Boekman_60_binnenwerk
08-11-2004
15:16
Pagina 162
Dossier
163
Samen met de bibliotheekmedewerkers van de Boekmanstichting maakte de redactie van Boekman een selectie uit de in de bibliotheek aanwezige titels over film. Het betreft uitsluitend publicaties die de afgelopen vijf jaar zijn verschenen. Jack van der Leden verzamelde de titels en voorzag ze van een annotatie. Publicaties die extra aandacht verdienen, zijn door bibliotheekmedewerkers Jack van der Leden, Marike Lindhout en Mieke Nooijen van een uitgebreidere beschrijving voorzien. Mieke Nooijen zocht het internet af naar relevante sites over film en maakte een selectie. De gevonden homepages zijn als eerste opgenomen binnen de verschillende onderdelen. Op de internetversie van het dossier (www.boekman.nl) zijn deze sites doorklikbaar. Voor diegenen die zich verder in het onderwerp willen verdiepen, is er vanzelfsprekend meer literatuur in de bibliotheek van de Boekmanstichting te vinden.
Nederland
sector geïntroduceerd: de Kijkwijzer. De
Beleid/subsidies/fondsen
Kijkwijzer waarschuwt met behulp van pictogrammen of een bioscoopfilm, video/dvd-
www.filmfund.nl Het Nederlands Fonds voor
productie of televisieprogramma schadelijk kan
de Film heeft als doel het stimuleren van de
zijn voor kinderen en jongeren tot een bepaalde
filmproductie in Nederland en het bevorderen
leeftijd. De betekenis van de pictogrammen
van een goed klimaat voor de Nederlandse
alsmede een algemene uitleg over de werking
filmcultuur. Het fonds geeft filmmakers
van de Kijkwijzer is te lezen op de website. Ook
financiële ondersteuning bij het ontwikkelen,
kunnen classificaties van producties worden
realiseren en distribueren van films en is
opgezocht in de Kijkwijzerdatabase.
betrokken bij de totstandkoming van lange speelfilms, documentaire films, experimentele
sites.omroep.nl/cobofonds/index.html De
films, korte films en animatiefilms. Daarnaast
Stichting co-productiefonds binnenlandse
heeft het fonds geld voor bijzondere activiteiten
omroep (CoBO-fonds), die sinds 1986 bestaat,
op het gebied van film. Informatie over de
draagt financieel bij aan coproducties tussen een
procedures is te vinden op de website. Het
Nederlandse landelijke publieke omroep
belangrijkste nieuws op filmgebied staat in de
enerzijds en filmproducenten of instellingen
nieuwsbrief, te verkrijgen per e-mail of te lezen
werkzaam op het gebied van de podiumkunsten,
op de website.
de Vlaamse Radio- en Televisieomroep (VRT) of een Duitse publieke omroep (ZDF, WDR, ARD
www.kijkwijzer.nl In februari 2001 werd het
etc.) anderzijds. Alleen een landelijke publieke
nieuwe classificatiesysteem voor de audiovisuele
omroep kan een aanvraag indienen.
Boekman 60 2004
Dossier
Boekman_60_binnenwerk
08-11-2004
15:16
Pagina 164
De website beperkt zich tot summiere infor-
ciers. Zuiver commerciële films moeten zich
extra overheidsgeld voor marketingdoeleinden.
matie over de werking van het fonds.
richten op een markt die groter is dan Nederland.
Het Fonds heeft hiervoor de markt nader laten onderzoeken. Doel van dit onderzoek was het
www.stimuleringsfonds.nl Het 164
verwerven van inzicht in de bezoekmotieven en
Stimuleringsfonds Nederlandse culturele
Bunnik, G. (2001)
-drempels van het Nederlandse publiek met
omroepproducties subsidieert bijzondere
Filmtheaters en cultuurbeleid: handreiking voor bestuurders
betrekking tot de Nederlandse speelfilm.
culturele programma’s voor radio en televisie
van provincies en gemeenten.
(en in samenhang daarmee ontwikkelde digitale
Den Haag: Vereniging van Nederlandse gemeenten, 66 p.
mediaproducties). Op de website een overzicht
ISBN 90-322-7927-0 Signatuur: 02-015
Kersten, O. (2002)
van gesubsidieerde projecten en informatie over
Marketing van Nederlandse speelfilms: een casestudie van
de procedure van subsidieaanvragen. Ook
Deze handreiking, bestemd voor bestuurders en
teksten van lezingen en verslagen van
beleidsmakers van gemeenten en provincies,
congressen die door het Stimuleringsfonds zijn
biedt inzicht in het functioneren van de gesubsi-
georganiseerd, zijn te lezen op de website.
dieerde filmvertoning en de filmtheaters en
‘Costa!’, ‘Minoes’ en ‘Nynke’. Dorp aan de rivier (1958) (Bron: Film in Nederland)
Doctoraalscriptie Universiteit Utrecht, 241 p. Signatuur: 02-773
Hoe verloopt het proces van idee tot realisatie bij de marketing van speelfilms en op welke
geeft handvatten voor een gemeentelijk en provinciaal filmbeleid. Bunnik constateert dat er
van het Productiefonds. Het Nederlands
manier wordt dit toegepast in de Nederlandse
Nooteboom, M. (1999)
onvoldoende samenhang en afstemming is
Filmfonds, opgericht in 1983, gaat zich richten
speelfilms Costa!, Minoes en Nynke? Om deze
Een film is een film is een film?: naar een nieuwe vorm van
tussen het beleid van rijk, provincies en
op documentaires en korte en kunstzinnige
kernvraag te beantwoorden, stelt de auteur
samenwerking tussen de publieke omroep en de Nederlandse
gemeenten.
films. Na diverse beleidsnota’s en onderzoeken
onder andere de volgende deelvragen: Wat is het
filmsector.
gaan de beide fondsen in 1993 op in het
huidige klimaat waarin Nederlandse films
Doctoraalscriptie Katholieke Universiteit Nijmegen, 114 p.
Nederlands Fonds voor de Film.
worden geproduceerd? Wat zijn de mogelijke
Dulken, H. van (2002)
Structuurversterking van de filmindustrie als
financieringsbronnen? Welke fase doorloopt de
Sanering van de subsidiëring: overheidsbemoeienis met
economische sector krijgt steeds meer nadruk.
marketinggedachte? Welke fase doorloopt het
Nooteboom onderzoekt de verschillen en de
monumentenzorg, film en toneel vanaf de jaren zestig.
Een voorbeeld hiervan is het commanditaire
produceren van een speelfilm? Welke methodes
relatie tussen omroep en filmindustrie in
Amsterdam: Boekmanstudies, 169 p. ISBN 90-6650-074-3
vennootschap (de zogenaamde film-cv), dat het
worden ingezet om de markt te overtuigen?
Nederland en de problemen waarmee zij te
Signatuur: 02-775A
particulieren aantrekkelijk maakt kapitaal in
Signatuur: 99-779
kampen hebben. Ook beschrijft zij onderdelen
films te investeren. Dit stimuleringsbeleid heeft
waarop omroep en filmindustrie elkaar mogelijk
Met behulp van literatuuranalyse en beleidsin-
veel speelfilms opgeleverd, maar dreigt nu weer
Antenne (2003)
kunnen versterken en kijkt zij of het beleid van
ventarisatie geeft de auteur een historisch over-
te verdwijnen. Naast de genoemde fondsen
De antenne van belbal. Vijftien jaar Stimuleringsfonds
Channel Four in Groot-Brittannië daarvoor
zicht van overheidssubsidies aan onder meer de
bestaan er ook diverse mogelijkheden tot copro-
Nederlandse Culturele Omroepproducties.
aanknopingspunten biedt.
filmsector. Vanaf 1946 is er sprake van filmbeleid
ductie, die in dit overzicht ook worden
Amsterdam: Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele
als er een afdeling film wordt toegevoegd aan
genoemd. (ML)
Omroepproducties, 212 p. ISBN 90-74303-09-9 Signatuur: 03-294
het ministerie voor Onderwijs, Kunsten & Ter gelegenheid van het jubileum van het
Nederlandse (2000)
Wetenschappen. De bescheiden subsidiëring
De Nederlandse markt voor Nederlandse speelfilms:
beperkt zich in die tijd tot documentaires en
Verstraeten, P. (2002)
Stimuleringsfonds verscheen deze bundel met
eindrapportage.
opdrachtfilms; speelfilms krijgen nauwelijks
Het publiek en de Nederlandse speelfilms: onderzoek naar het
bijdragen van verschillende auteurs over het
Hoofddorp: KPMG Bureau voor economische argumentatie, 15 p.
subsidie. In 1966 vindt op initiatief van de
bioscoopbezoek, de perceptie en waardering van de
radio- en televisielandschap en over bepaalde
Signatuur: 00-177
Nederlandse Bioscoopbond de oprichting van
Nederlandse speelfilms door het Nederlandse publiek.
programma’s. Teksten zijn geschreven door
het Productiefonds voor Nederlandse Films
Amsterdam: Nederlands Fonds voor de Film, 49 p.
onder andere Fouad Laroui, Bas Heijne, Marjan
In opdracht van het Nederlands Fonds voor de
plaats. Hiermee komt er jaarlijks een bedrag van
Signatuur: 02-643A
Luif en Dirk van Weelden. Cyrille Offermans
Film maakte KPMG, bureau voor Economische
maximaal 200.000 gulden beschikbaar voor
Argumentatie, een analyse van de Nederlandse
speelfilms. In 1967 komt de Raad voor de Kunst
Het Nederlands Fonds voor de Film biedt finan-
kunst en televisie. Het boek bevat ook een over-
markt voor Nederlandse speelfilms. De conclusie
met de Nota betreffende het filmbeleid. De eind-
ciële ondersteuning aan in Nederland geprodu-
zicht van de nationale en internationale prijzen
luidt dat de opbrengsten van een ‘zuiver’
conclusie luidt dat er een echte filmindustrie van
ceerde speelfilms en streeft naar vergroting van
die door het fonds gesteunde programma’s
Nederlandse film niet kostendekkend zijn en dus
de grond moet komen in Nederland. Het rapport
het marktaandeel van Nederlandse speelfilms.
hebben ontvangen.
afhankelijk blijven van niet-commerciële finan-
Film en fonds uit 1980 richt zich op de effectiviteit
Naast het bestaande budget ontvangt het Fonds
Boekman 60 2004
Dossier
schrijft over de moeizame verhouding tussen
Boekman 60 2004
Dossier
165
Boekman_60_binnenwerk
08-11-2004
15:16
Pagina 166
Beerekamp, H. (2003)
fatsoenlijke burgers. De autoriteiten bekeken het
seurs, fictieregisseurs, onafhankelijke filmmakers
hebben voor het rendement en niet specifiek in
‘Thema: Nederlandse film’
nieuwe medium met argwaan, omdat het in hun
en commerciële regisseurs.
het investeren in film geïnteresseerd zijn.
In: NRC Handelsblad, 29 maart 2003 Signatuur: M03-098
ogen gevaar kon opleveren voor de openbare
Bovendien lokt de constructie ook buitenlandse
orde en goede zeden. Met filmcensuur, controle 166
producenten. De regeling is, in aangepaste
De filmindustrie in Nederland heeft enkele
en toezicht werd getracht de bedreiging van het
Leenen, D. (2004)
vorm, gehandhaafd in het belastingstelsel voor
goede jaren achter de rug, mede dankzij fiscale
medium te beperken. Dit zedelijkheidsoffensief
‘Van Mainport naar Mediaport. Rotterdam als voedingsbodem
2001. Na deze beschrijving volgt een selectie van
stimuleringsmaatregelen. Aan deze riante finan-
veranderde pas na de Tweede Wereldoorlog in
voor de audiovisuele en filmindustrie.’
relevante beleidsnota’s, rapporten en artikelen,
ciële situatie lijkt echter een einde te komen. De
een bescheiden actief filmbeleid.
In: Agora, jrg. 20, nr. 1, 19-22 Signatuur: 04-209
aanwezig in de bibliotheek van de
filmwereld hoopt evenwel dat het nieuwe
De auteur doet verslag van het mentale en
Boekmanstichting.
kabinet de koers zal wijzigen. Het themakatern
culturele klimaat in Nederland in de twintigste
Rotterdam biedt met het Audiovisueel (AV)/film-
bevat artikelen over het filmonderwijs, subsidie-
eeuw, toegespitst op het filmbeleid. Hij onder-
cluster een aantrekkelijke werkomgeving voor de
regels, cv-constructie, festivals, bioscoopbezoe-
zoekt op welke wijze de overheid met het filmbe-
audiovisuele- en filmindustrie. Producenten van
Wils, J. (2001)
kers, de waardering voor Nederlandse films in
leid de openbare orde en goede zeden trachtte
speelfilms, tv-series en reclamefilmpjes maken
Stimuleringsmaatregelen filmindustrie: tussentijdse rappor-
het buitenland, de Rotterdamse audiovisuele
te beschermen, wat de voedingsbodem was van
dankbaar gebruik van de locaties en faciliteiten
tage - eindrapport.
sector en het Nederlands Fonds voor de Film.
deze doelstelling, en welke beleidsmiddelen de
die de stad te bieden heeft. De ontwikkeling van
Den Haag: ministerie van Economische Zaken, 55 p.
Het opent met een brief van Hans Beerekamp,
overheid hierbij hanteerde. De onderzoekspe-
de Schiecentrale staat centraal in het gemeente-
Signatuur: 02-042
filmredacteur van NRC Handelsblad, aan Hans
riode loopt tot 2000, wanneer de Wet op de
lijk filmbeleid. De voormalige energiecentrale
Dijkstal ter gelegenheid van zijn benoeming tot
Filmvertoningen wordt opgeheven. Het onder-
staat te boek als het brandpunt voor audiovi-
De fiscale maatregelen ter stimulering van de
bestuursvoorzitter van het Nederlands Fonds
zoek richt zich vooral op de vraag of de naoor-
suele en ICT-bedrijvigheid. De vraag is echter of
filmindustrie hebben volgens dit onderzoek
voor de Film.
logse filmcensuur een voortzetting was van het
Rotterdam het clusterbeleid optimaal inzet?
geleid tot een grote stijging van het productievolume in de filmsector. In 1999 en 2000 zijn 27
beleid van voor de Tweede Wereldloorlog.
cv’s geactiveerd, commanditaire vennoot-
Daarnaast beoordeelt Van den Heuvel het filmbeleid in zijn cultuur-politieke dimensie. Wat
schappen die investeringen in film aftrekbaar
Cv-regeling
maken van de belasting. Budgetten zijn
daarbij opvalt is dat film vanaf 1945, wanneer het wordt ondergebracht bij het ministerie waar-
Stimulering (1997-2004)
gestegen en het aantal coproducties is toege-
onder het kunstbeleid valt, langzaamaan naast
Stimulering filmproductie: documentatiemap.
nomen. De onzekerheid over de voortzetting van
een bedreigende, een maatschappelijk-culturele
Signatuur: D98-002
de stimuleringsmaatregel blijft echter.
waarde krijgt toegekend. De auteur betoogt dat een schets van het filmbeleid een beeld geeft
Diverse artikelen uit dag- en weekbladen vanaf
van de culturele identiteit van de Nederlandse
1997 tot heden die betrekking hebben op onder
Evaluatie (2003)
samenleving. (JvdL)
meer de commanditairevennootschapregeling.
Evaluatie van de stimuleringsmaatregelen voor de Nederlandse
Deze fiscale regeling moet het investeerders
film 1999-2003.
aantrekkelijk maken geld voor filmproducties
Utrecht: Berenschot, 91 p. Signatuur: 03-623
Lex Schoorl in Als twee druppels water (1963) (Bron: Film in
IJdens, T. (2003)
Nederland)
beschikbaar te stellen. In 1998 ontwikkelden het ministerie van
Zijn we in beeld?: de beroepspraktijk en sociaal-economische
Economische Zaken, het ministerie van
positie van film- en televisieregisseurs in Nederland. Tilburg: IVA, 122 p. ISBN 90-6835-393-4 Signatuur: 03-798A
Heuvel, J.H.J. van den (2003 ) De moraliserende overheid: een eeuw filmbeleid.
Ruim negenhonderd personen in Nederland zijn
Utrecht: Lemma, ISBN 90-5931-196-5 Signatuur: 04-271
werkzaam als film- of televisieregisseur. In
Gubbels, T. (2001)
Financiën en het ministerie van Onderwijs,
‘Dossier: de commanditaire vennootschap voor film’
Cultuur & Wetenschappen een pakket maatre-
In: Boekmancahier, jrg. 13, nr. 48, juni, 267-274
gelen ter stimulering van de Nederlandse filmindustrie. De fiscale maatregelen om particuliere
opdracht van de Dutch Directors Guild (DDG) is
Korte introductie over de fiscale constructie van
investeringen te stimuleren (film-cv’s), de
Reizende bioscopen introduceerden aan het eind
onderzoek gedaan naar de beroepspraktijk, de
een commanditaire vennootschap, die sinds
oprichting van de Stichting investeringsfaciliteit
van de negentiende eeuw het medium film. De
sociaal-economische positie en de beroepsop-
1998 in de filmwereld met succes is toegepast.
voor de film en Film Investeerders Nederland bv
vertoningen vonden plaats op kermissen,
vattingen van regisseurs. Regisseurs zijn op
De regeling heeft voor de financiering van veel
(Fine bv), het telefilmproject, de aanstelling van
waarmee film al snel werd bestempeld als vertier
grond van het soort audiovisuele producten dat
speelfilms gezorgd. Er is echter ook kritiek op de
een intendant bij het Nederlands Fonds voor de
voor de gewone man en als ongeschikt voor
ze maken verdeeld in vier typen: non-fictieregis-
regeling: beleggers zouden alleen maar oog
Film, en de regeling voor publieksfilms gingen
Boekman 60 2004
Dossier
Boekman 60 2004
Dossier
167
Boekman_60_binnenwerk
168
08-11-2004
15:16
Pagina 168
per 1 januari 1999 in, voor de duur van vijf jaar. In
Nederlandse Vereniging van
zich sterk voor de documentaire en de
winnaars van deze prijzen vermeld. Verder geeft
opdracht van het ministerie van Economische
Speelfilmproducenten (NVS).
onafhankelijke film in Nederland. Op haar
de website slechts summiere informatie over de
Zaken evalueerde Bureau Berenschot het pakket
website staat algemene informatie over de
KNF.
maatregelen. Uit het rapport blijkt dat de maat-
vereniging, en wordt uitvoerig verhaald over de
regelen hebben geleid tot vergroting van het
Wolfs, K. (2003)
documentaire in Nederland (dit laatste alleen in
www.filmmuseum.nl Als nationaal centrum
productievolume, versterking van de markt-
‘Najaarsoverleg: doorboeren of een daad stellen.’
het Engels).
voor de cinematografie wil het Filmmuseum een
oriëntatie en structuurversterking van de
In: De Filmkrant, nr. 250, dec. Signatuur: E03-769
levendige Nederlandse filmcultuur bevorderen. www.directorsguild.nl Dutch Directors Guild
Dat doet het door ‘schatten uit het verleden’ te
waren geformuleerd. Het hoofddoel werd echter
Op het Najaarsoverleg, georganiseerd door De
(DDG) is een vereniging van Nederlandse film-
verzamelen, te restaureren en deze te vertonen
niet gerealiseerd: Berenschot concludeert dat
Filmkrant en Het Ketelhuis in Amsterdam op
en televisieregisseurs, die zich sterk maakt voor
in het paviljoen aan het Vondelpark in
het onwaarschijnlijk is dat in Nederland binnen
5 november 2003, debatteerden Kamerleden en
de professionele, sociale en auteursrechtelijke
Amsterdam. Daarnaast verhuurt het
afzienbare tijd een economisch levensvatbare
filmbonzen over het leven na de cv-regeling en
belangen van film- en televisieregisseurs. Op de
Filmmuseum als distributeur films aan
filmsector mogelijk is. Daarbij merken de onder-
de invloed van de publieke omroepen op de
website staat algemene informatie over de
filmtheaters in het hele land. De
zoekers wel op dat de doelstelling ook niet erg
financiering van Nederlandse films.
organisatie en een digitale versie van de
distributiecatalogus is te vinden op de website,
realistisch is. Bovendien is het succes van het
nieuwsbrief. Daarnaast kunnen leden en
evenals het filmprogramma en informatie over
beleid niet alleen af te meten aan het bereiken
bezoekers zoeken in de ledendatabase van de
de collecties, de dienstverlening en het
Belangen- en andere organisaties
DDG, met links naar de pagina’s van de leden.
informatiecentrum.
van het ministerie van Economische Zaken
www.filmbelangen.nl De Federatie
www.filmjournalisten.nl De Kring van
www.mbi.ahk.nl In september 1996 opende
(www.ez.nl/upload/docs/kamerbrieven/PDF-
Filmbelangen is de overkoepelende
Nederlandse Filmjournalisten (KNF), opgericht
het Maurits Binger filminstituut officieel zijn
Documenten/3052121-bijlage.pdf). (MN)
belangenorganisatie voor ruim 1.500 filmmakers
op 31 maart 1982, is de beroepsvereniging van in
deuren. Het postacademisch opleidingscentrum
en 160 filmbedrijven in Nederland. De federatie
Nederland werkzame filmjournalisten en
voor jonge professionele scenarioschrijvers,
is in 2000 opgericht om de hele film- en
filmcritici. De vereniging behartigt de belangen
regisseurs en filmproducenten is gevestigd in
Film-cv’s (2003)
televisiebranche één gezicht naar buiten te
van de professionele filmjournalistiek en
Amsterdam. Het onderwijsprogramma wordt
Film-cv’s en marktontwikkeling Nederlandse film.
geven om zo een eenduidig beleid te kunnen
fungeert als contactorgaan voor binnen- en
gepresenteerd op de website. Meer opleidingen
Amsterdam: Fine bv, 182 p. Signatuur: E03-743
voeren richting omroep en politiek. Diverse
buitenlandse instellingen en personen. De Kring
zijn te vinden via
beroepsverenigingen hebben hiernaast nog hun
van Nederlandse Filmjournalisten bekroont
www.filmstart.nl/link/opleidingen.htm.
Cijfermatige analyse waarmee een beeld wordt
eigen website. Een aantal wordt er hier
jaarlijks twee films met de Prijs van de
geschetst van ontwikkelingen rond de film-cv,
uitgelicht; een overzicht van alle aangesloten
Nederlandse filmkritiek (KNF-prijs). Daarnaast
www.nbf.nl De Nederlandse Beroepsvereniging
de financiering van cv-films en de marktontwik-
verenigingen is te vinden op
wijzen de leden van de Kring de winnaar aan van
van Film- en tv-makers (NBF) is opgericht in 1952
kelingen van de Nederlandse film.
www.filmbelangen.nl/Aangeslotenen.
de Pathé Tuschinski Award voor het beste
en is daarmee de oudste belangenvereniging van
eindexamenwerkstuk van de Nederlandse film-
film- en televisiemakers in Nederland. Sinds de
en televisieacademie. Op de website staan de
oprichting van de Federatie Filmbelangen voert
Nederlandse filmsector, zoals de subdoelen
van de hoofddoelstelling. Het rapport is ook beschikbaar via de website
www.actorsguild.nl In 2000 riepen onder Breuer, R. (2003)
andere Huub Stapel en Willeke van Ammelrooy
de NBF geen eigen beleid meer op het gebied
‘Onzekere tijden: drie vrouwen in de Nederlandse filmwereld.’
acteurs op, zich te verenigen. Tientallen acteurs
van collectieve belangenbehartiging, maar doet
In: Skrien, jrg. 35, nr. 5, jun/jul., 28-31
gaven gehoor aan deze oproep en sloten zich
ze dit in samenwerking met andere organisaties
aan bij Act. Het Nederlandse gilde Act behartigt
binnen de federatie. De NBF heeft zich
Het filmstimuleringsbeleid, dat in 1998 van start
sinds haar oprichting in 2001 de belangen van de
omgevormd tot een servicebureau, dat zich
ging, heeft geleid tot meer films, meer werk en
film- en televisieacteur. Op de website staat
toelegt op individuele dienstverlening. De
hogere bezoekersaantallen. Toch staat het
meer informatie over de ontstaansgeschiedenis
website van de NBF geeft meer informatie over
fiscale deel van de regeling op de tocht. Een
en het huidige beleid.
het servicepakket.
Investeerders Nederland bv (Fine), Judith
www.ddifa.nl De belangenvereniging DIFA
www.netwerkscenario.nl Het Netwerk
Merkies, directeur van de Federatie
(Dutch Documentary & Indepent Film
scenarioschrijvers, een afdeling van de
Filmbelangen en Stienette Bosklopper, directeur
Association) komt niet op voor een
productiebedrijf Circe Films en voorzitter van de
beroepsgroep, maar voor een genre; ze maakt
gesprek met Gamila Ylstra, directeur van Film
Boekman 60 2004
Dossier
Lily Bouwmeester in Vadertje Langbeen (1937) (Bron: Film in Nederland)
Boekman 60 2004
Dossier
Vereniging van schrijvers en vertalers, houdt zich sinds 1994 bezig met auteursrechtelijke en
169
Boekman_60_binnenwerk
08-11-2004
15:16
Pagina 170
Leeflang, Th. (2004)
informatie en cijfermateriaal over de
belang dat Nederlandse filmproducenten
Jan Luyckenstraat 2. NBB/NFC balanceren tussen cultuur &
Nederlandse filmindustrie. Onder het kopje ‘who
hechten aan internationale coproducties.
commercie.
is where’ is een digitale versie van de Holland
Soesterberg: Aspekt, 79 p. ISBN 90-5911-139-7 signatuur: 04-250
film guide met veel adressen te vinden. Ook bevat de website een overzicht van Nederlandse
Boonzajer Flaes, R.M. (1999)
In 1992 veranderde de Nederlandse
films die prijzen hebben gewonnen op
De scope van de bios: Nederlandse film in het mondiale
Bioscoopbond haar naam in (de overkoepelende)
internationale festivals.
mediasysteem 1999-2005.
170
Nederlandse Federatie voor de Cinematografie.
Amsterdam: QRA, 25 p. Signatuur: 00-176
De koepelorganisatie stond reeds bekend als een
www.mediadesk.nl Ter ondersteuning van de
gesloten bolwerk, en dit imago bleek hard-
Europese audiovisuele sector heeft de Europese
In opdracht van het Nederlands Fonds voor de
nekkig. Drie verenigingen, die in de federatie
Unie (EU) het stimuleringsprogramma Media in
Film maakte bureau QRA een verkenning van de
waren opgenomen, fungeren sinds 2004 weer
het leven geroepen. Hiermee wil de EU een
marktpositie van de Nederlandse film tot 2005.
zelfstandig, te weten de Nederlandse Vereniging
Europese programma-industrie creëren voor
Op basis van literatuurstudie en eigen inzichten
van Bioscoopexploitanten (NVB), de
fictie-, documentaire-, animatie- en
worden drie ontwikkelingsmodellen geschetst.
contractuele zaken voor alle scenarioschrijvers.
Nederlandse Vereniging van
multimediaproducties (film, tv of nieuwe
Het eerste model richt zich op de subsidiëring
De website van de beroepsorganisatie voor
Speelfilmproducenten (NVS) en de Nederlandse
media), die is opgewassen tegen niet-Europese
van films met een duidelijk culturele component;
scenarioschrijvers geeft veel informatie over het
Vereniging van Filmverhuurders (NVF). Er was
concurrentie. De Media Desk Nederland geeft
het tweede model legt het accent bij filmische
vak scenarioschrijven en onder andere een
behoefte ontstaan aan meer zelfstandige belan-
informatie en advies over Europese fondsen en
vernieuwing en experiment; het derde model
overzicht van opleidingen in Nederland.
genbehartiging in plaats van een topzware
voorzieningen voor de audiovisuele sector. Op
zoekt aansluiting bij de trends van de internatio-
koepel. Ter gelegenheid van deze reorganisatie
de website staat alle informatie over de regels,
nale filmwereld.
www.nftvm.nl Diverse jonge film- en tv-
blikt Leeflang, in opdracht van de NFC, terug op
procedures en deadlines van de diverse
makers, werkzaam in uiteenlopende disciplines
de ontstaansgeschiedenis van de Nederlandse
subsidiemogelijkheden.
van de Nederlandse film- en tv-industrie,
Bioscoopbond en de betekenis van deze organi-
verenigden zich in de zomer van 1996 in de
satie voor de branche. Hij besteedt twee hoofd-
vereniging van Nieuwe Film- en Televisiemakers,
stukken aan de situatie van het filmbedrijf
Ulle, J. (1999)
een onderzoek naar de beleidsuitgangspunten van de Europese
de NFTVM. De ‘vereniging met de lange naam’
tijdens de Tweede Wereldoorlog en de naoor-
Internationale coproductie, een alternatief?: een onderzoek
Unie ten aanzien van haar filmbeleid en de invulling daarvan
organiseert thema-avonden en workshops, en
logse soldatenbioscoop. Het gaat heden ten
naar het belang van internationale coproductie voor de markt-
door de lidstaten Nederland, Duitsland, Frankrijk en
geeft naast de nieuwsbrieven ook het ‘who-is-
dage lang niet slecht met het film- en bioscoop-
positie van de Nederlandse speelfilm.
Groot-Brittannië.
who-boekje’ uit. De interactieve versie van het
bedrijf! Sinds 1995 zijn er bijna tien multiplexen
Doctoraalscriptie Universiteit van Amsterdam, 145 p.
Doctoraalscriptie Universiteit van Amsterdam, 105 p.
boekje is te vinden op de website. De fraai
gebouwd, waardevolle bestaande bioscoopge-
Signatuur: 99-550A
Signatuur: 00-699
vormgegeven site bevat daarnaast een agenda
bouwen zijn gerenoveerd, een film is tegen-
en verslagen van de georganiseerde thema-
woordig tegelijkertijd op een groter aantal
Al langere tijd gaat het niet goed met de
De Europese filmindustrie is volop in beweging.
avonden.
doeken te zien dan voorheen, en ook de ‘kleine’
Nederlandse speelfilmindustrie. Commerciële
Via een centraal filmbeleid beoogt de Europese
films worden beter verspreid. Kortom, zowel de
successen blijven uit en producenten ontbreekt
Unie een sterke Europese filmsector op te
filmvraag als het filmaanbod zijn enorm
het aan middelen om films te blijven maken. Een
bouwen, maar stuit hierbij op aanzienlijke obsta-
Act (2000)
gestegen. Het boekje is een voorproefje van een
van de mogelijkheden om de vicieuze cirkel te
kels. De eigenzinnige beleidsvoering van de
Act: gilde voor film- en tv-acteurs.
uitgebreide beschrijving van de geschiedenis van
doorbreken, is het internationaal coproduceren
afzonderlijke lidstaten is er daar één van. Sinds
Amsterdam: Act, gilde voor film- en tv-acteurs, 4 p.
de NBB die nog moet verschijnen. (JvdL)
van films. Ulle brengt in kaart wat de toege-
de jaren tachtig zijn door de EU een aantal
voegde waarde kan zijn van internationale
stimulerende maatregelen ingevoerd ter verster-
coproducties voor de marktpositie van de
king van de positie van de Europese filmindustrie
Nederlandse speelfilm. Aan bod komen het
tegenover de krachtige concurrentie vanuit
productieproces, de financiering en de markt-
Hollywood. Tegelijkertijd hanteren de lidstaten
Boefje (1939) (Bron: Film in Nederland)
Signatuur: M02-042
Verslag van het NBF-forum ‘Screen actors guild’,
Nederland in internationale context
gehouden op 13 februari 2000 in het
Drosterij, J. (2000) Het Europese filmbeleid: eenduidigheid of verdeeldheid?:
Filmmuseum Amsterdam. Het forum leidde tot
www.hollandfilm.nl Holland Film, aangesloten
positie van de Nederlandse speelfilms, het
echter ook eigen programma’s ter ondersteu-
de oprichting van Act, een vereniging van film-
bij het Nederlands Fonds voor de Film, verzorgt
Nederlandse en het Europese filmbeleid.
ning van hun nationale filmindustrie. De trend is
en televisieacteurs. Het verslag bevat tevens de
de promotie en marketing van de Nederlandse
Vervolgens behandelt de auteur de kenmerken
evenwel dat de film- en televisiebedrijven uit
statuten van Act.
film in het buitenland. Op de website staat veel
van een internationale coproductie en het
verschillende landen allianties afsluiten. Drosterij
Boekman 60 2004
Dossier
Boekman 60 2004
Dossier
171
Boekman_60_binnenwerk
08-11-2004
15:16
Pagina 172
onderzoekt de beleidsuitgangspunten van de
Meers, Ph. (2003)
Europese Unie ten aanzien van het filmbeleid en
De Europese film op zoek naar een publiek: een multimetho-
de invulling daarvan door de lidstaten Nederland,
disch publieksonderzoek naar de filmbeleving van jongeren in
Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië. Komen 172
de doelstellingen van de Europese Unie overeen
het kader van Europees-Amerikaanse verhoudingen in de
Vlaanderen
met de bestaande stimuleringsprogramma’s?
mondiale ‘filmed entertainment’ industrie.
www.obs.coe.int/about/oea/org/index.html.
Gent: (s.n.), 327 p. en 352 p. Proefschrift Signatuur 03-707A
en Meer informatie over de audiovisuele
industrie in Europa is te vinden op de website
Welke struikelblokken zijn er die de realisering
Danielle, R. (2000)
van een eenduidig centraal Europees filmbeleid
Stimuleren of negeren? De situatie van de jonge Vlaamse film-
De Amerikaanse filmindustrie beheerst de inter-
van de European audiovisual observatory. De
in de weg staan? De gegevens komen uit litera-
makers in een historische context en een vergelijkend onder-
nationale filmmarkt (bioscoop-, televisie- en
observatory bestaat sinds 1992 en is
tuuronderzoek en interviews met betrokkenen.
zoek naar de rol van overheidsinitiatieven in Vlaanderen en
videofilms). De film in Europa en die in verschei-
ondergebracht bij de Council of Europe. Voor
Uit het onderzoek komt naar voren dat Brussel te
Nederland.
dene landen en regio’s, zoals Vlaanderen, maar
artikelen over film, televisie, video/dvd en
weinig inspringt op ontwikkelingen die gaande
Doctoraalscriptie Vrije Universiteit Brussel, 137 p.
ook Nederland, verkeert in zwaar weer. De
nieuwe media in de 35 Europese landen die
zijn in de filmindustrieën van de Europese
Signatuur: 00-633A
oorzaken worden veelal gezocht in structurele
aangesloten zijn bij de observatory, is dit een
problemen op het gebied van productie, hape-
goede informatiebron. Ook is er veel statistische informatie te vinden.
lidstaten. Een van de tendensen is dat er steeds meer nauwe ‘verticale’ samenwerkingsver-
De audiovisuele sector in Vlaanderen is een
rende distributie en vertoning. Onderzoeken
banden ontstaan tussen filmorganisaties, die alle
groeiende sector, maar de plaats van de Vlaamse
wijzen telkens naar het publiek dat afhaakt. De
onderdelen van het filmproductieproces
film daarbinnen is gering. Er zijn nauwelijks films
geringe belangstelling van de kijker is echter nog
beheersen. Dit levert industriële structuren op,
van jonge regisseurs. Problemen kenmerken de
niet onderzocht. Philippe Meers onderzoekt in
Chapier, C. (1999)
waar de Europese stimuleringsprogramma’s
filmsector. Danielle onderzoekt de groeimoge-
zijn lijvige proefschrift de kwestie ‘Hollywood
Le cinéma en France et en Europe: enjeux territoriaux, natio-
onvoldoende op aansluiten. De nationale
lijkheden voor jonge cineasten in de Vlaamse
versus Europa’ vanuit een publieks- of receptie-
naux et européens.
culturen zijn bovendien geen bedreiging voor de
filmwereld. Wordt er beleidsmatig iets gedaan
standpunt. Na een theoretisch deel over filmpu-
Reims: Presses universitaires de Reims, 190 p. ISBN 2-904835-62-8
Europese filmpositie, maar een verrijking. (JvdL)
om de doorstroming te bevorderen, kan de
bliek volgt een empirische studie naar de rol die
Signatuur: 00-644
sector hiertoe bijdragen, en hoe ervaren jonge
film vervult in het dagelijks leven van jongeren in
cineasten het probleem?
Vlaanderen en de houding van deze jongeren
Overzicht van de Franse filmsector: de geografi-
Nederlandse cinema wereldwijd: de internationale positie van
tegenover de Europese, de Vlaamse en de
sche spreiding van bioscopen, de opmars van
de Nederlandse film.
Amerikaanse film. (MN)
megabioscopen en het ruimtelijke ordeningsbe-
Hofstede, B. (2000)
Amsterdam: Boekmanstudies, 179 p. ISBN 90-6650-061-1
Mosley, P. (2000)
leid daarvoor. Frankrijk neemt een unieke positie
Signatuur: 00-038A
Split screen: Belgian cinema and cultural identity.
in Europa in, doordat het z’n nationale filmpro-
New York: State university of New York press, 251 p.
Historisch-sociologische studie van het film
ductie wil beschermen tegen de voortschrij-
Internationaal
dende globalisering en de hegemonie van
ISBN 0-7914-4748-0 Signatuur: 01-257
www.mediasalles.it Een van de onderdelen van
maken en film kijken in Nederland na 1945. Hofstede beschrijft de positie van de
In zijn beschrijving van de geschiedenis van de
het Media-programma van de Europese Unie is
Nederlandse cinema in het mondiale, door
Belgische cinema richt de auteur zich op de
het Media Salles-project, in dit kader genoemd
Hollywood gedomineerde audiovisuele systeem.
belangrijkste speelfilms en het nationale filmbe-
vanwege de informatie over de Europese film-
Het boek bevat een chronologie van de
leid. Veel aandacht is er voor de gevolgen van de
industrie die op de website beschikbaar wordt
Nederlandse filmwereld (1895-1999). De ontwik-
tweetaligheid voor de culturele identiteit. De
gesteld. In de ‘cinema online database’ zijn
keling van de Nederlandse filmwereld blijkt sterk
installatie van een regionaal geïnspireerd filmbe-
gegevens opgenomen betreffende Europese
beïnvloed door de overheid en de Nederlandse
leid heeft de kloof tussen de landsdelen doen
films, de productie, distributie en verkoop van
bioscoopbond. Ook internationale festivals zijn
toenemen. De auteur betoogt onder andere dat
films, en adresgegevens van filmtheaters en
cruciaal voor de carrières van filmmakers. De
de Vlaamse filmpolitiek zich, sterker dan de
filmbedrijven in Europa. In de ‘cinema research
publicatie is de handelseditie van het proef-
Waalse, heeft geconcentreerd op zogenaamde
library’ zijn essays opgenomen over de cinema in
schrift In het wereldfilmstelsel: identiteit en organi-
‘heritage films’, gebaseerd op Vlaamse histori-
Europa, de cinema in de Verenigde Staten,
satie van de Nederlandse film sedert 1945 (signa-
sche romans, ter ‘bescherming’ van de Vlaamse
multiplexen, jongeren als publiek, filmgeschiede-
tuur: 00-084).
culturele identiteit. Naast speelfilms komen ook
nis, nieuwe technologieën, cinema en financiën.
korte films, documentaires, animaties, koloniale
Jaarlijks wordt het European cinema yearbook
en experimentele films aan bod.
gepubliceerd, dat hier ook online is te lezen.
Boekman 60 2004
Dossier
Boekman 60 2004
Dossier
Hollywood. Al tijdens de GATT-onderhande-
Opnames Willem van Oranje (1934) (Bron: Film in Nederland)
173
Boekman_60_binnenwerk
08-11-2004
15:16
Pagina 174
lingen bedong Frankrijk een uitzonderingspositie voor culturele producten, maar nu blijkt ook het Europese Media II-programma te weinig oog voor diversiteit en eigenheid te hebben. 174
Economische versterking van de filmindustrie
vandaag de Amerikaanse voorsprong. De opeen-
valt moeilijk te rijmen met artistieke kwaliteit,
volgende Britse regeringen hebben in de loop
korte films, documentaires en ‘auteursfilms’: de
van de tijd tal van succesvolle maatregelen
karakteristieken van de Franse film. Ook valt er
getroffen om de nationale filmindustrie te
veel te verbeteren aan de distributie en circulatie
beschermen tegen overzeese krachten.
Lees je veel? Schrijf je ook? Dan is dit echt iets voor jou.
van Franse en Europese films.
Vany, A.S. de (2002) Vivancos, P. (2000) Cinéma et Europe: réflexions sur les politiques européennes de soutien au cinéma.
Een onmisbare gids voor schrijvers en dichters
Contracting in the movies when ‘Nobody knows anything’: the careers, pay and contracts of motion picture directors. 33 p. Signatuur: M02-198
• praktische hulp bij het complete
Paris: Harmattan, 123 p. ISBN 2-7475-0110-8 Signatuur: 01-221
Een onderzoek naar het inkomen van filmregisEuropa produceert veel films, maar het lukt niet
seurs wijst onder andere uit dat hun inkomen
om ze te verkopen, te distribueren of te
voor een groot deel afhangt van de verwachte
beschermen. Analyse van de Europese subsidie-
opbrengst van de geproduceerde films. De
programma’s, zoals Media en Eurimages, en de
werkelijke opbrengst is dan nog onbekend. In de
invloed van nieuwe informatietechnologie. De
contracten wordt hiermee rekening gehouden.
filmsector in Europa heeft het moeilijk door de
Dit paper, voorzien van tabellen en cijfermate-
afname van het publiek, voornamelijk door de
riaal, is gepresenteerd tijdens de twaalfde confe-
opkomst van de televisie en economische veran-
rentie van de ‘Association for Cultural Economics
deringen die het investeren in film niet meer
International’ (ACEI), juni 2002 in Rotterdam.
schrijftraject: van eerste letter tot publicatie • met gouden-gids-gedeelte: uitgebreide adreslijsten uit de wereld van het schrijven • editie 2003-2004: volledig actueel; handiger ingedeeld: je vindt snel wat
rendabel maken. Alleen het scheppen van gunstige investeringsvoorwaarden, zoals belastingaftrek, kunnen de geldstroom
je zoekt Gemeenschappelijke (2003)
vergroten. Ook overheidssubsidies blijven onmis-
Gemeenschappelijke verklaring van de Europese nationale
baar voor de filmproductie. Onderzoek naar de
filminstituten.
situatie in Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië
Amsterdam: Nederlands fonds voor de film, 73 kb
en Italië, met een overzicht van statistische
Signatuur: E03-318
gegevens per land. De Europese Commissie heeft voor 2005 herzieningen van de rol van overheidssteun voor de Baillieu, B. (2002)
filmwereld op het programma staan. In alle deel-
The British film business.
nemende lidstaten is momenteel sprake van
Chichester: Wiley, XIV, 194 p. ISBN 0471-49918-8, signatuur 02-741
financiële overheidssteun aan film. Met hun verklaring van 17 maart 2003 waarschuwen de
De afgelopen tachtig jaar heeft de Britse filmin-
filminstituten ervoor dat de nationale film niet
dustrie een zware concurrentiestrijd moeten
zonder deze steun kan bestaan.
voeren met ‘Hollywood’. De Amerikaanse controle over de filmdistributie in Londen en het
• € 22,50 incl. verzendkosten binnenland Bestel je handboek direct via onze website of per telefoon:
www.schrijven.org tel. 020-625 4141 óók voor
tijdschrift Schrijven het vakblad voor creatief schrijven Raadpleeg onze site voor actuele prijzen en aanbiedingen
kenniscentrum voor creatief schrijven
uitblijven van efficiënte investeringen door de Britse filmindustrie bepalen tot op de dag van
Boekman 60 2004
Dossier
Prijzen inclusief verzendkosten binnenland; zetfouten en prijswijzigingen voorbehouden; Bkmn56