wil’ lijken te beschikken en bijgevolg ook geen echte persoonlijkheid hebben. De “genetisch gemanipuleerde droomwereld” vervalt in SF-literatuur steevast in een nachtmerrie.

2

http://www.crimezonde.nl/showauthor.php?authorID=7

Omdat wij in onze suggestie voor een lesvoorbereiding gekozen hebben om het onderwerp te behandelen vanuit het vak Engels, zullen wij ons in wat volgt toespitsen op Engelstalige literatuur.

Reeds in Mary Shelley’s Dr. Frankenstein, een roman die als voorloper van de moderne sciencefiction kan worden beschouwd, vinden we het thema van de gevaren verbonden aan menselijke overmoed terug. De mens is niet gemaakt om de knoeien met Gods creatie, zo lijkt het. Het boek draagt dan ook de toepasselijke ondertitel “the Modern Prometheus”, een verwijzing naar hetzelfde thema. Prometheus stal immers het vuur van de goden om het aan de mensen te geven en haalde daarmee de toorn van Zeus over zich heen. Als straf stuurde die Pandora met haar beruchte doos vol onheil naar de aarde. De rest is geschiedenis… In Dr. Frankenstein is het het titelpersonage zelf die zich god waant wanneer hij een monster creëert uit lichaamsdelen van overledenen. Wanneer het monster – in de grond zachtmoedig en beschaafd – omwille van zijn weerzinwekkend uiterlijk telkens opnieuw wordt verstoten door zijn omgeving, keert het zich tegen zijn schepper. In de loop van het verhaal vermoordt het monster Frankensteins broertje, zijn vrouw en zijn beste vriend. Moraal van het verhaal: speel niet voor God en hoed je voor de gevaren van de techniek. Een thema dat door de voortschrijdende gen- en biotechnologie in de loop der tijden steeds luider is gaan weerklinken.

Bron: http://www.duluth.lib.mn.us/Images/Books/BigFrankenstein.jpg

Ongeveer een jaar na de verfilming van Mary Shelley’s Frankenstein in 1931, publiceerde Aldous Huxley zijn inmiddels wereldberoemde Brave New World. Het verhaal vangt aan in het jaar 2540. Controle van de voortplanting, genetische manipulatie, conditionering – voornamelijk via repetitieve boodschappen die tijdens de slaap worden ingeprent – en de gelukmakende drug “soma” gelden als hoekstenen van deze nieuwe maatschappij. Baby’s worden “uitgebroed” in laboratoria en genetisch gemanipuleerd om een vooraf bepaalde

functie in de maatschappij te vervullen. De samenleving bestaat immers uit vijf klassen, gaande van de bijzonder intelligente alfa’s tot de inferieure epsilons. De kunstmatig gecreëerde embryo’s krijgen “kiemen”, zodat tot zesennegentig identieke mensen kunnen worden gemaakt, allen voorbestemd om hun geprogrammeerde taak uit te voeren. Dankzij de toegediende “soma” is iedereen gelukkig, maar liefde, vrije wil en individualiteit zijn concepten uit een ver verleden. Huxley’s “heerlijke nieuwe wereld” wordt dan kook al gauw een ware nachtmerrie voor Bernard Marx, de pre-Fordiaanse held van het verhaal, wanneer hij verliefd wordt op Lenina Crown. Bernard kan zich niet aanpassen aan deze door technologie en rationalisme beheerste wereld en pleegt uiteindelijk zelfmoord. Of: hoe een utopie tot dystopie verwordt. Opnieuw krijgt de lezer dus een sterke waarschuwing in verband met eugenetische technieken mee.

Bron: http://ce399.typepad.com/weblog/images/2008/05/12/bcl_huxley_brave_new_world_3.jpg

En ook in de meer recente literatuur vinden we het doemdenkscenario van de ontsporing van de technologische vooruitgang terug. In The Boys from Brazil, een intrigerende roman van de Amerikaanse Ira Levin, wordt de lezer gewaarschuwd voor Hitler-klonen; in Imposter¸van de hand van Philip Kindred Dick, wordt de mensheid bedreigd door haar eigen creatie, de klonen, in Seizure, van Robin Cook, kent de nieuwe kloontechniek HTSR dramatische gevolgen, enz.

Bron: http://thebookwormchronicles.files.wordpress.com/2009/11/the-boys-from-brazil.jpg

Het schrikbeeld dat door genetische manipulatie in de verbeelding van vele mensen wordt opgeroepen, wordt dus breed vertaald in de sciencefictionliteratuur. De angst om het verlies van

zelfbeschikking,

individualisme

en

menselijkheid

inspireert

deze

verhalen.

Genmanipulatie en klonen worden in SF-literatuur dan ook eenzijdig negatief geportretteerd.

1.2 Vanuit de openbaarheid

Genmanipulatie in de openbaarheid, het begon allemaal op 22 februari 1997 met de bekendmaking van de geboorte van “Dolly”, het eerste gekloonde schaap en ook het eerste gekloonde volwassen dier ter wereld.

Dolly opgezet tentoongesteld Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Dolly_(schaap)

“Dolly’s oorsprong lag in een cel uit het uierweefsel van een volwassen ooi. Reden voor de verantwoordelijke Schotse wetenschappers om haar naar de rondborstige country-zangeres Dolly Parton te vernoemen. Revolutionair bij de “Dolly-techniek” was dat een cel van een volwassen dier (die al gespecialiseerd was als bijvoorbeeld lever- of hersencel) als oorsprong werd gebruikt, en dus niet een ongespecialiseerde stamcel.”3

Het nieuws sloeg in als een bom en nog geen dertig uur na Dolly’s bekendmaking werd er in New York al een wetsvoorstel aangekondigd om het klonen van mensen illegaal te maken. Ook Noorwegen, Duitsland en Frankrijk volgden dit voorbeeld, net zoals de 3

http://nl.wikipedia.org/wiki/Dolly(schaap)

Wereldgezondheidsorganisatie, Unesco en het Vaticaan. Nooit eerder werd zo snel, zo hevig en zo eenzijdig negatief gereageerd op een wetenschappelijke doorbraak.

Sinds de komst van Dolly is het discours over genetische manipulatie niet langer beperkt tot het wetenschappelijke circuit, maar is het deel gaan uitmaken van de openbaarheid. Het item “genetische manipulatie” is niet meer weg te denken uit de hedendaagse media-berichtgeving. Enkel memorabele nieuwsfeiten uit de voorbije jaren:

-

Wetenschapper vervalst kloononderzoek

Op vrijdag 23 december 2005 krijgt de wereld te horen dat een zekere professor Hwang belangrijke doorbraken in zijn kloononderzoek heeft vervalst: “De Zuid-Koreaanse wetenschapper die er als eerste in geslaagd was om een menselijk embryo te klonen, heeft de resultaten van zijn onderzoek vervalst. Dat blijkt uit een onderzoek van de universiteit van Seoel waar de man zelf doceert. Hij heeft intussen ontslag genomen als professor. De wetenschapper beweerde dat hij embryo’s had gekloond en eerder ook een duplicaat had gemaakt van een Afghaanse windhond. Nu blijkt dat hij zelf stamlijnen heeft gemaakt en niet gekloond. Zijn ontdekking was veelbesproken. Want het had perspectief geboden op de behandeling van ziektes als Parkinson.”4

Bron: http://blogs.nature.com/news/thegreatbeyond/hwang.jpg

4

http://www.vrtnieuws.net

-

Paus tegen klonen embryo’s

Op 30 augustus 2000 polsten de media naar de mening van paus Johannes Paulus II in verband met het klonen van embryo’s: “Hij zei dat de wetenschap in haar veelbelovende onderzoek naar stamcellen zou moeten richten op het gebruik van cellen van volwassenen. De paus deed deze uitspraken in een toespraak op een internationaal congres van de Transplantation Society, dat deze week in Rome wordt gehouden. Dat de 80-jarige paus hiervoor per helikopter overkwam uit zijn buitenverblijf in Castel Gandolfo, onderstreepte het belang dat hij hecht aan het thema”.5

-

Belgische genetica wint Unesco-prijs

Op 3 maart 2006 sleepte Christine Van Broeckhoven als eerste Belgische genetica de Unesco-prijs in de wacht. Ze kreeg deze prijs voor haar baanbrekend genetisch onderzoek naar de ziekte van Alzheimer. “De 53-jarige Van Broeckhoven werkt aan het Vlaams Interuniversitair Instituut voor Biotechnologie, de Universiteit Antwerpen en het BornBunge Instituut. Ze ontvang naast de award ook 100.000 dollar. De prijs wordt aan één onderzoekster per continent geschonken.”6

Bron: http://www.neurope.eu/photos2/thumb_1_1174672332-0.jpg

-

Vaccin tegen baarmoederhalskanker

Op donderdag 6 oktober 2005 meldde de toenmalige VRT het volgende nieuws: “Een experimenteel vaccin tegen baarmoederhalskanker blijkt in de eerste grootschalige test erg goed te werken. Als alles goed gaat, zou het vaccin in de loop van 2006 op de markt komen. Het genetisch gemanipuleerde vaccin verhindert de baarmoederhalskanker door 5 6

http://www.nrc.nl/W2/Lab/DNA/000830-a.html http://www.vrtnieuws.net

een infectie te blokkeren met het human papilloma virus (HPV) een aantal stammen van dat virus zijn verantwoordelijk voor 70% van alle baarmoederhalskankers. Het vaccin verminderde ook het aantal infecties met stammen van HPV die pijnlijke genitale wratten veroorzaken.”7

-

Genetische manipulatie bij sporters

Op 19 februari 2006 discussieerde men in “De Zevende Dag” over genetische manipulatie bij sporters. De inleiding van het onderwerp klonk als volgt: “Doen er op de Olympische Winterspelen in Turijn genetisch gemanipuleerde sporters mee? Het is niet ondenkbaar. Vlak voor de spelen haalde in Nederland en Duitsland een mogelijk geval van genetische doping de publiciteit. Er dient een rechtszaak tegen de Duitse Oudatletiektrainer Thomas Springstein. Hij zou in e-mails aan een Nederlandse arts gevraagd hebben hoe hij aan Repoxygen kon komen. Dat middel activeert een gen, dat bij een tekort aan rode bloedcellen automatisch voor aanvulling zorgt. Bloeddoping dus op genetische basis. Is dit de voorbode voor verdere genetische manipulatie bij sporters? Wordt topsport straks een freakshow met genetische opgefokte kampioenen? Een gesprek met geneticus Jean-Jacques Cassiman (KU-Leuven) en met dopingspecialist en exbondsdokter Chris Goossens.”8

Bovenstaande nieuwsitems zijn slechts een kleine greep uit wat er in de media aan bod komt in verband met genetische manipulatie.

En ook op het internet wordt het debat omtrent genetische manipulatie hevig opgevoerd. De hits die verschijnen wanneer je, bijvoorbeeld op Google, op zoek gaat naar informatie in verband met genetische manipulatie zijn niet te overzien. Voor “genetische manipulatie” krijg je 220.000 hits, voor “klonen” zijn dat er 1.860.000 en voor “genetica” verschijnen 10.500.000 links. Erg interessant is dat de hele polemiek in verband met genetische manipulatie – mits grondige selectie – te volgen is via internet. Niet enkel wetenschappers, maar ook ‘Jan modaal’ mengt zich in het (ethische) debat. Ter illustratie vermelden wij enkele internet-forums.

7 8

http://www.vrtnieuws.net http://www.een.be/televisie1_master/programmas/e_zeve_overzicht_2006_02_19/index.shtml

We maken een onderscheid tussen sites die zich uitsluitend bezig houden met het oprichten van forums over allerhande onderwerpen en sites van specifieke verenigingen. Een voorbeeld van de eerste categorie is de Phrea-site. Eén van de topics op deze site is genetische manipulatie (http://www.phrea.com/forum/showthread.php?t=2539). Iets soortgelijks vind je op de site van “Opinieland” (http://forum.opinieland.nl/topic.asp?TOPIC_ID=5117) en “Puree

Soiree”.

(http://www.pureesoiree.be/post.do;jsessionid=E59DF15046918707EA

EC677CF04361F3?id=839). Opvallend aan dit soort sites zijn de erg uiteenlopende meningen en het gevarieerde publiek. Naast die algemene forum-sites worden er op het net ook discussieforums aangeboden door specifieke verenigingen. In tegenstelling tot de gevarieerde meningen op de algemene discussie-sites, kan je hier vaak al voorspellen wat de globale mening zal zijn. De tegenstanders van genetische manipulatie vind je vooral op forums van katholieke sites of sites van dierenrechtenverenigingen. Zo is er bijvoorbeeld het forum van Kerknet

Vlaanderen

(http://www.kerknet.be/diaconie/forum/stelling7.html),

waar

er

voornamelijk geargumenteerd wordt tegen genetische manipulatie vanuit een religieus standpunt. Ook de site van de ‘La Gula Lupis’-stichting (een dierenvrienden-vereniging) heeft een forum waar je je mening kan geven in verband met verschillende onderwerpen inzake genetische manipulatie (http://lagulalupis.nl/forum/viewforum.php?f=25). En ook hier zijn de meningen eerder negatief, vooral dan als het gaat over het testen van genetische technieken op dieren.

Belangrijk om op te merken is dat in het openbare debat omtrent genetische manipulatie zowel voor-, tegen- als middenstanders frequent aan bod komen. Elke “partij” verdedigt haar standpunt aan de hand van wetenschappelijke en ethische argumenten. Deze verschillende perspectieven leiden dan ook tot een vrij genuanceerd beeld.

In wat volgt schetsen we kort zo een debat tussen voor- en tegenstanders.

Op zondag 8 december 2005 sprak professor Lee Silver over het kiezen van de erfelijke eigenschappen van je kinderen, en de gevolgen daarvan op lange termijn, in het VPROprogramma “Tegenlicht”. Naar aanleiding van die uiteenzetting verscheen op de VPROwebsite een reactie van wetenschapsjournalist Herbert Blankesteijn.9 Een korte schets.

9

http://noorderlicht.vpro.nl/dossiers/9497461/hoofdstuk/9614176/

Lee M. Silver, hoogleraar moleculaire biologie aan de universiteit van Princeton, stelt zich morele vragen bij de hedendaagse eugenetische technieken. Hij is er van overtuigd dat binnen een vijftig jaar de wetenschap in staat zal zijn een ongeboren kind genetisch te verrijken, door enkele ongewenste (erf)genen van de ouders eruit te halen en gewenste eigenschappen toe te voegen (resistentie tegen ziektes, een grotere intelligentie, enz.). aan de mogelijk van dergelijke technieken twijfelt hij niet; de vraag is, aldus Silver, wie zo een genetische verrijking kan betalen. Op die manier zal de kloof tussen arm en rijk onoverbrugbaar worden, meer nog, er zullen twee verschillende mensensoorten ontstaan: “GenRich” en de “Naturals”, zoals Silver ze noemt. En in zo een maatschappij wil Silver duidelijk niet leven.

“Onzin”, vindt Herbert Blankensteijn. Het toekomstbeeld dat Silver schets is volgens deze wetenschapsjournalist veel te ver gezocht. Blankensteijn wijst er eerst en vooral op het arsenaal aan retorische technieken die Silver tijdens de uitzending tentoonspreidde. “De verleiding is groot deze clown negeren, maar wanneer een omroep met gezag zoiets uitzendt en honderdduizenden mensen er kennis van nemen, is dat geen goed idee”. Daarna argumenteert Blankensteijn dat de wetenschap helemaal nog niet zo ver staat als Silver laat uitschijnen. “ Van een paar erfelijke ziekten zijn de genen bekend, maar je kunt ze alleen ‘kiezen’ door een dragende foetus te aborteren”. Daarnaast gaat Silver volgens de journalist te sterk uit van het primaat van de genen, die voor eigenschappen als intelligentie en doorzettingsvermogen weinig rol spelen. Als derde argument haalt Blankensteijn een “genconservatief’ element over naar zijn “progressieve” kolom. Zelfs indien Silver gelijk zou hebben wat de technische mogelijkheden betreft, zo stelt hij, dan zullen alle rijken steeds dezelfde eigenschappen selecteren. “Iedereen wil hetzelfde en iedereen wil hetzelfde niet”. En daar bestaat een woord voor: inteelt. En dus kan je nog altijd twee kanten uit: “De rijken breiden hun voorsprong uit, of ze werken eendrachtig aan hun eigen ondergang”, aldus Blankensteijn.

Meer algemeen gaat het in dergelijke debatten omtrent genetische manipulatie vaak om de tegenstelling tussen “natuur” en “techniek”, tussen “het ethische” en “het wetenschappelijke”. Genconservatieven doen vaak een beroep op emoties; genprogressieven trachten het debat wetenschappelijk georiënteerd te houden. opmerkelijk is echter dat een aantal (Belgische) moraalfilosofen de kant van de wetenschap lijken te kiezen (bv. J. Breakman en tot op zekere hoogte ook E. Vermeersch).

1.3 Vanuit de leefwereld van de leerlingen

Enige voorkennis in verband met genetische manipulatie zullen leerlingen voornamelijk te danken hebben aan het uitgebreid arsenaal aan films, computergames en strips over het onderwerp. Wanneer we de representatie van genetische manipulatie bekijken vanuit deze invalshoek, dan valt onmiddellijk op dat er voornamelijk gefocust wordt op de negatieve aspecten of vervaarlijke gevolgen van genetische manipulatie. In films, stripverhalen en computergames duikt steeds hetzelfde doemscenario op waarin de samenleving ten onder gaat aan de verstrekkende negatieve gevolgen van genetische manipulatie. De held heeft dan al taak de wereld hiervan te redden. In wat volgt zullen we enkele films, computergames en een stripverhaal bespreken om aan te tonen dat men in deze vooral inspeelt op de instinctieve angst die genetische manipulatie en klonen bij mensen oproept.

1.3.1. Films

-

Gattaca (1997)

Bron: http://movieposters.2038.net/p/Gattaca_3.jpg

Het hoofdpersonage in deze film is Vincent, een van de laatste “natuurlijk” geboren baby’s in een steriele, genetisch-verbeterde wereld waarin de levensverwachting en de mogelijkheid op ziektes reeds bij de geboorte kunnen worden vastgesteld. Omdat Vincent bijziend is en niet ouder zal worden dan dertig, maakt hij geen kans op een carrière in een samenleving die discrimineert op basis van genen in plaats van geslacht, ras of geloof. Hij duikt onder en neemt de identiteit aan van Jerome, een genetisch gemanipuleerde man die werd verminkt door een ongeluk. Op die manier bereikt Vincent aanzien in de ‘Gattaca Corporation’, waar hij wordt geselecteerd als piloot voor een bemande missie naar Saturnus. Vincent, alias

Jerome, is de vele genetische controletest te slim af door op ingenieuze wijze gebruik te maken van stalen van het haar, de huid, het bloed en de urine van de “oorspronkelijke” Jerome. Wanneer de missieleider wordt vermoord en Vincent bij dom toeval een wimper verliest op de plaats van de moord, stort de perfecte wereld waarin zijn droom voor het grijpen lag in elkaar. De autoriteiten komen Vincent langzaam maar zeker op het spoort terwijl de missie van zijn dromen slechts enkele dagen van hem verwijderd is…

In deze film wordt een wereld geschetst waarin de technieken van genetische manipulatie de samenleving sterk hebben beïnvloed. De technieken zorgen er onder andere voor dat men de levensverwachting van een persoon en de ziekten die hij/zij zal krijgen van bij de geboorte kan voorspellen. De kloof de “genetisch gemanipuleerden” (hoge levensverwachting, weinig kans op ziekten) en degenen die op natuurlijke wijze werden geboren is immens. Het probleem bestaat er dan ook in dat daar waar de eerste “genetische” groep alle kansen krijgen om het te maken in het leven, de “natuurlijk” groep gedoemd is een onbeduidend bestaat te leiden. De film focust dus sterk op de kloof die kan ontstaan tussen klonen en niet-klonen en de voordelen die deze “perfecte” klonen op ons, feilbare mensen, zullen hebben. Wie wil immers in een maatschappij leven waarin men geen kansen meer krijgt omdat men niet genetisch gemanipuleerd is? De film suggereert dat het kloneren van mensen afbreuk doet aan de persoonlijke identiteit en uniciteit en bijgevolg een aantasting is van de menselijke waardigheid.

-

The Island (2005)

Bron: http://www.ramchandra.me.uk/blog/archives/images/aug05/island.jpg

The Island is grotendeels geïnspireerd op Huxley’s dystopie Brave New World. Ewan McGregor vertolkt de rol van Lincoln Six-Echo, een bewoner van een schijnbaar utopische, maar gesloten instelling. Het verhaal speelt zich af in 2019. Net zoals alle andere inwoners

van dit moderne panopticon hoopt Lincoln erop gekozen te worden om naar “Het Eiland” te gaan, het laatste onbesmette en dus bewoonbare plekje op aarde. Maar Lincoln ontdenkt al snel dat het leven dat hij in de instelling leidde een leugen was. Hij ontdekt dat hij een menselijke kloon is met slechts één bestaansreden: zijn organen kunnen dienen als back-up wanneer zijn originele “ik” daar omwille van een ziekte of een ongeluk nood aan zou hebben. Na deze ontdekking ontsnapt Lincoln, samen met de mooie medebewoonster Jordan TwoDelta (Scarlett Johansson), op spectaculaire wijze. Onophoudelijk achtervolgd door de autoriteiten van de instelling, gaan Lincoln en Jordan op zoek naar hun “makers”.

Ook in deze film krijgen we een donker eugenetisch scenario voorgeschoteld. Duizenden mensen worden gekloond voor eventuele orgaantransplantatie. De klonen worden door de uitbaters van de instelling als een “product” beschouwd, een “Untermensch”, een soort levensverzekering voor de rijken der aarde. Naarmate het winstbejag van de wetenschappers duidelijk wordt en wanneer blijkt dat de klonen over emoties, zelfbesef en een persoonlijke identiteit beschikken, krijgt de kijker daarentegen steeds meer sympathie voor deze klonen. Als een modern Frankenstein-monster keert Lincoln zich dan ook tegen zijn “maker”. De film eindigt met de vernietiging van het laboratorium en het doden van de directeur van de instelling. Dit scenario kan dan ook in verband worden gebracht met de ethische bezwaren in verband met de identiteit en uniciteit van mens en kloon. Beschikken klonen over een eigen identiteit of zijn ze niet meer dan een product voor de mens?

-

The boys from Brazil (1978)

Bron: http://2.bp.blogspot.com/_BurC6enfE8U/R1FnU5afaSI/AAAAAAAAAeI/BDJty_Fxxnc/s1600-R/boysfilm.jpg

Hoewel zowel Gattaca als The Island waarschuwen voor de gevaren verbonden aan genmanipulatie, worden de klonen in deze films opvallend menselijk geportretteerd. Anders is dit in The boys from Brazil. In deze prent kloonde een kwaadaardige Nazi-wetenschapper

(gespeeld door Gregory Peck) vierennegentig jonge Adolf Hitlers, waarna hij ze onderbracht bij gezinnen over de hele wereld die qua samenstelling lijken op het gezin waarin Hitler opgroeide. Student en amatuer-nazi-jager Barry Kohler komt de wetenschapper en zijn companen, die de Hitler-klonen terug aan de macht willen krijgen, in Paraguay op het spoor. Kohler zoekt contact met Ezra Lieberman (een rol geïnspireerd op Simon Wiesenthal) om er voor te zorgen dat de groep bijtijds wordt ontmanteld.

Ook hier wordt de kijker geconfronteerd met de mogelijke negatieve gevolgen van genetische manipulatie. Deze film speelt heel duidelijk in op de bestaande angst dat de technieken om mensen te klonen, wanneer die in verkeerde handen vallen, zullen worden gebruikt om grote machthebbers of misdadigers (zoals Adolf Hitler in dit geval) terug tot leven te roepen, met alle gevolgen van dien…

Deze drie films zijn slechts een greep uit een heel arsenaal van films die over deze thematiek handelen en vooral op de angst die bij mensen leeft in verband met genetische manipulatie inspeelt. Andere voorbeelden zijn: Star Wars, episode II: Attack of the Clones, Jurassic Park, The Lost World, Sleeper, Multiplicity, Invasion of the Body Snatchers, Stepford Wives, All about Eve (episode of the X-Files), Clones, Blade Runner, Godsend, The Creator, The Clonus Horror,…10

1.3.2. Computergames

Ook computergames zijn van belang in de representatie van genetische manipulatie in de leefwereld van jongeren. Net zoals in films worden genetische manipulatie en/of klonen of mutanten voornamelijk negatief geportretteerd. Opnieuw gaat het verhaal uit van een doemscenario waarin de held (diegene die de computergame speelt) de taak krijgt de wereld te redden van de ondergang.

-

10

Huxley

http://www.abc.net.au/thingo/txt/s1155468.htm

Bron: http://game-server-hosting.net/wp-content/uploads/2008/12/huxley-2.jpg

Op een game-site vonden we de volgende omschrijving: “Huxley takes place in a postapocalyptic world where human beings have mutated and are divided into two opposing races, Sapiens and Aternative. At the center of the battle for survival is Lunarites, a promising new energy source that both sides seek te obtain. Forced to battle against one another for the continuance of each race, Sapiens and Alternatives are willing to do whatever it takes to wipe out the conflicting race and gain control of the world and its resources.”11 Hoewel de game slechts vaag gebaseerd is op Huxley’s Brave New World en niet meteen veel leert over de beroemde auteur of zijn werk, merkten we toch dat jongeren zelfstandig op zoek gaan naar de betekenis achter de naam van het spel. Zij delen die informatie dan in zogenaamde chat-boxen die rond het spel worden opgesteld. “De naamgever van deze game is een zekere Aldous Huxley die leefde van 1894 tot 1963. Huxley schreef meerdere boeken, waarvan ‘Brave New World’ een van de bekendste is. Om dit te bereiken werd echter wel gerommeld met het DNA van mensen en ook is een groot deel van de populatie aan de drugs. Inderdaad, een kunstmatig rotzooitje dat ieder moment als een kaartenhuis in elkaar kan storten. Hoe een Koreaans bedrijf op het idee is gekomen het werk van Huxley te gebruiken is mij een raadsel, maar de Aziatische interpretatie van een klassiek Westerse sciencefiction verhaal levert wel een mooie setting op.”12 Interessant is ook het gebruik van het woord “gerommeld”. “Rommelen met DNA” heeft immers een negatieve bijklank. Onbewust geeft deze anonieme informatieverstrekker ons dus ook een morele boodschap mee:genmanipulatie is gevaarlijk; men hoort niet te knoeien met Gods werk. En hierin spelen dergelijke games zeker een rol. Zij vereenvoudigen de werkelijkheid tot zwart-wit tegenstellingen als goed versus kwaad, mens versus gevaarlijke mutant, natuur versus techniek, enz. de taak van de held bestaat er dus steeds in de wereld te redden van deze wetenschappelijke uitspattingen of wanpraktijken.

11 12

http://www.huxleygame.com/about_huxley.htm http://www;powerweb.nl/artikel.jsp?rubriek=423276&id=1275309

-

Too Human

Bron: http://lordofgamer.files.wordpress.com/2008/09/928546_20060501_screen009.jpg

Ook Too Human schets ons een weinig rooskleurig portret van een genetisch gemanipuleerde toekomst. De gamer kan in dit spel zijn eigen lichaam zo ver krijgen dat het het menselijke overstijgt. Ziektes worden meteen genezen door enkele aanpassingen in het DNA van de speler en alle informatie wordt via de ogen gescand en onmiddellijk opgeslagen. Dergelijke technieken hebben echter tot een oorlog geleid waarin het recht van de sterkste de mensheid in gevaar heeft gebracht. de gamer speelt de rol van Baldur, een genetisch gemanipuleerde soldaat die temidden van al het oorlogsgeweld dient te overleven.13 Ook in deze game wordt er dus gefocust op de mogelijke negatieve gevolgen van genetische manipulatie. Het doemscenario bestaat er hier in dat men via genetische manipulatie een bovennatuurlijk sterk ras zal creëren dat de mensheid kan uitroeien.

1.3.3 Stripverhalen

Tot slot bespreken we nog enkele stripverhalen rond genmanipulatie

-

De Kaduke Klonen (Willy Vandersteen)

Bron: http://www.standaarduitgeverij.be/img/covers500H/9789002217913.jpg

13

http://games.telenet.be/preview.php?act=one&rid=1111

“Professor Barabas neemt onze vrienden mee op werkbezoek bij zijn collega Rosarius. Die heeft een sensationele uitvinding gedaan: een machine die mensen kan reproduceren. Het gaat echter flink mis wanneer blijkt dat de uitvinding nog niet helemaal op punt staat. Tot overmaat van ramp heeft Rosarius duidelijk snode plannen met het apparaat. Hij heeft de handen in elkaar geslagen met een rijke fabrikant. Samen willen ze een gigantisch klonenleger bouwen om de hele wereld in hun macht te krijgen. Zullen Suske en Wiske en hun vrienden er in slagen om de wereld te redden?”14

-

Een Nieuw Begin; Verloren Vrede (Joe Haldeman)

Bron: http://www.comicstripshop.com/images/database/thumbs/MmODpAXfPoqrVWnQFHWF

Na de Eeuwige Oorlog verdelen twee rassen van gekloneerde oorsprong, Mensen en Taureanen, de heerschappij over het universum. De genetische reserve van de Aardlingen, de laatste echte mensen, bevinden zich op vele lichtjaren afstand van hun thuisplaneet en zij wantrouwen hun oude vijanden nog steeds… Staat een tweede Eeuwige Oorlog op uitbarsten? Is de ergste vijand van de mensen niet de Mens? Zal de echte mensheid de overhand weten te krijgen?15

14

15

http://suskeenwiske.library.uu.nl/welcome.htm?albums/4kl/289.html http://www.depoort.com/aspscripts/popup_nieuw.asp?strip=7589

-

Pandora Box; De Hoogmoed (Pagot & Alcante)

Bron: http://www.comicbitsonline.com/wp-content/uploads/2009/03/pandoras-box.jpg

“In de Verenigde Staten is de campagne voor de presidentsverkiezingen in volle gang. De verkiezingen zullen over vijf dagen plaatsvinden. De huidige president, Narcisse Shimmer, is kandidaat voor zijn eigen opvolging. De democraat voert de peilingen aan. Zijn politieke tegenstanders zijn ten einde raad en doen een beroep op privé-detective Ron Grubb. Diens opdracht is eenvoudig. Hij moet Shimmer laten struikelen door een schandaal te onthullen. Het maakt niet uit wát, als de president maar in diskrediet wordt gebracht. Grubb gaat op jacht. Hij heeft maar vijf dagen. Dat is niet veel, maar voor een 'wroeter' van zijn kaliber is het genoeg... Zijn onderzoek leidt tot de ontdekking van een raadselachtige geboorte onder supervisie van een expert in de biotechnologie de wetenschap van het leven... Als het nu eens de eerste menselijke kloon betrof…”16

16

http://www.dupuis.com/servlet/jpecat?pgm=VIEW_ALBUM&lang=NL&OUVRAGE_ID=3747

2. Suggesties voor een lesvoorbereiding

2.1 Inleiding

Uit onze analyse van de genmanipulatie-problematiek is gebleken dat zowel in de literatuur als in de films, computergames, strips en dergelijke een vrij negatief beeld geschetst wordt van deze moderne technieken. Enkel in de openbaarheid vindt men regelmatig ook voorstanders van genetische manipulatie. Het is in deze les(voorbereiding) dan ook in de eerste plaatst onze bedoeling om leerlingen bewust te maken van deze beeldvorming. Jongeren dienen – naar onze mening – door deze negatieve representatie van biotechnologie en genetische manipulatie in de populaire cultuur heen te kunnen kijken; zij moeten zich hoeden voor een gemakkelijk ludditisme en ook de positieve aspecten en mogelijkheden van dergelijke technieken durven overwegen. Zonder te willen afdoen aan het belang van een kritische ingesteldheid, moeten leerlingen afstappen van zwart/wit-redeneringen en zowel voor- als nadelen afwegen alvorens een definitief standpunt in te nemen. (De leerkracht moet er echter steeds op letten geen meningen te “sturen”. In dergelijke ethische debatten lijkt het ons aangewezen dat hij/zij optreedt als een soort moderator. Een mening is immers nooit juist of fout en een leerkracht moet zich bewust zijn van de impact die hij/zij op zijn/haar leerlingen kan hebben. Het is volgens ons wel zijn/haar taak om kritische vragen te stellen.)

2.2 Lesvoorbereiding

2.2.1 FILM: “The Island”

Together with the teacher, the pupils watch a fragment from the film “The Island”. (In which the director of the institution reveals the true purpose of the clones, i.e. they are nothing more than a modern life Insurance policy for the rich.)

The teacher then asks the pupils a number of introductory questions.

-

Does anybody know which movie this fragment is taken from?

-

Can you summarize the film’s plot?

-

What are the reasons for cloning people in this film?

-

Are the clones being considered as real people or rather as products? Why?

-

Do you agree with what this facility is doing?

-

If you would live in this society, would you order a clone of yourself just in case something would happen to you?

After this (brief) introductory discussion, the pupils are asked to fill in the chart below (individually first). Afterwards, their opinions are compared and discussed. Consider the following situations and tick off whether you find them acceptable or not. (First do the exercise individually; do not discuss yet.)

3 = totally acceptable 2 = acceptable under certain circumstances 1 = not really acceptable except in certain circumstances 0 = completely unacceptable

SITUATIONS 1. a mother is unable to accept the death of her five-year old child and wants to take a DNA-sample from the child to create a clone 2. an infertile couple wants to clone the father or mother in order to have a baby “of their own” 3. an athlete takes Repoxygen, a medicine which activates a gene that brings the red blood cells up to standard in case of a shortage 4. a dictator wants to create an army of clones to gain world domination 5. xenotransplantation, the procedure that involves the transformation of animal cells, tissue or organs, into a human recipient, is used in the fight against Parkinsons disease 6. a clone is created in order to cure its older brother or sister (for example, by means of a liver transplant) 7. a genetically engineered vaccine is used to fight cervix cancer (baarmoederhalskanker) 8. a mother wants her son to excell in mathematics and asks a scientists to genetically manipulate her unborn baby 9. genetically manipulated food is used to fight hunger in third world countries 10. Belgian scientists create an incredibly beautiful genetically engineered woman in order to win the Miss World Contest for once.

3

2

1

0

2.2.2 TEXT: “Me, Myself and I” The teacher asks the students to read the article “Me, Myself and I” from the Newshour Extrawebsite17

Me, Myself and I March 28, 2001 The idea of cloning living beings was probably hatched in the mind of a science fiction writer. But the concept took a giant step toward becoming reality in 1997, when scientists in Scotland cloned the first mammal: a sheep named Dolly. Cloned cows, goats, pigs and mice soon followed. Now, a team of researchers is planning to clone another type of mammal - humans. Researchers haven't quite worked out all the bugs in the system, but they say they'll have a clone human in about two years. …………………………………………… 1+1 = 2 is yesterday's math -- at least when it comes to cloning. Now it's all about making babies from just one parent. Cloning essentially starts with the genetic material (DNA) from an adult human. This DNA can come from almost any cell -- a blood cell, for example, or a skin cell. That DNA blueprint, or instructions, is implanted into a human egg that has been "stripped" of its own DNA. If all goes well, the egg cell develops into an embryo, which is implanted in the uterus of a surrogate female. From then on, the process is pretty familiar. The fetus grows for nine months and is born the old-fashioned way. But instead of having a mix of genes from two parents, the baby has an exact copy of the genes from one parent (either male or female) -- and no genetic input from the woman who gave birth to it. The result is a genetic twin of the DNA donor. …………………………………………… So, even if you cloned yourself, the clone would still be born a baby. (So forget the idea of sending your clone to school, while you played in the park or have your clone do your chores while you talked on the phone.) The cloned baby would grow up to look just like its genetic parent, but wouldn't necessarily have the exact same personality. That's because personality is heavily influenced by life experience and environment. As the cloned baby grows up, it will have its own memories, dreams and thoughts. The clone would, in most legal cases, have the same rights as a baby made the old-fashioned way. It would not 'belong' to the 17

http://www.pbs.org/newshour/extra/features/jan-june01/cloning.html

genetic parent; most governments don't allow people to own people. So, while you're spending your teen years listening to Limp Bizkit and Eminem, your clone could grow up to be the biggest fan ever of a future boy band. …………………………………………… Some people have serious doubts about whether cloning humans is a good idea. It raises a ton of legal, moral and ethical questions. And even if those are worked out, some people have religious objections to what they call "playing God." Other people just think cloning sounds kind of spooky, and is not something humans should mess around with. Some people fear that clones could give rise to a race of superhumans - a world of cloned superstars, athletes, Nobel Prize winners and beautiful people. Just because we can do it, they say, doesn't mean we should. But researchers say the scientific knowledge necessary to clone a human is out there, and cannot be stopped. Human cloning will happen sooner or later. Many doctors say the knowledge gained from successful cloning will help them fight diseases and discover new medicines. One of the biggest benefits is research on "stem cells" -- special cells in embryos that can be used to "grow" new organs and nerve tissue. Cloning could also help infertile people have children. But there are also doctors who vehemently oppose cloning. They say they are just too many unknowns. For example, it took scientists 227 tries to get the Dolly experiment to work. Those previous attempts created clones that were seriously deformed and soon died. The scientists who cloned Dolly, recently came out in opposition to human cloning. Most cloned animals are also infertile and cannot reproduce sexually. Some doctors say cloning humans would likewise result in massive numbers of miscarriages and birth defects. Critics say it would be immoral to give birth to cloned babies, knowing the high potential for birth defects. Besides, doctors say, there is also a health risk to women carrying clones. Most cloned animals are born very large and all bear the telltale sign of cloning - unusually large navels, because inexplicably, umbilical cords grow oversized in cloned pregnancies. A final concern is that cloning could reduce the variety of the human gene pool. The current team of scientists, led by researchers from the U.S., Italy, and Israel, is now looking for a host country where the government will allow them to perform their research. Israel and Italy are considering the idea. But in the U.S., congress is also considering a law that would make cloning humans illegal. California, Michigan, Louisiana and Rhode Island have made it illegal. Britain has approved some forms of human cloning, while Japan has outlawed the practice. ……………………………………………

"When you see something that is technically sweet, you go ahead and do it and you argue about what to do about it only after you have had your technical success," said J. Robert Oppenheimer, one of the creators of the atom bomb. Many people view cloning the same way Oppenheimer viewed atomic energy-- an incredibly powerful technology that can be used for good or evil, but once unleashed, can't be put back in the box. Scientist William Joy has been a leading voice urging caution on new technologies like cloning. "The technologies that are emerging in the 21st century… genetic engineering, nanotech, and robotics-- have enormous potential, but they carry a hidden danger, along with this enormous potential, of a kind that I don't think we've ever faced before," he said last year on the NewsHour. ……………………………………………

Ultimately, most scientists say cloning humans should not occur until more facts about the process are known. One fear is that cloned babies would look much older than they are (a problem that happened to Dolly the sheep) because parts of their DNA are match the age of the genetic parent. A 5-year old might look like a 10-year old, with potential for illnesses to develop. Also, human cloning requires the use of adult somatic cells. Because somatic cells are used rather than reproductive cells, genetic "imprinting," the molecular mechanism which genes inside sperm and egg cells are turned "on" or "off" in preparation to develop an embryo, doesn't happen. Although the fluids in the egg cell can reset the genes in the adult cell to the "on" position, the process is hardly perfect and abnormalities usually occur. But advances in science keep making the impossible, possible. Moral and ethical concerns are often eased over time with public understanding. Less than 20 years ago, the idea of creating "test-tube babies" scared a lot of people. Today, it's known as in-vitro fertilization, a common and accepted method for couples who haven't been able to have a baby naturally. Who knows, the issue of cloning humans could just be in the timing?

VOCABULARY Surrogate mother:

A woman who helps a couple to have a child by carrying to term an embryo conceived by the couple and transferred to her uterus.

Miscarriage:

The expulsion of a fetus before its viable, especially between the third and seventh months of pregnancy: spontaneous abortion.

Somatic Cells:

One of the cells that take part in the formation of the body. Any cell of the body that is not a sexually reproductive cell.

Reproductive Cells:

The eggs and sperm are reproductive cells. They contain a single set of 23 chromosomes, half the amount of DNA usually needed to create a person.

In-Vitro Fertilization:

A technique by which an egg is fertilized with sperm in a laboratory dish and subsequently implanted in a uterus for development.

QUESTIONS 1. Having read the article, can you explain the title? What does “me, myself an I” refer to? 2. The following subtitles have been cut from the text: “Should we go there?”, “The Last Horizon”, “New Math”, “The court of public opinion” and “Your double, but not really”. Put them back in the right place in the text. 3. Why will it never be possible to send your clone to school while you do more exciting things? 4. Some “genconservatives” argue that cloning human beings could lead us to a new Hitler. Should we worry about such a thing ever happening? Why (not)? 5. Search in the text for arguments for and against cloning. Find at least two pros and three cons. 6. In the text, cloning is compared to another highly controversial technological creation. Which one? In what way are they alike? 7. What is meant by “the issue of cloning humans could just be in the timing”?

2.2.3 DEBATE The teacher asks the pupils to consider the following questions and then search the internet for arguments pro or contra genetic manipulation.

First take a look at these questions. - What are the risks involved in using genetic manipulation? - Is it playing god to alter genes? - What regulation, if any, should restrict the use of genetic manipulation techniques? - If man is able to enhance his species, should he not do it?

Taking the questions above into consideration, search the internet for arguments pro or contra genetic manipulation. Work in groups of three or four. Remember that all of you must support the same statement. Find at least 5 different arguments to state your case.

Some useful sites: http://ethics.acusd.edu/presentations/AplliedEthics/GeneticManipulation/GeneticManipulatio n.pdf http://bioethics.gov/reports/past_commissions/index.html http://www.phrea.com/forum/showthread.php?t=2539 http://www.pureesoiree.be/post.do;jsessionid=E59DF15046918707EAEC67 7CF04361F3?id=839

Class discussion (in which the teacher functions as a moderator).

2.2.4 LITRERATURE: Brave New World

The pupils have read the novel at home.

Brave New World is set in the future where after an enormous global war universal happiness has (more or less) been achieved. Control of reproduction, genetic engineering, conditioning – especially via repetitive messages delivered during sleep – and a perfect pleasure drug called “soma” are the cornerstones of the new society. Reproduction has been removed from the womb and placed on the conveyor belt. Babies are made in factories and are designed to belong to one of the five classes of society, ranging from the super-intelligent Alpha’s down to the dumb Epsilons. Each class is conditioned to love its type of work and its place in society. Epsilons, for example, are supremely happy running elevators. Outside of their work, people spend their lives in constant pleasure. This involves consuming (continually buying new things, whether they need them or not), participating in elaborate sports, and free-floating sex. While uninhibited sex is universal and considered socially constructive, love, marriage, and parenthood are viewed as obscene. The story concerns Bernard, an alpha whose programming is a bit off. He is discontented and desires to spend time alone just thinking or looking at the stars. At one point he takes Lenina, with whom he has fallen in love “the old fashioned way”, on a vacation to the savage reservation in New Mexico. There he discovers John (the Savage), son of Linda, a woman who had visited the reservation more than 20 years previously and was accidentally left behind. When Linda discovered she was pregnant (the ultimate humiliation!), she had to remain among the savages. John returns to the Brave New World where he is feted as the Visiting Savage. However, he cannot adapt to this totally alien society and, ultimately, he takes his own life.

INTRODUCTORY QUESTIONS The teacher asks the students some introductory questions. -

Can anybody briefly summarize the story of the novel?

-

In which way is the society in BNW genetically engineered?

-

What do you think the world would look like if we could choose our baby’s IQ and physical appearance? Would this lead to happier parents and/or children? Would it lead to healthier people? Would the ‘gap’ between the rich and the poor become even bigger? Etc.

-

What do you think about a world where sexually everybody belongs to everybody?

-

Would you prefer a drug that would keep you mindlessly happy all the time or would you rather live your life with its usual ups and downs?

UTOPIA VERSUS DYSTOPIA - What is a utopia? (Think about Thomas More’s novel or use your linguistic knowledge.) - What could a dystopia then be? (Again, use your linguistic novel.) - Would you characterize the Brave New World as a utopia or rather as a dystopian society? Explain why.

QUOTES FROM THE TEXT

Paraphrase the quotes and answer to the questions.

He laughed, "Yes, 'Everybody's happy nowadays.' We begin giving the children that at five. But wouldn't you like to be free to be happy in some other way, Lenina? In your own way, for example; not in everybody else's way." -Bernard Marx > Paraphrase: >In what ways is there pressure to conform in your life?

“The world's stable now. People are happy; they get what they want, and they never want what they can't get. They're well off; they're safe; they're never ill; they're not afraid of death; they're blissfully ignorant of passion and old age; they're plagued with no mothers or fathers; they've got no wives, or children, or lovers to feel strongly about; they're so conditioned that they practically can't help behaving as they ought to behave. And if anything should go wrong, there’s soma.” -Mustapha Mond

> Paraphrase: > What does happiness mean to you?

"But I don't want comfort. I want God, I want poetry, I want real danger, I want freedom, I want goodness. I want sin." "In fact," said Mustapha Mond, "you're claiming the right to be unhappy." "All right then," said the Savage defiantly, "I'm claiming the right to be unhappy." -Mustapha Mond and John the Savage. > Paraphrase: > Can you mention a negative experience that you have had which has been important in your development?

READING COMPREHENSION

Fragments form chapter 1: We also predestine and condition. We decant our babies as socialized human beings, as Alphas or Epsilons, as future sewage workers or future …" He was going to say "future World controllers," but correcting himself, said "future Directors of Hatcheries," instead. The D.H.C. acknowledged the compliment with a smile. They were passing Metre 320 on Rack 11. A young Beta-Minus mechanic was busy with screw-driver and spanner on the blood-surrogate pump of a passing bottle. The hum of the electric motor deepened by fractions of a tone as he turned the nuts. Down, down … A final twist, a glance at the revolution counter, and he was done. He moved two paces down the line and began the same process on the next pump. "Reducing the number of revolutions per minute," Mr. Foster explained. "The surrogate goes round slower; therefore passes through the lung at longer intervals; therefore gives the embryo less oxygen. Nothing like oxygen-shortage for keeping an embryo below par." Again he rubbed his hands. "But why do you want to keep the embryo below par?" asked an ingenuous student. "Ass!" said the Director, breaking a long silence. "Hasn't it occurred to you that an Epsilon embryo must have an Epsilon environment as well as an Epsilon heredity?"

It evidently hadn't occurred to him. He was covered with confusion. "The lower the caste," said Mr. Foster, "the shorter the oxygen." The first organ affected was the brain. After that the skeleton. At seventy per cent of normal oxygen you got dwarfs. At less than seventy eyeless monsters. "Who are no use at all," concluded Mr. Foster.

VOCABULARY - To predestine: voorbestemmen - To decant: uitgieten - Sewage: riolerling - Hatcherires: broedplaatsen - To acknowledge: erkennen - Revolution: draai - Below par: minder dan nodig, minder dan verwacht - Heredity: erfelijkheid - Caste: klasse

QUESTIONS - What are Alpha’s and Epsilons and which function do they have in the society? - Why do some embryo’s receive a smaller amount of oxygen? - What do you think about such practices?

Their wanderings through the crimson twilight had brought them to the neighborhood of Metre 170 on Rack 9. From this point onwards Rack 9 was enclosed and the bottle performed the remainder of the journey in a kind of tunnel, interrupted here and there by openings two or three metres wide. "Heat conditioning," said Mr. Foster. Hot tunnels alternated with cool tunnels. Coolness was wedded to discomfort in the form of hard X-rays. By the time they were decanted the embryos had a horror of cold. They were predestined to emigrate to the tropics, to be miners and acetate silk spinners and steel workers. Later on their minds would be made to endorse the judgment of their bodies. "We

condition them to thrive on heat," concluded Mr. Foster. "Our colleagues upstairs will teach them to love it." "And that," put in the Director sententiously, "that is the secret of happiness and virtue – liking what you've got to do. All conditioning aims at that: making people like their unescapable social destiny."

VOCABULARY -

Wedded to: gelinkt aan Miners: mijnwerkers Acetate: chemisch product To endorse: ondersteunen Sententiously: moraliserend

QUESTION - What is meant by heat-conditioning and why is it used?

Fragment from chapter 3

I suppose you're going out?" Lenina nodded. "Who with?" "Henry Foster." "Again?" Fanny's kind, rather moon-like face took on an incongruous expression of pained and disapproving astonishment. "Do you mean to tell me you're still going out with Henry Foster?" … "But after all," Lenina said protesting, "it's only about four months now since I've been having Henry." "Only four months! I like that. And what's more," Fanny went on, pointing an accusing finger, "there's been nobody else except Henry all that time. Has there?"

Lenina blushed scarlet; but her eyes, the tone of her voice remained defiant. "No, there hasn't been anyone else," she answered almost truculently. "And I jolly well don't see why there should have been." "Oh, she jolly well doesn't see why there should have been," Fanny repeated, as though to an invisible listener behind Lenina's left shoulder. Then, with a sudden change of tone, "But seriously," she said, "I really do think you ought to be careful. It's so horribly bad form to go on and on like this with one man. At forty, or thirty-five, it wouldn't be so bad. But at your age, Lenina! No, it really won't do. And you know how strongly the D.H.C. objects to anything intense or long-drawn. Four months of Henry Foster, without having another man – why, he'd be furious if he knew …"

VOCABULARY - Incongruous: ongerijmd, ongelijksoortig - Scarlet: scharlaken(rood) - Defiant: uitdagend, opstandig, openlijk ongehoorzaam - Truculent: wreed, vernietigend, vechtlustig

QUESTIONS

- Compare the perception on love and sex in the BNW-society to our vision on it. - Can you think of reasons why a society such as exists in the Brave New World would oppose “anything intense or long-drawn”?

2.2.5 COMPARISON You have watched the film The Island and read to novel Brave New World. Although the novel was published in 1931, 74 years before the movie was made, there are some striking similarities between the two. Can you find them?

Now listen to the song Brave New World by Iron Savior. You can follow the text on your hand-outs

BRAVE NEW WORLD – IRON SAVIOR

1. Just like a machine programmed and build to obey serving the system in devotion faithfully day after day Feels you do not know an unpolluted mind In a world free of distress disturbing emotions of any kind The perfect system to maintain mankind the department of thoughts it watches your mind 2. Brave, brave new world of biogenetic design where the perfect people live perfect lives and individuals get pulverized Brave, brave new world where mankind is down on its knees to the masterplan of insanity slaves of science in agony Brave, brave new world 3. Genetic engineering created your DNA codes and patterns lay down your life define you to obey Escape the nightmare you can't even dream Your nature is human - you ain't no machine Brave,brave new world... Break the chains and free your spirit start to be alive Be an individual and rise And rise! Brave, brave new world...

QUESTIONS

- Who are what is meant by “the system”? - What is an ‘unpolluted mind”? - Iron Savior is rather critical of this “Brave New World”. Can you find arguments against genetic engineering in the text? - How does the song end? What does Iron Savior want the inhabitants of the Brave New World to do? - Is the song still relevant today? Can you find parallels between the society of the Brave New World and the “system” we live in today?

3. Kritische reflective Het onderwijs is gedurende de laatste vijfentwintig jaar onderhevig geweest aan heel wat veranderingen, zowel op structureel als op inhoudelijk vlak. Die veranderingen hangen uiteraard samen met maatschappelijke verschuivingen. Onzekerheid, pluraliteit en diversiteit van waarden ken merken onze postmoderne samenleving. Het onderwijs kan ons inziens niet aan de zijlijn blijven staan. Het kan zich niet onttrekken aan deze maatschappelijke invloeden en dient dan ook mee te zoeken naar antwoorden op de vragen die onze complexe samenleving jongeren de dag van vandaag stelt. “Jongeren vandaag lezen niet meer!” Het is een soort axioma geworden wanneer men het over “de jeugd van vandaag” heeft. Maar is dit ook echt zo? Kunnen videogames, films en internetsites bijvoorbeeld niet “gelezen” worden? Jongeren vandaag lezen anders, maar daarom niet meer of minder dan hun voorgangers. En hoe kan het ook anders? Ook de jeugdperiode is immers drastisch veranderd. Vòòr internet, games, gsm en dergelijke meer was het boek één van de weinige ontspanningsmogelijkheden waarover jongeren beschikten. Dat is nu niet meer zo; de mogelijkheden vandaag zijn eindeloos. Wij zijn ervan overtuigd dat de leerkracht dan ook handig gebruik dient te maken van deze nieuwe geletterdheden. Waarom de leerlingen zelf eens geen (initiatie)les laten geven in hun “veld van expertise”?

In wat volgt zullen we, aan de hand van een korte reflexieve bespreking van onze taak, de verschillende concepten die aan bod zijn gekomen tijdens de lessen Maatschappelijke en wetenschapsfilosofische analyse van de vakinhouden even onder de loep nemen.

Genetische manipulatie is anno 2006 een heet hangijzer geworden. Men slaat geen krant meer open, men kan geen discussieforum meer betreden, of men stuit op het onderwerp. De maatschappelijke relevantie is dus evident; daarenboven impliceert genmanipulatie ook een erg complexe ethische en wetenschappelijke discussie. Het is niet langer een zaak van voor of tegen. Het is een publiek debat geworden waarin zowel voor- als nadelen, zowel mogelijkheden als gevaren, in acht dienen te worden genomen. Het lijkt ons daarom niet aangewezen om in deze discussie te werken met binaire opposities, omdat zowel voor- als tegenstanders zich vaak heel wat genuanceerder uitlaten en

omdat ook leerlingen moeten worden aangespoord om af te stappen vaan een eventuele zwart/wit-redenering. Zij dienen in de eerste plaats bewust te worden gemaakt van de vrij negatieve beeldvorming van genetische manipulatie in de populaire en literaire cultuur.

De les vangt aan met een videofragment. Na dit fragment wordt er gepeild naar de initiële opvattingen van de leerlingen omtrent genmanipulatie. (Wij verwachten dat die aanvankelijk vrij negatief zullen zijn.) Daarna lezen de leerlingen een genuanceerde wetenschappelijke tekst over genmanipulatie en krijgen zij de mogelijkheid om via enkele internetsites argumenten te zoeken en een eigen mening te vormen. Leerlingen worden via deze confrontatie tussen film en wetenschappelijke tekst ook geconfronteerd met het gavaar van beeldvorming en de mogelijke beïnvloeding van die beeldvorming op de realiteit (cf. oorspronkelijke opvattingen). Daarop volgt een klasdiscussie. De leerlingen krijgen door de les heen voldoende ruimte om (na grondiger onderzoek) hun eigen mening te bevragen en eventueel zelfs te wijzigen. (Hier verwachten we al een meer genuanceerd beeld.) In dergelijke ethische debatten lijkt het ons aangewezen dat hij/zij optreedt als een soort moderator. Na de klasdiscussie wordt de thematiek verbonden aan de roman Brave New World van Aldous Huxley, waarin de alfa- en bèta-culture op ingenieuze wijze worden verbonden. Tot slot wordt de roman vergeleken met de film The Island en een song van Iron Savior. Dit onderdeel is naar onze mening één van de belangrijkste aspecten van de les, omdat leerlingen merken dat de vermeende kloof tussen “hoge” en “lage” cultuur een sprookje blijkt. Of de waarde van de contact-zone, waar leerkracht en leerlingen elkaar ontmoeten.