De Drie Goddelijke. Deugden. Poppel

De Drie Goddelijke Deugden Ravels

Weelde

Poppel

TIJDSCHRIFTVAN DE HEEMKUNDEKRING NICOLAUS POPPELIUSVZW 2008 13,nr.49:september Jaargang

NicolausPoppelius Heemkundekring V.Z.W. Ravels-Weelde-PoPPel Adres: Dorpsstra 64,2382Poppel ^t Bankrekening: 733-3522204-67 op "De Drie GoddelijkeDeugden":17euro Lidmaatschap:inclusiefabonnement BESTUUR: Voorzitter: LaurentWoestenbuÍg,BeatrijsvanNazarethlaan2, GroteBaan97 bus7, Marc Van Gorp, Ondervoorzitter: 14, Welvaartstraat Ria Verheyen, Secretaris: Berkenlaan 91, Penningmeester:Agnes Luyten, l, Hogevoortstraat Stan De Kinderen, 9, Tilburgseweg Hans Jansen, l58, Overbroek JosNooyens, op Weelde60, Steenweg FransSlegers, KoningAlbertstraat87, Jos Verhoeven, op Weelde94, Steenweg GastonVerhoeven, De Meerkens10, Marc Vermeeren, 2, Turnhoutseweg Magda Vloemans, 154, Weeldestraat Marinus Willems,

2382Poppel 2380Ravels 2300Turnhout 2380Ravels 2380Ravels 2382Poppel 2382Poppel 2382Poppel 2381Weelde 2382Poppel 2382Poppel 2381Weelde 2381Weelde

014t656993 0t4t656905 0141421839 014/658346 014/655030 014/657370 0r4t658636 0t41655751 0141656198 014t655554 014/ó58838 014t655t56 0141655728

R-EDACTIEADRES: Marc Vermeeren

2382Poppel

014/658838

De Meerkens10,

Voor informatie in verband met de inhoud, voÍmgeving of verschenenteksten kan u steeds Wenst u een tekst of een idee terecht op het redactieadres([email protected]). voor Dublicatieaan te bieden.dan kan u dat ook steedsdoen bii eenvan de bestuursleden. VOORRADIGE PUBLICATIES: Boek"DeDrievanhetNoorden" jaargangenI L/m5 + "De Drie van hetNoorden" De Drie GoddehjkeDeugden, jaargangen 1 Vm 5: perjaargang De Drie GoddelijkeDeugden, jaargangenI t/m 5: per los nummer De Drie GoddelijkeDeugden, jaargangen 6 en 7: per los nummer De Drie GoddelijkeDeugden, jaargangen 8 t/m 12:per losnummer De Drie GoddelijkeDeugden, Verjaardagskalender

5 euro 25 euro 6 euÍo 1,75euÍo 3euro 5 euro 6 euro

ARCHIEF/MUSEUM: Raadplegingvan het archief kan na afspraakmet MaÍc Vermeeren(014-658838).Voor (014-656993), JosBols (014groepsbezoeken kan men afspÍekenmet LaurentWoestenburg (Dorpsstraat 64 te 2382Poppel)is Het museum 658346)of MarinusWillems (014-655728). openelketweedeenvierdezondagvan de maandvan 14tot l7 uur. WEBSITE: http://users. skynet.be,/Ravels-Weelde-Poppel

Inhoud 1. Gesneuvelden of vermistenuit de EersteWereldoorlog (DeelII) (1926-1951) 2. Kroniekvan deparochievan St.-Janin Weelde-Straat 3, DenTimmervertelt(Deel3)

blz.l blz.5 blz.56

daamaover tot eenvolledigemobilisatie,al liet Brusselaan de Europesehoofdstedenweten dat In 1897volgtAlfredvon SchlieffenWaldersee op hetlandneutraalwilde blijvenin hetconflict.Op als chef van de Duitse Generalestaf- Hij maakt 2 augustus kwamer eeneindeaanalle Belgische meteenzijn plan bekendvoor de GroteEuropese illusies:in eenultimatumeisteDuitslanddewije oorlog.Volgensdit plan,het Von Schlieffenplan doorgangdoorB elgië,zogezegd omeendreigende genoemd,zal Duitsland de neutraliteit van Franseaanvalte verhinderen.Het ultimatumwerd Luxemburg,België en Nederlandschendenen vandehandgewezen. Duitslandviel Belgiëdaama maakteeninvalin Belgiënoodzakelijk. In 1904is op 4 augustus binnen.Het Belgischleger,slechts het Duitse aanvalplan in België uitgelekt.De bestaande uit 200.000soldaten, enop dekooptoe koningendelegerleidingdringenopeenverhoging in volle reorganisatie, stondvoor eenovermacht aan,enin 1908nemen van550.000beteruitgeruste yanmilitaireinspanningen Duitsesoldaten. Luik ze de legerkwestie onderde loep.Onderleiding viel al op 7 augushrs,maarde fortengordelrond van regeringsleider FransSchollaerten minister destadboodnoggedurende eenweekhardnekkig van OorloggeneraalJosephHellebautwordt de weerstand.Het Belgisch leger trok zich voorbereiden de persoonlijke ondertussen legerhervorming terugin deomgevingvanLeuvenen dienstplichtgaatvankrachtop I december1909. behaaldeer,tenkostevanzwareverliezen,enkele In l9l3 maakt Koning Albert I in Berlijn een successen De groteDuitseinvalvan I 8 augusfus veÍontrustendincident mee als de Duitse keizer brak deBelgischeweerstand,enhet legerdat nog Wilhelm II hem meedeeltdat een oorlog met uit 150.000manbestond, moestzichterugtrekken Frankrijk onvermijdelijkis. Verderopaan tafel op de fortengordel rond Antwerpen, het Helmuthvon belangrijkste hoorthij deDuitseopperbevelhebber militairebolwerkvan het land.Als Moltke pratenoverde dwaasheid van Belgiëals gevolgvan dezeteÍugtochtlag het Belgisch ze vetzet zotdenbiedenbij eenDuitsedoortocht. grondgebiedgrotendeelsopen voor de Duitse Op 28 mei 1913voertde ministervan oorlog, troepen en op 20 augustuswerd Brussel Charles de Broqueville, de veralgemeende ingenomen. Het Belgischlegerin Antwerpenkreeg van aanvankelijkenig respijt omdat de Duitsersalle diensplichtin in België,om de legersterkte Dit getal inspanningen 180.000mannaar340.000te verhogen. richttenopdeopmarsrichtingParijs: zal echternooitgehaaldworden.Op 28juni l9l4 hetzwaartepuntvandegevechtenverplaatstezich werdFranzFerdinand,kroonprinsvanOostenrijk- naar het Noordoostenvan Frankrijk. Tijdens de Hongarijeen zijn gemalindoor een Servische veldslagen aande Mameen deAisnevoerdehet scholiervermoordin Sarajevo.En daardoorbrak Belgisch leger, met beperkt succes,enkele de grote oorlog door. De eerste, dan nog tegenaanvallen uit wat de Duitsersertoe deed plaats gedeeltelijke had op 29juli 1914, mobilisatie besluitendeAntwerpsevestingenuit te schakelen. daagsnade oorlogsverklaringvan Oostenrijkaan Eengoedvoorbereide Duitseaanvalbegonop 28 Servië.Op 3l juli verstuurdeDuitslandzijn september: devestingenbezwekenonderhetzware ultimatumsaanFrankrijk enRusland.Belgiëging geschuten de Antwerpsewoonwijkenwerden door Hugo Driesen

gebombardeerd.1''"begraafolaats: Calais(F) Belgischemilitaire vanaf7 oktober onophoudelijk 2, Àj 9, grafnr.l7, zich begraafulaats sectie Al op 9 oktoberwerdbeslotendat het leger zou terugtrekken in de richtingvan de kust. De 18.02.19t9. Calais(F) stedelijke ontruimdestadAntwerpenviel op 10 oktoberin Plaatsvanherbegraving: Nord,graf nr.289. de handenvan de Duitsers.Het gros van het begraafolaats tuberculose. Belgischleger,dat nu nog restte,reorganiseerdeDoodsoorzaak: gedurende het zichachterdeIJzerlinie.Hierinzou zoonvan verdereverloopvan de oorlog geenwezenlijke MeríensMIIem, "Weelde16.12.1891, Adriana,hoeveknecht. JanBaptisten Peeters meeroptreden. verandering Graad:soldaat. l9l 1. Indiensttreding: Vermistenof gesneuvelden 7 Linie. Eenheid: BayensLouis,'Poppel25.12.1884. 107/57232Stamnummer: Graad:soldaat. Gehuwdmet De Kort Maria. Indiensttreding: 1904. te Ravels. Woonachtig Eenheid: 6 Linie. Overledenof vermistte: Zuidschote 1061 67268. Stamnummer: (Steenstraat). Ongehuwd. Overleden of vermistop: 20.06.1916. te Poppel. Woonachtig l''" begraafrlaats: Reninge,divisiebegraafulaats, Overleden of vermistte: Emblem. graf nr. 197 .06.1916. ,21 of vermistop:09.10.1914. Overleden herbegraving: militairebegraafolaats Plaats van gesneuveld. Doodsoorzaak: graf nr.A 201. De Panne,Kerkstraat, gesneuveld. zoonvan Doodsoorzaak: Pierre 'Ravels17.03.1894, Claessens JanBaptistenWillemsenMaria. 0l .02.1895, Meuris Piete, oWestmeerbeek Graad:soldaat. zoonvan Fransiscus enVandeKerckhoven 1914. Indiensttreding: Maria. Eenheid:2Linie9Cie. Graad:soldaat. 102/607 81. Stamnummer: 1915. Indienstheding: Ongehuwd. I TAG l9 Cie. Eenheid: Groepering te Ravels. Woonachtig Stamnummer: 6928. Overledenof vermistte: Kaaskerke. Ongehuwd. . Overleden of vermistop:07.ll .1917 te Weelde. Woonachtig I 0.I l. 19 17 graf Steenkerke, l''" begraafplaats: Overleden of vermistte: De Panneveldhospitaal nr.299. Océan'. 'L gesneuveld. Doodsoorzaak: I 9l 8. Overleden of vermistop:28.05. Panne begraafplaats 1"" begraafrlaats: De KersíensEmiel, "Mol20. I l . I 895,zoonvan Duinhoek,grafnr.2/3,29.05.I 9l 8. VictoÍ en MarienMaria. militairebegraafolaats Plaatsvanherbegraving: Graad:Brigadier. graf Panne Kerkstraat, B 24. De Indiensttreding: 1915. Doodsoorzaak: obusscherL Eenheid:2 RAL. Stamnummer: 814 1/4838. Nuytsloseph,"Ravels17.| 0.1895,zoonvan Ongehuwd. Janen MathéMaria,bakkersknecht. Woonachtig te Ravels. Graad:Korporaal. Overleden of vermist te: Calais(F) Portede Indienstreding: l914. Gravelines. Eenheid: 7 Linie. Overledenof vermistop: 14.02.1919. 107I 59830. Stamnummer: Onsehuwd.

Woonachtig te Weelde. Overledenof vermistte: Steenstraat. Overleden of vermistop: 15.05.1916. l'r"begraafrlaats: Reninge,divisiebegraafrlaats Molenhoek,17.05.1916. Doodsoorzaak: bomsplinters.

1","begraaftlaats: Calais(F), stedelijke begraafolaats Nord,sectiel, rij 6, graf nr. 3, 03.05.1915. Plaatsvanherbegraving: Calais(F), De panne Belgischmilitair ereperk,grafnr. 640. Doodsoorzaak: schrapnelsplinter in rechterknie.

0fien fan, "Poppel30.05.1888, zoonvan Frans enBluekensAnna,landbouwer. Graad:soldaat. Indienstheding: 1908. Eenheid:1 B. Karabiniers Wielrijders. Stamnummer: 137/34354428. GehuwdmetVanBerkelComelia. Woonachtig te Poppel. overledenof vermistte: oostkerke. Overleden of vermistop:30.10.1914. Doodsoorzaak: gesneuveld.

Schrijven Eduard,.Weelde08.02.1885, zoon vanMichielenVermeulen Maria. Graad:soldaat. Indiensttreding: | 905. Eenheid:6 Linie. Stamnummer: 106/6'7902. Overleden of vermistte: Lier. Overledenof vermistop: 19.02.1919. Plaatsvanherbegraving: militairebegraafolaats Lier grafnr.l56. Doodsoorzaak: ziekte.

PijnenborgÁdrtaaz,"Ravels06.10.1879, zoon vanJanBaptistenHeynsMaria,chauffeur steenbakkerij. Graad:soldaat. Indiensttreding: 1889. Eenheid:1 Karabiniers. StamnuÍnmer: 131/48442. GehuwdmetBartelsAnna. Woonachtig te Ravels. overledenof vermistte:Adinkerke, veldhospitaal "Cabour". overledenof vermistop:26.07.1918. 1""begraafolaats: De Panne,gm,fnr. l/69, 28.07.1918. Plaatsvanherbegraving:militaire begraafolaats De Panne,grafA 81. Doodsoorzaak:scherventorpedobomin de borst.

Tïmmermans lan Baptist,"Tilburg(NL) 01.04.1881, zoonvan JanBaptisten TimmermansMaria, landbouwer. Graad:soldaat. Indiensttreding: 1901. Eenheid:8 Linie. Stamnummer: 108/49652. GehuwdmetSnelsMaria. Woonachtig te Tilburg(NL). overledenofvermistte: HannoverLazaret. Overledenof vermistop: l ó.08.1918. Plaatsvanherbegraving: Leopoldsburg militaire begraa$laats,grafE 29. Doodsoorzaak: longontsteking.

PoppeliercCharles,oWeelde 08.04.1887, zoon vanNorberten De BondMaria. Graad:soldaat. Indiensttreding: 1907. Eenheid:7 Linie. Stamnummer 107/54727. GehuwdmetJansenJacoba. Woonachtigte Weelde. Overledenof vermistte: Calais(F) ambulance SophieBerthelot. Overledenofvermistop:02.05.1915.

VaesPierre,o Sint-pieters Jette0l.l2.lgg4, zoonvan Hendrik en VanderGotenJoanna. Graad:Wachtmeester. Indienstheding: 1903. Eenheid:Rijkswachtte Voet,Gent. Stamnummer: 11952. Gehuwdmet LenaersMaria. Woonachtig te Weelde Overledenof vermistte: Ieper. Overledenof vermistop: 22.04.1915. l"'" begraafolaats: Poperinge gemeentelijke begraafolaats. Plaatsvan herbegra.ving: gemeentelijke begraafplaats Sint PietersJette,13.10.1921. Doodsoorzaak:bombardement.

VanÁckerenJan oPoppel24.04.1893, zoonvan Jacques en HendrickxMaria. Graad:soldaat. plaatsAntwerpen. Eenheid:Artillerieversterkte Stamnummer: 21689. Ongehuwd. Woonachtig te Poppel. Overledenof vermistte: Koningshooikt. Overleden of vermistop:03.10.1914. l'r" begraafolaats Koningshooiktfort graf nr. 201. Plaatsvanherbegraving: militairebegraafplaats graf Lier, nr. 1027. gesneuveld. Doodsoorzaak:

Eenheid:7 Linie. 10'7/52714. Stamnummer: GehuwdmetVanLoonAnna. Woonachtig te Weelde. Overledenof vermistte: CalaisíF) Portede Gravelines. Overleden ofvermistop:31.10.1918. l''" begraafolaats: Calais(F), stedelijke begraafulaats, sectiel, rij 1,grafnr.2, 03.1I .l9l 8. Plaatsvanherbegraving: CalaisBelgisch ereperk,graf nr. 140. Doodsoorzaak: ziekte.

VanLoonZaais,oRavels 06.09.1885, zoonvan Vandelaer Emiel, 'Bilzen 2l .09.1888,zoonvan HenrienTopsMaria. JanenVanHees. Graad:soldaat. Graad:soldaat. Indiensttreding: 1902. Indiensttreding: 1906. Eenheid:8 Linie Eenheid: ArtillerieVersterkte plaatsLuik. Stamnummer: 108/51873. Stamnummer: 33l 18. GehuwdmetDe LargeMaria. GehuwdmetPenneman Woonachtigte Schaarbeek. Joanna. Woonachtig te Weelde. Overleden of vermistte: Boninne. Overleden ofvermistte:Loncin(fort). Overleden ofvermistop:23.08.1914. Overleden l''" begÍaafulaats: of vermistop: 15.08.1914. Boninne,grafnr.27 44. 1""begraafplaats: Loncien(in hetfort gebleven). Plaatsvanherbegraving: militairebegraaftlaats gesneuveld. Doodsoorzaak: Champion,grafnr.M21,05.05.1922. Doodsoorzaak: sesneuveld. VanGompelPetrus,oTumhout13.03.1890, zoonvanJeanenVanEyndhoven Maria, Van VelthovenCorneel,oWesterlo 29.02.1888, tolbeambte. zoonvanJeanenTruyensAmalia, Graad:korporaal. binnenschipper. Indiensttreding: 1910 Graad:soldaat. Eenheid: 7 Linie. Indienstreding: 1908. Stamnummer: 10715663. Eenheid: 6 Linie9 Cie. Ongehuwd. 106169201 Stamnummer: . Woonachtig te Ravels. GehuwdmetBorghmans Anna. Woonachtig Overleden of vermistte: Sint-Jacobskapelle. te Ravels. Overleden of vermistop: 20.06.1915. Overleden of vermistte: Pervijze(Grote I "" begraafplaats: Beverdijk). Sint-Jacobskapelle, 20.06.1915. Overleden of vermistop:21.12.1917. Plaatsvanherbegraving: militairebegraaftlaats l''" begraafolaats: graf nr. 411, Steenkerke, graf De Panne, nr.P 75,04.08.1924. 08.04.1918. Doodsoorzaak: Plaatsvanherbegraving: obusscherven. militairebegraafolaats grafnr.226 Steenkerke, VanHeesJeanoWeelde Doodsoorzaak: 28.05.1883, zoonvan verdrinking. JosephenVermeulen Comelia,schoenmaker. Verbeek Graad:soldaat. Ádriaen"02.03.1888, zoonvan Philip Indiensttredine: 1903. enJanssen Joanna.

Graad:soldaat. Eenheid:22Linie. 122/54895. Stamnummer: Ongehuwd. Woonachtigte Ravels. Overledenof vermistte Bunsbeek. of vermistop: 18.08.1914. Overleden Bunsbeek. 1"'' begraafplaats: Plaatsvan herbegraving:Sint Margriet Houtem, grafnr. 128. militairebegraafrlaats, gesneuveld. Doodsoorzaak: Verhoevenlean, "Weelde20.09.1893,zoonvan FrancoisenVromansAdriana,metselaar. Graad:soldaat. Indiensttreding: 1913. Eenheid:5 Lansiers2 Escadron. Stamnummer:143/826. Ongehuwd. Woonachtig te Weelde. Overleden ofvermistte:Vinkemveldhospitaal Océan. Overleden of vermistop: 15.09.1917. Veume,I8.09.I917. l "' begraafrlaats: Plaatsvan herbegra.ving: militaire begraafolaats De Panne,gmfL129, grafm 150,14.11.1924. Doodsoorzaak:kogel in rechterkantvan de borst.

door PastoorThbbax(ï) voorJozefVanHeesll9/10/1927 StatieI: gegeven StatieII: gegevenvoor JanHofkensÍ2212/1918 voorJozefTubbax StatieIII: gegeven f l0/10/1918 gegeven Boungne voor Jozefde Statie[V: t l4l5/ t92l StatieV: gegevenvoor Maria Verheyen+ Brosens It5/2/1920 StatieVI: gegevenvoor Familie Verheyen-

MllemsenCarolusoRavels07.05.1884, zoon van Mathysen VandenHeuvelCatharina. Graad:soldaat. Indiensttreding: 1904. Eenheid:5 Linie. lO5/ 52170. Stamnummer: met Clijmans Maria. Gehuwd Woonachtig te Merksplas. Overleden of vermistte:Tilburg(N). of vermistop:31.08.1917. Overleden l'r" begraafulaats: Tilburg (N), katholiek kerkhof,03.09.1917. Plaatsvan herbegraving:Harderwijk (N), begraafolaats, Belgischereperk,vak algemene B, ij 4, grafnr. 1. Doodsoorzaak: ziekte. zoonvan Wygerde Petras'Weelde 21.11.1886, Maria,postbediende. JanBaptisten Prangers Graad:Sergeant. Indientsttreding: 1906. Eenheid:Bn. Pontoruriers. 1920. Stamnummer: Gehuwdmet VanAcoleyn Emrna. Woonachtigte Zwijndrecht. of vermistte:Adinkerke. Overleden Overledenof vermistop: 22.03.1918. l"t"begraafplaats: De Pannebegraafolaats Duinhoek,graf nr. C 3/11,25.03.1918. Plaatsvanherbegraving:militaire begraaftlaats De Panne,gnf C 219. Doodsoorzaak: obusscherven.

Olieslagers StatieVII: gegevenvoor NorbertVanGils t l8/8/ l9l4 en TheresiaVanLoon 127/311926 StatieVIII: gegevenvoor overledenefamilie BolsFranken StatieIX: gegevenvoor LaurensWoestenburg f3/ 2t1929 voorJeanne Tubbaxll9/2/1927 StatieX: gegeven Statie XI: gegevenvoor Maria VerheyenAndnessent22l3ll929

statieXII: gegeven voorTheresia Dries-vloemansder st.Michielskerkgebruikt, maar bij het 126/1/1929 terugbrengen daarvanhad de kosteresse aldaar, StatieXIII: gegevenvoor overledenefamilie zeker in een bui van zenuwachtigheid te fel Swaan-Wouters gesputterden gemopperd.De mannenvan de Statie XIV: gegeven voor familie Fifis- Straathaddenhetop hunfatsoen genomen en... Hoppenbrouwers ze zoudende lantaamsvan de kerk voortaanwel kunnenmissen.Adriaan Van Gils en Frans Eerw.HeerCam' Van Herck had beloofddaarin Verheyengingenrond en brachtenop zekeren voor zijn deel5000frank te zullengeven;dit in avond4600frank aanom46 verzilverde lantaams overeenkomst metschilderVanGramberen aanwie te kopen.O gelukkigezenuwachtigheid van een vroegerde E.H.VanHerckopdrachthad gegeven kosteresse! dezenkruiswegte schilderen voordekerkvanden 8 september: jaarlijksop dezen Er werdbesloten Luchtbal(Antwerpen). Daaruitzijn moeilijkheden feestdagvan o.L.Vrouw van uit de kapel in opgerezen. Het gevalwerd door de schilderaan Bedevaart naarRavels,grot van O.L.Vrouwvan hetbisdomvoorgelegd en Mgr.VanCauwenbergh Lourdeste gaan.Al zingendeenbiddendetrok .s schreefop 13januari 1933:"lndien de schilder namiddagseentalrijke processieuit. Te Ravels rechtstreeks gehandeld heeftmet E.H.VanHerck, aandegrotprediktegloedvoldeE.H.KarelKolen. danzijt gein gewetennietverplichtdie5000frank Mochtdezeprocessiejaarlijks zijn eenuitingvan zelf te betalen".Dit schrijvenwas gerichtaan dankbaarheidwegensde stiaat voor al de kapelaan Tubbax.Op Sinksendag werdgewijdhet bekomenweldadenen een betrouwvolbidden nieuwebeeldvan het H.Hartvan Jezus.Ontwerp voor nieuwegunsten! H.Holemans(cfr.Stadsbeeld Aarschot).In hout l4 september: Jaarlijkseverpachting derstoelen: gekapt door onclinx van Leuven en opbrengst schitterend: nameiijkt6.i+0 frank.op gepolychromeerd door Algoet eveneensvan I I septemberkwam de toólatingtoe tot het Leuven. Kostprijs: 2982,5 frank:giftvandefamilie inrichten van 3 H.H.Misr.n op o. zon- en Tubbax-Nuyensvan Tumhout. feestdagen.De redenwaarom?Omdatde kapel 16mei: Oprichtingvan de Broederschap van Sint veelte kleinwerd!En vanvergrotenkon tochnu Jan.Touteparoissequi serespecte sepaiele luxe reedsgeensprakezijn! EersteH.Missievan 16 d'uneconfrérie!Natuurlijkmetgeweldigen bijval: novembertot 26 november1930. toetredingschieralgemeen. 3l mei:AankomstbeeldvanSt.Jozef. St.Jozef was Alweereengrotegebeurtenis voorde Straat:een grote de vriend van onzegrote weldoenster eigenH.Missie.Dezewerd geprediktdoor MadameNotarisde Boungne.zij eistede eerop E.E.pp.paschasius vandewyer enÈtu, L"".-, dezete mogengevenaandekapel.Hetbeeldkomt o.F.M. Allerbestepredikanten zie zich geen , vanArt Catholiquevan Parijsen is eencopij van moeiteontzagen endiedanookdoorGodsgenade RogerdeLisle.Prijs:951frank.AlgoetvanLeuven een buitengewoonsuccesmochteninoogsten. zorgdevoor de polychromie:prijs 301 frank.De weelde Straatspandede kroon; in hun druk Heer Notarisen Madamehaddenvroegerreeds missieleven haddenzenooitondereenH.Missie, geschonken aande kapel:I ciborie(600frank)in proportioneel genomenzoveelH.H.communres 1926,in 192'7bij gelegenheid van de plechrige uitgedeeld, namelijk 48is, dit is 8 per Communievan hunzoonAndréderemonstrantie; communicerende ziel. Als aandenkenvan die werk van H.HolemansBrussel(3000 frank), welgeslaagde H.Missiewerdende gelovigen Koorkapmetvelum,communiekleed, enz.Eilaas, verzochteenpenningte stortendenlaatstendag MevrouwdeBoungnestierfop2 augustus na een bij de sluiting voor het bekostigenvan een langdurigeziekte. Met haar stierf de grootste glasraam deH.Tarcisius voorstellende. Dezeoffer weldoenster onzerkapel.Voorzekerzal de goede bij 't sluitenderMissiebracht,ongelooflijk,2600 Godhaarheilig levenmeteeuwigevreugdehebben frank op! De raamkwam er! gekroond.In juni zou andermaalde processie jaarhaddeStraatdelantaamtjes De glasramen: uitgaan!Verleden Wie hadooit in 1928dendroom

durvendromendat er reedsin 1930sprakezou - H.Michael:2000frank,gift van LaurensDielszijn van"onze"kapelmetglasramen te verrijken. Vosters KindjeJezus:2000frank,giftNotaris Daarom werd er in den beginne maar - H.Theresia gemartelleerd, lichfgekleurd glas ingezet.Het De Boungne experimentmet denkruiswegopendedebane! De - H.Franciscus:2000 frank, gift van kruiswegstatieswaren volzet! Waaromniet Aug.Verschueren-Jansen voortgegaanop den ingeslagenweg en ... met - H.Tarcisius:2000 frank, gegevendoor de glasramen begonnen.Ook dit viel wederin den gelovigender Straatals aandenken aan de le smaak.Maar wie aansprekenom dezeuiterst H.Missie 2000frank,gift vanKarelBols-Haagen moeilijkezakente doenontwerpen? De bestekon - H.Cecilia: 2000frank,gift van ClemensVan niet te goedzijn: en ... de "Meester"van het - H.Elisabeth: handglas, dekunstenaar methet licht,wienskerk denBorne in schoonheidbidden doet: Eug.Yoors,de - H.Ludovicus:2000frank,gift van JanSegerswereldberoemde enontboden. Abbeel werdaangesproken Dezeuiterstblij dathij weerschoonheid scheppen - H.Lutgardis:2000 frank,gift van Z.E.H.Karel mochtkwamzodramogelijknaarWeeldeoveren Nelo rustendpastoorMerksplas er werd overeengekomen over onderwerpen, - H.Cristoforus:2000 frank, gift van Karel Van kleuren,prijs, enz.Beslotenwerdin 't hoogkoor Loon-Vande Laar te brengenKristusmetzijn bizonderste vrienden: - De 2 engelenin de oculi achteraan in de kapel, Maria,St.Jozef, MariaMagdalena, St.JanBaptist, gift van den heerJ.VanMierlo-ProostTumhout St.JanEvangelist,later er nog bij te brengen (2 x 2000frank) en2 engelendiederij sluiten - De Madonnamet Kindje 2000 frank en de 3 St.Pieter enSt.Paulus zouden.In de doopvontzouden3 engelenkomen engelenvan de doopvontaan1200frank= 3600 en bovenhethoogzaalMariaen hetkindjeJezus. frankwerdendoordekapelbetaald. Later zou men verder zien! Yoors mocht aan 't werk! en ... stilaankwamende bestellingen ... en Het geheelheeftdus 62.600frank gekost.Maar ze blevenkomen... zodanigdatbinnenden tijd hetwasnognietvolledig:deramenvanhetschip van éénjaar ongeveeral de ramenvolzetwaren. voldedenniet:deheiligenkwamennietuit, omdat Yoorsnoemdedit "kunnentoveren".Opgaveder er te veel daglicht kwam van de zogenaamde errondvanhetgemartelleerd ramen,kostprijsen naam der edelmoedige inlijsting:overblijfsel glas vanvroeger.Er moesteenandereomlijsting, schenkers: 2500frank een ad hoc voor gevondenworden.Yoors -St.JanEvangelist: natuurlijkmoester voorzorgenenzekwamende -St.JanBaptist:2500frank gift 2500 frank, van Hendr.De ramenwonnenhonderdperhonderder bij. Deze Koning: -Kristus omlijstingheeftgekost:9ó0 frankper raam;dus Ryk-Oprins (960 x7) 6720frank.Dezeomlijstingwerdpasin -O.L.Vrouw:2500frank, gift van NotarisDe Yoorshaaltblijvendeeervan 1931aangebracht. Boungne 2500 zijn werk!Zijn glasramen zijn deblijvendeglorie -H.Jozef:2500frankenH.MariaMagdalena: frank, gift van wijlen E.H.Dom.Willemsvan onzer kapel! Hij stoffeerdede kapel met een Arendonk, toegekomendoor bemiddelingder atmosfeervan kleur, maakteervaneenorgelvoor dezonne.Doorzijn ramenwektehij belangstelling familieSwaanerfgenamen. voor de kapel en deze werd, juist om haar - St.Pieter:2500frank kleurensymphoniealtijd jubelend, een oord van 2500frank - St.Paulus: drukbezoekvoor esthetische fijnproevers! - 2 Engelen:5000frank lumini - H.Theodorus:2000 frank. H.Cornelius:2000 Cedanttenebrae frank,H.Edmundus: 2000frank,H.Pelagia:2000 et nox diumosideri! frank.Dezevier insgelijksvanE.H.Dom.Willems In 1930werdener in de kapeluitgereikt:47.000 - H.NicolausPoppelius:2000frank,gift van Jan H.H.Communiën. Govers

Boven:De Sint-Janskapelbij de inzegeningin 1928.Onder: Het plaatsenvan het haantjeop de torenspits.Rechtsboven:ParochieSint-Janviert feestbij de inzegeningvan de kapel (1928).Rechtsonder:binnenzichtkapel sint-Jan voor de verbouwingswerkenvan 1928.

De kapel van WeeldeStraatgeraaktestilaan 1931 19 januari:wijding der nieuwevlag van de bekend:vanwijd enzijd kwammenziennaardie ramenvanYoors,demodernèschildering St.Antoniusgilde, vervaardigd doordeE.E.Zusters hemelse van het H.GrafTumhout.In mei: schilderingder van Kuper,de biechtstoelen en predikstoelvan kapel.Dekapeleisteeensobere, sprekende entoch ArchitektRitzen,naarde beelden,denkruisweg, stille schildering: geen opeengestapeldeenz.Maarook Weeldeligt op onzekleinewereld cigarenkistjes,geen afgezaagdeen flauwe en in die kleinewereldis het nu eenmaalzo dat geenbehangselpapier,dikwijls het edelewordt omlaaggetrokken;het fi orihren,geenpatissierstijl, geenbanden; kleuren,diewarmte goede besluierd,het schone bevuild en maarsprekende aanbrachten, Overalzijn er kleinemensjesmaar diegetrouwblevenaanhunrol, in de bezwadderd. kerk alsookelders:de architektuur om te dienen! O.L.Heergebruiktdikwijlsdiekleinemensjes Kleurendiehelpenbiddenendezielendragendicht, het grotebeterte doenuitkomen.Overalzijn er heel dicht bij ons Heer! Eilaashoeveelkerken mensjes diemethuntijd enhetgoedevandientijd worden ontsierd en onteerdomdat zesde niet kunnenen daaromniet willen meegaan. Op volgendartikelin de rangschildersvergetendat schilderinggeen vrijdag 18maartverscheen (BrusseldoorJuffiouwHollands): hoofdzaakmag worden,geenaandachtmag Standaard binden,maardienenmoetennederigzijn: datalleen Weeldein deKempen:NaardeKempentrektmen brengtdichterbij God. Deskundigen werden nietin hetvoorjaardochin denzomer,alsdeheide geraadpleegd: nl. Z.E.HeerBauwens -laterprelaat purperis endebijenheenenweerzoemenoverde der abdij van Leffe-Yoors-Bouwmeester Komt men er toch op het ogenblik, Ritzen, zandwegen. E.H.Pelckmans, werdgegeven enopdracht aanJan waaropde wintervan de lentescheidt,danis dit geborenHollander, wellichtoprekeningvanhettoevalte schuiven, Kuper,binnenhuisarchitekt, al wonendete Mechelen!Zijn plan onderzocht, kanhetook eengelukkigtoevalzijn. Perbusover gekeurden doorhemuitgewerkt.Hij kweetzich Turnhout,geestelijkeserrevan Vlaanderen, overganshetlandenheel meesterlijkvan zijn werk. De schilderingen vanwaarvromepriesters bijhorigheden overOosthoven metzijn beliepop 16.000frankengebeurde Congowordengestuurd, kruisenslaanden molenen Ravels,dat cement in keimverf,eensoortmineraalveÍf. maakt,landtmente Weeldeaanop de Hollandse Voor fijnproeverswas het resultaatprachtig.Bij grens.Weelde,zoalsallegoededingen,bestaatin het gewonevolk viel het in den beginneietwat drieën:WeeldeDorp, WeeldeStatieen Weelde tegen.Dit kan het niet ten kwadeaangerekend Straat.Ze liggenvan elkaaren zijn toch samen gelijkbollekens vaneenpatemoster worden,wel degenen met diehetgedurende zoveeljaar verbonden doorhunwansmaak enziekelijkekunstbedorven eenheelstukkettingtussenin.Drie kwartieris 't hadden.Maardekunstzit diepingeworteldin de van WeeldeDorp naarWeeldeStaaten vandaar ziel vanhetVlaamsevolk, hetvoeltonbewustde uit duurthetnogeensdriekwartiereermenaan vanhetlandschap schoonheid aan,enlangzamerhand kwamdegoede WeeldeStatieis. De elementen es(nietveelte grootvoor smaakweerbovenen stilaanvondenze de kapel zijn vlakveld,dennenbosj miniatuurtuin),'n weg met blond en haarschildering,goed,schoon,schoner,het eenJapansen zand en Vermits we done hei. Groepeerdit allestegenden schoonst! tochspreken vanschildering verstenblauwenachteÍgÍond dienmenin onsland enverf ... olie komtboven. kanenplaatser 'n bonkigenoudentoren 8 september: wijdingvanhetbeeldvanO.L.VÍouw bedenken prijs901,80: in: dat is WeeldeDorp; vervangden torendoor vanLourdes: UitgaveAÍ Catholique: polychromiedoorAlgoet 160,20frank.Gift der enkeleblozendebakstenenhuizen,dan hebt ge Weelde-Straat; wilt geWeeldeStatiezienverbeeld familieAntoonLuÍen-Bax. I 3 september: omlijsting,eenruimgebouwmet stoelverpachting: opbrengst I 6.145 u danin dezelfde juist frank. In 1931 werden uitsereikt: 49.000 'n douanepost, op de grens. H.H.Communiën. Dat is alles.Wie zou ook ietsandersin Weelde gaan zoeken,in dezeschralestreekwaardeboeren 1932

10

op de Kruisdagenhard moetenbiddenom wat Over het middenschipen zijbeukender kapel en vruchtbaarheid.Toch is er iets te vinden, zo over het ingetogenkleinebaptisteruim ligt een onverhoopt alshetmaarzijn kan.Waardebusstil voomaamheidwaartoede schilderingin effen op houdt in WeeldeStraatpriemt eentorentjeboven elkanderafgesternde tinten,welkedegebruikelijke dehuizenuit, eenschichtigsprietjevaneentoren, draperieënen heraldischelelies vervangt, dat dedwazevergelijkingmet het schedeblad van ruimschootsbijdraagt. Ook hierover stijgt een sneeuwklokjeoproept.Nergensanderszou verwonderingopterzelfdertijdalsvoldoening.Een mener op letten.Hier trekt het de aandacht.Men anderuitzichtheeftdezezeveneeuwenoudekapel wil wetenwaarhetbij hoorten steltvast,dathet gehad;eendat in nietsverschildevan eentonige, debekoning is vaneenkapelmetvooruitspringend smakelozeveldkapellen,wier stilte de enige portaal.Depuntgevelvandit laatsteis deherhaling aantrekkingwas.ToendepastoorvanWeeldedorp in 't klein van dien der eigenlijkebidplaats.Drie zijn ver afwonendeparochianen vanWeeldeSfaat rondevenstersvormeneendriehoekbovenennaast een eigenpriestergaf, werd, korten tijd geleden deopenstaande deur.Daardoorkomt menin Sint- SintJanskapel kapelaan doordenpasbenoemden Janskapel. Hethemelsblauwportaalis eennisvo1 grondigonderhandengenomen.Hij riepKanunnik rust, voorbereidendop nog gÍoter rust en op nog Lemaireom ze te vergrotenzonderhaarlandelijk groterverrassing.Wilt gij zeondervinden,doedan karakter te schaden.Hij liet architekt Ritzen dezewandelingnaentreedtbinnenin dekapel.Ze komen.Smaakvollealtaarsen preekstoelwerden is nooit leeg al is het middenop den dag. Vol door hem ontwoÍpenen waar geenplaats meer heiligenstaatzein roodengoudenblauw,in paars was,vondhij denodigeruimte om tweemodeme en groen.Ze is omsingelddoordeheiligen,twee biechtstoelenals alkovenin den wand te laten aan twee geplaatstals wachtenin elk der vele schuilgaan.Watschoonwasin deoudekapelwerd vensters.Achter het altaat zijn er, boven de behouden, wat lelijk wasverdween. Zo blevende portaal, valt te en het er niet aan biechtstoelen karaktervolle beeldenvan Sint vijftiende-eeuwse ontkomen. De martelarenen de maagden, JandenDoper,SinteAnna,OnzeLieve Vrouw en zulkeen SinteBrigitta methaarkoe,die waarlijk hetbezien apostelen endeheiligevrouwenspreiden onvermoedepracht ten toon dat de zon ze luit waard zijn, en verdweeneen altaar,dat aan een eerbied met haaÍ goud omkranst. Met theateÍscherm geleek.Modemenoudharmoniëren kleurengeschetter breektze binnenover altaaren hier in de oude trouwe Kempendie verlangend preekgestoelte, over de antiekecommuniebank luistert op denrand van eennieuwentijd. waaÍ op PassieZondag de witte bruidjes neerknieldenengedooptwerdenin dengloedvan Kapelaanenvolk wildenschoonheid in hunkapel hetlicht. De zon glijdt naarhetzuidenterwijl we en hebben ze veÍworven, ten koste van kijken entovertlangsdaarin devlammendie rond opofferingenweliswaardoch ook als borg voor Sint Theodorusopslaanen in de albevan Sint hogeweugde.Die is begonnen toenstukvoorstuk NiklaasPoppelius,martelaarvanGoÍcum,patroon deglasramen kondenbesteldengeplaatst in bijzijn van Weelde.Op een zijwand trillen kleurige van groot en klein, vreugdedie wordt vernieuwd vlekken,juist bovenhet altaar.Het ruikt er naar elkenmorgenwanneerhetaltaarvlamt in hetvuur hyacinthen.Komt die geurvan echtebloemenin der heiligen,elkenavondwanneerin het westen die dezon laat de zon door de rondevenstersvalt waaropMaria dekerk ofvan dewonderbloemen dansenop den wand? Men vraagt zich niet af methetKindjetenzegengereedis.Weelde-Straat, vanrvaardezeheiligen komen.Zijn ze niet al te met zijn juwelige kapel,is 'n voorbeelden een duidelijk verwantaandie van Sint Lutgardiskapel aansporing voor wíe uit denbanvanhetalledaagse enaandezederdoopkapelvanChristusKoninkrijk en smakelozelos wil ter bereikine van echte teAntwerpen?Hebbenzij niet dezelfdestatigheid, schoonheid. innigheiden kleurenfelheid?Maar wat men zich afrraagt is, hoe een schamelKempischdorp aan Dit artikel waseendoom in het oog derbozen.In zulk bezit komt en aanzulk eenhelderbliikenden het tijdschrift: "Natuur- en Stedenschoon" zin voor schoonheid? Een verscheeneenartikeltjeover de St.Janskapel.

1l

Pastoor Tirbbax bouwde dezepastorij in de Koning Abertstraat te Weelde

met blauwensteen,beiden heelkleingeestig envenijnigartike$e.Dit artikeltje de vensterriggels werdovergenomen in deKempenaarvanTumhout materialendie nooit in de Kempen in de middeleeuwengebruiktwerden.Het toemetselen van 2'l rnaarten gaf 't volgende: dervoegengebeurdeopbasisvanzandenniet van Uit Weelde:De kapelvan St.JandeEvangelist. mortel. De electriciteit werd buiten de kapel Dezezeeroudekapel,gelegennevensdengroten geplaatst.De uitbouw van den biechtstoelis op (1857),wasaltijd ongelukkigewijze langsbuitenmerkbaar.Eenste weg,nevenshet gemeentehuis het onderwerp van een zeer bijgewoonde meerwerd de Commissievan Monumenienvoor bedevaart,dendagvan St.Jan(24juni), ofjuister eenvoldongenfeit gesteld.Nochtansgeldthethier kwamen een buitengewoonmooi, oud en zeer stemmig diennacht,wantdemeestebedevaarders gedurendede nacht toe. Uit oorzaakvan den kapelletje.Het gebouwtjebergÍnog enigeshrkken aangroeider bevolking, voomamelijk langsheen van waarde:eenprachtigoud beeldjeder Maagd den weg TumhourTilburg, werd de kapel langs van Ste.Anna,beeldjes van Ste.Brigitta, en St.Jan;eenH.Maagdin eenglazen weerskantenvergÍoot.Het oude karakteris er Ste.Barbare het hoofd van St.Janop een schotel,voor geheeldoor verloren gegaan.Zowel onder kast, constructiefoogpuntals onderdit van uitvoering antipendium.Ook nog een oude communiebank werdengrovefoutenbegaan.De steunstr*kender en zeskoperenkandelaarsLouis XVL" buitenmurenwerdenbedektmetplatenin etemiet,

t2

De Sint-Janskapel en de nieuwe pastorij in Weelde-Straat werden prachtig versierd bij het 25jarig bestaanvan de parochieSint-Jan in 1951.

IJ

zeerbevoegdin zakegodsdienstige schijnen medewerkers, Die herenvanNatuur-en Stedenschoon nieteensdeschildering,nieteensderamenbemerkt kunst, gevraagdaan de kapel van St.Janenige te brengenenonszijneindrukkenmede te hebben.Zij schijnenniet eens te zijn bezoeken binnengeweest! Jatoch;zij zljnerbinnengeweest, te delen.Ziehierwat hij schrijft: in hetSteen-Museum zoalszezoudenbinnengaan een EenjuweelophetuithoekjederKempen:Dekapel vanAntwerpenomkoudwegenbureaucratisch inventarisop te maken:eenbeeldjevan dit, een van S.Jante Weelde anderin eenglazenkast,eenoudecommuniebank, Een paar wekengeledenheeft de Europa-door vande bekendeA.Yoorsde laatstehandgelegdaande ! De hoofdopsteller 6 koperenkandelaars!! enmeteenaandekapelvan S.Janden Kempenaarwerd telefonischopgebelden glasramen, gelukgewenst voor de opnamevan dit flinke (?) Dooper te Weelde Straat. Deze aloude artikel.De manzagin dathij eenfoutbegaanhad devotiekapel,onlangsherstelden vergroot, vanal wie in deKempen en beloofdein het volgendenummervan het verdientdevolleaandacht weekblad"amendehonorable"te doen!Kapelaan -enveelverderook- belangsteltin de kristelijke te zijn, bidplaats dat150nummers kunst.Verrevaneendoodgewone Tubbaxnamaanopvoorwaarde van de Kempenaargratis zoudenworden is dezekapeleenechtkunstjuweel,deste meer uitgedeeldin de Straat.De manhieldwoorden 't merkwaardigdaarhet aangetroffenwordt op het op zondag10april uithoekjeder "verachterlijke"Kempen.De beste onderstaand aÍikel verscheen hebbenWeelde kunstenaars onderdehedendaagse 1932: gevondenom hun medewerking te verlenenaan Te Weelde:De kapel van S.Janeenjuweel der het heiligdomvan den Dooper.Hoogleraar Lemaireontwierpdenbouwdervergroting.Kuper Kempen schilderdemet kleuren,Yoorsmet licht, Ritzen streek onze onzer Daar alle merkwaardigheden Het geldt meubelen. lezersaanbelangen enwe wetendatdefraaiekapel zorgdevoor de belangrijkste 't geen is herstelling volledig nieuwe bouw, ean van Weeldeeen kunstjuweelis van bouwtrant hier haddenwe, over drie weken, een uittreksel eneenvergroting.Watvandeoudekapelbewaard medegedeeld uit eentijdschrift,waarindeaandacht bleef,het koor en enkelebeelden-het enigedat op dezemooiebidplaatsgetrokkenwerd. In dat kon en verdiendebewaardte blijven- heeftniet uittrekselwerd de kapelvan S.Janniet zo zeer onderte doenvoor het oude."Het nieuween het maarveeleerals een oude" dat volgensde Schriftuurdoor den besprokenals bedeplaats, brokje van overblijvendeoude kunst van zotgz meí huisvaderdient samengebrachtte bouwtrant.De kapel heeft noodzakelijke wordenwerkt hier te samentot eenharmonieus veranderingen ondergaan,omdatze, sederthet geheelwaaraanhetcachethelemaalniet ontbreekt. dezerkapelhierbeschrijven oprichtender kapelanie,bestendigvoor de Al debijzonderheden gaatbovenhet bestek maar opsommen gelovigendienstdoetalskerk,ener degoddelijke of enkel indrukdien Zij moestdus vandit artikel.Slechtsdenalgemenen dienstenregelmatiggeschieden. die voldoen aan de noodwendighedenener dekapelonsliet nademenigwldigebezoeken meedelen. haar willen we hier we brachten noodzakelijk parochiekerk,en er moesten veranderingenaan toegebrachtworden om te Watmenvanmeetafbij heteeÍstebezoekaanvoelt op venassend sterkewijze is dat dezekapeleen vandeneredienst. voldoenaande behoeften opvattingvankerkkunst. kindis vankem-gezonde artikelwerddaaropniet gelet, Dezekapel is een bidplaats,geenbouwkundig In het aangehaald en de schrijver,door zijn "antikaire"bril de monument,geenmuseum.Een bidplaatste zijn, veranderingbeschouwende,eenwel geschikteruimtete biedenvoor hetprivaat aangebrachte beoordeeltze strijdendtegende oudekunst,en zowelalsvoor hetpubliekgebed,is deallereerste eisdienmeneenkerk stellen bijgevolg verkeerd.Vermitser in verschillende enallervoornaamste en gesproken werdenzij kan.Hieruitvolgt van zelfsdat de allereerste dagbladen overS.Janskapel van kristen kunstenaar taak den allervoomaamste in stelt dus de aandachttrekt van alwie belang godsdienstige kunsthebbenwij aaneen onzer die eenkerk te bouwen-of te vergroten-heeft,is

gordijnen.Maar die kamer,menvoelt te zorgendat die kerk aandien eis beantwoordt, neergelaten d.w.z.eengeschikteplaatsvormt tot het gebed. het, is geengewoneburgerskamer.'t Is de kamer Indienhet waaris dat de kristenkunstenaars -de van God onder de mensen.Moest de gordijn grootstenonderhen tenminste-begeestering opgetrokkenworden,menvoelthet,menzoustaan gevoeldhebbenvoor hun taak, evenwaar is het van aanschijntot aanschijnvoor hem.Tochkan dat die begeesteringmenigeenonderhen op een men het niet wensen dat ze zol opgefiokken vals spoorheeftgebÍacht,in dezenzin datze den worden.Menweestdathetlicht te sterkzouzijn. allereersteneis ener kerk vergetenhebbenen Zo is hetgoed.Men is overhrigddathij kort bij u bouwkundigemonumentenen museaoprichtten is met zijn hart engij kort bij hemendatis genoeg in plaatsvan doelmatigebidplaatsen. Heerlijke omthuistezijn in zijn huis,ommethemte sprekan, ruimtenmaaktenzemaargeenruimtenomheerlijk heel innig, heelvertrouwelijk.Men bidt zonder inspanning, zondervermoeienis. Als menheengaat te bidden. heeftmen gedronkenaaneenlavendewaterbron. En zo'n ruimteom heerlijkte biddenis de kapel Bij het buiten tredenwordt men verrastdoor den van S.Jan.Alles is er zo eenvoudig!Geenfusees moederlijken blik waarmeede moederGodsvan gevel, waar twee serahjnenhaar in vanlijnennaaromhoog,geenlanenvanpijlersnaar uit den U gadegeslagenheeft deverten;zakendie goedzijn om dengelovigete vemrkking aanschouwen, pÍamente kijken naar omhoog,naar voor, naar tijdensuw gebed.Ge doetde deurtoe.De tekst achter;te wandelenlinks enrechts,maarniet om van den oudenVondel,die er boven staatlangs Een denkant van het portaalvertolkt op meesterlijke eenaltijd lastiggebedte vergemakkelijken. korte,lage,eerdeÍbrederuimtemetenkelesimpele wijze uw indruk: vierkantenpilaarkes.Maar deverborgenGod,die Hier bloeitdeboomdesLevendag aandag, in deheerlijkeruimtensnogmeerverborgenwordt, Hierrustdezielvan't tijdelebejag. lult dezekapel. Ge vindt Hem zodrage de deur Hier antwoordtGod op zuchtenen gebeden. Alles wat uw oogontrnoet,helptu om opensteekt. die hemniet te verliezen.Is uw geloofnietgeoefend Het is mogelijkdatpedantekunstlieftebbers, genoegomhemaanstonds wezenlijktegenwoordig gewoonzijn enkel om kunst te zoeken,de stille te weten achterde twee wachthoudende engelen maar echtekunst van dezekapel niet wetente Kristusvan vindenente waarderen.Dochdie herengedenken vanhettabemakeldeurtje, dezegenden Yoorsjuist er bovenin hetraamnodigtu geknield dat dezekapelniet weÍd opgevatals eenmuseum maartot eenwelgeschikte zijn zegen te ontvangen.Hebt ge weinig voor kunst-bezoekers ondervindingvan het inwendiggebed-het enig bidplaatsvoor de bravemensenvan Weelde,die volmaakte-de heiligste der Maagdennaastden er komenom te bidden,ener gaarnekomenomdat Kristusin hetraamleerthetu doorhaarvoorbeeld. haar kunst voelen, hen daarin helpt ". (Pater Belet uw bezwaardgewetenhet vertrouwelijk LucianusCeyssens O.F.M.) Doperwijst uitstoÍtenvanuw hart,deboetvaardige u het Lam Godsaandat de zondenwegneemt,en Op 5 april zou zijne Doorl. Hoogw. Mgr. Van de kerk van Poppelconsacreren. Magdalenamet haar berouwvol gezicht en haar Cauwenbergh dekapel balsemkruikherinnertu aan haar genadige Mgr. liet wetendathij bij die gelegenheid in hethuisvan Simon.Hebtgeslechte van St.Janzou komenbezichtigen.Monseigneurbejegening gewoontenvananderekerkenmeegebracht, wordt die de woegerekapel gezienhad met haarpover gebekoordomrondte kijken ente gaanwandelen, mobilair stondbij het intredenals aan de grond heilige genageld:"Hier zijn wonderengebeurd",zegde uit iederraamverdietstu eenbeschouwende die hem vergezelde. datge evenalshij nog steedszijt in het zoetehuis hij tot E.H.Kan.Sempels, van God. Ja.zoet is dat huis! Het malselicht dat "Vroegerwas er niets en nu is er alles". door en naastdie heiligen de kapel binnenkomt; Monseigneursprakzijn volle telredenheiduit over devolle effenkleurenvan Kupervorrneneenstil - glasramen,schildering,kruisweg,enz.Ten slotte plechtigeatmosfeerdie doet denkenaan rustige zeide Monseigneurnog dit: "Hier moet de der gelovigenniet het minst kamer vol zonnelichtgetemperddoor de zieleschoonheid

15

de kortstedageneenplan te ontvangenmet de eventuelegrensscheiding. Fier als nooit een en uiterst verheugdkeerdede kapelaanterug naar Weelde!Wat kosttehet hem echtermoeitehet blijde nieuwste moetenbegravenhoudenin zijn binnenste.Enkel eenpaarverhouwbarevrienden werdenop dehoogtegebracht. Vanaf28februari was kapelaanTubbaxdesservitor.Het staatnu eenmaalvast dat de kapel niets bekomenkon zonderstrijdenlijden.ZegtdeH.Gregorius ergens niet: dat niemandgekroondwordt zonderdat de strijd hem ertoewaardigheeft gemaakt?De hechtstefundamentenvan schonezaken zijn gecementeerd r933 en moetengecementeerd doorhet Jubeljaarvoor de Heilige Kerk! 't Zou ook een lijden.Als eenplotsedonderslag bij helderschoon jaar van jubel wordenvoor de St.Janskapel.zomerweder kwamer onverwachts op 7 maartbij O.L.Heeriswonderbaar in zijnvoorzienigheid. Zijn kapelaanTubbax'n schrijventoe van Z.E.Heer wegenzijn ondoorgrondelijk. Pastoor Jansens van Deken Raeymakers:"Volgens mij moet U de deSt.Michielskerk wassindsenigewekenlijdend nieuwe pastoorvan Weeldezijn. De mensen aaneenzenuwziekte: in hoogsten verlangenhetvurig,deStraatzal spijthebben,maar "Neurasthenie graaden begin van geestesverwarring". Zijn u blijft tochhunpastoorendekapelaanblijft onder ziekelijketoestandbelettehem meeren meer uw besfuur.Moestu dat verlangen,zou ik er op geregeldden parochialendienstuit te oefenen, aandringendat de kapelaanop de pastorijwonen maardekapelanie stilaanwerd er gefluisterdvan zijn ontslagname zou.Datis detailregeling, blijft en eventueleoppensioenstelling. Op 21 februari lijk ze nu is, meerrechtenzal ze niet bekomen, toog hij naar Antwerpen naar de provinciale denkik. Ik heboverallesgoednagedacht, ik heb voorpensioenen, commissie ennahetgebruikelijk mijn zienswijzete Mechelenmeegedeeld. Als u onderzoekwerd hem officieuszijn pensioen voelt voor hetpastoorschap te Weelde,vraaghet toegekend.Op 28 februari betekendehet aanstonds, U moogtzeggendat U vraagtop mijn aartsbisdomhem officieel dat zijn ontslag herhaaldelijkaandringenen ik benwel zekervan tenminstezedelijkzekeC'. aangenomen was,hetpensioentoegekend en dat uw benoeming, kapelaan Tubbaxvoor deninterimalsdesservitor was aangesteld. Reedsop 7 februariechterwas Dit zo hartelijkenvertrouwelijkschrijvenbracht kapelaanTubbaxnaar Mechelengeweest.Het eenpijnlijke situatiemede.Zoietskon kapelaan Zijn kapel,zijn mensen ogenblikscheengekomenom eendecisieven stap Tubbaxniet aannemen! te doenvoor de ontvoogdingder kapel.Op 12 welke hij zo lief had, verlaten?En zijn werk september 1928 had Monseigneur Van onvoltooidin densteekmoetenlaten!Dat mocht Cauwenbergh immersgezegd:"dat, moestooit niet,datkonniet!Enkelgehoorzaamheid konhem pastoorJansensuit Weeldevertrekken,er een er toeverplichten. 's Anderendaags 8 maartsnelde klaren toestandte Weeldezou gebrachtworden". hij naarMechelen,bezochtachtereenvolgens Mgr. Dit indachtigzijndebeldekapelaanTubbaxaanbij VanCauwenbergh enMgr. Jansen, Zijne Eminentie Mgr. VanCauwenbergh. Ja,Mgr. waszijn belofte was tegen de door Mgr. Van Cauwenbergh niet vergeten.Hij zou, zodrade ontslagnamevan vooÍgestelde regelingomdathij bangwasdat de PastoorJansens defrnitiefzol zijn,Zijne Eminentie zelfstandigekapelaniede Moederkerkzou voorstellenin de St.Janskapelanie toe te laten: ovewleugelen;dat indien kapelaanTubbaxde Huwelijkenenbegrafenissen . Z.E.zouer zekerin plaatsvanpastoorvan Groot-Weeldevroeghij ze toestemmen, 't waszijn volle overtuiging,maar wellicht zou bekomenmaardat hij er niet toe tenslottemoestZij tochbeslissenendaarommoest gedwongenzou worden.De kapelaanpakteuit allesnogstilgehouden worden.Mgr.verlangdein metal zijn bezwaren, al zijn opwerpingen, al zijn ondeÍdoenvooÍ de schoonheidder kapel". Monseigneur verlietde kapelhoogsttevredenen metwoordenvanbemoediging voordenkapelaan enzijn werk.Aangekocht werdvoor deprocessie de vlag van den Eucharistischen Kruistocht, ontworpenenvervaardigddoordeE.E.Zusters van het H.Graf van Tumhoutvoor 2000 frank. De stoelverpachting op 1l september bracht15.685 frank op. In 1932 werden er 46.000 H.H.Communiën uitgereikt.We warenietwat achteruitgegaan. God geve dat 1933onder dit opzichtbeterworde.

gordijnen.Maardiekamer,menvoelt te zorgendat die kerk aandien eis beantwoordt, neergelaten 't Is de kamer d.w.z.eengeschikteplaatsvormt tot het gebed. het,is geengewoneburgerskamer. van God onder mensen. Moest de dè gordijn Indienhet waaris dat de kristenkunstenaars -de gÍootstenonderhen tenminste-begeestering opgetrokkenworden,menvoelthet,menzoustaan gevoeldhebbenvoor hun taak,evenwaaris het van aanschijntot aanschijnvoor hem.Tochkan menigeenonderhenop een men het niet wensen dat ze zott opgetrokken dat die begeestering valsspoorheeftgebracht, in dezenzin datzeden worden.Men weestdathetlicht te sterkzouzijn. allereersteneis ener kerk vergetenhebbenen Zo is hetgoed.Men is overtuigddathij kort bij u bouwkundigemonumenten en museaoprichtten is metzijn hartengij kortbij hemendatis genoeg in plaatsvan doelmatigebidplaatsen. Heerlijke omthuistezijn in zijn huis,ommethemtespreken, ruimtenmaakenzemaargeenruimtenomheerlijk heel innig, heel vertrouwelijk.Men bidt zonder Als menheengaat inspanning, zondervermoeienis. te bidden. heeftmengedronken aaneenlavendewaterbron. En zo'n ruimteom heerlijkte biddenis de kapel Bij hetbuitentredenwordt menverrastdoorden blik waarmeede moederGodsvan van S.Jan.Alles is er zo eenvoudig!Geenfusees moederlijken vanlijnen naaromhoog,geenlanenvanpijlersnaar uit den gevel, waar twee serafrjnenhaar in U gadegeslagenheeft deverten;zakendie goedzijn om dengelovigete vemrkkingaanschouwen, pramente kijken naaromhoog,naarvoor, naar tijdensuw gebed.Ge doetde deurtoe. De tekst achter;te wandelenlinks enrechts,maarniet om van den oudenVondel,die er bovenstaatlangs Een denkantvan het portaalveÍtolktop meesterlijke eenaltijd lastiggebedte vergemakkelijken. korte,lage,eerderbrederuimtemetenkelesimpele wijzeuw indruk: pilaarkes. vierkanten Maardeverborgen God,die HierbloeitdeboomdesLevendag aandag, in deheerlijkeruimtensnogmeerverborgenwordt, Hierrustdezielvan't tijdelebejag. vult dezekapel.Ge vindt Hem zodrage de deur Hier antwoordtGod op zuchtenen gebeden. Alleswatuw oogontrnoet,helptu om opensteekt. die hemniet te verliezen.Is uw geloofniet geoefend Het is mogelijkdatpedantekunstlieftebbers, genoegomhemaanstonds wezenlijktegenwoordig gewoonzijn enkelom kunstte zoeken,de stille te wetenachterde tweewachthoudende engelen maar echtekunst van dezekapel niet weten te Dochdieherengedenken Kristusvar vindenente waarderen. vanhettabemakeldeurtje, dezegenden Yoorsjuister bovenin hetraamnodigtu geknield datdezekapelnietwerdopgevatalseenmuseum maartot eenwelgeschikte zijn zegen te ontvangen.Hebt ge weinig voor kunst-bezoekers ondervindingvan het inwendiggebed-het enig bidplaatsvoor de bravemensenvan Weelde,die volmaakte-de heiligsteder Maagdennaastden er komenomte bidden,ener gaarnekomenomdat Kristusin hetraamleerthetu doorhaarvoorbeeld. haarkunst voelen,hen daarinhelpt ". (Pater Belet uw bezwaardgewetenhet vertrouwelijk LucianusCeyssens O.F.M.) Doperwijst uitstortenvanuw hart,deboetvaardige en Op 5 april zoluzijne Doorl. Hoogw.Mgr. Van u hetLam Godsaandatdezondenwegneemt, gezicht met haar en haar Cauwenbergh de kerk van Poppelconsacreren. Magdalena berouwvol dekapel balsemkruikherinnert u aan haar genadige Mgr.liet wetendathij bij diegelegenheid Monseigneur in hethuisvanSimon.Hebtgeslechte vanSt.Janzoukomenbezichtigen. bejegening gewoontenvananderekerkenmeegebracht, wordt die de vroegerekapelgezienhadmet haarpover gebekoordom rondte kijken ente gaanwandelen, mobilairstondbij het intredenals aande grond heilige genageld:"Hier zijn wonderengebeurd",zegde uit iederraamverdietst u eenbeschouwende die hem vergezelde. datgeevenalshUnogsteedszït in hetzoetehuis hij tot E.H.Kan.Sempels, "Vroeger was er niets en nu is er alles". van God.Ja.zoetis dathuis! Het malselicht dat sprakzijnvolletewedenheid uit over door en naastdie heiligende kapelbinnenkomt; Monseigneur schildering,kruisweg,enz.Tenslotte devolle effenkleurenvanKupervormeneenstil - glasramen, plechtigeatmosfeerdie doet denkenaan rustige zeideMonseigneurnog dit: "Hier moet de der gelovigenniet het minst kamer vol zonnelichtgetemperddoor de zieleschoonheid

15

de kortste dageneen plan te ontvangenmet de eventuelegrensscheiding. Fier als nooit een en uiterst verheugdkeerdede kapelaanterug naar Weelde!Wat kosttehet hem echtermoeitehet blijde nieuwste moetenbegravenhoudenin zijn binnenste. Enkeleenpaarverhouwbare vrienden werdenop de hoogtegebracht.Vanaf28 februari was kapelaanTubbaxdesservitor.Het staatnu eenmaalvast dat de kapel niets bekomenkon zonderstrijdenlijden.ZegtdeH.Gregorius ergens niet: dat niemandgekroondwordt zonderdat de strijd hem ertoewaardigheeft gemaakt?De hechtstefundamentenvan schonezaken zijn gecementeerd en moetengecementeerd 1933 door het bij helderschoon Jubeljaarvoor de Heilige Kerk! 't Zou ook een lijden.Als eenplotsedonderslag jaar van jubel wordenvoor de St.Janskapel.zomerwederkwam er onverwachtsop 7 mnrtbrj O.L.Heeriswonderbaar in zijnvoorzienigheid. Zijn kapelaanTubbax'n schrijventoe van Z.E.Heer wegenzijn ondoorgrondelijk. Pastoor van Deken Raeymakers:"Volgensmij moet U de Jansens deSt.Michielskerk wassindsenigewekenlijdend nieuwepastoorvan Weeldezijn. De mensen aaneeí zentwziekte:"Neurastheniein hoogsten verlangenhetwrig, deStraatzal spijthebben,maar graaden begin van geestesveÍwarring". Zijn u blijft tochhunpastoorendekapelaan blijft onder ziekelijke toestandbelettehem meer en meeÍ uw bestuur.Moest u dat verlangen,zou ik er op geregeldden parochialendienstuit te oefenen, aandringendat de kapelaanop de pastorij wonen maardekapelanie blijft stilaanwerd er gefluisterdvan zijn ontslagname zou.Dat is detailregeling, en eventueleoppensioenstelling. Op 21 februari lijk ze nu is, meerrechtenzal ze niet bekomen, ik heb toog hij naar Antwerpen naar de provinciale denkik. Ik heboverallesgoednagedacht, Als u commissie voorpensioenen, ennahetgebruikelijk mijn zienswijzete Mechelenmeegedeeld. te Weelde,vraaghet onderzoekwerd hem officieuszijn pensioen voelt voor het pastoorschap U moogtzeggendatU vraagtop mijn toegekend.Op 28 februari betekendehet aanstonds, aartsbisdomhem officieel dat zijn ontslag herhaaldelijk aandringen en ik benwel zekervan aangenomen tenminstezedelijkzeker". was,het pensioentoegekenden dat uw benoeming, kapelaan Tubbaxvoor deninterimalsdesservitor Reedsop 7 februariechterwas Dit zo hartelijken vertrouwelijkschrijvenbracht was aangesteld. kapelaanTubbaxnaar Mechelengeweest.Het eenpijnlijke situatiemede.Zoietskon kapelaan ogenblikscheengekomenom eendecisieven stap Tubbaxniet aannemen! Zijn kapel,zijn mensen te doenvoor de ontvoogdingder kapel.Op 12 welke hij zo lief had, verlaten?En zijn werk september 1928 had Monseigneur Van onvoltooidin densteekmoetenlaten!Dat mocht immersgezegd:"dat, moestooit niet,datkonniet!Enkelgehoorzaamheid konhem Cauwenbergh pastoorJansensuit Weeldevertrekken,er een er toeverplichten. 's Anderendaags 8 maartsnelde klarentoestand te Weeldezou gebrachtworden". hij naarMechelen,bezochtachtereenvolgens Mgr. Dit indachtigzijndebeldekapelaanTubbaxaanbij VanCauwenbergh enMgr. Jansen, ZijneEminentie Mgr.VanCauwenbergh. Ja,Mgr.waszijn belofte was tegen de door Mgr. Van Cauwenbergh niet vergeten.Hij zou, zodrade ontslagname van voorgestelde regelingomdathij bangwasdat de PastoorJansens deÍtnitiefzouzljn,Zijne Eminentie zelfstandigekapelaniede Moederkerkzou toe te laten: overvleugelen;dat indien kapelaanTubbaxde voorstellenin de St.Janskapelanie Huwelijkenenbegrafenissen. Z.E.zouer zekerin plaatsvanpastoorvanGroot-Weelde vroeghij ze 't was zijn volle overtuiging,maar wellicht zou bekomenmaar dat hij er niet toe toestemmen, tenslottemoestZij tochbeslissen endaarommoest gedwongenzou worden.De kapelaanpakteuit al zijn opwerpingen, allesnogstilgehouden worden.Mgr.verlangdein metal zijn bezwaren, al zijn onderdoenvoor de schoonheidder kapel". Monseigneur verlietde kapelhoogsttevredenen metwoordenvanbemoediging voordenkapelaan enzijn werk.Aangekocht werdvoor deprocessie de vlag van den Eucharistischen Kruistocht, van ontworpen envewaardigd doordeE.E.Zusters het H.Graf van Turnhoutvoor 2000 frank. De stoelverpachting op l1 september bracht15.685 frank op. In 1932 werden er 46.000 H.H.Communiën uitgereikt.We warenietwat achteruitgegaan. God geve dat 1933onderdit opzichtbeterworde.

16

HH.Communiën,reeds lang de "Kerk" overvleugelde. Zij bodentevenseenverzoekschrift aanvragendede oprichtingenertweedeparochie often minstevan eenzelfstandigekapelanienaar het voorbeeld van Arendonk St.Jozef.Dit verzoekschrift,aartZ.E.geicht was ondertekend door de vier herenhogervermeld,alsmededoor Karel Bols, Dr.A.VanBaelen.De Z.E.H.Deken nam gewetensvolnota van alles en beloofdehen ten slottezijn volle steun:"Als het van mij zal aflrangenzult u voldoeningbekomen".Met verwachtingwerderuitgeziennaatwat spannende komenofgebeurenzou!KapelaanTubbaxontving eindefijk op dinsdag2l mant een schrijvenvan "Geliefmij woensdage.k. Mgr.VanCauwenbergh: tussen10 en 12 te komensprekenin 't bisdom. Weesgerust:er is geenspraakvan u als pastoor". Dit laatstebedoeldenatuurlijk pastoorvan Dit schrijven, hoebondigook,wastoch St.Michiel. geruststellend, menzou tochniet iemandin zulke roepenen met ledige handen omstandigheden 22 mazlrt, huiswaartszenden.'s Anderendaags, Zouheteenbeslissende derdereisnaarMechelen. reis zijn? BU Mgr. aangelandzegdedeze:Zljne Eminentieis van gedachtveranderd;in 't vervolg zijn in de St.Janskapel de inzegeningen van Op woensdag15maart:vertrekvan oud-pastoor huwelijken en de begrafenissentoegelaten.Ook naarhetbegijnhofvanTumhout.Hier dient de Bond van het H.Hart zou zelfstandigworden. Jansens gezegddatde ziekelijketoestandwaaronderhij te Het onderhoudwas kort en bondig, maar 't was Weeldealtijd in min ofmeerderemateheeftgeleefd de volle zelfstandigheidvoor de kapelanie, -vele zaken en moeilijkhedenmet de kapel voortaanzelfbestuur!Op zelfde dag en uur werd enigszins verklaren en in een voor hem E.H.LeopoldBouwen,pastooÍte Suerbemde, verontschuldigend daglichtstellen.Dankbaardient benoemdtot pastoorte WeeldeSt.Michiel. In aan hem teruggedacht,aan hem die ten slotte vreugdevollefeeststemmingkeerde"pastoorke" Godesinstrumentis geweesten, allesingezien, TubbaxterugnaarWeelde.Het overgrotedeelvan ontzaglijkveel gedaanheeftvoor deontvoogding de bevolking van WeeldeStraatvermoeddeniets derStraat,zonderhetwellichtte willen of te weten. van wat er gebeurdwas. Als een strooivuur,zo hetblijde nieuwsalseen Op donderdag16 mazrt trok een delegatienaar vlug ging 's anderendaags overde Straat.Natuurlijk WeeldeStatie.De Zeer E.H.Dekenzot ze hemelsefeestverrassing jubelende feeststemÍning. ontvangenten huize van den Z.E.H.Kolen. algemenebevlaggingen Hoorden bij die delegatie:Laurent Swaan, BurgemeesteÍDries, Henri Van Heesen Meester 22 mazrt1933blijft eenhistorischedatumvoor Opgerichtsinds1200enmisschien Van Beek.Ook de Z.E.HeerKolen bleefbij het Weelde-St.Jan. eindelijk na onderhoudtegenwoordig.Volgensdezeseigen vroeger,bekwamde St.Janskapel, getuigenisweerdende afgevaardigden van de zoveel eeuwenhaar eigen zelfstandigheiden StÍaat zich dapper, bÍachten doorslaande volledigerechten!Nogwel is het geenerkende argumentonaan,bewezeno.a.zwart op wit datde parochie,maarde titel doet er niets toe, en zelfs endoor moesthet ooit eenofficiële parochieworden,dan kapel,endoorligging,endoorbewoners, godsdienstige instellingenenverenigingenendoor zou er detoestandin nietsmedeveranderen.God argnmenten, verdedigdede zaak,zijn zaaken die der kapelaniemet hart en ziel en kon terug naar WeeldereizenmetdebeloftedertweeMonsignori dat ze bij Zijne Eminentie nog eens zouden aandringentot voldoeningvan de Straat.Het ogenblikscheengekomen,nu of nooit om alle in 't werk troevenuit te spelenenanderepersonen te brengen.NotarisDe Boungneschreefop 13 maaÍ eenwaÍm enmeesterlijkpleidooinaarMgr. Jansen.De Heer LaurentSwaan-immer bereid wanneerhet eÍ om ging de kapel vooruit te brengen-ging KannunnikDessain,Secretarisvan Z.Eminentiete Mechelenspreken.Dezegaf den raadmeteenpaarandereprincipaleneenaudiëntie aantevragenbij Zijne Eminentie!'t Schrijvenwerd getekenddoorLaurentSwaan,doorBurgemeester Dries en Hendrik Van Hees, deken van de boerengilde.SecretarisLeclef antwoorddeper ommegaande ïsrug datZljne Eminentiede ganse week belet was, maaÍ dat die heren verzocht werdenhun desideratabekendte makenaanden Z.Eerw. Heer Deken van Tumhout. Deze zou verwittigd worden en tevensverzochtvan alles nota te nemenen oveÍ te zendennaarMechelen. Totnog toe daagdeer bitterweiniglicht op!

1t

wezeinnig gedanktomdatHij, die allestochten slottein handenheeft,dezakenvoor de kapelzo voorspoedigheeftwetente schikken.Totblijvende jegensHem zijn de inwonersder dankbaarheid Straatverplicht.Huldedientook gebrachtaande bekende en"onbekende" soldaten diezo trouwen voortdurend kapelaanTubbaxhebbenbijgestaan tijdensdejarenderontvoogdingder kapel.Gans het werk voor en rond de kapelgedurende de 5 voorbijejarenwerdgedragen doordeliefdeende liefdeoverwintallestenslotte!

vertek 2 ure". De kasseistenen droegen hakenkruisen, de doorde paardente volgenweg met verft ijlen aangetoond, caricaturên gezonden aan Deken Raeymakers& PastoorBouwen. Natuurlijk: geweldigeopschudding.Nuchter beschouwddeedzich de toestandaldusvoor: de "Kerksen"wilden niet meedoenaande inhaling vanhunpastoor;de"Straatsen" wildendeftighun plicht doen!Moestdit zijn doorgegaan dan was hetzekerdater's avondsduchtigzougebatailleerd worden,daarbijwarendeStraatsen enigszins boos om de oneer"hun pastooi' aangedaan! En voor AanstellingvanZ.E.H.Pastoor deKerksenstondhetvastdatE.H.Tubbax Bouwen oorzaak MonseigneurJansen,DekenRaeymakersen wasdatergeenplechtigeinhalingmochtgebeuren ! pastoorBouwenzelf haddengeoordeeld dat het Tenonrechtenochtans ! bestware, ingeziende omstandigheden geen plechtigeinhalingte doenplaatsgrijpen.De OpadviesvanEE.HH.Bouwen enTubbax,omalle canonieke aanstelling zouin deSt.Michielskerk op moeilijkheden weg te cijferen, besloot plechtigewijze gebeurenen daarnaeen kleine Z.E.H.Dekenvan Turnhoutdat een private receptieplaatshebbenop de pastorie.Zo waren aanstelling zouplaatshebbenin de St.Pieterskerk de ordersgegevenaan desservitorTubbax.De te Tumhout.Wanneerdit bekendwerd gemaakt parochianen vande"Kerk" warenechterhierover begonnen velemisleidemensender "Kerk" in te niettevreden. Menwilde-men:datis eenpaarman zien datze denbal lelijk haddenmisgeslagen. 's die zich aanhet hoofdder ontevredenen hadden Avondskwam PastoorBouwenals "aangestelde gesteldmenwildemetallemiddelenzelfsmetniet pastoor"naarWeelde,en -alhoeweltoenallesin prijzenswaardigeE.H.Tubbax ertoedwingeneen de kerk in orde was voor plechtiglof en "Te plechtigefeestelijkeinhalingtoete latentegende p"uI1"- ginghrj rechtstreeks naardepastorij.Hij gegeven instructies vanBisdom,DekenenPastoor kwam dien avondniet meerbuiten. 't Washet in! Zondernieuweinstructieskon hii dit niet droevigeindevan eendroevegeschiedenis. Heel toelaten. diezaakder aanstelling wastenslotteeenlaatste uiting van tegenkanting tegenoverde kapel,een In zijn onderhoudmet PastoorBouwenhield er bier- en verfoffensief, eenlaatstegelegenheid tot dezeaar'dat de instructiesvan bisdomzouden uitbarstingvan eenlangverzwegenwrok. Al zo gevolgdworden;maarom toch ietstoete geven, dikwijls haddekapelstormengetrotseerd, steeds werd er beslotendat ruiterste paardtot aande kwamzedie stormendoor,glansrijkerensteviger grensder parochieden nieuwenherderzouden dante voren.Heelkenschetsend is hetvolgende. tegemoetgaanen hem dan ietwatfeestelijknaar de Kerk brengen.De Kerksenwarendaarweder Tegenoverde kapel alover de keienhaddende niettevreden over.Zelfsmetheelveelmoeitekon "heldenvandeduisternis"metwitteverfeenpijl er eenautobekomenwordenvoorhetafhalenvan wijzende naar de kapel- geschilderdmet Z.E.H.Bouwen. DeWijkmeesters derBoerengilde onderschrift:Prime!- De "schilders"die dezen gingenhuisvoorhuisderuitersaanzeggen, schier heldentoervoortbrachten zullener wellichtnietaan overalbotstenzeop eenweigeringaande"Kerk". gedachthebbendat ze zelfsin pikdonkerennacht In de "Straat" echter beloofde elk zijn zulk eenlichtendewaarheidneerschreven: '!rime". medewerking. Zo kwam de dag der aanstelling: Waarlijkdekapelhad'!rime" behaald. Zehadjuen donderdag6 april. Er was gedurendede nacht lang geworsteld, ze had nu overwonnenop heel dappergewerkt.GansWeeldedoorhingener een delijn! Het is hoostenddat"harevijanden"plechtig dertigtalaffichentegenE.H.Tubbax:"Heden die"prime"toekenden: deprimederontvoogding; namiddaggrotepaardenwedstrijd: Prijs Toebak; de prime der zelfstandighe id. De kapel

l8

Van links naar rechts:PasPastoorTirbbaxtijdens de klokkenwijding in Weelde-St.-Michiel. toor L.Heymans,MonseigneurDe Smedten PastoorThbbax.

"geprimeerd" door haar verbitterdste tegenstandeÍs. Schonerhulde kon men haar niet geven.We mogen dit artikel niet sluiten zonder eenoprechtehuldete brengenaanPastoorBouwen die vanaf de eerstedagentorenhoogverheven vanaf den stondbovenal die kleingeestigheid; beginneeen klare lijn trok tussen"Kerk" en "Straat"envan eerstafeen warmhart dekapelen "haarpastoor"toedroeg.Door het veroverenvan hare zelfstandigheidzou dan 1933heel wat gebeuÍenissenaanbrengen, in zichzelfwel kleine gebeurtenissen, maar die toch mogen worden aangestipt. 2 april:eerstelijkdienstin dekapel:nl. vanTheresia MaÍina Maria VanRaak,dochtertjevan Hendrik enElisabeth Bols.Geboren op31maart1933stierf het kleintjeop 2 april.Zo kreeg"onzeparochie" vanafdenbeginneharen"engelbewaardet''. 19 april: Eerstehuwelijk: inzegeningvan het huwelijk van Jan MattheusBax, zoon van Jan BaptistBaxenwijlen CatharinaVanGilsmetLucia MariaDymphnaSels,dochtervanAugustSelsen Anna Maria Dierckx.Als getuigenfungeerden: PetrusBax enJuliusSels. 23 augustus:EerstePlechtigeEremisvan Pater Clé en Clé,Scheutist, zoonvanwijlen Pharamond vanJosephina VanKerkhoven.'t Waswaarlijk een "ere" mis. De kapelwas op haarfeestelijkste.De Neomist werd aan het altaar bijgestaandoor

E.H.Joz.Van Kerkhoven:Sacerdos Assistens; (Wilrijk) als diaken;PastooÍ E.H.Joz.Segers (St.Michiel) Bouwen alssubdiaken. Als cantores: Z.E.HeerKan.Stouten,bestuurderCollege (RavelsEel). Dolheimen Z.E.H.Voordeckers Pater Snels (Ravels). Ceremoniemeester: Turibenarius:Aug.Bax(Seminarist)metstudenten als overigemisdienaars. De liturgischezangen werdenkeuriguitgevoerddoorhet St.Janskoor en de studentenonderleiding van MeesterVanBeek en PaterSels(H.Geest). De geburenhaddende Straatfeestelijk versierd; in stoetwerdnadeplechtigeMis deEerw.Neomist naar huis gebrachtwaar hij nogmaalszijn priesterzegen gafaandemenigteen...aandeShaat. Onderhet feesfnaalonderlijndepastoorTubbax het feit dat eeuwende kapel had gewachtom te kunnenbelevenhet feestelijkgebeurenener plechtigeEersteEremis.MochtennogveleHeilige roepingenen menigpriesterfeest haartot luister en roem shekken.Op 2 septemberverscheenin hetweekblad"OnsLand"vandehandvandeeilaas te vroeg gestorvenMaurits Vermeulen,volgend artikel: Wat kunnen750 mensenen eenpastoor? Op denwegvanTumhoutnaarTilburg,langsdeze zijde van de grens.Eenplekjein de groteheide: enkele huizen langs de grote baan en in het

19

bebouwdeland;mensendie levenen sparenvan Kruisweg niet kan voldoen. Mag bij het eerste grond: bezoek die mengeling van verschillende de vruchtbaarheid van hard belabeurden Weelde-St.Jan. In dat plaatsjestaateen klein kunstwerken,na rap rondkijken, een beetje kerkskeweggedokentussende huizenen achter verbijsteren,dan komt gauw weer door het hemelse boompjes.Het torentjesteektnauwelijksboven licht, die atmosfeervan heiligheidover u, die elke de huizen uit. Dit kerkje is een schrijn van kerk hebbenmoest.Alle pastoorsvan Vlaanderen schoonheid. Over6 jaar bestondin Weelde-St.Janmogen te radeen ter inspiratie gaannaar het kerkje eenvan de schoonstekerkskes eenoudekapel,waar,tengerievevandemensen, van Weelde-St.Jan, demis werdgelezen. Maardekapelwerdte klein. in het land. De mensenhebbener het werkdadig En de huidigepastoor,te dientijde onderpastoor geloof; de pastoorbouwt gelijk koning David en in Weelde-Dorp,robustusaedificatorcoram Salomon en de pastoorsmeidschildert prachtige Domino,werdals kapelaanaangeduid; de kapel altaarkaarsen. moestvergÍoot;hij ging bij kanunnikLemairete rade,die deplannenvoor devergrotingbezorgde. Plan van koperbedekking:wanneerKan. Lemaire Het geloofin Vlaanderenis geenszins dood;ten in 1921 zijn plan der vergroting indiende dan had bewijze:Weelde-St.Jan bestaatuit 150gezinnen E.H.Tubbax de opwerping gemaakt dat al die met 750 zielen;op 6 jaar tijd gavenze 300.000 ontworpen puntgeveltjes waterzuigers zouden frank: u leestgoed:driehonderdduizendfrank: worden en de vele zinken goten bronnen van dezemensen hebbenwerkelijkhunkerkgebouwd; lekkage.Kan. Lemairecertifieerdedat dit niet zijn enalsofditnietvolstond,hebbenzenogdeschone zou! Eilaas we ondervondenhet maar al te vlug! kapel van Weelde-Statiehelpenbouwen.Hun Kost wat kost moester eenoplossingop gevonden kerkjeis eanparel;eenvoorbeeldvooral dekerken worden. Bouwmeester Ritzen sprong bij en vanVlaanderen. Binnen:eenhemelslicht,eenheilig oordeeldeals enig mogelijke oplossing het licht van geelenrood engodvruchtigeoker.Door beleggender rollagen met koper! Dit werk werd de glasramen vanYoorsgloeitvolle licht in rijke gedaanbegin 1933doordeN.V.Mortseluitbreiding koleuren.Kuper wist met oker en bruin een Antwerpenvoor de som van 12.053,25 frank. atrnosfeeÍ te scheppen, dieeenkerkpast;oneindig Stoelverpachting:Op zondag 10 septemberwerden meerpastdanal de bloemekes en tierelantijntjes andermaalde stoelen verpacht. Ze brachten op in gouden vuilgroenen sentimenteel blauw.De 15.425 frank. Ietwat minder dan verledenjaar, brandglazenzijn eenvan de grote werkenvan maar gezien de crisis mag dit nog een Yoors,er zijn immers13 groteramenmet elk 2 buitengewoneopbrengstgenoemdworden. heiligenfiguren;3 grote rondevensters,en 5 Zwart gewaaden begrafenisbenodigdheden:Toen kleinereramenmet engelenin de doopkapel. Dit in april pastoorke Tubbax vanop den predikstoel werk van Yoorsis niet gekendzoalshet hoort. aan de gelovigenaankondigdede nieuwe gunsten Weelde-Straat is ook zo afgelegenen de pastoor welke St.Janverkegen had,toen had hij beloofd, zo weinig Amerikaans.Waar Yoors elders dat hij zoals elke nieuwe pastoor dit doet, al de overweldigt door de grootheid van zijn huisgezinnenzou bezoekenen tevensgelegenheid kunstenaarschap, staathier eerstzijn liefde en geven aan eenieder iets bij te dragen voor den godvruchtigheid. aankoop van 'n volledig zwart gewaad en begrafenisbenodigdheden.De kapel moest toch op

Eenschrijn.Wantdaarzijn nog de wijdingsvolle een waardige manier haar begrafenisplichten beeldenuit dejaren 1400.OnzeLieveVrouw,de kunnen nakomen. Einde oktober was deze H.Joannes Baptista, aanwiendekerkis toegewijd, omhaling gedaanen bracht de mooie som op van en die er zijn kerkelijkopgerichtebroederschap bij de 7000 frank. Weer, voor de zoveelste maal heeft.Enigeliturgischeonderdelen: kandelaars, had de Straat haar spreekwoordelijk geworden kruisen,biechtstoel, kansel,eeuwiglicht,kussens, vrijgevigheid op klinkende wijze getoond. Het ontworpendoor architektRitzen,gevenaandit volledig gewaadmet baarkleed,draperiesen alben kerkje een stempelvan waardigheiden eerbied werd vervaardigd door de Eerw.Zustersvan 't H.Graf van Turnhout(volgens voor Gods maiesteit.Het is iammerdat de opvoedingsgesticht

20

gingenal de ledendevisu dengrond vergadering bezichtigen! Oppervlakkig beschouwd: eenideale oplossing... De geestelijkheid waser in principe voor. Maar deze grond was grond van de kerkfabriek;degeestelijkheid nubooddezengrond gratis aan,op voorwaardedat het eigendomzou blijvenvandekerkfabriekendatdusdekerkfabriek hetkerkhofzouexploiteren. Inlichtingengenomen datzulk een Bij eenprachtigmodemgewaadin eenmodeme bij deprovincialeoverheidbeweerden omdatenkelenalleen kerkpastteook nogeenmodemekelk! Eenbrave voorstelnietkon doorgaan, het kerkhofbestieren mocht.Zodus ziel-dievolstrektwilde onbekend blijven-schonk de gemeente ereenin geslagen zilver.Alhoewelhetopschriftin indien kerkfabriekgrondter beschikkingstelde den voet van denkelk vermeldtdat hij gegeven voor een kerkhof, dan bleef ze wel degelijk (15 juni) toch kwam eigenaresse vandengrond,maarwerddegemeente werd op H.Sacramentsdag hij pas aan op 27 oktober. De Z.E.Heer baasover kerkhofl enkon dusdekerkfabriekniet iets meervrijelijk beschikkenover de grondzonder J.Pelcknans hader voorgezorgdenbezorgde allerprachtigst. Geslagendoor H.Pynenburg van eerstde officiële machtenvan de gemeenteen Mechelen.Daar werd voor betaald2058 frank provincie en al de moeilijkheden daaraan (geschenk derfamilieSegers-Abbeel). Gedurende veóondenofkunnendeverbondenworden,in gang 1933 werden er 46.000 H.H.Communies te zetten.Veronderstelt datdekapelmoetvergroot worden,de gemeentewerkÍ tegen,wat dan?De uitgedeeld. Nieuwekosteresse: In 1933heeftdefamilieSwaan geestelijkheidweigerdedanook,terechtin te gaan opgehouden te zorgenvoor dendienstin dekapel. op het voorstel. Een vergaderinghad plaats ten van de Straat.Aanwezig: HortenseVan Bel, echtgenotevan FransSwaan, huizevan E.H.Pastoor gaf alsdan haar ontslag als kosteresse;dit PastoorBouwen,Burgemeester Dries,Schepenen meestendeels omreden van zwakheid en Van Loon Jan en Frans Haagen. De wil kost wat kost het kerkhof huishoudelijke bezigheden. MariaSegers, dochter gemeenteoverheid rond de St.Janskerk; de geestelijkheidblijft vanJanSegers-Abbeel namsindsdiendezorgover weigeren.Er wordtvoorgesteld de zaakvoor het voor de kapel. schrijftnaarMgr. bisdomtebrengen.Burgemeester VanCauwenbergh 1934 enontvangtzijn schrijventerug "gezien en goedgekeurd"en getekendMgr. Van Later bleek dat het bisdom,enkel Cauwenberg. Kerkhof: Reedsjaren waser geklaagdgeweest voortgaandeop schrijven van Burgemeester,de over het te klein zijn van het algemeen zaak slecht begrepenhad en toegestemdhad gemeentekerkhof rond de St.Michielskerk.Dit denkendedat geestelijkheiddaarmee't akkoord kerkhofkon onmogelijkblijven dienenvoor de ging. gansegemeente Weelde.Sindslangook werdhet gedachtvooropgezeten het verlangenuitgedrukt Aan de kerkfabriek wordt officieel door een afzonderlijkkerkhof op te richtenvoor de gemeentebestuur gevraagdnaarprij s omdengrond tot de rondomSt.Jante huren!De kerkfabriek,om zeker "Straaf'.Maar... vanhetgedachtovergaan daadeist te Weeldesteedsmoeilijkheden,vergt te zijn datdegrondtochniet zougenomenworden steedsstrijd enbitterenstrijd. aanzulkeenhogenprijswoeg 1000frankperjaar! ontwerpvanZusterMariaVirginiaenZusterMaria Chrysostoma) voordenprijsvan 11.000frank.Dit alles werd voor de eerstemaal gebÍuikt op allerzielendag! Diendaghadte 9 uuÍ eenplechtige familieleden zielemisplaatsvoordeoverleden van hendie er zo milddadighaddentoebij gedmgen. teuiten. 't Wasdebestemanieromdedankbaarheid

Einde 1933 werd er, terloops op een gemeenteraadszitting, gesprokenover het nieuwe kerkhof, en BurgemeesterDries steldevoor om degrondronddeSt.Janskerk daartoete gebruiken. De leden stemdendaarallemaalin toe. en na de

2l

Daarging de gemeentenatuurlijk niet op in! Een 2de oorzaakwaarom het kerkhof rond de St.Janskerk er niet doorgingwas dat de Heren EdmondenFransSwaan,met hun eigendomdaar protesteeÍden toen het "onderzoek aanpalende, naarcommodoen incommodo"wasgeopend.

Op 24 december1933riep de Heer Bestendig eentweedeparochieuitmaakten de helft van de afgevaardigde derProvincieAntwerpen,RenéVan bevolkingvan Weeldeomvat.Zodoendezou het gelegen, den Kieboom, op het gemeentehuiseen oudekerkhof,rond de St.Michielskêrk gans de gemeente, kunnenblijven vergadering bijeenvandeE.HerenPastoors, enige te klein voor dienen voor de Sint Michielsparochie enkeeg de gemeenteraadsleden, waaronder Burgemeester, en eengoedkope enpraktische oplossing enige leden van de kerkfabriek.Heer Van de St.Janskerk zake princiep in begraafplaats. In gaat de Kieboomdoet uitschijnendat er geenspraakkan met eenparigheid van stemmen't zijn ooit het kerkhof rond de St.Janskerk te gemeenteraad kheid van het brengen:loomdatkerkfabriekbeheerover dien akkoordover de noodzakelij van oprichten een nieuw kerkhof vooÍ Weelde grond niet mag afstaanomdatze de grond ooit daartoegebruikenhet nognodigkanhebben;en2" omdatdit kerkhofte St.Jan,maarwil halsstarrig perceel grond dat rond de St.Janskerkligt en dichtbij deaanpalende huizenzoute liggenkomen toebehoort aan kerkfabriek. de Deze laatsteis en pÍotestuitlokken vanwegede aanpalende Haddenreedsprotestaangetekend eigenaars. de echtervanoordeeldatdit perceelonmisbaaris voor herenEdmondenFransSwaan.Daarviel dusniet eenevenfuelelateÍeveÍgrotingderkerk,vergroting noodzakelijkzal zijn.Het meeÍaante denkenen de deputatiezou nooittot diebinnenweinigejaren voorgestelde perceel is trouwensveelte klein,zal de goedkeuringovergaan.Daar moestdus naar enorm kosten vooÍ het in regelbrengendoor de eenandereplaatswordenuitgezien.E.H.Tubbax (wellicht0,50 à 0,75 m) steldevoor eenhoog stuk grondgelegenachter nodigegrondophoging en uit welke onvermijdelijk burgerlijkeprocessen den hof van Dr.VanBaelen,wijk C n"l95b, eigendomvan JozefVan Hees-Vande Pol. Men zullen volgen om de schadeveroorzaaktdoor eigenaars. Ondergetekenden brengen zou het achterste deelnemenvan dien akkeren aanpalende U, Weledele, ter kennis in dat de dichte nabijheid menzoueenmooiedreeftrekken rechtophethuis teneinengelegenzijn,o.a.: van den Heer Notaris De Boungne,uitkomende wel anderegeschiktere grond I. Brusselse Straat, vanK.Bolswijk 8505op de grotensteenwegnaarRavels.E.H.Tubbax steldevoor aandevergadering eenste gaanzien! s06. eigendomvan K.VanLoon. Er opaÍ! PastoorBouwens,HeerVandeKieboom II. Daartegenover, en enigeanderenkeurdenhet plan effenafgoed, III. AchterhofvanDr.VanBaelen,Wijk C,n"195B, de Pol. de heer Burgemeester opperdebezwaren!Heer eigendomvan JozefVanHees-Van VandeKieboomvertroknadeheerBurgemeester eerstgrondigop hethartte hebbengedruktdezaak Wijzenop denmoedwilvanhetgemeentebestuur van goedkoopheid, het en het jongste voorstel eensgoed te willen die om schijnredenen kerkhof daar wil waar brengen het ten slotte 't bestuderen. Alles bleef stil! De zaaksliepharen winterslaap!Ze bleefslapen;totdatde HeerVan duurstzal komente staanen die oorzaakkanzijn de Kieboomde raadgaf aanbeideherenpastoors datzelfsin eennaderetoekomsthetzelfdekerkhof eenpetitiete richtennaarden HeerGoevemeur aan zijn bestemmingzal moetenonttrokken derProvincie. Datmoetzoongeveer rondFebruari worden.Drukkener nogmaalsop dat het oude kerkhofveelte klein is vooÍ gansWeeldeen een 1934geweestzijn. Hier nu volgt diepetitie: nieuw kerkhofvoor de nieuweparochiezich oplossing.Stellen Den Weled.Heer Goeverneurder Provincie opdringtals "de" goedkoopste vastdathetvoorgesteld kerkhofgelegenis tussen Altwerpen, de huizenen dat aanpalendeeigenaarsten felste daartegenzullen reagerenomwille van hun Weled.Heer. waterputten,enz. Durven verhopendat U, Weledele Heer Goeverneurinzien zult de Ondergetekenden hebbendeeermetalleneerbied eennieuwkerkhofop te richten aanUw bestuurte verzoekente willen overgaan noodzakelijkheid voor Weelde St.Janenzijn verzekerddatu daartoe tot hetoprichtenvaneennieuwkeÍkhofte Weelde de nodige maatregelen zult wetente treffen in 't St.Jan(Straat)dat dienenzou als begÍaa&laats bevrediging vooÍ de St.Jans kapelanie. Kapelaniedie feitelijk belangen 't gemaken de algemene

22

van gansdebevolking.U bij voorbaatdankende, WeledeleHeer Goevemeur,biedenzij U hunne eerbiedigegevoelensvan hoogachtingaan, van St.Janen de pastoorvan De d.d.pastoor St.Michiel L.Tubbaxen L.Bouwen Als antwoorddaaropkwam de tijding dat de technischedienstder Provincieter plaatseden Intussentijdwas toestandzoukomenonderzoeken. er een kentering gekomenin de mening van het plan werd verscheidenegemeenteraadsleden: vooropgesteld éénalgemeenkerkhofvoordetwee parochiesop te richten en dit halverwegetussen Kerk en Straat.Als geschiktegrond werd voorgestelddengrotenakkervanKarelBols-thans in eigendomvanIngenieurJanVanLoon.De grote redendaarvanwas dat er rondgesfiooidwas dat het kerkhof rond de St.Michielskerkkortelings toch zou opgebrokenworden. Kwam dus de Ing. technischedienst:nl. HooftlingenieurTessens; PrinsenlConducteurDoclo<enDr.Couventvanden gezondheidsdienst. Ze werdengepiloteerddoor BurgemeesterDries. Grond rond St.Janwerd radicaalafgekeurd.Bezoekwerd gebrachtaan akkervanBols- gelegendustussenStraatenKeÍklangs enook aaneenterreingelegenachterwaarts dezenkant van de Brouwerij. De HeÍen schenen min ofmeeroverhellende naarakkerBolslbrachten (buitenburgemeester) daamabezoekaanPastoor Bouwen,waarook aanwezigwasPastoorTubbax. Daarwerddezaaknogeensgoedopgestoofd,men ging zien naarkerkhof St.Michiel,menkwamtot de conclusiedat dit kerkhof nog eenhele tijd kon blijven bestaan,vooral indien de dodenvan de Straateldersbegravenwerdenendatdesnoodsdit kerkhof nog veÍgroot kon worden. Op voorstel vanPastoorTubbaxgingendeherenook ziennaar e. het terrein Joz.YanHees in Vanbeekstraatj Conclusieswerdenniet gehokken.Enige dagen nadienkwam er eenofficieel berichtdat luidde: 1. Voorstel kerkhof rond St.Jan definitief afgekeurd. 2. Meestaanbevolenhet terreinJoz.VanHees 3. GrondBols kon desgevallendook dienenvoor gezamenlijkkerkhof.

dus de zaken.Weereenhele tijd werd er niets vemomenen nog minderbeslist.Tot er eindelijk eenschrijvenkwamvan Bestendigafgevaardigde Van de Kieboom die en den Gemeenteraad en de Kerkfabrieken de HerenPastoorsbijeen riep op voor 18Augustus. Datwasweer hetgemeentehuis eenvan die historischevergaderingenwaar veel woordenwerdenverspild,hevigewoordan,zonder resultaat,tenzij dit: Namensde HeerGoevemeur verzocht de Heer Van de Kieboom het Gemeentebestuur binnen de acht dageneen concÍeetvooÍstelin te dienen.zonietzouerformeel verbod komen nog te begravenen 't gebod intussentijdde eventueledodenvan de Straatte Poppelof te Ravelste begraven(!)De Heer gafte kennendathetzijn wenswas afgevaardigde dat elke parochie zijn eigenkerkhof zou hebben. Dus eennieuw voor de Straat.

Daaropkomt 25 Augustus:Gemeenteraadzitting. met volgende onverwachtsdeHeerBurgemeester nieuwsaÍ! Hij heeftgrondvanLudovicaJonckers -gelegenschuinstegenoverdeBrouwerij-palende aan het padje "Dries" genoemdin optie voor 25.000frank- metendeongeveer100 roeden. 50 Daarvanstelt hij voor aan den gemeenteraad roedenlangsdenachterkantte kopenvoor kerkhof en hij zou dan de overige 50 roeden,tegen steenweggelegen;dus bouwgrondhoudenvoor had grondgekochtz.g. hemzelf.(Burgemeester definitief indien het kerkhof aldaar zot goedgekeurdworden door de deputatie,dit was deconditie).Hij zoudie 50roedenaandegemeente afstaanvoor kerkhofaan173frank deroede.Daar werd over gestemden't voorstel werd aangenomen 5 tegen4. We scheneneengrotestap vooruit te zijn. Edoch,meteenCoup de Théatre: enige dagen daarna wil Burgemeester terugtrekken.Gaatnaardenverkoperom de zaak ongedaante maken, deze weigert. Hoe die kentering uitgelegd: ons inziens aldus: BurgemeesteÍDries hadgedachteenmooiekoop te doen:flinke bouwgrondin zijn bezit te krijgen die rijkelijk opbrengenzou.Telaatechtermoethij ingezienhebben,dat, als er aanzijn grondeen kerkhofpaalter mi nderwaagnazrzal zijn endoor het feit zelf van het kerkhof zijn grondin waarde Daarin ook de melding dat 5 arengenoegwaren zeerzou verminderen,ennooit zelfs aandenprijs voor eeneventueelkerkhof St.Jan.Zover stonden van 325frankderoedezouverkochtworden.Weer

PastoorTubbax met zijn parochianenop Lourdesreisin 1932

bleef de zaakvan het kerkhof hangen.Maanden gingen voorbij, daar werd niet meer over vergaderd,daar kwam niets. Ja toch ... de technische commissiederProvinciekwameindelijk rond oktoberdevoorgesteldegrondonderzoeken. Landdeaanbij Burgemeester engingenenkelmet hemter plaatse.Enigedagendaamahet volgende adviesvan wege den technischendienst der Provincie: Grond voorgesteld en goedgekeurddoor 25 augustuskan desnoods Gemeenteraadzitting dienen,maaris niet voldoendeuitgestrekt.Gaas worden de 100roedenzoudenmoetenaangelegd als kerkhof om redenvan volgendeconsiderata: a. indien kerkhof St.Michiel te klein wordt, kan het nieuwekerkhof tevensdienenvoor algemeen kerkhof,dusookvoordeparochievanSt.Michiel b. lndiener eenstraatgetÍokkenwordtvanrichting huis Notaris De Boungnenaar SteenwegStatievia den dries- dan moet er al per se grond afgenomenwordenvan die 100 roedenen dan wordt het kerkhof van de Straatte klein. Op 22 novemberandermaalvergaderingop de pastor| van St.Jan. Aanwezig: Heer Van de Kieboom,PastoorBouwen,Burgemeester Dries, SecretarisVloemans,PastoorTubbax.Lezing wordtgegevenvanhetverslagvandentechnischen dienst.De E.E.HH.Pastoors betogen:I o dat van25 augustus vergadering vandengemeenteraad met meerderheidbeslist had de helft van den aangekochtengrond door BurgemeesterDries volgenszijn eigenvoorstel;dat die stemming regelmatiggebeurdwas;2" dat vroeger de technischedienstmet 5 arentevredenwas en nu 17arennogniet eensvoldoendevond;3odathet princiep van elke parochieeen kerkhof moest 4" dat gemeenteraad, bij blijven vooropgesteld; gebeurlijkeherstemminghet voorstelvan den technischen dienstnooitzouaanvaarden: a) omdatgemeenteraadsleden, de ledenvan de parochieSt.Michieler nooitin zoudentoesteÍrÍnen hunne begraafplaatsover te brengennaar de St.Jansparochie, dus er nooit in zoudenberusten het algemeenkerkhof aande Straataante leggen. b) omdatde meerderheidvan den raadnooit die nieuwebaanofstraatzougoedkeuren, omdatdeze zogezegdtegendebelangenindruistvan de Straat

zelve. Ganshet maneuvervan den Heer Buigemeester kwamhieropneer:kostwatkost enzijn Secretaris moestdeheerBurgemeesteÍvan zijn (lichtzinnig grond afgeholpenworden.Heer aangekochten) Vloemanssteldezelfsvoor eengedeelte Secretaris grond te gebruikenvoor ... hetoprichten vandien van een kruisweg ... of voor het toekomende (!). Om er kort spelmedete nieuwegemeentehuis makensteldedeheerBestendigAfgevaardigde Van Kieboom voor een nieuwe den gemeenteraadszitting te houdenen beloofdekost wat kost door de deputatiete zullen doen goedkeurenwat dan ook op die vergaderingzou beslistworden.Die vergadering hadplaatsop 26 november.Tegenwoordigwaren:Burgemeester Dries, JanVan Loon, JanBax-VanGils, Adriaan VanGils,KarelBols,ComeelVanBeek,Edmond Esters,FransHaagen. Afivezig:Jac.Mertens.Met 6 stemmentegen2 (Dries en Bols) werd ditmaal het voorstel van 25 augustus opnieuw aangenomen: dus:elke parochiezijn kerkhof; en het St.Janskerkhofzou komenop deachterste helft van den door BurgemeesterDries aangekochten of in optiegenomengrondvanLudovicaJonckers. Op I 2 decemberkwamvanwegededeputatievan de provinciede definitievebekachtigingvan de stemmingen dus goedkeuringvan het kerkhof. Weerwas dus een strijd ten goedeuitgestreden. Godedank. 3l juli: Plechtigeeremisvan PaterJanSels,der Congregatievan den H.Geest,zoon van August Sels,veldwachteren Maria Dierckx. Zijn priesterwijdinghadplaatsgehadte Gentinnesop 22 jnli. Prachtigfeest, algemenebelangstelling: WeeldeSt.Janweetzijn priesterste vieren.God gevedat er nog vele komen. 9 september:Jaarlijkse stoelverpachting: opbrengst:14.690frank,wat eenmooiesom is, ingeziende meeren meerbijtendeeconomische nietzuiverte crisis.Nieuwevloer:degewoonweg houdenvloer van het koor maaktehet nodig dat er uitgezienwerdnaareenandere.Volgensadvies en tekeningvan architektRitzen.In oktoberwerd de tegelvloergelegddoor de tegelfabriek"De Nethe" van Duffel voor den prijs van 2375,50 frank. Eenbraveziel gaf daarvoor2000frank.

25

Statistiekover 1934: AantalH.H.Communies: 45.000 Dopen:26 Huwelijken:8 Sterfgevallen: 6 HetmindergrootaantalCommuniesdientte wijten aan het opvallendklein aantalkinderendie de jarenhet schoolbezoeken. HaddeStraatvroegere meesteaantalkinderenin de school,nu is het gekomentot eenkleineminderheid. 1935

Maria-kapelop het"Hondseind"(kruispuntop de grotebaanen Hegge).Daarstondeenheelklein kapelletje, noggebouwddoorpastoorJacobs rond à 1913. gebarsten l9l0 Dit wasechter endreigde in puin te vallen.De mensenvanrondde 65jaar wistente vertellendat dit laatstekapelletjehet derde was dat ze daar zagen staan en .... uiteenvallen of afbreken.Daarbijkwam dat men iedere processie bij sukkeldeom eenrustaltaar op te timmeren.De gebuurte, "hetHondseind"wilde nu eensietsoprichten,dattevensendevotiekapel en rustaltaarzijn kon,maarook ietsdat blijvend zijn zoluen de eeuwentrotseren.Burgemeester DriesenPastoorke Tubbaxspanden er zich voor. 't Pastoorkendeedde geldinzamelingbij de gebuurteen bij die 30 huisgezinnen waaruitze bestondhaaldehij de schonesom op van 2635 frank. De gebuurtebegonbij FransVan HeesSegersenHendrikDiels-Woestenburg engingtot plusdaarbij eindeder grotebaan(Poppelwaarts) ComeelBols-Schellekens, het eeÍstehuisop den wegnaarde Hegge.Het planwerdgemaaktdoor ArchitektfutzenvanWilrijk (Artlerpen). Metsers warenHonoréVermeulen(zoonvan Jeroom)en ConstantVermeulen(zoon van Poliet). Het houtwerkgetimmerddoorAdriaanDe Rijk enzijn zoon Hendrik!ConstantDiels-VanRavensteyn, geborenin die gebuurte,maar verblijvendete Turnhout schonknog 500 frank. Hoeveelhet kapelle$ekostenging:menschattehetbij hetbegin op 5000frank.Toenallesklaarwasbeliephettotaal tot oveÍ de 9000 frank. 't Pastoorkezorgdedat allesbetaaldwerd! Hoe?Ja.dat weetJoost!Het Mariabeeldis eencopij in plaastervan de oude houtenLieveVrouwuit de St.Janskapel, hetwerd geboetseerd en gegotendoor FransComelissen enzoonvanTumhout.Het weÍdgeschilderd door ZusterMaria Virgina(Haeck)van 't Heilig Graf vanTumhout.Hetbouwenbegonop4 juli enalles wasklaarden13augustus voordegroteprocessie van 15augustus.

17januari:Aan den gemeenteraad wordt kennis gegevenvan de definitievegoedkewingdooÍ de deputatievan het nieuwe St.Janskerkhof en wordendepraktischebesluitengenomentot de oprichtingervan.Op 2l januari werd de grond betaaldaanJonckers doorBurgemeester Dries.Op 22 jantad,had op het nieuwe kerkhof de eerste begrafenisplaats:nl. van Karel Bols-Haagen, in gemeenteraadslid. leven Gods wegen zijn ondoorgrondelijk. Nieuwekermis:Sinds1926was het, met Godes hulp gelukt "tijdens de St.Jansoctaafook St.Janskermis, dedanstenten en 't spelin deherbeÍgen wegte houden".Dit kostte veelmoeite,enwoegof laatkondit tochnietbelet blijven.Uit zeergoedebron werd vemomendat zoudenworden ditjaarer zekerdansgelegenheden opengesteld. Kost wat kostmoestdit voorkomen worden.Daarwasmaareenredding:proberende kermis te veÍplaatsen.Dit gedachtwerd gesuggereerd vanop den predikstoel,en op maandag20 mei stemdede gemeenteraad met algemenestemmendat de kermis in de Straat vooÍaan zou plaatshebbenop zondag,maandag en dinsdag van de week na Sinksen (H.Drievuldigheidszondag) en dat dus de St.Janszondag endeoctaafenkelkerkelijkzouden gevierdworden,dus enkelbegankenis.De enig mogelijke oplossing,om ten minste de te St.Jansoctaaf envieringgaafen ongeschonden Op I 3 augustushad's avondsdeinzegeningplaats bewaren. te 8 ure.Te 7 l/2 urehader eenkort lof plaatsin naarde 19juni: Plechtigeeremisvan E.H.AugustBax, dekapel,daamaginghetprocessiegewijs zoonvan JanBax-VanGils,gemeenteraadslid, te Maria kapel.PastoorTubbaxdeedde inzegening Ch.KolenvanWeelde-Staat hieldereen Mechelengewijdden 17juni tot priestervan het enPastoor prachtigsermoon:"Maria langsde heirbaanvan bisdom. l3 augustus:Plechtigeinzegeningder nieuwe onsleven".Eengeestdriftigliedjeter erevanMaria

plechtigheid. slootdezeeenvoudige Nu heeftook Eendroeveplichtwerdmeopgedragen, omU hier, op denboordvan Maia"Onze Moeder"eenhuisjehaarter erehier namensuw medeparochianen, in de St.Jansparochie; mocht ze als Moeder dit kille graf een laatstevaarwel te komen toesturen,alsblijk vandiepegenegenheid eninnige zegenend enbeschermend overonswaken! jegenshun bravenen ieverigen 22september: Opbrengst 14.520 dankbaarheid stoelverpachting: koster.Droeveplicht,Frans,maargraagvervulde frank. 26 oktober:Heden kwam Íouw over onze plicht! Wanneer,verledenzaterdag,de marevan gedurende uw al te plotselingafstervende rondedeedin de parochie.FransCroenen-koster-luider jaar, algemeen. Ieder meerdan40 werd's middagsdood-dehanden buurt,danwasde verslagenheid alstot eengebedgevouwen-in zijn zetelgevonden. voeldedater iemandverdweenuit hetparochiaal Franswaseenbrave,heiligeman!Eeniederhield leven.Iedervoeldedater eenniette vullenleemte van hem en eeniedervoeldedat er met hem iets ontstond.Ieder hield van U, den jovialen, van de kerk verdween.Te 11ure hadhij nog de doorbraven,ieverigenkoster,die voor eenieder Angelusklokgeluid,wasal pratend-metal wie hij evenbereidwilligwas en behulpzaam, van den ook ontmoette-naarzijn etengegaanen te 1 l/2 wakkerenkoster,die elkendagvoordagendauw trof menhemaandoodin zijn zetel.Enigeweken de kerkdeuropenhad en wien zelfs de vroegste nietkondenverschalken! tevorenhadhij zijn vrouwter kerkhovegebracht, kerkgangers Gij hebtde en alhoewelhij sindsenigedagenniet al te wel blijde tonenvan onskleineklokje zoveelmalen was,hadniemandzulk eenplotselingoverlijden vreugdigdoenweergalmen overonzekleinehuizen kunnenvermoeden. Sindsmeerdan4Ojaarhadhij en bredevelden.Gij hebtde droeveklokketonen vol zelfopoffering enbelangloos zijntaakverricht, doen klinken voor zovelenvan onze dierbare leefdemetzijn kerkjeenvoorzijn kerkje,gedienstig afgestorvenen. Gij hebt zo menigmaalde klok En hetis immerenvooreenieder. Zijn lijkdiensthadplaats getrokkenvoor degoedeHemelmoeder. op dinsdag29 oktober.Eeniederbegreepdat zijn wel eenwondertekendatdit laatsteklokgeluiop lijkdienstplechtigmochtzijn, en vooÍ eenlaatste haardaguw afscheidwerduit onsmidden.Moge maalrusttehij op hethoogkoor!Gansdeparochie de goedeLieve Vrouwe dit gedenken!Goede U, denmanvanplicht,we was op den diensttegenwoordig: een laatste, Frans,we bewonderen U, denman,diehieldvanzijnpastoor, hartelijkehuldeaandenvromenkoster,denstipten bewonderen wienskleinstewensvoor U waseenbevel:voor luider,dendiensWaardigen man. wien Gij zoudtdoor eenvuur zijn gelopenlWe bewonderen uw edelmoedigheid! Geldwasvoor Weelde:sterfgeval kapel was uw levenendat zaterdag onze doorbrave en U bljzaak.Immers, uw Verleden overleed ieverigekosterderSint-Janskapel, FransCroenen. wasU genoeg.Gij hadtimmersdevolle endiepe Zeldenwerdeenoverlijdendooriedereendieper overtuiging dat de goede Heer U alles zoubelonen! meegevoeld. Croenenwasnog éénvan die oude honderdvoudig getrouwemannendie in hun werk opgingenen en het innig ter harte namen.Ieder hield van den GoedeFrans,wij hebbenaltijdvanU gehouden hartegegund.Die koster,diezijn kapel eengroteplaatsin onsdankbaar behulpzamen engedienstigen plaats gij blijft Dankbaarzult geblijven in't hartedroeg.Verledendinsdagwerd de innemen. deelneming voortlevenin het geheugenvan uw brave bemindeafgestorvene onderalgemene ten gÍave gedragen. De fanfaren "Sint- parochianen, en nogdikwijls zal eenvurig gebed goeden hart ontvliedennaarden tÍoon van Nicolauskring"hader aangehouden ons smekend den kosterte veÍgezellen. Bij hetgrafwerdnamensde Hem, die, we hopenhet vurig, U reedsheeft parochianenvolgendetreffendelijkreden opgenomentussenzijn gelukzaligen.Vaarwel, uitgesproken, die de warevertolkingis van het besteFrans,moget Ge den eeuwigenvrede genieten, hierbovenaande zijdevanuw dierbare ofierendelevenvandenlievendode: echtgenote" WaardeFrans, pastoorOp l7 november wijddeondergetekende,

27

dekenvanTumhoutopplechtigewijzehetnieuwe Misonne,Deken Fierensvan Ukkel, Deken van Turnhout,E.H.Mampaey, kerkhofder St.Janskerk in tegenwoordigheid der Raeymakers geestelijkheid,vandenkerkraadengemeenteraad. algemeen aalmoezenier katholieke E.H.Tubbax, JuftouwenZusters Het hoekjerechts,achterhet grote kruis bleef wouwenwerken, ongewijdalsbestemd voordoodgeboren kindeÍjes vanReginaPacisvanWeeldeStatie. vanbeelden: envoor eventueel burgerlijkebegrafenissen. Te 2 3 oktober:Restauratie St.JanBaptist, l/2 uur had eenplechtiglof plaats.Op het koor H.Zacharias,H.Elisabethen Engel-beelden die vroeger plaats genomen den ouden altaarder kapel voor de hadden de Heer R.Van den Restauratie door Frans Kieboom,bestendig afgevaardigde derprovincie, vergrotingversierden. gansdegemeenteraad vanTumhout.Dezebeeldenbevinden engansdekerkraad. Onder Comelissen het lof hield Z.E.H.DekenRaeymakers een zich in de pastorie,maarzijn en moetenblijven Ook de 2 koperen treffende kanselrede:"Wat zegt voor ons, eigendomvan de St.Janskerk. van gelovigenhetkerkhof'.Daamaprocessiegewijs zijn de St.Janskerk. al armkandelaars biddendenaarhetnieuwekerkhof.Eengrootaantal l7 oktober:Diendagoverleed,zalig in denHeer gelovigenvolgde aldaarin eerbiedigestilte, PaulinaMeeusen,weduwevan JanHofkens.Zij ontroerddezezo schoneceremoniën. Mocht het was het, die tijdens de vergrotingvan de hareschuurbereidwilligenkosteloos nieuwekerkhof voor allen zijn en wordeneen St.Janskapel van rustplaats, eendormitorium,in afuachting de ter beschikkingsteldevoordendienstdesHeren. verrijzenisende zaligheiddieze aldaarverbeiden We lazendan ook terechtop haardoodsprentje: "Bereidwilliggaf ze eensden Heerin haarhuis in deschaduwvanhetKruis. 3 november: Opdiendatumwerdalsopvolgervan eentijdelijk verblijf, nu geeftvoorzekerde Heer FransCroenenaangesteld:Jan Segers-Abbeel, haar op zijn beurt een eeuwigewoonst in zijn tehuis!" vaderder kosteresse. In 1935werdener 44.000 hemels H.H.Communies uitgereikt.Er werdenmeerdan 4 april: Sindsbijna 4 jaarkwam de E.H.Edward 700 HH.Missengelezen.Dit groot aantalwerd Van Geel. leraaraan het klein Seminarievan aÍkomstigvan Geel,regelmatig bereikt doordat PateÍ Sels C.d.Sp, zijn Hoogstraten, naarWeeldeSt.Janom er afscheidsvacantie meemaakte; E.H.AugustBaxpas iederenzaterdagavond 's zondags priesterwasgewijd;PaterVerschuren verlof te helpen.De eerste2 jaar per'fiets, met uit Molokaïwasovergekomen enPaterH.Baxvan laterper motorette.Steedswashij trouw op zijn zelf, "ad omnia Scheutteruggekeerd van zijn ll-jarig verblijf in post,was hij de gedienstigheid Congo.In 1935warener: 12 sterfgevallen, 31 paratus".Op 4 april, daagsvoor Palmenzondag geboorten, werdhij echtervanMechelenontboden, 2 huwelijken. entotzijn allergrootstespijt werd hij tot onderpastoorte Westerlo benoemd.Daarwas echternietsaante r936 Eindej anuariwerddoordetegelfabriekvanDuffel doen,hoe graaghij ook te Hoogstratenen te hetkoorbekleedmettegeltjes volgensplannenvan Weeldewaregebleven.OnzeLieve Heerbelone ArchitektRitzen.Onkostenbeliepenop 5582,90 hem voor zijn vele dienstenhier bewezen. frank.Daarvoorwerdeengift ontvangenvan2000 Ongeveereen maanddaarnavolgdehem, als heer in WeeldeSt.Janop de frankvanweldoenster diewildeonbekend blijven. dienstdoende eveneens leraaraanhet klein 24 februari:Goudenbruiloft der echtelingen Eerw.HeerPousset, Seminarie te Hoogstraten en eveneens afl
weÍd ontworpendoor Architekt Jos.Ritzen en hadplaatsvan I 5 tot enmet25december. Zij werd uitgevoerddoor R.&G.Peeters, Kardinaal geprediktdoor E.P.Juvenalis Schepers o.f.m. en Mercierlei24 te Antwerpen.De onkosten E.P.Cesarius Van de Beek o.f.m. Op zondag12 bedroegen:11.672,50frank. Deze som werd decemberzetteP.Juvenalis onderde HH.Missen bijeengebracht door giften,namelijk1 van 2000 degelovigenaandeMissiegoedte volgenenvan frank van Maria Segers,kosteresse; 2500 frank 13 tot en met 15 prediktehij eenkleineretraite door MevrouwFransVan Rompaey,en de rest voor de kinderen.In 't vervolgzal het prakisch kwam van de erfenis van wijlen PastoorVan zijn denzondagvoor 't beginvandeH.Missiede Mechelen vanRavels.E.H.Tubbax wasalgemenen algemene communievandenBondvanhetHeilig erfgenaamen kon over een deel der erfenis Hart te houden,desnoodshem acht dagente beschikkenvoor goedewerken.Daarvoorzal, vervroegen,dit met het oog op het aantal gedurende15jaar, dus tot en met l95l jaarlijks HH.Communies. 's Woensdags werd's avondste eenjaargetijdemetliberagezongen wordenop 31 7 uur de H.Missiegeopenddoor paterCesarius. juli. Verplichtingdoormij vrijwillig aangegaan. De dienstenwaren als volgt geregelden de opkomstbewees datdeurengoedgekozenwaren: Op 1I december stierfaanbloedsopdrang denHeer 's Morgensde H.Missente 6 uur en te 7 ll2 utr EmielDe Boungne, Notaris.Eengrootverliesvoor (tevensvoor de kinderen) de gemeente!Een groot verlies voor de 's Avondshetsermoonte 7 uur. St.Janskerk! NotarisDe Boungnewaseentrouwe De kruisprocessiehad plaats op zondag l9 raadsmanvoor eenieder,eenman die zrjn zaken decemberte 2 uur. De sluitingop kerstmiste 3 behartigde als niet een,eenbraafen goedmens! uur.Op kerstmiswarendemissenfe:4 1/2,6 1/2, Zoalsuit menigebladzijdevandezegeschiedenis en 8 1/2uur.In 't vervolgzouhetbeterzijn de le blijkt een groot weldoeneren vriend van de reeksmissente 4 uur te doenbeginnen,daarer St.Janskerk. Veelhadhij gegevenenveelgedaan tussen de I e en2ereeksgeenvoldoende tijdsruimte voor ons kerkje.Voorzekerzal hij bij den Heer was.Enigestatistieken:Gemiddeld warener in de eenhonderdvoudig loon hebbenverworven.Hij, avondsermoneneen 350 mensen. De en zijne echtgenote (t1930) moetensteedsdoor Kruisprocessie endeSluitingwerdenbijgewoond St.Janskerkin dankbareherinneringblijven door meer dan 500 mensen.Het bijwonen der bewaard.In 1936:uitgedeeld: H.H.CommuniesHH.Missen's morgens hadveelbeterkunnenzijn. 45.500,6 huwelijken, 28geboorten, 13overlijdens. In 1931begonde tlH.Missiemet eenalgemene Communievan denBondvan het H.Hart.Vanaf 12 toï en met 26 decemberwerdener 3922 1937 HH.Communies uitgereikt.Het aantalis op het 29 mei: Ontvangenals geschenk2 staande eerste zicht merkelijk minderdanbij deMissievan kandelaarsals aandenkenaan hun vader zaliger NotarisDeBoungnevandekinderenDeBoungne. 1930,maartijdensde Missievan 1937heerste warenerzieken, De kandelaars geleverddoor Schroëter-Desseyngeweldigdegriep,in elkhuisgezin veel ook kinderen waren ervan aangetast. vanMechelen, prijs4028,80frankallescompleet. De kinderenDe Boungnegaven3000 frank, de Niettegenstaande dietegenval hebben veelmensen kapeldeedhetoverigebij ! gedaan danzewel kondenompresentte zijn. 19 september: de stoelverpachting brachtop: meer kerstmis Op werden er meer dan 600 14.565frank. 27 september:ontvangennieuwe ciborie: HH.Communiesuitgereikten 's anderendaags nog bij de 500.Men mag geschonken doorMaria Segers, (2000 (voor de overledenen) kosteresse gerust zeggen dat de Missie buitengewoon goed frank+ 1200frankbijgebracht doorSt.Janskerk), dedenhunuiterstebesten dus prijs 3200 frank, geslagendoor Pynenborg is gelukt.De EE.Paters gehrigen moesten dat het de besteMissie was Mechelen.Geefsterverlangdeechterdatdeciborie tot nogtoe!Ook het volk alsonderschriftzoudragen:Josephina Segen1933 welke zij meemaakten was buitengewoon tevredenover hen.God geve (de naamvan haaÍzuster). dat ze in 1944 mochten terugkomen. Waarliikmen H.Missie:DeH.Missie(de2dehierin denSt.Jan),

moetgeenbeterezoeken.Bij de sluitingwerder Aandepaters I 025frankgestortalsmissiepenning. werdgegeven1000ft'ark (500frankaanieder!). 625 prentjeswerdenbesteldvoor de uitdeling! Godezij dankvoordenzegendezerH.Missie.Bij desluitingwasdekerk allerprachtigst versierd! Statistieken over 1937: HH.Communies uitgereikt:48.000 Huwelijken:6 Dopen:30 Sterfgevallen: 8, waaronder 6 kinderen jongens Vormelingen: 40: 2l en l9 meisjes

poursortirauxenvironsdela maison,la capegrise. Lesbasgris,souliersgrisounoirs.Pourl'extérieur le costumecivil estrequis.Congrés:Ceux-cine pourraientdépasser le totald'un mois,accordés si I'intéresséeles désire."Het huis Emmauswas. volgensplanvanE.H.Misonne enJuffiouwCecile Misonne,gestichttot rustoordvoor leidstersvan deKatholiekeActie. 30mei:Op3l meizoupasloorTubbaxzijnzilveren jubileumfeestvieren:25 jaar priester!Daarwas nietsaante doen,deparochianen zoudendit vieren! ... Dejubilarismoestten slotteer in toestemmen; maar't feestmoest"eenvoudig"blijven en meer zijn het vierenen het in de bloemenzettenvan "Den Priester"in 't algemeen!Maar in zulke omstandigheden heeftgewoonlijkdegenedie gevierdwordtweinigofnietste zeggen;en't werd eenallergrootstfeest!Getuigehiervanhetvolgende ter documentatie

1939 Het jaar begon slechtvoor den pastoor:op nieuwjaarsdag, na de parochianen hartelijk zijn moesthij, op bestewensentehebbenaangeboden, doktersbeveleen rustkuur te bed doen om te genezen vaneeninflammatie aandemaag!Na een rust van 6 wekenen eenstrengregiemwas alles pastoor vanZ.E.H.Tubbax Jubelfeest dravergeten! 2 februari:Op diendagbetrokkende"Juffiouwen Zusters"vanReginaPacishetpasdoordefamilie Dinsdag,30 mei, viert dusonzegeliefdePastoor Met Sinxen,zoalsreeds Misonnegebouwde"Emmaus"op de grenstegen zijn zilverenpriesterjubilé. gemaakt, is algemene bekend commrmiein dekapel Poppel,op de wijk genaamd"de Flaes".Die jubilaris. Wezettendemensen Juffrouwen-Zusterswerden gesticht door tot intentievanden pÍesent aan te zijn. Geen achterblijvers! Dinsdag, Z.E.H.DekenJuul Fierens(Ukkel) en door zal eenstoetgevormdwordendie Juffrouw MargueriteVan de Vorst. Doel: wij 3e Sinxendag, schrijvenhet doel over uit den Regel:"Toute la begint aande pastorij met de parochialebonden. vie deReginaPacistendà observerle précepte du Vertrek aldaarte halftien stipt. De volgorde van touteschoseset son denstoetwerdals volgt vastgesteld: Christ:AimerDieupardessus prochaincommesoi-même...L'amourduprochain l De schoolkinderen B: jongensenmeisjes qui est le corollairede I'amourde Dieu trouvera 2. Kruistocht-Croep un champd'actiondansles oeuvresqui naitront 3. Derdeorde:afdelingvrouwen-mannen aufoyerdeReginaPacisetpounontrevêtirtoutes 4. Bondvan hetH.Hart lesformescompatibles avecla récitationdel'office 5. Fanfaren et en généralde I'observance de la Règle.C'est 6. Gemeenteraad par I'exemple,par la 7. Jubilarismetgevolgenfeestcommissie cependant essentiellement prière,par I'expiation,par une bontédébordante queI'Apostolatseraexercé.ReginaPacisveutêtre Bij het binnentredender kerk wordt een korte une oasisde prière et de charitéaccueillanteà aanspraakgedaannamensde kerkfabriek.Dan jubeknismetsermoon doorZ.E.H.pastoor toutesles souftanceset conduisant à Dieu.Pour volgtde atteindreplusefficacement cettefin lesassociées Kolen.Na demis,op depui van 't gemeentehuis, namensdeparochianen enoverhandiging deReginaPaciss'engagent à observer lesconseils toespraak geschenk. van het Daarna wordt de jubilaris évangeligneset à faire les voeux de pauweté,de Danwordt chasteté et d'obéissance. Habillement:onportele ontvangendoor de gemeenteoverheid. jubilaris pastorij gebracht in waar stoetnaarde voileet le tablierblancs,la ceinturedecuir et une de robed'uniformeà I'intérieurdela maison.La cape een kind een bloemruikeraanbiedtnamensde griseou blanchepour la récitationde l'offrce,et schoolkinderenen eenkorte aansoraakhoudt. 's

Namiddags geeft de fanfare een concert ter ere van haar ondervoorzitter. De inwoners langs de grote baan worden verzocht dien dag te vlaggen. Maandag, na het Lof, wordt met de versiering begonnen.Alle mannenvan goedewil zijn welkom. Zondag, Sinxendag, wordt op het gemeentehuis het nieuw misgewaad tentoongesteld van na de Hoogrnistot 12 uur. Inkom wij. " De Feestcommissie "De Week- 3 juni 1939" - Weelde- Prachtigfeest. Op waarlijk heerlijke en hartelijke wijze hebben de parochianenvan Sint Janhun duurbarenpastoor, den Z.E.Heer Tubbax, gehuldigd. Maandag, tweede Sinksendag,waren de mensen druk in de weer met de versiering, zodat de straten 's avonds eenprachtigen aanblik boden. Dinsdag was het de grote dag. Om halftien stondende schoolkinderen en een massaparochianen aan de pastorij gereed om den geliefden Herder in stoet naar de prachtig versierde Sint Jans-kapel te geleiden. De fanfare speeldehaar schoonstemarschen.Aan de kerkdeur werd de Eerwaardejubilaris gehuldigd door den heer Jan Bax, voorzitter der kerkfabriek. Dan liep de mooie kapel bomvol en ingetogenvolgden de mensende plechtige dankmis, opgedragendoor den Eerw Jubilaris. Het zangerskoorder kapel voerde op meesterlijke wijze uit de mis "Te Deum Laudamus"van Perosi.De Z.E.H.PastoorKolen wist op den preekstoel een prachtig beeld te scheppenvan het leven en strevenvan denpriester. Zeerpassenden origineelnam hij als voorbeelden de heiligen van onze prachtige glasramen:Sint Michiel, Sint Jan-Baptist en den H.Nikolaas Poppelius,heiligen die in onzenbravenpastooreen trouwen navolgervinden.

steun,dehechteliefdeendetrouweverknochtheid voor hun pastooÍvan al de parochianen.Een passendwoord van danken hulde werd gebracht aan de goedemevrouw Tubbax,de trouwe, lieÍhebbendemoeder,die haarEerwaardenZoon zo liefdevol steunt,aanmoedigtentroost! Spreker overhandigdedan een omslag,bevattendeeen geldsom,dieMr.Pastoor mochtbesteden voorzijn kapel. Zichtbaarbewogen,danktede Eerwaarde jubilaris, niemandvergetende. Hij beloofdeimmer te nilen paraaÍstaanom, zo mogelijk nog beter, zijn krachtente zullen wijden aan zijn schone parochie.In zijn dankbetrokhij welverdiendden Z.E.H.Jacobs, oud-pastoorvan Weeldeen dusdanigvormervanzijn lroegerenonderpastoor. Z.E.Heer Jacobs uitte op zijn beurt op humoristischewljze zijn innigen dank en zijn onvergankelijke liefde voor "Weld".

jubilaris metzijn gevolg DanwerddenEerwaarde Hier deerewijnaangeboden op het gemeentehuis. werd hij gehuldigddoor den heer Burgemeester Dries,die vooralweesop dengroeien denbloei der kapel. Nu trok de lange stoet weeÍ naar de pastorij,waareenmeisjenamensdekindereneen lief versje voordroegen twee kleintjes een prachtigenbloemruikeraanboden.Zacht en liefdevoldanktede EerwaardeHeer Pastoor.'s Namiddagsgaf de fanfarenog eenconcertter ere van haarondervoorzitter.Woensdagvoormiddag werd de Eerwaardefeestelingnog eensspeciaal gehuldigd door al de schoolkinderenin de parochiezaalin 'tbljzljnvan zijnlieve mama.Een welgelukt feest! De parochianenhebbeneer gehaaldvan hun werk. Ze hebbenbewezenvan hun pastoorte houden.Ze hebbenhemvoorzeker eenÍrangenamen entroostendendagbezorgd.En! 't is dubbel en dik verdiend."De Week" brengt ook graaghaarhuldeenwensenaandenZ.E.Heer Na de mis werd de Z.E.Jubilaris gehuldigd namens Tubbaxen zijn geachtefamilie.Ad multosannos! al de parochianenop de pui van het gemeentehuis. De heer Raeymakers dankte in een meesterlijke, diep-gevoelde en meeslependerede den goeden Herder, voor al hetgeenhij zo graag en, trots zijn somswankelegezondheid,voor zijn parochianen deed. Heerlijke en innige dankwoorden wist de gevierde sprekerte vinden in naam van onze lieve kindertjes, van onze duurbare zieken, van de stervenden.Hij beloofde den onvoorwaardelijken

Hetfeestdooreenhollandsenbril gezien:"Dagblad van Noord-Brabant" I juni 1939: Zllv eren Priesterfeestte Weelde,PastoorTubbaxvan de St.Janskapel spontaangehuldigd. 't Oude,uitgebreide,echtKempischedorpWeelde, liefelijk gelegentussenmooiebossen, vruchtbare weiden en akkers en deels nog ongerept

heideschoon, vierdehetzilverenpriesterfeest van ik hadmoetendoen,wanthetspijthemnietmeer den alom bemindenpastoorder St.Jans-kapel. te hebbengedaanen belooftz'n bestte doenom Afgehaalddoorlieftalligebruidjesendeledenvan in hem te doenuitgroeiendit heerlijkbeeldvan geschetst. de kerkfabriekenen voorafgegaandoor de eenpriesterdoormeesterRaaymakers Koninklijke fanfare "St.Nicolaaskring",onder Eenhartelijkapplausstijgt op na dezewoorden, leidingvandirecteurL.VanBeek,werddejubilaris dievandenederigheid vandenjubilarisgetuigen. voor den ingangder keurigversierdekapeldoor PastooÍJacobsspreektdan den herder van den voorzittervan de kerkfabriek,den heer St.Janskapel endeWeeldenaren opechthaÍelijke J.Backx, allerhartelijkttoegesproken. Tjokvolwas wijzetoe,waaruitblijkt datWeeldenogsteeds een plaatsin zijnoudepriesterhart dedoorArchitekt Ritzenuit Antwerpenvergrootte belangrijke inneemt. St.Janskapel. Een zeergroot aantalgeestelijken In deknusseraadszaal, diete kleinblijkt om al de woondemededejubelmismet assistentie te bevatten,heeftburgemeester bij, die genodigden August doorpastoorTubbaxaanhet smaakvolversierde Dries, denjubilaris in eenvoudige,uit het hart woordengehuldigden de geschiedenis altaar werd opgedragen.PastoorKolen van gegrepen Weelde-grens, hield een schitterende van de parochievan St.Janin geurenen kleuren feestpredicatie. Hij spoordealle gelovigenaan verteld.Dan gaatde erewijnrond en wordt een lurig voor hunbemindenherderte bidden,opdat dronk gewijd aande parochievan St.Janen z'n hij nog langejaren hier zijn herderlijkambtzal jubilerendeherder.Met de fanfareaanhet hoofd mogenuitoefenen. Dejubelmiswerdbeslotenmet zet de stoetzich weerin bewegingen trekt men eenplechtig"Te Deum"eneenwelluidendecantate naardepastorie, waareenbruidjeeentoepasselijk "Priesterhanden", dieevenalsdeanderegezangen gedichtopzegtentweebruidsmeisjes denjubilaris kewig onderdekundigeleidingvandhr.VanBeek een schitterende bloemenmand aanbieden.'s Middagskomt de fanfarevoor de pastorieeen werd uitgevoerd. aubadebrengen, waamadeschoolkinderen terere De huldiging:Op het bordesvan het pittoreske van pastoorTubbaxschoneliederenzingen. raadhuiswaarvoorde kinderenen een grote menigtebelangstellenden stonden opgesteld, heeft Als geschenkbij die gelegenheid ontving de hetprachtiggotischwit gewaad-stel deheerAlph.Raeymakers, onderwijzer te Weelde, St.Janskerk jubilaris voor drieherenpluskoorkap-vervaardigdmetveel den namensde feestcommissie, in een ZustersvanhetHeilig buitengewoonvlotte, waarderende toespraak kunstzindoordeEerwaarde gehuldigd.Hij schetstepastoorTubbaxals een GrafvanTumhout.Verderegeschenken waren:een priestermeteenhartdatzijn volk bemint,alseen prachtigmissaal-uitgavePustet-wegensdeijverige kindervrienden een trooster der zieken. kosteresse MariaSegers. Eenprachtigbestestola Persoonlijkegeschenken B; en de 6 heeftonzenbeminden wegensde 3e ordeen E.K.meisjes (dagelijksgebruiktop hoogherder,aldusspreker, nietwillenaanvaarden, doch koperenkandelaars hij is overtuigddat eengift voor verfraaiingvan altaar)geschonken door de schoolkinderen. Het dekapelhemzeerwelkomzalzijn.Hij overhandigt gewaadwerd geleverddoor de Zustersvan het dan namensde bevolkingeen enveloppemet Heilig Graf voor de sommevan 7500frank.Op inhoudeneindigtmetdenwensdathetGodemoge maandag29 mei had de jubilaris het feest in behagenpastoorTubbaxook zijn 50-jarig familiekringgevierden 's morgensde hoogmis priesterfeest voor de dierbareoverledenen te doenvierenin zijn geliefdeparochie opgedragen zijner vanSt.Jan.Eengejubelstijgtop,waamadejubilaris familie! De familie had plaatsgenomenop het eendiepgevoelde toespraak houdt,waarbijhij de priesterkoor!God geve dat dit feestzal zijn gebracht hulde,hem terugwijstop God,oppastoor geweest:eennog nauwertot mekaaÍkomenvan Jacobs,oud-pastoorvan Weelde, die zijn priesteren gelovigen,tevenseen nog nauwer leermeester is geweest, op zijn moederenop zijn samenwerken. Godeter ereen de zielenten heil! parochianen,die met hem in uitstekende Voor denjubilaris was het een gelegenheid om verstandhouding hebbengeleefd.Detoespraak van Gode dank te zeggenvoor al de genadenen geeft meesterRaaymakerc,zegl.spreker, aanwat zegeningen bekomengedurendedie velejaren,

meestalte Weeldedoorgebracht, in de schaduw Heel dennachthekkende troependoor, ook den vanzijn hemzo dierbaarkerkje. zaterdag'!Boven in de lucht de "Stukas".Af en toeontploffingen. Bommenvallenin 't Singeltje, I augustus:EersteH.Mis van PateÍ Asteer, op het kiekenpark van Ls. Van Beurden AugustinusSels,zoonvanAugustSelsen Maria (Moleneind)en de hoeve Lenaerts(Emmaus) Dierckx,broedervan paterJan Sels(1934)der Gelukkig beperktde verwoestingzich tot Niemandgekwetst!Ergerishet orde der FranciscanenCapucynen:te Brugge stoffelijkeschade. gewijdop3juni. Zo krijgenwe stilaanpriesters gesteld waarbommenvallentemidden en te Poppel patersvanallepluimage. van het dorp en verscheideneburgerswerden 2 augustus:De jubilerendepastoorgaat naaÍ gedood!Te Weeldevlucht schiereeniederde Lourdesom ook Maria speciaaldank te gaan bossenin, geenlevendwezenop straatte zien,de zeggenvooÍ de 25 jarenpriesterzijn! Ook de afgelegen boerderijen liggenvol! Fransesoldaten, huishoudster, Josephine VanBeurdendiereeds13 minailleuzen,tanks,kanonnenoveral!EenFrans jaar bij hem woonde,mocht mee ter bevaart! officierhad's morgensaanPastoorTubbu< gezegd: "Vanavond wordthiergevochten!" En altUdmaar Statistieken over 1939: HH.Communies doorkwamenFransetroepenvoorbij,debommen uitgereikt:47.500 Huwelijken:8 vielen. de bossen rondom in laaiende vlammengloed! Dopen:28 En dat duurdezo tot 's zondags (Sinxendag). Toenopeenstrokkende hoepen,de Sterfgevallen: 8 Fransen, teruglangswaarzegekomenwaren,een Stoelverpachting op 17 septemberbrachtop: 14.309frank. eindeloosvoorbijmarcheren I Holland werd ontruimd! De laatsteFransesoldatenpasseerden en verlietenWeelderond l0 uur.'s Maandags en 1940 uur een nadien kwamen de eerste Duitsers binnen. Sindsgeruimentijd was de schoolkwestie weer aan de orde van den dag. De mensenvan de Patrouilles!Bij het binnenkomenwerden2 kindertjesgedooddie buiteneen schuilkelder St.Jansparochie -bizonderde familiesvan de Hegge-waar alleenmeerdan 80 schoolgaande kwamengelopen:éénkindje van Aug. Brosenskinderenwaren-eistenscholenin de Straat. Segers,en één van Louis Huysmans-Brosens Op le en2eSinxendag was Totnogtoeis er maar een vrije bewaarschool, (St.Michielsparochie). Al het volk zat zo gelegenbij de Maria Kapel.Met lijstenwerd er er geenmis in de St.Janskerk! goed als weg, in de heide en in afgelegen rondgegaan,totdat eindelijk de gemeenteraad Na denmiddagkwamhetgrosvan besloot naastde bestaandebewaarschool2 boerenhoeven. Duitse leger binnen! GelukkigvoorWeeldedat klaslokalenbij te bouwen:voor de le en 2e het Franse hoepen weg waren! Nu was het een de studiejaren, eenvoor 't vrij onderwijs(meisjes)en eenvoorhetgemeentelijk onderwijs(ongens).De vreedzameinname!Buiten het min of meer vanleegstaande huizenhaddeparochie heerInspecteurVanHemeldonckverklaardezich plunderen nietste lijden.De soldatenblevenin de "Straat". daarmeeakkoord.Toenkwamde oorlog! Dinsdagmorgen 3e Sinxendagwaren allen vertrokken. De mensen kwamenterugen Weelde 10 Mei: Vrijdagmorgenheelvroeg,druktein de luchtvanvliegmachienen, in devertehetdaveren kreegmin of meerterugzijn normaaluitzicht!Op vanon@loffingen. Na deH.Misvemamenwe dat bevelvandeBelgischeOverheidhaddendejongens jaar de vlucht moetennemen.Onze het oorlogwas! Druktein de parochie,soldaten rond de 18 jongensgeraakten overalverzeild,zelfs vertrekken, paarden worden opgeëist, Weeldse in het zuiden tot van Frankrijk! De enenadeandere jongemannen trekkende Vlaanderen in. De brug van Ravels wordt opgeblazen! Volle kwamenzij stilaanterug.Slechtsééneilaasbleef ooÍlogsstemming!In de nacht van vrijdag op achter,namelijk Alfons Willems, zoon van boswachter;dezewerd zateÍdagarriveren de Fransesoldatenmet FerdinandWillems-Gysen, een bom setroffente Oostende. kanonnen,tanks enz langs de WeeldscheStatie, door overWeeldegaathetnaarPoppel,en Hollandin.

Viering 25-jarig bestaan van de parochieSint-Jan (19s1)

35

Na de capitulatiekwamener onmiddellijkveel helper, benoemdtot Godsdienstleraaraan de te Mechelen.Hem soldatenterug;enkelewerdenalslcijgsgevangeneÍl MiddelbareMeisjesschool ook naar Duitslandgevoerd;enigemaandennadien volgdealhierop, de E.H.JozefLauwerysen, hadgeenenkele leraar aanhet klein Seminarievan Hoogstraten. warenallenterug!St.Jansparochie gesneuvelde twee. Elke zatetdagis hij trouw op zijn post! soldaat,St.Michielsparochie AllesbijeenmogenweO.L.HeerenSt.Jan-Baptist 11juni: Invoeringvan de Zondagsekindermis! er elken zondag3 HH.Missen bedanken datalleszo goedengelukkigverliep!In Niettegenstaande juni kwamener Duitse soldaten-artillerie- in waren,bleek de St.Janskerk toch nog te klein! inkwartieringbij de bevolking, ook te Ravelsen Vooral de kinderenvondennergensplaatsom Poppel!Een tweehonderd te Weelde.Zlj warcn deftigdeH.Misbij te wonen.PastoorTubbaxtrok ingekwartierdbij de bevolking.Veelhad Weelde naarMechelenenbekwamvan MonseigneurVan Cauwenberghde toelating tot een kindermis! er nietvante lijden. 1 oktober: Bij een fietsuitstapmet Z.E.Heer Hijzelf endeEerw.HeerProfessorzoudenbineren verongelukteonze en zo geraaktede St.Janskerkaan4 HH.Missen BouwennaarMeersel-Dreef goedeentrouwevrienddenZ.E.HeerKarelKolen! perZondag.Die kindermisis wellicht eenvan de kende! Bij het overstekenvan eensteenwegnabij Meerle besteinnovatiesdie de St.Jansparochie vele gevat vrachtauto door eenDuitse en werdhij Oorlog maakt de meteÍsver meegesleurd. Erg gewondwerdhij naar Algemenebeschouwingen! de kliniek van Tumhout gevoerd,waar hij nog mensen niet beter. Rechtvaardigheiden denzelfdenavondoverleed!Door eeniederwerd naastenliefdekregeneenfellen deuk.Veelboeren die bravepriesterbetreurd,enzijn begrafeniswas stapelden"hopen geld" op door te verkopenop eenmanifestatievan innige deelnemingvan zijn de zvtartemarkt! Tramsen autobussen,overvol, aan,de jonge minnendeparochianen enveletrewendewienden! brachtenkooplieden-smokkelaars van Holland vooral betreurtin hem een mannen,zelfsmeisjes,smokkelden De St.Jansparochie trouwe vriend, een wijze raadgever,een naarhier uit, grof spelwerd gespeeldin herbergen medehelper!Hem mogenwe niet enhuizen,duizendenfrankeninleg,hetverteervan onbaatzuchtige de smokkelaarskende geenpaal of perk! En vergeten! School: 't Spreekt vanzelf dat, gezien de predikenensermonenbatenniet! Het gewetenvan eilaasvanhetbouwenvan vele mensenscheenzoek geraakt!Van oorlog oorlogsomstandigheden, de mensenalhierweinig of niets; de tweenieuweklassengeensprakemeerwas! ondervonden Uitgesteldtot na den oorlog! Statistiekenover naastdenovervloedbij velen,armoebij sommigen. Statistieken: 1940: HH.Communies: 53.500 52.500 H.H.Communies: Dopen:24 Dopen:30 Huwelijken:2 Huwelijken:2 Sterfgevallen:7 10 Sterfgevallen: t94l En de oorlog duuÍt voort ... Nog altij d inkwaÍiering en dit tot maart!Op le zondagdier maand,'s avondsvoor het sluitenvan degedurige verhokkendelaatste aanbiddingin deSt.Janskerk, Duitsers!Vanjuni afhaddenzehiervertoefd!Het werd dan ook heel kalmpjeste Weelde.Op de St.Janspastorie weinig last van inkwartiering: gedurende eenpaardageneenoffrcier,enlaternog eenpaargewoonsoldaten- voor enigeweken!De laatstedie kwam was eenkatholiek Sudeet! 3 april:E.H.Pousset, sinds1936,onzewekelijkse

1942 Zalhet dit jaaÍ wedeworden?... Overalbeginnen dejongensopgeëistte wordenen naarDuitsland gevoerd!OokWeeldekrijgt zijn beurt.Eentiental weggevoerd.De anderen werdente Weelde-St.Jan bleventhuis,warenvoortvluchtig!'tWaseenbange tijd voor dejongens:nooit thuisslapen,altijd op het "Quivive" moetenzijn! Af entoe werd er een gesnapt,deanderendanwederbanger!Overigens is alles zeer kalm; we blijven bevrijd van inkwartiering; het smokkelengaat voort, de zwarthandelfloreert, daarwordt door sommigen

veel, heel veel geld verdiend!De naastenliefde geschikterpastorijkonmoeilijkuitgedachtworden! 't Moeten Op 4 oktoberverhuisdePastoorTubbaxenbetrok schijntvoor velente zijn zoekgeraakt! sterkebenenzijn die te Weeldedeweeldekunnen zijnnieuwhuis.Hij huwdevandekerkfabriek van dragen!Wehopenma:r op eenspoedigeindevan St.Michieldengrondgelegenrondde St.Janskerk den oorlogen we bespreken eenH.Missietegen enpalendeaanzijn huis,zijndeeigendomvande einde 1944r.Dan zal 't zeker wel vrede ziin? kerkfabrieken vondalzode gelegenheid om zijn hof te vergroten!Om helemaalafgezonderdte Statistieken: zitten bouwdehij eenmuurtje tussenkerk en de HH.Communies: 54.000 Dopen:26 schuurvanHofkenseneenbetonnenschranslangs het gemeentehuis Huwelijken:8 naar de doopvont-kapelmet ingangspoortj Sterfgevallen:9 e! 1943 Wegaanhetjaarmetgoedenmoedin! In deLente zal de grote invasiekomenen met haar ... den vrede?I I Mei: In dennachttussen1l en 12mei storteÍ eenbrandendEngelsvliegtuignederaan de St.Michielskerk, heft in zijn vaarthethuisvan bakker CorneelVan Tigchelt-VanGils, en op hetzelfdeogenblikligt hethuisplattengronde,en de benzine,die brandenduit het vliegtuigals gegotenkwamhadin minderdan5 minutenalles in brandgezet!BakkerVan Tigcheltdie buiten vertoefdeop datogenblikbleefongedeerd, maar uit de brandende huizenhaaldemenhet lijk van zijn dochtertjeAnnie; haaldemen zijn vrouw TheresiaVan Gils zwaarverbrand,die enige minutendaamaoverleed,en haaldenmen een nichtje-dekleineTheresiadochtertje vanHendrik Willems-VanGils,ergverbrandmaarnietdodelijk! Dit feit bracht oorlogsstemming onder de bevolking.De HH.Missenwerdenweer beter bijgewoondenmetvreesenschrikhoordemenin 't vervolgdeformatiesvliegtuigenoverdeparochie trekken.De mensenwistenweerdat het oorlos was.

Maar,eilaas,we zijn heteenmaalgewend,hierte Weeldegaater nietszondermoeilijkheden, zonder strijd! Ook nu weerzal er moetengebatailleerd worden!In dien tijd regeerdeals Burgemeester rechtstreeks benoemd doorSecretaris Generaal de heer Guillaume Swaan-Van der Voort! Oudstrijdervan 1914-18,was hij voor de oorlog VlaamsNationalistgeworden,endaardoorwellicht gekomenom in l94l burgemeester in aanmerking te worden! Gemeenteraadwas afgeschaft, burgemeesterVan Loon Jan, te oud, afgezet, burgemeester a.i. JaakMertensook op zijde geduwd;en zo regeerdeSwaanmet als schepen JozefClé (Nationalist) enKarelSegers-Willemen (lid vandeoudegemeenteraad, dochookbenoemd doorSecretaris-Generaal). Dezeburgemeester had graaghet huis van zijn broeder-thanspastorijgekochtomtedoendienenalsgemeentehuis. Doch geluktedaarniet in! EdmondSwaanwas hevig vaderlander, dus het tegenovergestelde van zijn Nationalistische broederburgemeester! Wildenu het den pastoorvan de Straat de burgemeester betaaldzettendathij dit huis niet kopenkon!! ! In allegevalvanafditogenblikbegonde"Wringerij".

16 september:Op dezendag verkochtPastoor Het huis van pastoorTubbaxwas nog maarpas Tubbaxhet huis, dat hrj, bij de stichtingder beschrevenof BurgemeesterSwaangaatPastoor kapelaniehad laten bouwen in de Koning Bouwen-St.Michiel-vindenenbeweertdatgrond, ronddeSt.Janskapel, nieteigendom is van Albertstraat,aanden heerLs.Stroobants-Van Sas gelegen kerkfabriek gemeente, de maar wel van de hij dat te Turnhout; hijzelf maakte van de enige gelegenheid gebruikomaante kopenvoorpastorij als zodanigvermeldstaatop het kadaster,dat dus gemeente- de kerkfabriekhem niet verhurenmag en dus hethuisvanEdmondSwaan-gewezen onwanger-welkedoorslordigheidzijn ambtvan PastoorTubbaxer niet mag over beschikken! gemeenteontvanger had verwaarloosd,en Daaropconfererenbeidepastoors! Onderzoekvan zodoendeeen groot tekort had gebrachtin de het kadaster:feitelijk staatgemeldperceelonder aandegemeente!Maar gemeentekas ! Als gevolgdaarvanmoesthet grote degoederentoebehorende geen kadaster titel van eigendom zijndemoeten huis naastde St.Janskerk verkocht.Beter en f7

anderetitels voorgebrachtworden.Dezevindt de en daaropvrij zljn eenmuw te zetten,en datzlj kerkfabriektenovervloede;devoornaamste zullen die afsluitingsmuurniet verwijderen.In dien zin bijeen gebrachtworden;Pastoorsen Kerkfabriek wordt andermaalnaar den Heer Gouverneur De voorzitterJanBax, zijnde36 jaar zijn echterbeslotende zakentot het uiterstete geschreven. verdedigenlZij zijn innig overtuigddatdegronden aandekerkfabriekverklaardedanplechtigdathij ronddekapeleigendomzijn ensteedsgeweestzijn nooit andersgewetenheeftdandat die grondaan van dekerkfabriek.Komt daaropop 2l december de kerkfabriekbehoordeen als dusdanigsteeds eenschrijvenvan GouvemeurWildiers: "Waarop alseigendombeheerd!Op 23 februariwordenwe steuntde kerkfabriekzich, om op gemeentegrond verzochtdoor den heer Gouvemeurom op 29 eenafsluitingsmuurte plaatsen?"PastoorBouwen februariin zijn kabinette verschijnen! antwoordtdaaropeenvoudig:"Die afsluitingsmuur 29 februari:PastoorBouwen,pastooÍTubbaxen werd geplaatstop grond die vast en zeker Jan Bax, voorzitter naarAntwerpen.Onderhoud toebehoortaan de kerkfabriek". Daarop eindigt met heer Gouverneur!Deze bekent dat de kerkfabriekzekerebewijzenkan doengeldenen 1943.Statistiekenover 1943: dat prescriptiekan ingeroepenwoÍden, maaÍ het HH.Communies: 59.000 gaat hier, zegdeh1j, niet zozeerover eigendom, Dopen:38 dan wel over verfraaiing van Weelde; die Huwelijken:2 afsluitingsmuurontsiertdeomgevingvandekapel Sterfgevallen: 9 en ... de Burgemeester voorstanderzijnde van Hij stelt vooÍ een urbanisatie wil enz. enz.... 1944 Watzal dit nieuwej aaronsbrengen... Vrede?Wij specialistinzakeurbanisatienaarWeeldete zenden enwaagtofwe onszullenonderwerpen aandezes hopen,en stappen hetin: "In nomineDomini". 6 januari: Een nieuw schrijven van den heer beslissing.Wij lietenons echterniet vangenen Gouvemeur.Een vraag naar bewijzen, welke redeneerdenaldus: "De eerstezaak die moet wordenis: "Wie is eigenaar? Is hetde eigendomderkerkfabriekinzakegrondrondkapel uitgemaakt staven!Dezevraagwordt beantwoorddoor hem gemeente,danhoeft zij inzakeurbanisatieaande te zendeneenuittrekselvan de zitting van het kerkfabriekniets te vÍagen; is de kerkfabriek dan moet dit eerstofficieelworden collegevanBurgemeester enSchepenen in datum eigenaresse, erkend en dan zaI de kerkfabriek,in zoverrehaar van 7 augustus1933,waarbijdoorgemeenteraad offrcieel aan de kerkfabriek wordt aangevraagd belangenniet in het gedrangkomenmedeweÍken grondrond dekapelte mogengebruikenvoor het aanurbanisatie!De zaakbleef zoalsze was en onverrichterzake keerdenwe terug naarWeelde. oprichtenvan eenkerkhof. l9 januari: PastoorTubbax naar Mechelen 14 maart:BezoekaanWeeldevan denheerRené geroepen.Hem wordt uitleg gevraagdover de Verbruggen,architekten provinciaal conducteur ! Gezonden door den zaak, en aan Mgr. Van Cauwenbergh,in voor dienstvan urbanisatie Dezeheerwaszeerschappelijk: tegenwoordigheid van Kan. Sempels,Secretaris, heerGouverneur. questievan eigendomde zaak hij bevestigde dat, wordenal de bewijzenvoorgelegd.Het bisdom kon niet andersals dezebevestigenen zal ze opgelostwas:dekerkfabriekwas,geziendevele overmakenaandenheerGouvemeur.Inhrssenwas bewijzen,plus als het nauwdenog demogelijk in Dit wel degelijkeigenaresse! er een schrijventoegekomenvanwegede heer te roepenprescriptie, Gouvemeurbij PastoorBouwenentevensbij den werd dan ook van hogerhandtoegegeven.Maar zouzeerzekerer bij winnenindien heerburgemeester eisendedat de beruchtemuur deSt.Janskerk of afsluitingdiendeverwijderd(4 februari).Daarop ze vrij, beterin het zicht, kwam te staan,door het wegte nemen!Indiendekerkfabriek heeft een vergaderingplaats in de kerkfabriek, gemeentehuis waarop ook aanwezigde heer Burgemeester dan wou de afsluitingsmuurwegnemendan zou metalgemenestemmen-buiten voor de St.Janskerkeen mooi pleintje worden Swaan.)6211rysrdt SecretarisEdmondVloemans-beslotendat aangebracht!De grondwaarophet gemeentehuis ingezienzlj overtuigdzijn dat degrondin questie thans staatzou terug gegevenworden aan de pastoorTubbax aandekerkfabriekhoort,zij dezenmogenverhuren kerkfabriek!PastoorBouwenen

gingen't akkoordondervoorwaarde: Burgemeester Swaangafdenstrijd niet op.Hij had 1. De grondblijft eigendomvandekerkfabriek; eerstgetÍachtte bewijzen dat de grond rond de 2. Daarzal geenkermisplein vangemaaktworden; St.Janskerk vandegemeente was,endaarindeerlijk had het 3. De muur,deberuchteafsluitingsmuur in beton mislukt; daama hij beproefddoor er een zal dan maarweggenomenworden als wanneeÍ urbanisatiezaak van te maken,ook dit mislukte! hetgemeentehuis verdwijnt!De HeerVerbruggen Nu hadhij eenderdemiddelin 't zicht!Hij besloot gingmetdit allesakkoordenzou's anderendaagstussenpastorij en gemeentehuis een groten teAntwerpendezaakter goedkeuringaandenheer publiekenschuilkelder te plaatsen: zodoende zou Gouverneurvoorleggen.Enige dagendaarna debetonnenafsluitingvanzelfswegmoeten,enkon richttedekerkfabriekeenschrijvenaanhetCollege de gemeente indirectoverdengrondbeschikken. van burgemeester waarbijgevraagd Daarscheenweinigtegente doente zijn. Pastoor enschepenen, werd,dezaakeindelijkeenbeslissing te gevenen Tubbaxbeproefdeeenlaatstekans:Burgemeester tedoenveranderen Swaan zelf te gaan spreken,en 't lukte. dooroffrcieelaktehetkadasteÍ tenvoordelevandekerkfabriek.Weschrijvennu Eerlijkheidshalve dientgezegddat Bwgemeester meiennochwegensschepencollege, nochwegens Swaan,na eenonderhoudmet pastoorTubbax, provinciebestuur niet hetminstetekenvanleven. beloofrlezijn bestte zullendoenom het bouwen De zakenblijvendushangende. vandenschuilkelder op dieplaatste verhinderen. 8 mei:Een200Duitsers,komendenaarhetschijnt Dit gesprekbrachttoenaderingtussenbeide van Tamapol(Rusland)arriverente Weelde:al de partijen, de twist had waarlijk al veel te lang klassenderscholenin beslaggenomen!De grote geduurd,en de schuilkelderkwamer niet! Op 3 meerderheid ligt in deSt.Michielsparochie, slechts september kwamer levenopdegrotebaan!Twee, hetofganshetDuitseleger enkelenin de StÍaat!Ook Emmauswordt bezet driedagenlangscheen ! De was op de vlucht geslagen.'t Scheeneenechte door een 14 ofticierenen 50 manschappen kinderkoloniewordtnaareldersovergebracht door paniekte zijn onderdeDuitsers.De Engelsenzaten moetenwegen te Geel,enwij allendachtendatdebevrijdingnu O.R.A.F.De dames-kostgangsters gehoorgevendaanden wensvan KardinaalVan nog slechtseenkwestievan enigeurenzijn zou! Roeyverlatenop 19mei de Zustershet huisom Eilaas,nogwekenzouhetduren:intussenkegen voorlopignaarBloksgoor(Zondereigen) op het wenieuweDuitsebezettingstroepen, endaarbijnog goedvanfamilieVandeVorsthunintrekte nemen. gansden last van voorbijtrekkende troependie plunderden en meenamen wat niet te ntaar of te 25juni:Plechtigheid vanSt.JanBaptist!Nognooit heetwas: paarden,karren,wagens,radio's, tot nogtoewaser zoveelvolk in dehoogmisenin kuiwagens,fietsen,ja tot zelfs kinderkarrenen hetplechtiglof! Demensenbehouwenophunnen kindervoituurkens. Gelukkiggeenbranden,geen geen wegvoeringen. Dikwijls kegen we beschermheilige ! Tot nog toe heeft hij ze zo doden, wonderwelbeschermd!De St.Jansviering staat hetbezoekvanEngelse vliegersdievanuit delucht thansgansin hettelèen van"eengeestelijkfeesf'! mitrailleerden. Allesweeser op dathethetbegin Niet de minsteoverblijfselenvan de vroegere van het eindewas!Eindelijk3 oktober,feestvan kermis!Maar ... de handmoeter aangehouden de H.Theresia van het Kindje Jezus,rond l0 l/2 in worden!Wanthoeveelbedevaartsdagen zijn tot uur denvoormiddagkwamende eerstePoolse kermisdagen ontaard!Dat magnooit! Dit jaar na tanks,van uit de richtingder WeeldseStatietoe. nog evendebaan,mitrailleerden de kindermisstonder op eenbord aangekondigd Ze inspecteerden en dat er na het lof "zaklopen" zou zijn voor de de laatsteDuitseautodie Weeldebinnenreed, kinderen!In zich heeftdat weinig te betekenen, redenterug.'s Namiddagsrond I uur kwamen maar het kon een begin zijn. De pastooris Engelsetanks,wagensen kanonnen. De Duitsers aanstonds de inrichterservangaanvinden,heeft warenvan uit het centrum's morgensreedsnaar geprotesteeÍd en kon bekomendat het zaklopen Poppelafgezakt.Weeldewasbewijd! Deogratias! kon wordenuitgesteld;ende St.Jansviering bleef Daarwerdschiergeenschotgelost,daarwerdgeen gaafen ongeschonden. mijn gelegd,geenruit gebroken.De Belgische En zo moethet! vlaggen kwamen te voorschijn, geestdriftige

39

Viering 25-jarig bestaanvan de parochieSint-Jan

(19s1)

4l

feeststemming heersteoveral.Hoezaligdatgevoel: Kerkhof:ln septemberI 9zl4juist enigewekenvoor na vier langeen bangejaren,eindelijkbevrijdte de bevrijdingkwam het Duitserode kruis bezit zijn! nemenvandescholenenrichttedaareenhospitaal in. De gesneuvelden engestorven soldaten werden Eilaas,debevrijdingeiste's avondsnogeenoffer! toenbegravenop het St.Janskerkhof, een50-tal. Tegenden avond werdenHendrik Willems-Van DaaronderwarenpÍotestanten, ongelovigen,zodat Gils,boswachter eneenHollandse vluchteling, die, doorhetfeit zelfhet kerkhofontwijdwerd.Later onvoorzichtighet kan niet meer,eenpaaÍder in werdener nog eenpÍurÍEngelsenbegravenlVan Duitserswilden danafmoestbij elkebegra.fenis vandeparochianen deomliggende bossenresterende krijgsgevangennemen,door die Duitsers het graf afzonderlijk gewijd worden. Volgens wijzebrachtdit een schrijven echtervan Mgr. Van Cauwenbergh, doodgeschoten! Begrijpelijker droeveschaduwen pijnlijke stemmingover de Vicaris Generaal,is het kerkhof niet ontwijd. feestvreugde.'s Zondagsdaarop:plechtig Te Eindelijk gaatnu de zaakvan "Grond rond de Deumvandankbaarheid: alsbij mirakelblevenwij kapel" definitiefopgelostworden:JaakMertens te Weelde,bleef Weeldegespaardtijdensde was dd. burgemeesteren in de zitting van de Zondereigen, gemeenteraad van 18 januari 1945werd met oorlogsjaren.Weelde-Statie, Merksplas,BaarleHertog,Poppel,Alphen,gans eenparigheid vanstemmen besloten:"Het perceel het omliggendehad het erg te verduren,kenden genaamd"Kapelakker"gekadastreerd te Weelde de miseriesvan den oorlog met al hun RepakkerSectieC, nr.228,grooï 16 are'14 ca, leggernr.219, verschrikkingen: hoevenin brandgeschoten, voorkomendein den kadastralen kerkenvemieldofbeschadigd, aande burgersgedoodof behoortuitsluitendenzondervoorbehoud gewond.Weelde,ookRavelsblevengespaard. Als Kerkfabriek,dewelkevoor de bestemmingervan zal mogen zal er op het volgenshare noodwendigheden blijk van blijvendedankbaarheid Vloemans,de Getekend:Secretaris Moleneindeenkapelletjewordengebouwdterere beschikken". voorzitter Mertens. vrome burgemeester dd. Jaak vanSt.Jan!Het zaltevenseenblijvendeen huldezijn aandeslachtoffers vandenoorlog.Van de St.Jansparochie werdener 10 jongensnaar Gelijkvormig uittreksel op zegel ervan werd 1945en bevestigddoor Duitslandgevoerdom te werken,en 2 -Albert gegevenop 29 augush.rs Lenaertsen JeanneWillems als politieke Voorzitter en secretarisder kerkfabriek: "Zij gevangenen. naar erkennendat bedoeldperceelaltijd eigendomis Laatonshopendatzebehouden van dekerkfabriekendezediensvolgens ziel enlichaamspoedigmogenterugkeren! Vanaf geweest eigenaar dienterkend(Weelde29 3 oktoberhebbenwij gedurigaan inkwartiering alsrechtmatige van verbondenetroepen:Engelsen,Polen, augustus1945).Was getekend:Secretaris Voorzitter J.Bax.Dit allesgeregistreerd Canadezen, Schotten.Dathadzijn charme,ja, maar J.Fr.Kolen, te Arendonk den 20 olÍober 1945.De onwangeÍ ook zijn nadeligekanten...want "Soldatensind Soldaten"... en meisjeszijn meisjes.Statistieken Struye.Daarmeewas eindelijkde zaakopgelost enhetkadasterzouin dezenzinveranderd worden. over 1944: Al dejongensdienaarDuitslandwerdengevoerd, HH.Communies: 66.000 keerdendeeennadeanderebehoudenterug.Ook Dopen:30 Willems.Eenenkele,eilaas,Albeí Lenaerts, Jeanne Huwelijken: l0 bleefachter! Overlijdens:14 DeH.Missiedievan 14december tot 25december Juni:Tijdensde oorlogging de St.Jansprocessie moestplaatshebben,werd om redenvan de nietuit. Vanafdit jaarzal zevoortaanplaatshebben ling tij dsomstandigheden, inkwartieringen, nahetlof(nietnadehoogmis).Degeldinzame voor de Dankkapel 40.000 bracht frank op. In troepentransporten, uitgesteldtot 1945.Laat ons misschienwel augustuswerdalhierden hopendatdanall eskalmzijn zal,endusdemensen september, betervatbaarvoor devruchtenvaneenH.Missie! eigendom,huis en grond,van wijlen NotarisDe Boungneverkocht.PastoorTubbaxhadpogingen aangewendte Vorselaar,bij de Zustersder 1945

42

Christelijkescholenom hette kopenen daaÍdan Bij het snuffelenin de archieven, namelijkin de voor WeeldeStraatopte richten. verslagboeken vandezittingenvanhetCollegevan demeisjesscholen Tevergeefs!Jammergenoeg!Nu werd de Burgemeester en Schepenen van Weelde,het eigendomgekochtdoor Dr.VanBaelen.In volgendegevonden, wat nogmaalsbewijstdatde novemberkwam daar in wonen den Z.E.Heer grond van het kapelhofwel degelijk aan de pastoor-dekenkerkfabriek toebehoorde en toebehoort: DekenVanBaelen,gepensioneerd 1841nr.131-Verslagdergemeente vanZandhoven, "Verslagboek: broedervanDr.A.VanBaelen. 1857-Titel 5/86:Bij koninglijkbesluitvan 15 H.Missie.De zo lang verwachtteH.Missie, january 1857is den fabriekaedonzergemeente uitgesteldin 1944,heeftdanplaatsgehadvan 13 gematigdgewordenom 1 are21 centiarengrond decembeÍ tot enmetKerstmis.Zij werdgepredikt van het parceelgenaemdhet kapelhofaandeze doorPaterCesariusVande Beeken PaterBruno gemeentetot het bouwen van een nieuw Vijdt o.f.m.Allerbestepredikanten. af te staen". Veel succes. gemeentehuis KarelJansens Maareilaas,weerwaser eengriep-epidemie. Dit 15september: alskosterken in dienst Zijn taakbestaat voorlopignogin luiden, beletteveelmensenen kinderende sermonen bij getreden. te wonen.Tochdeedeeniederzijn uiterstebest. met de schaalrondgaanen de kosteresse helpen. Nota:dit is detweedemaaldatdegrieponsparten Aanurezig zijnbij dopen,kerkgangen, huwelijken speelttijdenseenH.Missie.Telkenswanneerde en begrafenissen: 1000 frank per jaar (later gegeven H.Missiein december werd.Onsinziens verhoogd).Statistieken: zou het beterzijn de Missie in 't vervolg rond HH.Communies: 42.500 Allerheiligente geven.Experientiadocet.Drie Dopen:29 l1 dagenvoor aanvangvan Missie werd er een Huwelijken: 4 kindermissiegepredikt:PaterBruno voor de Sterfgevallen: jongens van beide parochiesen PaterVitus (gepredikt in St.Michielskerk) voordemeisjesvan 1947 beideparochies! Wasmindergoed!Voortaan beter 14 april: Plechtigeeremisvan PaterKoenraad elk afzonderlijk:depatervan Straatvoorjongens (HenriMaes)passionist, zoonvanAntoonenNetje en meisjesvan de Straat;en patervan de Kerk VandenSauwen, priestergewijdteViséop 7 april voorjongensenmeisjesvandeKerk. De sermonen t947. 's avondswarente 7 uur.De missen:6 uur en7 1/ 18 juni: Overlijdenvan denZeer Eerw.Heer 2 uur met kort seÍïnoon.Tijdens de H.Missie Leopold Bouwen, pastooÍ van de werden er 4905 HH.Communiesuitgereikt. St.Michielsparochie, na een langdurigeen met EE.Patershaddeneen winkelde geopendvoor bewonderenswaardige berustinggedragen ziekte. gewijdevoorwerpen:dit bracht 11.604,75frank PastoorBouwendroegonzeSt.Jansparochie een op,waarvan2T 69frankvettewinstvoor dewerken warmharttoe,enheeftsteedszijn steungegeven, derparochie.Bij desluiting,welkeplaatshadte 3 zijn volle steunvoor de ontplooiingvan ons uur ente 7 uurbij hetuitdelenderprentjesbracht parochieleven in de Straat.De Straatblijve hem deoffer op 7800frank.Daarvanwerdaandepaters dankbaar. als honorariumgegeven6000 frank (3000 frank 1 juli: Benoemingtot pastoorvan St.Michielde vooriederepater).Er werdenbij desluitingen720 E.H.LouisHeymans,geboortigvan Kapellen prentjesuitgedeeld!Tweemaalliep het kerkje (Antwerpen)9 mei 1901,priestervan 1928, bomvol. Gode zij dank voor dezeH.Missie. onderpastoor te Merkem (SintBartholomeus). Op Statistieken 1945: l4 juli haddeplechtigeaanstelling plaats.Prachtig HH.Communies: 52.600 feest,groteeensgezindheid. Ook de "Straaf'had Huwelijken:9 het hareertoebijgebrachtom het feestte doen Dopen:37 lukken.Hetfeestlocaliseerde zichenkeltotdeSint Sterfgevallen: 3 volwassene en2 kinderen Michielsparochie. Tijdenvdereceptie uittePastoor Tubbaxden wens van innige samenwerking. 1946 Weeldeis eenmysterievan"tweevuldigheid"-één

43

en toch twee,twee en toch één.De knoop van wede en succesligt in de "relationes"tussende pastoors.Zijn dezegoed,dan wordt Weeldeeen Weeldevoor depastoors,eenweeldevoor hetvolk en eenweeldevoor O.L.Heer! 12augustus: Vertrekuit WeeldevanZ.E.H.Deken Van Baelen, eredekenvan Zandhoven.Zeer Eerwaardegaatzich vestigente Keerbergen. Plaatsverhuring:de prijzen der plaatsenmoeten Deplaatsen aangepast wordenaandelevensduurte. van 55 frank -middenbeuk-worden gebrachtop 90frank;dezevan45frank-zijbeuken-op 65frank. Deplaatsen 22.500fuankop. brengennuongeveer In 1951wordenzegebrachtvan 65 op 75 frank en van90 op 100frank,dit volgensrichtlijnenvan 't bisdom. van 26 september:In de gemeenteÍaadszitting vnjdag 26 septemberwerd bij eenparigheidvan stemmen beslist: 1e.aandegeestelijkheid vanWeeldeeenjaarlijkse toelagete gevenvan 6000frank(vroeger700) 2e.hethuis,eigendomvan E.H.Tubbax, naastde kerk van St.Janaante kopenvoor den prijs van 390.000frank om te dienenen te blijven dienen moeten alspastorijvan St.Jan. Beidebeslissingen nog worden goedgekeurddoor de deputatie. Edmond Maaktendeeluit van dengemeenteraad: AugustDries enFransBax Hestersburgemeester, schepenen, HendrikVanGils,ConstantSommen, CorneelVanBeek,JaakMertens,FransVanLoon enKarel Segers, leden.Statistieken over1947: Overlijdens:6, waaronder 3 kindertjes. Dopen:29 Huwelijken:5 HH.Communies:44.500 Jacobs, 26december: overlijdenvanZ.E.H.Pastoor van 1887oud-pastoor vanWeelde(onderpastoor I 896,pastoorvan 1896-1926) . Zljnbegrafenishad plaatste St.Pieten-Rode. Vanuit Weeldetoog een (29 afraardigingvan 50mannaaÍSt.Pieters-Rode jaar 20 vertrokken december).Eenbewijs datna te zijn uit Weelde,Weeldehem nog niet vergeten was! Weeldemag hem niet vergeten:gedurende bijna 40 jaar deedhij als goedeherderheelveel Zoalsblijkt uit dit archiefis ook"De voorWeelde. Straat" hem veel verschuldigd.In december: vertrek van Pater Henri Maes (passionist)naar

Congo en een week later 2de vertrek van Pater Clé (Scheutist)eveneensnaar Congo.Beiden werdentot Antwerpen,tot aandenboot uitgeleide gedaandoor het Missiekransjeen een aantal wienden. 1948 26 maart:Eenzeldzaamfeit datdientaangetekend: sinds 26 maart 1947 boekten wij hier in de geenenkel overlijdenvan een St.Jansparochie volwassene. Dus op een gansjaar geenenkele begrafenis buitendriekleinekindertjes. juni: zilverenkoon voor O.L.Vrouwen zilver 3 koonlje voorhetkindjeJezus(voordeprocessie) Kosten gekregenvan Maria Segers(kosteresse). samen9500 frank. Vervaardigddoor Pynenborg, KeizerstraatMechelen. Volkstelling:volgensde volkstellingvan einde 1947telt onzeparochieop datum31 december 1947:l71I zielen. Pastorie:OpmaandagI 2juli werdaktegepasseerd tussenE.H.Tubbaxenerzijdsen Burgemeester Dries,Secretaris Hestersen Schepene Vloemans anderzijds,van verkoopvan huis Tubbaxaande gemeentemet als bestemming,een pastoriete Door ontvangeÍ blijven voor Weelde-Straat. Dieltienswerddesomoverhandigdzijnde390.000 frank, zodat nu ook de Straateen definitieve pastorieheeft; weeromeen wens van pastoor Tubbax die in vervulling is gegaan,een lang gedroomdedroomverwezenlijkt.Nota:in aktevan 12 juli verleden,voor en door Burgemeester Hestersen SchepenDries staatuitdrukkelijk vermelddatbedoeldeeigendomenkelbestemdis om te dienenen blijven dienenvoor pastorievan St.Jansparochie. Slechtsonderdie uitdrukkelijke voorwaardeverkochtE.H.Tubbaxzijn eigendom. Statistieken over 1948: Dopen:40 Sterfgevallen: 3 volwassenen en I kindje Huwelijken:6 HH.Communies: 47.000.In Emmauswerden bovendien7720HH.Communiesuitqereikt. 1949 Eindelijkis dekleinekapeltererevanSt.JanBaptist (Moleneind)klaar gekomen.Zoalshogervermeld werd deze door de oarochianenvan St.Jan

opgerichtuit dankbaarheid voor zijn H.Patroon, die ons zo wonderlukspaardetijdensde oorlog 1940-1944enternagedachtenis vandeslachtoffers ervan.Dezekapelheeftgekostde totalesomvan 50.265,70frank. Het beeldvan St.Janwerd ontworpenen gebakkendoor Frans Cox van Maasniel(Nederland)voor 5000frank. De grond waarophet staatwerd aangekochtvan August Dries-Vloemans en werd geplaatstbij notariële akteop deVerenigingderDekanaleMaatschappij vanTumhout(NotarisAlfons VanHove,Akte van 2l januari1949).Architektvanhetkapelletjewas de HeerJ.Ritzen.

Vormelingen: 64 (39jongensen25 meisjes) HH.Communies: 46.500

1950 28 mei: Pinksteren.Hare Koninklijke Hoogheid PrinsesJoséphine, zustervanwijlen KoningAlbert, tantevan LeopoldIII, Benediktinesse op rust in Emmaus,had het verlangenuitgedruktop Pinksterdag,in onsmooi kerkje dehoogmisbij te wonen.Vergezeldvan Juffi. Vande Vorstnam zij plaatsop hetpriesterkoor.Na het evangeliesprak haar Z.E.P.C.Yan Gestel,Dominikaan,enige woordentoe.Na de hoogmisging ze eenbezoek brengenopdepastorij,waardepastoorbedlegerig Moeitegedaan, herhaaldelijk reedsaangedrongenwas.GansdeStraatop debeenenbevlagd!Enige bij Louis en LouisaBols wonendein de Straat wekennadienzondH.K.Hoogheid eencheckvan rechttegenoverhet O.L.VrouwKapelletjeopdat 3000franknaarde pastoorvoor zijn werken. zij schenken zoudenaanonzeSt.Janskerk ofaan 25 juni: Hoogfeestvan St.Jan!Monseigneurde dedekanalemaatschappij , hetweilanddatligt naast Raeymaker, voorzittervan het philosophisch hun huis en langs de weg naar de grens. De InstituutvanLeuven,neefvanoud-pastoor Jacobs kinderenBols, zo werdenzij in de wandeling zaliger gedachtenis, kwam alhier de plechtige genoernd, warenongehuwdenhaddenslechtsverre hoogrnis zingenen's namiddags deprocessie doen! erfgenamen.Die grond zou mijn insziens Mgr. was in groot ornaat,en zijn optredenlokte wonderlijkgeschiktzijn omlaterdaaropeenschool natuurlijkveelvolk. te bouwen!Spijtsallemogelijkevoorstellen lukte 24 juli: Plechtigeeremisvan Louis Vloemans het totnogtoeniet! Laatonshopendatook hierin C.s.Sp. zoonvansecretaris Vloemans enJosephina onzegoedeheiligePatroonzal helpen!Pater De Bont.Hij werdop 9 juli tot priestergewijdte HendrikBax,metverlofnazijn tweedetermijnals Leuven.Ook het Moleneindewist op waardige missionarisvan Scheutin Congo te hebben wijzezijn priesters eerte brengen. Eenschitterend verbleefganshetjaaralhierenstelde feest!1950waseenjaar van beproevingvoor de doorgebracht, zich ganstendienstederparochie. pastoor!Vanafapril begonhet! Griep,nogmaals griep, kliniek, bronchitis,broncho-pneumonie, 9 september: Op dezedatumstierfdemoedervan totaleverzwakking, van26juni naarhethospitaal denE.H.Pastoor, M.Tubbax-Nuyens op 82-jarige te Eupen,van daar op 9 septemberop volledige ouderdom!Op de begrafeniste Turnhoutwas rustnaarGoirle(Tilburg)endit tot22 januan1951. schiergansde parochievertegenwoordigd; bijna Gansdie tijd speelde PaterBax,Scheutist, immer elk huisgezinzondeenafgevaardigde! PaterSels, nog met verlof, pastooren dit tot eenieders van de Congregatie van den H.Geest,arriveerde voldoening.Gansde parochieheeftdit ziekzijn in septemberuit Congowaar hij l4 jaar als meebeleefd, en er werd geweldigveel gebeden missionaris gewerkt had! In augustus voor de genezingvan den pastooÍ! Deze pelegrimeerde de pastoorvan St.Janvoor de lOe ondervondganshet jaar door een geweldige maalnaarLourdes.Toenhij vandereisterugkwam sympathieenbelangstelling vanganszijn parochie. werd hij feestelijkverwelkomd.Huizenbevlagd, Oudebeeldenin de kerk: eenantikair en schatter welkomsgoet,eenmassavolk voor de pastorij! passeerde langsonskerkje;hij wasverbluftover Mocht de zegenvan de Hemel-Moedersteeds deprachtigebeeldenwelkehetbevatte! Hij schatte rustenoverzijn parochie.Statistieken over 1949: elk beelddooreengenomen, vooreenwaardevan Huwelijken:5 ongeveer 70.000frank-Einde1950,aankoopvan Overlijdens:1l (waaronder 3 kindereQ demooietapijtenvoor hethoogkoor.Dezewerden Dopen:35 aanuiterstvoordeligeprijs geleverddoordefirma

45

Viering 2S-jarig bestaan van de parochie SintJan (19s1)

46

47

jarigenouderdom begonhij zijn latijnsestudiesbij de Salesianenin Kortrijk. Het meelevenen meevieren vande Straatwasalgemeen! Godgeve onsnogvelepriesters! Zondag30 september:Viering van heï 25-jarig bestaanvan de parochievan St.Janen van haar stichter,25 jaar pastoor.Hier volgt het verslag, opgemaaktdoorZ.E.PaterUbertinusDe Volder l95t 22 januai: Terugkomstvan pastoorTubbax uit voor de "Standaard".Dit verslaswerd enkel scheen hem ingekortovergenomen: Goirle.Derustvanbijnazesmaanden goed te hebbengedaan:en de eerstezondagna te Weelde-St.Jan zijn terugkomstdanktehij de parochianenvoor Luisterrijkegedenkdag hunsympathie tijdensdezielÍe. Hij en meeleven werd te WeeldeSt.Jande hooptenog langin hunmiddente kunnenblijven Zondag30 september vijf en twintigste gevierdvan de verjaardag gezegdhad dat en alhoewelde dokter-specialist hij slechtsterugzijn werkmochthervattenbij wijze stichtingder parochie.Die dagis voor de Straat van proef; en dat, moest het niet gaan,hij uitgegroeidtot een onvergetelijkehoogdagen huldeaandeZ.E.H.L.Tubbax genoodzaaktzou zijn definitief rust te nemenen tevenseenmachtige diedezeparochieheeftgesticht.Vanmeetafwerd ontslagin te dienen!Godswil geschiede! deze dubbelejubilévieringgrootsopgevatdoorhet 28 januari: Bezoekvan Mgr. De Smedt,grootleidingvande datonderdebevoegde vicarisvanZ.Em.,aande teruggekeerde pastoor. feestcomité heer Dokter Laurent Baelen, Van dit feestin de Restauratie: detableauwelkeop depastorijin de korte tijdspanne veertien heeftgemaakt van dagen, ganghangt,eneigendomis vanSt.Janskerk wordt toegeschreven aan Conynxlo(XVIe eeuw).Hij tot ietsorigineelsentevensietsenigsvansoberheid, werdin l95l gerestaureerd doorK.Stokbroeckx. smaakenstijl. Waarschijnlijkverbeeldthij depredikingvanSt.Jan Baptistin dewoestijn.St.Jansprocessie: weerwas Zondagmorgenbood de paÍochieeen feestelijke het Mgr. De Raeymakerwelkede Straatvereerde enkleurrijkeaanblik:deStraatwasafgezoomdmet metzijn bezoek,enmetdeplechtigheid vanSt.Jan vlaggenen gierlandes,wimpelsaanpalenen een dehoogmiszongendeprocessie opluisterde. Zeer weeldevanelectrischlicht, vooÍ hetkerkjeprij kten, Eerw.HeerHannes,beshrurder van het College overeenhonderdtalmetel reusachtigeruikersvan natuurlijkebloemen,waaÍtussenvlaggenen vanGeel.hieldhet St.Jans-sermoon. Zelfsvanbovenaan 4juli: Op diedatumwashet25jaargeledendatde wimpelswarenaangebracht. ontvoogdingvan de Straat begon, dat van de torenspitsdaaldenontzaglijklangefestoenen alseentriomÍboogoverde huizenen Mechelenuit het berichtkwam dat E.H.Tubbax en spanden tot vicariusresidenswas benoemden dat er de Straat.Om l0 uur werdin de kerk van St.Jan, dagelijksmis mochtwordengelezen!Duszegden die straaldein eenzeevan bloemenen licht en demensen, enE.H.Tubbax kleuren,ondereengÍotetoeloopvan volk die de St.Jan25jaarparochie 25 jaar pastoor!Dat moestgevierdworden. ruimte tot in de verstehoekenvulde, door de jubilerendepastooreen plechtigehoogmis PastoorTubbaxwilde het feestuitstellentot in 1953,danzouhet25jaargeleden zijn datdekapel opgedragen,ten eindede gevervan al het goede, tot kerkje werd herbouwd,maar daar was niets dat reedseen kwart eeuw, in dit kerkje werd tegente doen:er moestgefeestworden.Vox verricht. te danken. De feestrede werd uitgesproken door E.PaterNorbertusBroeckaert Populi,Vox Dei. o.f.m. die met zijn bekendewelsprekendheid 21 augustus:Plechtigeeremisvan HendrikHeyns herinnerdeaan de weldadendoor de nieuwe die op 29 juni te Oud-Heverleetot priesterwerd parochieaan de bewonersvan Weelde-Straat gewijd.De heerHeynsbehoorttot de Salesianen bewezen,en vervolgensde alom erkende vandeE.H.Tubbax in hetlicht stelde. van Don Bosco.'t Waseenlate roeping;op 29 verdiensten Besouwuit Goirle(Nederland), familievanpastoor Tubbax.Statistieken over 1950: Huwelijken:4 Geboorten:28 Sterfgevallen: 10 HH.Communies: 47.500

Tijdenseenfeestviering wordenmeestalheelwat mooiklinkende woordengebruikt,dathoorter bij: formaliteit,maarhier was het is een vereiste 't anders,als de predikanthier gewichtige uitdrukkingengebruikteen sprak "van de voorhetgeestelijkwelzijn overgrote bezorgdheid ijver", van de parochie","van nooit versagende iets en zodat nooit schoon "van veeleisendheid", goedgenoegwasvoor het kerkje,"daarwas elk woorddeuitdrukkingvandestriktewaarheid.Alles watderedenaar opzijn levensechte enmeermalen humoristische wijzeschilderde, wasalsuit hethart gegrepen vanalleaanwezigen, diemetontÍoering terugdachten aande velejarendatzij persoonlijk vandeniets-ontziende maaÍtochaltijd vaderlijke ijver vanhunherderhaddengenoten.

spreekt vaniemand,dieuit zijn diepsteovertuiging gemoed woordenvindt die treffenen en uit zijn ontÍoeÍen.'t Waseenwoordvandankaanal zijn parochianen en eenopwekkingom in 't vewolg genade van een eigen kerk even goed te de gebruikenals ze totnogtoehaddengedaan. Rond 15 uur was er werkelijk een massale voorde stoet,die zicheenhalfuur belangstelling latervan uit de KoningAlbeÍstraatin beweging zette.Honderdenen honderdenverdrongenzich aanbeidezijdenvande Grotebaan,hetweerwas ookhetideaalnabij, eenheldereluchteneenzachte najaarszon. De stoetmet zijn typischen stijlvol groepenwas een uitbeeldingvan uitgebeelde geschiedkundige feitenderplaats:nadetraditionele Henricus ruiters,deeerstgekende heervanWeelde, kapel, rond 1290;de oorspronkelijke Steencop, die wellichtnog van eenvroegertijd dateert;de grondontginners;een praalwagende aanvraag vanWeelderond doordeingezetenen voorstellend in hunkapel 1340gedaanom deparochiediensten te verrichten;de beeldstormerij, enz.Tot slot defileerdengroepenvan de plaatselijkvereerde van dievandepatroonheilige heiligen,waaronder dekerk natuurlijkdeeersteplaatsinnamen.Deze groepenin volmaakteordeopstappend, in debonte klederdrachtvan hun respectievelijkeeeuwen, vormdenzulkeenkleurrijk,pittigensobergeheel, dat we naar de stedenmoeten gaan om de ervante vinden. weergade

Na deH.Mishadvoordekerkdeonthullingplaats van het beeldvan St.Jande Doper.Het pleinmet daarbijnogeenruimdeelvandeStraatstonddicht menigte.Vooraan bezetdoor eenopeengepakte de schoolkinderen met bloemen,de familieleden van Z.E.HeerPastoor,de geestelijkenvan het omliggende,en het feestcomité.De heer hieldeenrede,waarinhij onderwijzerRaaymakers de gevierdejubilaris in naamvan dejongens-en de meisjesschooldankteom zljn bljzonderezorg jeugd. De HeerDokter voor de schoolgaande LaurentVanBaelennamvewolgens, alshoofdvan hetfeestcomité, hetwoordenwathij in zijn pittige tÍant zegdekwam eenvoudighier op neer: "Mr.Pastoor, Bovendien wij kunnenU nietmissen. van dezeheuglijkedagkwamrond wij willen U nietmissen.En alsgij nietmeerkunt De apotheose gaandanzullenwij U dragen!"Toendie warme 20 uur. Het mooie avondweerhad van het en tot omliggendeeenmassavolk doentoestromen applausenigszins stemzweegenhetdaverend bedaringwas gekomen,werd als hogehulde voor de derdekeer die dagzag de Straatzwart VanRoeyeenmooiefoto vanhetvolk. In hetidealekadervanhetkerkplein, vanwegeZ.E.Kardinaal het mooieportaal,de ronde van de met als achtergrond met eigenhandig onderschrift aangeboden enhetspitsetorentjeder doorluchtigekerkvorst"Aan Weleerw.Heer uitbouw,deroosvensters jaren machtigeschijnwerpers kapel, die in het licht van na25 L.Tubbax,StichtervanWeelde-Straat, waseenbreedpodiumopgetimmerd ijvervolherderschap, mijn hartelijkegelukwensen glinsterden, met mijn besten zegen (was getekend waareenkoor,onderde kunstigedirectievan de Z.E.KardinaalVan Roey,Aartsbisschopvan heer onderwijzerVan Beek, een voor deze gelegenheid,door Dr.AmandusVan Baelen, Mechelen). gedichteCantate,uitvoerde.Tot slot werd onder een zelfnamtoenhetwoord.Eneensklaps deregievandeheeronderwijzerRaaymakers Z.H.Pastoor de Doper" Evenbeheerstals grootsopgevat"Spelvan St.Johannes was hij opnieuwde redenaar. j arenterugroldezijn kloekgeluidoverdemenigte gespeeld,dat voor dit jubileumwas geschreven klank door PaterUbertinusDe Voldero.f.m. Na deze enweerklonk in zrjnwoorddiemeeslepende

49

geslaagde opvoeringbeklomdejubilerendepastoor gewerkt,geledenen gestredenhebt,vooÍ ons,uw hetpodiumom,alsbesluitvandezefeestelijkheden, parochianen.In u immerszullen wij altijd vereren alle parochianente bedankenom de treffende de stichter van St.Jansparochie,de oprichter van eensgezindheid en de eendrachtige en algemene St.Janskapelen vooral de trouwe herder, die altld allen, zonder enige gewaaktheeft over zijn parochianenen die altijd samenwerking, waannee uitzondering,aanditjubileumhaddenmeegewerkt. hun liefen leedheeftgedeeld.Op dezeschonedag De onhoeringdie Mr.Pastoor bij dezebedenking is het ons aller wens, ons aller bede, dat God U overviel,zal iedereen bestbegrijpen.EenschoneÍ nog lang voor ons moge behoeden.Want zie, wij geschenkdan dezevolledige eendrachtkon men laten u niet weggaanvan ons. God geve u nog inderdaad niet gevenaandezeHerder,die zoveel lange,gelukkigejaren, en zelfs als de ouderdom jaren reedsde verkondigingvan de christelijke komt, u blijft in ons midden.Wij zullen u helpen liefde als hoofdpuntvan zijn predikatieheeft waar het kan en als de gang moest begeven,u gemaakt.Mogehij, noglangetijd, veelgoedblijven dragen.U in ons middenis ons aller wensop deze stichtentemiddenvanzijn parochianen, diein deze dag,zonderu wordt hier allesledig en duister.Blijf gelegenheid gevonden hebben om de ons leiden vooÍ gans uw leven, wrj bidden er u dag een algemenegenegenheid voor hun om. Goed heil en nog vele gelukkigejaren in ons endankbaarheid herderop eenschitterendewijze te uiten. midden". De stoet, waarvanhierbovenspraakis, werd Des avonds hadden de parochianen er aan kunstigenprachtigsamengesteld doorDr.Laurent gehouden hun huizen te verlichten. Deze VanBaelen.Alles wastot in de puntjesverzorgd. verlichting was algemeenen feëriek.Zo eindigde Hljzelf hadzeerpsychologisch mannenenvïouwen dan die allerschoonstedag.Kerk en pastoorwerden uitgekozen,bestgeschiktomhunrol uit te beelden; schitterendin de bloemen gezetl... Bloemen en wat opviel,was dat niemand,maarniemand verwelken,maar als de bloem verwelkt is, komt weigerdederol endetaakte vervullenwelkehem de vrucht! Mocht de vrucht van deze De prachtigeklederen, jubileumviering zijn: meer liefde vanwege de of haarwas toebedacht. ontworpendoor kunstenaarLucasVan Hoek uit parochianen voor hun kerkje, meer genegenheid Goirle voor den Mariastoetvan Scherpenheuvel voor en vertrouwen in hun priesters,meer verering werdenbereidwilligter beschikkinggestelddoor voor hun grote heilige patroon: St.Jan-Baptisten Z.Eerw. Heer August Bax, onderpastoorte bovenal meer liefde en trouw aan de Gever van Scherpenheuvel. VanaIdieplechtigheden werdeen alle goed: Onze Lieve Heer. 't Washet schoonste filrn afgedraaid, diewonderwellukteenin hetbezit feest dat Weelde-Straat,dat Weelde,ooit kende! is van Dr. LaurentVanBaelen.Toespraakvan Dr. De medewerking was algemeen, algemeen de LaurentVanBaelen,voorzittervanhetfeestcomite, feestelijke stemming. bij de onthullingvan het St.Jansbeeld en de gedenksteen in de gevel van het portaal van het Ontslagvan E.H.L.Tubbax kerkje: "Het feestcomitéheeftmij belastmetdevererende taak, U in naam van al de parochianen,deze geschenken aante biedenbij gelegenheidvan uw het beeldvan vijf en twintigjarig pastoorschap: St.Jan,onzepahoonleilige,met het onderschrift opdatuw naam,eeuwigzoublijvenvoortlevenin het nageslacht, alsookdit brevierdatu dagelijks zal herinnerenaanonzegenegenheid. Wij weten het,het is niet veel in vergelijkingmet al wat u voordeparochiehebtgedaan. Maarhetis gegeven met een dankbaarhart, dankbaarvoor al wat gij

In zijn toespraak bij de onthulling van het Sint Jansbeeld,op de jubileumdag,na de hoogmis,en in zijn antwoord aan Meester Raaymakers en Dr.Laurent Van Baelen had pastoor Tubbax besluitendgezegd:"1.{uik dezeschonedag beleef en aanvoelen mag en kan uw liefde en uw genegenheidtegenoveruw kerkje en tegenoveruw pastoor,mijn beste,allerbesteparochianen,nu mag ik met de grijze Simeon zeggen: Heer, laat u uw dienaar gaan in wede, mijn ogen hebben het heil gezien. Ik weet nu dat de fondamentenvan de parochie stevig zijn, dat er verder opgebouwd kan

50

verbonden,te volbrengen.Ik heb dan aan Z.EminentiedeKardinaalgevraagd-enverkregenom op rustte mogengaan.Sindsverledenvrijdag uw pastoorte -30 november-hebik opgehouden zijn. Totbij dekomstvanmijn opvolgerzal Pater Hij gevoeldetoenal dat hetniet langmeerduren Bax de parochiebeshren. zou. De last van de parochiebegonte zwaaÍte te groot, de Mijn beste,duurbaregelovigen,ik had u zo wegen,de verantwoordelijkheid zelfvoor delaatstemaaltoegesproken, gezondheid te zwak.Daaris nietszo pijnlijk voor doodgaame eenpriestereneenpastoordante voelennietmeer ik hadzo gaameu allenelk persoonlijknogwillen van iedervanu afscheidnemen;'t zou te kunnendoen,wat moet gedaanworden,en bezoeken; jaren ik zouhetniet mijn kachten zijn te bovengegaan, te zien van zov ele stilaan het werk te zien kwijnen. gekundhebben.Gelievemij te verontschuldigen. afbrokkelen,het parochieleven Daaromnamhij hetmoedigbesluit-ditkosttehem Ik hadzogaamenoglangejarenbij u willenblijven ontzaglijkveel- maarhij was overtuigddat het en hetbestewat in mij is, u geven.Het magniet hetpijnlijksteofferdat moestvoor het heil van de hem zo dierbare zijn ...Hetis hetzwaarste, Lieve Heer mij in mijn levenbrengendoet. parochianen. Mechelen op 5 onze Hij toog naar en pijnlijkerop mij legdezijn gevaluit aanMgr.De Smedt, Elkedagvoelik hetzwaarder november, vergroeid. Wij moeten tÍouwenslangreedsop de hoogtevan het geval, drukken.Ik waszo met u aanGodsH.Wil. Ik zal meeakkoorddathetbest ons echteronderwerpen endezegingerhelemaal wasdefinitiefhetbijltje er bij neerte leggen."U trachtendit offer edelmoedigte brengenen het hebt,zegdeMgr. De Smedt,uw rustwel verdiend". vruchtbaarte makenvoor uw welzijn, voor het vanuweparochie. vastte stellen welzijnvanuwegezinnen, Beslotenwerdhet oppensioengaan die Z.E.PaterH.Bax,Scheutist, op 30 november. gebruikom tijdensdeziektevanpastoor Ik maakvandezelaatstegelegenheid detweelaatstejaren, uit ganserhartete bedanken Tubbaxzo flink en edelmoedigde pastoorhad u allente bedanken, genegenheid parochiedienst voor uwe en vertrouwen;voor uw bijgestaanzou ad interim de hulp en steun, voor uwe toewijding en waamemen. voor de overgrotetroosten zoete medewerking, voldoeningwelke ik gedurende32 jaren in uw Afscheid: Ik dank hier ook middenmochtondervinden. Lauwrysen diemij Pater Bax en Professor Tubbax speciaal Op zondag2 decemberliet oud-pastoor steedsin allesenaltijd het volgendeafscheiddoor PaterBax in de vier zo trouwter zijdestonden, bereidmij te helpen. missenaflezen: wordenendatzeuitgroeienkantot eenblijvende en eenheerlijkmonumentvan gtoot schoonheid geloof, van edelmoedigeliefde en diepe godsdienstzin".

Ik vraaguit degrondvanmijn hartvergifienisaan allendie ik enigszinszoukunnenbedroefdhebben, of pijn hebbenaangedaan,door niet te kunnen gevenof toestaan wat ik niet kon of mocht,door mijn misschiensomsstrengoptÍeden.Ik vraag vergiffenisvoorwelketekortkomingooktenuwen opzichte.In waarheidmag ik echtergetuigendat maarééndoelvoorogenhad:hetwelzijn ik steeds vanuwezielen,deschoonheidendegrootheidvan uweparochie,zebehoudenvoorendichterbrengen bij OnzeLieveHeer.

Mijn besteparochianen,

na mijne lange Wanneerik in januarilaatstleden, ziekte en langeafwezigheidterugkwamin uw md midden,toen zei ik u, dat de geneesheren toegelatenhaddenhet te beproevenof ik mijn pastoorsambt nogzoukunnen enpastoorsplichten volbrengen;dat moesthet niet gaan,ik verplicht zouzijn definitiefrusttenemenenontslagte geven. ik heb Welnu,mijn beste,duurbareparochianen, u trouwens hetbeproefden,eilaasondervonden, gans geworden is nog ook,dat hetme onmogelijk over uw Ik vraagu nog slechts3 zaken:te willen bidden, langerde zwaÍeverantwoordelijkheid zielente dragen,en de nodigeplichten, daaraan enveelbiddendezedagenopdatdegenedienamij

5l

Viering 25-jarig bestaanvan de parochieSint-Jan

(lesl)

]J

komen zal, de goedeware pastoorzou zijn die u past, iemand die de nederige fundamenten en grondslagen,welke ik met Gods genademocht leggen,zal uitbouwen tot eenheerlijk gebouw van heilige en bloeiende parochie. Ik vraag u uwe genegenheid,vertrouwen, hulp, toewijding en steun, mij steedsedelmoedig betoond, over te willen dragenop mijn opvolger.Eindelijk vraagik u, dat gij mij niet zoudt vergetenin uwe gebeden; dat gij af en toe eens zoudt terug denken aan degenedie het grootstegedeeltevan zijn leven en van zijn krachtenaanu besteedde;en die weggaat met slechtseengroot spijt: nl. niet heel veel meer, voor u en de parochiete hebbenkunnenen mogen doen,niet langerin uw middente mogenwerken. Ik van mijn kant beloof u allen, elke dag bij het H.Misoffer en bij het biddenvan mijn brevier,uw geschenkbij mijn jubileumviering, te zullen gedenken.Een zeerbizondereplaatszullen steeds in mijn gebedkrijgen uwe kindertjes,uwe zieken, uwe ouden van dagen,uwe dierbaredoden.Met hart en ziel blijf ik aan u gehecht,afwezig,zal ik tochuw wel en leedblijven delenin gebeden offer, mijn leven lang blij f ik met u verenigd.

VanRoey J.E.Kardinaal Aartsbisschop vanMechelen Op 10 decembervertrok PastoorTubbaxnaar Vosselaar bij Tumhout.Dieponderdeindrukzijn geliefdWeeldete moetenverlaten,naer bijna33 jarenvertoefdte hebbenvan8 januaril919 tot l0 december1951.Tochdanktehij O.L.Heervoor het werk dat hij er mochtverrichtenen voor de overgrote tÍoostenedelmoedige medewerking die hij er van de gelovigen,gedurende zovelejaren, mochtgenieten. DeoGratias.Hij hadmeehelpen volschrijveneennieuweheerlijkebladzijdein de geschiedenis van Weelde:deontvoogdingvande Straat,de bouw en de versieringvan de St.Janskerk, de heroplevingvan de eredienst van de grote patroonen beschermheilige: St.JanBaptist.Deo Gratias.

Nieuwepastoor:Rond 20 decemberwerd de nieuwepastoorvan St.Janbenoemd, namelijkde Z.E.HeerPieterLodewijkMaes,geborente Geel 1896,priester vanll april 1920;sinds25april1935 bestuurderder Zustersvan het H.Hart van Jezus (Jodoigne). te Janchelette Dezebrachtzijn eerste En wanneer de dood ook voor mij komen zal, dan bezoekaanWeeldeop 2l december endeplechtige hoop ik terug te worden gebracht naar mijn zo inhalingwerd vastgesteld op zondag6 januari. geliefde parochie om te midden van u, op ons Maar daagsvoor kerstmisviel hij nogal erg ziek, zo schreef kerkhof te komen rusten, om met u er af te "Z.Eminentievondhet onvoorzichtig, pfaats gezien grote hij, de te zljn wachten, de dag der opstanding, de dag van te Weelde bekleden het blijde wederzienen samenzijnvoor eeuwig. zwakkegezondheiden het oordeelvan de dokter, Mocht ik dan al mijn oud-parochianen weder en ontlasttehem van de benoeming".Nieuwe voor de Straat:Op 28 december vinden. Ik stel u en uwe parochie onder de klassen kwamde bizonderehoedeen beschermingvan het Goddelij k gemeenteraad bijeen en met eenparigheidvan goede Hart van Jezus,van onze Moeder Maria, stemmenwerdbeslotennog voor augustus1952 van onze grote heilige patroon: St.Jan-Baptist. twee klaslokalenbij de gemeenteschool bij te bouwenin de Shaat,dit met of zondersubsidies Reedsin 1951werder met Uw u zeertoegenegenen dankbareOud-Pastoor, van hogereinstanties. L.Tubbax eenlijst rondgegaan, waaropal defamiliehoofden tekendenen eistendat er in de Shaatvoor hun VanwegeZ.Eminentie kwam volgend schrijventoe: kinderenafzonderlijkescholenzoudenworden kinderenvan Eerwaarde Heer, opgericht.Het totaal schoolgaande de Straatbedroegtoen338jongensen meisjes. Gezien uw gezondheidstoestand, verleen ik u de toelating om ontslag te nemen en u te vestigen te Vosselaar.Ik dank u voor al wat gij gedaan hebt voor Weelde-Straaten ik vorm de beste wensen voor uw gezondheid. Met mijn toegenegen gevoelensin J.C.

Nieuwepastoor:Op 3l december werdbenoemd geborente deZ.E.H.Jan BaptistJozefOerlemans, Herentalsop l7 maart 1896,priestergewijd 2 januari1921,sinds22 februari1935onderpastoor te Herenthout.Dezewordt plechtig ingehaaldop

54

Moleneynd, huis van FransPelkmans-Bastyns, wordt eenrechtelijn getrokkennaardeBrouwerij Debrouwerijvaltnogbinnen KoningAlbertstraat. degrenzen.Die lijn looptdanvooÍ naarde Meir achterhet huisvan Jonckers(tussenJonckersen JaakBax). Van daarloopt ze rechtnaarde grens van Holland-Noord,Heikantinsluitend.Al wat binnendielijn ligt hoorttoeaandeSt.Jansparochie. wordt een (Moleneynde) Van Pelkmans-Bastyns Beide lijn getrokkennaarweg op Ravels-Eel. kantenvan weg op Ravels-Eelzijn gebiedvan De huizendie,in 't Moleneynde St.Jansparochie. tussenwegnaarRavelsen zoalsze werden liggenachterPelkmans Grenzenvan de St.Jansparochie aanMgt VanCauwenberghen door die van Ravels-Eel(o.a.AugustBrosens,Louis aangeboden Huysmansen kinderenBrosens)hebbenbij de hemaangenomen: voor de St.Michielsparochie verdelinggeopteerd Van het kleinegrachtje(langsRavels)naasthet enmakendusgeendeeluit vandeStraat.Feitelijk zoudenzli erbii moetenhoren.

zondagl3 januari.Mochthij metGodsgenadede ware herderzijn voor de Straat;mocht hij de brengentot hogeÍebloeienlange St.Jansparochie jarenveeltroosten voldoeninggenietenvan zljn Dit gunnehem zijn heilige goedeparochianen. patroon,tevenspatroonvan de Straat:St.Jan van l95l: Baptist.Statistieken 6 sterfgevallen 22 geboortens 7 huwelijken 45.000HH.Communies.

Van links naar rechts:Henri Buyckx,EulalieAerts, Mit PastoorTubbaxop rust in Vosselaar. Segers,PastoorTirbbaxen Anna Van Gils

55

in het gedrumkondendemelkmeidenmet moeite voorkomendat de melkemmersmet inhoudhen uit de handenwerden gestampt.Wanneerde Kattekwaad De wet van leerplichtvoor alle kinderenvan 6 tot meidenhun vaderdeoorzaakvan al dat kabaalin 14 jaar tradpas in werkingop 19 mei 1914,en de stal haddenverteld, kon dezede grap niet voor die tij d bepaaldendeoudersopwelkeleeftijd waarderen.Wat denkenzij wel, die snotapenvan gromdehij, datzet ik hun nog zij hun kinderenvan schoolthuis hieldenom een de avondschool, Als zij het morgenavondnog eenswagen betaald. handjetoe te stekenbij het werk. Zoals bij de meestevan zijn jonge tijdgenotenstopte het zaler eenopzijn moederroepen,beloofdehij zijn schoolgaan vandenTimmeropzijn elfde,hetjaar dochters,die nog niet helemaalvan de schrik dathlj zljn plechtigecommuniehad gedaan.Van bekomenwaren. In het groepjeraddraaierskon danafkwam deverdereopvoedingvan demeeste de pret niet op. Morgenavondbrengik eengÍote kinderenin handenvan de oudersen depersonen stierenhoommee om op te toeteren,pochteJan, waarvanzij werkervaringkondenopdoen.Tieners deheldvandeavond.Hetzouhemslechtbekomen, -ik weetniet of dat woord toen al gebruiktwerd- wantdie avondhadonzegebelgdeboerdestaldeur moestenhun plan lerentrekken in een Poppelse uit haarhengselgelichtzodatdiemeteenrukjeop samenlevingdie in hoofdzaakvan de landbouw hetgepastemomentnaarbenedenzouvallen.Toen dekombusselverschoofen er een leefde.Hun werk en vermaakmoestendeze dehoomblazer jongerenzo watbinnendedorpsgrens beleven.Als hoofdvan onderdedeurverscheen,zaktede deur zij in het najaar in groepjeste voet naar de naarbenedenenJanzatmetzljnnek onderdedeur landbouwavondles trokkenbij denbovenmeester, gevangenals eenrat in de val. De linkerkantvan die het karigeloontje dat hij daarmeeverdiende, zijn hoofdwerd in het zandgedruktenachterzijn goedkon gebruiken,moestde meesterdie per rechtetoorvoelde hij de klem van de ruwe aanwezigeleerling werd betaald,veel geduld onderkantvan de deur.Zijn schreeuwvan pijn en beoefenenmet zijn niet al te leergierige angstzaaidepanieken verwarringin het groepje toehoorders, die meerin hun hoofdbezigwaren van zijn supporters,die wijselijk het hazenpad met de grap die zij op weg naar huis hadden kozen.Triomfantelijk,terwijl dedochterslachend Zo toekeken,werdJanbij zijn nekvelgegrepenenvan bedisselddanmetdelandbouwwetenschappen. waren belhamelser achter gekomendat er onderde deuruitgehaald.Toenhij met zijn hand te moeten omstreeksheteindevandelesin deRieberghstraat overzijn pijnlijkenekwrijvendmeende (nu: Beekseweg) nog bezig protesterenkreeghij lakoniekte horen:"Gij had tweeboerendochters warenmet de koeiente melken.Toen zij daar daar niks te doen menneke."Op een koude aankwamen wasalleswedig in deschemerdonkere winteravondzaghetzelfdegroepjenog licht in een stal.Uit het spionneke(vensterke)in den open oudschuurkein deLook. De boer,zijn zoonende haardwierp hetsmoutpeerke eengeelschijnselop knechtwaren nog laat bezig om een laatstebed devoorstalenvanaanzijn haakjeaandedwarsbalk roggestromet devlegelste dorsenenprofiteerden verlichteeenkleine stallantaamde smalleruggen van dewieskou omdatdekorrel danwat losserin van eenhalfdozijn kempischekoeikesdie diepin de aarzit. De versletendakrandhing laagover de zijwand van het schuurtjeen de eerstelaag heideplaggenstondenvan de met klei besmeerde een tussen de vitselstekkenwaar de spleet uitgedieptepotstal.En danzougebeuÍenwat zekeÍ door nietwasaangeleerd in delesvandenbovenmeester. klei was uitgevallen,kekenzij herhaaldtegende Janvan Lewieke'sduwdeeenvan dekrombussels strakkebroekvan deknechttelkensdie zijn vlegel onderdedubbelestaldeuropzij enstakvoorzichtig naarbenedenliet ploffen.Als we nu eensdit stokje zijn hoofdonderdedeurdoorenmetzijn holleblok aanpunten. . ., maareenanderehadal eentoespeld rechtgefokkenendiewerdvoor aan de mond bulderdehij als eenedelhertin de (veiligheidsspeld) bronsttiid.De koeiengingenverschriktte keeren in een split van het stokje vastgezet.Terwijl de door Jos Nooyens

Links: De 3 trocarts uit het Heemkundernuseum "Het Kaske"

Rechts:Processiete Poppel. Voor de vlag: 1. Jos Keysers, 2. onbekend, 3, Drikske Haagen. Zangers: 1. Jos Haagen, 2. Jos Van Gestel, 3, Henri Van Hees, 4. Jan Keysers, 5. onbekend, 6. Antoine Vandenhout, 7. Jos Van Hees, 8. Herman Haagen

G ro e p E u c h a ris t is c he K ru is t o c h t e rs . Volwassene boven als O.L.Vrouw is TheresiaRuts en Julia Hendriksonderaanis de Heilige Theresia,Pastoor Somerskijkt toe.

volksmondwareneenpaarvandie café'sbekend onderhunbijnaamzoals"De Jantjes,De Miekes, deBeren",maardatuithangbordhebbenzeechter nooit gevoerd.In de spiegeltenten het caféDe Wit en ChristMartenszorgdehet prachtigeDe Caporgelvoor dansmuziekenin demeestecafé's waser levendemuziekgespeeld dooreenbandje of eenplaatselijkemuzikantmet harmonika,die zijn bestdeedvan op denbiljart die aande kant geschovenwas.Vooréénguldendie twintig frank waardwas,kondendeNederlanders twintig pinten zwaar bokbier zuipen,en hun liefes kondenzij trakterenmet Íepen chocoladeJacquesaan één frank per stuk. In de wikkels van de repenzaten prentjesvan oorlogsschepen, coureursen het koningshuisdiedoordeschooljeugd driftig werden Kermis Naardekermisvan PoppelSinksenen september verzameld en omgeruild. Voor honderd werd als het warenaartoegeleefden de foor met ongeschondenomslagendie men in het inleverde,kreegmaneenalbumom velokoersenvolksspelen en'savondsbierendans snoepwinkeltje prentjes in te plakken.Hetzilverpapierwasvoor van de in caféen spiegeltentwarende hoogtepunten het jaar. Na de hoogmis trokken de Zuster Racheldie er de negerkensmee kon processiegangers in eenprachtigeoptochtdoorde verblijden.Elke achteloosweggeworpenomslag dorpskom.Achter hun vlag of vaandelstaptende was voor ons van grote waardeals hij niet ledenvandekerkelijkeenbwgerlijkeverenigingen, doormiddengescheurdwas wat nogal eenshet zingendenbiddendofbegeleiddoordefanfareen gevalwas.Overmatigdrankgebruik,maarvooral kermisgangers het zangkoor.De schooljeugdin hun prachtige de rivaliteit met buitendorpse processiekleren beelddenin groepjeshet heilige draaidedikwijls op ruzie en heusevechtpartijen levenuit van detriomferendekerk vanRome.Aan uit. En alsdie vanWeeldeof Baol weereenseen de kapel op de Tilburgsewegwerd even halt boonstaak,die zij bij Steyaertuit denhofhadden gehoudenendepastoorverliet er evenzijn hemel gepikt,uitdagendtegenonze schevekerktoren (meegedragen baldakijn) om met de gulden haddengeplaatst,wist Karel de veldwachterdat te zegenen. De hij dehulp van de gendarmenmoestinroepenom remonstrars de processiegangers processie kerk voor hetsluitingsuurvandecaÍé'sdoordegemeenteÍaad ontbindingvande aande was de foorkramershet sein om met schetterende op éénuur 's nachtsgesteld,te doeneerbiedigen. in hetnajaarwasRovert orgelmuziek dekermisin te zetten.In dejaren'30 Vandegehuchtkermissen warener vanaf de kerk tot aanhet gemeentehuis zeergekend,omdatmen daarwoegerjaarlijks in zescafés,namelijkcaféFienKeysers,CaféKeeske processienaaÍtoeging. Men ging langs de eenzandwegdie nog gedeeltelijk Van Gool, Café JetjeVerhaeren,Café bij den processiebaan, terugtevindenis enoorspronkelijk Yvorure(Burcht),CaféKeeskePak, Cafédanszaal in hetlandschap Botermans(Tramhalte)enCafédanszaalJanBax- rechtlijnig tussendekerk enhetRovertskapelleke Midden de jaren dertigwerd er De Wit. Al van in de namiddagtrokkengroepjes was aangelegd. van de Dorpsstraatmet de foor, nog het lof met zegeninggehouden,waarnawat kermisgangers heenen weer naar de Boulevard(Tilburgseweg) verderopnaarhetbruggetjetoeJefBruurshetdoek waarsomstweespiegeltenten stondenenwaarmen van zijn snoeptentjeverwijderdeen wij kinderen Bij bij hemkondenbesteden. in vijf cafésterechtkon, namelijk Café danszaal onzezondagscentjes SooikeDe Wit, CaféChristMaÍens (laterGustje Frits Kraayenbrinkdie eencafeetjelangsdeAa op VanGestel),CafeBerthaVanReusel,CaféRemy Rovert exploiteerdewerdende glazengel'uld en Verhaeren,Café De Jongh (schoenmaker),Cafe ik herinnerme eenjaar dat er zelfs een heuse de Kuyer enwat verderopCaféHet Spieke.In de danstentwasopgesteld.Omdatvolgensdepastoor dorsersin drieslaghunvlegelsin perfecteharmonie op dehalmendedenneerkomen,ging denaaldop hetstokjein derichtingvanhetstrakkeachterwerk vandenietsvermoedende knechtom op hetjuiste momenttoete slaan.Als dooreenwespgestoken sprongde knechtmet eenschreeuwde dorsvloer dorsvlegels van op, rechtonderde neerkomende gevangen zijn dorsmaten, in het dorsritme, hem die, niet kondenvermijden.Wij vinden hun grappen maarzij leefdenin een misschienwat goedkoop, zonderelectriciteit,auto eenvoudigesamenleving, of ietsenmetweiniggeldin hunzakken,maarzij puurdenuit elkeomstandigheid eenkansje om wat simpelelol te maken.

58

het sacraleaande kapelsteedsmeerevolueerde naartoegeredenom onzeeersteluxautoeensuit met bier,dansen ontucht te proberen.Overdie marktdie als speciaalwas tot eenkermisgebeuren zijn we vlug uitgepraatwant we tot laatin denacht,werdzijn ijver omnaarRovert aangekondigd, markt aan,waaÍ te komen getemperden daardoor stierf troffen daar een doordeweekse gehuchten gewone handige standhouders hun marktwaarals Rovertkermiseen stille dood.Op de trachttenaande mante waareencafewas,zoalsAarleenPannenhoef, bleef SintNiklaasgeschenken de gehuchtkermishet langst in zwang. brengen.En als wij denTimmermogengeloven, Pannenhoefkermis, in enrondhetcafémetwinkel was dat in zijn tijd wel anders.Toennamende jongelui eendagjevrijaf de dag voor van onzegebuurJanVan Gool-Keysers(nu de Poppelse entrokkenmethunlief in groepjesnaar laatstegehuchtwinkel Mnks-Devuevan Poppel), Sinterklaas wastoenvoordemensenvanhetgehuchteendag Tilburg om te gaanklotteren.En "gaanklotteren" waaropzij familieenwiendenuitnodigden enwaar wasin onzecontreiengewooneensamengesteld jeugd als de middenstanderswerkwoord.Op de sinterklaasmarkt trakteerden zowel de Poppelse graagnaartoekwamengewandeld enzij op eendagin depaartjeselkaarmetsnoepengeschenken, -ik meid er die een wilden versieren bedoel versieren september. In de namiddagop zondagwaÍen volksspelen zoalszaklopen,geblinddoekt eieren in degoedezin vanhetwoord-kregendaarop de kloppen,ringstekente paard,en ik herinnerme marktenzekeropdelangedonkerewegnaarhuis, Menigprille kalverliefdewerd nog dat er met een tandemeen tijdrit naar de ruim degelegenheid. Pannenhoefsedreef en terugkon wordengereden op die avondbijeengeklotterdtot eenvasteband. prijs met als eerste eenbak "globe" (limonade). In hetgroepjevandenTimmerhadWieszijn mond en zichbeklaagddatondankszijn Op het weilandnaastonzeboomgaardwerd er voorbijgepraat voetbalgespeeld,liefst met een ploeg van het oprechtepogingen,hij maar steedsweÍd gehuchttegeneen buitendorpsecombinatie, afgewezen doorLewiske,deal watouderedochter kwestieom vreemdvolk te trekken.Ronddietijd van eenrijke boerop eenPoppelsgehucht.Hebt met eengeschenkje of warenbij onsde oogstappels rijp, en daarwilde ge het al eensgeprobeerd eendorstigesupporter wel voor overde pindraad iets lekkers,werd Wiesgevraagd.Daarhad Wies met nognietaangedachtenhemwerdderaadgegeven klimmen.Opdinsdagwerderdoordeouderen gebruikte makenom van dekaartengespeeld ondereengezelligebabbelbij om van degelegenheid eenfrissepint en de kranigsteonderhenwerkte de klottermarkteen grote buil koekjesmee te een wedstrijdkegelenaf op de verweerde nemenvoordemeidvanzijn dromen.Terwijlzijn glimlachendtoekeken,tasttede man kegelbaan die in deopenluchtrechtsvanhetcafe, kameraden eengoedsortimentdathij uit stilletjeslagwegte Íotten.'sAvondswasdejeugd vande snoepkraam blikkendozenopdiepte,in eengrote weerpresentom zich nog eenkeerin 't zweette verschillende dansenop de door den brouwergeleverde wittebuil, diehij Wiesin dehandendruktemetde met woorden"Gelukermee".Hetplanvandekomuiten dansvloerin 't schuurtje,die tussendooÍ kaanvetenfrjn zagenmeel bestrooidwerdomhem wasom op wegnaarhuis,dekoekjesaf te luizen, gladte houden.Toenhet CaféVan Gool stopte, maarWiesdie in zijn veroveringsdrang voor het had,liet zichnietvan gingLiesGoospinfestappenin hetpandtegenover eerstfinancieelgeihvesteerd (nu Gordijnschuur) de Pannenhoefsedreef enmet de wijs brengenen wilde absoluutmet een gestampte volle buil zijn liefsteverrassen. de kermiswerd de oneffen vloer van indrukwekkende hetmeststoffenkot achterdewisselmetgeelzand Zijn planom het vliegskemet honingte vangen geëgaliseerd en daaropkwam de dansvloerte liep echterslechtaf. Vanuit het karkot,waarde liggenzodatdekermiskon doorgaan zoalshoger raadgeversin de liefde zich stiekemveÍstopt hadden,warenzij getuigehoe Lewiskeaan de beschreven. achterdeurde haar aangeboden lekkemij, waar Wiesde langeweg zo bezorgdom was geweest, Klottermarkt geworden Nieuwsgierig naarwat denTimmerons niet in ontvangstwilde nemen.Pakthemaan.Ik wist te vertellenover deklottermarktvan woeger heb hem speciaalvoor u van de klottermarkt Wiesenhij probeerde in Tilburg, zijn wij daar op de avond van 5 meegebrach!argumenteerde gegaan gezegd december1946naartoe of beter

)v

uitgevondenendanwashetalgemeengezegdedat de ziektede negendedag moestomslaanmet als uitslag "erop of er over". Dan werd eennoveen, een negendaagse door de kerk aanbevolen gebedsoefening aangeraden enhethelegezindeed daar aanmee onder het brandenvan gewijde kaarsen.ToendenTimmerhetfijt (ontstekingvan de vingertop)had opgelopenging hij naarMie Broos in Baarle en kreeg daar een potje zwaÍe zalf rneedie tweemaalper dag op een doekje, gescheurd vaneenoudlaken,opdepijnlijke vinger moestwordenaangebracht. Mie Brooshad ook Àprilgrap Haantjede voorsteis denTimmermijn insziens een zalf om een negenogeteen kwaadaardige negenontstokenpuisfes nooit geweest,maarhij deedgraagmee aaneen bloedzweermetzogezegd goedegrap en kon er smakelijkover vertellen. errond,te genezen. Voorlichtebrandwonden deed Anderzijds,warener voor hemook ongeschreven men beroepop de zustersvan het klooster,en wettenhoevermenmochtgaan.Kinderenmochten zusterRachelheeft eensde brandwondendie ik van hem hun eigenaprilgrappenbedenkenmaar opgelopenhad aankin, mond en lippen door het met eenflauwe aprilgrapmoestmenbij hem niet onvoorzichtig gebruik van een carbuur aankomen.Een slimme aprilgrapmoestgeladen donderbusje,op wonderbaarlijkewijze geflezeÍl zijn metietsdatniet bestond,endathetslachtoffer rnet eenzallle uit de kloosterapotheek, waarvoor ergensmoestgaanhalenzoalsbijvoorbeeldhet bij dezemijn posthumedank. Somsliep het ook vierkantrondom spekstruifin te bakken, het verkeerdaf zoalstoeneenPoppelseschonezich avanceerijzer ommeteenwerkbeteropte schieten, van restpotjevergiste,en een middel tegende aanbracht op eenopenverzwering ofde naaldom deschuurdewom te zomen,ofeen paardenhorzel zakjeberyzaadom een berg te zaaien.Owee, op haarblankekuit. Toenkwam de dokteren het diegenediezichdaaraanliet vangen,wanthij werd ziekenhuiser aante pasom bloedvergiftigingen hetheledorprondgestuurd.Op demanierwaarop ergerte voorkomen."Tol maaktuw gathol", zei sommigenop 1mei misbruikmaaktenvanpoortje den Timmer,en hij plukte eenniet te grotevaste pik, kon hij zich kwaadmaken,maarals men op raapdiehij in hetslootwatervandeaardeontdeed, die daghet klaarkreegom eenwaakhondmet kot en die hij tot aanhetloof met schilen al opat,ter te bevorderingvandewerkingderdarmen.En alsde en eetbakop de pui van het gemeentehuis installeren,danvond hij dat eengoeie. darmente fel werktenmet het gevaardat er wat bij kon zijn voor de wasvrouw,dan was volgens Ziekenzorg hem niks beter dan groenechocolade,waarmee Watziekenzorgbefeft is erwel heelveelveranderd hij pure bittere fondantmee bedoeldezonder Omdater in de drie gemeentens tegenover75j aargeleden.Voorgewonekwaaltjes toevoegingen. hadmeneeneigenhuismiddel enmendeedberoep geenapotheekwas,wasmenvoor medicamenten op dehuisapotheek van opiemandmetvermeendekennisof ging langsbij opvoorschriftaangewezen eenkwakzalver.DokÍerAmandusVanBaelenuit de dokter,die zalfies,poedersen drankjesliet Weeldeheeftjarenlangalsenigedoktergefungeerd bereidendoor zijn dochterAmandaVanBaelen. voor dedrie dorpenenmoestmetpaardenkanetje Eenpaarkeer per jaar op zondagna de hoogmis ofmet defiets op ziekenbezoek enpasin delateÍe kwam dokter Tissensnaar Poppel,en die stelde jaren van zijn praktijk had hij een auto ter zichdanmetzijn mooiomgebouwd vrachtwagenf e beschikking. Zijn hulp werd dikwij ls pas op langs de schransvan Narris Walschots(nu ingeroepenals de eigenhuismiddeltj es of winkel Vlinderke). Het glanzendgroen vehikel, alternatieve hulp faalde. Bij een fleuris beschilderdmet goudgerandeletters,had op de (longontsteking)stond ook soms de dokter cabineeen soort pui waaropeenkoperblazeren onmachtig,want antibiotica was nog niet eentrommelaartussendoormet veel seluid de haarmet gewelddezak in haararmente drukken. MaartoenLewiskebleefweigeren,brakbij hem deveer.Gezijt nenezel,zeiWies.Ik hebhetaltijd al gewetendatgij nenezelzijt, engij zijt diekoekjes niet waardenik gooi zenog liever in dekantvoor 't ongedierte,gromdehij. Daar dachtende raddraaiers,die in wooÍd enbeeldgetuigenwaren geweestvan het drama,wel andersover en na de smulpartijdie er toenvolgdestondWiesweermet legehanden,zonderlief enzonderkoekjes. . .

60

Christ Willems en De Poppelsefanfare luistert de processieop. Onderaande vlaggendragers Jan Hendrikx

6l

aandachtvan de kerkverlaters moesttrekken.In schrokte,datdepenshetnietkon verwerken. Het deopenachterbak stondkruidendokter Tissens die spijsverteringsstelsel raakteontwricht en de de toegestroomdetoeschouwersmet een paar overdadige gistingvan het gulziglaar binnen anatomische platenuitleg verschafteover de gesloktevoederdeedde pensoplopentot een ziektenvan het menselijklichaamen over de strakkebal diedeandereorganenin hetkoeienlijf heilzamewerking van de kruidenextractenen gingensamendrukken. Op eendusdanigmoment andere middelendiehij tekoopaanbood. Voorelke moester snelgehandeld worden,wanthetdierkon kwaal had Tissenseen remedie.Vooral zijn terplaatse doodvallen.Ik herinner menoglevendig thermogene watten,verpaktin eenlangwerpige dat er bij onseenkoe dik stond,en niet naarde (20 x 12 x 8) rozedoosmet eenruurspuwende veeartsmaarnaardesmidwerdgebeld,die in een figuur er op, die als een warmtegevendemum vantijd tentoneleverscheen. De ziekekoe wattendeken op de rug of de borstkon worden kreundevan de pijn en de smid rolde een gekleefd,gingvlot vandehand.Brj deaanblikvan hemdsmouwop terwijl hij linksachternaasthet de geheimzinnige bruine flesjesmet hun bleke strakkekoeienlijfpostvatte.Heel eventokkelde kurkenstoppenen het horen van de uitleg die hij met de vingertoppenop de als eentrommel dokter Tissensgaf over hun geneeskrachtigeopgespannen huid.Zijn zoonRuud,dieom ietsbij inhoud,washet gevaarniet denkbeeldig dat een te lerenwasmeegekomen, hield eentrocart,een gezondiemandvoor de zekerheidtochmaareen soortrondepriemin handen,die metzijn scherpe paarmiddeltjesaanschafte. Omdatik ter plekke puntdoordeblinkendeschedestakwaardepriem tandpijnkeeg of voorwende, mochtik uit handen een geheelmeevormde.Met gespreidevingers vandokterTissens eenflesjeaankopen, waarineen tasttede smidnu vanderuggegraat naarbeneden soortement van wortelshrkje dreefin eenheldere naarde laatsterib. Naastde laatsterib bepaalde vloeistof.Eenkinderhand is gauwgevuld,enmet hij de plaats waar hij het perforeerapp aÍaatzou het kurkenstopje depteik mijn zeretand.En zeg inslaan,dwarsdoordevachtheenin deopgelopen nuzelf,eenmiddeldatzelfseengeveinsde tandpijn pens.Met vastehandploftedesmiddetrocartmet kangenezen, is datniet wonderbaar. Pasop voor schedetot aanhet handvatin de pensvande koe ingebeeldeziekten,zei den Timmer en zijn en toenhij depriemterugtrokbleefdeschedeals lijfspreukwas: eenuitlaatin de huid vastzitten.Met bonelend geluidvondende opgehoopte Houdrug envoetenwarm gassenhun uitweg Vul metmateuwendarm naaÍbuitenendekluswasgeklaard. Wandelmaar Houdhet voor en het achterpoortje eenpaurÍrondjesmet de koe, commandeerde open de En laatdendokternaardekI... looen smidmij nadathij hetbuisjehadverwijderd,dan komende ingewanden eenbeetjeop hun plaats. Veearts Verderenazorgwaser niet nodig,wantde kleine DeveeaÍskosttegeldenvoormendieerbijhaalde, wondengenazenlangsnatuurlijkeweg. In ons bijvoorbeeld vooreenkalvingdienietvlot verliep, Heemkundemuseum "Het Kaske"zijn twee van haaldemener lieveriemandbij zonderdiploma zulketrocartsbewaardgebleven.Onderglasliggen maaÍ met veel ondervindingzoalsden ouden zij ten toon naasteen misschienveel ouder (AdrianusVan Hees).Ook die kon exemplaargemaakvan eensimpelplaatje4zer Zwanenbaas eenmoeilijkekalvingdikwijls tot eengoedeinde omgesmeed tot eenpuntigedolk met eenopen brengenen voordeelwasdathij betaaldwerd met kanaaltot aan het handvattoe, waarvanwij eenpaarborrelsvan 't stoopkeen een:"Ge zijt vermoeden datheteenvoorganger kanzijn vande bedanktZwanenbaas". placht trocartshogerbeschÍeven. Vanzulkebedankjes, Zwanenbaaste zeggen,ligt mijn zolderal vol, maar daarkuntje nogniet eenkeeruw kruiwagenmee DeAnna,eenuit Nederlandingevoerde roodwitte smeren. Maaralsmenberoepophemdeedbij dag stamboekkoeen het waardevolsteexemplaarvan (1947)achÍer ofnacht,danstondhij er. Somsgebeurde hetdat onzestal,kreegin hetweideseizoen eenkoeuit deweidebrakenin eenkortetijd zoveel rechts een kleufpoot waaÍ de veeartswerd jongeklaverofrapen,rechtuit hetveld,naarbirmen bijgehaald. Die ontsmette deontstekingtuss€nde

62

I

spleethoef en smeerdede hele onderpootin met weekendpot.De ruim 100 hectaregrond van de Vankleu$oot was vijf boerderijen,waaronderde onze,aan de heide eenkoperkleurige substantie. gewetendathetsomsmoeilijkgeneest entoenbij onttrokken rond 1930 en gelegen langs de de Anna maargeenbeterschap optrad,wist den Mierdsedijk,warenomgevendoor de groteprivéTimmermijn vaderte overreden om deveeartsuit eigendommenvan Pannenhoef,Boerenbonden het debuurtte houdenmethetargument: "Als die er landgoedvan Ridder Van Havre en waren als het aangaatsnijdenLouis,danzijn derapennogniet ware een magneetvoor allerlei wild dat in de gaar".Watdan?Mie Broosraadplegen soms?Op variatievan teeltenaldaarvooral in de nachtkwam zijn raadkreegdeziekepootdriemaalperdageen eten. Met zoveel wild dat elke dag zijn sporen zakjemet gekooktwarmlijsemeel(lijnzaadmeel) achterliet,was het normaal dat shopen daar een omgordwant dat zou het venijn uit de wonde spoí werd en bij den Timmer kon men terechtom trekken.Of de ingreepvandeveearts,hetwarme de knepen van het vak te leren. Op een vrije lijzemeelpapje of de hemelsedauwvan deweide donderdagnamiddagin september,moest ik mee ervoorverantwoordelijk is geweest blijft devraag, met den Timmer, die met de riek drie rijen maardeAnnahersteldemaarhielderwel eenlichte aardappelenmiddendoor het veld moestuitsteken mankepoot aanover.Als eenpaard,deonmisbare als voorbereidingvoor de rooimachineen eenstel het grote werk zouden trekkrachtop de boerderij,kotiek (buikkramp) rapersdie 's anderendaags keeg, kon dat verkeerdaflopen.Dan ging men aanvatten.Mijn taak,ik moettoeneenjaarofnegen naarJaanVanEyck aandenDijk die alsem(een geweestzijn (1936), was de patattendie met de soortkeukenkruid)in zijn hof pluktedie hij met riek uit hun aangeaarderichel werdengeworpen, reuzeltot eenpaarwistgroteballenknede.Deze in eenrij te leggen.Het werk schootgoedop, toen ballenwerdenhet lijdendepaardin de slokdarm plots een luide, jankende schreeuwals een geschovenzodat die vanuit de maagmet hun doodskreetde stilte doorbrak.De schreeuwkwam Het resultaat uit de trekslootdie hetjachtgebiedvan de Weeldse heilzamewerkingkondenbeginnen. was niet te voorspellenmaar als het paardhet hei begrensde,een drie ofvierhonderd metervan loodjelegde,danwerd het vleesgoedverklaard ons vandaanen bestierfklagend.Daar springteen voor consumptie en mochtende ledenvan de haasin een strop, zei den Timmer. Ga hem vlug gratisof vooreen halen Jos. Hij moet vlak bij dat berkenboompje onderlingepaardenverzekering kleinevergoedingaanschuiven vooreenevenredige liggen. Waarschijnlijk had hij daar een strop hoeveelheidvleesdat door de huisslachter van gehangen op een vast spoor. Op het traject van versneden. vogelvlucht naarhet aangewezenboompjemoest dienstin eensoort stoofrleeswas Voor de eigenaarwerd het verliesfinancieel ik tweemaalonderde pinnekensdraaddoor kruipen gecorrigeerd, en voor de gezinnenvan de leden en toen ik hijgendvan het lopenen de spanningbij mijn richtpunt aankwam,zag ik hem liggen. Een washet eenpaardagenfeestin depot.

Stropen Als vrijgezel,en inwonendebij zijn gehuwde Emma,had ouderebroerWiesenzijn schoonzuster denTimmerniet veel om handen,en als hij niet metzijn duivenbezigwas,maaktehij hetliefstin zijn eentjeeenlangewandelingin denatuur.Zijn gingdanniet alleennaarwat er groeide aandacht maarvooral enbloeidein dewisselende seizoenen, hadhij eenscherpoog voor de plaatsenwaarhij eenhaasof eenkonijntjekon strikken,waarhij konvangenvoorzijn eenmerelofeenzanglijster volièreof waarhij eenvettepaling aande haak kon slaanals een smakelijkebijdragevoor de

grote haas lag met zijn vaalwitte buik naar boven in de grachtkant, strak in de strop die aan het berkenboompjewas vastgemaakt.Toen ik neerboogom mijn trofee naar mij toe te trekken, zag ik schuin tegenovermij, aan de anderekant van de diepe treksloot iets bewegen.En dat iets werden een paar koperen knoppen op een grijsgroeneboswachtersjas, en een rare hoed met daarondereen grauw gezichtmet daarin een paar nijdige ogendie ik evenniet kon ontwijken en die dwars door mij heen keken. Ook Jef Willems, de boswachtervan de Weeldsehei was gealarmeerd door de schreeuw en verscheenop hetzelfde momentter plaatse.Evenstondik als aande grond genageld,maarik overwonmijn angsten rendein

63

eenadem,zonderdat er eenhalt ofeen schotviel. terug naar het aardappelveld en den Timmer die van op een afstand het hele gebeurenhad gadegeslagen. Toenik eenbeetjebekomenvan de schrik inbracht dat ik mij niet bij de kraag had laten pakken, kafferde den Timrner mij uit omdat ik de stommiteit had begaanom recht naarhem te lopen, terwijl Jef de boswachtermet zijn verrekijker stond toe te kijken. Als ge betraptwordt, moet ge altijd een anderevluchtweg kiezen dan de weg die je gekomen bent om een vals spoor te trekken, sakkerdeden Timmer, want nu weet de boswachter dat ik er bij betrokkenben. Spring na schooltijd evenbinnen bij smid Van Beurdenen vraag er twee kilo koperdraad om konijnenkooikens van te maken,danwetenzewelwatze moetenmeegeven ordonneerdeden Timmer mij, en het kleingeld mag je houden.En jawel, Mina Moeskops,de wouw van smid Louis Van Beurden, pakte een rol koperdraaddie onderden toog in handbereiklag, legde eengoed geschattegreepdaarvanin de platte schaalvan de weegschaalen voegdeer nog enkele rondjesaan toe tot de naald in het midden stond. Pasdan knipte zij de draaddoor. Om te voorkomen dat het glanzendekoper bij maneschijnhet wild zou afschrikken, werd het op een open houWuurtje donker gestookt, waardoor tevens ook de reuk van de mensenhandmee werd gemaskeerd.De draad werd op de gepastelengte geknipt en aan het einde werd op een gladde kepernagel ofwel een enkelvoudig of een dubbel oog, een soort moordoog, gedraaid.Het enkelvoudig oog werd het meest gebruikt, omdat het handiger was om de strop op te stellen en om een dood dier uit de strop te halen. Van het moordoog was geweten dat het zeer vast sloot en de prooi in een kortere tijdspanneveel vasterom de nek snoerde.Naast de perceelsgrens met onze gebuurJan Van Gool, was een houtwal aangeplant,die zandverstuiving moestbepeÍkenen die regelmatigwerd uitgedund voor erwtrijzen,brandhouten weipalen.Langsdie houtwal, die zich vanaf de Mierdsediik tot aan de

geertbladeren uitstrekteover eenafstandvan 800 meter,lag aande enekant eenscheidingsgreppel enlangsdeanderekanteensmalfietspaddatvooral dienstigwas om met de fiets naar de achterste percelenaan de Aa te rijden waar het melkvee graasde.Een beterebiotoop waar hazenen konijnenmoestenpasserenen hun sporen achterlieten, konmenzichnietindenken. Maarelk wildspoorwas andersen het was van belangte wetenofhetwild erspringend, sluipend ofgewoon rechttoerechtaaner doorheenliep.Voorelk spoor berekendeden Timmer de voÍn van de strik, die meteenknikjein dedraadjuistonderhetoogkon gewijzigdworden.Met handpalmen duim als maatstokwerd de hoogte boven de grond ingesteld. hij hetspoordoorlinks Somsversmalde ofrechtswatdodetakjesteleggen,maardatmoest omzichtiggebeuren, want de knagersherkennen feilloos een te grote veranderingvan hun vast spoor.Wanneerde melkerser 's morgensvroeg metdefietslangskwamen,wasdegevangen buit gemakkelijkveilig testellenzonderdatdatargwaan wekte,enbuitenhetweideseizoen haddenTimmer genoegin zijn trukkedoosom zonderdathetopviel eengestÍoptehaasof konijn onderzijn halflange floerefrakteverbergen. Natuurlijkwashetnietelke weekprijs maarin derammeltijdvandehazen,die al vroegin hetjaarbegon,werdeengestriktefooi vertoonde, dietekenenvanbronstigheid doorden Timmer door de vaste spoÍenin de houtwal gesleept op eenmanierdatde rammelaars er gek van werden.Op eenmorgenin mei kwam mijn broerthuismeteenmelkbustot aandenekgevuld metvijfjoekelsvanrammelaars die in devalstrik van de list van denTimmerwarengelopen.Een haasgaarin depot,meteendonkerkorrelige saus van de geplettelever en het opgespaarde hazenbloed,verrijkt met een ruime maat afgescheptezaan, was een feest voor de vande smaakpapillen eneenwelkomeafivisseling dagelijksekost.(Wordtvewolgd)

Tijdschrift 'De Drie GoddelijkeDeugden' Afgiftekantoor:2380 Rsvelsl Redactie,samenstellingen lay-out: Marc Vermeeren, De Meerkens10, 2382Poppel

Verschijnt 3-maandelijks Verantwoordelijkeuitgever: Lrurent Woestenburg, Beatrijs v. Nazarethln.2, 2382Poppel

64