Gatekeeper training 08-10- 2014 workshop Trainer: Gerrie Hendriks
Gatekeepers Jullie gaan deuren openen naar hulp voor mensen die gevaar lopen zichzelf wat aan te doen
waarom 1600 suïcides per jaar waarvan de meeste niet bekend zijn in de GGZ
doel Toeleiden naar zorg
Gatekeepers, wie zijn dat Iedereen die met mensen werkt: politie agenten Huisartsen Schoolverpleegkundigen en artsen Maatschappelijk werk Straat hoekwerkers DWI medewerkers School decanen en vertrouwens personen
Programma 13.30
Kennismaking: Eigen ervaringen en attitude
14.00
Oefenronde 1: De basis
14.20
Visie op suïcidaliteit
14.50
Pauze
15.10
Oefenronde 2: Contact maken met gevoelens van wanhoop
15.50
Oefenronde 3: Contact met naasten - toeschouwersperspectief
16.30
Hoe verwijzen: interactief groepsgesprek
16.50
Evaluatie en afspraken
17.00
Einde programma
Eigen ervaringen en attitude Stel jezelf kort voor Heb je zelf ervaringen met suïcide of suïcidaal gedrag? Wat deed of doet dat met je?
Duur:
maximaal een half uur voor de hele groep
Oefenronde 1: De Basis
Instructie oefenronde 1: De basis Maak tweetal gatekeeper en suïcidale persoon
Begin direct zonder uitleg Bijv.: Denk je soms aan suïcide?
Na signaal wisselen van rollen
Nabespreking oefenronde 1: De basis Weet je hoe suïcidaal de ander is? Begrijp je goed wat precies de wanhoop is van de ander? Wat maakt het gesprek moeilijk / gemakkelijk?
Visie op suïcidaliteit
Epidemiologie relatief weinig suïcides in Nederland ten opzichte van andere landen In absolute aantallen gemiddeld 1600 per jaar. In 2012 waren er 1753.
In Amsterdam 85-90 per jaar. In 2012 waren er 93. 8,3 % van volwassenen dacht ooit aan suïcide 2,2 % van volwassenen deed ooit een poging
aantal pogingen per jaar feitelijk onbekend, geschat op 94.000 15.000 pogingen jaarlijks behandeld in het ziekenhuis
Bron: Trimbos-instituut (2011), GGD Amsterdam
Epidemiologie jeugd 2012 Leeftijdscategorie 15 – 20 jaar - Nederland:
45 - Amsterdam Amstelland / Zaanstreek Waterland: 2 • Leeftijdscategorie 20 -25 jaar
- Nederland:
84 - Amsterdam Amstelland / Zaanstreek Waterland: 8
Risico van een poging Na 1 poging 10% overlijdt later aan suïcide Na meer pogingen risico loopt op
“Pogingen zijn oefeningen in suïcidaal gedrag”
Hoe word je suïcidaal 1. Kwetsbaarheid en nare gebeurtenissen bedreigen het zelfbeeld 2. Men voelt zich niet in staat om huidige en toekomstige problemen op te lossen 3. Men gaat zich dan hopeloos voelen 4. Dit wordt beleefd als een ondraaglijke situatie waaruit men zelf niet meer kan ontsnappen en die niet meer zal veranderen 5. En men denkt dat anderen ook niet kunnen helpen, ziet zichzelf als hulpeloos
Visie op suïcidaliteit
Kwetsbaarheids – factoren Biologische factoren geslacht familiaire (erfelijke) belasting Persoonskenmerken probleemoplossingsvaardigheden
perfectionisme leeftijd (risico neemt toe met de leeftijd) vroeg lichamelijk of seksueel misbruik Maatschappelijk, interpersoonlijke factoren en steunsysteem weinig sociale steun burgerlijke staat (alleenstaand/ gescheidenen/ verweduwd lage sociaal-economische status en werkloosheid beroep
Beschermende – factoren Ingebed in sociaal steunsysteem Goede band met behandelaar Religieuze overtuiging
Zorg voor jonge kinderen
Stress - factoren Psychiatrische aandoeningen eerder behandeld voor psychiatrische (co)morbiditeit stemmingsstoornissen angststoornissen schizofrenie stoornissen in het gebruik van middelen
eetstoornissen ADHD persoonlijkheidsstoornissen co-morbiditeit Psychologische factoren hopeloosheid negatief en dwangmatig denken last voor anderen-
impulsiviteit en agressie Ingrijpende gebeurtenissen en verlieservaringen verlies van personen verlies van gezondheid ontslag huiselijk geweld detentie
Extra risicofactoren jeugd Misbruik of verwaarlozing Veelvuldig gepest op school LHBT jongeren
- homonegativiteit - de helft heeft wel eens suïcidale gedachten gehad - 9 % van de homo of bi- jongens heeft een zelfmoordpoging gedaan - 16 % van de lesbische of bi – meisjes heeft een zelfmoordpoging gedaan
Wat te doen?
MDR Diagnostiek en Behandeling van Suïcidaal Gedrag voor professionals bedoeld
Aanbevelingen zijn ook geschikt voor gatekeepers
Aanbevelingen uit Richtlijn maak contact en vraag door zorg voor veiligheid en continuïteit betrek anderen erbij en denk daarbij ook aan 113online, voor iemand die suïcidaal is en ook voor vragen van gatekeepers
Positieve en respectvolle relatie Zorg voor een positieve relatie Dat geeft ruimte aan de ander om suïcidegedachten te uiten aan jou om door te vragen naar suïcidegedachten en wanhoop gevoelens
Dat kan helpen om een indruk te krijgen van de ernst samen te zorgen voor goed vervolg
Contact maken neem elke suïcidale uitlating van de ander serieus
vraag zo nodig op eigen initiatief naar gedachten aan suïcide ga in op directe of indirecte suïcidale uitspraken van de ander vraag door naar gevoelens van wanhoop probeer naasten van de ander te betrekken
Indruk van ernst Licht: af en toe gedachte aan suïcide, geen plan gemaakt, kan nog aan andere dingen denken, realiseert zich gevolgen voor familie en vrienden
Ambivalent: de ander wil afwisselend dood en dan weer leven, geen duidelijke plannen of voorbereidingen
Ernstig: voortdurend gedachten en beelden van suïcide, gevoelens van wanhoop, heeft een duidelijk plan met voorbereidingen, denkt dat het voor anderen beter is als hij of zij er niet meer is, afscheidsbrieven zijn soms overwogen of geschreven
Zeer ernstig: denkt alleen maar aan suïcide, enorme gevoelens van wanhoop, geen oog voor gevolgen voor anderen, er is een duidelijk plan, mogelijk reeds geoefend, elk moment kan een impulsdoorbraak leiden tot suïcide
Verwijzen Verwijs als gatekeeper altijd naar huisarts of professional Ga zo nodig / waar mogelijk mee Help een ander zo de juiste hulp te krijgen
Gatekeepers openen deuren naar hulp voor mensen die gevaar lopen zichzelf wat aan te doen
Oefenronde 2: Contact maken met gevoelens van wanhoop
Gatekeepen : contact maken Probeer te begrijpen waarom de ander in zo’n toestand is Ga niet snel of oppervlakkig geruststellen Probeer in contact te komen, zowel verbaal en non-verbaal
Belangrijk om te vragen … Je denkt aan suïcide: dan moet je wel wanhopig zijn. Klopt dat? Wat maakt je zo wanhopig?
… en om empatisch door te vragen denk je vaak aan suïcide?
af en toe, dagelijks, bij voortduring
hoe voel je je, ben je erg wanhopig?
bij vlagen, voortdurend, erger dan ooit
heb je een plan gemaakt
voorkeur voor een methode, een plaats of een datum
wat hoop je te bereiken met je suïcide
eindelijk rust, overleden dierbare terugzien, geen pijn meer voelen, het voor anderen makkelijker maken, wraak nemen, anderen duidelijk maken hoe wanhopig je bent
Oefenen Maak zelfde tweetallen Na signaal wisselen van rollen En let op de nu volgende instructie …
Instructie oefenronde 2: Contact maken met gevoelens van wanhoop Wees empatisch Vraag goed door naar gedachten en gevoelens Maak het concreet Heb oog en respect voor verwarrende gevoelens
Nabespreking oefenronde 2: Contact maken met gevoelens van wanhoop Hoe ging het doorvragen? Werden je vragen en houding als empatisch ervaren? Begreep je waarom de ander nu zo wanhopig is?
Geef weer wat je opmerkte als suïcidaal persoon Of geef weer wat je opmerkte als gatekeeper
Oefenronde 3: Contact met naasten toeschouwersperspectief
Contact met naasten Hoe ziet of ervaart een nabije naaste de wanhoop en suïcidaliteit ? denk aan partner, kinderen, familie, vrienden, buren, collega’s, etc
Hoe is het contact met die naaste? waardoor werd het verstoord, wat zou die band beter kunnen maken
Breng het denken op gang door te vragen naar verschillen tussen vroeger en nu feit en verlangen
Oefenen Maak zelfde tweetallen Na signaal wisselen van rollen En let op de nu volgende instructie …
Instructie oefenronde 3: Contact met naasten - toeschouwersperspectief Vraag naar perspectief van ander Wees empatisch Vraag goed door Maak het concreet: “Wie zal jou het meest missen?” Heb oog en respect voor verwarrende gevoelens
Nabespreking oefenronde 3: Contact met naasten - toeschouwersperspectief Met wie voelde de suïcidale ander zich verbonden? Met welke naasten had de suïcidale ander graag contact gehad? Het toeschouwersperspectief: Wat betekent de doodswens voor de
ander?
Hoe verwijzen: interactief groepsgesprek
Verwijzen
Een suïcide is niet te voorspellen
Je bent geen hulpverlener: blijf rolvast
Begrenzen biedt veiligheid wordt geen hulpverlener maak dat duidelijk aan de ander
Verwijs waar nodig naar gerichte hulp: welke is dat?
En denk daarbij ook aan …
0900 - 113 0 113
Evaluatie en afronding
Evaluatie
Was heb je geleerd over contact maken?
Voel je je nu meer bekwaam om iemand te spreken met suïcidale gedachten?
Denk je dat je een ander zo kunt helpen om (professionele) hulp te zoeken?
Weet je hoe en naar wie je kunt verwijzen?
Bedankt voor jullie inzet Succes gewenst als gatekeeper! Jullie gaan deuren openen naar hulp voor mensen die gevaar lopen zichzelf wat aan te doen
