Vrachtwagens van LEGO
‘Geen kwestie van stenen stapelen’
Tekst en foto’s: Dennis Bosman
Voor iemand die er niet bekend mee is, is LEGO niet het meest voor de hand liggende middel om een schaalmodel te bouwen. Maar diegene die af en toe naar modelbouwbeurzen gaat, zal het niet vreemd in de oren klinken. Zeker op het gebied van voertuigen is in Nederland aardig wat te vinden, vrachtwagens in het bijzonder.
De Scania LS141 waar de Holmes 750 oorspronkelijk op stond. Dit model voltooide ik begin 2006 en later heb ik de bomen van de Holmes verfijnd. De Scania is gebouwd zoals hij in de jaren negentig bij Pillen in Winterswijk reed. 30
AUTO I n M INIATUUR
Vanaf mijn kindertijd heb ik vrijwel nooit iets anders gehad dan LEGO, op een aantal Siku auto’s en Britains trekkers na. Ouders geven een kind iets voor zijn verjaardag en als het aanslaat, ontstaat in dit geval een redelijke collectie LEGO. Al op mijn zevende kwam ik in aanraking met LEGO Technic en ik had het dusdanig goed in de vingers, dat ik op die leeftijd al een groot Technic racewagen chassis in de helft van de tijd bouwde die m’n vader ervoor nodig had en dat terwijl de set voor twaalf jaar en ouder bedoeld was. Gaandeweg ging ik zelf experimenteren door dingen buiten de bekende boekjes te maken. Niet veel later volgde een Volvo truck in ruwweg schaal 1:25, een relatief simpel model, maar wel met een dieplader op de schotel. Dingen met wielen trokken met altijd al, voornamelijk vrachtwagens. Op m’n tiende bouwde ik een bergingswagen met de grote wielen die ik heden ten dage nog gebruik. Dat was het eerste model van mij dat destijds in Truckstar verscheen en er zouden nog veel volgen.
De verzameling LEGO die ik thans bezit, heb ik in dertig jaar opgebouwd. Vanaf mijn zestiende begon ik zelf met het kopen van LEGO. Destijds kocht ik nog sets in de winkel en waren zelfs nog overjarige sets te vinden tegen gereduceerde prijzen. Sinds ca. 2000 bestel ik hoofdzakelijk losse onderdelen, soms bij LEGO zelf, maar meestal via www.bricklink.com. Naast diepladers ben ik ook speciale voertuigen gaan bouwen. Na verloop van tijd heb je al aardig wat modellen ontworpen en wil je ook graag techniek in een model verwerken die echt functioneert. Mijn meest recente modellen vallen in die categorie en een daarvan
Het was begin jaren negentig dat ik echt begon met modellen in schaal 1:13. Waarom deze schaal? Die bewuste wielen blijken precies die afmetingen te hebben. Je kunt alles zelf maken, ook van LEGO, behalve de wielen. Zonder echt tekeningen te gebruiken ontstond een aantal modellen, veelal koelwagens of ‘Tautliners’. Halverwege de jaren negentig ging ik me voornamelijk toeleggen op exceptioneel vervoer, omdat ik toen ook begon met deelnames aan modelbouwshows zoals de Modelshow Europe en de Mack & Speciaal Transport Dag. In die tijd legde ik ook de eerste contacten met collega bouwers.
De Scania is volledig gedemonteerd en alle delen kregen een nieuwe bestemming. Hier is de Holmes overgezet op het Kenworth K100 chassis in aanbouw. Alles werd van de grond af opnieuw opgebouwd. Erachter staat het achterste deel van de Scania.
Oorspronkelijk was de bedoeling het model uit te rusten met een 90” cabine. De vorm is hier al zo goed als definitief, maar zal later op details nog worden aangepast.
Het interieur van de cabine in aanbouw. Veel onderdelen zitten gekanteld in het model om de juiste vorm te krijgen.
Na twee maanden bouwen begint het model z’n definitieve vorm te krijgen. Als extra bouwde ik een Zacklift lepelinstallatie om de auto nog completer te maken. De cabine heeft dan nog geen interieur.
Het chassis vertoonde wat zwakke plekken, met name tussen de cabine en en opbouw. Het chassis wordt verlengd om plaats te maken voor de 112” cabine. Bovendien konden het luchtfilterhuis en de accubak er nu tussen.
De cabine is verlengd, maar de deuren zijn nog niet gescharnierd. De scharnieren horen aan de buitenkant te zitten, maar dat is bij dit model niet mogelijk. Een groot deel van de voorkant moest eraf om de scharnieren in te kunnen bouwen. 31
AUTO I n M INIATUUR
Met twee schakelaars kunnen de bomen en lieren afzonderlijk in beweging worden gebracht. Alle functies worden aangedreven door een 9 volt motor die in de opbouw zit.
De Zacklift wordt met de hand omge- Voor de steunpoten zijn dezelfde Sinds een aantal jaren is het de stanklapt en in- en uitgeschoven. Het liften onderdelen gebruikt als voor de lepel. daard om je LEGO model uit te voeren gebeurt met een compressor. met openslaande portieren. Er worden verschillende methodieken toegepast. Ik zie dit als de meest verfijnde.
is de Kenworth K100 met Holmes 750 twin boom. Ik had al een aantal jaren zo’n Holmes twin boom op een Scania 141 staan, maar die brak ik af om van de onderdelen iets nieuws te bouwen. Inderdaad, de modellen blijven uiteindelijk niet heel. LEGO is continu opnieuw te gebruiken. Hoe goed een model ook gelukt is, toch wordt het na een aantal jaren afgebroken. De bergingsopbouw vond ik echter zo goed gelukt, dat ik het zonde vond om die wel uit elkaar te halen. Bij wijze van grap zette ik een Kenworth Aerodyne cabine in aanbouw op het cabineloze Scania chassis en ik vond het best goed staan. Een nieuw idee was geboren en de Holmes werd op een nieuw te bouwen Kenworth chassis gezet. Chassis zijn nooit hetzelfde, die bouw ik echt na aan de hand van chassistekeningen en foto’s. De Kenworth heeft 6x4 aandrijving, maar er zitten geen echte differentieels in. Het gehele tandemstel is wel zo natuurgetrouw mogelijk nagebouwd en zaken zoals luchtbalgen, schokdempers en stabilisatorstangen zitten erop. Je kunt het het beste vergelijken met een 1:24 model. De dingen die ik zie, maak ik na en soms is het toch ook de kunst van het weglaten. In het lange chassis ligt een CAT 3408 blok, een V8. Het gehele blok is zo natuurgetrouw mogelijk nagebouwd. Meestal levert het zoekwerk op internet bruikbaar beeldmateriaal op, mocht ik het zelf niet in m’n archief hebben. Het blok is uiteraard geel en past ook goed bij de opbouw. De motor is, gekoppeld aan de versnellingsbak, met een cardanas verbonden aan het tandemstel. Er zitten echte cilinders in het blok. Hoewel de bouwwijze van Amerikaanse vrachtwagens vrij eenvoudig is, was het bouwen van de cabine nog best een aardige uitdaging. Het is beslist geen kwestie van stenen stapelen. De LEGO-elementen
Onder de kantelbare cabine ligt een gedetailleerde CAT 3408 V8 motor met echt werkende cilinders. De uitlaten en luchtfilter zijn aan het blok verbonden. Aan de motor zit een versnellingsbak gekoppeld die op zijn beurt via een cardanas verbonden is met het tandemstel.
hebben een bepaalde geometrie en zo hebben vijf ‘plates’ op elkaar gestapeld dezelfde hoogte als de lengte van één 1x2 blokje. Dit geeft ook aan hoe doordacht LEGO is en hoeveel onderzoek er in de jaren vijftig en zestig gepleegd is om de elementen de juiste verhoudingen te geven, zodat ze op alle mogelijke manieren te gebruiken zijn. Dergelijke bouwtechnieken zitten her en der verwerkt in de cabine. Met name het front vergde veel tijd; het is het aanzicht van de truck. Veel onderdelen zijn gekanteld of zelfs op z’n kop erin gezet. Tegenwoordig heeft LEGO zo’n grote diversiteit aan onderdelen, dat praktisch elke vormgeving goed is na te bootsen. Toen ik ruim twintig jaar geleden met dit soort auto’s startte, was dat nog ondenkbaar alhoewel ik altijd trots was op het resultaat. Voordat je een dergelijk model kunt bouwen, dien je de nodige ervaring op te doen en te beschikken over de nodige materiaalkennis, in dit geval de LEGO elementen.
Voor de gelegenheid heb ik de Scania LS111 van Van Elk in de lepel gehangen. Deze trekker heb ik al sinds 2003 en een kopie ervan staat op het voormalige kantoor van Van Elk in Haarlem. 32
Het model is aangekleed met kettingen, stophout, kratten met gereedschap etc. De spatlappen zijn zelf gemaakt met plastic folie.
AUTO I n M INIATUUR
Chroom heeft LEGO ook in het programma, maar niet met zo
der kettingen, stophout en kratten met gereedschap gelegd. Het is een niet-bestaand voertuig, maar het zou in werkelijkheid zo de weg op kunnen. Normaal gesproken bouw ik vrachtwagens die in het echt bestaan of bestaan hebben. Een daarvan is de Volvo NL12 met Bulthuis trailer en Van der Peet onderlosser van Holwerda uit Swifterbant. De trekker is op dezelfde wijze opgebouwd, dus ook aan de hand van chassistekeningen en foto’s. De trekker is een opvallende verschijning, maar bij dit model draaide het vooral om de trailer. Al sinds mijn kindertijd bouw ik zelflossers en sinds 1997 heb ik in totaal vier verschillende
veel verschillende onderdelen. Een Amerikaan zoals deze K100 heeft dat wel nodig. Een vriend van me past dat ook toe op zijn modellen en hij verzorgde voor mij de verchroomde onderdelen. Vrij prijzig, maar het staat ontzettend goed. De meeste LEGO elementen zijn geschikt om te laten verchromen. Een aantal onderdelen is origineel LEGO chroom zoals de topstukken van de uitlaten. Het is iets doffer, maar het valt nauwelijks op. Met een Zacklift lepelinstallatie is het een vrij multifunctioneel voertuig geworden. Om het model verder aan te kleden heb ik her en
De bouw van de Volvo in een vroeg stadium. Gebrek aan gele onderdelen dwong me tot het bouwen van een witte motorkap. Later bestelde ik de nodige gele elementen via www.bricklink.com.
Het exterieur is nagenoeg klaar. Motorblokken bouw ik meestal later.
Met z’n verchroomde verticale uitlaten heeft de NL12 een Amerikaanse look. De striping is zelf gemaakt van plastic folie en heeft dezelfde tint als het LEGO rood.
Onder de kantelbare motorkap ligt een gedetailleerde zescilinder in lijn. De uitlaten zijn verbonden met het motorblok en het luchtfilterhuis ligt op het motorblok. 33
AUTO I n M INIATUUR
gebouwd in deze schaal. Misschien niet helemaal vier verschillende, omdat deze Volvo een herbouw is van een model dat ik in 1997 bouwde. De echte Volvo is in 2004 helaas betrokken geraakt bij een eenzijdig ongeval en total loss verklaard. Die Volvo heeft me altijd al aangesproken en een paar jaar geleden besloot ik hem opnieuw op te bouwen. Het is misschien vreemd, maar hij lijkt totaal niet op het eerste model. In De trailer is al die jaren zijn er veel ook gedeverschillende, nieuwe tailleerd en LEGO-elementen bij nagebouwd gekomen om een model aan de hand van het beter te kunnen detailorigineel leren. Daarnaast doe je van Van der in al die jaren ook veel Peet. Hier ervaring op en de rek is een blik op de achterer nog steeds niet uit. Alles heb ik opnieuw uit- zijde. gewerkt en opgebouwd. De grootste uitdaging bij dit model vormde de trailer, zoals dat bij de eerste ook het geval was. In de opbouw ligt over de gehele lengte een transportband die ervoor zorgt dat de lading aardappelen (in dit geval bruine bonen) gelost wordt. Halverwege de trailer heb ik twee 9 volt motoren ingebouwd die de band aandrijven. Net als alles wat ik bouw, is ook de aandrijving geheel van LEGO. Het heeft heel wat testrondes gekost voordat de band goed draaide en de 20 kg bonen in 12 tot 15 minuten kon lossen. Diverse malen heb ik letterlijk onderdelen kapot gedraaid en zelfs een keer zijn door oververhitting onderdelen samengesmolten! Gelukkig is mijn collectie groot genoeg om dit te kunnen vervangen.
Volgeladen weegt het model zo’n 30 kg; 10 kg voor het model, de rest voor de lading aardappelen (bruine bonen). Daarom moeten een trekker- en traileras wel door blokken ondersteund worden.
Met de modellen sta ik ieder jaar op een aantal modelbouwshows. Meestal geef ik demonstraties, zoals met de zelflosser. De evenementen zijn doorgaans transportgerelateerd, aangezien ik daar de meeste affiniteit mee heb. Maar om ook binding te hebben en te houden met het product dat ik gebruik, neem ik jaarlijks deel aan LEGO-gerelateerde evenementen. Vreemd genoeg heb ik tot dusver alleen nog maar aan dergelijke shows in het buitenland deelgenomen, niet in eigen land. Wellicht dat daar dit jaar nog verandering in komt. Tijdens deze shows ontmoet ik vele ‘AFOLs’ (wat staat voor Adult Fan Of LEGO). Op internet zijn zo’n tien jaar geleden wereldwijd ‘communities’ ontstaan, waarbinnen iedereen zijn of haar modellen kon tonen en met elkaar in contact kon komen. Met internet als medium zijn veel mensen met dezelfde hobby met elkaar in contact gekomen en zo is dat bij mij ook gebeurd. En ik heb zo ook veel mensen aan een hobby geholpen en dat maak ik nog steeds mee. Toen ik laatst op LEGO-evenement in Denemarken stond als exposant, schoot een andere deelnemer me aan die vertelde dat, toen hij ruim tien jaar geleden mijn website (www.dennisbosman.nl) ontdekte, het LEGO virus weer werd aangezwengeld en het een hobby werd. De betreffende persoon is me daar nog steeds dankbaar voor en zo zijn er velen geweest. Mede dit soort dingen maakt deze hobby fantastisch! •
Door de gehele trailer loopt een tunnel over de transportband om de druk te verminderen. Tijdens het lossen zakt de lading als eerste achteraan, dan vooraan en het middenstuk verlaat als laatste de trailer. De LEGO set die voor mij min of meer de basis vormde van mijn modelbouwhobby. De set kwam uit in 1986 en ik kreeg hem destijds voor sinterklaas. Het bouwboekje is compleet verslonden, de doos heb ik gelukkig nog in nieuwstaat. De schaal van deze set is ca. 1:25. 34
AUTO I n M INIATUUR
