gebruikshandleiding woninginstallaties comfortabel, milieubewust en veilig wonen

gebruikshandleiding woninginstallaties

comfortabel, milieubewust en veilig wonen UNETO-VNI Bredewater 20, Postbus 188 - 2700 AD Zoetermeer T 079 325 06 50 - F 079 325 06 66 - [email protected]

Geachte bewoner, In deze handleiding vindt u informatie over de installaties van uw woning. Deze gebruikshandleiding gaat in op o.a. de verwarming, het warmwater, de ventilatie, het sanitair en de meterkast. De belangrijkste punten uit deze handleiding vindt u ook op uw METERKASTKAART. Zowel de METERKASTKAART, de gebruikshandleiding als de fabriekshandleidingen kunt u opbergen in het speciaal ontwikkelde dashboardkastje dat is bevestigd aan de deur van de meterkastruimte. Deze handleiding In de handleiding komt per installatie aan de orde: • welk onderhoud u zelf moet doen en welk onderhoud u moet laten uitvoeren; • wat u bij een storing moet doen; • hoe u de installaties kunt bedienen; • hoe de verschillende installaties werken; • waar u met vragen terecht kunt. Ook zijn er tips opgenomen over comfortabel, energiezuinig en gezond wonen. Is uw woning net nieuw? Lees dit direct om (ernstige) schade bij het inrichten te voorkomen! Een apart hoofdstuk in de handleiding gaat in op wat u moet doen in een woning die kort geleden is voltooid. Lees dit direct door, dit kan (ernstige) schade bij o.a. het inrichten voorkomen. Een deel van de aanwijzingen is ook nuttig bij het inrichten van een al wat oudere woning. Fabriekshandleidingen apparaten Naast deze handleiding zijn er van enkele apparaten ook fabriekshandleidingen. Die vindt u bij het apparaat zelf en/of gebundeld in een map. Ook deze handleidingen kunt u opbergen in het dashboardkastje. Soms zijn deze handleidingen in de vorm van stickers op het apparaat aangebracht. De gebruikshandleiding vervangt de fabriekshandleidingen niet. Wij hopen dat de gebruikshandleiding duidelijk is en antwoord geeft op al uw vragen. Wij wensen u veel woonplezier. (namen invullen van corporatie en/of ontwikkelaar en/of installateur en/of architect )

Ventilatie, waarom en hoe? Waarom ventileren? Goed ventileren is belangrijk voor uw gezondheid èn voor een comfortabel binnenklimaat. Goed ventileren betekent dat er voortdurend verse buitenlucht de woning binnenkomt en dat er voordurend ‘gebruikte’ binnenlucht naar buiten gaat. Als er te weinig ventilatie is, kunnen vocht en schadelijke gassen zich in de woning ophopen. Dit kan gezondheidsproblemen opleveren zoals benauwdheid, hoofdpijn of chronische verkoudheid. Ook kan na enige tijd schade aan de woning ontstaan zoals schimmelvorming. De toe te voeren verse, droge, buitenlucht zorgt voor onder andere de benodigde zuurstof voor u en uw eventuele huisdieren. De binnenlucht raakt vervuild door onder andere (kook)luchtjes, gassen en geuren uit allerlei bouwmaterialen, meubels en gordijnen en kooldioxide (CO2) uitgeademd door mens en huisdier. Ook wordt er per dag ongeveer 10 liter vocht in een woning geproduceerd door bijvoorbeeld douchen en koken. Meer info: www.vrom.nl (dossier ventilatie)

Ventilatiesystemen Ventilatie, waarom en hoe?

Onderhoud Er zal regelmatig onderhoud aan het ventilatiesysteem moeten plaatsvinden. Voor een deel moet u dit zelf doen, voor een ander deel zal een installateur nodig zijn. Zie verder bij de toelichting op uw ventilatiesysteem. Hoe ventileren? Het ventilatiesysteem in uw woning helpt u om voldoende te ventileren. Belangrijk daarbij is dat u het systeem op de juiste wijze gebruikt. Belangrijk: • Gebruik tijdens het koken, douchen of bij veel bezoek de hoogste ventilatiestand. • Schakel het ventilatiesysteem nooit helemaal uit, tenzij er calamiteiten zijn (zie de nadere toelichting tips METERKASTKAART). • Houd onder alle binnendeuren een spleet van minimaal 1,5 cm vrij; let daarop bij het aanbrengen van de vloerbedekking. of indien van toepassing: Houd ventilatieroosters in binnendeuren en/of binnenmuren open. Toevoer verse buitenlucht èn afvoer binnenlucht Bij ventilatie gaat het om de toe- en afvoer van lucht gedurende de gehele dag. Het ventilatiesysteem moet altijd aan staan: ook als u niet thuis bent! De toevoer van buitenlucht gebeurt meestal via gevelroosters of via ‘toevoerventielen’ in plafonds en binnenwanden. Dit is afhankelijk van het type ventilatiesysteem dat u heeft. Bij de meeste ventilatiesystemen wordt de binnenlucht vanuit de woonkamer en slaapkamers mechanisch afgevoerd via ‘afvoerventielen’ in keuken, wc en badkamer. Soms ook via ventielen in een berging, opstelplaats voor wasapparatuur of heel soms in een slaapkamer.

3

Houd daarom onder alle binnendeuren een spleet van minimaal 1,5 cm vrij, zodat binnenlucht zich goed van de ene ruimte naar de andere ruimte kan verplaatsen. Vervolgens kan de binnenlucht worden afgezogen. Let daarop bij het aanbrengen van de vloerbedekking; laat zonodig de binnendeuren iets inkorten. Als u roosters in binnendeuren en/of binnenwanden heeft, laat die open, zodat de binnenlucht goed kan worden afgezogen. In de keuken is vaak een afzuigkap (wasemkap) aanwezig, zodat u tijdens het koken extra lucht kan laten afzuigen of kan laten filteren en opnieuw gebruiken (’recirculeren’); dit is afhankelijk van het type afzuigkap. Bij ventileren gaat het om de voortdurende toevoer van verse buitenlucht en de afvoer van ‘gebruikte’ binnenlucht, dus 24 uur per dag. Hoeveel u moet ventileren hangt af van o.a. het aantal mensen in huis en de activiteiten die in het huis plaatsvinden. Luchten Wanneer u het prettig vindt om uw woning te ‘luchten’, dan is dat prima. Dit doet u door de ramen en deuren , bijvoorbeeld een kwartier, goed open te zetten. Als de verwarming aanstaat, zet deze dan tijdens het luchten wel zo laag mogelijk of uit. Het is bij geen enkel ventilatiesysteem aan te raden in de winter langdurig ramen open te laten staan. De woning wordt dan onnodig afgekoeld.

4

Lucht ook tijdens of direct na bijzondere activiteiten zoals verven of een feestje. Vocht in de lucht, stof en schadelijke stoffen zoals oplosmiddelen verdwijnen zo het snelst. Ter informatie: Elke kamer moet voorzien zijn van één of meer te openen ramen of deuren, zodat die kamer en de woning in korte tijd goed kan worden geventileerd (gelucht).

Tip:

Schilder bij voorkeur met verf op waterbasis, zeker binnenshuis. Dat voorkomt het inademen van schadelijke oplosmiddelen. Calamiteiten Bij een calamiteit zoals een grote brand of ontsnapping van giftige stoffen, adviseert de overheid (via de radio, tv of geluidswagens) om ramen en deuren te sluiten. Volg dat advies op en sluit bovendien ook andere openingen voor de toevoer van ventilatielucht. Zet uw ventilatiesysteem helemaal uit. Dit kan meestal door de stekker van de ventilatie-unit eruit te halen. Als dit niet kan, zet dan de bijbehorende elektragroep uit (zie bij Meterkast). Het uitzetten van de ventilatie levert voor korte tijd (enige uren) geen probleem op. Er is voldoende zuurstof in huis aanwezig, ook als er helemaal niet wordt geventileerd. Heeft u een collectief ventilatiesysteem, zet de ventilatie dan in de laagste stand. Waarschuw de huismeester, zodat hij het ventilatiesysteem geheel kan uitschakelen.

Tips:

Te warm in de zomer? Gebruik bij warm zonnig weer buitenzonwering en ventileer in ruime mate met buitenlucht zolang deze nog koeler is dan de binnenlucht. Dit zal vooral ‘s nachts en ‘s ochtends vroeg het geval zijn. Zet ramen en deuren open, maar let op insluipers! Laat eventueel anti-inbraakstangen in sommige ramen aanbrengen. In plaats van buitenzonwering kan u ook binnenzonwering gebruiken. Wel heeft dergelijke zonwering veel minder effect. Globaal weert buitenzonwering 75% van de zonnewarmte en binnenzonwering 35%. Deze percentages zijn gemiddelden. Het werkelijke percentage hangt af van het type en de kleur van de zonwering. De was drogen? Droog bij voorkeur de was buiten: dit voorkomt dat te veel vocht in uw woning komt en het bespaart elektriciteit voor een wasdroger. Gebruikt u geen wasdroger en wilt u de was binnen drogen: ventileer de ruimte waar de was droogt goed en zet bij veel was het ventilatiesysteem tijdelijk in de hoogste stand. Zorg dat bij wasdrogers geen vochtige lucht in de woning komt (www.milieucentraal.nl ).

Controleer het filter van de wasdroger en maak deze schoon. Dit vanwege mogelijk brandgevaar. Zie hiervoor de handleiding van de fabrikant. 5

Is uw woning kort geleden voltooid? Bouwvocht Bij de ingebruikname van uw woning is de kans groot dat er nog veel bouwvocht in de woning is. De hoeveelheid vocht hangt onder andere af van de gebruikte materialen en constructiemethoden. Zo zit er in ter plaatse gestort beton, dekvloeren en metselwerk relatief veel vocht. Het kan wel een jaar duren voordat al dat vocht verdwenen is. Ventileer daarom het eerste halve jaar extra veel. Gebruik regelmatig de hoogste stand van het ventilatiesysteem en zet, als u thuis bent, ramen goed open. Zet dichte kasten en andere meubels dit eerste halve jaar nog niet tegen wanden, maar enkele centimeters er vanaf. Dan kan in de tussenruimte lucht circuleren en vocht verdampen. Laat aanrechtkastjes op een kiertje staan. Door deze maatregelen voorkomt u dat er schimmels ontstaan. Heeft uw woning gebalanceerde ventilatie met wtw (warmteterugwinning) en is uw woning net opgeleverd of heeft u net verbouwd, dan kan er veel stof in de woning zitten. Reinig de filters in de wtw-unit daarom de eerste weken vaker dan normaal. Bijvoorbeeld eens per twee weken.

Ventilatiesystemen Ventilatiesystemen kunnen worden ingedeeld op basis van de manier van lucht toe- en afvoer.

Uw ventilatiesysteem: natuurlijke toevoer, mechanische afvoer

Systemen met natuurlijke afvoer: eenvoudig los en weer vast te klikken. Zie hiervoor de handleiding van de fabrikant. Afvoerventielen: Deze zijn eenvoudig zelf schoon te maken. Doe dit minimaal 1x per jaar met water en zeep. Of doe het zodra bij de opening vuil is te zien.

Systeem A:

Systeem B

Natuurlijke toevoer en natuurlijke afvoer

Mechanische luchttoevoer (luchttoevoer m.b.v. een ventilator) en natuurlijke luchtafvoer

Systemen met mechanische luchtafvoer. Principe schema’s: 6



Onderhoud / storing Belangrijk: • Reinig de (toevoer)roosters in de gevel en de afvoerventielen minimaal 1x per jaar of zoveel vaker als nodig is. • Laat de ventilatie-unit om de 1,5 à 2 jaar door uw installateur nakijken en zonodig schoonmaken / bijstellen. • Controleer het filter in de afzuigkap min stens eens per 2 maanden en vervang deze of maak het filter schoon.

Er zijn verschillende soorten ventielen. Maar voor alle geldt: • Maak de ventielen één voor één schoon en plaats ze direct terug. Zo voorkomt u dat u de ventielen verwisselt. • Verwissel de ventielen onderling niet om dat ze in veel systemen zijn ingesteld op een bepaalde hoeveelheid lucht die bij dat vertrek hoort. • Wijzig (àls dat al kan) de afstelling van de binnenconus niet. • Plaats ze steeds op dezelfde wijze terug zoals u ze er ook heeft uitgehaald.

Toevoerroosters in de gevel: Systeem C:

Natuurlijke toevoer, mechanische afvoer (afvoer m.b.v. een ventilator)

Systeem D:

Gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning Bij systeem C en D zijn er varianten met zogenoemde vraagsturing. Deze sturing gebeurt op basis van tijd (een ventilatieprogramma), vochtgehalte in de lucht of CO2 - percentage.

Systeem E:

Gebalanceerde ventilatie in één of meer vertrekken en natuurlijke toevoer en mechanische afvoer in andere vertrekken.

In uw woning zit systeem:

binnenrooster

Deze zijn eenvoudig zelf schoon te maken. Doe dit minimaal 1x per jaar. Maak het binnenrooster los en maak deze schoon met water en zeep. Stofzuig zonodig voorzichtig het binnenwerk van de toevoer schoon. Plaats daarna dit rooster terug. Meestal zijn deze binnenroosters

Pak het ventiel aan de buitenrand vast en trek het met een draaiende beweging in zijn geheel uit de muur of plafond.

Reinig het ventiel met een sopje. Spoel goed na en droog het ventiel af. Plaats het ventiel terug in muur of plafond.

Reinigen van afvoerventiel (bron: J.E. StorkAir)

Ventilatie-unit Laat deze door uw installateur jaarlijks tot tweejaarlijks jaar nakijken en zonodig schoonmaken en bijstellen.

7

Vervangen of schoonmaken filter afzuigkap Controleer het filter in de afzuigkap minstens eens per 2 maanden. • Bij filterdoek: vervang deze zonodig. Hoe vaak dit moet gebeuren is erg afhankelijk van uw wijze van koken en hoe vaak u kookt. De filterdoeken zijn te koop in onder andere onderdelenwinkels voor huishoudelijke artikelen. • Bij permanente metalen of kunststof filters: maak deze zonodig schoon in de vaatwasser of met de hand met behulp van een schoonmaakmiddel dat daarvoor geschikt is. • Bij koolstoffilters in een recirculatiekap: vervang deze filters zonodig. Dit moet meestal om de 3 à 4 maanden gebeuren.  Zie de handleiding van de afzuigkap hoe het filter moet worden vervangen.

8

Een schoon filter is belangrijk voor een goede werking van de installatie. Een vervuild (vet!) filter laat te weinig lucht door en een ‘papieren’ filter is zelfs brandgevaarlijk. Reinigen kanalenstelsel In de loop van de jaren bestaat de kans dat de luchtkanalen vervuild raken. Reinigen van de kanalen is gewenst en ook mogelijk. Neem hiervoor contact op met uw installateur. Voorbeelden van vraaggestuurde roosters en ventilatieregelaar (Bron:Alusta en Duco)

Storing Een storing in de ventilatie-unit levert geen direct gevaar op. Zonodig zet u één of enkele ramen op een kier, zodat uw woning voldoende kan ventileren. Let op insluipers! Laat wel de unit zo snel mogelijk repareren om (vocht) problemen te voorkomen.

CO2-sturing (zit in uitgeademde lucht) Bij CO2-sturing wordt uw ventilatiesysteem met behulp van CO2-sensoren gestuurd. Zodra bijvoorbeeld de binnenlucht een te grote hoeveelheid CO2 (kooldioxyde) bevat, wordt het systeem automatisch in een hogere stand geschakeld. In de meeste vertrekken zit een sensor. U kunt het systeem meestal ook met de hand regelen. Zie voor meer informatie de handleiding van de fabrikant.

Hoe werkt uw ventilatiesysteem? Belangrijk: • Zorg ervoor dat er altijd voldoende luchttoevoer is via de gevelroosters. Deze moet u dus altijd enigszins open laten staan. • De afzuigventilator moet altijd in werking zijn. Haal dus nooit de stekker van de unit uit het stopcontact, behalve bij calamiteiten. • Kies de juiste ventilatiestand met behulp van de driestanden-schakelaar. • Houd onder de binnendeuren een spleet van minimaal 1,5 cm vrij in verband met de benodigde ventilatie. Denk hieraan bij het aanbrengen van de vloerbedekking. • Houd ventilatieroosters in binnendeuren en/of binnenmuren open.

Uw woning is voorzien van een mechanisch afzuigsysteem. Het systeem is van fabrikaat: type

(www.



).

Bij dit systeem zuigt één ventilator de ‘gebruikte’ lucht vanuit de keuken, de badkamer en de wc naar buiten af. Soms ook nog uit andere ruimten. De toevoer van verse buitenlucht gebeurt via ventilatieroosters in de gevel. De toevoer is zonder hulp van extra ventilatoren. Vraaggestuurd ventilatiesysteem Tijdsturing Uw woning kan voorzien zijn van een ‘vraaggestuurd’ ventilatiesysteem. Dit betekent dat de ventilatie volgens een ingesteld programma wordt gestuurd. De afzuigventilator en de toevoerroosters worden volgens dit programma aangestuurd. U kunt op elk gewenst moment van dit programma afwijken. Zie voor specifieke informatie over de bediening de handleiding van de fabrikant.

CO2-sensor (bron: Jaga)

Mechanische afvoer Het afvoersysteem bestaat uit een stelsel van vooral licht metalen buizen die door wanden en vloeren lopen. De buizen dienen voor de afvoer van de binnenlucht. In de keuken, de wc en de badkamer zijn afvoerventielen aangesloten op het buizenstelsel. Soms zijn er nog extra afvoerventielen aangebracht, bijvoorbeeld in een inpandige berging of op een zolder. De buizen zijn aangesloten op de ventilatieunit waar de ventilator in zit. De unit is op zolder ( of andere ruimte) aangebracht. Vanaf die ruimte wordt de afvoerlucht rechtstreeks naar

buiten afgevoerd. De ventilator moet altijd in werking zijn. Het is dus niet de bedoeling dat u de stekker van de unit uit het stopcontact haalt, behalve bij calamiteiten. Met een schakelaar in de keuken (en vaak bij de badkamer) kunt u de hoeveelheid afvoerlucht regelen. Natuurlijke toevoer De toevoerroosters zijn boven de ramen en buitendeuren in het kozijn aangebracht. De bediening van de roosters is afhankelijk van het merk en type. Bij handbediende roosters gebeurt dit met een hendel op het rooster, een koord of een stang. Het rooster is traploos (dus zonder tussenstapjes) te bedienen, van open naar dicht en omgekeerd. Soms zijn deze roosters voorzien van een elektromotortje. De bediening is afhankelijk van het merk en type, zie daarvoor de handleiding van het ventilatiesysteem. Zorg ervoor dat er altijd voldoende luchttoevoer is via de roosters. Deze moet u dus altijd enigszins open laten staan. Houd onder de binnendeuren een spleet van minimaal 1,5 cm vrij in verband met de benodigde ventilatie. Denk hieraan bij het aanbrengen van de vloerbedekking. Is de vloerbedekking te dik, dan zal u deuren moeten (laten) inkorten. Zijn er roosters in binnendeuren en/of binnenwanden, zet die dan open zodat de binnenlucht goed kan worden afgezogen.

9

Ook kan uw woning zijn voorzien van ‘winddruk-onafhankelijke’ roosters (ook wel ‘zelfregelend’ genoemd). Er zit bij deze roosters inwendig een flexibele klep die bij toenemende wind automatisch minder wind doorlaat.

Dit bevordert het comfort. U kunt net zoals bij normale ventilatieroosters het rooster traploos bedienen, van open naar dicht en omgekeerd.

Voorbeelden van 3-standenschakelaars

afzuigventiel

Voorbeeld van een ventilatorunit

toevoerrooster

Afzuigkap (wasemkap) Afzuigkap zonder motor U kan een motorloze afzuigkap in de keuken aan (laten) sluiten op het ventilatiesysteem. Deze kap zorgt er voor dat een vrij groot deel van de kookdampen boven het fornuis rechtstreeks afgezogen wordt. Laat het ventilatiesysteem opnieuw inregelen bij plaatsing van de afzuigkap.

10

Er zijn motorloze afzuigkappen verkrijgbaar die vrijwel alle kookluchtjes afzuigen (Deze worden HR-afzuigkappen genoemd). Dit wordt bereikt door met een kleine ventilator een luchtgordijn te maken rondom de kookplaat en afzuigkap. Sluit nooit een afzuigkap mèt motor aan op het mechanische afzuigsysteem, tenzij de fabrikant van de ventilatie-unit dit wel toestaat.

Winddruk afhankelijk geregeld rooster

Ventilatiestanden Het ventilatiesysteem kent drie ventilatiestanden waardoor de ventilatiehoeveelheid kan worden afgestemd op de ventilatiebehoefte. Deze stand kan u regelen met de driestandenschakelaar in de keuken. Soms is de schakelaar op de afzuigkap gemonteerd. De standen worden met cijfers of symbolen aangegeven. De drie standen zijn: • stand 1: wanneer niemand thuis is; • stand 2: wanneer één of meerdere personen thuis zijn; • stand 3: bij koken, douchen, baden, veel bezoek, partijtjes en dergelijke.

Bij sommige systemen komt een afwijkend regelpaneel voor, zie dan de handleiding van het ventilatiesysteem. In sommige woningen is een extra schakelaar aangebracht in bijvoorbeeld de badkamer. Heeft u nog geen extra schakelaar, dan is een draadloos exemplaar misschien mogelijk. In dat geval kan u de schakelaar eenvoudig zelf monteren.

Voorbeeld van afzuigkap zonder motor

Er zijn twee afzuigventielen in de keuken. Sluit op één van de afzuigopeningen de afzuigkap aan en houd het andere ventiel vrij voor de normale ventilatie. Werk dit ventiel nooit weg achter bijvoorbeeld bovenkasten. Zijn er geen twee afzuigventielen, plaats dan een recirculatiekap.

Afzuigkap (wasemkap) mèt motor U kan in de keuken een wasemkap mèt motor (laten) installeren. Deze wasemkap moet een eigen afvoer naar buiten hebben. De wasemkap mag nooit aangesloten worden op de mechanische afzuiging tenzij de fabrikant van de ventilatie-unit dit wel toestaat. Bij gebruik van deze afzuigkap moet u altijd voldoende lucht toevoeren, door bijvoorbeeld voldoende roosters in de gevel te openen, een klepraampje of een raam op een kier te zetten. Werk de afzuigventielen nooit weg achter bijvoorbeeld bovenkasten: de ventielen zorgen voor de normale ventilatie.

11

Waarschuwing: let op bij open haard, houtkachel of open inzethaard op gas Vraag altijd advies aan uw installateur over het plaatsen van een open haard, houtkachel of open inzethaard op gas (‘blokkenvuurtoestel’). Dergelijke haarden en kachels zijn namelijk NIET te combineren met een mechanisch afzuigsysteem tenzij speciale maatregelen worden genomen. Zo moet er buitenlucht rechtstreeks via een luchtkanaal naar de haard of kachel worden aangevoerd. Zonder deze maatregelen bestaat het gevaar dat het ventilatiesysteem de verbrandingsgassen van haard of kachel in uw woning terug zuigt. Voorbeelden afzuigkappen met motor

Recirculatie wasemkap U kan ook een recirculatiekap in de keuken aanbrengen. Deze voert de lucht niet af, maar filtert en ontgeurt de lucht en geeft deze weer af aan de keuken. In zo’n kap zit zowel een metalen filter voor de vetopvang als een koolstoffilter om de kookluchtjes te verwijderen.

Voorbeeld van recirculatie wasemkap

Informeer bij een deskundige ( o.a. installateur aannemer en ontwikkelaar) of een rookgasafvoer (‘schoorsteen’) aangelegd kan worden; en zo ja, waar? Dit is van belang met het oog op de constructie van vloeren en op eventuele leidingen in de vloeren.

Werk de afzuigventielen nooit weg achter bijvoorbeeld bovenkasten: de ventielen zorgen voor de normale ventilatie.

12

13

Schema van een gesloten houtkachel met aanvoer van buitenlucht via een luchtkanaal in de kruipruimte. Het luchtkanaal moet van gevel tot gevel lopen. Dit omdat bij een kanaal met slechts aan één gevel een aanvoer-opening, kans is op onderdruk bij die opening. Er wordt dan dus geen buitenlucht naar de haard of kachel aangezogen.

Tip:

Een open stookt niet zuinig en kan flinke luchtvervuiling geven en is daarom sterk af te raden. Bij houtkachels is dat minder het geval, zeker als ze een behoorlijk rendement hebben.

Gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning (wtw) Onderhoud / storing Belangrijk: • Maak 1x per maand de twee filters in de wtw-unit schoon en vervang ze minimaal 1x per jaar. Zowel voor het schoonmaken als het vervangen geldt: of zoveel vaker als nodig blijkt. • Reinig de toevoer- en de afvoerventielen minimaal 1x per jaar of zoveel vaker als nodig blijkt. • Laat de ventilatie-unit 1x per jaar door uw installateur nakijken en zonodig schoonmaken/ bijstellen. • Controleer het filter in de afzuigkap minstens eens per 2 maanden en vervang deze of maak deze schoon.

14

Ventilatiesystemen

Gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning

Schoonmaken en vervangen filters wtw-unit • Maak minimaal 1x per maand de twee filters in de wtw-unit schoon met behulp van een stofzuiger. Plaats ze altijd in dezelfde stand terug zoals ze eruit gehaald zijn. Schakel tijdens het schoonmaken de stroomtoevoer uit door de stekker uit het stopcontact te halen. Zie voor meer informatie de handleiding van de wtw-unit. • Vergeet niet de wtw-unit weer aan te zetten. • Vervang minimaal 1x per jaar de filters, dit is eenvoudig zelf te doen. Ook kunt u dit door de installateur laten doen. U kan filters kopen bij uw installateur, onderdelenwinkels voor huishoudelijke artikelen, via internet en soms bij de fabrikant.

Let op:

• Let op dat u de filters koopt die bij uw type wtw-unit horen! • Is uw woning net opgeleverd of heeft u net verbouwd? Dan kan er veel stof in de woning zitten. Reinig de filters dan de eerste weken vaker, bijvoorbeeld eens per twee weken. Het achterwege laten van dit onderhoud kan de werking van het ventilatiesysteem ernstig belemmeren. Er wordt dan veel te weinig geventileerd. Met als gevolg een onaangenaam en ongezond binnenklimaat. Dit kan zelfs leiden tot gezondheidsklachten. Ventilatie-unit Laat deze door uw installateur 1x per jaar nakijken en zonodig schoonmaken en bijstellen. Schoonmaken toe- en afvoerventielen Deze zijn eenvoudig zelf schoon te maken. Doe dit minimaal 1x per jaar met water en zeep. Of doe het zodra bij de opening vuil is te zien. Er zijn verschillende soorten ventielen. Voor elke soort ventiel : • Maak de ventielen één voor één schoon en plaats ze direct terug. Zo voorkomt u dat u de ventielen verwisselt; • Verwissel de ventielen onderling niet omdat ze in veel systemen zijn ingesteld op een bepaalde hoeveelheid lucht die bij dat vertrek hoort; • Wijzig (àls dat al kan) de afstelling van de binnenconus niet; • Plaats ze steeds op dezelfde wijze terug, zoals u ze er ook uit heeft gehaald.

15

Vervangen of schoonmaken filter afzuigkap Controleer het filter in de afzuigkap minstens eens per 2 maanden. • Bij ‘doeken’ filters: vervang deze zonodig. Hoe vaak dit moet gebeuren is afhankelijk van uw wijze van koken en hoe vaak u kookt. De doeken filters zijn te koop in onder andere onderdelenwinkels voor huishoudelijke artikelen. • Bij permanente metalen of kunststof filters: maak deze zonodig schoon in de vaatwasser of met de hand met behulp van een schoonmaakmiddel dat daarvoor geschikt is. • Bij koolstoffilters in een recirculatiekap: vervang deze filters zonodig. Dit moet meestal om de 3 à 4 maanden gebeuren. Zie de handleiding van de afzuigkap hoe het filter moet worden vervangen. Een schoon filter is belangrijk voor een goede werking van de installatie. Een vervuild (vet!) filter laat te weinig lucht door en een ‘papieren’ filter is zelfs brandgevaarlijk. Reinigen kanalenstelsel In de loop van de jaren bestaat de kans dat de luchtkanalen vervuild raken. Reinigen van de kanalen is gewenst en ook mogelijk. Neem hiervoor contact op met uw installateur. Storing ventilatiesysteem, wat te doen? Een storing in het ventilatiesysteem levert geen direct gevaar. Zet als u thuis bent één of enkele ramen op een kier zodat uw woning kan ventileren. Let op insluipers! Laat wel de unit spoedig repareren om (vocht)problemen te voorkomen. Neem contact op met de installateur en neem, indien aanwezig, de storingscode op van de display en het type wtw-unit. 16

17

Hoe werkt uw ventilatiesysteem? Belangrijk: • Het ventilatiesysteem moet altijd in werking zijn. Haal dus nooit de stekker van de wtw-unit uit het stopcontact behalve bij calamiteiten. • Kies de juiste ventilatiestand met behulp van de driestanden-schakelaar. • Houd onder de binnendeuren een spleet van minimaal 1,5 cm vrij in verband met de benodigde ventilatie. Denk hieraan bij het aanbrengen van de vloerbedekking. Houd ventilatieroosters in binnendeuren en/of binnenmuren open. In uw woning is een gebalanceerd ventilatiesysteem toegepast. Het systeem is van fabrikaat ,type (www.

).

Bij gebalanceerde ventilatie vindt zowel de toevoer van buitenlucht als de afvoer van binnenlucht plaats met behulp van ventilatoren. De beide luchtstromen hebben een gelijk volume, ofwel zijn in ‘balans’. Bovendien wordt tot 95 % van de warmte uit de afvoerlucht overgedragen aan de koude toevoerlucht. Dit levert een aanzienlijke energiebesparing op. Ook het comfort is daardoor goed. U heeft geen last van koude lucht die op tocht lijkt. Schoonmaken van af- en toevoerventielen (bron: J.E. StorkAir)

Het ventilatiesysteem bestaat uit een stelsel van vooral licht metalen buizen die door wanden en vloeren lopen. Een deel van de buizen dient voor de toevoer van de verse lucht en een deel voor de afvoer van de binnenlucht. In de diverse vertrekken zitten toevoer- en/of afzuigventielen die aangesloten zijn op het stelsel.

Voorbeelden van 3-standenschakelaars

Het systeem voert verse lucht aan in de woon- en slaapkamers. Tegelijkertijd wordt vanuit de keuken, de wc en de badkamer een gelijke hoeveelheid ‘gebruikte’ lucht afgezogen. Soms zijn er nog extra afzuigventielen, bijvoorbeeld in een inpandige berging of op een zolder. In de zogenaamde wtw-unit vindt de warmteterugwinning plaats: de warmte van de afvoerlucht wordt overgedragen aan de toevoerlucht. Hierbij blijven de beide luchtstromen gescheiden van elkaar. Ook zijn in de unit de beide ventilatoren ondergebracht. De wtw-unit is te herkennen aan de 4 kanalen die eraan zijn gekoppeld. Die dienen voor de diverse ‘soorten’ toe- en afvoerlucht. In de wtw-unit zijn ook 2 filters aangebracht die regelmatig onderhoud nodig hebben. De drie-standenschakelaar kan voorzien zijn van een lampje. Als dit gaat branden (knipperen), is er een storing in de wtw-unit of zijn de filters vervuild.

In uw woning is de wtw-unit aangebracht in/op: Principe schema van een WTW

Voorbeeld van WTW-unit

Filters 18

Houd onder de binnendeuren een spleet van circa 1,5 cm vrij in verband met de benodigde ventilatie. Denk hieraan bij het aanbrengen van de vloerbedekking. Is de vloerbedekking erg dik, dan zal u misschien deuren moeten (laten) inkorten. Houd de roosters in binnendeuren en/of binnenwanden open zodat binnenlucht goed afgezogen kan worden. Mogelijke aanvulling: Uw wtw-unit is standaard voorzien van G3-filters (of andere code) voor een normale filtering. Wilt u de toevoerlucht extra filteren, dan kunt u het standaard filter vervangen door een fijnstoffilter of pollenfilter (een F6-filter). Informeer bij uw installateur of dit zondermeer kan. Mogelijk moet uw installateur het ventilatiesysteem opnieuw inregelen. Ventilatiestanden Het ventilatiesysteem kent drie ventilatiestanden waardoor de ventilatiehoeveelheid afgestemd kan worden op de ventilatiebehoefte. Deze stand kan u regelen met de drie-standenschakelaar in de keuken. Soms is de schakelaar op de afzuigkap gemonteerd. De drie standen zijn: • stand 1: wanneer niemand thuis is; • stand 2: wanneer één of meerdere personen thuis zijn; • stand 3: bij koken, douchen, baden, veel bezoek, partijtjes en dergelijke. In sommige woningen is een extra schakelaar aangebracht bij bijvoorbeeld de badkamer. Heeft u nog geen extra schakelaar, dan is een draadloos exemplaar misschien mogelijk. In dat geval kan u de schakelaar eenvoudig zelf monteren.

Andere instelmogelijkheden Sommige systemen kennen extra instelmogelijkheden voor o.a.: • comforttemperatuur; dit is de temperatuur waarop de bypass (zie bij bypass) wordt geregeld; • tijdvertraging; de hoogste ventilatiestand blijft na terugschakeling naar een lagere stand nog een tijdje op de hoge stand werken. Dit is handig na koken en douchen. Meestal zijn deze mogelijkheden op een display (regelpaneel) op de wtw-unit door u in te stellen. Zie hiervoor de handleiding van de fabrikant. Indien van toepassing: Sturing op luchtkwaliteit Uw ventilatiesysteem wordt met behulp van CO2-sensoren gestuurd op de luchtkwaliteit.

Zodra bijvoorbeeld de binnenlucht een te grote hoeveelheid CO2 (kooldioxyde) bevat, wordt het systeem automatisch in een hogere stand geschakeld. In de meeste vertrekken zit een sensor. U kunt het systeem meestal ook met de hand regelen. Zie voor meer informatie

de handleiding van de fabrikant. CO2-sensor (bron: Jaga)

Indien van toepassing: Vorstbeveiliging De wtw-unit is voorzien van een automatische vorstbeveiliging, u hoeft dus niets te doen. Bij strenge vorst zou zonder beveiliging de afvoerlucht (met relatief veel vocht) in de unit kunnen bevriezen zodat de afvoer van ventilatielucht geheel wordt geblokkeerd. De vorstbeveiliging vermindert tijdelijk de toevoer van buitenlucht, zodat de afvoerlucht minder afkoelt en daardoor niet bevriest. Bij sommige systemen is een verwarmingselement ingebouwd zodat de toevoer volledig blijft gehandhaafd. Indien van toepassing: Standaard automatische bypass voor koele (nacht)ventilatie ‘s zomers Het ventilatiesysteem is voorzien van een zogenaamde ‘bypass’. Deze zorgt er voor dat bij warm weer de woning ‘s nachts wordt geventileerd met naar verhouding koele buitenlucht. Er wordt dan automatisch geen warmte van de binnenlucht aan de koele buitenlucht overgedragen. Bij sommige units kan u zelf aangeven wanneer de bypass moet gaan werken; zie hiervoor de handleiding van de wtw-unit. Overdag zal de buitenlucht enigszins worden afgekoeld door de koelere binnenlucht. De bypass hoeft dan niet in werking te zijn.

19

Principe van bypass bij WTW -unit

Er zijn motorloze afzuigkappen verkrijgbaar die vrijwel alle kookluchtjes afzuigen (HR-afzuigkappen). Dit wordt bereikt door met een kleine ventilator een luchtgordijn te maken rondom de kookplaat en afzuigkap. Sluit nooit een afzuigkap mèt motor aan op het mechanische afzuigsysteem, tenzij de fabrikant van de ventilatie-unit dit wel toestaat.

WTW zonder bypass

20

WTW met bypass

Indien van toepassing: Bypass voor koele (nacht)ventilatie ‘s zomers Het ventilatiesysteem kan achteraf voorzien worden van een zogenaamde ‘bypass’. Deze zorgt er voor dat bij warm weer de woning ‘s nachts geventileerd wordt met naar verhouding koele buitenlucht. Er wordt dan automatisch geen warmte van de binnenlucht aan de koele buitenlucht overgedragen. Overdag zal de buitenlucht enigszins worden afgekoeld door de koelere binnenlucht, de bypass hoeft dan niet in werking te zijn.

Let op: Een bypass is niet te vergelijken met een airco: de buitenlucht wordt niet verder

Voorbeeld van afzuigkap zonder motor

Voorbeeld van afzuigkap met motor

Afzuigkap (wasemkap) mèt motor U kan in de keuken een wasemkap mèt motor (laten) installeren. Deze wasemkap moet een eigen afvoer naar buiten hebben. De wasemkap mag alleen worden aangesloten op het gebalanceerde ventilatiesysteem wanneer de fabrikant van de wtw-unit dit toestaat. Tijdens het gebruik van de wasemkap moet u wel voor extra toevoer van buitenlucht zorgen door bijvoorbeeld een raam op een kier te zetten. Dit om te voorkomen dat de afzuiging in toilet en badkamer niet meer goed werkt.

afgekoeld! Om te koelen kan u natuurlijk ook ramen open zetten, maar let op insluipers.

Werk de afzuigventielen nooit weg achter bijvoorbeeld bovenkasten: de ventielen zorgen voor de normale ventilatie.

Wel of geen ramen openen? Het langdurig openen van ramen in de winter is sterk af te raden: U mist dan een deel van de energiebesparing. Kort luchten, bijvoorbeeld een kwartier, is geen enkel probleem. ‘s Zomers kunt u wèl zonder enig bezwaar ramen open zetten, maar let op insluipers. Laat eventueel anti-inbraakstangen in sommige ramen plaatsen.

Recirculatie wasemkap U kan ook een recirculatiekap in de keuken aanbrengen. Deze voert de lucht niet af, maar filtert en ontgeurt de lucht en geeft deze weer af aan de keuken. In zo’n kap zit zowel een metalen filter voor de vetopvang als een koolstoffilter om de kookluchtjes te verwijderen. Werk de afzuigventielen nooit weg achter bijvoorbeeld bovenkasten: de ventielen zorgen voor de normale ventilatie.

Afzuigkap (wasemkap) afzuigkap zonder motor U kan een motorloze afzuigkap in de keuken aansluiten op het ventilatiesysteem. Deze kap zorgt er voor dat een vrij groot deel van de kookdampen boven het fornuis rechtstreeks afgezogen wordt. Laat het ventilatiesysteem opnieuw inregelen bij plaatsing van de afzuigkap. Er zijn twee afzuigventielen in de keuken. Sluit op één van de afzuigopeningen de afzuigkap aan en houd het andere ventiel vrij voor de normale ventilatie. Werk dit ventiel nooit weg achter bijvoorbeeld bovenkasten. Zijn er geen twee afzuigventielen in de keuken, plaats dan een recirculatiekap.

Voorbeeld van recirculatie wasemkap

21

Waarschuwing: let op bij open haard, houtkachel of open inzethaard op gas Vraag altijd advies aan uw installateur over het plaatsen van een open haard, houtkachel of open inzethaard op gas (‘blokkenvuurtoestel’). Dergelijke haarden en kachels zijn namelijk NIET te combineren met een gebalanceerd ventilatiesysteem tenzij speciale maatregelen worden genomen. Zo moet er buitenlucht rechtstreeks via een luchtkanaal naar de haard of kachel worden aangevoerd. Zonder deze maatregelen bestaat het gevaar dat het ventilatiesysteem de verbrandingsgassen van haard of kachel in uw woning terug zuigt. Informeer bij een deskundige (o.a. installateur, aannemer en ontwikkelaar of een rookgasafvoer (‘schoorsteen’) aangelegd kan worden; en zo ja, waar? Dit is van belang met het oog op de constructie van vloeren en eventuele leidingen in de vloeren.

Tot slot Deze handleiding geeft algemene informatie over het gebruik van de installaties in uw woning. Daarom is het raadzaam ook altijd de gebruiksaanwijzing en garantiebepalingen van de fabrikant van de geïnstalleerde systemen en apparaten te volgen. Komt u er niet uit of heeft u klachten, neem dan contact op met uw: Installateur/ storingsdienst/technische dienst: Adres : Tel: E-mail:

De samenstellers van deze gebruikshandleiding zijn niet aansprakelijk voor enige vorm van schade. Aan de inhoud van de handleiding kunnen geen rechten worden ontleend. Niet alle in deze handleiding genoemde installaties hoeven in de woning aanwezig te zijn.

22

Aantekeningen:

Schema van een gesloten houtkachel met aanvoer van buitenlucht via een luchtkanaal in de kruipruimte. Het luchtkanaal moet van gevel tot gevel lopen. Dit omdat bij een kanaal met slechts aan één gevel een aanvoeropening, kans is op onderdruk bij die opening. Er wordt dan dus geen buitenlucht naar de haard of kachel aangezogen.

Tip:

Een open haard levert erg veel milieuproblemen op en is daarom sterk af te raden. Bij houtkachels is dat minder het geval. Zeker als ze een behoorlijk rendement hebben.

23

Uitgebreide informatie over alle installaties vindt u op:

www.mijninstallatie.info

24