Gemeentelijke aanpak van ouderenmishandeling: beter begrijpen en besturen Masterclass Verwey-Jonker Instituut, 12 december 2012 Marian van der Klein & Jessica van den Toorn
Lopende zaken Actieplan Ouderen in Veilige Handen Ministerie VWS www.rijksoverheid.nl/ouderenmishandeling
Handreiking Vrijwilligers tegen ouderenmishandeling Verwey-Jonker Instituut www.verwey-jonker.nl/ouderenmishandeling Aanbod: Barometer als fundament voor aanpak, toolkit voor niet-hulpverleners, workshops en trainingen
Pakket 3: Achtergrondinformatie – Links naar audiovisueel materiaal
Pakket 3: Achtergrondinformatie – Achtergrondverhalen Problematiek, interventies, oplossingen Twee belangrijke publicaties: deel uit een brochure ‘Verborgen Leed’ van Theo Royers en Mirjam van der Rijst Twee verhalen uit praktijkboek Gerda Krediet
Beter begrijpen: wat is het? Definitie in het Actieplan: ‘Ouderenmishandeling is het handelen of het nalaten van handelen van al degenen die in een terugkerende persoonlijke of professionele relatie met de oudere (iemand van 65 jaar of ouder) staan, waardoor de oudere persoon lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid.’ Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport (2011). Actieplan Ouderen in Veilige Handen (Kamerstuk: Kamerbrief, 30-03-2011, VWS
.
Beter begrijpen: vormen
• • • • •
Vijf vormen van mishandeling: Lichamelijke mishandeling Psychische mishandeling Verwaarlozing Financiële uitbuiting Seksueel misbruik
NB1: niet-pluis gevoel is belangrijk! NB2: een signaal kan op mishandeling wijzen – het hoeft niet
Beter begrijpen: signalen Lichamelijke mishandeling Signalen: • • • • •
blauwe plekken schrammen snij-, schaaf- of brandwonden zwellingen versuffing
Beter begrijpen: signalen Psychische mishandeling Signalen: • • • • • •
onverklaarbare angst, woede en/of verdriet verwardheid schuchterheid weinig reactie wantrouwen slaap- en/of eetproblemen
Beter begrijpen: signalen Verwaarlozing Signalen: • • • • • • •
ondervoeding uitdroging, slechte hygiëne doorliggen vervuiling onvoldoende eten en drinken plotselinge vermagering, depressie, frustratie, verdriet en wanhoop
Beter begrijpen: signalen Financiële uitbuiting Signalen: • • • • • •
onverklaarbare geldopnames verdwijnen van waardevolle spullen uit huis onverklaarbaar tekort aan geld schulden huurachterstand grote belangstelling van familie voor geld of bezittingen oudere
Beter begrijpen: signalen Seksueel misbruik Signalen: • • • • • •
beschadigingen of irritaties aan geslachtsdelen bloedvlekken in kleding of beddengoed moeite met zitten of lopen geslachtsziekten hevige onrust bij het (ont-)kleden of wassen seksueel getinte gesprekken
Beter begrijpen: signalen Schending van rechten Signalen: • • • •
deuren zijn op slot overname van zaken die iemand best zelf kan geen toegang van vrienden of bekenden geen privacy bij bezoek
Beter begrijpen: hoe vaak, wat en waar? 1 op de 20 ouderen naar schatting Expres en onbewust Zwaar en licht In instellingen, dagopvang, bij mensen thuis Ontspoorde zorg Ontspoorde mantelzorg
Beter begrijpen en beter besturen Bespreking naar aanleiding van het Dilemma: Verwaarlozing thuis
Beter besturen: wat te doen? 1 Gemeentelijke rol in: Bewustwording Preventie Signalering Interventie Hulpverlening Nazorg
Beter besturen: wat te doen? 2 Beleid maken Financieren/subsidiëren Voorwaarden stellen Samenwerking stimuleren Regievoeders bekend maken Valkuil: - Overlegstructuur rond code rood
Beter besturen: wat te doen? 3 Wat te doen als gemeente (naast belegging interventie-deel)? De vuistregels: -
Bewustzijn stimuleren Samenwerking stimuleren Preventie en hulpverlening stimuleren Regievoerder/lokale kenniscentrum bekend maken
Beter besturen: themabijeenkomst Voorlegen aan de deelnemers: 1. Weet u welke regels voor uw organisatie gelden? 2. Heeft u prioriteiten vastgesteld? Een planning gemaakt? 3. Professionals gefaciliteerd om het thema te agenderen? 4. Is de rol van professionals en vrijwilligers in uw Meldcode of gedragsregels? 5. Heeft u de risico’s op ouderenmishandeling in uw organisatie getaxeerd? En beperkt? 6. Zijn er duidelijke aanspreekpunten voor mensen die vermoedens hebben?. 7. Is er genoeg samenwerking rond ouderenmishandeling (intern? extern?) 8. Is er een duidelijke route en helder beleid bij vermoedens (Meldcode)? 9. Heeft u wel eens contact met het Steunpunt Huiselijk Geweld?
Tot slot Vragen of opmerkingen? Dank voor uw aandacht! Ouderenmishandeling:
[email protected] Quick wins voor gemeenten:
[email protected] www.verwey-jonker.nl/ouderenmishandeling
