Food Ingredients Europe: technologie uit de natuur

Jaargang 14, nr. 8 – 13 december 2013

Food Ingredients Europe: technologie uit de natuur Jaaroverzicht 2013: paardenvlees en recessie

Succesvol innoveren door te verbinden www.nutri-akt.nl

01_Cover.indd 1

02-12-13 15:38

Den Hollander Engineering is al 30 jaar toonaangevend in verwerkingssystemen op het gebied van verhitten, indampen en drogen. Zowel de engineering, productie en levering als de installatie van complete hoogwaardige systemen voor de voedingsmiddelen- en zuivelindustrie is dagelijks werk voor de specialisten van Den Hollander Engineering. Ouderwets vakmanschap gaat daarbij hand in hand met innovatie en samenwerking met de opdrachtgever.

Procestechnologie voor de toekomst Alle inzet van Den Hollander Engineering is er op gericht om procestechnologie nóg effectiever toe te passen, zodat dit een hoger rendement in uw productieproces oplevert. Dat doen we niet alleen door de ontwikkeling en installatie van nieuwe hoogwaardige systemen, maar ook door uw bestaande processen te optimaliseren, zodat er een maximale energiebesparing en een optimaal eindproduct kan worden gegarandeerd. Maak een afspraak met onze engineers voor een oriënterend gesprek en zie wat de totaalaanpak van Den Hollander Engineering kan betekenen voor úw productieproces.

Den Hollander Engineering B.V. Postbus 41 4200 AA Gorinchem Tel.: +31 (0) 183 625 827 [email protected] www.dhe.nl

Jaargang 14, nr. 8 – 13 december 2013

Inhoud nr. 8 - 13 december 2013

Food Ingredients Europe: technologie uit de natuur Jaaroverzicht 2013: paardenvlees en recessie

Succesvol innoveren door te verbinden www.nutri-akt.nl

01_Cover.indd 1

02-12-13 15:38

Bij de voorpagina: Ingrediëntenleveranciers gaan steeds verder in hun zoektocht naar natuurlijke ingrediënten, bleek tijdens de vakbeurzen Food Ingredients Europe en Natural Ingredients 2013 in Frankfurt. Vanaf pagina 8

RF Food Systems

23

Verhitten met Radio Frequency

Jaaroverzicht 2013

Mixed

4

Kort nieuws uit de sector

24

Paardenvlees, recessie en de witte motor

FiE en Ni 2013

8 10

Reportage

14 17 20 21

Living Foods kweekt groente en zeevis in één systeem

NVVL-jubileumsymposium Productie voeding maakt hightech noodzakelijk

Food Valley Award Prijs voor Pasteur-sensortag

Food Valley Expo De rol van wetenschap bij innovaties

40 42 47 50

Tips van Dr. Oetker

Foodtech/Empack Zwolle Voor het eerst door nieuwe organisatie

Reportage Re-engineering bij chapati-producent

Service

Umami-smaak en algen

Erwten, rozemarijn en gebrande suiker

Etiketinformatie

Cartoon, agenda en colofon

Boek IJsbrand Velzeboer

32 34 35 37 38

Tijd voor een ministerie van Voedselvoorziening

NVVL

Overzicht activiteiten

Het magazine voor de Nederlandse industrie

Garnalenvissers Miljoenenboete voor Heiploeg, aangever Klaas Puul vrijuit

Houdbaarheid IJsbergsla in verpakking met mineralen

Innovation Awards ‘Succesvol innoveren betekent verbindingen maken’

Maakindustrie trekt Nederland uit de crisis

1

nummer 1e jaargang november 2013

01_voorpagina.indd 1

11-11-13 16:52

Bij deze EVMI treft u InduVisie aan, het magazine voor de Nederlandse industrie, over de maakindustrie die Nederland uit de crisis trekt.

eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013

03_Inhoud.indd 3

3

02-12-13 16:45

Kort nieuws FrieslandCampina beste leerbedrijf FrieslandCampina Domo uit Borculo is gekozen tot beste leerbedrijf 2013. Volgens de jury is er sprake van een zeer grote en warme betrokkenheid met de leerling. Theo Hoen weg als CEO Marel Theo Hoen is niet langer CEO van machinefabrikant Marel. Hij wordt vervangen door Arni Oddur Thordarson, die lid was van de raad van commissarissen. Hoen, sinds 2001 algemeen directeur van Stork Food Systems, werd in 2009 topman van Marel, dat Stork Food Systems had overgenomen. FNLI start platform Voeding Vooruit De FNLI is online platform Voeding Vooruit gestart. Op de site is te zien wat foodbedrijven allemaal doen om ervoor te zorgen dat consumenten minder zout, minder vet en kleinere porties binnen krijgen. RiskPlaza, SpecsPlaza weg bij Productschap Ingrediëntendatabank RiskPlaza komt in handen van een nieuwe stichting, SpecsPlaza gaat naar het Nederlands Bakkerij Centrum (NBC). Het Productschap Akkerbouw stoot deze activiteiten af met het oog op de eigen opheffing. Stoelendans bij Unilever Ruben Baldew is per 1 november 2013 toegetreden tot de directie van Unilever Benelux, als vice president Finance. Hij volgt Thomas Grunzke op die controller Unilever Europe wordt. Fred van Beek (vice president Refreshment & Out of Home Unilever Nederland) is per 1 november benoemd tot vice president Customer Development Retail & Out of Home Unilever Nederland. Van Beek volgt hiermee Willem Brandt op die vice president Customer Development Unilever Food Solutions wordt. Annemarieke de Haan wordt verantwoordelijk voor marketing Refreshment in Nederland. Zij was eerder verantwoordelijk voor marketing Home & Personal Care. VS openen grens voor vlees Nederlandse bedrijven kunnen vanaf 2014 weer rundvlees en kalfsvlees exporteren naar de VS. Volgens het ministerie van EZ zal Canada het Amerikaanse besluit volgen. De VS sloot eind jaren negentig de grenzen voor Nederlands vlees in verband met BSE. Bietensap gevaarlijk Het Voedingscentrum waarschuwt sporters voor excessief gebruik van bietensap. Dat bevat nitraat dat in het lichaam wordt omgezet in nitriet. Een teveel daarvan kan schadelijk zijn. Bietensap wordt gebruikt door duursporters om hun uithoudingsvermogen te verbeteren.

4

Mixed MVO nu ketenorganisatie oliën en vetten ZOETERMEER – Het voormalige productschap MVO is officieel omgevormd tot ‘MVO, de ketenorganisatie voor oliën en vetten’, compleet met nieuw logo. Daarmee is het volgens de organisatie het eerste productschap dat de omslag maakt van publiekrechtelijke organisatie naar privaatrechtelijke vereniging. De producten bedrijfschappen in de huidige vorm worden opgeheven. Ketenorganisatie MVO is op 5 november 2013 officieel opgericht door de bedrijven die plantaardige en dierlijke oliën en vetten winnen en verwerken tot food, feed en biobased producten. Er is geen branchebrede verplichte heffing meer. Bedrijven die lid willen worden, kiezen daar nu zelf voor en betalen een contributie die afhankelijk is van de grootte van het bedrijf. Loek Favre, COO van Loders Crocklaan, is benoemd tot voorzitter van het bestuur. Directeur is Frans Claassen, voorheen secretaris van het productschap MVO.

Lichtgevend ijs gloeit in donker BRISTOL – IJsmaker Charlie Francis van Lick Me I’m Delicious heeft glow-in-thedark ijs ontwikkeld. Het is gemaakt met eiwitten van kwallen die oplichten in het donker. Het ijs reageert op de tong, zegt Francis van het Engelse ijsbedrijf. In de mond wordt het ‘calcium-geactiveerde eiwit’ opgewarmd om vervolgens een groenachtige gloed af te geven. Francis maakt gebruik van een Chinees laboratorium om van de fluorescerende kwalleneiwitten eetbaar poeder te maken. Francis verwacht dat zijn glow-in-the-dark ijs over anderhalf jaar op de markt kan komen. Wel is het op dit moment met 165 euro per bolletje ‘wat aan de dure kant’. Het is overigens nog maar de vraag of het poeder door organisaties als EFSA wordt toegelaten omdat het licht giftig is.

Wessanen CEO Merckens treedt af DIEMEN – Piet Hein Merckens is in november afgetreden als CEO en lid van de Raad van Bestuur van Wessanen. De Raad van Commissarissen heeft geconcludeerd dat het beter is dat iemand anders het bedrijf gaat leiden. Merckens wordt daarom niet voorgedragen voor een tweede termijn. De eerste termijn loopt af per april 2014. Hij blijft nog wel in functie zolang er geen opvolger is. Wessanen maakte de afgelopen jaren een snelle transformatie door. Wessanen focust op productie en verkoop van biologische producten in Europa. Daarnaast heeft Wessanen een divisie diepvriessnacks onder de naam Izico gevormd, door Beckers Benelux en Favory Snacks samen te voegen. Wessanen wil de diepvriesactiviteiten op termijn afstoten. Wessanen heeft bovendien in de VS het dochterbedrijf American Beverage Corporation (ABC). Daarmee voerde de onderneming de afgelopen jaren een zigzagbeleid. Begin 2009 kondigde Wessanen de verkoop van ABC aan omdat het niet meer bij de core business paste. In de herfst van 2011 stelde het concern toch verder te gaan met ABC omdat het zo goed presteerde. Ook werd toen gesteld dat een verkoop op dat moment voor de aandeelhouders niet de volledige waarde zou opleveren. In de zomer van 2012 werd ABC opnieuw in de etalage gezet, maar eind 2012 schoof het concern de verkoop wederom op de lange baan omdat de biedingen van geïnteresseerde partijen te laag zouden zijn geweest. In juli 2013 waarschuwde Wessanen dat de resultaten van ABC tegen zouden vallen.


04-07_Mixed.indd 4

03-12-13 10:13

Column Foodbedrijven moeten traceringssysteem verbeteren DEN HAAG – Voedingsmiddelenbedrijven moeten zich beter voorbereiden op een omvangrijke recall. Ze moeten de organisatie van de incidentbestrijding versterken en hun traceringssysteem verbeteren. Dat schrijft de Onderzoeksraad voor Veiligheid in het rapport ‘Salmonella in gerookte zalm’. De affaire in 2012 met zalm van Foppen die besmet was met Salmonella, leidde tot naar schatting 23.000 ziektegevallen. Het overlijden van vier mensen wordt met de Salmonellabesmetting in verband gebracht. De Onderzoeksraad voor Veiligheid concludeert in het rapport dat noch producent Foppen, noch de NVWA voldoende voorbereid bleek op een voedselveiligheidsprobleem van zulke grote omvang. Er was te weinig afstemming tussen de betrokken bedrijven en overheidsinstanties. Daardoor ontstond verwarring bij zowel de bedrijven als consumenten. De Onderzoeksraad voor Veiligheid is kritisch over de rol die de NVWA heeft gespeeld. Bij de salmonellabesmetting waren zoveel partijen en producten betrokken dat de bedrijven geen overzicht hadden. “De NVWA zag echter geen aanleiding om in te grijpen toen de betrokken bedrijven er niet in slaagden bij de bestrijding een gezamenlijke aanpak te volgen. De NVWA richtte zich voornamelijk op haar handhavende rol. Het terughalen van de besmette producten heeft hierdoor langer geduurd dan nodig. Consumenten wisten niet goed dat zij gevaar liepen en wat zij moesten doen.” De uitbraak toont aan dat de voedselverwerkende industrie zich beter moet voorbereiden op dergelijke onverwachte en nieuwe risico’s. Dat vraagt om een alerte en kritische houding ten aanzien van veranderende productieomstandigheden en signalen die kunnen wijzen op kwetsbaarheden in het productieproces. Daarnaast moeten bedrijven hun traceringssysteem verbeteren zodat zij ook voorbereid zijn op een recall van een productie die zich uitstrekt over meerdere weken of maanden. Dit vraagt om een versterkte organisatie van de incidentenbestrijding van de voedselproductiebedrijven en retailers, aldus de Onderzoeksraad. De organisatie en het traceringssysteem moeten bovendien regelmatig worden getest. Naast de Onderzoeksraad voor Veiligheid is ook de Algemene Rekenkamer kritisch over het functioneren van de NVWA. De NVWA heeft voor de meeste sectoren vooralsnog geen inzicht in de naleving van de weten regelgeving, schrijft de Rekenkamer in een rapport over de fusie van VWA, Algemene Inspectiedienst en Plantenziektenkundige Dienst. Om het toezicht te kunnen concentreren op bedrijven die vaak en ernstig de regels overtreden, is die kennis wel nodig. De NVWA maakt afspraken met voedingsmiddelenbedrijven over beperkter toezicht wanneer bedrijven aan specifieke voorwaarden voldoen, onder meer om bepaalde informatie met de NVWA te delen. Dit systeemtoezicht, bedoeld om de voedingsmiddelenbedrijven en de NVWA tijd te besparen, kost de NVWA nu echter nog veel tijd. Bovendien is bij de meeste bedrijven een dergelijke vorm van toezicht nog niet mogelijk door het ontbreken van voldoende interne kwaliteitscontrole. Opmerkelijk is dat de Rekenkamer schrijft dat niet zeker is of deze vorm van toezicht wel effectief is. “Op dit moment is hierover geen informatie beschikbaar.” Critici stellen dat de NVWA het werk niet aan kan door de bezuinigingen. Meer hierover in het jaaroverzicht vanaf pagina 24.

“Ik voel een cartoon opkomen.” Dat zeggen we nog wel eens op de redactie als er iets opmerkelijks gebeurt, dat een grappig beeld oproept. Laatst zag ik het beeld voor me van een hardloopwedstrijd waarbij twee mensen een sprint aantrekken om maar als eerste bij de autoriteiten te kunnen melden welke zondes zij allebei hebben begaan. Waarbij de winnaar ongeschonden het pand verlaat en de verliezer zwaar de klos is.

Schoon schip maken Dit beeld werd opgeroepen door het kartel van garnalenproducenten. Daar waren vier handelaren bij betrokken, maar er waren twee hoofdrolspelers: de garnalenreuzen Heiploeg uit Zoutkamp en Klaas Puul uit Volendam. Tussen medio 2000 en begin 2009 maakten ze prijsafspraken en verdeelden ze de markt. Heiploeg kwam dit op een boete van de Europese Commissie van ruim 27 miljoen euro te staan, Klaas Puul kreeg volledige kwijtschelding van de straf, volgens de clementieregeling van de EU uit 2006. Bierbrouwer Inbev profiteerde daar ook al eens van. Oom agent scheurde toen een bon van 84 miljoen euro doormidden. Een royale fee voor het aanmelden van een vergrijp en medewerking bij het onderzoek. Klaas Puul stelt het kartel bij de Europese Commissie te hebben aangegeven omdat de onderneming belang hecht aan een open markteconomie waarin vrije en eerlijke handel voorop staat. “We hebben ons bedrijfsbeleid hier dan ook op aangepast: inbreuken op mededingingsregels worden niet getolereerd”, aldus een bericht op de website. Recidivist Klaas Puul (eerder waren zowel Klaas Puul als Heiploeg al eens door de NMa beboet wegens hetzelfde vergrijp) gaat er daarbij even aan voorbij dat de eigen deelname aan het kartel niet een in een impuls begane, domme actie was, maar meer dan acht jaar duurde. Ook vergeet het garnalenbedrijf de prettige bijkomstigheid van het schoon schip maken. Met wat tripjes van Volendam naar Brussel ontliep het bedrijf een miljoenenboete én zadelde het de toch al noodlijdende concurrent Heiploeg op met een boete van 27 miljoen. Ik zie ze in Noord-Groningen al denken: hadden wij dat kartel nou maar aangegeven. Norbert van der Werff, redactiecoördinator eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013

04-07_Mixed.indd 5

5

03-12-13 10:13

Reacties op evmi.nl “De slager die zijn eigen vlees moet keuren, werkt nooit goed. Verbeter en versterk de NVWA, in plaats van die voortdurend af te breken. Systeemcontrole zal nooit de voedselveiligheid zo goed aanpakken als een onverwachte goede controle ter plaatse, gevolgd door goed en onafhankelijk onderzoek.” J. Bouma, bij een bericht over het onderzoek van de Raad voor Veiligheid over recalls van met Salmonella verontreinigde zalm van Foppen. De Raad concludeert dat noch de NVWA, noch Foppen voldoende voorbereid bleek op een voedselveiligheidsprobleem van grote omvang. “Beperkt toezicht zal alleen slagen als de bedrijven het onmogelijk gemaakt worden om een ‘Potemkin show’ op te voeren. Er zitten wel een paar fraaie toneelspelers bij. Ik geloof er niet in. Er zal meer ‘NVWA op straat’ moeten komen. Men moet meer werken met vliegende brigades die 8 bedrijven op een dag snel bezoeken en overal en nergens zijn. De handhavingsteams volgen in het kielzog van deze teams, die feilloos de echte brandhaarden weten op te sporen. Deze NVWA-medewerkers moeten hier wel voor opgeleid worden. Alleen met een dominante aanwezigheid zullen bedrijven die maar wat aanklooien snel door de mand vallen. Laten we de NVWA als organisatie niet afvallen, zij werken zich een slag in de rondte. Het lijstje klooibedrijven heb ik al.” IJsbrand Velzeboer reageert op de bewering van de Algemene Rekenkamer dat niet duidelijk is of systeemtoezicht werkt, omdat de NVWA niet weet of bedrijven de regels naleven. Bij systeemtoezicht houdt de NVWA beperkt toezicht op voedingsmiddelenfabrikanten, mits zij bepaalde data met de voedselautoriteit delen. “Het grootste probleem is nu dat hierdoor onze export ernstig gevaar loopt!” ‘John’ vreest dat de conclusie van de Rekenkamer dat de NVWA niet weet of bedrijven zich aan de regels houden, consequenties kan hebben. “Ik wou dat het zo was, dat de controles van COKZ écht sluitend zijn! Denk eens na: recentelijk hebben wij met z’n allen geconstateerd dat het toezicht van de NVWA te veel beïnvloed wordt door de belangen van de export, waardoor het niet echt betrouwbaar is. En nu praat je over een gedelegeerd toezicht, in handen van een semiprivaat controleorgaan, met de grote producenten en exporteurs in de Raad van Bestuur. Moet ik verder gaan, of kun je zelf de conclusie trekken dat de Russen misschien een punt hebben…? Chauvinistische reacties helpen ons niet, wel zelfkritiek.” ‘Gabi’ reageert op het bericht dat Rusland mogelijk de erkenning van Nederlandse zuivelbedrijven intrekt, omdat het land de COKZ niet erkent.

6

Mixed

B n

Jaarprijs Goede Voeding 2013 voor Vivera OEGSTGEEST – Vleesvervanger Vivera We love nature heeft de Jaarprijs Goede Voeding 2013 gewonnen. Het product is volgens de jury ‘een vernieuwende aanvulling’ op het bestaande assortiment vleesvervangers in supermarkten. Vivera We love nature is een vleesvervanger op basis van lupine. Volgens de jury is de fabrikant op de verpakking duidelijk over de herkomst en samenstelling van het product en worden er geen onnodige claims gedaan. De Jaarprijs Goede Voeding gaat naar het bedrijf dat een gezonde verbetering aan een product heeft aangebracht. De andere genomineerde producten waren Frisse Thee van Zonnatura en Maggi kippenbouillon met minder zout. Naast de drie genomineerden koos de jury ook drie eervolle vermeldingen. Het ging daarbij om Albert Heijn’s Verse Noodle soepen, zuurkoolvariant Fingerfoodballs van Scelta Mushrooms en de OriginalBox van HelloFresh.

Tandartsen luiden noodklok over zure voedingsmiddelen

E

NIEUWEGEIN – De Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (NMT) luidt de noodklok over de gevolgen van de hoge consumptie van suiker, chocolade en zure voedingsmiddelen en dranken. Tanderosie neemt weer toe. Volgens voorzitter Rob Barnasconi van NMT is cariës de afgelopen decennia sterk teruggedrongen. “Dat positieve effect lijkt nu teniet te worden gedaan door een toename van tanderosie door al deze zure voedingsmiddelen. Als we nu niets doen, zijn we terug bij af.” NMT stelt op de website dat frisdranken en vruchtensappen een belangrijke rol spelen bij tanderosie. “In veel van deze dranken zitten namelijk ‘verborgen’ zuren; de toegevoegde suiker of zoetstof zorgt ervoor dat de hoge zuurdosis niet opvalt. Hoe iets smaakt, zegt weinig over of iets zuur is. Suiker, zoet- en smaakstoffen maskeren zuur namelijk.”

Rusland dreigt met intrekken erkenning Nederlandse zuivelbedrijven MOSKOU - Rusland dreigt de erkenning van twee derde van de 64 Nederlandse zuivelbedrijven in te trekken omdat het de Nederlandse controlesysteem van zuivel niet erkent. De NVWA heeft het toezicht op de zuivel gedelegeerd aan het Centraal Orgaan Kwaliteitsaangelegenheden Zuivel (COKZ). Rusland erkent dat orgaan niet. Afgezien van het procedurele bezwaar, menen de Russische autoriteiten dat het COKZ certificaten afgeeft zonder dat het product gecontroleerd is. De certificaten zouden daardoor niet betrouwbaar zijn. Als Rusland de erkenning van de zuivelaars opschort, kunnen zij niet meer exporteren naar Rusland, Wit-Rusland en Kazachstan. Critici menen dat de Russische kritiek op Nederlandse overheidscontrole samenhangt met de reeks hoog oplopende conflicten tussen beide landen, zoals de arrestatie van een Russische diplomaat in Den Haag en de Nederlandse juridische stappen tegen de aanhouding van de bemanning van het onder Nederlandse vlag varende Greenpeace-schip.


04-07_Mixed.indd 6

D t D e 1 d e h w B d d b v d N w

03-12-13 10:13

P e s l O r p D t z e g z

F

A k o t D 2 z l 8 n

Kort nieuws Biologische producten natuurvoedingswinkels duurder DEN HAAG – Biologische producten bij de natuurvoedingswinkels zijn een kwart duurder dan in supermarkten, blijkt uit een peiling van de Consumentenbond. De prijspeiling werd in oktober 2013 uitgevoerd bij drie landelijke supermarktketens (Albert Heijn, Jumbo en Plus) en vier natuurvoedingsketens (EkoPlaza, Marqt, Natuurwinkel en Estafette). Ruim 3000 prijzen van 150 veel verkochte biologische producten werden genoteerd, zoals kipfilet, melk, tomatensoep en yoghurt. Van de supermarkten bleek Jumbo het voordeligst, bij de natuurvoedingswinkels was dat EkoPlaza. Biologische producten zijn gemiddeld 40 procent duurder dan niet-biologische huismerken, maar dat weerhoudt veel mensen er niet van om biologisch te kopen. De helft van de ruim ondervraagde 1100 consumenten geeft aan zo nu en dan bewust te kiezen voor biologische producten. Natuurvoedingswinkels zijn vooral populair vanwege de grote keuze en de goede kwaliteit.

Efsa: peutermelk voegt niets toe PARMA - Opgroei- of peutermelk voor kinderen in de leeftijd van één tot drie jaar voegt bij een gezond eetpatroon niets toe. Dat schrijft Efsa in een opinie. Het voedselagentschap van de EU erkent dat er van sommige voedingsstoffen een te lage inname is, maar stelt dat de status ook met andere voedingsmiddelen verbeterd kan worden. Opgroeimelk is in tegenstelling tot zuigelingenvoeding en opvolgmelk niet gebonden aan specifieke EUregels. De Europese Commissie overweegt in nieuwe wetgeving voorwaarden te stellen aan dergelijke producten. De wetenschappers constateerden dat zuigelingen en jonge kinderen een hoge inname van energie, eiwitten, zout en kalium hebben, maar een lage inname van voedingsvezels. De inname van micronutriënten zoals calcium, magnesium en vitamine C is voldoende, maar die van Omega-3 vetzuren, ijzer, vitamine D en jodium is in sommige Europese landen aan de lage kant. Verrijkte formules, zoals opgroeimelk, zijn volgens Efsa één van de manieren om wat te doen aan de te lage status, maar er zijn efficiënte alternatieven, zoals verrijkte koemelk, verrijkte ontbijtgranen en de vroege introductie van vlees en vis.

FrieslandCampina schrapt 174 banen AMERSFOORT – FrieslandCampina gaat in 2015 de vestigingen in Eindhoven en Woerden sluiten. Daarbij komen 174 arbeidsplaatsen te vervallen. De reorganisatie hangt samen met de strategie van het concern om het aantal producten en verpakkingssoorten te reduceren en de bezettingsgraad van de productielocaties te optimaliseren door productiecapaciteit te concentreren. De productie van verse zuivel van de vestiging in Eindhoven, waar 142 personen werken, wordt medio 2015 overgeheveld naar de productielocaties in Rotterdam en Maasdam. De distributieactiviteit van verse zuivel in Woerden (58 personen) wordt midden 2015 verplaatst naar Maasdam. In Maasdam vervallen in de loop van 2015 in de productie 15 arbeidsplaatsen en in de distributie 18. In Limmen en Drachten vervallen 8 arbeidsplaatsen en in Rotterdam 5. In het nieuw te bouwen distributiecentrum in Maasdam ontstaan 72 nieuwe arbeidsplaatsen.

Afvallen met behoud spiermassa Een consortium, waaronder Nutricia Research en TNO, gaat groot onderzoek doen naar een innovatief dieet & beweegprogramma. Dit om bij oudere diabetespatiënten die afvallen hun spiermassa te behouden. Voor het onderzoek komt 1,1 miljoen euro beschikbaar. Glutenvrij broodje McDonald’s heeft een glutenvrij broodje geïntroduceerd. Het broodje is in eerste instantie bij vier restaurants te kiezen, zonder meerprijs, bij een hamburger, cheeseburger en quarter pounder. Het glutenvrije broodje draagt het internationale Euro Crossed Grain keurmerk. Efsa onderzoekt 3-MCPD De Europese Commissie gaat Efsa opdracht geven de veiligheid van 3-MCPD te onderzoeken. Dat blijkt uit het antwoord van Eurocommissaris Borg op vragen van de Nederlandse Europarlementariër Kartika Liotard. De mogelijk kankerverwekkende stof komt onder meer voor in margarine, plantaardige oliën, vetten en babymelk. Consument positiever over vlees Consumenten zijn positiever gaan denken over vlees en vlees eten dan het afgelopen jaar. Ze zijn er ook meer belang aan gaan hechten dat het vlees afkomstig is uit Nederland. Dat blijkt uit de tweede editie van de Vion Consumer Monitor. 45 boetes vanwege etikettering De NVWA heeft vorig jaar 143 overtredingen geconstateerd bij de etikettering van voedingsmiddelen. In 45 gevallen moest een boete uitgedeeld worden. De overige overtredingen waren minder ernstig van aard. Dat heeft minister Schippers van VWS geantwoord op schriftelijke vragen van Kamerlid Schouw van D66. McDonalds zet Heinz aan de kant McDonald’s stopt na meer dan 40 jaar de samenwerking met Heinz. De breuk hangt samen met managementwijzigingen bij Heinz. De ketchupfabrikant stelde in juni Bernardo Hees als topman aan, die afkomstig is van concurrent Burger King. Heinz kwam deze zomer in handen van Warren Buffet en de Braziliaanse investeringsmaatschappij 3G. Dat bedrijf kocht 3 jaar geleden ook Burger King. ‘Minder budget voor Agri&Food’ Topsectoren zullen minder geld kunnen besteden wanneer de overheid bezuinigt op het budget van TNO. Dat meent TNO-topman Jan Mengelers. Hij verwacht dat topsector Agri&Food als eerste zal worden geraakt. Hier is volgens hem volgend jaar 2 miljoen euro (een kleine 20 procent) minder beschikbaar voor onderzoeksprojecten.


04-07_Mixed.indd 7

7

03-12-13 10:13

Food Ingredients Europe en Natural Ingredients 2013

Zoektocht naar natuurlijk: umami-smaak en algen Tekst en foto’s: Tom van der Meer

Zoutperceptie via umami en algen, algen en nog eens algen: ingrediëntenleveranciers gaan steeds verder in hun zoektocht naar natuurlijke en gezondere alternatieven, zo bleek tijdens de vakbeurzen Food Ingredients Europe en Natural Ingredients 2013 in Frankfurt.

Voor sommige eindproducten is het ‘laaghangende fruit’ in zout- en vetvermindering bereikt en wordt het nu lastiger, zeker als de consument ook nog eens E-nummervrije producten verlangt. Dit kan worden ondervangen met natuurlijke ingrediënten die een indruk van een zoute smaak geven, zonder zout te zijn. Polar Seafood uit Italië doet dat met iSale/Iposol in een mixoplossing van zeezout en water, waardoor minder natrium nodig is. Scelta Mushrooms gebruikt champignonextracten als smaakversterker, zodat zeker 30 tot 40 procent minder zout kan worden ge-

De stand van Euroma.

8

bruikt. “Het champignonpoeder geeft een umami-smaak die andere smaken beter tot zijn recht laat komen, waardoor met minder zout toch een ‘normale’ smaakindruk wordt verkregen”, zegt Jan-Derk ter Keurst. “Het clean label poeder kan ook msg vervangen. Het werkt voor broodproducten en vleeswaren.” Een grote chipsfabrikant doet volgens hem testen om toe te werken naar 40 procent zoutvermindering en bij salami is ook 30 tot 40 procent zoutvermindering mogelijk. Een pizzasausfabrikant wil het gaan gebruiken en zelfs een msg-fabrikant uit Senegal toonde op de beurs interesse. “Ook in Afrika worden de afnemers steeds kritischer dus wil het bedrijf alternatieven bieden. Het product is duurder dan msg maar je hebt er ook minder van nodig”, aldus Ter Keurst. Fermentatie Het Braziliaanse Biorigin toonde Bioenhance, een bacterieel fermentatiederivaat op basis van gistextract Bionis, dat op een natuurlijke manier een umami-smaak en dus een zoute per-

ceptie geeft. Zo kan bij pinda’s in de combinatie Bioenhance en Bionis met 40 procent minder zout gewerkt worden, zonder smaakverlies. Ook zoutreducties in kaas en vlees (20 procent in Frankfurter worstjes) zijn goed mogelijk. Chr. Hansen won met SaltLite de Fie Innovation Award in de categorie zuivel. Met SaltLite is tot 50 procent minder natrium in kaas mogelijk. SaltLite bevat DVS-melkzuurbacteriën als starterculturen en het door fermentatie verkregen stollingsmiddel Chy-Max om de bittere smaak en verminderde textuur tegen te gaan. Kaliumchloride Een ander zoutalternatief is kaliumchloride, al is daarbij vaak de metaalachtige smaak een nadeel, waardoor maskering nodig is. “Vaak wordt daarvoor gistextract gebruikt en dat is weer een allergeen”, zegt Walter Blom van Barentz dat via het Amerikaanse Nu-Tek een eigen technologie voor kaliumzout op de markt heeft. “Wij modificeren de vorm van het kaliumchloridekristal, waardoor het bittere

De algenbloem van Roquette won de FiE Award.


08-09_fie1.indd 8

02-12-13 09:23

K

v k i é d r b p o d c t s a d d I S i m t a m e h l o d H z m D é n k

Alternatief voor SALP Het synthetische sodium-aluminiumfosfaat (SALP) met E-nummer E541 wordt vaak gebruikt als additief, bijvoorbeeld in bakpoeder om deeg te laten rijzen. De hoeveelheid SALP wordt vanuit EC-richtlijn 380/2012 vanaf februari 2014 beperkt. Het Duitse Budenheim speelt hierop in met Levall AS als alternatief voor SALP. Ook Kudos Blends kwam met een rijsmiddel als SALP-vervanger. De eindproducten, bijvoorbeeld cakes, scones, maar ook kunstmatig zuurdesembrood, houden een zachte maar kruimige structuur, maar nu dus met een natuurlijk alternatief voor SALP. Dit product was te vinden in de new product zone.

e Kudos SALP-vervanging.

van kalium in het kristal minder beschikbaar komt voor de smaakpapillen. Groot voordeel is ook dat het geen mix met zout is maar een één-op-éénvervanging voor zout. Dat maakt dat het goed is in te passen in de bestaande recepturen en het productieproces, bijvoorbeeld bij vlees(waren) maar ook bij bakkerijproducten. Het heeft daarbij dezelfde werking op gist en gluten in het deeg als zout. Waar de meeste zoutvervangers tot 30 à 35 procent zoutvermindering beloven, kunnen wij tot 50 procent gaan, zonder in te boeten op smaak. Het geeft dezelfde functionaliteiten als zout maar is wel wat duurder. Aan de andere kant levert het wel gezondere eindproducten op.” In de VS heeft Barentz-partner Nu-Tek zakjes Salt for Life (SFL) op de markt gebracht. Dit is zeezout en kaliumchloride dat 70 procent minder zout bevat dan natriumchloride. Het is te koop bij Walmart en Ahold USA. Nu-Tek is anderhalf jaar geleden een samenwerking met het Nederlandse Barentz aangegaan voor een Europees verkoopkanaal. Kaliumchloride heeft E-nummer E508, maar kan ook als kaliumchloride worden gedeclareerd. Het werd op de beursvloer ook getoond in de new product zone. Het Engelse Kudos Blends heeft trouwens ook zoutreductie-oplossingen om tot 50 procent minder zout in bakkerijproducten te krijgen. Dit gebeurt door natriumbicarbonaat één-opéén te vervangen door Kudos kaliumbicarbonaat. Bijkomend voordeel is dat de korst donkerder van kleur wordt.

Ingrediënten uit algen Algen als ingrediënt lijken nu echt door te breken. Het Franse Setalg komt met AlgySalt, gemaakt van zeewier, halofyten (zoutplanten) en vissen. Het geeft een rijke zoutkracht die werkt als booster. Hierdoor is 10 tot 30 procent minder zout nodig is, in toepassingen als soepen, sauzen, ham en snacks, maar ook in visproducten en kant-en-klaarmaaltijden. Het is clean label en bovendien rijk aan vitamines en mineralen. In gekookte ham en in béchamelsaus is bijvoorbeeld 25 procent minder zout mogelijk, zonder bittere nasmaak. Het Franse Roquette heeft uit algensoort Chlorella een bloemsoort ontwikkeld die eigeel en vet kan vervangen in sauzen en bakkerijproducten. “Het maakt dat een vetreductie tot 70 procent mogelijk is”, zegt Hendrik Bierens van het bedrijf. “En bovendien wordt het vet vervangen door gezonde vetten.” 52 procent van het algenbloem bestaat uit onverzadigde vetten, 20 procent uit vezel, 7 procent uit eiwit en 5 procent uit suiker. Chlorella wordt volgens Bierens al jaren in Azië gegeten. De alg heeft vooral een groene kleur door het aanwezige chlorofyl. Roquette heeft een soort gekweekt waarbij de in de alg al aanwezige carotenoïden wat meer naar voren komen. Dat maakt dat de Chlorella voor food een aantrekkelijker gele kleur krijgt. De algenbloem zorgt volgens Bierens bijvoorbeeld in hollandaisesaus voor een gezondere saus zonder kostprijsverhoging. Het is verder clean label. Het meel, met de naam Microalgae High Lipid Algal Flour, werd verkozen tot

meest innovatieve foodingrediënt op de FiE. Het Franse familiebedrijf Roquette is in oktober in Noord-Frankrijk met een pilotfabriek gestart met een capaciteit van 5000 ton. Diverse andere bedrijven presenteerden ook algen-ingrediënten, waaronder het Indonesische Algalindo, dat extract van rode zeewier levert als carrageen (E407), een natuurlijk geleermiddel, stabilisator en bindmiddel voor bijvoorbeeld worstjes, hamburgers en zuiveldranken en – samen met emulgator – als romigmaker voor ijs. Est-Agar uit Estland produceert furcelleraan (eveneens uit rood zeewier). Dit is gelerende polysaccharide voor jam, bakkerijproducten, desserts op water- en melkbasis, yoghurt en snoep, dat gedeclareerd kan worden als carrageen.

Barentz liet op de stand twee worstjes proeven, een met normaal zout en de ander met kaliumchloride en 50 procent minder zout (namelijk 3,9 procent). eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013

08-09_fie1.indd 9

9

02-12-13 09:23

Food Ingredients Europe en Natural Ingredients 2013

Erwten, rozemarijn, stevia en gebrande suiker Tekst en foto’s: Tom van der Meer

Natuurlijke ingrediënten zijn mainstream geworden. Erwteneiwit en antioxidanten uit planten waren opvallende zaken bij Food Ingredients Europe en Natural Ingredients 2013 in Frankfurt.

B

w

Erwten deden het goed op de FiE. Het Belgische Cosucra heeft de capaciteit van de productielocatie voor zijn erwteneiwit Pisane onlangs uitgebreid. Consumenten hebben interesse in erwteneiwit omdat het gezond en duurzaam is en afkomstig is van lokale boeren. Het bedrijf merkt een jaarlijkse groei van 20 procent voor Pisane, vooral voor toepassingen in sport-, ouderen- en medische voeding, maar ook voor vegetarische en dieetproducten. Prinova Europe heeft erwteneiwitten die prima combineren met zuiveleiwitten, maar ook hier kunnen worden toegepast in vegetarische en glutenvrije producten, zoals pasta’s, vleesvervangers, bakkerijproducten en zuigelingenvoeding. Het Franse Roquette stelt erwtenderivaten te hebben die als planteneiwit duurder melkeiwit kunnen vervangen. Het is volgens het bedrijf gezonder omdat het geen allergenen bevat. Ook is het duurzamer dan soja. Het is

t m 2 g V w G m Vleeswaren met rozemarijnextract van Naturex.

geschikt voor de vleesindustrie, de bakkerijindustrie (als glanslaagje) en de zuivelindustrie (vanwege het emulgerend vermogen, als vervanging van caseïnaten). Rozemarijn Naturex is sterk in natuurlijke antioxidanten afkomstig van planten. Antioxidanten uit rozemarijnextract zijn populair. Volgens Mintel zijn er wereldwijd in de eerste negen maanden van 2013 312 producten met rozemarijnextract gelanceerd, tegenover 161 in heel 2012 en 48 in 2011. Dat betekent een toe-

name van 550 procent in twee jaar tijd. Het extract is natuurlijk en E-nummervrij. Het is geschikt voor gebruik in vlees, kip, vleeswaren, banket, snacks met granen, sauzen maar ook oliën en vetten en kruidenmixen. Het bedrijf toonde in een koelwarenschap welke mogelijkheden er allemaal zijn voor eindproducten met rozemarijnextract. Zo lagen er onder meer vleeswaren met het extract waardoor deze minder vet werd. Meatless presenteerde zich met de bekende vezels van lupine, tarwe en rijst, die kunnen dienen als vetvervanger in vlees en als vege-

Cheetos met Pepsismaak. Frito-Lay, onderdeel van PepsiCo, introduceerde de zoutjes (of zijn het nu zoetjes?), die daadwerkelijk bruisen in de mond, in Japan. Het was te vinden in het paviljoen van Innova Market Insights.

10


10-11-12_fie2.indd 10

02-12-13 09:41

B H H l t d v d k a b h k T f e

Barry Callebaut investeert in duurzame cacaoteelt. Ieder bezoeker op de stand kon zijn naam invullen,

FiE prijswinnaars Overall Award voor het meest innovatieve Food Ingredient en winnaar in de categorie Bakery: Roquette met Microalgae High Lipid Algal Flour Beverage: Tate & Lyle met Promitor Soluble Gluco Fibre (oplosbare vezels) Confectionery: IOI Loders Croklaan met Cristal Green (vetvervanger) Dairy: Chr. Hansen met SaltLite (zoutvermindering in kaas) Savoury/Meat: DSM met MaxiPro HSP (eiwit voor vlees) Snacks/On-the-go: Novozymes met Acrylaway HighT (enzym om acrylamide te verminderen) Sustainability: Symrise met simply vanilla (duurzame vanille)

waarna de chocoladeproducent een cacaoboom met die naam gaat planten in Ivoorkust.

tarisch alternatief voor vlees. Het ingrediënt maakt een gestage groei door. Zo werd in 2012 40 procent en in 2013 30 procent groei gehaald, vertelt Jos Hugense van het bedrijf. Volgend jaar wordt weer eenzelfde groei verwacht. In januari is de nieuwe productielijn in Goes klaar, waardoor de capaciteit van 1,1 miljoen ton per jaar naar 2 tot 2,5 ton gaat. Bakstabiel cellulose Het Nederlandse Dow presenteerde cellulose. Het is allergeenvrij, halal en niet-GMO en geleert als eiwit, waardoor het bakstabiel is. “In tegenstelling tot andere cellulose is dit ingrediënt oplosbaar, waardoor het vloeistoffen verdikt”, zegt Michiel van Genugten. “In Nederland wordt het veel gebruikt bij aardappelkroketten. Bij vegetarische burgers kan het ei als binder vervangen. Ook is het toepasbaar bij glutenvrij brood als geleerder tijdens verhitting.” Dow’s ingrediëntenrange Wellence kan dienen als gluten- en als vetvervanging. Taura Natural Ingredients lanceerde functional fruit. URC (ultra rapid concentration) is er in een versie van fruit, verrijkt met melk- en

erwteneiwit, fruit met natuurlijke cafeïne uit groene koffie met guarana, en fruit met natuurlijke graanvezels. Het kan gebruikt worden in chocolade, bakkerijproducten, graanrepen en ontbijtgranen. Voor JusFruit URC Apple Strawberry en JusFruit URC Mixed Berry is volgens het bedrijf uit onderzoek gebleken dat ze van nature veel fructose bevatten en daarmee een lage glycemische index (GI) hebben. Hierdoor geven ze energie in de bloedsomloop langzaam vrij, helpen ze de bloedsuikerspiegel laag te houden en stellen ze hongergevoel uit. Fabrikanten die deze ingrediënten gebruiken in hun eindproducten kunnen gebruikmaken van de door Efsa goedgekeurde generieke (13.1) gezondheidsclaim dat de ‘consumptie van levensmiddelen met fructose leidt tot een lagere bloedglucosestijging dan die van levensmiddelen met sucrose of glucose’. Belang kwaliteit Afnemers van ingrediënten blijken vooral belang te hechten aan een constante kwaliteit, zo blijkt uit onderzoek van Arla Foods Ingre-

dients. Om het belang dat het bedrijf aan kwaliteit hecht te waarborgen, lanceert Arla het merkplatform ‘Quality starts here’ voor alle ingrediënten op wei-basis. Ook kwam het bedrijf met lactose voor droge mixen babymelkpoeder waarmee fabrikanten hun output kunnen verhogen, zonder te besparen op voedselveiligheid. Chr. Hansen toonde FresQ, cultures die gefermenteerde zuivelproducten, zoals yoghurt, zure room, kwark maar ook gepekelde kaas (feta), beschermen tegen gist en schimmels. Ze zijn een clean label alternatief voor synthetische conserveringsmiddelen en zorgen ervoor dat de eindproducten niet bederven en vers blijven tot aan de THT. Op de stand konden bezoekers bij een proefbar snoepen van onder meer Gouda-kaas met SaltLite. Bakkerijproducten Om deeg en beslag in de magnetron krokant te maken, heeft Budenheim uit Duitsland Budal MW 500 op de markt gebracht. Het product stuurt de hitte van de magnetron naar de oppervlakte van de bakkerijproduc-

>>>


10-11-12_fie2.indd 11

11

02-12-13 09:42

André den Hartog voor het nieuwe Buisman-logo.

ten. Dit zorgt voor een intense hitte aan het oppervlak waardoor de bereiding lijkt op het bakken in een traditionele oven, inclusief een krokante bruine korst. Met Budal MW 500 wordt het bakproces versimpeld en versneld, wat dus kosten bespaart. Het Duitse Kampffmeyer introduceert voor de bakkerijsector OptiGrain Snow Wheat. Dit combineert de voordelen van de voedings-

Kruiden en specerijen bij Dutch Spices.

waarden van volkoren met de smaak van conventioneel (wit) meel. Purafarin Hydrosoft geeft bakkerijproducten een hoger volume en clean label als vervanging van emulgatoren, verdikkingsmiddelen en technische enzymen. Royal Buisman presenteerde op de FiE het nieuwe logo en de range NCS: gekaramelliseerde suiker als natuurlijk broodverbetermiddel en - in kleur en smaak - als vervanging van het duurdere moutextract. Er zijn diverse soorten. “Zo geeft NCS 15 een lichte kleur en een neutrale, maar volle smaak”, geeft André den Hartog (foto) aan. “23P met een snellere roast werkt als moutextract en 30F geeft bij een lage dosering een bittere noot en bij een hoge dosering een nootachtige smaak die goed werkt in notenbrood. Ten opzichte van mout is een kostenreductie van 20 tot 60 procent mogelijk.” Het NBC heeft voor Royal Buisman industriële

testen uitgevoerd. “Zo kwam onder meer naar voren dat bij toepassingen de baktijd verkort wordt tegen een lagere temperatuur”, aldus Den Hartog. “Ook wordt het broodvolume hoger, geeft het een mooie basissmaak, ondersteunt het specerijen en bij een soort kwam er meer glans op het brood. Daarnaast lijkt de kruimstructuur met gebrande suiker mooier en constanter dan met moutextract en lijkt het brood ook krokanter te worden, maar daar is nader onderzoek voor nodig.” Gebrande suiker geeft volgens hem toch complexe reacties en met nog meer onderzoek wil het bedrijf een steviger basis krijgen. Er zijn meer toepassingen in banket, vlees (als versnelling van het garingsproces en voor de kleur) maar ook in oploskoffie voor het upgraden van de smaak. “Oploskoffie is met name in Azië groot, dus een interessante markt voor ons.”

smaakverbetering Stevia (steviolglycosiden) als zoetstof wordt steeds gangbaarder. Dus is er nu meer aandacht voor het verbeteren van de smaak. Gsweet stelt met De-bitterized Stevia een stevia ‘zonder bittere nasmaak’ te hebben, maar ook andere fabrikanten claimen dit. Anderen zoeken het in mixen met andere zoetstoffen en/of suiker. Sensus uit Roosendaal gebruikt Frutalose oligofructose siroop om het smaakprofiel van stevia vooral in zuivelproducten te verbeteren. Cargill combineert stevia met sucralose en HMS (high maltose siroop) in C Sweet HMS dat als glucosesiroop kan worden gedeclareerd. Op de stand kon ice tea geproefd worden met 50 procent minder suiker. Om zich als grondstoffenleverancier te kunnen onderscheiden, komt nu de certificering op gang. Zo heeft Steviaone uit Peru als eerste steviaplantage het Rainforest Alliance certificaat ontvangen dus mag het bedrijf dit logo voeren. Het Chinese HZIECC mag voor zijn stevia het biologo voeren, omdat het voldoet aan de EU-regels rond biologische landbouw. Kevin Yu geeft aan dat de stevia-ingrediënten van het bedrijf vooral in Amerika worden verkocht. “Europa is veel meer geïnteresseerd in de zoetjes en klontjes, dus stevia als eindproduct.” TNO ziet toekomst in het 3D-printen van bijvoorbeeld novel foods.

12


10-11-12_fie2.indd 12

02-12-13 09:43

Customer Project Coordinator Business critical positie in multidisciplinaire projecten

Amsterdam

Wild Flavors, met het hoofdkantoor in Heidelberg (Duitsland) en meer dan 85 jaar ervaring, is wereldwijd één van de toonaangevende spelers op het gebied van Fruitbased Ingrediënts voor de levensmiddelenindustrie. De markt is onderverdeeld in de sectoren Beverages en Food (waaronder Dairy en Bakery). De producten worden veelal op tailor-made basis geleverd aan alle grote spelers binnen de levensmiddelenindustrie. Klant- en marktgerichtheid, kwaliteit en duurzaamheid zijn termen die de cultuur van Wild Flavors typeren. Voor de locatie in Amsterdam, waar naast een productielocatie ook het Centre of Excellence voor hoog-sapconcentraten en foodservice gevestigd is, zoeken wij een communicatief vaardige Customer Project Coordinator die verantwoordelijk is voor het adviseren van klanten voor wat betreft het productportfolio en het aansturen van projecten op gebied van productontwikkeling en -modificatie. Consultant: Dirk-Jan van Veldhuizen, telefoon 0317-468686 of 06-53137885

Teamleider Technische Dienst Leidinggevende die het service-level op een hoger plan brengt

Reeuwijk

Vergeer Holland is met 600 medewerkers een toonaangevende speler in de internationale kaasmarkt. Een familiebedrijf dat door haar innovatieve, trendsettende en dynamische karakter alle marktsegmenten op een maatschappelijke verantwoorde wijze van kwalitatief hoogwaardige producten voorziet. Zo biedt Vergeer Holland voldoende keus voor alle kaasliefhebbers. Vergeer Holland heeft 4 vestigingen: Reeuwijk, Woerden, Bodegraven Rijping en Bodegraven Distributiecentrum. Zij levert kaasproducten aan klanten in binnen- en buitenland. Rijpen, versnijden en verpakken behoren tot de kernactiviteiten. Voor de productielocatie in Reeuwijk zijn wij op zoek naar een pragmatische en gedreven Teamleider Technische Dienst die verantwoordelijk is voor de dagelijkse aansturing van circa 15 Storings- en Onderhoudsmonteurs en er tevens verantwoordelijk voor is om het service-level op een hoger plan te brengen. Consultant: Janneke van der Logt telefoon 0317-468686 of 06-23637490

Procestechnoloog Afwisselende functie met uitstekend loopbaanperspectief

Deventer

Cargill is, met ruim 142.000 medewerkers in 67 landen, wereldwijd hoofdrolspeler in de voedselketen en houdt zich onder andere bezig met de handel in open overslag, transport en industriële verwerking van voornamelijk agrarische grondstoffen. Cargill Cocoa and Chocolate heeft een omvangrijke infrastructuur en organisatie in cacaobonen producerende landen. Vanuit 8 Europese fabrieken wordt een breed pakket aan industriële chocoladeproducten vermarkt, variërend van witte, melk en pure chocolade tot choco drops, coatings en vullingen. Om de succesvolle locatie Cargill Cocoa and Chocolate in Deventer te versterken, zoeken wij een ambitieuze en ondernemende Procestechnoloog. Deze overtuigende en resultaatgerichte sparring partner is verantwoordelijk voor het optimaliseren van bestaande productie- en verpakkingsprocessen, met focus op productoptimalisatie, kwaliteitsbewaking en verbetering. Consultant: Jakob Jan Verbraak, telefoon 0317-468686 of 06-51820349

QESH Manager Een bouwer die nauw betrokken is bij de totale productielocatie

Oudenhoorn

Farm Frites B.V. is met ruim 1.500 medewerkers een top-3 producent van frites en aardappelspecialiteiten in diepvries en vers. Het brede assortiment aardappelproducten is in meer dan 120 landen verkrijgbaar in zowel de foodservice markt als de retail. Farm Frites heeft productielocaties in Nederland, België, Egypte, Polen en Argentinië en wereldwijd meerdere verkoopkantoren. Op de locatie in Oudenhoorn (Zuid-Holland) werken totaal 330 medewerkers, waarvan 160 volcontinu in de productie. Voor het managen en aansturen van QA, Arbo en Milieuzaken op deze locatie, zoeken wij een onafhankelijke en daadkrachtige QESH manager. Deze overtuigende people manager geeft leiding aan 6 medewerkers en is aanspreekpunt voor externe partijen. Wij zoeken een kandidaat die actief betrokken is bij operations en die de Plant Manager vervangt bij afwezigheid. Consultant: Annemarie van den Bos, telefoon 0317-468686 of 06-53310126

Customer Complaints Coordinator Nieuwe functie die toegevoegde waarde brengt

Amsterdam

Wild Flavors, met het hoofdkantoor in Heidelberg (Duitsland) en meer dan 85 jaar ervaring, is wereldwijd één van de toonaangevende spelers op het gebied van Fruitbased Ingrediënts voor de levensmiddelenindustrie. De markt wordt onderverdeeld in de sectoren Beverages en Food. De ingrediënten worden veelal op tailor-made basis geleverd aan alle grote spelers binnen de levensmiddelenindustrie. Klanten marktgerichtheid, kwaliteit en duurzaamheid zijn termen die de cultuur van Wild Flavors typeren. Voor Wild Juice, de productielocatie in Amsterdam, waar ook het Centre of Excellence voor hoog-sapconcentraten en foodservice gevestigd is, zoeken wij een communicatief vaardige Customer Complaints Coordinator. De functie is verantwoordelijk voor het organiseren en coördineren van een effectief en efficiënt klachtenmanagement, met als doel het verder verbeteren van de prestaties van de organisatie. Consultant: Dirk-Jan van Veldhuizen, telefoon 0317-468686 of 06-53137885 Voor meer informatie zie onze website: www.dupp.nl of mail uw reactie naar: [email protected]

dupp - food recruitment

Gen. Foulkesweg 66, 6703 BW Wageningen i www.dupp.nl e [email protected] t 0317-468686

Zeekraal, lamsoor, loogkruid én tarbot

Groente en zeevis kweken in één systeem Tekst: Bert van Rees (Bureau Berdt) | Foto’s: Menno de Boer Fotografie, iStock, Vismagazine

Kun je de toenemende verzilting van cultuurgrond gebruiken voor groenteteelt en tegelijkertijd een antwoord geven op de groeiende vraag naar vis? Living Foods denkt van wel en werkt aan een zoutwatersysteem waarin zowel vis als zilte groenten worden gekweekt.

14

“Je hoeft geen helderziende te zijn om te zien dat ons voedselproductiesysteem de komende jaren voor een paar flinke uitdagingen staat”, zegt Timo ter Voort van Living Foods. “De stijging van de zeespiegel zorgt er nu al voor dat het grondwater in ons kustgebied brak begint te worden. Kwekers in het Westland merken dat soms al in de kwaliteit en opbrengst van hun producten. Of kijk naar de visserij. De vraag naar vis is zo groot dat we de vangst aan banden moeten leggen om te voorkomen dat de zee leeg wordt gevist.”

Twee inkomensbronnen Ter Voort deed wat onderzoek en kwam er achter dat zijn idee nog niet eerder was uitgewerkt. “Zilte groenten als zeekraal en lamsoor worden al wel in de kuststreken verbouwd en je vindt ook wel viskwekerijen die bijvoorbeeld tarbot kweken. De combinatie in één systeem komt echter nog niet voor. Financieel en milieutechnisch lijkt dat echter erg interessant: je hebt twee inkomensbronnen en gebruikt het ‘afval’ van het ene systeem als voedingsbron voor het andere.”

Eén systeem Hij ontwikkelt met zijn bedrijf nieuwe concepten voor de voedingsindustrie waarmee je, zoals hij zelf zegt, van dat soort uitdagingen kansen maakt. “Neem nou het brakke grondwater. Je kunt je zorgen maken over afnemende opbrengsten, maar je kunt ook nagaan of je met het brakke water nieuwe gewassen kunt telen. En de constatering dat de vraag naar vis groter is dan wat de zee ons kan leveren, zou je toch ook als een kans voor viskwekers kunnen zien?” Beide ideeën lieten Ter Voort niet meer los. Hij bleef zich afvragen of het technisch mogelijk is om zoutwatervissen en zilte groenten in één systeem te kweken. Daarbij moest het systeem min of meer gesloten zijn. “Het ideale systeem belast de omgeving niet. Je stopt er aan de ene kant vissenvoer in en aan de andere kant oogst je groenten en vis. De poep van de vissen wordt gebruikt als meststof voor de planten.”

Balans Op technisch vlak zag hij wel een aantal problemen. “In het systeem moet je zorgen dat zowel de groenten als de vis goed gedijen. Dat betekent dat je soorten moet vinden die dezelfde eisen stellen aan bijvoorbeeld het zoutgehalte van het water en de omgevingstemperatuur. De groenten moeten goed groeien op de nutriëntensamenstelling die in de vissenpoep zit. En de soorten die samen in één systeem gedijen, moeten natuurlijk ook nog eens commercieel interessant zijn en dus voor de juiste prijs verkocht kunnen worden.”

len. De uren die ik er in zou steken waren de investering van mijn kant.” In een kas bij Hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden bouwde Ter Voort eind 2012 zijn systeem op kleine schaal op. Op een grote kweektafel van vijf bij twee meter groeien zeekraal, lamsoor en loogkruid. De groenten worden geïrrigeerd met water dat via een biofilter uit een grote bak gevuld met vissen wordt gepompt. Een deel van het water komt vanaf de kweektafel weer terug in de vissenbak.

Steun topsector Overtuigd van de mogelijkheden besloot Ter Voort het systeem in de praktijk te gaan bouwen. “De Topsector Agri & Food honoreerde mijn projectvoorstel in de call voor MKB Valorisatieprojecten. Ik had daarmee de financiële middelen voor de aanschaf van de materia-

Kinderziektes “In de eerste maanden was ik nog echt aan het pionieren. Ik kreeg om de haverklap te maken met storingen. Je merkt dat een systeem met zout water toch heel andere eisen stelt dan een zoetwatersysteem. Ik moest steeds weer nieuwe aanpassingen bedenken om mijn vissen gezond

Timo ter Voort tussen de zeekraal: Verzilting kan ook een kans zijn.


14-15-16_ziltegroenten.indd 14

02-12-13 09:23

t u t v g v h

V D t v “ d z b g t n

te houden. Ik heb dan ook heel wat nachtelijke uren hier doorgebracht. Direct na de kerstmaaltijd van 2012 verruilde ik mijn nette pak al weer voor een overall om hier weer aan de slag te gaan.” Na een paar maanden had Ter Voort alle variabelen in het systeem onder controle en kon hij zijn systeem ‘kinderziektevrij’ verklaren. Visopbrengsten lastig Daarmee brak de tijd aan om de opbrengsten te optimaliseren. Ter Voort was meteen tevreden over de groentekant van het systeem. “De zeekraal, het lamsoor en het loogkruid deden het goed. De planten ontwikkelden zich mooi en groeiden snel. Ook financieel brachten de groenten op wat ik vooraf had gehoopt en verwacht. De bottleneck zat echter in de opbrengst van de vis. Ik ben begonnen met tarbot omdat dit een vis is die zich

>>> eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013


15

02-12-13 09:23

goed weet te handhaven in getijdegebieden en dus ook om kan gaan met verschillende zoutgehaltes. Bovendien is tarbot een gewilde en dus dure vis. Dat maakt de kweek commercieel interessant. In eerste instantie was het lastig om de vissen goed aan het groeien te krijgen en moest ik verschillende aanpassingen in het systeem doorvoeren. Je zag de opbrengst wel groeien, maar het is niet gelukt om op een economisch interessant niveau te komen.” Schaaldieren Ter Voort gooit bij tegenslag de handdoek niet in de ring. Na tarbot heeft hij geëxperimenteerd met andere soorten vissen en op dit moment zet hij een experiment op met

schaaldieren. “Schaaldieren stellen andere eisen aan hun omgeving dan vissen. Ik heb een paar soorten op het oog die zeer gewild en tegelijkertijd moeilijk te verkrijgen zijn. De omstandigheden in mijn systeem lijken geschikt om deze soorten goed te laten ontwikkelen. Ik heb er alle vertrouwen in dat we dit keer een rendabele opzet te pakken hebben.” Grillig pad Hoewel hij op dit moment nog niet is waar hij wezen wil, kijkt Ter Voort tevreden terug. “Een innovatie verwezenlijken loopt nooit zoals je vooraf had verwacht en vaak eindig je ergens anders dan gepland. Dat hoort er allemaal bij. De ervaringen die ik in het afgelopen jaar heb opgebouwd zijn heel waarde-

vol: ik verwacht met schaaldieren een economisch interessant systeem in handen te krijgen. Los daarvan heb ik kennis opgedaan die ik ook in andere projecten kan gebruiken.”

Het project van Living Foods is opgezet met tarbot. Ter Voort onderzoekt nu of schelpdieren een hogere opbrengst opleveren.

16



02-12-13 09:23

NVVL-jubileumsymposium over zestig jaar voeding

Productie voeding: hightech noodzaak Tekst en foto’s: Tom van der Meer, SignBiblio

Voedselproductie is complex geworden. Daardoor vervreemden we van onze voeding. Terug naar de natuur is echter geen optie. Juist een verdere inzet van technologie is onvermijdelijk. Dat zei dagvoorzitter Tiny van Boekel, hoogleraar aan Wageningen Universiteit, tijdens het NVVL-jubileumsymposium ‘Van aardappel naar 3D-geprint voedsel’.

Tijdens het symposium stond zestig jaar NVVL, dus zestig jaar voeding en voedingsmiddelen centraal. De sprekers benaderden dat thema vanuit diverse invalshoeken. Dat leidde tot een grote diversiteit aan inzichten voor de toekomst van de voedingsmiddelensector. Volgens Van Boekel heeft het vertrouwen van consumenten in de voedselproductie diverse knauwen opgelopen. “Wees transparant om de dialoog met de consument aan te gaan. Laat zien dat je trots bent op je technologie.” WUR-hoogleraar Volksgezondheidsonderzoek Daan Kromhout vertelde waar Nederland staat op het gebied van gezondheidseffecten van voeding. Hij is positief over de afname van de hoeveelheid verzadigd vet en transvet. “Als gekeken wordt naar transvet in producten, dan is ons land een mediterraan land geworden.” De zoutinname is echter niet afgenomen. Ook stipte hij aan dat gezondheidseffecten die eerder aantoonbaar leken, nu weer ‘behoorlijk op zijn gat liggen’, zoals bijvoorbeeld bij antioxidanten. “Er is wel een relatie van antioxidanten met een verlaging van het risico op botbreuken, maar meer niet. Verder is het gebruik van multivitaminen vertienvoudigd zonder dat het een effect had op de gezondheid.”

Broccoli bevat glucosinolaten. In plaats van te focussen op meer groenten eten, kan misschien beter geprobeerd worden de gehalten aan gezonde ingrediënten in de groenten stabieler te maken, vindt Matthijs Dekker van Wageningen UR.

Schijf van Vijf 1953 Kromhout gaf verder aan de Schijf van Vijf uit 1953 beter te vinden dan die uit 2006. “Dit omdat de peulvruchten in de 1953-versie in het vak van eiwitten is gezet, als alternatief voor vlees, en niet – zoals in de 2006-versie – bij de koolhydraten.” Volgens hem is de gezondheid in Nederland nog sterk te verbeteren, door extra noten, vette vis en virgine olijfolie te consumeren. “In ons land neemt het eten van noten wel toe, maar dan vooral de gezouten (dus verkeerde) variant.” Groenten zijn gezond, maar de gehaltes aan gezonde ingrediënten variëren, vertelde Matthijs Dekker, universitair hoofddocent Food quality and design van Wageningen UR. Hij gaf als voorbeeld de glucosinolaten in brassica-groenten, zoals broccoli of kool. “In plaats van te focussen op meer groenten eten, kan misschien beter geprobeerd worden om de bestaande groenten te verbeteren, oftewel de gehalten aan gezonde ingrediënten

stabieler te maken, zodat ze minder snel afbreken. Verbetering is mogelijk bij de veredeling van de groenten, bij de processing of bij het klaarmaken van de groenten (bij de consument zelf).” Volgens hem kan de enkele componentbenadering geen stand houden en

>>>

Millennials zijn zelfvoorzienend en zelfverzorgend en koken met wat er in het seizoen in de omgeving voorradig is, stelde trendwatcher Anneke Ammerlaan. eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013

17-19_nvvl-symposium.indd 17

17

02-12-13 17:15

moet meer gekeken worden wat de matrix als geheel voor gezondheidseffect heeft. Dit gaat ook op voor zuivel, vond Emmo Meijer, corporate director R&D FrieslandCampina. “We moeten melk weer natuurlijk maken, want dat beeld zijn we kwijtgeraakt. Dat betekent dat we af moeten van afzonderlijke voedingsstoffen met elk eigen health claims. Nu kijken we meer naar de gezondheidsvoordelen van melk als geheel.” Wel gaf hij aan dat, gedurende de processing op de weg naar het eindproduct, onderweg kwaliteit verloren gaat. “Unieke eigenschappen van eiwitten halen bijvoorbeeld dan het eindproduct niet. Dit moeten we optimaliseren, met een mildere, minimale processing.” ‘Melk Moet Niet’ De R&D-directeur blikte terug op de tijd dat melk als essentieel werd gezien. “In de jaren 50 zei Joris Driepinter: Melk Moet. Tegenwoordig roept men: Melk Moet Niet. De melkvetcompositie van koemelk ligt dichter bij de mens dan plantenvet. Ik vind dat melk prima in een gezond dieet past en ook een belangrijke bijdrage kan leveren.” Voor het gezonder maken van producten zijn echter ook andere factoren van belang. Vion heeft bijvoorbeeld moeite om vlees met minder zout (bijvoorbeeld bacon met 50 procent minder zout) op de markt te krijgen. “De retailer wil het wel hebben maar dan moeten wij het recept vrijgeven en dat willen we niet”, gaf Bert Urlings, directeur quality assurance van Vion, aan. “Wij hebben daar toch veel in geïnvesteerd.” Volgens Olaf van Kooten, hoogleraar Tuinbouwketens van Wageningen UR, moet de markt veranderen. Het leeuwendeel van het vraag- en aanbodspel in de keten speelt zich af tussen handel en retail. Sinds de jaren negentig was geld volgens hem een belangrijke factor en dat ging ten koste van de kwaliteit. “Omdat handelshuizen vraag en aanbod blokkeerden, ziet een teler niet wat de consument vraagt maar wat de handel vraagt.” Wouter de Heij van Top bv sprak van een bottleneck van enkele inkooporganisaties van retailers in de keten, die tussen de 65.000 boeren en de 16 miljoen consumenten in zit. Verandering van de markt is nodig omdat er in 2050 twee maal zo veel food nodig is met twee keer minder bronnen, stelde Van Kooten. De Heij gaf aan dat in Nederland 11,5 procent van het jaarlijkse inkomen wordt gespendeerd aan food. In Afrika ligt dat op 40 tot 60 procent. “Met de exponentiele bevol18

NVVL-jaarprijs Tijdens het jubileumsymposium werd ook de NVVL-jaarprijs uitgereikt, voor de beste afstudeerscriptie van 2012 in levensmiddelentechnologie, voeding of diëtetiek. Annelie Verbon (Food Technology aan de Wageningen Universiteit) won de prijs van de beste WO-scriptie van 2012. Zij onderzocht voor Heemskerk Fresh & Easy de bruin- en zwartverkleuring van gesneden knolselderij en bekeek hoe deze het best konden worden voorkomen. Matty Karsten en Lydia Schotema (Voeding & Diëtetiek, Hogeschool van Amsterdam) wonnen de NVVL-jaarprijs met hun HBO-scriptie. Zij onderzochten wat het effect is van vezelsupplement pectine op de totale energie-inname bij proefpersonen. Het bleek dat er geen significante verschillen optraden.

In de toekomst zal hightech tuinbouw met meerlaagse teelt en led-technologie gangbaar worden, zoals hier bij PlantLab.

kingsgroei kunnen we niet op dezelfde voet blijven voortgaan. Overal waar we landbouw kúnnen voeren, voeren we het. Maar ook hier lopen we tegen grenzen aan.”

Vraag weer naar aanbod Van Kooten ziet dat een kentering gaande is, richting producent en consument. “Onder invloed van communicerende agents (software)



02-12-13 17:16

wordt de vraag weer bij het aanbod gebracht, waardoor consumenten met verschillende groepen producenten verbindingen aangaan. Die toekomst vindt nu al plaats, bijvoorbeeld bij de Noordermarkt in Amsterdam waar duurdere (biologische) producten populair zijn. Internetveilingen als Service2fruit beginnen te bloeien en producenten en afnemers vinden elkaar sneller en makkelijker. De consument neemt zelf de verantwoordelijkheid voor zijn eigen leven, via open en flexibele, transparante ketens. Rob Baan van Koppert Cress zegt dat de tuinbouw op deze manier de apotheek van de toekomst creëert.” “De nieuwe consumenten, geboren tussen 1985 en 2000, zijn millennials,”, stelde trendwatcher Anneke Ammerlaan van Vision. “Ze communiceren via internet en volgen vrienden via twitter en facebook. Ze wantrouwen alles wat groot is en de bevolking beduveld heeft en gaan uit van het principe: ‘Ik wil weten wat in m’n eten zit’. De nieuwe helden zijn doeners en willen dingen samen doen. Duurzaamheid en gezondheid zijn voor hen hetzelfde en daarbij gaat het steeds meer om zelfdiscipline. Ze gaan uit van ‘think global, act local’. Ze zijn zelfvoorzienend en zelfverzorgend en koken met wat er in het seizoen in de omgeving voorradig is. Ze zien eten als basis om jezelf en de wereld te verbeteren.” Het wordt volgens haar meer dan ooit hybrid food. Wel is de zekerheid van kwaliteit belangrijk voor ze. De komende tien jaar wordt volgens De Heij de combinatie merk en vers/versbewerkt dan ook belangrijker, evenals communicatie via bekende merken.

De 3D-printer op de stand van Top Food Lab. Volgens Wouter de Heij (Top bv) worden voedselprinters gemeengoed.

Niet terug naar vroeger Ammerlaan ziet mensen niet meer zo snel teruggrijpen op vroeger. “De nieuwe generatie heeft geen moeite met technologie, ook niet in relatie tot voeding. Wel is er weerstand tegen misbruik, het toepassen voor eigen gewin. “We willen geen chemie meer omdat het vertrouwen in kunstmatig is afgenomen”, zei De Heij. “Consumenten houden niet van geknutsel met voedsel. Maar aan de andere kant is fysica in. Net als technologie via het stopcontact. De kosten daarvan gaan richting

Bij de stand van Alpro konden aanwezigen onder meer proeven van soja-ijs.

nul, dus verwerkingstechnologie als pulse electric field en pascaliseren worden steeds populairder. Ammerlaan en De Heij zien ook grote kansen voor de 3D-printer. “Voedselprinters worden gemeengoed en het personaliseren zet verder door, want mensen willen niet meer opgaan in de massa”, aldus De Heij. “Technologie moet flexibel en dus mobiel en verplaatsbaar zijn”, voorspelt hij. “Sneller innoveren wordt in de praktijk steeds vaker open innoveren, dus met meerdere partijen samen.” Klein is nieuwe groot In de ogen van De Heij is klein het nieuwe groot. “Er ontstaat een ‘smart grid’ aan verwerkingsnetwerken die klein en groot samenbindt, ook in eetsystemen. Denk aan een Starbucks-fabriek voor vers groentesap (evolution fresh), maar ook aan melkveehouders die samen een fabriekje starten en technologieplatforms delen, of hightech tuinbouwcomplexen met meerlaagse teelt en led-technologie.” De verwerking komt volgens hem dicht bij de boer, bijvoorbeeld het wassen en snijden van groenten dat al op de trekker gebeurt. En de processing komt dichter bij de klant, bijvoorbeeld bij de consument zelf of in de supermarkt. Bij de consument thuis komt een ‘nieuwe koelkast’ met ruimte voor controlled atmosphere voor een goede houdbaarheid van producten, maar ook met thuiskassen voor het zelf (verder) kweken van groente en fruit. eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013


19

02-12-13 17:16

Food Valley Award voor Pasteur-sensortag Tekst: Norbert van der Werff | Foto’s: Frank Lodder

De Pasteur-sensortag van een consortium onder leiding van NXP Semiconductors heeft de Food Valley Award 2013 gewonnen. Het consortium bestaat uit maar liefst 16 partners waaronder Wageningen UR Food & Biobased Research.

De winnaar werd bekendgemaakt tijdens de Food Valley Expo op 24 oktober in Arnhem. De Pasteur-sensortag geeft aan waar het verse product vandaan komt, onder welke omstandigheden het is vervoerd en wat de werkelijke houdbaarheid is. De huidige sensortags meten alleen temperatuur en vochtigheid. Bij de Pasteur-sensortag kunnen geregistreerde temperatuurs- en gascondities tijdens vervoer en opslag worden gebruikt om een dynamische houdbaarheid te berekenen. Zo kan de versketen efficiënter en effectiever worden aangestuurd, verspilling worden tegengegaan en traceerbaarheid worden vergroot. De tags kunnen op dozen, kratten en pallets worden geplakt. Het de bedoeling dat de tag ook beschikbaar komt voor individuele producten. Er zijn kwaliteitsverloopmodellen ont-

De Pasteur sensor tag.

20

Romano Hoofman van NXP met de award en Toine Timmermans van Wageningen UR Food & Biobased Research met de oorkonde. Ze worden geflankeerd door juryvoorzitter Jan Maat, algemeen directeur TI Food and Nutrition en de Gelderse gedeputeerde Annemieke Traag, die de prijzen uitreikte.

wikkeld voor verschillende producten, zoals aardbeien, avocado’s, vlees en rozen. ‘Verrast en trots’ Romano Hoofman van NXP Semiconductors is verrast en trots op het winnen van de award. “We hopen dat de partijen in de retail nu enthousiast worden om de tag op grote schaal te introduceren.” Hij verwacht dat het winnen van de award hierbij zeker gaat helpen. De genomineerde inzendingen werden beoordeeld op innovativiteit, economische haalbaarheid en de mate van samenwerking. De onafhankelijke vakjury van de Food Valley Award stond onder leiding van Jan Maat, algemeen directeur TI Food and Nutrition. De andere genomineerden waren: de supercentrifuge voor langer houdbare sla van Food Technology Noord-Oost Nederland uit Almelo en de bioproduct-processor voor gewassen van TCE GoFour uit Stadskanaal. De supercentrifuge is bedoeld om sla te drogen met

een nieuw systeem dat onder meer een nieuwe droogtrommel bevat met een continu transport door middel van luchtinjectie. In de huidige droogsystemen vindt voor en na droging veel handling plaats. Hierdoor treedt productbeschadiging op, zodat een deel van de verpakte sla in supermarkten onverkocht blijft en moet worden weggegooid. De supercentrifuge werd ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit Twente en Viwateq. De ‘bioproduct-processor’ (BPP) kan (oliehoudende) gewassen op het agrarisch bedrijf op milieuvriendelijke wijze en met behulp van enzymen omzetten in hoogwaardige ingredienten voor de voedings- en medische industrie en hoogwaardige eiwitten voor diervoeding. De hieruit opgewekte elektriciteit en warmte kan weer worden gebruikt op de boerderij, terwijl het bijproduct olie kan worden verkocht als biofuel. De BPP maakt het mogelijk om (op locatie) op een duurzame manier biomassa te verwaarden, in Nederland maar ook in ontwikkelingslanden.


20_foodvalleyaward.indd 20

02-12-13 09:24

Food Valley Expo Science for Business

Innoveren met de wetenschap Tekst: Norbert van der Werff | Foto’s: Frank Lodder, Norbert van der Werff

Tijdens Food Valley Expo was er een wetenschappelijke showcase.

van het onderzoeken van de sequentie van het DNA zijn nu nog hoog, maar hij verwacht dat dat binnenkort minder dan 1000 euro per individueel dier gaat kosten. Van Arendonk spreekt van een revolutie. De nieuwe technologie heeft ertoe bijgedragen dat een zeug in 2005 de helft meer biggen kreeg dan in 1960. Per kilo voer is in die periode de hoeveelheid varkensvlees met 50 procent gestegen, legkippen produceren 30 procent meer eieren en koeien leveren 67 procent meer melk.

in de karkassen van dieren kan uitwijzen of dieren aanleg hebben voor berengeur. Door terug te traceren, wordt duidelijk met welke families niet doorgefokt moet worden. De hoogleraar erkent dat daarmee geen absolute zekerheid over de afwezigheid van berengeur kan worden verkregen. Een ander voorbeeld: sommige kippen hebben aanleg tot kannibalisme. Genomics kan worden gebruikt om te selecteren op dieren die daar geen aanleg voor hebben. Op die manier kan het dierenwelzijn dus worden verbeterd. Op dezelfde manier kan worden geselecteerd op smaak. “Als je een goed stuk varkensvlees hebt, kun je het DNA onderzoeken en in het vee dieren selecteren met het gewenste DNA.” Ook kan de uitstoot van methaan door koeien worden verminderd, maar het meten van emissie van runderen is nu nog erg duur.

Berengeur 3 tot 5 procent van de mannetjesvarkens levert vlees met berengeur. Dat kan worden voorkomen door de dieren te castreren, wat echter niet wenselijk is. Genetisch onderzoek

Neuromarketing Bij smaak spelen echter niet alleen objectieve criteria een rol, blijkt uit de bijdrage van Paul Smeets van Wageningen UR en UMC Utrecht. Door mensen te vertellen dat een wijn duur

Onder anderen Johan van Arendonk, Paul Smeets en Harold Bult praatten de bezoekers bij over de rol van wetenschap bij innovaties in het bedrijfsleven. Animal genomics heeft geleid tot een revolutie in de veehouderij. Dat betoogde prof. Johan van Arendonk van Wageningen UR tijdens de Science for Business-sessie op de Food Valley Expo. De efficiency is verbeterd en genomics kan zelfs het dierenwelzijn verbeteren. 60 jaar geleden werd het DNA ontdekt. Sindsdien wordt er steeds meer bekend over de rol die specifieke genen vertolken. Van oudsher wordt doorgefokt met dieren die gewenste eigenschappen hebben. Nu kan worden gekeken of goed presterende dieren inderdaad de juiste genen bezitten en wordt met de geselecteerde dieren doorgefokt. Er wordt dus gebruikgemaakt van genetische variatie en er is geen sprake van genetische modificatie, legt Van Arendonk uit. De kosten

>>>


21-22_foodvalleyexpo.indd 21

21

02-12-13 09:24

is, vinden ze de wijn daadwerkelijk lekkerder, verklaarde hij. De relatie tussen de prijs en smaak bleek uit onderzoek, waarbij proefpersonen de wijnen mét en zonder het prijskaartje moesten proeven. Een hoge prijs blijkt de waardering te vergroten “Vertel je gasten dus dat een wijn duur is, dan genieten ze er meer van...”, aldus Smeets. Hij benadrukte het belang van de hersenen bij de keuze en de beoordeling van voedingsmiddelen. “Uiteindelijk zijn het de hersenen die besluiten iets te eten of niet.” Smeets houdt zich bezig met ‘neuromarketing’, onderzoek in de MRI-scanner naar de beoordeling van producten en verpakkingen. De MRI wordt daar nu nog weinig voor gebruikt, maar het gebeurt volgens Smeets wel steeds vaker. Hij lichtte toe dat bij de waardering van producten de verwachting een grote rol speelt. Uit onderzoek waarbij dezelfde koekjes in verschillende verpakkingen werden gepresenteerd, bleek uit de hersenactiviteit van de proefpersonen dat een product dat als gezond wordt gepresenteerd, als minder aantrekkelijk wordt gezien. Fabrikanten van gezonde producten moeten daar dus in hun marketing rekening mee houden. Uit ander onderzoek blijkt dat mensen zoet associëren met een laag eiwitgehalte en hartig met een hoog eiwitgehalte. Proefpersonen op een dieet met weinig eiwitten hadden, als ze werden blootgesteld aan hartige voeding, een hogere activiteit in de orbitofrontale cortex, een deel van de hersenen dat geassocieerd wordt met beloningen. Mensen trachten dus eiwitten in te nemen door hartige producten te kiezen. Dat was ook het geval als de voeding niet daadwerkelijk een hoog eiwitgehalte had, legde Smeets uit. Romigheid Of we een product lekker vinden of niet, is afhankelijk van een groot aantal factoren.

22

Innoveren Daan Roosegaarde van social design lab Studio Rosegaarde en één van de keynote speakers, belichtte het thema innoveren. Hij zoekt verbindingen tussen natuur en technologie. Roosegaarde gaat in Beijing een elektrostatisch systeem bouwen dat smog aantrekt, waardoor er op die specifieke plek een gat in de smog ontstaat en de zon zichtbaar wordt. Samen met vastgoedontwikkelaar Heijmans bedacht hij het Smart Highway concept, met glow-in-the-dark belijning, die overdag energie opneemt en die als het donker is vrijgeeft, waardoor bespaard kan worden op straatverlichting. Tot het concept behoren ook windmolens die oplichten als je er langs rijdt en afbeeldingen van sneeuwkristallen die op het wegdek verschijnen als het onder het vriespunt is, om zo de weggebruikers te waarschuwen. Hij stelde dat enkele van de circa 20 ideeën van het project al ergens in de archieven van Heijmans te vinden waren. Dergelijke ideeën worden echter niet uitgevoerd omdat mensen vooral de problemen zien die overwonnen moeten worden, ook al is de technologie vaak wel beschikbaar. Om die reden bedacht Roosegaarde de ‘ja maar-stoel’ met stemherkenning, die een schok geeft als die twee woorden worden uitgesproken…

Hoe een product ervaren wordt, is bovendien aan verandering onderhevig. Harold Bult van Nizo food research ging in op hoe romig een ijsje ervaren wordt. Dat verandert in de tijd dat het ijs in de mond is. De romigheid neemt toe en daarna weer af, betoogde hij. IJs smaakt eerst ‘dik’. Naarmate het ijs minder als dik wordt ervaren, neemt de romige smaak toe. Als het ijs vloeibaarder wordt, wordt het juist als minder romig ervaren. Die smaakperceptie hangt samen met samenklonteren en versmelten van de vetdeeltjes. Maar het afbreken van zetmeelkorrels gedurende de periode dat het ijs in de mond is, is eveneens van groot belang om het romige mondgevoel te begrijpen en er bij herformulering op te kunnen sturen, betoogde Bult. Hij toonde spinnewebdiagrammen met de smaakprofielen van ijs met vijftien procent vet en een geherformuleerde variant met acht procent vet en stabilisatoren en emulgatoren. Diverse eigenschappen veranderen, zoals het smeltgedrag en de ‘vettigheid’, maar bovenal verandert de romigheid. De kennis van smaakper-

Prof. Van Arendonk stelde dat berengeur te voorkomen is zonder castratie van de varkens.

ceptie kan worden gebruikt om ijs met minder vet toch goed te laten smaken. Bult ging ook in op de perceptie van zout in worsten. Sappige worsten, worden als zouter ervaren. Daarbij is ook van belang dat het zout al direct bij de eerste hap geproefd wordt. Nizo food research houdt zich onder meer bezig met herformulering van producten, zoals zoutreductie en verbetering van het vetzuurprofiel, om producten gezonder te maken.

Op de stand van de Korea Agro-Fisheries & Food Trade Corporation werden

De International Business Lounge op de Food Valley Expo bood gelegenheid

diverse gerechten bereid.

tot netwerken met mensen en bedrijven uit vele landen.


21-22_foodvalleyexpo.indd 22

02-12-13 09:25

RF Food Systems bouwt proefopstelling

Verhitten met Radio Frequency Tekst: Norbert van der Werff | Foto’s: RF Food Systems

“Al te vaak richten ondernemingen in de voedingsmiddelen- en petfoodindustrie hun innovatiepijlen op productontwikkeling. Innovatie hoeft echter niet alleen te slaan op nieuwe producten en ingrediënten, maar kan evengoed betrekking hebben op nieuwe en duurzame technieken en bereidingswijzen. RF heating is daarvan een goed voorbeeld.” Dat zegt Dick Wink van RF Food Systems in Deventer. Het RF heating systeem werd ontwikkeld door Herbert Sonder. His stelt dat de traditionele manier van verhitten in de voedingsmiddelenindustrie inefficiënt is. “Normaliter verhitten we met stoom. Dat wordt gebruikt om kookbakken of kasten te verwarmen, waarin het product wordt gegaard. Bij deze processen treedt aanzienlijk energieverlies op.” Hij noemt de magnetron, waarin moleculen door elektromagnetische straling zodanig gaan bewegen dat er hitte in het product zelf ontstaat, al een efficiëntere methode. “De magnetron heeft echter twee nadelen. De indringdiepte is gering, en de elektromagnetische stralen bewegen door de hele oven. Dat merk je thuis bijvoorbeeld wanneer je een kom soep verwarmt zonder te roeren. Het product is niet egaal warm; er zijn koude zones. In een professioneel gemaakt, veilig product is dat ongewenst; het

gehele product moet voldoende worden verhit. Daarnaast is een magnetron een batchproces. Je wilt liever continu kunnen produceren”, doceert Sonder. Hij ontwikkelde daarom een systeem voor Radio Frequency heating. “Radiofrequente golven hebben een frequentie tussen de 3 en 50 Mhz. Deze golven oscilleren (kantelen) de moleculen in een product. Daardoor ontstaat warmte. RF-golven zijn golven die het product van binnenuit homogeen verhitten. De indringdiepte van de golven in een product is 5 tot 7 centimeter. Producten met een diameter tot 14 cm kunnen dus uitstekend met RF worden verhit.” Pasteurisatie De techniek van RF heating is op zich niet nieuw. Het wordt echter niet grootschalig toegepast in de industrie. RF Food Systems

ziet mogelijkheden voor RF verhitten bij de productie van gekookte worst en vleeswaren, toppings voor pizza’s en maaltijden. De technologie kan ook worden gebruikt voor pasteurisatie van voedingsmiddelen. Het verhitten met RF gaat sneller dan met de meeste traditionele verhittingstechnieken, claimt RF Food Systems. Dat is belangrijk omdat bij pasteurisatie smaakverslechtering kan optreden als de verhitting naar de pasteurisatietemperatuur niet snel genoeg gaat. De RF-techniek heeft volgens Wink nog andere voordelen. “RF-technologie levert kostenvoordelen op het gebied van energie, efficiency, arbeid en materiaalverbruik. De RF-golven maken een opwarmsnelheid mogelijk van 5 tot 10 graden per seconde. Dit is zeer snel in vergelijking met andere verhittingstechnieken. Bovendien wordt het proces heel exact beheerst. Daardoor worden de procestijden verkort en kan een constante kwaliteit worden geborgd. Ook maakt RF-technologie het mogelijk van een batchproces over te stappen naar een continu proces. Dit is efficiënter.”, aldus Wink. Bovendien is voor RF heating veel minder ruimte nodig dan voor traditionele verhitting. Sonder: “De machine is geruisloos en is eenvoudig met een CIP-systeem te reinigen. Ook is deze methode van koken arbotechnisch een grote stap voorwaarts: er is minder sprake van hittevorming en de installatie is minder arbeidsintensief dan traditionele installaties.” De RF-installatie kan geleverd worden met capaciteiten van 200 tot 9000 kilo per uur. Proefopstelling RF Food Systems beschikt over een RF heating-systeem dat als proefopstelling bij geïnteresseerde bedrijven kan worden geplaatst. Ook is er in Borculo een installatie te bekijken die in bedrijf is. Zowel inline als in een standalone opstelling is mogelijk. eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013

23_rffoodsystems.indd 23

23

02-12-13 09:25

Voedingsmiddelenjaaroverzicht

Paardenvlees, recessie en de witte motor Tekst: Norbert van der Werff | Foto’s: FrieslandCampina, Heinz, David Perry/PA White, Koos Groenewold, EVMI

2013 was het jaar van melkpoeder en paardenvlees. Chinese handelaren kochten de schappen met babyvoeding leeg en zuivelfabrikanten investeerden, mede door de geste-

ster, Gorinchem en Borculo en de zuivelfabrieken in Hoogeveen, Dalfsen, Leeuwarden en Veghel worden uitgebreid.

gen Chinese vraag, in nieuwe productielocaties in Nederland. Aan het begin van het jaar beheersten recalls van rundvleesproducten met paardenvlees het nieuws. Dat bracht de discussie op gang over de bezuinigingen op de NVWA. Een greep uit de berichtgeving op evmi.nl.

De investeringen van de zuivelindustrie in nieuwe productielocaties zijn opvallend. ING Economisch Bureau noemde in oktober de zuivelindustrie de aanjager voor economische groei voor de periode tot 2018 en de zuivelsector zelf presenteerde zich in het rapport Lang Houdbaar van Roland Berger Strategy Consultants en NZO als de ‘witte motor van de Nederlandse economie’. Die groei hangt

24

samen met de toenemende vraag, met name uit China én met het verwachte groeiende aanbod van melk als de melkquota in de EU in 2015 worden opgeheven. Inderdaad wordt er fors geïnvesteerd. Eind 2012 maakte Vreugdenhil al de bouw bekend van een melkpoederfabriek in Gorinchem, die in 2014 klaar moet zijn. Er worden ook fabrieken gebouwd in Heerenveen, Middenbeem-

Ausnutria Hyproca gaat in 2014 een nieuwe fabriek bouwen in Heerenveen, waar het bedrijf nu ook al een productievestiging en het hoofdkantoor heeft. Ausnutria Hyproca heeft in Nederland ook productielocaties in Leeuwarden (Lypack), Kampen (Lyempf) en Ommen (Hyproca Dairy), maar daar is uitbreiding maar beperkt mogelijk. In Heerenveen werken op dit moment 20 mensen bij het bedrijf. Dat worden er in 2015 naar verwachting zo’n 100 en in 2020 – afhankelijk van de te realiseren groei – ruim 300. Het bedrijf ontwikkelt en produceert de eigen merken Kabrita en Neolac en voor de Chinese aandeelhouder Ausnutria de merken Hyproca 1897 en Super Allnutria. Daarnaast wordt


24-30_jaaroverzicht.indd 24

02-12-13 17:17

b p D b t m v M v d m

V T n m b o p l a m u d k r v v d o O v d g

baby- en kindervoeding geproduceerd onder private label en contract manufacturing. De nieuwe locatie ligt pal naast de nieuwbouw van de kaasfabriek van A-ware en Fonterra. De fabriek, die in 2014 operationeel moet zijn, heeft bij aanvang een capaciteit van 60.000 tot 80.000 ton kaas per jaar. Met de fabriek krijgt de Nieuw-Zeelandse zuivelcoöperatie Fonterra toegang tot hoogwaardige wei- en melkgrondstoffen voor groeimarkten in onder meer Europa en Azië. Verkrijgbaarheid melkpoeder Tijdens de melamine-affaire hebben veel Chinese consumenten het vertrouwen in Chinees melkpoeder verloren. Er ontstond een run op buitenlandse merken en handelaren kochten onder meer in Nederland hele winkelschappen babymelkpoeder tegelijk leeg. In Nederland reageerden retailers met een maximum aantal pakken dat consumenten in één keer mochten kopen. Klanten met een Aziatisch uiterlijk konden bij sommige winkels in Nederland zelfs helemaal geen babymelkpoeder kopen, omdat ze gezien werden als handelaren. Nutricia maakte in een paginagrote advertentie in dagbladen excuus voor de slechte verkrijgbaarheid van zijn producten. Melkpoederproducenten en retailers voerden spoedoverleg over de schaarste aan babyyvoeding. Overigens geldt het Chinese wantrouwen ook voor in China door westerse bedrijven geproduceerd melkpoeder. In april bleek dat er was geknoeid met melkpoeder van het Neder-

De uitbreiding van FrieslandCampina in Leeuwarden.

landse Hero Nutradefense. Begin augustus maakte het Nieuw-Zeelandse Fonterra bekend dat zijn weiproteïneconcentraat (WPC 80) verontreinigd kon zijn met de Clostridium-bacterie die botulisme kan veroorzaken. Later bleek het om een andere, betrekkelijk onschadelijke bacterie te gaan. Westerse bedrijven waaronder FrieslandCampina, Nestlé en Danone kwamen bovendien negatief in de publiciteit omdat ze volgens Chinese autoriteiten de prijzen mogelijk kunstmatig hoog zouden hebben gehouden. FrieslandCampina verlaagde daarop de prijs van Friso met 5 procent, Nestlé met 11 procent en Danone zelfs met 20 procent. Faillissementen De investeringen in de zuivelindustrie suggereren dat het in 2013 goed ging met de Nederlandse economie, maar niets is minder waar. Hoewel er in het derde kwartaal een groei van 0,1 procent genoteerd werd en het consumentenvertrouwen opkrabbelde, was de recessie in de voedingsmiddelenindustrie duidelijk merkbaar. Een flink aantal voedings-

middelenbedrijven kwam in financiële problemen. Voor sommige viel het doek, andere konden een doorstart maken. In februari ging algenproducent Ingrepro failliet, gevolgd door Delfts Brood in maart en De Jong Coldstores in april. De door de paardenvleesaffaire in opspraak geraakte vleesgroothandel Willy Selten uit Oss werd eveneens in april failliet verklaard. Bakx Foods, dat op 3 juni failliet ging, maakte een doorstart. De Veldhovense snackfabrikant was in financiële problemen gekomen door de paardenvleesaffaire, toen het bedrijf als afnemer van Willy Selten, grote partijen vlees moest terughalen. Jentjens Machinebouw in Veghel ging begin van de zomer failliet, maar werd in augustus overgenomen door Irmato Group. Tijsterman Bakkers vroeg in juli faillissement aan. Het bedrijf werd daarop overgenomen door Liever Brood BV, een vennootschap van de directie, Ronald Roovers en René Tijsterman, en ging in afgeslankte vorm verder. In augustus werd varkens- en runderslachterij Ebergen Vlees uit Lith failliet verklaard en in oktober pluimveeverwerker Eurochicken in Zaandam. Varekamp Coldstores uit Poeldijk werd in augustus bij het faillissement van moederbedrijf Van Rijn Groep betrokken. Staay Food Groep nam de Van Rijn Groep over, waarna onderhandelingen startten over de verkoop van onderdelen van de groep. Varekamp werd overgenomen door de Kloosterboer Groep uit IJmuiden en kon dus een doorstart maken. A-ware Food Group nam in oktober het failliete Katshaar Zuivel over van coöperatie NoorderlandMelk.

>>>



25

02-12-13 17:17

Overnames Er gingen in 2013 uiteraard ook bedrijven in andere handen over zonder dat er een faillissement aan vooraf ging. Een in het oog springende overname was die van Bakery Supplies. CSM verkocht zijn bakkerijtak voor meer dan een miljard euro aan Rhône Capital L.L.C. De verkoop was een belangrijk onderdeel van de strategie van CSM om de onderneming te transformeren tot een bio-based ingredients bedrijf met Purac en Caravan Ingredients. Ook de merknaam CSM werd meeverkocht. In juni onthulde de onderneming de nieuwe bedrijfsnaam: Corbion. Plukon kreeg begin januari toestemming voor de overname van Interchicken. Plukon kondigde vervolgens in mei aan op termijn de vestiging in Bodegraven te sluiten. De productie wordt ondergebracht bij andere Plukon-vestigingen. Eveneens in januari verkocht Unilever de wereldwijde activiteiten van het Amerikaanse pindakaasmerk Skippy aan Hormel Foods. De Europese Commissie gaf FrieslandCampina in april toestemming Zijerveld en Den Hollander Food over te nemen. De voorwaarde was wel dat er productiecapaciteit, een verkoopvolume halfharde geitenkaas en geitenmelk beschikbaar worden gesteld aan één of meerdere externe partijen. Bolletje werd in april overgenomen door het Duitse Borggreve. Eind 2012 was de overname van Bolletje door Continental Bakeries nog op het laatste moment afgeketst omdat de mededingingsautoriteiten geen toestemming verleenden. Frisdrankfabrikant Refresco kondigde in april de fusie met het Britse Gerber Emig aan. De EU stemde in oktober in, mits Gerber Emig een Duitse productielocatie verkoopt. In juni nam Wessanen de Franse producent van biologische en fairtrade producten Alter Eco over. Eveneens in juni werd Heinz overgenomen door de investeringsmaatschappijen 3G Capital en Berkshire Hathaway. Ook in dit geval volgden op de overname reorganisaties. Dat betekende dat in Nederland circa 180 banen moeten verdwijnen. Ook het net geopende innovatiecentrum in Nijmegen wordt niet gespaard.

Unilever verkocht het merk Skippy.

26

Hetzelfde patroon was zichtbaar bij de overname van D.E Master Blenders 1753, bekend van Douwe Egberts en Pickwick, door het Duitse Joh. A. Benckiser (JAB). Enkele maanden na de overname werd een reorganisatie aangekondigd. Bij de reorganisatie gaan 110 banen verloren, vooral bij het hoofdkantoor in Amsterdam, maar ook in Utrecht en Joure. Hessing Supervers kocht de activiteiten in gesneden fruit over van Chiquita Benelux. Het Amerikaanse Chiquita wil zich zo beter kunnen concentreren op de kernactiviteit in Europa: bananen. De overname bestaat uit de verkooporganisatie in de Benelux en productielocaties in Hedel en Maasbree. Perfetti van Melle verkocht in juli de productielocatie in Hoorn en de bijbehorende private label activiteiten aan The European Candy Group (TECG). De snoepproducent wil de focus leggen op het eigen A-merkassortiment. Ook in juli verkocht Heineken de Finse dranken- en frisdrankenfabrikant Oy Hartwall Ab (Hartwall) voor een bedrag van 470 miljoen euro aan het Deense Royal Unibrew. Wessanen voegde Beckers Benelux en Favory Snacks samen onder de naam Izico. Beide bedrijven maakten deel uit van de Frozen Foods divisie. Izico produceert de merken Beckers en Bicky en heeft private label concepten in bijna heel Europa. Kruiden en specerijenleverancier McCormick, bekend van de merknaam Silvo, kondigde in oktober aan dat zij vanaf juli stopt met de bedrijfsactiviteiten in Nederland. Vion Vion werkte in 2013 hard aan de uitvoering van de in juni 2012 ingezette koers om zich te richten op activiteiten met varkens- en rundvlees in Nederland en Duitsland en ingredients wereldwijd. Groente hoort daar niet bij. Vion kondigde in januari aan een overeenkomst te hebben gesloten met Baltussen over de verkoop van Oerlemans Foods. De verkoop van de producent van vriesverse groenten, fruit en aardappelproducten ging echter niet door, omdat de bedrijven het niet eens konden worden over de voorwaarden

Vion sloot de baconfabriek in Doetinchem al in 2011.

W

en de verkoopprijs. Vion zet de activiteiten met Oerlemans gewoon voort. De verkoop van de meeste vestigingen van Vion UK lukte wel. In januari was er een management buy-out van de Britse varkensvleesactiviteiten met negen productielocaties. De roodvlees- en pluimveevleesactiviteiten met elf productielocaties werden in maart verkocht aan Boparan Holdings, de houdstermaatschappij van 2 Sisters Food Group. Voor de lamsvleesverwerker Welsh Country Foods (WCF) kon geen koper worden gevonden. Vion besloot daarom de fabriek te sluiten. In april werd de structuur van de onderneming aangepast. ‘Food’ en ‘Ingredients’ werden verzelfstandigd omdat ze elk hun eigen markten en klanten bedienden. Vion Holding kreeg een financieel karakter. Voor Ingredients werd een (mede-)aandeelhouder gezocht. CNV Vakmensen noemde de aankondiging van de (gedeeltelijke) verkoop van Vion Ingredients een redmiddel voor Vion Food, dat kampte met een hoge schuldenlast. In oktober kwam Vion tot een akkoord met Darling International over de verkoop van de divisie Ingredients voor een bedrag van 1,6 miljard euro. Daarmee raakt Vion alle zeggenschap kwijt over Ingredients, dat minder dan een jaar eerder nog benoemd was als één van de twee speerpunten. Innovatiecentra Dit jaar werden in Nederland maar liefst drie grote innovatiecentra geopend: het Europese Heinz Innovatie Centrum (HIC) in Nijmegen, het nieuwe R&D-centrum van Nutricia Research in Utrecht en het FrieslandCampina Innovation Centre in Wageningen. Willem-Alexander verrichtte op 18 april, toen nog als prins, de opening van het nieuwe Eu-



02-12-13 17:17

Willem-Alexander opende het Heinz Innovatiecentrum in Nijmegen, Máxima het FrieslandCampina Innovation Centre in Wageningen.

ropese Heinz Innovatie Centrum in Nijmegen. Het pand biedt ruimte aan 170 experts vanuit de hele wereld om samen met consumenten, klanten en toeleveranciers te werken aan nieuwe ontwikkelingen op het gebied van voeding en verpakkingen voor de Heinz-merken. Het Innovatie Centrum biedt een moderne onderzoeken ontwikkelomgeving, een microbiologisch lab en een sensorisch centrum voor consumentenpanels. Danone opende op 1 oktober het nieuwe R&D-centrum van Nutricia Research in Utrecht. Bijna 400 mensen houden zich daar bezig met voeding in de eerste levensjaren en met medische voeding. Nutricia Research is gevestigd op het Utrecht Science Park. Daardoor kan gemakkelijk intensief worden samengewerkt met wetenschappelijke partners en academische zorginstellingen, zoals Universiteit Utrecht en UMC Utrecht. Twee weken later opende koningin Máxima het FrieslandCampina Innovation Centre op de campus van Wageningen University & Research Centre. Het FrieslandCampina Innovation Centre biedt 450 werkplekken, waarvan 350 voor onderzoek en ontwikkeling. Het gebouw beschikt over laboratoria, ruimtes voor smaaktesten, een proeffabriek, facilitaire ruimtes en kantoren. Daarnaast is er een Experience Centre met innovatiekeuken en proefbakkerij, waar bezoekers en medewerkers van FrieslandCampina van over de hele wereld producten kunnen proeven, ruiken en voelen. Kweekvleesburger De meest in het oog springende innovatie van 2013 was zonder meer ‘cultured beef’, de kweekvleesburger (zie foto rechts) die prof. Mark Post van Universiteit Maastricht in februari vorig jaar al had aangekondigd tijdens het Food Top 100 symposium van EVMI en Nyenrode. Begin augustus presenteerde Post de kweekvleesburger in Londen. Hij kwam er wereldwijd mee in het nieuws. De eerste

kweekvleesburger bestond uit gekweekte rundercellen, met wat rode bietensap en saffraan voor de kleur en verder wat broodkruim en bindmiddel, legde Post uit. De groei van de cellen van de hamburger duurde drie maanden. “Sneller dan een koe groeit.” Hij hoopt dat er over tien tot twintig jaar twee soorten hamburgers in de schappen liggen: één die in de fabriek is geproduceerd en één uit een laboratorium. “Op de conventionele burger zou dan een etiket moeten komen met daarop ‘voor dit product is een dier gedood’. Mensen kunnen dan zelf de keuze maken.” Op de dag dat de cultured beef aan de wereldpers werd getoond, presenteerde Jaap Korteweg van de Vegetarische Slager zijn MC2Burger. Hij meent dat de stamcelburger achterhaald is door de kwaliteit van de nieuwe generatie vleesvervangers. Hij noemde de presentatie van Post vooral een ‘fundraising dinner’. In september introduceerde de Vegetarische Slager Biefstuckreepjes (zie foto hieronder) en

Gerookte Speckjes, voor 100 procent gemaakt van Nederlandse peulvruchten, wortelen, uien, en aardappelen. Het aantal verkooppunten van de Vegetarische Slager is in Nederland in twee jaar uitgegroeid tot ruim 600. De Vegetarische Slager maakte ook de stap naar België en Luxemburg. Pizza-ijsjes De opmerkelijkste innovatie van voedingsmiddelenbeurs Anuga was de Hasta la Pizza, die er uitziet als ijs op een stokje. De pizza-ijsjes zijn te bereiden in het broodrooster, maar ook in de koekenpan of gewoon in de oven. Hasta la Pizza is bedoeld voor on-the-go en de makers beloven dat er geen tomatensaus of vet op je kleren druipt en dat je geen vieze vingers krijgt. In Italië kun je de ‘ijsjes’ in de supermarkt koelvers kopen en in de groothandel koelvers of diepgevroren. Hasta la Pizza biedt het product buiten Italië in licentie aan. Vulling, formaat en gewicht kunnen worden aangepast aan de wensen van de klant, evenals de imprint op het deeg. Bedrij-



2 7

02-12-13 17:17

De pizza-ijsjes van Hasta la Pizza

Met paardenvlees is niets mis, maar het moet wel gedeclareerd worden.

ven kunnen daar dus hun eigen logo op plaatsen. Een belangrijke ontwikkeling in de ingrediëntenbusiness is de extractietechnologie van het Nederlandse Phytonext om steviolglycosiden, beter bekend als de zoetstof stevia, zónder bittere bijsmaak te winnen. Het bedrijf focust niet op het zo volledig mogelijk extraheren van de zoete glycosiden, waarbij bittere componenten meekomen, maar onttrekt eerst een groot deel van de bittere componenten uit het steviablad. Het merendeel van de zoete componenten zit er dan nog in maar het bittere is grotendeels verdwenen. Phytonext wil een Europees consortium van bedrijven opzetten voor een samenwerking op het gebied van teelt, verwerking en distributie. Tijdens Food Ingredients Europe in november ging de Fi Excellence Innovation Award naar Roquette voor de Microalgae High Lipid Algal Flour. De algenbloem (poeder op basis van algensoort Chlorella) kan zorgen voor eigeelvervanging in bijvoorbeeld sauzen en pastry. De bloem maakt dat een vetreductie tot 70 procent mogelijk is.

terug vanwege de aanwezigheid van paardenvlees. Iglo deed dat met de Chili Con Carne en Grand’Italia met de Bolognese pastasaus. Rundvleesblokjes van het merk Boltjes bleken niet alleen paardenvlees te bevatten, maar ook het diergeneesmiddel oxytetracycline. Ikea haalde Zweedse balletjes (zie foto) uit het schap, nadat in Tsjechië paardenvlees was aangetroffen in het product. De affaire leidde tot kritiek op het gebrek aan transparantie in de voedingsmiddelenindustrie, onder meer van prof. Tiny van Boekel. Hij meent dat de industrie niet de nadruk moet leggen op ‘ambachtelijke flauwekul’ en het beeld moet oproepen van omaatjes die in potten roeren, maar juist duidelijk moet maken dat gebruik wordt gemaakt van de nieuwste technologieën. De Consumentenbond pleitte voor naming & shaming van voedselfraudeurs. Ook de FNLI zei belang te hechten aan opsporing van fraude en hardere sancties. Bovendien was er veel kritiek op de bezuinigingen op de NVWA. Daardoor kan de NVWA onvoldoende zijn werk doen, aldus onder

Voedselveiligheid In heel Europa waren er voedselincidenten met als rundvlees geëtiketteerd paardenvlees, waarbij onder meer de bedrijven Willy Selten BV, Wiljo BV en Draap Trading betrokken waren. Selten moest in april 50 miljoen kilo rundvlees terugroepen, omdat het mogelijk paardenvlees bevatte. De helft daarvan was geleverd aan Nederlandse afnemers, in totaal 132 bedrijven. Ook was veel aan buitenlandse ondernemingen geleverd. In Nederland haalden Albert Heijn en bij Superunie aangesloten retailers runderlasagne 28

meer Marcel Schuttelaar en diverse Wageningse wetenschappers. Medio maart besloot het kabinet af te zien van de geplande bezuiniging van 4,2 miljoen euro op de NVWA. Ook werden hogere boetes op voedselfraude aangekondigd. De kritiek richtte zich echter niet alleen op de financiering van de NVWA, maar ook op de aansturing. “Waar Europa vanaf 2000 duidelijk heeft gekozen om een onafhankelijk agentschap als Efsa op te tuigen, heeft Nederland precies het omgekeerde gedaan door voedselveiligheid onder het ministerie van Landbouw en nu Economische Zaken onder te brengen”, zei Herman Koëter, voormalig wetenschappelijk directeur van Efsa, in een rapport van de Stichting Maatschappij en Veiligheid. IJsbrand Velzeboer van Scienta Nova stelde dat de pakkans bij overtreding van de regels zeer gering is, waardoor voedingsmiddelenbedrijven hun gang kunnen gaan. Voedselveiligheid is nu ‘geparkeerd’ bij een staatssecretaris. Hij pleit voor een ministerie van Voedselvoorziening. Recalls Er waren in 2013 ook recalls die niet gerelateerd waren aan paardenvlees. Begin van het jaar haalden retailers Emté, Jumbo, groothandel Sligro en kaasspeciaalzaken diverse soorten Franse kaas van Fromagerie de Jussac terug vanwege Listeria monocytogenes. Ikea stopte begin maart met de verkoop van twee soorten amandelgebak na de vondst van colibacteriën in de producten in China. FrieslandCampina riep in juli de niet goed gekoelde portieverpakkingen ‘Mona Griesmeelpudding met rode bessensaus’ terug. Medio september haalde Refresco Wicky Framboos



02-12-13 17:17

t v P d A l k H g L K n m J c d g h n h s e C d i B d s d t s l d s n

V H e b v o l i E

terug, vanwege een vieze geur en smaak, veroorzaakt door de bacterie Alicyclobacillus. Pas in november lag Wicky Framboos weer in de schappen, met vernieuwde receptuur. Andere vormen van verontreiniging die aanleiding waren voor recalls waren het giftige kruid Wolfskers in kruidenthee van Jacob Hooy in januari en glasfragmenten in de Slagerskwaliteit Koude Schotel Superieur van Jan Linders in april. Twee maanden later haalde ‘t Kruidvat ‘nachtrust extra sterk met melatonine’ terug omdat er glasscherfjes in de potjes met het voedingssupplement konden zitten. Jumbo haalde in juli de Jumbo Tomatenketchup in fles van 750 ml terug. Door een productiefout bij de leverancier waren 88 flessen gevuld met Jumbo Curry. Hierdoor bevatte het product het allergeen selderij, terwijl dat niet op het etiket stond vermeld. Froster BV haalde eveneens in juli bekers lactosevrij soja-ijs vanille terug omdat het product door een productiefout toch lactose kon bevatten. Consumenten kiezen juist voor dergelijke producten omdat ze geen lactose verdragen. iKi Beer deed ook al in juli een recall van iKi Beer Yuzu in flesjes van 33 cl. De flesjes konden overschuimen of spontaan barsten. Consumenten werd in een advertentie in dagbladen opgeroepen de flesjes in een plastic zak te openen en vervolgens de kroonkurk op te sturen. In augustus bleek dat Kruidvat Zuigelingenvoeding 1 Extra Care H.A. te weinig jodium bevatte. Dat was al zo sinds mei. Consumenten konden het product terugbrengen naar de winkel. Verborgen recalls Het aandeel recalls dat de publiciteit haalt, is echter vele malen kleiner dan het aantal verborgen recalls. Dat blijkt uit een Kamerbrief van de bewindslieden Dijksma en Schippers op basis van meldingen van voedingsmiddelenbedrijven bij de NVWA. In 2012 waren er in Nederland namelijk in totaal 300 recalls. Een groot gedeelte van de voedselincidenten

wordt ontdekt vóórdat producten in de schappen van de supermarkt liggen. Dat het aantal stille recalls een veelvoud is van de terughaalacties die wel de publiciteit halen, was al langer bekend. De schattingen van het aandeel stille recalls, liepen echter uiteen. Op basis van de waarschuwingen van de NVWA, voedingsmiddelenfabrikanten zelf en andere bronnen, kwam EVMI voor 2012 op een totaal van 15 ‘openbare’ recalls, waarbij de terughaalacties van met Salmonella verontreinigde zalm van Foppen als één werd geteld. Uit de brief van medio 2013 blijkt dat de NVWA sinds 1 januari 2012 bovendien nog eens 70 keer maatregelen nam na klachten van consumenten over de etikettering van voedsel. Levensmiddelenfabrikanten hebben de plicht bij de NVWA melding te doen van producten die mogelijk niet aan de voedselveiligheidsvoorschriften voldoen. Voor onjuiste etikettering waarbij er geen overtreding is van de voedselveiligheidsvoorschriften geldt zo’n wettelijke plicht niet. In het Actieplan van de Taskforce Voedselvertrouwen hebben bedrijfsleven en de overheid afgesproken dat niet alleen onveilige producten moeten worden gemeld, maar ook vermoedelijke fraude en misleidende etikettering. “De bestaande meldingsplicht wordt hiermee uitgebreid”, aldus de bewindslieden. Zoutreductie Voedingsmiddelenbedrijven waren ook in 2013 actief bezig met herformulering van producten om ze gezonder te maken. Met zoutreductie vlot het echter niet bij alle bedrijven. Minister Schippers dreigde in 2012 over te gaan tot wettelijke maatregelen als de voedingsmiddelensector zich niet méér zou inspannen om natrium uit producten te halen. In een brief aan de Tweede Kamer schreef Schippers in februari dat de gemiddelde zoutinname ten opzichte van 2011 gedaald is met ongeveer drie procent. De con-

crete plannen van diverse sectoren, producenten en een supermarktketen om tot 2015 het zoutgehalte van vele producten verder te verlagen, zou moeten leiden tot een lagere zoutinname van naar schatting negen procent in 2015. Schippers stelt dat zoutreductie nu eenmaal een kwestie is van de lange adem. Ze schreef dat de resultaten en de geleverde inspanning haar vertrouwen geven, maar dat er verdere verbreding en versterking van de inzet van bedrijven nodig was. Uit onderzoek bleek dat er nog steeds een grote spreiding was van zoutgehaltes in hetzelfde type product. Schippers kondigde daarom aan fabrikanten van producten met de hoogste zoutgehalten in een categorie een brief te sturen, waarin ze hen oproept het zoutgehalte te verlagen. Dat ze geen maatregelen nam om zoutreductie te verplichten, kwam Schippers op kritiek van onder meer de Consumentenbond te staan. De Consumentenbond meende dat de minister haar belofte niet nakwam. Vleeswaren In mei kondigden retailers en de vleeswarenindustrie een akkoord aan om het zoutgehalte in vleeswaren in twee jaar tijd met 10 procent terug te brengen. Het gehalte aan verzadigde vetten gaat met 5 procent omlaag. Later die maand kondigde Schippers in de Tweede Kamer toch nieuwe maatregelen aan. Er komt een platform om concrete normen voor zout per productgroep vast te stellen. Ook gaat ze de daadwerkelijke zoutreductie per productgroep en producent te monitoren en openbaar te maken. In augustus publiceerde de Consumentenbond eigen onderzoek waaruit bleek dat de gemiddelde hoeveelheid zout in gangbare voedingsmiddelen sinds 2007 niet was gedaald. Een deel was minder zout geworden, maar er waren ook producten die juist in 2013 zouter waren, zoals sandwichspreads, kroketten en kaas.



29

02-12-13 17:17

Optimel Puur FrieslandCampina introduceerde in juli Optimel Puur, volgens het zuivelbedrijf de eerste drinkyoghurt zonder toegevoegd suiker én ook zonder zoetstoffen. Optimel Puur is de helft minder zoet dan andere Optimel drinkyoghurts. Volgens Optimel is er een groeiende behoefte aan pure producten zonder zoetstoffen en aan levensmiddelen die minder suiker bevatten. Optimel Puur is verkrijgbaar in 3 smaken: bosvruchten, perzik en citrus.

Beter Leven Het Beter Leven kenmerk kwam in opspraak. Naast de opschudding over paardenvlees was er nog een vleesaffaire. Eigenlijk betrof dat niet de voedselveiligheid, maar duurzaamheid. Zembla liet in een uitzending van begin september twee anonieme medewerkers van Vion aan het woord die verhaalden over het stelselmatig bijmengen van Beter Leven-vlees met regulier vlees. Voormalig milieuminister Hans Alders onderzocht dat, in opdracht van de Dierenbescherming, en vond geen bewijzen voor gesjoemel bij Vion. In het rapport wordt de affaire een ‘akelig misverstand’ genoemd. Mogelijk is dat veroorzaakt door de codering met gekleurde zakken. Ook taalpro-

Lactosevrij De ontwikkeling van lactosevrije producten nam in 2013 een grote vlucht. Arla en FrieslandCampina introduceerden begin maart in dezelfde week lactosevrije verse melk. Arla deed dat onder de merknaam Arla Lactofree. Later in 2013 volgden nog lactosevrije yoghurt, roomkaas en houdbare melk. FrieslandCampina introduceerde de lactosevrije verse melk en de houdbare variant tegelijk, onder de merknaam Campina.

30

Het Beter Leven kenmerk kwam in opspraak.

blemen kunnen eraan ten grondslag liggen. Alders concludeert dat er bij Vion geen sprake is van een tekort aan Beter Leven vlees, maar juist een overschot – zoals Vion eerder ook al ter verdediging had aangevoerd. Vion is dus helemaal niet gebaat bij het bijmengen van het duurzame vlees met regulier vlees. Aan de productielijnen waar Beter Levenvlees wordt behandeld en hoofdzakelijk in oranje zakken wordt verzameld, worden ook blauwe zakken gebruikt om het afgewaardeerde BLk-vlees in op te slaan. Daarnaast wil Unilever dat voor haar bestemde BLkvleesproducten worden verpakt in blauwe zakken in groene kratten. “Het is niet uitgesloten dat medewerkers deze gang van zaken verkeerd beoordeeld hebben en tot de conclusie kwamen dat hier structureel iets verkeerds gebeurde”, aldus het rapport. FNV Bondgenoten en CNV vakmensen hadden de onderzoekers laten weten niet uit te sluiten dat er bij Vion fouten worden gemaakt, maar het niet aannemelijk te achten dat er structureel en in opdracht van het management gefraudeerd wordt. De bonden stelden bovendien dat er in de vleesindustrie misverstanden kunnen optreden en fouten worden gemaakt door het grote aandeel nauwelijks Nederlands sprekende flexwerkers in de productie. Zembla stelde in een reactie op het rapport dat de fraude bij Vion na de uitzending is gestopt en mede daardoor niet is geconstateerd. Bovendien heeft Alders zich gericht op de vestiging in Boxtel, terwijl er vier locaties zijn waar Beter Leven vlees wordt verwerkt,

vijf als de Encebe vleeswarenfabriek wordt meegeteld. “Waarom is Alders daar niet ingedoken? Ook de audits van afnemers waar het onderzoek zich op baseert, zijn alleen gericht op Boxtel. Waarom zulke vergaande conclusies als maar een beperkt deel van het bedrijf is onderzocht?” Dat er een overschot is aan Beter Leven-vlees betekent volgens de bronnen van de programmamakers niet dat op ieder moment en op iedere locatie ook voldoende aanwezig is. “Onze bronnen verklaren dat er vaak zo slecht wordt gepland dat er lokaal wel degelijk tekorten waren. En die moesten worden aangevuld met gangbaar vlees.” Overgewicht Ongeveer 15 procent van de jongeren van 2 tot 25 jaar kampt met overgewicht. Bij 3 procent was sprake van ernstig overgewicht. Dat blijkt uit cijfers die het CBS in augustus publiceerde. Jongeren in huishoudens met een lager inkomen hebben vaker overgewicht. Zo heeft 19 procent van de jongeren in een huishouden in de laagste inkomensgroep overgewicht, tegenover 11 procent van de 2tot 25-jarigen in de hoogste inkomensgroep. Ernstig overgewicht komt onder jongeren in de laagste inkomensklasse 3 keer zo vaak voor als onder leeftijdsgenoten in de hoogste inkomensklasse. Van de jongeren beoordeelt 93 procent hun gezondheid als goed of zeer goed. Jongeren in huishoudens met een lager inkomen geven iets minder dikwijls aan een goede gezondheid te hebben dan jongeren uit huishoudens met een hoog inkomen.



02-12-13 17:17

HAS Kennistransfer en Bedrĳfsopleidingen

Dé foodopleider op hbo-niveau Wij hebben een ruim aanbod opleidingen en cursussen voor food-professionals op het gebied van:

NU OOK O POST-HB

• Fooddesign • Voedingsmiddelentechnologie (o.a. Levensmiddelenmicrobiologie, Voedselingrediënten, Conserveren & Verpakken, Voeding & Gezondheid) • Kwaliteitsmanagement en productontwikkeling • Management en duurzaamheid

Kijk op www.haskennistransfer.nl voor ons totale aanbod en startdata.

Mogen wij even opscheppen? EVMI is de online marktleider in vakkennis voor de voedingsmiddelenindustrie. Kijk dagelijks op www.evmi.nl voor actueel nieuws en meld u meteen aan voor de gratis nieuwsbrief.

Jaargang 14, nr. 7 – 1 november 2013

Innoveren volgens Mondelez De hartelijke groeten van de Anuga

Keesmakers verovert het kaasschap www.nutri-akt.nl

www.evmi.nl

Nieuw boek IJsbrand Velzeboer

Pleidooi voor ministerie van Voedselvoorziening Tekst: Norbert van der Werff

Het wordt tijd voor een ministerie van Voedselvoorziening. Dat zei voedingsmiddelentechnoloog IJsbrand Velzeboer van Scienta Nova bij de presentatie van zijn boek Ons voedselbombardement. Deregulering en verminderde handhaving leiden tot ‘klooivoedsel’.

IJsbrand Velzeboer is eigenaar van Scienta Nova, dat advies geeft aan de voedingsmid delenindustrie en trainingen verzorgt. Daar naast schrijft hij columns en bundelt hij zijn commentaar op de wereld van het voedsel in handzame gidsjes. Daarbij hanteert hij meer de opgetrokken wenkbrauwen dan het opge heven vingertje. Zijn verontwaardiging over onwetendheid en oneerlijke praktijken is groot, maar hij kiest altijd voor humor om dat aan de kaak te stellen. Bij dikdoenerij laat hij die luchtige toon echter varen. Zo schrijft hij

dat pseudoallergeenlijders het machtig inte ressant vinden om te kwaken over hun aller gie, terwijl ze geen flauw idee hebben, waar over ze praten. Hij doelt daarmee bijvoor beeld op filmsterren (en hun navolgers) die beweren dat glutenvrij eten allerlei trendy welzijnsvoordelen opleveren. Enkele jaren geleden verdiepte Velzeboer zich in de visserij. Dat leidde niet alleen tot reizen aan boord van een Urker visserkotter en het boekje Dansen op zee met Urkers, maar ook tot bezoeken aan Vietnam om de kweek van

pangasius te bestuderen. Hij had aanwijzin gen dat de ‘prutvis’ (die in de modder leeft) toxische stoffen opnam. Bij die reizen naar het Aziatische land ging hij undercover om monsters te kunnen verzamelen. Hij consta teerde arseen en lood in water en grond bij kwekerijen, en een schimmelwerende cocktail in een monster van visvoer, wat leidde tot vragen in de Tweede Kamer en het Europees Parlement. Dat er in vis daadwerkelijk scha delijke stoffen zitten, kon hij echter niet vol doende hard maken. Zijn standpunt tegen prutvis werd in de visserij in Nederland beju beld, maar Velzeboer kan niet van econo misch nationalistische motieven worden be ticht. Hij wilde aantonen dat de Vietnamese aquacultuur ondersteuning nodig had om de economische omstandigheden en de voedsel

v t l n g i h D t k d h N e a h v p d o

K N w N s d v p g a m d k p I s d n n g t v D r d v v n t

V O o m b s m i i s s e i k 32


32-33_velzeboer.indd 32

02-12-13 09:41

veiligheid, volgens hem met elkaar verweven, te verbeteren. Bovendien moet de Neder landse overheid haar verantwoordelijkheid nemen door ervoor te zorgen dat buitenlands geproduceerd voedsel net zo veilig is als wat in Nederland geproduceerd wordt, zo stelde hij drie jaar geleden. De rol van de overheid en het wantrouwen tegen de voedselveiligheid in het buitenland keren ook terug in Ons voedselbombardement, dat wat meer het karakter van een handboek heeft dan eerdere boeken van Velzeboer. In Nederland zijn de meeste bedrijven zeer seri eus bezig met voedselveiligheid. In sommige andere landen is dat echter anders. “Daar ligt het voedselveiligheidsboek nog in cellofaan verpakt in het kantoor van de directeur.” Hij pleit er daarom voor dat voedingsmiddelenpro ducenten niet slechts inkopen op prijs, maar ook letten op voedselveiligheid en kwaliteit. Klooivoedsel Na prutvis introduceert Velzeboer nu het woord klooivoedsel. De medewerkers van de NVWA werken zich volgens Velzeboer drie slagen in de rondte, maar kunnen niet vol doende handhaven. Voedingsmiddelenbedrij ven kunnen daardoor hun gang gaan. De pakkans bij overtreding van de regels is zeer gering. Het gaat bij klooivoedsel echter niet alleen om fraude, maar ook om gebruik maken van de mogelijkheden die de industrie door deregulering geboden wordt. Daardoor kan het dat Wicky framboos slechts 0,00006 procent frambozensap bevat. In het verleden waren er deskundige en sterke ministers van landbouw, stelt de voe dingsmiddelentechnoloog. Voedselveiligheid is nu geparkeerd bij een staatssecretaris. Hij noemt Sharon Dijkstra een politieke tijger die goed is in het leiden van vergaderingen, maar te weinig kennis van zaken heeft. Hij pleit voor een ministerie van Voedselvoorziening. Dat kan tegenwicht bieden aan de zelfregule rende industrie. Ook de “Brusselse kermis”, de Europese Unie, krijgt er van langs. EUverordening 1169-2011, over de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten, noemde hij zo slecht dat de Nederlandse poli tiek tegen hadden moeten stemmen. Voedselanalfabetisme Ondertitel van het boek is ‘Denken wij wel na over wat en hoe wij eten?’ Niet voldoende meent Velzeboer. Hij wil met het boek een bijdrage leveren aan het bestrijden van ‘voed selanalfabetisme’ onder wat hij noemt “de moderne en hippe consument die rond graast in een wereld waar het aanbod groot is en de informatie verwarrender dan ooit”. Hij advi seert de consument vooral zijn gezond ver stand te gebruiken en te luisteren naar zijn eigen lichaam. Hij stelt dat mensen zich pas in voeding gaan verdiepen als ze een ‘gele kaart’ hebben gekregen van hun huisarts.

Dan komen ze er achter dat ze weinig begrij pen van de etiketten op levensmiddelen. Een oplossing is om alle praatprogramma’s op tv te volgen, maar beter is om uit te zoeken wat goed en slecht is en wat de valkuilen voor obesitas zijn. Velzeboer stipte bij zijn boekpresentatie een groot aantal misverstanden over voeding aan. Het zijn niet zo zeer de verzadigde vetzuren, die schadelijk zijn, maar transvetzuren. Daar bij moet onderscheid worden gemaakt tussen transvetten die in de natuur voorkomen en transvetzuren die de voedingsmiddelen industrie creëert door harde vetten te maken. In het boek omschrijft hij transvetzuren als de killer in de knutselvetten. “Het percentage transvetzuren is feitelijk een maat voor de knutselfactor van een vet.” Ook over E-nummers heerst veel onbegrip. “Een tomaat bevat van nature 13 E-num mers.” Hij meent dat wie alle E-nummers wil mijden, ook moet stoppen met ademhalen. “Ook zuurstof heeft een E-nummer.” Tot ver warring leidt ook “geverfd brood”, dat ge kleurd is met caramel. De kleur zegt in tegen stelling tot wat veel consumenten denken weinig over het gehalte aan voedingsvezel.

De auteur is kritisch over het Ik Kies Bewustlogo. Dat is voor kleine bedrijven niet haal baar omdat er voor betaald moet worden. Hij meent dat je zo’n logo niet moet kopen maar moet verdienen… Velzeboer noemt in zijn boek keurmerken en logo’s een nutteloos doolhof in een dicht oerwoud. Ondanks zijn aversie tegen de vele door de industrie be dachte logo’s, pleitte hij voor een nieuw ‘fair trade-logo’. “Voor de eerlijke handel tussen retail en toeleveranciers. Als je die contracten ziet, dat lijkt nergens op…” Ons voedselbombardement - Denken wij wel na over wat en hoe wij eten? is verkrijgbaar in de boekhandel en online te bestellen. ISBN: 978-90810612-0-9. Het boek bevat 194 pagina’s. De prijs bedraagt 17,50 euro.

De Laarman IJsbrand Velzeboer presenteerde Ons Voedselbombardement za terdag 9 november in museum De Laarman, gevestigd in een oude mengvoerfabriek in Luttenberg, vlak bij Raalte waar Scienta Nova huist. Scienta Nova werkt mee aan de modernisering van het museum tot een ervaringscentrum over voedselproductie. Info: www.delaarman.nl.

Etikettering Velzeboer zei geen tegenstander te zijn van het toevoegen van water aan producten. “Maar dat bedrijven dat niet op het etiket zet ten, vind ik minder.” Hij legde uit dat gehakt uit de supermarkt vaak glinstert, terwijl dat bij vers door de slager gehakt vlees niet het geval is. Glinsterend gehakt wijst erop dat water is toegevoegd. De etiketteringsregels moeten volgens hem worden uitgebreid met oorsprongsaanduidin gen. Appelsap kan uit China komen en het aroma uit Zuid-Afrika, of omgekeerd. “Consu menten hebben het recht te weten waar de ingrediënten vandaan komen en welke be werkingen het product heeft ondergaan.” eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013

32-33_velzeboer.indd 33

33

02-12-13 09:42

NVVL in 2013 De NVVL heeft in 2013 voor haar leden diverse activiteiten georganiseerd. Op deze pagina vindt u een

NETWORK FOR FOOD EXPERTS NVVL 60 jaar: Jubileumsymposium Symposium: van aardappel naar 3D-geprint voedsel; Voor welke uitdagingen staan wij als voedingssector? Datum: 29 oktober 2013 Locatie: Hotel de Nieuwe Wereld, Wageningen

kort overzicht. NVVL- Rond de Tafel-sessie ‘Dierlijk versus plantaardig voedsel: duurzaamheid en gezondheid op de weegschaal’ Datum: Donderdag 11 april 2013 Plaats: Voedingscentrum Den Haag

NVVL bedrijfsbezoek bij Yakult Europe Donderdag 23 mei 2013 organiseerde NVVL voor haar leden een bedrijfsbezoek bij Yakult. In Almere is het Europese hoofdkantoor Yakult Europe gevestigd. Dit is ook de productielocatie van Yakult.

NVVL viert haar 60-jarig jubileum

Vier het met ons mee! 29 oktober 2013

Aanmelden? www.nvvl.nl

Symposium: Van aardappel naar 3D-geprint voedsel Voor welke uitdagingen staan wij als voedingssector?

Wat is er de afgelopen 60 jaar gebeurd op gebied van voeding en voedingsmiddelen? Zijn we er op vooruit gegaan? Maar misschien nog belangrijker: wat zijn de uitdagingen ten aanzien van onze voeding en onze productietechnieken? Onder andere deze vragen komen aan bod tijdens het NVVL-jubileumsymposium. Tijdens het symposium worden ook de winnaars van de NVVL-jaarprijs bekendgemaakt.

12

Doelgroep: voedingskundigen, diëtisten, levensmiddelentechnologen, docenten en studenten voeding en/of levensmiddelentechnologie. Is het symposium interessant voor u? Dan wellicht ook voor uw collega.

De NVVL is opgezet voor kennisvermeerdering en informatieuitwisseling binnen de voedings(middelen)industrie. De vereniging telt 600 leden, van vakinhoudelijke professionals zoals levenmiddelentechnologen, voedingskundigen en diëtisten tot andere experts in food. De vereniging organiseert symposia, workshops en bedrijfsuitjes voor foodexperts. Met de jaarprijzen probeert de vereniging studenten die voedingsgerelateerde onderwerpen bestuderen te stimuleren. Lid of donateur worden kan via www.NVVL.nl of [email protected]

Bedrijfsbezoek Huuskes Woensdag 20 november 2013 organiseerde NVVL voor haar leden een bedrijfsbezoek bij Huuskes in Enschede. Huuskes is een landelijke leverancier van koelverse maaltijden en levert aan professionele grootverbruikers zoals zorginstellingen en restaurants. Voedingswaarde en complexe logistiek zijn daarbij de speerpunten.

Meer informatie: www.nvvl.nl

eisma voedingsmiddelenindustrie | augustus 2013

12_NVVL.indd 12

BCF Career Event Datum: 30 mei 2013 Als NVVL-lid gratis food-werkgevers ontmoeten tijdens BCF Career Event!

Network for Food Experts

29-07-13 08:49

Afstudeer scriptie jaarprijzen Op 29 oktober, tijdens het jubileumsymposium, werd ook de NVVL-jaarprijs uitgereikt, voor de beste afstudeerscriptie van 2012. Annelie Verbon won de prijs van de beste WO-scriptie. Matty Karsten en Lydia Schotema wonnen de NVVL-jaarprijs met hun HBO-scriptie.

Het NVVL-lidmaatschap van € 68 biedt verder: • Gratis jaarabonnement op vakblad EVMI 8 x per jaar; • 10 x per jaar NVVL digitale nieuwsbrief, speciaal voor leden; • Gereduceerde toegangsprijzen voor alle NVVLevenementen; • NVVL website; • Discussies en netwerken via NVVL LinkedIn Groep en Twitter (@NVVL-foodnetwork).

Haal de food experts een stap dichterbij! Wilt u met uw bedrijf of organisatie deel uitmaken van een van de grootst en breedst opererende verenigingen van Nederland binnen het vakgebied voeding en technologie? Dat kan door middel van het donateurschap! Door donateur te worden heeft u direct toegang tot de food experts binnen dit vakgebied. Daarnaast maakt u het de NVVL mede mogelijk om kennis over voeding en levensmiddelentechnologie uit te wisselen, wetenschappelijk gebaseerde discussies te stimuleren en verschillende voedingsthema’s aan de orde te stellen voor de sectoren overheid, bedrijfsleven, onderzoek en opleiding. U kunt donateur worden voor al 1000 euro per jaar.

Wat krijgt u ervoor terug? • Direct in contact met meer dan 500 food experts; • Updates van de ontwikkelingen binnen voedingsland; • Loyaliteit en naamsbekendheid; • Vrije toegang (voor één persoon) tot alle door de NVVL georganiseerde bijeenkomsten; • De NVVL-digitale nieuwsbrieven (10 x per jaar);

34

• Het vakblad EVMI, Eisma Voedingsmiddelenindustrie, per post (8 x per jaar); • Toegang tot de NVVL-LinkedIn-groep.

Daarbij: • wordt u als eerste benaderd voor sponsormogelijkheden van de door de NVVL georganiseerde symposia; • wordt uw logo geplaatst op de NVVL-website en onder de aandacht gebracht tijdens onze activiteiten; • krijgt u een interview voor een artikel in een uitgave van de NVVL-digitale nieuwsbrief; • mag u het NVVL-logo gebruiken in uw communicatie-uitingen. Voor meer informatie over het donateurschap kunt u contact opnemen met de NVVL via [email protected] of telefoonnummer 0317 - 420613.

In 2013 waren de volgende bedrijven of organisaties donateur:


34_nvvl-pagina.indd 34

02-12-13 15:58

Aangever Klaas Puul gaat vrijuit

Heiploeg krijgt boete van 27 miljoen Tekst: Norbert van der Werff | Foto: Vishandel Tel

De Europese Commissie heeft voor in totaal ruim 28 miljoen euro aan geldboetes opgelegd aan vier Europese handelaren in Noordzeegarnalen vanwege deelname aan een kartel. Het leeuwendeel daarvan (ruim 27 miljoen) is voor Heiploeg. Concurrent Klaas Puul, die het kartel meldde, kreeg ‘clementiekorting van 100 procent’ en hoeft dus niets te betalen. Tussen juni 2000 en januari 2009 maakten Heiploeg en Klaas Puul afspraken over prijzen en verkoopvolumes voor Noordzeegarnalen in België, Frankrijk, Duitsland en Nederland. Kok Seafood was zeker vanaf februari 2005 bij het kartel betrokken, terwijl het Duitse Stührk van maart 2003 tot november 2007 betrokken was bij prijsafspraken in Duitsland. Kok Seafood kreeg voor zijn aandeel een half miljoen euro boete, Stührk moet 1,1 miljoen euro betalen. Heiploeg werd het zwaarst gestraft, met een boete van meer dan 27 miljoen euro. Dat is tien procent van de omzet, de hoogste boete die de Europese Commissie hiervoor kan opleggen. Uit de informatie van de Europese Commissie valt op te maken dat het noodlijdende Heiploeg in eerder verweer heeft aangevoerd niet in staat te zijn zo’n hoge geldboete te betalen. Dat kan reden zijn om de boete te verlagen omdat het niet de bedoe-

ling is dat een boete tot faillissement leidt. De Commissie oordeelde echter dat daar in dit geval geen sprake van was. Nu de Europese Commissie zijn besluit heeft bekendgemaakt, stelt Heiploeg de uitspraak te bestuderen en zich te beraden op een mogelijk beroep. Veel details Het kartel had volgens de Europese Commissie tot doel de markt te bevriezen door de marktaandelen van de aanbieders te stabilise-

Andere kartels De afgelopen jaren waren er diverse kartels in de voedingsmiddelenindustrie. De Nederlandse Mededingingsautoriteit legde in 2010 15 grote meelproducenten in Nederland, België en Duitsland boetes van in totaal 81,6 miljoen euro op. Ze hadden de industriële markt verdeeld en onderlinge prijsafspraken gemaakt. De boete werd twee jaar later verlaagd naar 66 miljoen euro. Weer een jaar later werd de boete van twee van de betrokken bedrijven, Grain Millers en dochter Ranks Meel, nog eens flink verlaagd omdat ze niet genoeg draagkracht hadden om de volledige boetes te betalen. In 2007 kregen Heineken (219 miljoen euro), Grolsch (32 miljoen euro) en Bavaria (23 miljoen euro) hoge boetes voor kartelvorming. De Europese Commissie schold Inbev de boete van 84 miljoen euro kwijt, omdat het bedrijf meewerkte met de onderzoekers en het kartel had aangegeven.

ren, om zo prijsverhogingen te vergemakkelijken en de winstgevendheid te stimuleren. Het kartel trof de EU-markt en met name verkopen in België, Duitsland, Frankrijk en Nederland. Het gecombineerde marktaandeel van de betrokken bedrijven in de EU met inbegrip van Noorwegen en IJsland ligt rond de 80 procent. Tijdens het overleg kwamen vele aspecten van de activiteiten van de betrokken ondernemingen aan bod, zoals de prijzen voor de inkoop bij vissers, het optreden tegenover andere handelaren op de markt, de verdeling van de markten, en prijzen voor bepaalde belangrijke afnemers, die vaak als referentieprijs dienden voor andere afnemers. Eurocommissaris Joaquín Almunia die belast is met mededingingsbeleid zegt verbaasd te zijn over de frequente contacten en de details die de garnalenbedrijven bespraken. “Het is nog verbazingwekkender dat dit gebeurde, terwijl de sector al een duidelijke waarschuwing had gekregen door een eerdere veroordeling van een aantal handelaren door de Nederlandse mededingingsautoriteit.” Almunia doelt daarbij op de boete van 4,4 miljoen euro die, toen nog, de NMa in 2003 oplegde aan de garnalenhandelaren voor overtredingen van het kartelverbod in de periode 1998 tot 2000. Die zaak had een lange juridische nasleep. Pas in 2011 werden de boetes door het College voor het Beroep van het bedrijfsleven definitief bevestigd. Clementie Klaas Puul was één van de hoofdrolspelers van het kartel, maar wordt toch niet gestraft, omdat het als eerste met informatie over het kartel kwam. Op de website van de garnalenproducent uit Volendam stelt adviseur bij Klaas Puul Cees Machielsen: “Wij hechten als bedrijf belang aan een open markteconomie waarin vrije en eerlijke handel voorop staat. We hebben ons bedrijfsbeleid hier dan ook op aangepast: inbreuken op mededingingsregels worden niet getolereerd.” eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013

35_garnalen.indd 35

35

02-12-13 09:41

TOP Mediabedrijf voor Professionals Adformatie kerstrapport 2012, categorie vakbladen

nr.1 bij adverteerders

onze kennisuw succes Eisma Media Groep is uitgever van hoogwaardige informatie- en communicatieproducten en diensten (o.a. vaktijdschriften, websites, e-mail nieuwsbrieven, events & awards en leermiddelen) in diverse business to business en educatieve markten. Vanuit de vestigingen in Leeuwarden en Doetinchem zorgen 150 professionals voor kennis en communicatiemogelijkheden die leiden tot succesvolle resultaten van onze klanten (meer dan een half miljoen ondernemers en onderwijsinstellingen in Nederland). www.eisma.nl

Toevoegen mineralen aan verpakking

Houdbaarheid ijsbergsla vergroten

Tekst en foto: Norbert van der Werff

Freeland uit Emmen belevert dagelijks wereldwijd klanten met verse groenten. Dankzij de toepassingvan de Peakfresh-verpakking, waaraan mineralen zijn toegevoegd, heeft het bedrijf de houdbaarheid van de groenten aanzienlijk verlengd. Handelsbedrijf Freeland is gespecialiseerd in onder meer ijsbergsla, bloemkool en broccoli. Naast snij- en handelsbedrijven bestaat de klantenkring van Freeland voornamelijk uit supermarkten. De klanten bevinden zich in heel Europa en zelfs daarbuiten. Het resultaat van de nieuwe verpakking is dat bestelde producten nu per vrachtschip vervoerd kunnen worden in plaats van per vliegtuig. Daarnaast beperkt de verpakking de derving op de supermarktvloer. “Een paar jaar terug kwam ik in contact kwam met Freeland”, vertelt innovatieadviseur Joke Feenstra van Syntens Innovatiecentrum. “Directeur Kees van den Bosch was zich op dat moment aan het orienteren op de mogelijkheden om zijn bedrijf te verduurzamen. Gelet op de grote hoeveelheid verpakkingsmateriaal die bij een handelsbedrijf in groenten verbruikt wordt, is het niet verwonderlijk dat hij hierbij ook oog had voor de rol van de verpakking.” Houdbaarheid verlengen Daarnaast zocht Van den Bosch naar mogelijkheden om de transportkosten te reduceren

en de houdbaarheid van het product te vergroten. “Een substantieel deel van de kostprijs wordt gevormd door de transportkosten omdat veel per vliegtuig wordt vervoerd. Veel van onze klanten zitten namelijk wat verder weg”, legt Van den Bosch uit. “Daarnaast moeten supermarkten normaal gesproken 20 procent van de groenten weggooien omdat het niet meer voldoende vers is.” Adviseur Feenstra wees Van den Bosch op het bestaan van Peakfresh, een revolutionaire verpakking afkomstig uit Australië. “Toevallig had Van den Bosch al contact met de importeur. We zaten dus op hetzelfde spoor.” Mineralen Peakfresh is een low density polyethyleen folie dat is geïmpregneerd met mineralen. “Simpel gezegd stemmen deze mineralen zich af op het product dat in de verpakking zit”, aldus Van den Bosch. “Resultaat is dat de houdbaarheid van de groente minimaal verdubbelt.” Bij ijsbergsla leidt dit zelfs tot een houdbaarheid van maar liefst 42 dagen. Om zijn klanten te kunnen overtuigen van de

potentie van de Peakfresh-verpakking, zocht de ondernemer naar een onderbouwing van zijn verkoopverhaal. Feenstra adviseerde de oprichter van Freeland om de houdbaarheidsclaim van de producent van de verpakking in Nederland te laten toetsen. Ze bracht Van den Bosch in contact met de Hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden. Het onderzoek van de hogeschool bevestigde de Australische bevindingen. Samen met Feenstra werkte Van den Bosch aan een uitwerking van de marktpositionering voor de nieuwe verpakking. Hoewel het onderzoek het bewijs leverde, merkte de ondernemer uit Emmen toch dat de Peakfresh-verpakking tijd nodig heeft om zich te bewijzen. “Het lijkt per slot van rekening te mooi voor woorden.” Enkele afnemers van Freeland, die exporteren naar Groenland en het MiddenOosten, hebben inmiddels voor de Peakfreshverpakking gekozen. Naast zakken voor individuele kroppen werkt Freeland met vijf- en tienkilozakken en een palletcover. Het folie kan gerecycled worden, maar is niet biologisch afbreekbaar. eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013

37_ijsbergsla.indd 37

37

02-12-13 16:27

Award voor Rob van Leen (DSM)

‘Innoveren door verbindingen te maken’ Tekst: Jacqueline Wijbenga

Voor het succesvol introduceren van innovaties is het van belang verbindingen te maken: tussen markten en mogelijkheden maar ook tussen bedrijven, onderzoeksinstellingen en universiteiten. “Die aanpak draagt bij aan het commercialiseren van innovaties en dat levert een belangrijke bijdrage aan het toekomstbestendig maken van onze economie”, aldus Manon van Beek van Accenture.

“Innovatie is nodig om vooruit te komen, te blijven ontwikkelen. Innovatie dient om Nederland en de wereld een stukje beter te maken”, aldus Manon van Beek, country managing director bij adviesbedrijf Accenture, tijdens de opening van de zevende editie van de Accenture Innovation Awards. Onderzoek wijst volgens Van Beek uit dat de Neder-

landse economie niet toekomstbestendig is. “Om dat te worden, moeten we meer innoveren.” Van Beek stelt vast dat er bij Nederlandse bedrijven voldoende goede ideeën aanwezig zijn. “Maar we zijn niet goed genoeg in het vermarkten daarvan. Er is sprake van een structurele achteruitgang van het commercialiseren van goede ideeën.”

Accenture wil daarin verandering brengen en doet dat onder andere door het organiseren van een innovatiewedstrijd: de Accenture Innovation Award. In zes categorieën wordt gestreden om de Blauwe Tulp. “Wat we ermee bereiken, is dat er verbanden worden gelegd en mensen geïnspireerd en gemotiveerd raken.” Verbinden Vooral het maken van verbindingen is van groot belang voor het succesvol introduceren van innovaties, benadrukt Van Beek. “Innovatieve bedrijven werken vaak samen met andere bedrijven en ook veelvuldig met universiteiten en onderzoeksinstituten. Het bij elkaar brengen van partijen geeft nieuwe

I V t a r v “ v L n h w

“Innovatie is leuk, maar we investeren eer met name in omdat we er geld aan verdienen”, aldus Rob van Leen (DSM).

38


38-39_innovatiecongres.indd 38

i v o z r n “ o W Y t l j k z p e t V j d d z D a h v d s p O v “ b v d a m v p d d

02-12-13 09:47

’

impulsen aan innovatie.” De crisis hoeft daarvoor zeker geen belemmering te zijn. “Crisis of niet, als Nederlanders een gat in de markt zien, gaan ze ervoor.” Michel Muller, medeoprichter van Tango en RouteMobiel, is van mening dat de wereld is veranderd door de crisis. “Die verandering vraagt dat je daarop inspeelt om te kunnen overleven.” Wouter de Bruijne, marketing manager bij YES!Delft, constateert dat de meeste innovaties de weg naar de markt niet halen. “Deels ligt dat aan de begeleiding van met name jonge ondernemers. Vooral de zoektocht naar kapitaal kan lang duren.” Een oplossing kan zijn: het zoeken van samenwerking met grote partners. “Maar dat vraagt weer een netwerk en het ontbreekt starters vaak aan de juiste toegang tot dat netwerk.” Volgens Muller zit daarin juist de kracht van jonge innovatieve bedrijven. “Jonge bedrijven durven partnerschappen aan te gaan met derden. Ook durven ze een eerste stap te zetten om een innovatie in gang te zetten. Dat kan best eng zijn. Je moet loslaten wat je al hebt. Nederlandse bedrijven zijn sterk gehecht aan de positie die ze hebben verworven en daardoor geneigd vast te houden aan de comfortabele plek. Een nieuwe weg inslaan vraagt het nodige lef, want honderd procent zekerheid krijg je nooit.” Onzekerheden accepteren is dan ook het advies van Muller aan innovatieve bedrijven. “Anders sla je nooit nieuwe wegen in en benut je geen nieuwe kansen.” Veel hangt volgens Muller af van het DNA van een bedrijf. “Behoudende bedrijven beginnen nooit aan de zoektocht. En ik geef toe: zoeken is moeilijk. Maar als je een nieuwe mogelijkheid vindt, dan heb je een nieuwe comfortabele positie. Een plek waar de innovatie van vandaag en morgen zit, en van waaruit je als bedrijf verder kunt.” Investeren Voor grote bedrijven is het vinden van kapitaal voor het ontwikkelen van innovatie in het algemeen minder belastend. Grote bedrijven reserveren meestal een deel van hun budget voor onderzoek, ontwikkelingen en innovatie. “Bij DSM investeren we jaarlijks 20 procent van de omzet in vernieuwing”, aldus Rob van Leen, chief innovation officer bij DSM en winnaar van de Oranje Tulp voor Innovator van het Jaar (zie kader). “Innovatie is leuk, maar we investeren er met name in omdat we er

“Een nieuwe weg inslaan, vraagt lef, want honderd procent zekerheid dat je de goede kant op gaat, heb je niet en krijg je nooit”, aldus Michel Muller, bedenker van Tango en RouteMobiel.

geld aan verdienen.” Vorig jaar kwam volgens Van Leen 1,8 miljoen euro van de omzet uit innovatie. “Ons streven is om eens per vijf jaar het productportfolio te vernieuwen.” De noviteiten bevinden zich op vele verschillende terreinen binnen het DSM-productenpakket en variëren van nieuwe producten tot productverbeteringen in voedsel, voeders en medicijnen. “Op al deze vakgebieden hebben we een nauwe samenwerking met onderzoeksinstituten, universiteiten, maar ook met collega-bedrijven”, benadrukt Van Leen. Het feit dat DSM succesvol innoveert, is volgens hem vooral te danken aan de bedrijfscultuur. “We zijn een groot bedrijf, maar bereid te investeren in start-ups. Initiatieven die nodig zijn om innovatie ruimte te geven en naar de markt te brengen.” ProViand en Vers 24/7 De Accenture Innovation Awards werden dit jaar voor de zevende keer uitgereikt. De beloning voor de beste innovaties, de Blauwe Tulp, werd toegekend in zes verschillende categorieën. De winnaar in de categorie Consumer Good & Services was Wingssprayer, een systeem om effectief gewassen te bespuiten. In deze categorie streden ook twee initiatieven uit de voedingsmiddelensector mee om de hoogste eer: ProViand en Vers 24/7. ProViand is een op lokale groente gebaseerd alternatief voor vlees. “We zijn eind oktober gestart en het is nu al een succes”, vertelt Minco Zandstra. ProViand is volgens hem qua

textuur vergelijkbaar met vlees en vooral daarom geliefd bij het grote publiek. “Daarnaast spreekt aan dat we lokale grondstoffen gebruiken en geen vleesvervangers uit het buitenland importeren voor de productie van ProViand.” De initiatiefnemers hebben een overeenkomst met AH voor de distributie. “Ons streven is om een vleesalternatief te bieden dat makkelijk past in het consumptiepatroon, onder het motto ‘vandaag wat anders’.” Vers 24/7 is een initiatief dat streekproducten bereikbaar maakt voor de horeca. Als onderdeel van Deli XL hebben de bedenkers ruimte gekregen het concept te ontwikkelen. Vooralsnog is het alleen beschikbaar in het westen van Nederland; streven is om het eerste kwartaal van 2014 landelijke dekking te realiseren. “Na de horeca zullen grootkeukens in zorg en catering volgen”, verwacht Peter Terwindt van Vers 24/7.

Oranje Tulp Voor het eerst werd ook een Oranje Tulp uitgereikt aan de Innovator van het Jaar. Rob van Leen, chief innovation officier bij DSM, werd met deze prijs beloond. “Ik zie deze prijs vooral als een beloning voor het bedrijf. De Raad van Bestuur heeft het lef gehad om ook in moeilijke economische tijden te blijven investeren in innovatie. Dat heeft ons als bedrijf door de crisis geholpen”, aldus Van Leen.


38-39_innovatiecongres.indd 39

39

02-12-13 09:47

Tips van koploper Dr. Oetker

‘Begin tijdig met digitaal vastleggen etiketinformatie’ Tekst: GS1 | Foto’s: Tom van der Meer

Fabrikanten die voedingsmiddelen online verkopen, moeten vanaf december 2014 de verplichte etiketinformatie beschikbaar stellen aan consumenten. Dr. Oetker is hier voortvarend mee gestart en geeft tips. “Begin tijdig en maak er iemand voor vrij.”

GS1 heeft samen met de FNLI een koplopergroep samengesteld met bedrijven. Die zijn met dit ‘monnikenwerk’ aan de slag gegaan. “Wij wilden er graag als eerste bij zijn”, vertelt Pedro Jagersma, manager sales support bij

Dr. Oetker. “Dit omdat we dan nog invloed uit konden oefenen op de manier waarop etiketinformatie het beste vastgelegd kon worden.” De koplopergroep voerde als eerste de data in. Dit gebeurde in de GS1 Data Source (GS1 DAS) artikel-database. Aanleiding is de Europese verordening 1169/2011 die in december 2014 in werking treedt voor het onderdeel waarbij alle aanbieders van levensmiddelen ‘op afstand’ (zoals via webshops) verplicht worden om etiketinformatie te delen met de consument. Daarbij gaat het niet alleen om informatie over ingrediënten, maar ook om bijvoorbeeld allergenen en gezondheidsclaims.

Werk aan de winkel Die dwang tot transparantie is natuurlijk mooi, maar het betekent tegelijk flink wat werk aan de winkel voor de levensmiddelensector. Leveranciers en producenten van voedingsmiddelen (en de retailers die ze online aan de consument aanbieden) kunnen het zich immers niet permitteren om fouten te maken. De gevolgen van bijvoorbeeld foutief verstrekte allergeneninformatie zijn nauwelijks te overzien. Pedro Jagersma behoort met Dr. Oetker tot de koplopers die via ‘trial and error’ de weg bereiden voor de andere bedrijven. Hoe heeft hij dit aangepakt?

1

2

3

Enkele producten van Dr. Oetker. Het bedrijf heeft 250 stock keeping units.

40


40-41_etiketteringgs1.indd 40

02-12-13 09:47

1. Breng iedereen aan tafel “De data die wij in de GS1 Data Source database wilden stoppen was er wel, maar versnipperd en verspreid over diverse sys temen. Als eerste zijn we begonnen om deze gegevens samen te brengen. Het is ook zaak om daar de juiste mensen binnen de organisatie bij te betrekken. Iedereen die een bijdrage moet leveren, moet zich medeverantwoordelijk voelen. Wij hebben het project bovendien gecombineerd met het opnieuw inrichten van de GS1 Data Source web-interface. Zo werden twee vliegen in een klap geslagen.”

2. Begin op tijd “Waar je je niet op moet verkijken is de tijd die nodig is om alles goed in te voeren. Wij hebben 250 stock keeping units (SKU’s) en het kostte, afhankelijk van het product en het aantal ingrediënten, een klein uur per product om alles in te voeren. In totaal zijn we er zo’n twee maanden fulltime mee bezig geweest. Niet onbelangrijk punt is dat het een weinig populair klusje is dat mensen graag voor zich uitschuiven. Maak dus op tijd een plan van aanpak en voer dat uit.”

3. Maak iemand vrij, doe het er niet bij “Een van de grootste uitdagingen van het project is dat het invoeren van alle etiket informatie in de database monnikenwerk is, maar dat het tegelijk niet verstandig is om

Fabrikanten moeten de verplichte etiketinformatie van producten die ze online verkopen vanaf december 2014 digitaal vastleggen, zodat ze beschikbaar komen voor de consument.

Informatiesessies GS1 is een wereldwijde organisatie die gericht is op het ontwerp en de invoering van standaarden op het gebied van elektronische communicatie tussen bedrijven. GS1 Nederland benadert fabrikanten/leveranciers groepsgewijs om ze zo goed mogelijk te begeleiden bij het correct vastleggen van etiketinformatie in GS1 Data Source. De afgelopen maanden zijn er op diverse plaatsen in het land kosteloze inloopsessies over dit onderwerp geweest. Ook komend jaar houdt GS1 Nederland weer dergelijke sessies. Ondernemers kunnen hier terecht met al hun vragen over het invoeren van etiketinformatie in GS1 Data Source. Daarnaast informeert GS1 Nederland dan over de belangrijkste onderwerpen van dit project. Meer informatie: www.gs1.nl

dat dan maar aan een uitzendkracht over te laten. Correcte, volledige en foutloze invoer is namelijk een must. Een van onze HBOstagiaires heeft de invoer voor ons gedaan tijdens de zomervakantie. Zij combineerde precies de goede vaardigheden: voldoende inhoudelijke kennis van ingrediënten en onze producten én een nauwkeurige invoer.

4. Borg de kwaliteit

Dr. Oetker koploper Dr. Oetker is de eerste fabrikant/leverancier die alle etiketinformatie van het Nederlandse assortiment in GS1 Data Source heeft gezet. Het bedrijf kreeg daarvoor in november, tijdens het GS1event ‘Get on board’ een onderscheiding uitgereikt.

“Het voordeel van GS1 Data Source is dat er automatisch meldingen komen op het moment dat een van de invoervelden leeg blijft. Dat zit in de interface ingebouwd. Maar dat is niet genoeg, want het gaat er natuurlijk om wat er in die velden staat. Daarom hebben wij als borging van de kwaliteit een fysieke controle uitgevoerd. Door het vergelijken van de etiketten met de invoer, konden we de laatste fouten eruit halen en corrigeren.”

5. O nderschat het niet “De tijd gaat snel en dit project is typisch iets wat blijft liggen binnen organisaties. Datainvoer is nu eenmaal niet het leukste werk en je scoort er ook niet mee. Maar wie het laat liggen, loopt onvermijdelijk tegen het moment aan dat het klaar had moeten zijn. Dan moeten mensen snel gaan schakelen en dat vergroot alleen maar de kans op fouten. GS1 heeft een checklist die helpt bij een goede voorbereiding.”

6. Zie het als een kans “Zodra we als sector dit proces achter ons hebben, dan gaan we er met z’n allen de vruchten van plukken. Er hoeven geen data meer dubbel te worden ingevoerd, iedereen put uit dezelfde bron. Iedereen is geïnformeerd en kan over de juiste data beschikken. En dat is uiteindelijk ook de bedoeling.” eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013

40-41_etiketteringgs1.indd 41

41

02-12-13 09:47

Foodtech & Empack Zwolle Tekst en foto’s: Tom van der Meer

De vakbeurzen Foodtech en Empack voor Noord-Nederland brachten een select gezelschap bezoekers naar Zwolle. EVMI maakte een rondgang over de beursvloer. Het bedrijf Zomerdam presenteerde een combi van een röntgendetector én controleweger. De nieuwe combimachine is zeer compact (inbouwruimte van 80 centimeter) en snel (60 meter per minuut). Het is direct in lijn in te passen voor het checken op metaal maar ook op bijvoorbeeld glas, bot, plastic of andere productvreemde stoffen, om

John Timmers bij de röntgendetector en controleweger in één.

Tim Beens van Pallethandel Herman de Haan met een kartonnen drager met honingraatmotief.

42

vervolgens het gewicht te checken. De uitstoot van de combimachine kan in één keer maar ook separaat, dus op vervuiling en op gewichtafkeur, waardoor de afkeurhoeveelheden afzonderlijk kunnen worden bijgehouden, zegt John Timmers van het bedrijf. De combimachine is ook nog te combineren met een boven- en of onder-etiketteerkop waardoor een nog compactere combi-unit ontstaat, vertelt hij. Zomerdam uit het Brabantse Velp-Grave dat zo’n 18 jaar geleden begonnen is met etiketteermachines nam daar gaandeweg inspectiesystemen bij. Het is een volledig Nederlands bedrijf dat de controlewegers en etiketteerders zelf bouwt. “Zo staan we garant voor een goede prijs/kwaliteitverhouding en kunnen we ook klantspecifiek leveren”, aldus Timmers.

Foodtech & Empack De twee vakbeurzen vonden in november gelijktijdig plaats, als events voor food packaging en processing in de voedingsmiddelenindustrie. De regionale beurzen zijn bedoeld voor de provincies Overijssel, Flevoland, Noord-Holland, Groningen, Drenthe en Friesland.

in het assortiment van het bedrijf zijn de kartonnen dragers. Deze hebben een honingraatmotief waardoor ze volgens hem extra sterk zijn en meer kilo’s kunnen dragen. Bedrijfskleding Herman de Haan is ook onderdeel van het bedrijf. Tijdens de beurs was er bij het business point gelegenheid om te netwerken. Ook werden er diverse seminars gehouden. Bovendien was er ruimte voor begeleiding van ondernemers in verschillende segmenten. Het Organisatieteam wil voor volgend jaar het event Packtalk starten.

Kosten besparen Volgens Tim Beens van Pallethandel Herman de Haan is het repareren en vervangen van pallets een nieuwe markt voor het bedrijf. “Zo kon een klant op jaarbasis zo’n 14.000 euro besparen, meldt hij. “Wij nemen de pallets van de klant in en verkopen ze gerepareerd weer tegen een zacht prijsje”, zegt hij. Nieuw

Nieuwe organisatie Foodtech en Empack Zwolle worden sinds deze editie verzorgd door Het Organisatieteam uit Zwolle. Dit bedrijf neemt de beurzen voor de noordelijke provincies voor zijn rekening, easyFairs uit Oosterhout houdt de beurzen in Zuid-Nederland. Zo organiseren zij in april 2014 in Den Bosch Empack 2014.

De stand van Veldkamp Verpakkingsmachines uit Raalte.


42_empackfoodtech.indd 42

02-12-13 09:48

Bedrijvengids De EVMI-bedrijvengids is een praktische lijst van bedrijven die actief zijn in de voedingsmiddelenindustrie. Deze lijst is ook te vinden op www.evmi.nl, waar u kunt zoeken op alfabet, categorie en regio. Staat uw bedrijf nog niet in de EVMI-bedrijvengids? Kijk dan op www.evmi.nl/bedrijvengids voor de mogelijkheden om ook uw bedrijf in dit overzicht op te nemen.

Advies/Consultancy

ACO BV Postbus 217 7000 AE DOETINCHEM 0314-368280 www.aco.nl

Hethon Nederland BV

MasterLab BV

Granaatstraat 50 7554 TR HENGELO (O) 074-2500555 www.hethon.nl

Postbus 1 5830 MA BOXMEER 0485-589470 www.masterlab.nl

Huijbregts Groep

MPS Red Meat Slaughtering B.V.

Postbus 165 5700 AD HELMOND 0492-596300 www.huijbregts.nl

Albert Schweitzerstraat 33 7131 PG LICHTENVOORDE 0544-390500 www.mps-group.nl

Improving Quality Liniestraat 1 -A 4051 BN OCHTEN 06-22940774 www.improvingquality.nl

ISACert Nederland

ALControl Food & Water Everdenberg 41 5346 VA Oosterhout 0162-488 488 http://nl.alcontrol.com/nl

Obrechtstraat 28 E 8031 AZ ZWOLLE 0031 (0) 88-4722378 www.isacert.nl

Nutrilab BV Postbus 7 4284 ZG RIJSWIJK 0183-446305 www.nutrilab.nl

Bito Systems NV Boomsesteenweg 97 B-2630 AARTSELAAR 0032-38709900 www.bitosystems.com

Nederlandsch Octrooibureau Jan Willem Frisolaan 13 2517 JS ‘S-GRAVENHAGE 070-3312598 www.nlo.nl

Kroonenburg Advies BV Helftheuvelweg 11 5222 AV ‘S-HERTOGENBOSCH 073-6222867 www.kroonenburgadvies.nl

Uw bedrijfsgegevens ook op deze pagina’s?

Lubron Waterbehandeling BV

DNV Business Assurance Zwolseweg 1 2994 LB Barendrecht Tel: 010-2922700 www.dnvba.nl

Postbus 540 4900 AM OOSTERHOUT 0162-426931 www.lubron.eu

Ga naar www.evmi.nl/ bedrijvengids of bel voor meer informatie naar 088-2944847


EVMI_bedrijvengids_8-2013.indd 43

43

02-12-13 16:59

O. P. & P. Product Research BV

Cargill B.V. Cargill Texturizing Solutions

Burg. Reigerstraat 89 3581 KP UTRECHT 030-2516772 www.opp.nl

PACCOR Netherlands B.V. Watergoorweg 69 3861 MA NIJKERK 088-5790900 www.paccor.com

Tebodin Netherlands B.V. Postbus 16029 2500 BA Den Haag 070-3480911 www.tebodin.com

Postbus 499 1500 EL ZAANDAM 075-6501501 www.cargilltexturizing.com

Chr. Hansen Gelderlandhaven 5A 3433 PG NIEUWEGEIN 030-6019920 www.chr-hansen.com

Ingrediënten en grondstoffen Codrico Rotterdam B.V.

Heeft u al een gratis abonnement op de digitale nieuwsbrief van EVMI? Ga naar de website en registreer u!

Pillopak BV Postbus 8 6960 AA EERBEEK 0313-676211 www.pillopak.nl

Précon Food Management BV

Azelis Netherlands Meerpaal 5 4904 SK OOSTERHOUT (NB) 0162-423240 www.azelis.com

Rijnhaven Z.z. 15 3072AJ ROTTERDAM 010-2906666 www.codrico.com

DSM Nutritional Products Bakels Senior NV Postbus 44 1380 AA WEESP 0294-414559 www.bakels-senior.nl

Dorpsstraat 4 B-9800 DEINZE 0032-93811234 www.dsm.com

Fa. L.I. Frank Barentz N.V. Excelsiorlaan 7-box 2 B-1930 ZAVENTEM 0032-2725 2430 www.barentz.com

Postbus 46 7390 AA TWELLO 0571-272141 www.lifrank.nl

IN2FOOD

Postbus 26 3980 CA BUNNIK 030-6566010 www.precon-food.nl

Postbus 93 6920 AB DUIVEN 026-3186704 www.in2food.nl

Puratos Nederland

Silliker Netherlands B.V. Postbus 153 6710 BD EDE 0318- 649444 www.silliker.nl Simac QuadCore BV

Beneo Aandorenstraat 1 B-3300 TIENEN 0032-16801301 www.beneo.com Brenntag Nederland BV Postbus 79 3300 AB DORDRECHT 035-5889200 www.brenntag.nl

Industrieweg 1 4762 AE ZEVENBERGEN 0168-326260 www.puratos.nl

Ranks Meel BV Postbus 16 4233 ZG AMEIDE 0183-606200 www.ranksmeel.nl

De Run 1101 5503 LB VELDHOVEN 040-2582100 www.simacquadcore.nl

44 44

eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013 eisma voedingsmiddelenindustrie | augustus 2013


02-12-13 16:59

Schobbers BV, H. CH. Vasco da Gamaweg 8 5928 LD VENLO 077-3969120 www.schobbers.nl

Machines, apparatuur en toebehoren/ diensten

O P E N

Raps Benelux Postbus 369 5680 AJ BEST 0499-373525 www.raps.com

Unifine Industry Postbus 5631 3297 ZG PUTTERSHOEK 078-6762344 www.unifine.com

Refresco Benelux B.V. Oranje Nassaulaan 44 6026 BX MAARHEEZE 0172-630630 www.refresco.nl

Van Delft Biscuits BV Postbus 365 3840 AJ HARDERWIJK 0341-411624 www.vandelftbiscuits.nl

Remia C.V. Dolderseweg 107 3734 BE DEN DOLDER 030-2297911 www.remia.nl

Van Sillevoldt Rijst B.V. Postbus 280 3350 AG PAPENDRECHT 078-6420720 www.vsr-rice.com

Roem van Yerseke B.V. Groeninx van Zoelenstraat 35 4401 KZ YERSEKE 0113-577700 www.roemvanyerseke.nl

Verstegen Spices & Sauces B.V.

C O N T R O L

S Y S T E M S

CIMPRO Cimpro Postbus 3196 4800 DD BREDA 076-5317788 www.cimpro.com Dinnissen BV Horsterweg 66 5975 NB SEVENUM 077-4673555 www.dinnissen.nl

Endress+Hauser B.V. Nikkelstraat 6-12 1411 AK NAARDEN 035-6958611 www.endress.nl

Postbus 11041 3004 EA ROTTERDAM 010-2455100 www.verstegen.nl

Vipam BV

Voor het meest actuele nieuws uit de

Poppenbouwing 26 a 4191 NZ GELDERMALSEN 0345-565670 www.vipam.nl

voedingsmiddelenindustrie gaat u naar www.evmi.nl

Koninklijke Viv Buisman BV

Eriks Bv Toermalijnstraat 5 1812 RL ALKMAAR 072 515 15 14 www.eriks.nl

Raadhuislaan 4 3633AR Vreeland 0294-233054 www.vivbuisman.nl

Royaan B.V. Hoge Maat 8 3961 NC WIJK BIJ DUURSTEDE 0343-596659 www.royaan.nl

Vollebregt Fresh Company Platinastraat 10 2718 RZ ZOETERMEER 079-3610067



45

02-12-13 16:59

SCA Hygiëne Products BV Postbus 670 3700 AR ZEIST 030-6984600 www.sca.com

Gullimex BV Postbus 114 7620 AC BORNE 074-2657788 www.gullimex.com

Mettler-Toledo BV Postbus 6006 4000 HA TIEL 0344 638363 www.mt.com

Scharff Techniek BV Atoomweg 51 3542 AA UTRECHT 030-2410972 www.scharfftechniek.nl

Hosokawa Micron B.V. Schouw Informatisering B.V.

Gildenstraat 26 7005 BL DOETINCHEM 0314-373333 www.hosokawamicron.nl

Postbus 435 4870 AK ETTEN - LEUR 076-5042520 www.schouw.org

Munters BV Postbus 655 2400 AR ALPHEN AAN DEN RIJN 0172-421600 www.munters.nl Ishida Europe BV De Dieze 5 5684 PR BEST 0499 39 3675 www.ishidaeurope.nl

Oxoid BV

Krohne Nederland b.v.

Pedak Meettechniek BV

Postbus 110 3300 AC DORDRECHT 078-6306200 www.krohne.com

Postbus 3030 6093 ZG HEYTHUYSEN 0475-497424 www.pedak.nl

Postbus 134 1170 AC BADHOEVEDORP 020-4106500 www.oxoid.com

Spraybest Europe BV Zwanenburgerdijk 335 1161 NN ZWANENBURG 020-4976780 www.spraybest.nl

TQC BV Molenbaan 19 2908 LL CAPELLE A/D YSSEL 0180-631344 www.tqc.eu

Lock Inspection Systems B.V. Daalderweg 17 4879 AX ETTEN-LEUR 076-5030212 www.lockinspection.com

LSBL Services VOF Galvanistraat 1 6716 AE EDE 0 318 69 69 99 www.lsbl.nl

De volgende editie van EVMI verschijnt op: 11 februari 2014 Rittal BV Postbus 246 6900 AE ZEVENAAR 0316-591911 www.rittal.nl Roma Nederland BV Postbus 59 4940 AB RAAMSDONKSVEER 0162-512012 www.romaned.nl

46

Sluitdatum reserveren advertenties: 21 januari 2014 Voor vragen over advertenties: Wilma Zijlstra: 088-2944847 Felix Berentsen: 06-42759518



02-12-13 17:00

Chapati-producent had problemen met hydrauliek

Re-engineering leidt tot energiebesparing Tekst: Marjolein de Wit - Blok | Foto’s: Parker

Een fabrikant in Maleisië die chapati (vlakke ronde deegflapjes) produceert, had serieuze problemen met de hydraulische aandrijving van zijn chapati-pers. De Nederlandse machinebouwer BVT Bakery Services benaderde Bijlard Hydrauliek. Directeur Marcel Bijlard wist al snel: dit vraagt om een complete re-engineering. De Maleisische chapatiproducent (die verder niet in de openbaarheid wil) maakt gebruik van een machine die gelijktijdig tien plakjes deeg (die eerder in het productieproces van een grote deegrol zijn afgesneden) tot platte pannenkoekjes, waarna deze doorgaan naar de oven. Het persen van het deeg is zwaar

en vereist relatief grote krachten. Vandaar dat gekozen is voor een hydraulische aandrijving. Maar ook de gewenste cyclustijd van twee seconden vraagt om een aandrijving waar mee grote versnellingen te realiseren zijn. Het is namelijk belangrijk dat de pers een relatief groot deel van de cyclustijd in contact is met

het deeg omdat dit de neiging heeft terug te veren wanneer de perskracht te snel wordt weggenomen. De gewenste één seconde contact en een neergaande beweging van de pers die ongeveer 0,2 seconden mag duren, is niet te realiseren met een mechanische op lossing. Tot slot biedt een hydraulische aan drijving de mogelijkheid om de perscilinder zeer nauwkeurig te positioneren en hiermee de dikte van het deeg te bepalen. Oorspronkelijke situatie Nu ondervond het bedrijf ernstige problemen met de oorspronkelijke hydraulische aandrij ving. Zo werd de cyclustijd van twee secon

>>>

Geperste platte pannenkoekjes – afkomstig van deegbolletjes met een doorsnede van vijf centimeter – op weg naar de oven.


47-48-49_parker.indd 47

47

02-12-13 09:47

Strengen deeg op weg naar het deel van de installatie die de strengen verdeelt in kleine bolletjes.

den bij lange na niet gehaald, maakte de aandrijving relatief veel herrie en traden er zeer regelmatig storingen op waarbij hoge olietemperaturen werden gemeten. “Zonder de installatie in Maleisië ‘live’ gezien en ge hoord te hebben, heb ik in eerste instantie alle tekeningen en beschrijvingen opge vraagd”, vertelt Marcel Bijlard. “Het viel direct op dat hier werd gewerkt met zogenaamde

Meetapparatuur die onder meer de drukken en temperaturen aangeeft die heersen in de hydraulische installaties.

48

zwart/wit hydrauliek en dat er niet goed ge rekend was aan het benodigde vermogen waardoor de opstelling zwaar overgedimen sioneerd was. Zo kwamen de stempels met grote kracht op het deeg neer waardoor het systeem zowel hydraulisch als mechanisch veel te zwaar belast werd en het geluidsni veau onacceptabel hoog. Door toepassing van de zwart/wit hydrauliek werd er bovendien relatief veel energie vernietigd, wat leidde tot hoge olietemperaturen en een onnodig hoog energieverbruik. Behalve dat we de tekenin gen en metingen bestudeerd hebben, hebben we tevens het aggregaat over laten komen en in Nederland gedemonteerd. We troffen hierin sterk vervuilde en verbrande olie aan met veel verbrandingsproducten (resten van verbrande afdichtingen) als gevolg van veel te hoge bedrijfstemperaturen, maar ook water, metaal- en koolstofdeeltjes. Tevens vonden we diverse montagefouten.” Re-engineering Om de verschillende problemen op te lossen, is het systeem voor een belangrijk deel op

nieuw ontworpen. Allereerst is de zwart/wit hydrauliek vervangen door proportionele tech niek waardoor veel minder vermogen onnodig hoeft te worden omgezet in warmte. Dit leidt niet alleen tot lagere olietemperaturen, maar tevens tot een veel lager geluidsniveau en een lagere energierekening. Bovendien verlopen de bewegingen soepeler. Voor kortere cyclustijden en een lager energie verbruik heeft Bijlard gekozen voor de inzet van een hydraulische accumulator van Olaer (Parker). Via een schottenpomp, gecombineerd met een proportioneel drukregelventiel, wordt deze accu zo gevuld dat er direct voldoende olie beschikbaar is, wanneer dit in de cyclus nodig is: namelijk op het moment dat de cilin der zich met hoge snelheid naar of van de chapati af beweegt. Tijdens het persen zelf (waarbij een hoge druk maar een lage volu mestroom nodig is), vult de pomp de accu weer bij om zo de volgende ijlgang van de ci linder mogelijk te maken. Door gebruik te maken van een accu kan een veel kleinere pomp worden gekozen, waardoor niet alleen wordt bespaard op investeringskosten, maar



02-12-13 09:47

zeker ook op het energieverbruik. In tegenstel ling tot de oude opstelling is het geïnstalleerde vermogen gehalveerd van tweemaal 18,5 kW naar éénmaal 18,5 kW. In principe is dit nog te hoog, maar de eigenaar wilde graag gebruik maken van de bestaande motoren. Een speci ale sensor uit het sensor control programma van Parker zorgt er ten slotte voor dat het vul len van de accumulator veel gelijkmatiger ver loopt dan mogelijk is met een mechanische schakelaar. Ook dit draagt bij aan een lager energieverbruik. Cilinders Om alle mogelijke problemen boven tafel te halen, maakte Bijlard onder andere gebruik van de nieuwe Service Master van Parker. Hiermee is het mogelijk om een volledig pro ces door te meten en belangrijke parameters als temperatuur en snelheid te visualiseren. Hieruit kwam onder meer naar voren dat er tijdens het uitsturen van de cilinders een vreemde ‘drukrimpel’ optrad. Dit had te maken met het feit dat er rond de cilinder een banjo (schommeljuk) was gelast; omdat de afwerking hiervan kwalitatief onvoldoende was, liep de zuiger op dit punt bij elke in- en uitgaande beweging vast in de cilinderbuis, wat leidde tot storingen en slijtage. Speciaal voor deze toepassing werden bij Bij lard Hydrauliek daarom nieuwe cilinders ont wikkeld die geschikt waren voor de hoge ge wenste cilindersnelheden en krachten. Door hierbij gebruik te maken van een geschroefde bodem en banjo’s en het geheel daarna pas af te lassen, worden de krachten nu niet meer door de las opgevangen maar door de schroefdraad van de bodem. De cilinders lopen nu soepel zonder onderbrekingen zodat dit wederom energie bespaart, het geluidsni veau verlaagt en voorkomt dat de olie onno dig in temperatuur stijgt. Tot slot is de oude olie volledig vervangen door een nieuwe en schone olie. Om de rein heidsgraad op het gewenste niveau te hou den, is gekozen voor toepassing van een hoofdstroomfilter en een filter die de olie af komstig van de koeler filtreert.

Energie besparen met Bijlard Hydrauliek Bijlard Hydrauliek uit Milsbeek is een systeem-integrator die zich gespecialiseerd heeft in de engineering van hydrau lische installaties. Energiebesparing speelt in vrijwel alle ontwerpen een belangrijke rol. “Vaak kom je het probleem >>> bij klanten tegen vanwege een storing of reparatie”, vertelt Marcel Bijlard. “Dan zie je bijvoorbeeld dat installaties onnodig zijn overgedimensioneerd of dat er andere ontwerpfouten zijn gemaakt. Om die reden is het ook belangrijk om op de tekentafel al goed na te denken over wat je eigenlijk nodig hebt qua druk en volumestroom per beweging; dan kom je vanzelf op het benodigde vermogen.” Zo hielp het bedrijf bijvoorbeeld bij de aanpassing van een extrusiepers om blikjes te extruderen. “Hierbij werd een hydrostatisch lager opgewekt met 180 bar terwijl achteraf bleek dat 60 bar voldoende was. Wanneer je dit weet. komen het hoge energieverbruik en geluidsniveau opeens niet meer zo bijzonder voor… Besloten werd om andere pompen toe te passen en terug te gaan van 37,5 kW geïnstalleerd vermogen per extrusielijn naar 7,5 kW. Dit werd doorgevoerd voor acht lijnen. Bij een productie van 24/7 leverde dit een stroombesparing op van zo’n 100.000 euro op jaarbasis. Bovendien gingen de pompen niet meer kapot, wat nog extra besparingen opleverde.”

Al met al wist Bijlard dus met behulp van di verse Parker producten – waaronder een hy draulische accumulator, pomp en proportio nele techniek – zowel de cyclustijden, het ge luidsniveau als de energierekening fors omlaag te brengen. Na installatie Hoewel het volledige ontwerp in Nederland is gemaakt, was het voor de uiteindelijke in stallatie uiteraard wel nodig om af te reizen naar Maleisië. Bijlard: “Omdat we op compo nentniveau goed overleg hebben gehad met Parker (Bijlard Hydrauliek is onlangs officieel ‘Parker Certified Hydraulic Distributor’ ge

worden), was het op locatie geen probleem om bij de plaatselijke Parker Store alle beno digde componenten te betrekken. Hiervoor hadden we vooraf een stuklijst aangeleverd en bij aankomst lag alles netjes klaar. Inmid dels hebben we twee van de drie lijnen ver beterd met een uitstekend resultaat: geen storingen meer, de gewenste cyclustijden worden (ruim) gehaald, het geluidsniveau ligt onder de norm en er wordt aanzienlijk minder energie gebruikt.” De resultaten in Maleisië zijn bovendien zo goed dat Bijlard Hydrauliek door de eigenaar is gevraagd om ook de installaties die hij in China heeft draaien aan te passen.

De hydraulische installatie die verantwoordelijk is voor het efficiënt persen van de chapati. eisma voedingsmiddelenindustrie | december 2013


49

02-12-13 09:48

In de rubriek Agenda staan evenementen en activiteiten vermeld voor de komende weken. Op www.evmi.nl is de volledige lijst beschikbaar voor zover de activiteiten bekend zijn bij de redactie. Daar vindt u ook uitgebreide informatie over de evenementen.

Agenda 16 januari 2014 Symposium Microbiologie en Ketenverantwoordelijkheid: kritische punten en oplossingen uit de praktijk, De Bilt

30 januari Nationaal Congres Veilig Voedsel 2014, Utrecht

31 januari Start Applicatie opleiding levensmiddelentechnologie, Ede

31 januari Start opleiding Praktijktoepassingen in de voedingsmiddelentechnologie, Raalte

In Nederland worden diverse melkfabrieken gebouwd. Dat hangt onder meer samen met de verwachting dat als de quota binnenkort verdwijnen, boeren naar verwachting meer melkvee nemen. Maar als al het land wordt vol gezet met fabrieken, waar moeten dan die koeien staan?

11 februari Start Inleidende cursus Levensmiddelenmicrobiologie en –hygiëne, Wageningen

26-27 februari PLMA’s 2014 Roundtable Conference, Londen

1-2 april Sports & Performance Nutrition Platform, Duitsland

2-3 april Verpakkingsbeurs Empack, Den Bosch

12-13 juni Top Class Protein Nutrition, Amsterdam

18-19 september Protein Summit, Amsterdam

21-23 september

Colofon Eisma Voedingsmiddelenindustrie is het vakblad voor de professional in de levensmiddelenindustrie. Het richt zich op kwaliteitsmanagers, productontwikkelaars, marketingmanagers en algemeen managers bij bedrijven in de voedings- en genotsmiddelenindustrie, de toeleveranciers en de afnemers van deze bedrijven. UITGAVE Eisma Businessmedia bv, Postbus 361, 7000 AJ Doetinchem REDACTIE Norbert van der Werff (redactiecoördinator), tel. (088) 2944829 Tom van der Meer (eindredactie), tel. (088) 2944830 Clara Bloemhof, Baukje van der Meer, Lieneke Schuitemaker (redactie) [email protected] DIRECTIE Egbert van Hes, algemeen directeur Bouke Hoving, financieel directeur Gerbert Tiecken, uitgeefdirecteur

BANKRELATIE Voor Nederland: Rabobank Leeuwarden-Noordwest Friesland, banknummer 0335434991 Voor België: Postcheque Brussel 000-0007463-91 VORMGEVING ZeeDesign, Witmarsum

UITGEVER Jacqueline Wijbenga

DRUK Scholma druk bv, Bedum

MARKETING Ria Hoekstra, tel. (088) 2944862, [email protected]

© 2013, Eisma Businessmedia bv Leeuwarden.

Beurzen InterMopro, InterCool en InterMeat, Düsseldorf

ADVERTENTIES Verkoop binnendienst: Wilma Zijlstra, tel. (088) 2944847, [email protected] Senior accountmanager Felix Berentsen, tel. (06) 42759518, [email protected]

21-23 september

TRAFFIC ZeeDesign, tel.: (0517) 531672, fax: (0517) 531810, [email protected]

Beurs Mediterranean Food, Düsseldorf

ABONNEMENTEN E-mail: [email protected] Tel. (088) 226 66 48 De abonnementsprijs bedraagt € 188,50 (excl. 6% BTW) per jaar (bij automatische incasso bespaart u € 2,- administratiekosten) en is bij vooruitbetaling verschuldigd. Voor andere landen op aanvraag. Abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Opzegging dient schriftelijk te geschieden, een maand voor het einde van de abonnementsperiode; u ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid en/of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Leveringsvoorwaarden: zie www.eismamediagroep.nl.

19-23 oktober Beurs Sial, Parijs

50

www.evmi.nl


50_Service.indd 50

02-12-13 09:49

Bent u klaar voor 13 december 2014 ?

Vanaf 13 december 2014 bent u als voedingsproducent gebonden aan de nieuwe EU Verordening 1169/2011 betreffende de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten. Concreet betekent dit dat uw productinfomatie aan een aantal nieuwe regels moet voldoen. Zo is er de verplichte vermelding van een reeks voedingswaardes, de te gebruiken lettergrootte, de oorsprong van de grondstoffen, enz. In de ‘Lijst van ingrediënten’ moeten de allergenen en allergeenbevattende ingrediënten duidelijk herkenbaar zijn (vet gedrukt). Bovendien moet de productinformatie indentiek zijn in uw diverse communicatiekanalen (productspecificaties, etiketten, website, informatie voor retailer …). Heeft u zicht op de volle impact hiervan?

Specs Ingrediënten Recepten

ERP Productdeclaratie Productspecificatie

Etiketten

Website

Als branchepartner stelt Adifo zich als taak om haar software up-to-date te houden met de meest recente trends en wetgeving. BESTMIX® receptuurbeheer software is de ideale hulp om uw productdeclaraties voor al uw communicatiekanalen perfect op orde te hebben. Wilt u de beste ondersteuning bij uw productontwikkeling? Wilt u hulp bij het voldoen aan de nieuwe EU etiketteringswetgeving? Bel ons vandaag nog op +32 50 30 32 11 en ga voor BESTMIX® receptuurbeheer software. De snelste weg naar tevreden klanten.

www.adifo.com Adifo biedt al 40 jaar gespecialiseerde software en diensten voor de internationale veevoeder- en voedingsindustrie. Dankzij Adifo hebt u alle kritische processen maximaal onder controle en is uw vitale bedrijfskennis veilig en beschermd.

Wij bedanken onze relaties voor de prettige samenwerking in 2013!

®

dupp - food recruitment

Food Ingredients Europe: technologie uit de natuur

Recommend Documents