Gemeente Rotterdam
Hamit Karakus
College van Burgemeester en Wethouders
Wethouder Wonen en Ruimtelijke Ordering
Bezoekadres: Stadhuis Coolsingel 40 Rotterdam Posted res: Postbus 70012 3000 KP Rotterdam
Aan de leden van de commissie FIBS
Website: www-ronerdam.nl E-mail:
[email protected] Fax:(010)4173560 Inllchtingen: L. Wielaard Telefoon:(010)4893609 Uw brief van: Uw kenmerfc:
Ons kenmerk:VG 09.0601719//2009 - 303910 Aantal bijlagen: 1 Betreft: Stadskantoor, architectenselectie eerste fase Datum: 2 juni 2009
Geachte leden van de commissie FIBS, In de agendapost d.d. 10 februari 2009 he eft het College besloten de herontwikkeling van het Stadskantoor te starten. Met de aanvang van de architectenselectie eind ma art is hiervoor een belangrijke eerste stap gezet. In twee fasen zal een architect worden geselecteerd, conform de Europese richtlijnen. Voor de beoordeling en selectie van de inzendingen heeft het College een beoordelingscommissie ingestefd die onder leiding staat van de heer Ole Bouman, directeur van het NAi. Afgelopen zaterdag, 23 mei, is de eerste fase afgerond met de selectie van vijf gegadigden voor de tweede fase. In de tweede fase zullen zij een schetsontwerp voor het Nieuwe Stadskantoor maken. De volgende gegadigden zijn door de beoordelingscommissie geselecteerd: - Glaus en Kaan Rotterdam - Mecanoo in combinatie met Wubbo Ockels Meijer en Van Schooten in combinatie met architectenbureau Fritz - Office for Metropolitan Architecture (OMA) - SeARCH in combinatie met Christian MQIIer Als bijlage treft u het beoordelingsrapport van de commissie aan. Met vriendelijke groet,
Hamit Karakus Wethouder Wonen en Ruimtelijke Ordening
.:-•-„•">
Inhoudsopgaue 1.
Inleiding
3
2.
Projectomschrijving en uitvoeringsplanning
4
3.
Korte weergave van de selectieprocedure
6
4.
Beoordelingscommissie
7
5.
Werkwijze
7
6.
De genomineerden
8
Bijlage Selectiecriteria uit de selectieleidraad (bijlage 8)
10
1. Inleiding In het centrum van Rotterdam, nabij de Coolsingel en pal achter het Stadhuis, ontwikkelt de gemeente Rotterdam het Nieuwe Stadskantoor. Hiertoe heeft de gemeente Rotterdam een Europese procedure uitgeschreven voor het selecteren van de architect. In de selectieleidraad van 23 maart 2009 is de informatie vervat voor de selectieprocedure van de architect voor de "Herorttwikkeling Stadskantoor Rotterdam". In deze selectieleidraad stonden de criteria vermeld waaraan de gegadigden dienden te voldoen om voor een uitnodiging tot inschrijving in aanmerking te komen en tevens welke gegevens dienden te worden verschaft bij de aanmelding ten bewijze van het voldoen aan de selectiecriteria. Namens de gemeente Rotterdam treedt de dienst Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam IOBR) op als aanbestedende dienst. De aanbesteding vindt plaats in twee fasen: 1.
2.
In de eerste fase, de selectiefase, is alle gelnteresseerde partijen de gelegenheid gegeven hun interesse kenbaar te maken, waarna conform de selectieleidraad een selectie van de vijf meest geschikte partijen zal plaatsvinden op basis van de ingediende informatie. In de tweede fase, de zogenaamde gunningsfase, zal het geselecteerde vijftal gegadigden worden uitgenodigd tot het indienen van een aanbieding. Hieruit zal een winnend ontwerpvoorstel worden gekozen.
Voor de aanbesteding is een beoordelingscommissie aangesteld, die zowel in de eerste als in de tweede fase de gegadigden zal selecteren. In dit eerste selectierapport worden de inzendingen van de vijf gegadigden die door de beoordelingscommissie zijn genornineerd toegelicht. Met deze selectie worden zij toegelaten tot de gunningsfase en wordt de eerste selectiefase van de aanbesteding afgerond.
2. Projectomschrijuing en uitvoeringsplanning In het centrum van Rotterdam, nabij de Coolsingel en pal achter het Stadhuis, ontwikkelt, als gesteld, de gemeente Rotterdam het Nieuwe Stadskantoor. Voor de ontwikkeling wordt het monumentale Stadstimmerhuis aan de Meent en het Haagseveer herontwikkeld. Het kantoorgedeelte uit de jaren zeventig aan het Rodezand wordt vervangen door nieuwbouw. Het nieuwe plan bestaat uit een plintvolume van 22 meter hoog en daarop volume(s) met een rnaximale hoogte van 70 meter. De hoogte van de plint wordt bepaald door het Stadstimmerhuis. In de plint worden de Stadswinkel XL, kantoren voor gemeentelijke diensten en commerciele ruimten gehuisvest. In de hoge volume(s) komen appartementen. Het complex krijgt een meerlaagse ondergrondse parkeergarage. Het totale programma beslaat circa 46.000 m2 BVO. De herontwikkeling start in 2009, in 2014 wordt het gebouw opgeleverd. De gemeente Rotterdam heeft grote ambities met het project. De belangrijkste ambities zijn excellente architectuur, de stedenbouwkundige inpassing en duurzaamheid. Ook dient het ontwerp te passen in de Stadsvisie zoals deze in november 2007 door de gemeenteraad is vastgesteld. Voor dit alles is de gemeente Rotterdam op zoek naar een architect die een ontwerp kan maken, dat deze ambities sarnen met het complexe programma integraal benadert.
Excellente architectuur Het Nieuwe Stadskantoor dient een waardevolle toevoeging op de architectonische portfolio van de stad te zijn. Het moet aansluiten op de monumentale omgeving zonder historiserend te zijn. Een fijne schaal en een tactiele materialisatie zijn van groot belang. Het hoge volume maakt dat het een karakteristieke toevoeging moet vormen op het silhouet van de stad. Functionee! en esthetisch dienen het monument en de nieuwbouw logisch geTntegreerd te worden en dient de nieuwbouw de kwaliteiten van het monumentale Stadstimmerhuis te versterken. Met de vernieuwende en verrassende architectuur van het ensemble wil Rotterdam eens te meer bewijzen leidend te zijn op architectuurgebied.
Stedenbouwkundige inpassing Stedenbouwkundig dient het gebouw zorgvuldig in de omgeving te worden ingepast en dient het een verband te leggen tussen de Coolsingel en het Haagseveer. Samen met andere ontwikkelingen in de omgeving, zoals die van het Postkantoor, zal het Stadskantoor een nieuwe impuls geven in de binnenstad en het Laurenskwartier. Het is een hoogwaardig stedelijk gebied met routes en passages op verschillende schaalniveaus. Een goede plintinvulling en de inpassing van het publieke programma worden essentiee geacht om de aantrekkingskracht en het f unctioneren van het gebied te versterken.
Duurzaamheid De gemeente Rotterdam wil ruimschoots voldoen aan de eisen van het Rotterdam Climate Initiative (RCI), Met dit project wil Rotterdam aantonen dat het mogelijk is om duurzaamheid te integreren in bijzondere binnenstedelijke architectuur. De herontwikkeling dient te voldoen aan de meest strenge normen op het gebied van duurzaamheid. Het moet een voorbeeld worden van het nieuwe integrale denken in de architectuur. Het gebouw zal echter geen technisch experiment zijn. Ook is duurzaamheid geen expliciet uitgangspunt voor de verschijningsvorm van de architectuur. Stadsvrisle Rotterdam wordt nationaal en internationaal gezien als de architectuurstad van Nederland. Het imago is ontstaan vanuit de moderniseringsdrang die Rotterdam al voor de oorlog had. De Bijenkorf van Dudok en het beursgebouw van Staal zijn hier exponenten van. Na de oorlog bestendigden moderne experimenten en innovatieve architectuur het imago van de architectuurstad. Nederlandse architecten met wereldfaam zoals Van den Broek & Bakema en Maaskant gaven het nieuwe moderne stadscentrurn vorm. Ook nu nog brengt architectuur een belangrijke culturele laag aan in de stad en bepaalt zij mede het beeld van Rotterdam. In de Stadsvisie wordt architectuur nadrukkelijk benoemd:
"Rotterdam doorontwikketen als architectuurstad in al haar facetten. De betekenis van hoogstaande architectonische kwaliteit voor de uitstraling van de stad is groot, zowe! voor de bebouwde omgeving als voor het vastgoed zeif. Een belangrijke manier om de architectonische kwaliteit te waarborgen is de keuze van de architect. Het kiezen van de juiste architect voor de juiste locatie en het juiste programme is een belangrijke, gezamenHike opgave voor de private partijen en de overheid in het lichr van duurzaam bouwen en verhogen van de feefkwaliteit. Het verder uitbouwen van het architectuurklimaat en het actief stimuleren van het architectuurdebat zijn eveneens cruciafe condities voor het vergroten van de architectonische kwaliteit, als ook voor het vergroten van de naam van Rotterdam ats architectuurstad." De opgave waarvoor de architecten zich hebben aangemeld, betreft de volledige opdracht voor het vervaardigen van hetontwerp, hetaanbestedings-en uitvoeringsgereed maken en de esthetische begeleiding van de uitvoering.
3. Korte u/eergaue van de selectieprocedure Ten behoeve van de procedure betreffende de architectenselectie is een selectieleidraad opgesteld. Deze selectieleidraad bevatte een omschrijving van de aan te besteden opdracht en de werkzaamheden, evenals informatie over de selectieprocedure. In deze selectieleidraad stonden de criteria verrneld waaraan de gegadigden dienden te voldoen om voor een uitnodiging tot inschrijving in aanmerking te kcmen, alsmede welke gegevens dienden te worden overhandigd bij de feitelijke aanmelding. De uiterste datum van aanmelding was 27 april 2009. In het vervolg op de ontvangen aanmeldingen <66) is allereerst door de aanbestedende dienst gecontroleerd of deze volledig en geldig waren. Hiertoe dienden in ieder geval alle gevraagde informatie, documenten en verklaringen volledig te zijn overlegd en waar nodig te zijn ondertekend en voorzien van een datum. Daarnaast is door de aanbestedende dienst getoetst of de door de gegadigden verstrekte gegevens betreffende beroepsbekwaamheid, de financiele en economische draagkracht en technische en organisatorische geschiktheid voldeden aan de minimumeisen. De minimumeisen zijn de eisen waaraan een gegadigde minimaal moest voldoen en zijn als zodanig beschreven in de selectieleidraad.
Alle gegadigden zijn, in voorkomend geval, op de hoogte gesteld van de ontbrekende informatie en hebben de gelegenheid gehad om de ontbrekende informatie alsnog aan te vullen. Indien een gegadigde, bij herhaling, een of meerdere vragen niet of ntet volledig heeft kunnen beantwoorden of de gevraagde gegevens niet heeft kunnen overleggen, heeft dat geleid tot uitsluiting. In een zestal situaties was dit het geval. Omdat het aantal gegadigden dat in aanmerking kwam voor inschrijving (veell groter (60} bleek te zijn dan het maximum uit te nodigen aantal van vijf, is overgegaan tot de beoordeling door de beoordelingscommissie van de aanmeldingen aan de hand van de (nadere) selectiecriteria zoals omschreven in de selectieleidraad. Deze criteria betroffen de visie op duurzaamheid, de visie monument in relatie tot nieuwbouw, de visie integratie van een passage met openbaar karakter en publieksfuncties in een gebouwcornplex, de referentieprojecten en de omschrijving van het bureau. In bijlage 1 {dit is conform bijlage 8 van de selectieleidraad} zijn ze nader omschreven.
. Beoordelingscommissie
5. De u/erkwijze
De beoordelingscornmissie voor de selectie en gunning van het Nieuwe Stadskantoor in Rotterdam is op 10 april 2009 bekend gemaakt. Deze commissie presenteert middels deze rapportage haar selectie voor de vijf architecten die uitgenodigd worden een ontwerpvoorstel te maken voor het Nieuwe Stadskantoor. De commissie zal in een later stadium dit najaar uit deze ontvverpen het winnende voorstel selecteren en voordragen aan het gemeentebestuur.
In algemene zin is de beoordelingscommissie in positieve zin verrast over de hoeveelheid en diversiteit, maar vooral ook over de hoge kwaliteit van de bureaus. De beoordelingscommissie trekt hieruit de conclusie dat vele architecten met de gemeente Rotterdam van mening zijn dat op deze markante plek in de stad een gebouw moet komen te verrijzen dat uitmunt in architectonische kwaliteiten, stedelijke inpassing en duurzaamheid. De beoordelingscommissie waardeert deze inzet van de aangemelde partijen zeer.
Naast vertegenwoordigers van de gemeente Rotterdam bestaat de commissie uit gerenommeerde nationale en Internationale architecten en is specifieke deskundigheid aanwezig op het gebied van cultureel erfgoed, stedelijke inpassing en duurzaamheid. Hiermee is naar de overtuiging van de gemeente Rotterdam alle noodzakelijke expertise binnen de commissie vertegenwoordigd. De beoordelingscommissie bestaat uit: • Ole Bouman. voorzitter (directeur NAi) • Fons Asselbergs (o.a. voormalig rijksadviseur voor Cultureel Erfgoed) • Andy van den Dobbelsteen (hoogleraar Climate Design & Sustainability TU Delftl • Mike Guyer (architect)* • Antonio Ortiz {architect} • Henk Rotgans (directeur Vastgoed, Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam) • Astrid Sanson (directeur Stadsontwikkeling, dS+V) • Koen van Velsen (architect) Mike Guyer was verhinderd bijdeeerste selectiefasevande aanbesteding,
In totaal zijn 66 aanmeldingen ontvangen, waarvan er een zestal niet voldeden aan de minimurneisen zoals opgenomen in de selectieleidraad. Deze zes zijn derhalve niet voorgelegd aan de beoordelingscommissie. Na een analytische voorbereiding van de overige inzendingen door een arnbtelijke commissie heeft de beoordelingscommissie deze beoordeeld. De inzendingen zijn voorzien van een waardering op basis van de criteria zoals deze vermeld stonden in de selectieleidraad. De beoordelingscommissie heeft uiteindelijk na ampel en zorgvuldig beraad een vijftat architectenbureaus en/of combinaties geselecteerd die worden uitgenodigd voor deelname aan de ontwerpwedstrijd. Hierna wordt dit vijftal benoemd, inclusief een korte toelichting waarom de beoordelingscommissie is overgegaan tot de nominatie.
6. De genomineerden De genomineerden zijn (op alfabetische volgorde):
Mecanoo in combinatie met Wubbo Ockels
• • •
In de visies herkent de beoordelingscommissie Mecanoo als een bureau dat met veel overtuiging binnenstedelijke locaties zorgvuldig kan invullen en hierbij de juiste schaalgroottes en combinaties van gebruiksfuncties weet te hanteren. Duurzaamheid is volgens Mecanoo de combinatie van duurzame materialen, energiezuinige gebouwen, felxibiliteit en tijdloze schoonheid. Met de samenwerking met Wubbo Ockels ontstaat een spannende combinatie die filosofeert vanuit People, Planet, Profit. In de visie op het monument stelt Mecanoo dat het vanuit een grondige analyse wil komen tot een verrassende herinterpretatie van het gebouw.
• •
Glaus en Kaan Rotterdam Mecanoo in combinatie met Wubbo Ockels Meyer en Van Schooten Architecten in combinatie met bureau Fritz OMA in combinatie met ABT SeARCH in combinatie met Christian Muller
Clous en Kaan Rotterdam
8
De beoordelingscornmissie is van mening dat Claus en Kaan Rotterdam met een grote mate van zorgvuldigheid en analytisch vermogen heeft gekeken naar de thema's stedenbouwkundige inpassing en duurzaamheid. Vooral de visie op duurzaamheid wordt door de commissie gezien als een sterke integrale basis voor een vervolg. Techniek in combinatie met materialisatie, intelligent ruimtegebruik en generositeit dienen een evenwichtig totaalconcept te vormen. De visie op de integratie van een passage is volledig, het bureau onderkent de kansen en risico's die eraan verbonden zijn. Met betrekking tot een monument stelt CKR dat respect voor het bestaande spraakmakende ingrepen niet uitsluit. De beoordelingscommissie vond de visievorming in dat verband dan ook uitermate fascinerend. Dit resulteert volgens de beoordelingscommissie daarom in een logische selectie.
Van deze combinatie mag op basis van die inspirerende visies verwacht worden dat zij belangrijke aspecten als de menselijke maat, duurzaamheid en de zorg voor de monumentwaardigheid, naast de binnenstedelijke inpassing, in een inspirerend ontwerp een plaats zal geven.
Meyer en Van Schooten Architecten in combinatie metarchltectenbureau Fritz
SeARCH in combinatie met Christian Muller
Over de combinatie van Meyer en Van Schooten Architecten (MVSA) met architectenbureau Fritz oordeelt de beoordelingscommissie dat de visies betreffende de stedelijke inpassing uitblinken. Dit geldt vooral voor het invullen van de relatie tussen openbaar en semi-openbaar gebied. Men wil op intelligente en zorgvuldige wijze omgaan met opgaven in het stedelijk gebied, waarbij ook de zorg voor de monumentwaardigheid in ogenschouw wordt genornen. Daarbij word! de uitdaging gezocht in de forrnulering van het contrast tussen traditie en monumentaliteit. Duurzaamheid begint in de visie van MVSA bij het concept, maar overstijgt uiteindelijk het gebouwniveau.
Uit de gepresenteerde visies blijkt volgens de beoordelingscommissie dat SeARCH zich nadrukkelijk heeft verdiept in het thema van de openbare ruimte en de daarbij horende passage. Bij hergebruik verheft het bureau beperkingen van de opgave tot thema dat in positieve zin wordt aangewend. Ook geeft het bureau blijk kennis te hebben van vernieuwende inzichten op het gebied van duurzaamheid. Het bureau beschikt hiertoe over een interne denktank genaamd GREENRESeARCH.
OMA in combinatie met ABT De beoordelingscommissie constateert dat OMA van oudsher gespecialiseerd is in stedelijke verdichtingvraagstukken. In haar visie op het openbare programme stelt zij dat de architectonische programmering een nauwe relatie heeft met het publiek domein. De aanmelder toont aan dat zij in staat is te komen tot verrassende en bijzonder spannende concepten. In de visie op het monument stelt OMA dat niet alleen het gebouw, maar ook de inhoudelijke context bepalend is voor de waardering. De beoordelingscommissie is nieuwsgierig gemaakt naar een ontwerpvoorstel van OMA in combinatie met ABT, De beoordelingscommissie is daarbij uitermate gei'nteresseerd naar de wijze waarop duurzaamheid in het ontwerp zal worden ge'integreerd.
Bij de bij de commissie is de zogenaamde 'echtheid' van de verrassende architectuur opgevallen. De beoordelingscommissie is tenslotte ook nieuwsgierig naar de wisselwerking tussen Christian Muller en SeARCH.
Bijlage 8. Selectiecriteria Indien het aantal gegadigden dat aan de gestelde eisenvoldoet groter is dan het genoemde aantal van 5, dan worden de inschrijvers aangewezen door het bepalen van een puntenrangorde. Daarbij wordt de ingediende informatie op basis van onderstaande onderwerpen beoordeeld. De puntenwaardering word: vastgesteld door de beoordelingscommissie. De totaalscores van de gegadigden worden in aflopende volgorde in een label geplaatst. De top 5 gegadigden worden uitgenodigd voor de inschrijving. Onderstaand de aspecten en mate vvaarin dit mee weegt in de beoordeling.
Onderdeel Visie duurzaamheid
Visie monument in relatie toj. nieuwbouvy __ Visie inpassing openbare ruimte en publieksfuncties in gebouw complex Referentieprojecten
Omschrijving bureau
Aspecten - Bevindingen ten aanzien van de benadering van architectuur, bouwkunde en techniek - Beeldmateriaal eigen projecten en voorbeeldprojecten
(%) (%] 80 20
20
- Bevindingen ten aanzien van de interactie tussen monument en nieuwbouw - Beeldmateriaal eigen projecten en voorbeeldprojecten
80 20
20
- Bevindingen ten aanzien van logistiek, (sociale) veiligheid, beleving - Beeldmateriaal eigen projecten en voorbeeldprojecten - Vergelijkbaarheid ten aanzien van excellente architectuur - Vergelijkbaarheid ten aanzien van stedenbouwkundige inpassing - Vergelijkbaarheid ten aanzien van programme - De bevindingen ten aanzien van de capaciteit, kwaliteit, technische- en architectonische ervaring - Beeldmateriaal eigen projecten
80 20 20 50 30 30 20 50 50
10
Gemeente Rotterdam
