december 2012 foto: xella droogbouw systemen wijchen
het houtblad
16
fo r mida b el comf o rta b el h o u t sk ele t b o u w en wo o nb ele v in g
Een ideaal huis is waar je graag verblijft. Een goed binnenklimaat en een hoog wooncomfort zijn daarvoor cruciaal. Weinig mensen weten dat de gekozen bouwmethode en constructiewijze van een woning hierbij een belangrijke rol spelen. Bewoners van een houtskeletbouwwoning weten dat wel, want comfort zit vanbinnen.
december 2012 het houtblad
17
Interieur hsb-woning te Gemert. Ook de ontwerpvrijheid draagt bij aan het comfort.
Als de makelaar niets zou zeggen over het toegepaste
(hsb en traditionele bouw) toont dat onomstreden aan:
bouwsysteem, zou de koper niet weten of hij in een
74% roemt de hogere kwaliteit van hsb, 92% het gezon-
steenachtige/betonnen of een houtskeletbouwhuis rond-
dere binnenklimaat, 87% de milieuvriendelijkheid, 72%
loopt. Zou hij er een dag verblijven, dan zouden enkele
de betere geluidskwaliteit, 90% de betere warmte-isola-
zaken hem direct positief opvallen. Een imago-onderzoek
tie, 70% de onderhoudsvriendelijkheid en 68% de waar-
uit 2006 door USP te Rotterdam onder 361 huiseigenaren
devastheid.
december 2012 het houtblad
18
De Groene Oase, Stadshagen Zwolle, 44 woningen met hsb-bovenbouw; ontwerp: Feekes & Colijn Utrecht. Hoge kwaliteit, optimale maatvastheid, goede passing en luchtdichte aansluitingen.
Bewuste keuze voor natuurlijke materialen. Hsb-woning Katendrecht; ontwerp: Jack Hoogeboom.
Comfortabel in zomer en winter. Herinrichting postkantoor Nijmegen met hsb; ontwerp: Van de Looi en Jacobs
foto’s: www.johnlewismarshall.com
Architecten Huissen.
foto’s: www.johnlewismarshall.com
Van modern tot klassiek Houtskeletbouw is net zo
bouwmethode die het best bij een positieve woonbele-
veelzijdig als elke andere bouwmethodiek. Hoewel de
ving past. En dat is niet verwonderlijk, want mensen heb-
constructie bestaat uit hout (pasklare prefab elementen),
ben van nature een goede band met de vernieuwbare en
is dat geenszins bepalend voor de vorm of uitvoering van
milieuvriendelijke grondstof hout. Dit ‘groene’ bouwma-
de buitengevel. Hsb is maatwerk en dat maakt uiteenlo-
teriaal is milieu- en mensvriendelijk, niet-toxisch, recycle-
pende wensen mogelijk. Dat kan zowel bij een enkele
baar, uitstekend isolerend en geeft in tegenstelling tot en-
woning als seriematige bouw. Dit is ook de reden dat in
kele steenachtige materialen geen schadelijke emissies af,
het Nederlandse woninglandschap houtskeletbouw niet
zoals het radioactieve radongas dat volgens de Wereldge-
te onderscheiden is van andere constructiemethoden,
zondheidsorganisatie WHO in veel landen na tabak de
omdat de schil vaak van baksteen is. Voor het buiten-
belangrijkste veroorzaker van kanker is.
spouwblad is te kiezen uit metselwerk, pleisterwerk,
december 2012
Groen Houtskeletbouw is proefondervindelijk de
19
Onbeperkte mogelijkheden Roelof Kuik, directeur
ties hiervan, net als in de traditionele bouw. Zoals de
(met een bouwkundige opleiding) van een woningbouw-
websites van VHSB-leden (Vereniging van Houtskelet-
corporatie, woont met zijn vrouw sinds 2000 tot volle
bouwers) tonen, heeft hsb vele gezichten, van modern tot
tevredenheid in een houtskeletbouwhuis te Stadskanaal.
klassiek, maar de interne kwaliteit en de constructieve af-
‘De bouwmethode staat mij aan: geconditioneerd in een
werking zijn bij elke woning opvallend gelijk.
het houtblad
hout, plaatmateriaal, keramische elementen of combina-
fabriek geprefabriceerd. Dat betekent niet alleen dat het op de bouwplaats binnen een dag is gemonteerd, maar ook dat de kwaliteit hoog is. Zodra je binnenkomt, heb je
hsb pa s t het bes t bij een positie ve
het idee dat je huis met zorg in elkaar is gezet. Je bent
woonbeleving
voorts vanaf het begin betrokken bij de uitvoering, waardoor je binnen de standaardafmetingen bijna onbeperkte mogelijkheden hebt en houdt.’ Ook Petra en Frank Lam-
Hoger rendement De bouwmethode, waarbij de ele-
bert en hun drie kinderen zijn zeer tevreden over het
menten in een geconditioneerde fabriek worden gefabri-
nieuwbouwhuis dat zij een halfjaar geleden op een prach-
ceerd en niet in weer en wind op de bouwplaats, staat ga-
tig plekje in Eelde konden neerzetten. Het is hun eerste
rant voor hoge kwaliteit, optimale maatvastheid bij kleine
ervaring met houtskeletbouw, waarbij prijsvergelijkingen
toleranties, goede passing en luchtdichte aansluitingen.
met traditioneel voor hen de doorslag gaven. Petra: ‘We
Door de laatste treedt geen ongewenste luchtstroming op
waren verbaasd hoeveel ruimte je krijgt voor een relatief
door kieren en spleten (tocht). Niets wordt aan het toeval
scherpe prijs. De bouw duurde nog geen drie maanden.
of het inzicht van de bouwvakker overgelaten. Alle details
En de opleverlijst was veel korter dan bij ons vorige tradi-
zijn van tevoren goed doordacht, de elementen worden
tioneel gebouwde huis. Ik zou zo weer in hsb bouwen.’
geproduceerd onder KOMO en sluiten daarom perfect op elkaar aan. En daar pluk je als bewoner de vruchten van.
Geslaagde oplevering Je eist als bewoner comfort
De aanvoer van verse lucht wordt vaak geregeld door een
van je huis. Het is tenslotte de plaats waar je grotendeels
moderne mechanische of gebalanceerde ventilatie, al dan
je leven doorbrengt. Je wilt het er niet koud of warm heb-
niet met warmteterugwinning.
ben. Je wilt geen vocht of tocht. Het mag geen verzamelplaats zijn van kookluchtjes, en als je kroost boven een
Voorkomen warmteverlies Er wordt zeer efficiënt
kinderdisco houdt, wil je toch tv kunnen kijken. Veel hier-
met energie omgesprongen. De grote hoeveelheid isola-
van heeft te maken met aandacht voor het ontwerp en
tiemateriaal, tegen relatief lage kosten in de bouwele-
zorgvuldigheid bij de bouwuitvoering. Ze vormen tevens
menten opgenomen, en de naadloze en nagenoeg lucht-
de essentie voor een geslaagde oplevering. Omdat van
dichte constructie voorkomen warmteverlies.
tevoren wordt nagedacht over isolatie, luchtverversing,
Hsb-woningen voldoen dan ook eenvoudig aan de huidi-
geluidsisolatie en wooncomfort, heeft hsb zich bij op-
ge Energie Prestatie Norm (EPN). Bovendien zijn de ver-
drachtgevers en bewoners al decennia bewezen. De
diepingsvloeren eenvoudig te isoleren, zodat de warmte
houtskeletbouwer is gewend vooraf samen met de
niet naar boven ontsnapt. Naarmate een woning beter
opdrachtgever over ontwerp en uitvoering na te denken.
luchtdicht en de buitenschil, inclusief ramen en kozijnen,
Hij is bovendien gebonden aan KOMO-kwaliteitscertifi-
beter geïsoleerd is, is er minder vermogen nodig om de
caten en dat scheelt verrassingen en gebreken achteraf.
woning te verwarmen. Door het ontbreken van dikke
■ ■ ■
foto: centrum hout almere/edm
december 2012 Natuurlijke materialen zorgen voor een gezond binnenklimaat.
Hsb bewijst zich bij opdrachtgevers en bewoners al vele decennia. De Rietkraag, Stadshagen Zwolle, 25 woningen met hsb-bovenbouw; ontwerp: AG Nova Architecten Amersfoort.
foto’s: www.johnlewismarshall.com
het houtblad
20
Interieur hsb-woning Amsterdam-IJburg; ontwerp: Rob van Opdorp m.m.v. Chantal van Dillen Amsterdam. Isolatie gekoppeld aan behaaglijkheid is een van de pijlers van wooncomfort.
komt die bij hsb onmiddellijk ten goede aan de ruimte.
massa voldoet de geluidsisolatie tussen hsb-woningen
De gewenste temperatuur wordt binnen zeer korte tijd
ruimschoots aan de gestelde comforteisen. Doordat de
bereikt. En dat scheelt aanzienlijk in de stookkosten.
woningscheidende wanden met een luchtspouw los van elkaar staan, zijn ook hsb-rijtjeswoningen geluidstech-
Hoger rendement De bouwmethode leent zich bij
nisch als vrijstaand te beschouwen. De opvulling der ele-
uitstek voor andere dan de gebruikelijke verwarmingssys-
menten met minerale wol, voor een deel op aanvraag van
temen, zoals lage-temperatuurverwarming. En dat bete-
de opdrachtgever te variëren, draagt hier extra aan bij.
kent minder energie, hoger rendement. Daarnaast worden leidingen en luchtkanalen flexibel weggewerkt of
Klachten beperkt Geluidstechnisch adviseur Louis
ingebouwd in de constructie, zodat een optimaal leidin-
Blokland van Woningborg dat waarborgcertificaten levert
genverloop van bijvoorbeeld genoemde warmte-installa-
aan kopers van nieuwe huizen: ‘Elke bouwmethode heeft
ties te realiseren is. En ook dat komt het rendement ten
haar eigen geluidseigenschappen. Maar de regelgeving is
goede. Bij een normaal woninggebruik en warmteterug-
eenduidig: zowel een betonnen als houten huis moet aan
winning uit de ventilatielucht kan de bewoner volstaan
dezelfde geluidsisolatie-eisen voldoen. Bij beton gaat het
met 400 à 500 m3 gas per jaar. De gasmeter slaat dus niet
om een stijve constructie met veel massa, bij hsb om ont-
op hol. De familie Lambert woont nog te kort in de wo-
koppeling, akoestisch buigslappe plaatmaterialen en
ning, maar de familie Kuik zegt in hun huis gevieren jaar-
absorptie in de holle ruimtes van de constructie. Geluid
lijks niet meer dan 1.400 kuub gas te verstoken. Het CBS
bestaat uit verschillende frequenties. Bij geluidsoverlast
becijfert dat voor een vierpersoonsgezin op 1.850 kuub.
hoor je bij beton iets meer hoge tonen, bij houtskeletbouw iets meer lage. Het voordeel bij hsb is dat je met
Snel behaaglijk Isolatie gekoppeld aan behaaglijkheid
meer gipsplaten aan de zichtzijde de geluidsisolatie aan-
is de pijler van wooncomfort. De kachel gaat aan en het
zienlijk verbetert, tot ver boven de comfortnorm. Omdat
wordt maar niet warm. De thermostaat gaat een graadje
hsb goed doordacht is, kom ik weinig situaties tegen die
hoger. Pas na een uur is het aangenaam, en vervolgens
niet aan de regelgeving voldoen. Het aantal klachten is
weer te warm. Wie dit herkent, woont niet in een hsb-
bovendien beperkt: van de jaarlijks tachtig klachten waar
woning. Die reageert snel op warmtevraag. Staat de ver-
mijn advies wordt gevraagd, hebben hooguit vijf met een
warming overdag laag, dan is het in een handomdraai snel
hsb-constructie te maken. En die zijn vaak gemakkelijker
behaaglijk in huis. Bij warmteopbouw geldt het omge-
op te lossen dan in de traditionele bouw.’
keerde: door het ontbreken van massa is gebufferde zomerwarmte ‘s avonds bij het ventileren snel verdwenen.
Proef op de som Roelof Kuik neemt op vragen wel eens de proef op de som, waarna bezoekers direct zijn
Zonwering Roelof Kuik: ‘De kachels branden bij ons
verkocht. ‘Wij hebben een afdekvloer boven op de ver-
alleen beneden, waardoor het boven in ons vorige traditi-
diepingsvloer. Als demonstratie stamp ik flink op de bo-
onele huis niet altijd aangenaam was. In onze hsb-woning
venverdieping. Elke bezoeker meent in de verte wel iets
doen we hetzelfde, maar is het wel overal behaaglijk. De
te horen, maar geeft onmiddellijk toe dat dit bij een be-
hoge isolatie zorgt niet alleen sneller voor een lekkere
tonvloer niet anders zou zijn.’
temperatuur, maar betekent ook dat je niet zonder zonwering kunt om het ‘s zomers koel te houden. We hebben
De modulaire bouwmethode maakt het relatief makkelijk
daarom markiezen aangeschaft en dat werkt uitstekend.’
later uitbreidingen of renovaties te doen. ‘Toen onze kin-
Bij de Lamberts zorgt een 80 cm dakoverstek ervoor dat
deren het huis uit gingen, hebben we van hun twee slaap-
de zomerzon niet rechtstreeks binnen valt. Zonwering is
kamers één grote gemaakt, door gewoon een wand weg
beproefd tegen ongewenste warmteopbouw bij hsb.
te halen. Ook hebben we een slaapkamer en badkamer op
Overstekende dakranden, balkons of erkers doen naast
de begane grond bij laten bouwen, eveneens door het
hun eigenlijke functie dan ook vaak dienst als primaire
simpel weghalen en bijplaatsen van wanden. Die flexibili-
zonwering. Ze moeten wel zo ontworpen zijn, dat de stra-
teit was er bij een andere constructie niet geweest: dan
len van de laagstaande zon ‘s winters zoveel mogelijk
hadden we de halve keet moeten verbouwen.’ •
worden benut. Zoals gezegd, een relatief kleine verwarmingsinstallatie is mogelijk, maar ook een open haard.
kees de vries
december 2012
Geluid binnen de norm Ondanks de lagere bouw-
21
het houtblad
betonnen of stenen muren die de warmte eerst opslaan,
