FYSIOTHERAPIE OP DE LONGAFDELING BIJ EEN EXACERBATIE COPD
Wat is COPD? COPD is een ongeneeslijke chronische aandoening aan de luchtwegen (Chronic Obstructive Pulmonary Diseases). Deze longaandoening kan onderverdeeld worden in chronische bronchitis en longemfyseem. Bij chronische bronchitis is er constant een ontsteking van de luchtwegen. Door deze ontsteking produceert het lichaam een teveel aan slijm. Dit veroorzaakt een voortdurende vernauwing van de luchtwegen. De luchtstroom door de luchtwegen wordt hierdoor minder en dit geeft een kortademig gevoel . Bij longemfyseem zijn de longblaasjes beschadigd. Hierdoor wordt het totale oppervlak van de longblaasjes minder, wat ervoor zorgt dat de longen minder zuurstof kunnen opnemen. Dit geeft klachten als kortademigheid en vermoeidheid. Roken is de belangrijkste oorzaak van COPD. Het vervelende van deze ziekte is dat de beschadiging van de longen onomkeerbaar is. Doordat de longen blijvend beschadigd zijn kunnen deze niet meer zorgen voor een optimale ademhaling. Echter, een gezonde leefstijl in combinatie met de juiste behandeling en geneesmiddelen kunnen de ziekte positief beïnvloeden. Wat zijn de symptomen van COPD? COPD heeft veel symptomen. De belangrijkste zijn kortademigheid, hoesten, verhoogde slijmproductie en afgenomen inspanningsvermogen . Deze symptomen staan hieronder beschreven. •
Kortademigheid Kortademigheid kan ontstaan door de beschadiging van de longen of door een vernauwing van de luchtwegen. Het kan soms zo erg zijn dat er extra zuurstof moet worden toegediend.
Voor meer informatie over het Flevoziekenhuis kunt u de website raadplegen: www.flevoziekenhuis.nl.
Aanvullende informatie en telefoonnummers •
•
•
•
•
Longconsulent Ineke van Puffelen, (036) 868 91 42 Bereikbaar op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 uur 16.30 uur E- mail:
[email protected]. Polikliniek longgeneeskunde Longartsen: D. van den Bogaert, L. Pronk, M. Deenstra, B. van der Maat, D. Groeneveld, P. van Hengel via (036) 868 88 04 Het secretariaat is bereikbaar op alle werkdagen (9.00 - 12.00 uur en 13.00 -16.30 uur) Fysiotherapie Giliano Niamut, Froukje Moonen, Karin van Hooft, (036) 868 88 14 (receptie). Bereikbaar op alle werkdagen van 8:30 tot 17:00 uur E-mail:
[email protected]. Diëtetiek Elles de Bruin, (036) 868 87 71 (voicemail), e-mail:
[email protected] Afspraken zoveel mogelijk aansluitend op fysiotherapie Maatschappelijk werk Marjolein Hollenberg, Christa Wessels, Mirjam van Puijfelik en Anita Schut, via (036) 868 9265 (werkdagen van 8:30 -17:00 uur) E-mail:
[email protected],
[email protected], aschut@flevoziekenhuis of
[email protected] Afspraken zoveel mogelijk aansluitend op fysiotherapie.
•
•
•
Hoesten Een COPD patiënt kan veel last hebben van hoesten. Hoesten is een reflex van het lichaam om het overtollige slijm uit de longen te verwijderen. Ook een irritatie van de luchtwegen kan hoesten veroorzaken. Slijmproductie Bij een ontsteking van de luchtwegen raken deze geïrriteerd. Het lichaam reageert hierop door meer slijm te produceren. Een toegenomen hoeveelheid slijm kan de kortademigheid verergeren. Afgenomen inspanningsvermogen Doordat de kortademigheid het lichaam veel energie kost zal u vaak moe en futloos zijn. Doordat u minder energie heeft kunt u de dagelijkse activiteiten minder goed aan, waardoor de conditie afneemt.
Exacerbatie COPD Men spreekt van een exacerbatie als er een toename is van de ernst van de longziekte. Een exacerbatie is een veel voorkomend probleem bij COPD patiënten. Bij een exacerbatie zijn klachten als bijvoorbeeld kortademigheid acuut toegenomen. Bacteriële en virale infecties spelen bij exacerbaties een belangrijke rol. Dit zijn de grootste veroorzakers van een exacerbatie. Behandeling van een exacerbatie Een exacerbatie helemaal voorkomen is niet mogelijk. Wel is er de mogelijkheid om de kans op een herhaling te verminderen. Uw leefstijl aanpassen is hiervoor de belangrijkste factor. Gebleken is dat stoppen met roken, zoveel mogelijk bewegen en het hebben van een gezond
voedingspatroon effectief is voor het verbeteren van de kwaliteit van leven. Door het stoppen met roken zal uw longfunctie minder snel achteruit gaan. Het volgen van een cursus voor het stoppen met roken kan u hierbij ondersteunen. Door voldoende lichaamsbeweging kunt u uw conditie op peil houden of zelfs verbeteren. Een beweegprogramma in combinatie met een gezond voedingspatroon verbetert de energievoorziening waardoor u meer energie heeft om activiteiten te ondernemen. Kortom, een gezonde leefstijl is van groot belang!
Longrevalidatie
Voorlichtings-DVD & Begrippen
Wanneer komt u in aanmerking voor de longrevalidatie
De afdeling fysiotherapie van het Flevoziekenhuis Almere heeft een DVD voor u waarin een aantal technieken worden uitgelegd en een aantal oefeningen worden aangegeven die van belang zijn bij een exacerbatie COPD. Vraag uw fysiotherapeut naar deze DVD. Hieronder worden enkele begrippen uitgelegd die ook in de DVD aan de orde komen:
Niet de ernst van de longaandoening, maar de mate van beperking die u hiervan ondervindt bepaalt of u in aanmerking komt voor longrevalidatie. In het Flevoziekenhuis komt u in aanmerking voor longrevalidatie wanneer u, vanwege de longaandoening, bij meerdere facetten van het dagelijks functioneren problemen ondervindt. Voorwaarde om deel te nemen aan longrevalidatie is dat u gestopt bent met roken. Roken heeft onder andere een negatieve invloed op de zuurstof opname in het bloed. Voor begeleiding bij stoppen met roken kunt u uw huisarts raadplegen.
•
•
Hoesten Bij het hoesten wordt de stemspleet afgesloten en de buikspieren aangespannen, waardoor de druk in de longen oploopt. Vervolgens wordt de stemspleet plotseling geopend, waarna de lucht met een enorme vaart naar buiten komt. Huffen Een andere manier die bij veel mensen goed werkt om slijm los te maken is het huffen. Bij het huffen vindt een geforceerde uitademing plaats met open stemspleet: hierdoor is de druk in de longen veel lager.
De mogelijkheid bestaat om na het ontslag deel te nemen aan een groepsbehandeling. Deze groepsbehandeling wordt ook wel longrevalidatie genoemd. Deze kan gericht zijn op het verbeteren van kracht, conditie, ademhaling, dagelijkse activiteiten maar ook op uw voedingstoestand en maatschappelijke omstandigheden. Het hoofddoel hierbij is het verbeteren van de kwaliteit van leven.
Hoe meld u zich aan • •
• • •
U heeft een gesprek met de longconsulent. Bij dit gesprek komen de problemen en beperkingen aan bod. Vervolgens is er een screeningsdag. Op deze dag wordt een inspanningstest, een gesprek en een onderzoek uitgevoerd door verschillende disciplines. Dit gebeurt in een dagdeel van ongeveer vier uur. Hierna krijgt u advies over de revalidatie: Revalidatie in het ziekenhuis of elders? Indien het advies revalidatie in het ziekenhuis is, doet u een aantal testen bij de fysiotherapie (aparte afspraak). Na deze testen kunt u beginnen met de revalidatie.
Zowel het hoesten als het huffen kunnen op verschillende manieren worden uitgevoerd. Uw fysiotherapeut zal u begeleiden om het hoesten en huffen op de voor u beste manier te gebruiken.
Wat kan u als patiënt verwachten van de rest van de opname. • U gaat zowel zelf als samen met de fysiotherapeut de loopafstand vergroten. • U gaat zowel zelfstandig als onder begeleiding van de fysiotherapeut fietsen op de hometrainer. •
Pursed lip breathing (PLB) Pursed lip breathing betekent letterlijk: het rustig uitademen met licht getuite lippen. Bij PLB is het de bedoeling dat er door neus wordt ingeademd en door mond wordt uitgeademd. Hierbij zijn de lippen getuit, zodat er een lichte weerstand ontstaat bij het uitademen. De uitademing wordt vertraagd waardoor de longen meer tijd hebben om de zuurstof goed te gebruiken. Tevens wordt de uitademing vollediger. PLB is een eenvoudige uitademtechniek die de kortademigheid vermindert.
•
Active Cycle of Breathing (ACBT) Een afwisseling van rustig ademen, diep in- en uitademen , hoesten en huffen.
De oefeningen in een schema: (Als u de uitvoering van de oefeningen niet meer weet kunt u altijd de voorlichtings-DVD bekijken.)
Fysiotherapie tijdens uw opname.
Dag 3:
Wat kunt u als patiënt verwachten op de dag van opname (Dag 1)?
De fysiotherapeut komt langs om de technieken van de vorige dag te herhalen en spierkrachtoefeningen aan te leren. Tevens zal de fysiotherapeut u begeleiden met het lopen op de gang, zo mogelijk tot de helft van de gang.
Op de dag van de opname heeft u in de regel geen fysiotherapie. Meestal begint de fysiotherapie op dag 2. Dag 2: De fysiotherapeut komt langs om u bij de volgende technieken te begeleiden; • Hoest- en huff technieken (dit zijn oefeningen om eventueel slijm uit de longen op te hoesten). Voer deze 1x per uur uit en herhaal dit dagelijks. • Pursed Lip Breathing (dit is een ademoefening). Voer deze 1x per uur uit en herhaal dit dagelijks. • De Active Cycle of Breathing techniek (Dit is een combinatie van een ademoefening en hoestechnieken) . Voer deze 1x per uur uit en herhaal dit dagelijks. • De fysiotherapeut zal u adviseren om niet de hele dag in bed te blijven liggen maar de volgende activiteiten weer op te starten: tot zit komen in bed, lopen naar de wc, oefeningen doen op de kamer, zitten aan tafel. Zitten op een stoel aan tafel doet u minimaal 3x per dag, met name tijdens de maaltijden. • Afhankelijk van uw persoonlijke situatie kunnen individuele beweegdoelen door de fysiotherapeut met u worden besproken. • Aanbieden/bekijken van de voorlichtings-DVD klinische longrevalidatie.
Acties/doelen voor u als patiënt; • Doe 3x per dag de spierkracht oefeningen, herhaal deze oefeningen dagelijks. • Als u de uitvoering van de oefeningen niet meer weet kunt u altijd de DVD raadplegen. • Kom tenminste drie keer uit bed en beweeg volgens het advies van de fysiotherapeut. • De fysiotherapeut zal u adviseren hoever u zelfstandig kan lopen, voer dit zo goed mogelijk uit. Dag 4: De fysiotherapeut komt om u te begeleiden bij de oefeningen die hij in de dagen ervoor heeft uitgelegd en neemt eventuele nieuwe oefeningen met u door. U gaat met de fysiotherapeut de gang op en loopt deze zo mogelijk helemaal uit. U gaat samen met de fysiotherapeut fietsen op de hometrainer die op de afdeling staat. Acties/doelen voor u als patiënt; • Kom minimaal drie keer uit bed, oefen en loop volgens het advies van de fysiotherapeut.
