TSJAADMEER Figuur 1 toont de niveauveranderingen van het Tsjaadmeer, in de Noord-Afrikaanse Sahara. Ongeveer 20.000 v.Chr., tijdens de laatste ijstijd, verdween het Tsjaadmeer volledig. Rond 11.000 v.Chr. kwam het weer terug. Tegenwoordig is het niveau ongeveer gelijk aan dat in 1000 n.Chr.
4000 v.Chr.
diepte in meters
60 50
Tsjaadmeer: niveauveranderingen
Tegenwoordig
40 30 20
1000
n.Chr.
0
v.Chr.
2000
v.Chr.
4000
v.Chr.
6000
v.Chr.
8000
v.Chr.
10.000
10
Figuur 1
Figuur 2 toont rotstekeningen (prehistorische tekeningen en schilderingen op de wanden van grotten) die in de Sahara zijn gevonden en ontwikkelingspatronen van wilde dieren.
Rotstekeningen in de Sahara en ontwikkelingspatronen van dieren buffel neushoorn nijlpaard oeros olifant giraf struisvogel gazelle runderen hond paard kameel 8000
7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
v.Chr.
v.Chr.
v.Chr.
v.Chr.
v.Chr.
v.Chr.
v.Chr.
v.Chr.
Figuur 2
LEES-IT-VR-2000-1
0
1000 n.Chr.
Gebruik de informatie over het Tsjaadmeer op de vorige bladzijde om onderstaande vragen te beantwoorden.
Vraag 1: TSJAADMEER R040Q02 Hoe diep is het Tsjaadmeer nu? A B C D E
Ongeveer twee meter. Ongeveer vijftien meter. Ongeveer vijftig meter. Het is volledig verdwenen. Die informatie wordt niet gegeven.
Vraag 2: TSJAADMEER R040Q03A-019 In ongeveer welk jaar begint de grafiek in Figuur 1 ongeveer? ...............................................................
Vraag 3: TSJAADMEER R040Q03B-019 Waarom is er voor gekozen om de grafiek met dit jaartal te laten beginnen? ................................................................................................................................. .................................................................................................................................
Vraag 4: TSJAADMEER R040Q04 Figuur 2 is gebaseerd op de veronderstelling dat A de dieren op de rotstekeningen in dat gebied aanwezig waren toen ze getekend werden. B de kunstenaars die de tekeningen maakten erg vaardig waren. C de kunstenaars die de dieren tekenden, in staat waren verre reizen te maken. D er geen pogingen werden gedaan de dieren op de rotstekeningen tot huisdier te maken.
LEES-IT-VR-2000-2
Vraag 5: TSJAADMEER R040Q06 Voor het beantwoorden van deze vraag moet je de informatie uit Figuur 1 en Figuur 2 gebruiken. Het verdwijnen van de neushoorn, het nijlpaard en de oeros uit de rotstekeningen in de Sahara vond plaats A in het begin van de meest recente ijstijd. B middenin de periode dat het Tsjaadmeer z'n hoogste niveau had. C nadat het niveau van het Tsjaadmeer gedurende meer dan duizend jaar was gedaald. D in het begin van een ononderbroken droogteperiode.
LEES-IT-VR-2000-3
TSJAADMEER SCORING VRAAG 1 R040Q02 BEDOELING: Lokaliseren
Maximale score (moeilijkheidsgraad: 478) Code 1: Antwoord A – Ongeveer twee meter Geen punten Code 0: Andere antwoorden
TSJAADMEER SCORING VRAAG 2 BEDOELING:
R040Q03A-019
Informatie zoeken.
Maximale score (moeilijkheidsgraad: 540) Code 1: 11.000 v.Chr. (of ongeveer tussen 10.500 and 12.000; of een andere aanwijzing dat de leerling op basis van de schaal heeft geëxtrapoleerd)
11.000 11.000 v.Chr. 10.500 v.Chr. Iets eerder dan 10.000 v.Chr. Ongeveer 12.000 Ongeveer 11.000 v.Chr.
Geen punten Code 0: Andere antwoorden, inclusief een pijl die naar het beginpunt van de grafiek wijst.
10.000 v.Chr. [Er wordt niet geëxtrapoleerd op basis van de schaal.] 20.000 v.Chr. 8000 v.Chr. [Heeft naar de verkeerde figuur gekeken.] 4000 v.Chr. 0
Code 9: antwoord ontbreekt
LEES-IT-VR-2000-4
TSJAADMEER SCORING VRAAG 3 BEDOELING:
R040Q03B-019
Reflecteren op de vorm van een tekst – concluderen wat de reden was voor de beslissing van de schrijver.
Maximale score (moeilijkheidsgraad: 600) Code 1: Verwijst naar het herontstaan van het meer. N.B. Ook als het voorgaande antwoord fout was, is hier de maximale score mogelijk. Het Tsjaadmeer kwam weer terug in 11.000 v.Chr., nadat het rond 20.000 v.Chr. compleet was verdwenen. Het meer verdween tijdens de ijstijd en kwam in deze periode weer terug. Het ontstond toen opnieuw. Ongeveer rond 11.000 v.Chr. kwam het terug. Toen ontstond het meer weer nadat het 9000 jaar verdwenen was geweest.
Geen punten Code 0: andere antwoorden
Toen begonnen de dieren te verschijnen. 11.000 v.Chr. is de periode waarin de mens met grottekeningen begon. 11.000 v.Chr. was de periode waarin het meer (voor het eerst) ontstond. Omdat het Tsjaadmeer toen volledig was opgedroogd. Omdat dat de eerste boog is in de grafiek.
Code 9: antwoord ontbreekt
TSJAADMEER SCORING VRAAG 4
R040Q04
BEDOELING: interpreteren Maximale score (moeilijkheidsgraad: 397) Code 1: Antwoord A – de dieren op de rotstekeningen in dat gebied aanwezig waren toen ze getekend werden. Geen punten Code 0: Andere antwoorden
LEES-IT-VR-2000-5
TSJAADMEER SCORING VRAAG 5
R040Q06
BEDOELING: interpreteren Maximale score (moeilijkheidsgraad: 508) Code 1: Antwoord C – nadat het niveau van het Tsjaadmeer gedurende meer dan duizend jaar was gedaald.
Geen punten Code 0: Andere antwoorden
LEES-IT-VR-2000-6
