Zondag 18 september 2011, 20.00 uur Harmonie St. Michaël van Thorn Dirigent Ivan Meylemans
S he ymph Me oni mo e Br ry o illa f Cl nte ear Wa te
r
Fanfare Eensgezindheid Maasbracht-Beek Dirigent Jean-Pierre Cnoops
rt o am
In t
el a 32 it s v u la , op er 2 . p nr a at si sody u n Lul r Fa Rhap u po an o i t r n e ce Con less Dream Arm An End El conquistador Rites
Generale voor het Mini-WMC
Harmonie St. Michaël van Thorn Dirigent Ivan Meylemans
02
Rites Jean Absil (1893-1974). De Belgische componist Jean Absil studeerde compositie en orkestratie aan het Brussels conservatorium bij Paul Gilson. Hij won meerdere compositieprijzen, waaronder de Grand Prix de Rome in 1921. Hij doceerde aan het Brusselse conservatorium en aan de Chapelle Musicale Reine Elisabeth. Jean Absil ontwikkelde een persoonlijke compositiestijl. Zijn muzikale creativiteit resulteerde in een groot aantal composities, waaronder vijf symfonieën, diverse soloconcerten, pianomuziek, kamermuziek en veel vocale werken. Speciaal voor het harmonieorkest van de Belgische Gidsen componeerde Absil in 1952 een driedelig werk getiteld ‘Rites’ (rituelen). In de jaren zestig van de vorige eeuw kreeg Harmonie St.Michaël van Thorn als eerste orkest, naast de Muziekkapel van de Belgische Gidsen, toestemming van Jean Absil persoonlijk om Rites uit te voeren. Dat gebeurde in 1972 voor het eerst en twee jaar later, als keuzewerk in de hoogste afdeling van het Wereldmuziekconcours te Kerkrade, opnieuw. Bijna zestig jaar na het ontstaan behoort Rites nog steeds tot het kernrepertoire voor harmonieorkest. Het is door het Wereldmuziekconcours aangewezen als verplicht werk voor de Concertdivisie Harmonie van de Open Nederlandse Kampioenschappen 2011. ‘Rites’ valt niet alleen op wat betreft de technische moeilijkheidsgraad, maar ook vanwege het bijzondere klankidioom, dat zowel impressionistische kenmerken heeft in de traditie van Debussy en Ravel, als invloeden van Strawinsky’s Sacre du Printemps. Het eerste deel is getiteld ‘Pour saluer l’aurore’ (Om de dageraad te begroeten). Het is een muzikale beschrijving van het aanbreken van dag. Uit het langzame en onbestemde beginthema
ontstaat een lofzang op het zonlicht dat doorbreekt terwijl de natuur ontwaakt. Het muzikale hoofdthema neemt naar het einde toe langzaam in hevigheid toe. Het tweede deel heet ‘Pour conjurer les esprits’ (Om de geesten op te roepen). Het begint met een mysterieus bezweringsthema dat onbekende machten oproept. Plotseling worden de geesten ontketend. Ze verschijnen massaal, dwarrelen en botsen tegen elkaar en zaaien paniek. Uiteindelijk komen de gemoederen weer tot rust. Het derde deel ‘Pour fêter le soleil’ (Om de zon te vieren) is een imposante hommage aan de zon. Het feest van de zon wordt gevierd met een ritmische dans en een heftig drinkgelag. Het dansthema wordt afgewisseld het dageraadthema uit het eerste deel. Naar het slot toe wordt de dans steeds heftiger en eindigt het stuk in een orkestrale climax.
El Conquistador Maurice Hamers (1962). Maurice Hamers studeerde trompet en directie aan het Conservatorium te Maastricht. In 1989 won hij de Zilveren Dirigeerstok op het Wereldmuziekconcours te Kerkrade. Hij dirigeerde gerenommeerde amateurorkesten en was van 1995 tot 2000 dirigent van de Marinierskapel der Koninklijke Marine. Tegenwoordig is hij als docent hafa-directie verbonden aan het conservatorium in het Duitse Augsburg. Verder is hij een veelgevraagde workshopleider en gastdirigent. Hij componeerde werken voor zowel fanfare- als harmonieorkest. De composities van Maurice Hamers zijn meestal programmatisch van opzet en kenmerken zich door een modern maar toegankelijk klankidioom. De titel van de compositie ‘El Conquistador’ (1994), voor harmonieorkest en bariton, refereert letterlijk
aan de Spaanse veroveraars die in de 16e eeuw in naam van de kerk in Zuid- en Midden-Amerika hele volkeren uitmoordden om macht en rijkdom te vergaren. De titel is symbolisch en staat voor alle ‘veroveraars’ op deze aarde en hun drang om op grote of op kleine schaal te heersen en te bezitten. De tekst in ‘El Conquistador’ is van de componist zelf en is een kritische reflectie op de soms meedogenloze en menselijke drang naar macht en bezit en de moeilijkheid om in het reine te komen met de negatieve gevolgen daarvan. In dit oorspronkelijke werk voor harmonieorkest en zangstem wordt aan de Conquistador door een engel de mogelijkheid geboden om zijn leven opnieuw te leven en het Kwaad af te zweren. (‘Entscheide dich.’) De engel is hoogstwaarschijnlijk de aartsengel Michaël, die als leidinggevende goddelijke gezant de opdracht heeft om het op te nemen tegen de machten van het Kwaad. (Symbolisch in de tekst ‘die Finsternis’.) In het reine komen met het verleden blijkt voor de Conquistador moeilijker te zijn dan verwacht. Hij zal, net als alle andere ‘veroveraars’ op deze aarde, tijd nodig hebben om tot bezinning te komen en de oude gewoonten moeten loslaten. Uiteindelijk komt de veroveraar tot bezinning en het besluit om meer mededogen en liefde toe te laten in zijn (nieuwe) leven. (‘Trete ins Licht hinein’). De solistische rol van de Conquistador wordt vertolkt door de Duitse bariton Falko Hönisch.
Falko Hönisch, bariton. De Duitse bariton Falko Hönisch studeerde zang, piano en orkestdirectie aan de conservatoria van Karlsruhe, Lübeck en Stuttgart. Hij volgde masterclasses bij onder andere Gundula Janowitz, Brigitte Fassbaender, Catarina Ligendza, Julius Drake, Malcom Martineau en Tom Krause. In 2007 ontving hij een studiebeurs van de Duitse Richard-Wagnervereniging.
03
Was soll ich tun, wie soll ich mich entscheiden Es gibt keine Ruhe, wer erleichtert Leiden Wozu soll ich mich so quälen Kann mir jemand Antwort geben Hat es Wert zurück zu gehen, Was soll ich tun.
In Nederland was hij prijswinnaar van het 45e Vocalistenconcours in Den Bosch. in Denemarken was hij laureaat van de Lauritz Melchiormuziekwedstrijd voor Wagner-stemmen. Ook in zijn geboorteland won hij diverse prijzen: onder andere recent de publieksprijs van het 6e internationale zangconcours voor Wagnerstemmen in Karsruhe en van het ARD-concours in München. Hij trad op met de symfonieorkesten van München, Düsseldorf, Bochum en Kassel, met Sinfonietta Köln en het Bach Collegium Stuttgart. In Nederland werkte hij onder andere samen met het Brabants Orkest, het Limburgs Symfonie Orkest en de Radio Kamer Filharmonie. Falko Hönisch is actief in zowel het opera-, oratorium- en liedgenre. Als jonge lyrische bariton zong Falko Hönisch bij diverse operahuizen belangrijke baritonrollen: Graf Almaviva in Mozart’s Le Nozze di Figaro, Papageno and Sprecher in Die Zauberflöte, Gabriel von Eisenstein in Strauss’ Die Fledermaus, Graf Eberbach in Lortzing’s Der Wildschütz and Wolfram von Eschenbach in Wagner’s Tannhäuser. In die laatste rol maakte in Triëst in het theater ‘Giuseppe Verdi’ ook zijn Italiaanse debuut. In juli 2010 zong hij Hans Castorp in de wereldpremière van Gregory Vajdas’ opera Der Zauberberg onder auspiciën van het Young Artists Music Festival in Davos, Zwitserland. Met zijn rol van Petrus/Basso in de Johannes Passion maakte Falko Hönisch zijn debuut bij de Nationale Reisopera.
Ein Engel trat hervor, gab mir die Wahl zurürck zu kehren Entscheide dich für Dunkelheit oder für neues Leben Entscheide dich, triff deine Wahl Das Leben jetzt ist eine Quahl Ins Licht hinein. Ich war jung, noch viele Träume, Träumte so und vergaß die Ewigkeit Auf der Suche Mitleid für den Jenigen der so versagt, Der ohne wahre Liebe lebt. Dunkelheit, die Nacht fällt ein ‘Entscheide dich’, sagte der Engel ‘Gib Antwort, sei gewarnt Nie mehr die alten Schwächen’. Die Nacht fällt ein, Furcht schlägt zu Viel Angst für dass Licht Es scheint oh so hell Es geht so schnell. So viele Wege können wir gehen sich zu entscheiden, Sie nicht umgehen nur zum Vergnügen, wirft man mir vor Sie nannten mich El Conquistador. Lebensfreude, Finsternis Was zu wählen menschlich ist Nur das Böse gab mir dass Aus dem Zweifel wuchs der Hass Strafe war die Dunkle Nacht Hat mir seelisch umgebracht. Trete in dass Licht hervor Schwöre ab den Conquistador Aus dem Zweifel. Ein neues leben ist nicht Leicht, Aber gibt mir schliesslich gerechtigkeit Drumm hört mir zu, seit bereit Lebt nur für Ewigkeit Ewigkeit, Ewigkeit, Ich bin bereit, Ich bin bereit.
04
In the Memory of Clear Water Erkki-Sven Tüür (1959). ‘In the Memory of Clear Water’ is een oorspronkelijke compositie voor blazers van de hedendaagse Estlandse componiste Erkki-Sven Tüür, die samen met Arvo Pärt de drijvende kracht achter de hedendaagse Estlandse klassieke muziek is. Hij begon zijn muzikale opleiding op dwarsfluit en slagwerk, en studeerde vervolgens compositie aan de Muziekacademie van Tallinn. Na een aantal jaren zelf compositieles gegeven te hebben, wijdde hij zich geheel aan het componeren. In zijn composities is de invloed van minimal music aanwezig, als ook zijn achtergrond als slagwerker. Tüür schrijft zowel tonale als atonale muziek. In 1990 componeerde hij in opdracht van American Wind Symphony Orchestra een kort stuk getiteld ‘In the Memory of Clear Water’ (‘Ter herinnering aan schoon water’). De American Wind Symphony Orchestra reist met een speciaal ontworpen schip, dat ook als drijvend podium fungeert, de wereld rond om aandacht te vestigen op de vervuiling van het water op onze aarde en de negatieve gevolgen daarvan voor mens en natuur. Tüür wil met zijn stuk aansluiten bij die bezorgdheid. ‘In the Memory of Clear Water’ kent een blazersbezetting met (alt)fluiten, (alt)hobo’s, (contra)fagotten, (bas)klarinetten, hoorns, trompetten, bastuba’s, trombones en bastrombones, aangevuld met slagwerkensemble. In deze bijzondere compositie strijden twee elementen om de voorrang. Enerzijds het stromende en borrelende heldere en schone water, uitgebeeld door ritmische motieven en consonante akkoorden in trompetten, melodische slagwerkerinstrumenten, klarinetten, (alt)fluiten en (alt) hobo’s. Anderzijds de dreigende en oprukkende vervuiling van het water die wordt verklankt door
dreigende motieven en dissonante akkoorden in trombones, hoorns, bastuba’s, lage houtinstrumenten en lage slagwerkinstrumenten zoals gong, toms en pauken. Harmonie St. Michaël brengt met deze uitvoering ‘In the Memory of Clear Water’ in premiére in Nederland.
Symphonie Brillante Ida Gotkovsky (1933). Ida Gotkovsky groeide in een muzikale omgeving op, als dochter van een violist. Zij studeerde behalve piano ook compositie aan het conservatorium van Parijs bij Nadia Boulanger. Haar composities worden gekenmerkt door een grote creativiteit en zijn geschreven in een universele en hedendaagse muzikale taal en een strikte en strenge structuur. Voor haar composities kreeg Ida Gotkovsky verschillende prijzen en onderscheidingen, waardoor zij al snel bekend werd buiten Frankrijk. Haar composities worden wereldwijd uitgevoerd. Ook is zij was een veelgevraagd jurylid bij internationale muziekwedstrijden. De Symphonie Brillante werd geschreven in opdracht van het Wereldmuziekconcours te Kerkrade als verplicht werk voor de harmonieorkesten in de concert-divisie tijdens het 11e WMC in 1989. De symfonie bestaat uit twee delen. Het langzame eerste deel (Arioso – Lento) bestaat hoofdzakelijk uit een zeer lange en zachte melodische lijn. Deze wordt door de klarinetgroep gepresenteerd, en daarna overgenomen door dwarsfluit, basklarinet en altsaxofoon. De begeleiding blijft rustig en statisch. In het tweede deel (Prestissimo con brio) ontwikkelt zich een zeer snel contrapuntmotief dat uitmondt in een fortissimo dat door de koperblazers gedomineerd wordt. De symfonie eindigt zeer ritmisch en virtuoos.
05
Fanfare Eensgezindheid Maasbracht-Beek Dirigent Jean-Pierre Cnoops
Fantasia per la vita e la mort Bert Appermont (1973). De componist en dirigent Bert Appermont studeerde aan het Lemmensinstituut in Leuven (B) en de Bournemouth Media School (GB). Hij doceert hij aan de Katholieke Hogeschool Limburg (B) en aan de muziekscholen van Lanaken en Genk. Daarnaast geeft hij als gastdocent workshops in binnen- en buitenland. Als componist schreef hij naast twee musicals ook werken voor koor, kamermuziekensemble, blaasorkest en symfonieorkest. Hij staat bekend om zijn virtuoze instrumentatietechniek en het componeren van melodieuze muzikale thema’s. Veel van zijn composities zijn gebaseerd op legendes, mythen of historische thema’s en worden intussen in meer dan twintig landen uitgevoerd. De mystiek rond leven en dood vormde het uitgangspunt van deze compositie. De componist schreef het werk mede naar aanleiding van de geboorte van zijn eerste kind en het overlijden van een dierbaar familielid. Leven en dood staan dicht bij elkaar en hebben een grote emotionele impact. Het zijn ingrijpende gebeurtenissen en overgangen naar een nieuwe wereld. De componist laat in het midden welke passages uit het werk over het leven (de geboorte) en welke over de dood gaan. Dat is aan de luisteraar. Muziek kan heel even de eeuwigheid aanraken en ons het gevoel geven dat we de dood kunnen overstijgen. Dit oneindige zoeken (en ook verlangen) is in het hele werk te horen, zowel in de klankvelden en accentverschuivingen van het eerste deel als in de enorme spanningsbogen en meeslepende thema’s van het tweede deel. De kleine secunde fungeert daarbij als een soort
06
leidraad of houvast die door de hele compositie loopt en waarop veel muzikaal materiaal gebaseerd is. Sporen van diepe liefde weerklinken in stille eenvoud in de melodieuze solo’s van het langzame deel, waarna het werk een laatste keer mijmert over leven en dood, over vreugde en verdriet, over de mogelijkheden en beperkingen van het mens zijn, en over het waarom van alle dingen.
Concerto pour Lulu Jean Lambrechts (1936). Jean Lambrechts studeerde aan de conservatoria van Brussel en Parijs waar André Jolivet zijn voornaamste leraar was. Zijn compositorisch oeuvre beslaat verschillende genres. Hij componeerde onder andere symfonieën; soloconcerten, suites voor (strijk)orkest; oratoria, liederencycli, kamermuziek en koorwerken. Zijn compositiestijl varieert van (neo)tonaal tot serieel. Jean Lambrechts doceerde aan de conservatoria van Antwerpen en Maastricht en was jarenlang hij actief als muziekrecensent en publicist. Voor zijn verdiensten ten aanzien van de Nederlandse muziek werd hij onderscheiden tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
Koen Maas, altsaxofoon. Koen Maas studeerde saxofoon aan de Conservatoria van Gent en Maastricht bij respectievelijk Willy Demey en Norbert Nozy. Tijdens en na zijn studietijd nam hij met succes deel aan diverse concoursen voor saxofoon. Hij kreeg onder andere de aanmoedigingsprijs van de Nationale Saxofoonwedstrijd België en was hij eerste laureaat van de Josée Vigneron-wedstrijd (B). Koen Maas maakte onder andere deel uit van het Vlaams Saxofoonchoir en het Telos Saxofoonensemble. Als orkestmusicus speelde hij onder ander in het Europees Jeugdharmonieorkest, het Nieuw Vlaams Symfonie Orkest en Orchestre National de Lille. Momenteel maakte hij deel uit van het befaamde Blindman saxofoonkwartet, waarmee hij diverse CD opnames realiseerde. Naast zijn activiteiten als uitvoerend musicus is Koen Maas als docent verbonden aan het conservatorium van Gent (B). Koen Maas is sinds 1993 als saxofonist verbonden aan Harmonie St. Michaël van Thorn. Met dit orkest maakte hij in 2006 als solist een CD-opname van ‘Die Heldenzeit’ van de Japanse componist Jun Nagao.
An Endless Dream Vincent Cox (1973).
Jean Lambrechts schreef ‘Concerto pour Lulu’ in opdracht van Fanfare Eensgezindheid uit Maasbracht-Beek Het werk is geschreven in de traditie van de Franse klassieke saxofoon. Lambrechts laat, als oud leerling van Jolivet, deze invloedssfeer duidelijk horen. In verschillende karaktertrekken laat hij de saxofoon doorklinken tot de invloed van de jazz. De compositie bevat vele humoristische kwinkslagen die de componist ook persoonlijk kenschetsen. Fanfare Eensgezindheid brengt dit werk in wereldpremiëre.
Vincent Cox begon zijn muzikale carriere bij harmonie St.Michaël van Thorn, waar hij jarenlang als slagwerker actief was. Hij doorliep de muziekschool in Thorn en studeerde slagwerk aan het Maastrichts Conservatorium. Van 1997 tot 1999 was hij als eerste slagwerker verbonden aan het Limburgs Symfonie Orkest. Momenteel is Vincent als slagwerker verbonden aan het Radio Filharmonisch Orkest en de Radio Kamer Filharmonie en als docent klassiek slagwerk aan het Conservatorium te Utrecht. Ook componeert hij muziek voor slagwerkensembles en orkesten. De compositie ‘An Endless Dream’ voor fanfare-
07
orkest met zeer uitgebreide slagwerkbezetting componeerde hij in opdracht van Fanfare Eensgezindheid uit Maasbracht-Beek. Hoewel de titel wellicht doet vermoeden is er geen sprake van een programmatische compositie. Het gaat niet om een droom die werkelijk is beleefd. Wel kan de luisteraar zich afvragen of de droom als werkelijkheid wordt ervaren of de werkelijkheid als droom. Tijdens de momenten van verstilling, eenzaamheid, grootsheid, vreugde en verdriet kan de luisteraar zelf beleven en bepalen of er sprake is van droom of werkelijkheid. De oneindigheid van de droom komt in de compositie tot uiting in het begin en aan het einde: komend uit het niets en wegstervend in het niets. Fanfare Eensgezindheid brengt dit werk eveneens in wereldpremiëre.
Armenian Rhapsody nr. 2, opus 32 Ed de Boer (1957). Ed de Boer studeerde piano en compositie aan het Utrechts Conservatorium en orkestdirectie bij Anton Kersjes aan het Maastrichts conservatorium. Hij was freelance pianist bij de orkesten en het koor van de Nederlandse Omroep. Vanaf 1990 wijdt hij zich volledig aan het componeren. Hij schreef opera’s en liederen, kamermuziek, solowerken, werken voor symfonieorkest, harmonie-en fanfareorkest, koor, strijkorkest en kamermuziekensembles. Sinds 1994 doceert hij compositie aan het Utrechts Conservatorium. De Armeense Rhapsodie nr. 2, schreef hij in opdracht van de fanfare van Horst America. Het stuk ging in 1997 première op het Wereldmuziekconcours te Kerkrade. De muziek is gebaseerd op Armeense volksmuziek. In dit dunbevolkte bergland in de Kaukasus, tussen de Zwarte en de Kaspische Zee wordt de volksmuziek een warm hart toegedragen.
Fanfare Eensgezindheid MaasbrachtBeek en Harmonie St. Michaël van Thorn nemen binnenkort deel aan het ‘Open Nederlands Kampioenschap’ van het Wereldmuziekconcours (WMC). Dit ‘Mini-WMC’ vindt plaats op zondag 2 oktober 2011 in de Rodahal te Kerkrade. Kaarten voor deze concerten zijn verkrijgbaar via de website van het Wereldmuziekconcours www.wmc.nl Tijdens de ‘generale’ van vanavond kunt u beluisteren hoe beide orkesten, twee weken voor de concoursdeelname, gevorderd zijn met hun voorbereidingen. De orkesten hebben in het kader van het concours gekozen voor een programmering met acht oorspronkelijke composities voor blaasorkest van uitzonderlijke kwaliteit. Opvallende kenmerken van het concertprogramma zijn: oorspronkelijke composities voor blaasorkest, drie premières en drie Limburgse composities .
Wilt u op 2 oktober ook getuige zijn van de concertwedstrijden in de Rodahal te Kerkrade waar Harmonie St. Michaël en Fanfare Eensgezindheid zullen optreden, bestel dan kaarten á 17,50 via www.wmc.nl of op werkdagen tussen 09.00 en 19.00 uur en op zaterdag tussen 10.00-17.00 uur telefonisch via 0900 7295 6442.
Vormgeving: www.crasborn.nl
