Lesidee FUNDATIEfusion Deugden en ondeugden van de gouden eeuwigheid Inhoud van de les
In het kader van de voorstelling ‘Else, de gouden eeuwigheid’, exposeert museum De Fundatie een aantal reproducties over (on)deugden uit de Gouden Eeuw in het Deltion College. Het thema van deze expositie is ‘goed doen’. Wat is dat en hoe ga je dan met elkaar om? Hoe doen we dit op Deltion?
Duur van de activiteit
45 minuten / 1 lesuur Deze les past goed binnen een les Studieloopbaanbegeleiding of Burgerschap.
Aantal personen Doelgroep Benodigdheden
1 klas. Studenten. Werkblad voor studenten (zie hiervoor de bijlage).
Locatie / Ruimte Voorbereiding op de activiteit
Expositieruimte centrale hal. Nabespreking kan in de klas. ‐ Bekijk zelf de werken (zie ook de bijlage) en de toelichting en bereid de bespreekpunten voor. ‐ Verdiepen je in de geldende regels en omgangsvormen binnen Deltion. ‐ Bedenk vragen voor de nabespreking. Korte inleiding door de leraar over de schilderijen en de link met Else (zie hiervoor de informatie onder ‘meer informatie’.
Werkwijze
Studenten de werken laten bekijken en de vragen laten beantwoorden (zie bijlage). De vragen kunnen nabesproken worden in de klas. Je kunt de opdracht op verschillende manieren laten uitvoeren: ‐ Individueel; iedere studenten beantwoord zelf alle vragen op het werkblad. ‐ Groepen van 4 a 5 studenten maken. Vragen beantwoorden in groepsverband: de groepjes beantwoorden alle vragen op het werkblad. In de nabespreking kun je vooral ingaan op hoe we binnen Deltion met elkaar om moeten gaan. Hoe vinden studenten dat we met elkaar om moeten gaan binnen Deltion? Studenten kunnen de vragen in het werkblad beantwoorden of deze (en andere door de leraar opgestelde vragen) kunnen behandeld worden bij de nabespreking. Meer informatie
Else, de gouden eeuwigheid vertelt het verhaal van het jonge Deense meisje Elsje Christiaens. Tussen haar besluit Denemarken te verlaten en haar gruwelijke dood in Amsterdam zat maar enkele weken. Het was halverwege april 1664 toen de ambitieuze achttienjarige Elsje boordevol grootse dromen aankwam in Amsterdam, een stad in zijn hoogtijdagen. Ze zocht een betrekking als dienstbode en wilde zo ontsnappen aan het armoedige leven dat ze leidde. Maar Elsje vond geen werk en verdiende dus ook geen geld om haar hospita de kamerhuur te betalen. Toen zij daar woorden over kregen en Elsje
geslagen werd, pakte ze een bijl en sloeg de hospita neer, die van de trap viel en dood bleef liggen. Elsje werd ter dood veroordeeld en haar gewurgde lichaam werd aan een paal langs het IJ gehangen, als voorbeeld, om anderen van misdaden te weerhouden. Toen Elsje geen enkele uitweg meer zag, maakte ze een drastische keuze die haar leven voorgoed veranderde. Haar zoektocht naar geluk bekocht zij met de dood. Wat als zij een ander besluit had genomen? Kun je ontsnappen aan je lot en je plek in de maatschappij? Als je voor een dubbeltje geboren bent, word je dan ooit een kwartje? In de theatervoorstelling Else, de gouden eeuwigheid staat de vraag centraal of het leven maakbaar is. In de FUNDATIEfusion die hier wordt getoond laten de schilderijen een vergelijkbaar thema zien. Het zijn allemaal reproducties van doeken uit de collectie van Museum de Fundatie. De originelen werden gemaakt in de 17e eeuw, door kunstenaars uit Nederland en daarbuiten. Een aantal voor en een aantal na de dood van Elsje Christiaens in 1664. In die Gouden Eeuw waren de zogenaamde Vanitas-stillevens populair, waarvan er hier vier te zien zijn. Het Latijnse woord Vanitas betekent ijdelheid en leegheid. Weergegeven werd de symboliek van de vergankelijkheid van het aardse bestaan. Schedel, viool, zandloper, een gedoofde kaars, gelezen boeken en zeepbellen verwijzen naar de tijdelijkheid van het leven. Ze herinnerden de beschouwer aan zijn sterfelijkheid en lieten weten: geniet, want het leven is kort. Daar is Elsje Christiaens een duidelijk voorbeeld van. In de hier gepresenteerde voorstelling van De goede en de slechte moordenaar komt de schuldvraag aan de orde: is Elsje schuldig aan de dood van haar huisbazin of werd zij door de omstandigheden gedreven? De afbeelding van het echtpaar met twee kinderen geeft een fraai plaatje: deze familie deugt! Het Stilleven met een dode zwaan zou een mooie metafoor voor Elsje kunnen zijn. Zij heeft geen gehoor gegeven aan het motto ‘doe goed tijdens je leven, stel je deugdelijk op, anders wacht je hel en verdoemenis’. Elsje was de mooie, jonge zwaan die haar vleugels niet meer uit heeft kunnen slaan. Zie ook het lesidee ‘Geschiedenisles Gouden Eeuw’ om informatie over de Gouden Eeuw te lezen.
Achtergrondinformatie voor leraren over de expositie 1.
2.
Deze vier werken verwijzen naar de tijdelijkheid van het leven en het belang van goed doen tijdens je leven. Schedel, viool, zandloper, een gedoofde kaars, zeepbellen herinneren de beschouwer aan zijn sterfelijkheid, ze verwijzen naar de tijdelijkheid van het leven. Het is belangrijk om goed te doen tijdens je leven, anders wacht je hel en verdoemenis.
3.
4.
5. Dit werk zou een metafoor voor Else kunnen zijn.
6. Dit werk laat een deugdelijke familie zien.
7. Dit schilderij heet ‘De goede en de slechte moordenaar’. Een moordenaar wacht zijn straf: de doodstraf. Maar is degene die het vonnis voltrekt dan niet ook een moordenaar? Een moreel dilemma.
Werkblad FUNDATIEfusion Deugden en ondeugden van de gouden eeuwigheid Algemeen Bekijk de schilderijen. 1. Vind je deze schilderijen mooi? Geef aan waarom je het wel en niet mooi vindt.
2. Omschrijf de sfeer van de schilderijen. Bijvoorbeeld: vrolijk, kil, mysterieus, eng, opgewekt e.d. ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Sfeer schilderij 1: Sfeer schilderij 2: Sfeer schilderij 3: Sfeer schilderij 4: Sfeer schilderij 5: Sfeer schilderij 6: Sfeer schilderij 7:
3. De eerste vijf schilderijen verschillen nogal van schilderij 6, ook schilderij 7 is weer anders. Welke link zie je tussen de schilderijen? Schilderij 1 t/m 4 4. Wat zie je op deze schilderijen?
5. Wat betekenen de afgebeelde voorwerpen volgens jou/jullie?
6. Welke link zie je met de gouden eeuw?
Schilderij 5 7. Wat zie je op dit schilderij? 8. Hoe zou je dit schilderij kunnen linken aan het verhaal van Else?
Schilderij 6 9. Wat zie je op dit schilderij? 10. Welke emotie past het beste bij dit schilderij? Bedenk er minimaal één en leg het hieronder uit.
11. Dit schilderij is geschilderd in de gouden eeuw. Waar kun je dat aan zien?
Schilderij 7 12. Wat zie je op schilderij 7?
13. Kun je ook een link maken naar deze tijd? Zo ja welke?
14. Welk dilemma zie je op dit schilderij?
En nu deugden en ondeugden op het Deltion College Het thema van deze expositie is deugden en ondeugden in de gouden eeuw. Ook op het Deltion College hebben we regels over hoe we met elkaar omgaan. 1. Welke regels denk jij dat er op Deltion zijn over hoe we met elkaar omgaan? 2. Hoe vind jij dat er binnen Deltion met elkaar om gegaan wordt? 3. Wat kan er beter? 4. Voel jij je veilig op de Deltion campus? 5. Zo nee? Wat zou er verbeterd moeten worden?
