Van: Bram Rosenbrand [mailto:
[email protected]] Verzonden: dinsdag 14 januari 2014 16:24 Aan: bestuursondersteuning CC:
[email protected] Onderwerp: Actueel overzicht Koplopers Innovatie
Geachte heer Dohmen, Op 6 december heeft de Unie een ledenbrief verstuurd aan alle Dagelijks Besturen met een van waterschappen die deelnemen aan de Koplopers voor innovatie. Per koploper is vermeld voor welke thema’s het waterschap zich heeft aangemend en met welke projecten, voor zover al bekend. We hebben daarna van sommige waterschappen correcties doorgekregen. U was aanwezig op de bijeenkomst op 31 oktober of/en neemt deel aan de Koplopers. Bijgaand ontvangt u het actuele overzicht. In de komende maanden worden er gesprekken gepland met de waterschappen over hoe de samenwerking binnen de koplopers verder wordt vormgegeven en welke rol het waterschap daarin wil vervullen. Bij deze gesprekken is in ieder geval Mark van der Werf betrokken. Hij is programmaleider Innovatie en Internationaal bij de Unie. Per brief van 6 december zijn de waterschappen hierover geïnformeerd. De wijzigingen kort op een rij:
Hollands Noorderkwartier was niet vermeld bij Waterveiligheid in de overzichttabel op pagina 1.
Roer en Overmaas was niet afzonderlijk vermeld in overzichtstabel. Bij onderdeel Watertechnologie is het project Verwijderen medicijnresten Roer en Overmaas toegevoegd: “Roer en Overmaas ism Waterschapsbedrijf Limburg : KWR onderzoek “Verwijdering van geneesmiddelen, afbraakproducten en andere organische microverontreinigingen uit RWZIeffluent”, verdere projecten nader nog te bepalen op gebied van zuivering ism WBL”. De heer L. H. Dohmen (Roer en Overmaas) is vermeld als deelnemer aan de Koploper Watertechnologie.
Rivierenland was niet vermeld bij Sociale Innovatie
Met vriendelijke groet, Bram Rosenbrand Beleidsadviseur Innovatie
Postbus 93218 | 2509 AE | Den Haag 070 - 351 97 44 | 06 - 46 34 37 05 |
[email protected] @waterschappen | www.uvw.nl
31 oktober Samenwerken aan Innovatie Versie 9 januari 2014 Leeswijzer:
1
1
1
1 1 1
1
Sociale Innovatie
1
1 b
Watertechnologie
1
Klimaatactieve stad
1
b 1 1
Zoetwater
Digitale Delta
Amstel Gooi en Vecht Aa en Maas Brabantse Delta Dommel Delfland Fryslan Groot Salland Hollandse Delta Hollands Noorderkwartier Hunze en Aa’s Noorderzijlvest Peel en Maasvallei Reest en Wieden Regge en Dinkel Rivierenland Roer en Overmaas Rijn en IJssel Roer en Overmaas Rijnland Schieland en Krimpenerwaard De Stichtse Rijnlanden Velt en Vecht (zie Regge en Dinkel) Vallei en Veluwe Scheldestromen Zuiderzeeland Rijkswaterstaat nHWBP Totaal Tabel: versie 09-01-2014
Building with Nature
Waterschap, aanmelding voor thema
Waterveiligheid
Op de eerste pagina wordt het totaal overzicht gegeven. U kunt zien bij welke thema’s uw waterschap betrokken is. Vervolgens worden per koploper de bestuurlijke deelnemers, de projecten die zijn aangemeld en het verslag van de pitches op 31 oktober weergegeven.
1 1 1 1 1 1
1 b 1
1 1
1 1
1
1 1
1 1
1 1
1 1 b b
1 1
b 1
1 1 1 1
b
b 1
1
1
1
1 1
1 1 11
8
b = wel betrokken bij koploper, niet actief participeren.
1 1 9
1 10
9
11
2
1. Overzicht Waterveiligheid
Waterschappen aangemeld voor Koploper Delfland Groot Salland Hollandse Delta Hollands Noorderkwartier Hunze en Aa’s Noorderzijlvest Rivierenland Scheldestromen Stichtse Rijnlanden (niet participerend, wel betrokken) Rijkswaterstaat nHWBP
Deelnemers 31 oktober Waterveiligheid bestuurlijk Geen deelnemer aanwezig bij thema Verhinderd Verhinderd Dhr. G. van Os (Hollands Noorderkwartier) Verhinderd Dhr. J. Lindenberg (Noorderzijlvest) Dhr. R. Bleker (Rivierenland) Dhr. G. van der Schelde (Scheldestromen) Geen deelnemer aanwezig bij thema Dhr. P. Struik (HID Rijkswaterstaat) Dhr. R. Jorissen (nHWBP)
Deelnemers 31 oktober Waterveiligheid ambtelijk Felix Wolf (Rijkswaterstaat) Ludolph Wentholt (STOWA) Marjan Kreijns (Valorisatieprogramma Deltatechnologie) Chris Griffioen (Groot Salland)
Projecten die zijn aangemeld:
Delfland, niet actief participeren in koploper, wel FloodControl ondersteunen waar mogelijk Groot Salland, Piping, Waterveiligheid Kamper Eilanden Hollandse Delta, nog geen specifiek project genoemd Hollands Noorderkwartier, aangemeld voor thema, nog geen project genoemd bij voorbereiding Hunze en Aa’s, Groene Dollarddijk, Building with Nature Waterkeringen Noorderzijlvest: aangesloten op bijeenkomst 31 oktober, geen projecten aangemeld Rivierenland, dijkveiligheid, meerlaagse veiligheid en crisismanagement. Verscheidene innovatieve initiatieven ontplooid: proefproject met geotextiel als oplossing voor piping, de klimaatdijk bij Streefkerk en Tiel-Oost, het beproeven van INSIDE-oplossingen etc. Daarnaast leveren wij een bijdrage aan de “Projectoverstijgende verkenning Piping”. Verder ideeën hoe om te gaan met monitor van de dijk tijdens uitvoering van dijkversterkingswerkzaamheden (Contactpersoon Stefan van den Berg). Stichtse Rijnlanden: Livedijk Utrecht, data inwinning Voorhavendijk en Grechtkade. Scheldestromen: aangesloten op bijeenkomst 31 oktober, geen projecten aangemeld
Projecten die bij ambtelijke voorbereiding 15 oktober zijn genoemd De resultaten van de ambtelijke voorbereiding zijn bevoegd als excelbestand. Voor het overzicht worden hier de belangrijkste uitkomsten gegeven. Piping Zettingsvloeing Dijken op zachte ondergrond Sensoren en data opslag
Kansen meervoudig gebruik dijken Building with Nature keringen
Life Cycle Kost benadering Asfalt bekleding, zonnepanelen
Rivierenland, Groot Salland, RWS, nHWBP, STOWA Groot Salland, Hollandse Delta, RWS, STOWA Hollands Noorderkwartier, Waternet, Delfland, Hollandse Delta, STOWA Wetterskip Fryslan, Scheldestromen, Noorderzijlvest, Hunze en AA's, nHWBP, Rijkswaterstaat, STOWA Rivierenland, Hollands Noorderkwartier, RWS, STOWA Hollands Noorderkwartier (Markermeerdijken, Texel), Scheldestormen, Hunze en Aa's (Groene Dollarddijk), RWS Onbekend Onbekend
Pitch 31 oktober Waterveiligheid Roelof Bleeker en Richard Jorissen Waterveiligheid, noodzaak om dijken te versterken is een maatschappelijk , financieel, en technisch probleem. De echte bedreiging is de stabiliteit van dijken, door piping. Maatschappelijke gevolgen zijn groot als we dat gaan oplossen met de nu gebruikelijke technieken. Gevolg is dat dijken een stuk groter worden dan nu. De veiligheid is onder de maat bij de dijken. We hebben een kopgroep van zes waterschappen voor piping. In december is er een bestuurlijke bijeenkomst. We gaan knopen doorhakken. Volgend jaar starten we met concrete projecten. Rivierenland heeft proefdijk aangeboden. We bieden vrije ruimte voor anderen, bedrijven en kennisinstellingen. Samen pakken we dat op. We hebben Rijkswaterstaat nodig. De innovaties die we ontwikkelen moeten hun plek krijgen in de toetsinstrumenten. We hebben een grote opgave, we moeten honderden kilometers aanpakken. Dat zullen we goedkoper moeten doen. Ook willen we de overlast beperken. Daarnaast kunnen we de manier van werken die we toepassen ook op andere gebieden dan toepassen.
Commentaar Maken jullie hierbij ook gebruik van sensoring en monitoring? Ja, we willen overstap maken naar de Digitale Delta in deze bijeenkomst. Instrumtenten vanuit de ICT zijn hard nodig. Als proefgebied gebruiken we de Willemspolder.
Op welke schaalgroote willen jullie dit aanpakken? Wordt het niet teveel? We pakken dit op met Noorderzijlvest, Scheldestromen, Rijn en IJssel, Rijkswaterstaat en Rivierenland. We werken samen, in de gouden driehoek en als waterbeheerder. Bij waterbeheerders zijn omstandigheden, grondsoorten, problematiek, verschillend. Maar je hoeft niet alles alleen te doen. Door samen te werken in de testfase kun je ook de problemen van een ander meenemen. Op het moment dat we niet enkel iets nieuws willen verzinnen, maar een innovatie die ontwikkeld is ook succesvol willen inzetten hebben we verspreiding over meerdere waterbeheerders nodig. Innoveren is risico’s nemen. Draag je deze samen of individueel? Dat risico nemen we, bijvoorbeeld als Rivierenland, maar dat willen we wel delen. Maar ook met het Rijk. Innovatie is in het begin duurder. Als we een innovatie mee willen nemen in de aanbesteding wordt het duurder dan als je het met bestaande techniek laat doen. Bij aanbesteding is Rijkswaterstaat op dit moment nog niet bereid iets meer te betalen. Die beslissingen moeten we gezamenlijk nemen.
2. Overzicht Building with Nature beken
Waterschappen aangemeld voor Koploper Aa en Maas De Dommel De Dommel Fryslan Hunze en Aa’s Peel en Maasvallei Regge en Dinkel Rijn en IJssel Rijnland (betrokken, maar niet deelnemen in Koploper) Velt en Vecht
Deelnemers 31 oktober Building with Nature bestuurlijk Dhr. P. Beltman (Aa en Maas) verhinderd Dhr. T. Arts (De Dommel) Dhr. B. Besselink (De Dommel) Dhr. R. de Jong (Fryslan) Dhr. H. van der Wal (Hunze en Aa’s) Geen deelnemer aangemeld voor dit thema Dhr. S. Kuks (Regge en Dinkel) Mevr. A.E.H. van Helvoirt (Rijn en IJssel) Geen deelnemer aangemeld voor dit thema Dhr. A.F. Kolkman (Velt en Vecht)
Deelnemers 31 oktober Building with Nature ambtelijk Jan Arie van Berkum (Velt en Vecht) Pui Mee Chan (STOWA) Theo Vulink (Rijkswaterstaat) Pieter de Boer (Rijkswaterstaat)
Projecten die zijn aangemeld:
Hunze en Aa’s, Rietlanden Zuidlaardermeer, Bij het onderdeel hermeandering geen project aangedragen omdat samenwerkingspartner (Het Drents landschap) bang was dat dit het project zou vertragen. Rijnland, boezemkades, lopend onderzoeksproject STOWA Stichtse Rijnlanden: problematiek Veenweidegebied, bodemdaling, Veenweide Innovatie Centrum De Dommel: Building with Nature in de Zandleij, businesscase Beschaduwing “Bosbeek”, Deltaplan Hoge Zandgronden Regge en Dinkel icm Velt en Vecht: beekherstel Peel en Maasvallei: beken, beekontwikkelplan Fryslan: geen aanmelding voor thema ontvangen, op 31 oktober aangesloten bij BwN, bij ambtelijke voorbereiding 15 oktober is rietoever ontwikkeling genoemd Aa en Maas: nog geen projecten genoemd, bij ambtelijke voorbereiding op 15 oktober is beekherstel genoemd.
Resultaten ambtelijke voorbereiding 15 oktober De resultaten van de ambtelijke voorbereiding zijn als excelbestand bijgevoegd.
Pitch 31 oktober Koploper Building with nature Roel de Jong en J.A. van Berkum Elk schap een Building with Nature stap We hebben gekozen voor beekdalsystemen. Er zijn veel toepassingen voor Building with Nature, maar dit is onze focus. Er is verschil in waar we staan in het proces. Het ene waterschap heeft al grond verworven en is al aan het inrichten. De ander moet nog gaan verwerven en moet nog draagvlak verwerven. Building with Nature geeft perspectief om op een andere manier aan tafel te gaan met belanghebbenden. De kosten voor projecten voor beekherstel zijn de noodzaak om met dit project te beginnen. Toepassen van BwN biedt ons ook mogelijkheid om soepeler om te gaan met waterkwaliteitsnormen. We moeten vanuit gouden vierkant werken, concreet moeten we de landbouw betrekken. Niet alleen als grondleverancier. Ook de landbouw mee laten denken over hoe Building with Nature past in hun bedrijfsvoering. Trekker is Roel de Jong. Vechtstromen, Rijn en IJssel en Hunze en Aa’s trekken samen op in deze koploper. Ook andere thema’s gaan aanhaken. Commentaar Hoe is Rijkswaterstaat betrokken bij deze koploper? Rijkswaterstaat nam deel aan onze tafel. We kunnen leren van de ervaringen van Rijkswaterstaat, ze kunnen onze helpen bij het proces om Building with Nature in te zetten. Nemen jullie veenweide en boezemkades (rietherstel) ook mee? Nee, onze focus ligt bij beekherstel. Welke vraag hebben jullie aan Rijkswaterstaat voor het procesdeel? Groot probleem bij herinrichting beekdalen is de grondverwerving. De landbouwsector is huiverig voor uitstraaleffecten. Wat we willen leren voor het proces is: hoe beweeg je naar een andere inrichting, met andere doelen. We willen een betere match tussen landgebruik en de ruimtelijke inrichting. Er gebeurt al heel veel voor beekherstel, wat ontbreekt is: bestuurlijke lef! Bestuurlijke lef geven we vorm door: A. Met deze aanpak de streek in te gaan. B. Eigen organisatie te doen om mensen mee te krijgen in de gedachtegang C. Andere overheden te betrekken
3. Overzicht Digitale Delta
Waterschappen aangemeld voor Koploper Amstel Gooi en Vecht Aa en Maas Brabantse Delta Delfland Hollands Noorderkwartier Nieuw Hoogwater Beschermingsprogramma Rijnland Stichtse Rijnlanden, wel betrokken, niet deelnemer in koploper
Deelnemers 31 oktober Digitale Delta bestuurlijk Geen deelnemer aangemeld voor dit thema Geen deelnemer aangemeld voor dit thema Geen deelnemer aangemeld voor dit thema Dhr. M.A.P. van Haersma Buma (Delfland) Betrokken, niet aangemeld voor de koploper Dhr. E. Kraaij nHWBP Dhr. H. Pluckel (Rijnland) Geen deelnemer aangemeld voor dit thema
Deelnemers 31 oktober Digitale Delta ambtelijk Joost de Haan (Delfland) Dhr. R. Feron (Rijkswaterstaat) Aart van Sloten (Rijkswaterstaat) Mark van der Werf (Unie van Waterschappen)
Projecten die zijn aangemeld:
Amstel Gooi en Vecht: Participeert in Open Boezem, Open Data. Niet apart aangemeld voor koploper.
Delfland: trekker van Digitale Delta, verder verbinding leggen met zoetwatervoorziening, Building with Nature, FloodControl en waterketenoptimalisatie. Brabantse Delta: SAT-water, hydronet-portaal en digitalisering archief. Verder een nieuw project voor communicatie met burgers via app
Stichtse Rijnlanden: Open Boezem, Open data, onderdeel van Digitale Delta. Een van de initiatiefnemers van SAT-Water Hollands Noorderkwartier: Open Boezem, Open Data. Niet apart aangemeld voor koploper. Aa en Maas: SAT-water
Resultaten ambtelijke voorbereidingsbijeenkomst
Resultaten van ambtelijke voorbereiding zijn beschikbaar als foto (poster met matrix met projecten en aantekeningen op de poster).
Pitch 31 oktober Koploper Digitale Delta Raymond Ferron en Erik Kraaij. Digitale delta en HWBP De visie van Digitale Delta is: data die open beschikbaar is, ook voor andere gebruikers toegankelijk. De data moeten gaan stromen in 2015. Nu zijn er applicaties die functioneren binnen organisaties. In 2015 moeten alle applicaties naadloos met elkaar samenwerken. We ontwikkelen een platform waar de applicaties op gaan draaien. De watersector gaat samen werken met andere partijen om dit te ontwikkelen. Andere partijen doen analyses op onze data en komen met nieuwe oplossingen. Het nieuw Hoogwater Beschermings Programma maakt graag gebruik van de inzichten, data en applicaties van Digitale Delta. Het nHWBP is een gezamenlijk programma. 700km dijk moet worden aangepakt. Er is 4 miljard ingelegd door het Rijk en waterschappen. Hoe gaan we dat doen? Piping, stabiliteit, zijn de twee problemen. We hebben twijfel over de data. Met behulp van Digitale Delta gaan we beter kijken: welke dijken eerst moeten aangepakt worden en welke zijn goed genoeg? Commentaar De ICT, de technologie is er klaar voor. Zijn de mensen dat ook? Als waterschapper: ja, ze staan erom te roepen. We willen goed zicht krijgen op de dijken. Het is geen ICT gedreven programma, de vraag komt vanuit de organisaties. Het is een middel, geen doel. Waar begin je mee? We beginnen met data vindbaar maken. Dan zullen mensen er gebruik van maken. Ze zien data en mogelijkheden om daar analyses mee te doen die ze nu nog niet in de gaten hebben. We gebruiken Digitale Delta concreet in programma's, om data te krijgen die we nodig hebben om op een goede manier te kunnen investeren in dijkversterking en in het waterbeheer. Hoe verder. Voor het nHWBP gaan we het organiseren. Er zijn tien waterschappen die kampen met de twee problemen van piping en stabiliteit. Dat gaan we bij elkaar halen de komende zes maanden.
4. Overzicht Zoetwater en verzilting
Waterschappen aangemeld voor Koploper Aa en Maas Delfland Hollands Noorderkwartier Hunze en Aa’s Reest en Wieden Rijn en IJssel Rijnland Rijkswaterstaat Scheldestromen Schieland en de Krimpenerwaard
Deelnemers 31 oktober Zoetwater bestuurlijk Dhr. L. Verheijen (Aa en Maas) Dhr. A. van den Berg (Delfland) Geen deelnemer aanwezig bij thema Zoetwater Verhinderd Geen deelnemer aanwezig bij thema Zoetwater Geen deelnemer aanwezig bij thema Zoetwater Dhr. G. Doornbos (Rijnland) Dhr. R. Allewijn (Rijkswaterstaat) Dhr. W.V.L. Ginjaar, verhinderd Dhr. G. de Jonge (Schieland en de Krimpenerwaard)
Deelnemers 31 oktober zoetwater ambtelijk Henk Looijen (Rijkswaterstaat) Michelle Talsma (STOWA) Sjaak de Wit (Rijkswaterstaat) Dolf Kern (Rijnland)
Projecten die zijn aangemeld:
Aa en Maas: Deltaplan Hoge Zandgronden De Dommel: niet aangemeld voor zoetwater, maar onder Building with Nature zijn zoetwater thema’s ingebracht. Blauwalgen bestrijding met micro organismen, pilot oppervlaktewater beluchting (Kallisto), Energieproducerende vispassage, Waterpark Soerendonk (monitoring en optimalisatie)
Delfland, verzilting, onderzoekslijn zoet-zout verkennen met andere waterschappen in Zuid Westelijke delta Hollands Noorderkwartier, nog geen projecten genoemd Hunze en Aa’s, Watersparen, Zoetwaterlenzen op brak water Reest en Wieden: nog geen project genoemd Rijn en IJssel: nog geen project genoemd, bufferboeren genoemd door ambtelijk contactpersoon Laurens van Gerner Rijnland, Deltaprogramma Zoetwater, lopend onderzoeksprogramma via STOWA Scheldestromen: wel deelnemer koploper, nog geen projecten genoemd Schieland en de Krimpenerwaard: wel deelnemer koploper, nog geen projecten genoemd
Resultaten ambtelijke voorbereiding 15 oktober Resultaten ambtelijke voorbereiding zijn beschikbaar als foto van de poster met een matrix van projecten. Tevens is een excelbestand bijgevoegd waar de opmerkingen die daarop geschreven zijn, zijn verwerkt in de matrix met projecten.
Pitch 31 oktober van Koploper Zoetwater en verzilting Roeland Allewijn en Lambert Verheijen Optimalisatie en anders omgaan met onze zoetwatervoorraad. Beginnen met het probleem: sturen van water en hergebruik van water. Voor oplossingen zijn er drie richtingen: - data en ICT kant - Governance - Technologische oplossingen Welke gebieden of projecten hebben we innovatie nodig? De droogmakerijen, met zoute kwel. Noordzeekanaal en Hollandse IJssel, het IJsselmeer gebied. Overal zie je hier de combinatie van Rijkswaterstaat en waterschap. We willen de pilots die we al doen en de nieuwe die we opstarten opschalen en uitbreiden, ook naar het buitenland. We hebben aandacht voor de koppeling van hoogwatersysteem en regionaal systeem. Er is een verschil tussen Rijkswaterstaat en waterschap. We hebben duo’s opgezet met de opdracht: u kijkt niet vanuit uw eigen scope maar probeert door elkaars ogen te kijken. Voorbeeld in Brabant, dynamisch waterbeheer. Afspraken maken over de waterafvoer. We gaan samen antwoord geven op de vragen. Commentaar: Is er een prioriteit? Roeland: voor zoet/zout problematiek is er een problematiek. We bespreken met elkaar wie er een pilot wil doen. We willen geen splitsing maken tussen zout problematiek en droogte problematiek. Voorraadvorming kan een oplossing zijn. Los komen van de regionale problematiek is nodig. Wat we voor ogen hebben is een hot spot benadering.
5. Overzicht Klimaat Actieve Stad
Waterschappen aangemeld voor Koploper Amstel Gooi en Vecht Brabantse Delta De Dommel Delfland Regge en Dinkel Rijn en IJssel Rivierenland Schieland en de Krimpenerwaard Vallei en Veluwe
Deelnemers 31 oktober Klimaat Actieve Stad bestuurlijk Dhr. M.H.J. van der Heijde (Amstel Gooi en Vecht) Dhr. L. van der Kallen (Brabantse Delta) Dhr. B. Besselink (De Dommel) Mevr. A.W. Bom-Lemstra (Delfland)? Dhr. S. Kuks (Regge en Dinkel), trekker van het thema Mevr. E. Rutting (Rijn en IJssel) Geen deelnemer aangemeld voor dit thema Dhr. A.J.B. van der Klugt (Schieland) verhinderd Mevr. M.S. Brouwer (Vallei en Veluwe)
Deelnemers 31 oktober Klimaat Actieve Stad ambtelijk Tom Voskamp (Regge en Dinkel) Mark van Kruining (Unie van Waterschappen) Cornelis Israels (Rijkswaterstaat) Bert Palsma (STOWA)
Projecten die zijn aangemeld:
Brabantse Delta, diverse projecten voor aanpak blauwalgen. Belang van effecten klimaatverandering op waterkwaliteit. Vallei en Veluwe: wel betrokken, nog geen concreet project De Dommel: Energiefabriek Tilburg en RWZI als logistiek centrum (bijdrage aan circulaire economie, daarmee klimaatstrategie), Water Safety Plan Prepared Eindhoven, Kallisto Tilburg (aanpak milieu- en wateroverlast bij regen), investeren in afwateringstructuur in Eindhoven. Schieland en de Krimpenerwaard: samenwerking met Rotterdam, nog geen project genoemd Amstel Gooi en Vecht: proeftuin Watergraafsmeer, de Waterbestendige Stad en Amsterdam Rainproof eveneens unieke innovatietrajecten Delfland: Smart Polders, kennis inbrengen vanuit hotspots Haaglanden Regge en Dinkel icm Velt en Vecht: pilot met gemeente Hengelo. Rijn en IJssel: geen project genoemd, ambtelijk contactpersoon Marga Limbeek
De resultaten van de ambtelijke voorbereidingssessie op 15 oktober De resultaten van de ambtelijke voorbereiding zijn bijgevoegd in een excelbestand.
Pitch 31 oktober Klimaatactieve stad Mark van Kruining Klimaat in de stad is van iedereen Eigenaarschap van klimaatproblematiek: we zijn allemaal probleemeigenaar. Dat is het lastige om stappen te zetten. De Leefbaarheid van de stad staat onder druk, er komen meer klimaatgerelateerde problemen. Milieu, sociaal, water, het is onderling verweven en veelzijdig. Wat we als kopgroep willen doen is om de partners in beeld te brengen. Met wie kunnen we het probleem oppakken? Wat zijn best practices? We zoeken naar perspectieven die richting geven en inspireren. Het beeld van een spons als voorbeeld. Een spons neemt water op, maar kan ook koelen, als symbool voor water in de stad. Governance is een belangrijk element. We willen in samenwerking met de waterwethouder klimaatproblematiek oppakken. We willen de achterban in de gemeente er bij betrekken.
Commentaar: Jullie geven aan dat klimaatproblematiek van iedereen is. Hoe krijg je het tussen de oren van de burger? Hoe ga je gebruik maken van de energieke samenleving? Er zijn al heel veel initiatieven. Het is nu versnipperd. Het doel is o met elkaar in contact te komen. Partners in beeld brengen. Een gezamenlijke vraag is er, namelijk hoe pak je klimaatproblematiek via mitigatie en adaptie aan. Hoe maak je dat enthousiasme in de groep, wat je zoekt? Speldenprikjes. Welke structuur ga je benutten? Hoe gaat het verder? Rijkswaterstaat heeft ook met maatregelen voor adaptatie en mitigatie te maken. Rijkswaterstaat kijkt ook op hun assets hoe ze initiatieven van anderen kunnen ondersteunen. We gaan als koploper aantal enthousiaste wethouders erbij halen. Zoek de burger op. Rijn en IJssel organiseert een conferentie om met burgers uit de stad te kijken naar oplossingen die toegepast kunnen worden voor adaptatie en mitigatie, op 14 november in Arnhem.
6. Overzicht Watertechnologie
Waterschappen aangemeld voor Koploper Portefeuillehouder Waterketen en Emissies Unie van Waterschappen Amstel Gooi en Vecht Brabantse Delta Hollandse Delta Hollands Noorderkwartier Roer en Overmaas Reest en Wieden Rijnland Stichtse Rijnlanden (wel betrokken, niet deelnemer in Koploper) Vallei en Veluwe Zuiderzeeland
Deelnemers 31 oktober Watertechnologie bestuurlijk Mevr. H. Roorda (Rivierenland) Dhr. P. Rooijmans (Amstel, Gooi & Vecht) (verhinderd) Geen deelnemer bij thema aanwezig Geen deelnemer bij thema aanwezig Dhr. G. van Os (Hollands Noorderkwartier) Dhr. L. H. Dohmen (Roer en Overmaas) Dhr. K. Spijkervet (Reest en Wieden) Dhr. H. Schouffoer (Rijnland)
Wel ambtelijk vertegenwoordigd Mevr. L. Schelwald (Zuiderzeeland)
Deelnemers 31 oktober Watertechnologie ambtelijk Dhr. R. van Houten (Aa en Maas) namens STOWA Dhr. E. M. Pelzer (Waterschapsbedrijf Limburg) Dhr. M. Erberveld (Rijkswaterstaat) Dhr. S. Weijers (De Dommel) namens Innovatieplatform Mevr. M. Schouten (Rijnland) Dhr. H. Van Veldhuizen, Vallei en Veluwe en Transitieteam Grondstoffen/ Energiefabriek
Projecten die zijn aangemeld:
Amstel Gooi en Vecht: grondstofproduktie en energie uit afvalwater (groengas, struviet, cellulose, thermische energie uit rioolwater en uit diepe plassen, enz.) en de samenwerking met het Afval Energie bedrijf Brabantse Delta: fosfaatterugwinning uit slib en productie van bioplastics uit afvalwater. Project in verkenningsfase voor geneesmiddelen. Hollandse Delta: samenwerking in gouden driehoek, o.a. Anamnox project (CENIRELTA) rwzi Dokhaven Hollands Noorderkwartier: aangemeld voor thema, nog geen projecten genoemd Peel en Maasvallei/Roer en Overmaas via Waterschapsbedrijf Limburg: Modulair Duurzame Rioolwaterzuivering, Thermische Druk Hydrolyse, Grondstoffen terugwinning en aansturing van rioolgemalen en –pompen (WAUTER)
Roer en Overmaas ism Waterschapsbedrijf Limburg : KWR onderzoek “Verwijdering van geneesmiddelen, afbraakproducten en andere organische microverontreinigingen uit RWZIeffluent”, verdere projecten nader nog te bepalen op gebied van zuivering ism WBL Reest en Wieden: nog geen project genoemd Rijnland: geen concreet project genoemd bij aanmelding De Stichtse Rijnlanden: pilot Nereda op RWZI Utrecht, Energiefabriek op RWZI Nieuwegein Vallei en Veluwe: projecten zoals Nereda, Energiefabriek, Grondstoffenfabriek Zuiderzeeland: innovatief project voor slibgisting, patent aanvraag loopt
Resultaten ambtelijke voorbereiding Bij de ambtelijke voorbereiding zijn te weinig medewerkers van de waterschappen betrokken geweest. Uit de reacties op de brief van de Unie met aanmeldingen voor de koplopers zijn al een groot aantal projecten aangemeld, zie hierboven. Bij de verdere uitwerking van de projecten in deze koploper betrekt de Unie het transitieteam Grondstoffen / Energiefabriek en het Innovatieplatform.
Pitch 31 oktober Koploper Watertechnologie Hans Schouffour Van afval naar grondstof Wij hebben het over waardecreatie, niet langer over afvalwaterzuivering. We worden hiertoe gedwongen door de maatschappij, via wetgeving. We willen de reststroom waarde halen uit huishoudens. Onze visie is om Nederland nummer 1 te laten worden op resourcerecovery. Er zijn al heel veel projecten op het gebied van fosfaatterugwinning, en verwijderen van medicijnresten. We missen overzicht. Dat overzicht hebben we wel nodig. We gaan ons richten op wetgeving. Wetgeving is nodig om beweging te krijgen naar grondstofwinning en waar alle neuzen zelfde kant uitgaan. Hier mag dwang achter zitten. Dan ontstaan er nog meer innovaties waarmee je kan exporteren. De verandering kan gemaakt worden op korte termijn. Markt kan aanhaken bij initiatieven. Dit kan alleen in samenwerking worden georganiseerd en gerealiseerd. Commentaar: Jullie gebruiken wetgeving als motivator. Je wilt de wet gebruiken om mensen in beweging te krijgen. Kun je ook een andere weg benutten, de informele weg? We voeren een twee sporen beleid. Iedereen praat nu langs elkaar heen. We hebben focus nodig en wetgeving is daar een middel voor. Het gaat er niet om wat wij vragen als waterschappen, maar wat we aan kunnen bieden, met onze installaties waarop we pilots kunnen draaien bijvoorbeeld. Onze ervaring is dat bedrijven bij ons aankloppen na gerucht dat we gaan vervangen en ze vragen of we openstaan om iets nieuws toe te passen.
7. Overzicht Sociale Innovatie en Governance Deelnemers 31 oktober Sociale Innovatie Roel Bronda (Stichtse Rijnlanden) Sander Hoogewoning (Schieland en de Krimpenerwaard) Ronald Hemel (Unie van Waterschappen) Hans de Vries (Rijkswaterstaat) Corne Nijburg (Water Governance Center/ Werkgroep Sneller Innoveren)
Aanmeldingen voor thema Sociale Innovatie Groot Salland Rivierenland
8. Organisatie Koplopers traject Organisatie bijeenkomst en vervolgtraject Koplopers Bram Rosenbrand (Unie van Waterschappen) Felix Wolf (Rijkswaterstaat) Judith van der Geer (LEF Future Center), bijeenkomst 31 oktober Bas van der Sande (Unie van Waterschappen) verslag
