FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK \1 JAARVERSLAG 2012
I NHOU DSTA FE L JAA RV ER SLAG 2 0 1 2 2
/
WOORD VOORAF
4
MISSIE
6
STRUCTUUR VAN DE VERENIGING
7 7 7 4 8 8 8 9
1. Administratie 2. Bestuursorganen en organogram • Algemene Vergadering • Raad van Bestuur • Dagelijks Bestuur • Jury • Donateurs
PROJECT WERKBEURZEN 1. Doelstelling 2. Procedure 3. Aantal aanvragen 4. Overzicht van de aanvragen sinds de oprichting van het Fonds (tabel) 5. Medium toegekende werkbeurzen (tabel) 6. Profiel van de aanvragers 7. Samenwerking programma Vranckx - starters
OVERZICHT VAN DE AFGEWERKTE PROJECTEN GESTEUND MET EEN WERKBEURS COMMUNICATIE 1. Website www.fondspascaldecroos.org 2. Website www.mediakritiek.be 3. Nieuwsbrief print 4. Elektronische nieuwsbrief 5. Facebook en Twitter 6. Advertenties 7. Donateurs
ACTIVITEITEN 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Lezingen en andere activiteiten Mediacafés in samenwerking met VVOJ en deBuren • Mediacafé #9: Nieuws, dat verzin je niet • Mediacafé #10: Privacy? Not in my back yard! • Mediacafé #11: MediaCafé meets Grijze Cellen SCOOP! i.s.m. deBuren en Cinematek De Vlaamse Scriptieprijs Nacht van de Journalistiek VVOJ-conferentie 2012 Twee voorstellen voor het MIX Donor meeting tijdens de VVOJ-conferentie
10 10 10 10 10 11 11 11
12 18 18 18 18 19 19 19 19 20 20 21 21 21 21 21 22 22 22 22 22
POSTGRADUAAT IRJ: INTERNATIONALE RESEARCHJOURNALISTIEK
24
JOURNALISMFUND.EU
26 26 26 27 27 27 29 29
1. September 2012 call for proposals 2. Financial summary of the grants 3. Grants (re)published in 2012 4. Communication • Website • E-newsletter • Social media
WOBBING.EU 1. Data Harvest Conference 2. Communication
REPORT: DETERRENCE OF FRAUD WITH EU FUNDS 1. Recommendations 2. An overview of investigative journalism in the EU 3. Investigating European expenditures
FINANCIEEL VERSLAG – BIJLAGEN • • • •
Bijlage I: overzicht aanvragen werkbeurzen Bijlage II: overzicht publicaties Bijlage III: overzicht profiel aanvrager Bijlage IV: website bezoeken
30 30 31 32 32 32 32 33
\3
WOO RD VO O RA F 4
/
H
et jaar 2012 is voor het Fonds Pascal Decroos een jaar van reflectie geworden. En meteen ook enkele belangrijke ideeën die daaruit voorvloeien zullen in 2013 worden uitgevoerd. In de eerste plaats presenteerde het Fonds Pascal Decroos haar rapport ‘Deterrence of fraud with EU Funds through investigative journalism in the EU27’ aan het Europees parlement. Enkele aanbevelingen uit het rapport zijn de moeite om hier te herhalen: • de opstart van een centraal Europees centrum voor onderzoeksjournalistiek zodat onderzoeksjournalistieke projecten gestart, ondersteund en uitgevoerd kunnen worden; • minder bureaucratie, vooral bij het verstrekken van data en het toekennen van financiële middelen aan journalistieke projecten en organisaties; • nog professionelere journalisten door vakspecifieke trainingen, het verspreiden van best practices en onderzoek naar duurzame business modellen; • een snelle implementering van werkbare WOBs over heel Europa. Vlaams minister voor Media Ingrid Lieten gaf de opdracht om een onderzoek uit te voeren naar goede instrumenten om de journalistieke autonomie in Vlaanderen te blijven vrijwaren. Het onderzoek, uitgevoerd door het Steunpunt voor Beleidsrelevant Onderzoek Media, vertrok van de observatie dat journalisten en redacties steeds meer onder druk komen te staan. Opdat de pers zijn rol terdege zou kunnen vervullen, is het essentieel dat ze voldoende onafhankelijk kan functioneren. Volgens het onderzoek zijn daarvoor substantiële investeringen noodzakelijk in het Fonds Pascal Decroos en andere instanties die de journalistieke onafhankelijk ondersteunen. Belangrijke momenten in 2012 zijn uiteraard de journalisten die met de door het Fonds Pascal Decroos gesteunde projecten in de prijzen zijn gevallen. In de eerste plaats blijft het project Congo van David Van Reybrouck verbazen, deze keer met vertalingen in het Deens, Noors, Duits en Frans. En meteen kaapt hij ook heel wat prijzen weg in Duitsland en Frankrijk. Het toont aan de Vlaamse journalisten internationaal meer dan betekenisvol kunnen zijn. Rudi Rotthier wint met zijn artikelenreeks in Knack over Pakistan de Vlaamse Noordzuidpersprijs. Grand Central Belge van Pascal Verbeken staat op de AKOtiplijst. Lisa De Bode wint de Aanmoedigingsprijs Dick Scherpenzeel 2011. De documentaire Silent Stories van Hanne Phlypo en Catherine Vuylsteke wint
een prijs in Montréal. Het boek ‘De oliekoning’ van Edwin Koopman en het debuut van Korneel De Rynck, ‘De tuin van Tito’, worden genomineerd voor de Bob den Uyl Prijs. Die laatste sleepte ook de publieksprijs van de Groene Waterman in de wacht. De documentaire van Greet Brauwers en Raf Custers, ‘Lithium, een vloek of een zegen voor Bolivië’, ontving uit handen van prins Filip de persprijs van de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling. Maar ook de eerste gepubliceerde projecten met steun van Journalismfund.eu komen boven water drijven. Zo kwamen Adrian Mogos en Vitalie Călugăreanu in beeld met de nominatie van ‘Buy your way into EU Citizenship’ voor de Europese Persprijs. Matej Surc en Blaz Zgaga wonnen de CEI Seemo Award for Outstanding Merits met hun uitstekende trilogie over wapenhandel in voormalig Joegoslavië. Stilaan is ook een lijn te zien die vanaf 2013 nog meer uit de verf zal komen: internationalisering en cross-border samenwerking worden meer dan ooit de inzet van het Fonds Pascal Decroos. Brussel, 22 januari 2013 Ides Debruyne Directeur
\5
MISSI E 6
/
H
et Fonds Pascal Decroos heeft tot doel de herinnering aan Pascal Decroos levendig te houden en zijn levenswerk voort te zetten door
• het bevorderen van kwaliteits- en onderzoeksjournalistiek in Vlaanderen en daarbuiten; • het creëren van de mogelijkheid voor jonge mensen om journalistieke talenten in de praktijk te ontwikkelen; • het bijeenbrengen van mensen uit verschillende hoeken en lagen van de maatschappij. Het Fonds Pascal Decroos geeft werkbeurzen aan bijzondere journalistieke projecten. Zo krijgen zowel beginnende als ervaren journalisten de kans om hun ideeën uit te werken.
STRUCTUUR VAN DE VERENIGING 1. ADMINISTRATIE
• • • • • • • • • •
Zetel van het Fonds: Rozenweg 4b, 1731 Zellik (België) Publicatie: 1998-05-21 N. 009338 Nummer van de vereniging: 9338/98 (Identificatienummer) Identificatienummer NIS: 15262553 Nationaal nummer: 463312580 NACE-BEL code: 9112 Directeur: Ides Debruyne Communicatie: Rafael Njotea Administratief medewerker: Britt De Metter Contactpersoon binnen de vereniging: Ides Debruyne (+32 2 705 59 19)
De personeelsbezetting steeg in volume van 2 voltijds equivalent in vast dienstverband) naar 2 ½ VTE. Karel Platteau verliet het Fonds Pascal Decroos na vier jaar dienst en werd vervangen door Rafael Njotea (communicatie FPD en Journalismfund.eu). Britt De Metter werd aan het team toegevoegd (1/2 VTE administratie). Ides Debruyne blijft voltijds aan het roer. 2 deeltijdse bedienden werken op freelance basis vanuit Kopenhagen verder aan de internationale projecten (Wobbing Europe en Journalismfund.eu).
2 . B E S T U U R S O R G A N E N E N O R G A N O G R A M
Algemene Vergadering • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Ann Soen, Laken Anne Fort, Schaarbeek Anne-Mie Desterbecq, Oostende Annik Vogels, Wilrijk Ann-Sophie Decroos, Diepenbeek Bart Castelein, Nieuwkapelle Danaë Delbeke, Gent Ides Debruyne, Gent Isabel Decroos, Oostende Jacques Van Hee, Meise Joris Pollet, Schaarbeek Koen Van Wichelen, Vilvoorde Kurt Vandenberghe, Zellik Lieve Dekeyser, Zellik Ludo Poppe, Wilrijk Paul Decroos, Oostende Stefaan Soetewey, Deurne Tom Decroos, Brussel
\7
De Algemene Vergadering kwam in 2012 1 maal samen:
8
/
2 februari 2012: • Goedkeuring jaarverslag en jaarrekeningen 2011, begroting 2011 • Actualisering ledenlijst Algemene Vergadering • Actualisering ledenlijst Raad van Bestuur • Aanpassing lidgeld 2011
Raad van Bestuur • • • • • • • • • • • • •
Castelein Bart (Nieuwkapelle) Coessens Wim (Gent) Criel Wim (Sint-Denijs-Westrem) Decroos Paul (Oostende) - voorzitter Depuydt Piet (Gent) Desterbecq Anne-Mie (Oostende) Geeraert Goedele (Antwerpen) Heirbaut Rob (Heverlee) - secretaris Pauwels Caroline (Brussel) - ondervoorzitter Pollet Joris (Sint-Lambrechts-Woluwe) Vandenberghe Kurt (Zellik) - penningmeester Van Hee Jacques (Meise) Van Laeken William (Hoeilaart)
De samenstelling van de Raad van Bestuur bleef in 2012 ongewijzigd. De Raad kwam vier maal samen. Daarnaast werd er 1 brainstormavond georganiseerd. Haar belangrijkste taak bestaat uit het controleren van de directeur en toezien op rekeningen en begroting. Ze zet ook mee de richting uit en houdt de focus in het oog.
Dagelijks Bestuur • • • •
Bart Castelein Ides Debruyne Paul Decroos - voorzitter Kurt Vandenberghe
Het Dagelijks Bestuur kwam in 2012 niet samen.
Jury Evaluatie gebeurt door een onafhankelijke jury mediadeskundigen die niet aan een bepaalde redactie of medium gebonden zijn en die samengesteld wordt door het Fonds op basis van een lijst van namen voorgesteld door de leden van de Adviesraad. • De jury bestaat uit vier leden, waarvan drie met een gedegen journalistieke ervaring en één met een andere relevante achtergrond. Twee van de vier juryleden roteren elke twee jaar; een jurylid kan maximum vier opeenvolgende jaren in de jury zetelen. Het feit dat de namen van de juryleden niet bekend gemaakt worden, garandeert hun maximale onafhankelijkheid. • Elk voorstel wordt door vier juryleden afzonderlijk geëvalueerd aan de hand van de negen vooropgezette criteria. Aan de hand van de score die het voorstel haalt en in functie van het beschikbare budget, stelt het jurylid ook voor welk bedrag aan welk voorstel toegekend moet worden.
• De juryleden zenden hun beoordelingen naar het Fonds, ten laatste vijf werkdagen voor de driemaandelijkse evaluatievergadering. Het Fonds brengt de verschillende beoordelingen samen in één dossier, in functie van de evaluatievergadering. • Op deze evaluatievergadering komen de juryleden, op basis van de individuele scorekaarten, tot een consensus over de toekenning van de werkbeurzen en de verdeling van het beschikbare budget. De directeur van het Fonds fungeert als secretaris. • Indien de stemmen van de vier juryleden gelijk verdeeld zijn komt de voorzitter van de jury met een compromisvoorstel dat door alle juryleden moet aanvaard worden. • Er zijn vier evaluaties per jaar, d.w.z. één per kwartaal. Een aanvrager zal dus ten laatste drie maanden na het indienen van de aanvraag bericht krijgen over het resultaat van de evaluatie van zijn/haar voorstel. • Het budget dat beschikbaar is voor de werkbeurzen over het hele jaar (190.000 euro), wordt opgedeeld in vier enveloppen. • Per kwartaal worden de enveloppen verdeeld over de geselecteerde aanvragen. Indien de enveloppe niet of niet geheel besteed werd in één kwartaal, wordt het saldo overgeheveld naar het volgende kwartaal. Het gaat hier dus om “rollend fonds”. • Eind 2001 werden Hugo De Ridder en Karel Anthierens vervangen. • Eind 2003 werden Paul Muys en Dirk Voorhoof vervangen. • Eind 2005 werden Walter Zinzen en Derk-Jan Eppink vervangen. • Eind 2007 werden Daniel Biltereyst en Geert Sciot vervangen. • Eind 2009 werden Kris Smet en Carl De Keyzer vervangen. • Eind 2011 werden Trees Verleyen en Josse Abrahams vervangen.
In 2012 werden slechts drie in plaats van vier juryvergaderingen georganiseerd.
Donateurs Het Fonds Pascal Decroos wordt gedragen door een grote groep van geïnteresseerden en supporters. In 2012 konden we 114 mensen overtuigen om een bedrag op de rekening van het Fonds Pascal Decroos te storten. In totaal kwamen we aan een bedrag van 5.064 euro.
\9
P ROJ E CT W E RK B E U R Z EN /
10
1. DOELSTELLING De doelstelling van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek is journalisten in staat te stellen journalistieke projecten van bijzondere aard en kwaliteit uit te voeren. De steun wordt verleend in de vorm van een subsidie aan individuele journalisten. • De journalist moet kunnen aantonen dat zijn project ongebruikelijk hoge kosten met zich meebrengt of zo tijdrovend is dat de normale honorering van redactie of uitgeverij niet volstaat om het project te realiseren. • Het project moet uitstijgen boven de reguliere verslaggeving, de dagelijkse journalistiek of het correspondentschap. • Het onderwerp of thema moet bijzonder zijn, of anders de benadering of invalshoek.
2. PROCEDURE Het opzet en de aanpak van het ingediende project moet overtuigen: het plan moet goed doordacht en uitgewerkt zijn, de wijze van informatievergaring (archief, interviews, reizen) dient een goede samenhang te vertonen en er moet een reële kans op uitvoerbaarheid zijn. De aanvrager moet desgewenst – afhankelijk van het soort project – kunnen aantonen dat hij of zij over de nodige kennis, capaciteiten of ervaring beschikt om het plan te kunnen uitvoeren. • Een leidraad waarin voorwaarden vermeld staan is online raadpleegbaar. De aanvrager kan zijn of haar verzoek van tevoren mondeling bespreken met de directeur van het Fonds. • De jury komt in principe om de drie maanden bijeen om de binnengekomen subsidieaanvragen te beoordelen. In geval van afwijzing ontvangt de subsidieaanvrager een motivering van de beslissing van de jury. Totaalbudget werkbeurzen toegekend in 2012 bedraagt 197.988 euro en dit verdeeld in 3 zittijden.
3. AANTAL AANVRAGEN Tijdens het jaar 2012 ontving het Fonds Pascal Decroos 68 aanvragen in 3 zittijden (normaal jaar zijn dit er 4), ingediend door 81 aanvragers. • De jury heeft in totaal drie keer vergaderd en kende een totaal subsidiebedrag toe van 197.988 euro. Van de 68 aanvragen werden er na beoordeling 42 (61%) goedgekeurd en 26 afgewezen. Totaal aangevraagd budget in 2012: 158.060,88 euro
4. OVERZICHT VAN DE AANVRAGEN SINDS DE OPRICHTING VAN HET FONDS (TABEL) Zie bijlage I
5. MEDIUM TOEGEKENDE WERKBEURZEN (TABEL) In 2012 werden er in totaal 46 publicaties afgeleverd die op één of andere manier verbonden zijn met de gesubsidieerde projecten. Van de 46 publicaties waren er 6 boeken gerealiseerd in 2012. Een volledig overzicht: zie bijlage I
6. PROFIEL VAN DE AANVRAGERS
Aanvragers In totaal waren er 81 aanvragers betrokken bij de 68 aanvragen in 3 zittijden. 53 (65,43%) hiervan waren freelancers, 15 (18,52%) zijn in loondienst. Ook 10 studenten waagden hun kans (12,35), hetgeen aantoont dat de drempel van het FPD-werkbeurzen-project niet al te hoog ligt voor starters. Dit is vooral belang in het kader van de missie van het FPD om starters kansen te geven. Toegekend 29 (65%) mensen die effectief een werkbeurs ontvingen, zijn freelancers. 7 (16%) zijn loontrekkenden en 5 zijn student (11%). 16 (36%) mensen met een werkbeurs zijn starters. Daarmee vervult het Fonds Pascal Decroos één van haar missies (starters aanzetten om een onderzoeksjournalistiek project op te zetten) met verve. 26 mannen kregen een werkbeurs en 18 vrouwen (41%). Overzicht profiel: zie bijlage III
7. S A M E N W E R K I N G P R O G R A M M A V R A N C K X - S TA R T E R S In april 2012 werd een samenwerking op poten gezet tussen het Fonds Pascal Decroos en het Canvasprogramma Vranckx om startende reportagemakers te ondersteunen bij het uitwerken van hun idee. Zij kunnen een idee insturen naar de redactie van Vranckx, die beslist over de selectie. Wordt een idee geselecteerd, dan maakt het Fonds, na een positieve evaluatie van de aanvraag, geld vrij voor de researchfase. De samenwerking kwam er naar aanleiding van het online project Tussen vrijheid en geluk van journalisten Majd Khalifeh en Pieter Stockmans en fotograaf Xander Stockmans, dat gerealiseerd werd met steun van het Fonds Pascal Decroos. De drie vrienden reisden 5 maanden lang dwars door Noord-Afrika en het Midden-Oosten, op zoek naar dromen van vrijheid en geluk van gewone mensen, arbeiders, dokters, activisten, jongeren, imams, priesters, professoren, vakbondsleiders, journalisten, politici,… Tegelijk is het ook een zoektocht van Majd Khalifeh zelf naar zijn roots en naar een vaderland. Ze kwamen in contact met Rudi Vranckx, die onder de indruk was van hun project en ze beslisten daarop om er ook een tv-reportage van te maken. Het resultaat was Stateless, dat in twee delen werd uitgezonden op 21 en 28 april 2012. Een tweede project dat via de samenwerking tot stand kwam, is Mostalgie: de klas van ’91 van Sem Bucman. Die reportage werd uitgezonden in Vranckx op Canvas op 5 januari 2013.
\11
OVE RZICH T VA N DE A F G EW ER KT E P R OJECT EN GESTEU N D M ET E E N W ER K B EUR S /
12
De toekomst van de Egyptische revolutie Projectomschrijving De opstanden in de Arabische wereld behoren al maanden tot de hoofdpunten van het nieuws. Vooral de ontwikkelingen in Egypte – het meest bevolkte en belangrijkste Arabische land – worden op de voet gevolgd. Zeker nu de eerste vrije en open verkiezingen volop bezig zijn. De vraag die iedereen zich stelt is: zal Egypte eindelijk, na decennia van dictatuur, een democratisch en burgerlijk bestuur krijgen? Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 2.000 euro toegekend op 28 november 2011. Publicaties • Volgt de ene dictator de andere op? (Knack, 11/01/2012) • De gebroken beloftes van het Egyptische leger (Opiniestuk in De Standaard, 17/01/2012)
Djenghis, democratie en vrouwen Projectomschrijving Baharak Bashar was dertien toen ze met haar moeder van Iran naar België vluchtte. Weg van de ayatollahs en hun religieuze bekrompenheid. Richting Vrije Westen. Maar als ze een half leven later de omgekeerde weg aflegt, dansen de waarheden voor haar ogen. Waarom is zij, de militante vrijdenker, plots zo geïnteresseerd in de Koran? En wat met de uitspraak van die jonge Syriër dat je in democratieën vrij mag praten maar dat niemand luistert? Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 8.000 euro toegekend op 21 mei 2010. Publicatie • Baharak Bashar, Djenghis, democratie en vrouwen. Een Iraanse van Gent naar Caïro, EPO Uitgeverij, Antwerpen, 2011.
Iedereen terrorist! Projectomschrijving Nog nooit heeft een terroristische aanslag zo’n impact op het dagelijks leven gehad als die van 9/11. Vooral reizen per vliegtuig werd een stuk moeilijker. De budgetten voor de strijd tegen het terrorisme gaan in stijgende lijn. De security wil elke potentiële terrorist onderscheppen. Voor elk mogelijk veiligheidsprobleem bedenkt de veiligheidsindustrie een oplossing. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 4.000 euro toegekend op 2 maart 2006. Publicatie • Denise Van den Broeck, Iedereen terrorist!, Manteau Uitgeverij, 2012.
Pakistan Projectomschrijving Journaliste Joanie de Rijke raakte gefascineerd door het land en besloot alles op alles te zetten om met eigen ogen te zien wat er in Pakistan aan de hand is. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 11.000 euro toegekend op 30 november 2009. Publicatie • Joanie de Rijke, Pakistan. Het gevaarlijkste land ter wereld, De Geus, 2012.
Grand Central Belge Projectomschrijving Terwijl België op sterven ligt, wandelt Pascal Verbeken terug naar het tijdperk van de Great Expectations. Hij maakt een voetreis langs de Grand Central Belge, de negentiende-eeuwse private spoorlijn die Wallonië met Vlaanderen verbond. Een slagader van het triomferende België, ongeveer 200 kilometer lang. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 15.000 euro toegekend op 28 november 2011. Publicatie • Pascal Verbeken, Grand Central Belge. Voetreis door een verdwijnend land, De Bezige Bij, Antwerpen, 2012
Exit Concentratie Projectomschrijving In de documentaire Exit Concentratie lichten Luk Dewulf en Inge Wagemakers het Vlaamse onderwijslandschap door en geven we een blik achter de schermen van de veelbesproken maar weinig gekende concentratiescholen. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 8.000 euro toegekend op 11 mei 2011. Publicatie • AVS Oost-Vlaamse Televisie, 1 mei 2012.
Ik dus naar Compostela Projectomschrijving Aan de basis van dit boek liggen dertig beklijvende levensverhalen van jongeren die op stap gingen. Hoe herinneren zij zich de tocht? Hoe kijken zij er nu op terug? Wat betekende die voettocht voor de rest van hun leven? Ook dertig ‘compagnons de route’ - van ouders, begeleiders tot jeugdrechters - komen aan het woord. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 4.000 euro toegekend op 28 november 2011. Publicatie • Phara de Aguirre & Stefaan Vermeulen, Ik dus naar Compostela. Jong geweld op zoek naar een uitweg, Lannoo, Tielt, 2012. • Ik dus naar Compostela (Humo, 8/5/2012)
\13
De keizer van Oostende
/
Projectomschrijving De geruchten over de bewindsploeg in Oostende worden steeds luider: machtsoverschrijding, belangenvermenging, de vreemde rol van het basket in het politieke en sociaaleconomische weefsel.
14
Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 5.000 euro toegekend op 28 november 2011. Publicatie • Wim Van den Eynde & Luc Pauwels, De keizer van Oostende, Van Halewyck, 2012.
Roma: de laatste EU-burgers Projectomschrijving De Europese Roma bungelen al decennia onderaan de sociale ladder van Europa. Ondanks het vele geld dat gepompt is in projecten, programma’s, conferenties en strategieën gaat het bar slecht met de grootste minderheid van Europa. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 2.100 euro toegekend op 12 april 2012. Publicatie • Europa kan zijn grootste minderheid niet beschermen (MO*, 28/3/2012)
De afdronk smaakt naar armoede Projectomschrijving Zuid-Afrikaanse wijnboeren produceren meer dan zevenduizend verschillende wijnen en behoren tot de welgestelde elite in het land. Miljoenen consumenten proeven wereldwijd van de hoge kwaliteit van de Zuid-Afrikaanse wijn, maar de arbeiders die de druiven plukken en verwerken, genieten nauwelijks mee van de geproduceerde meerwaarde. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 3.000 euro toegekend op 28 november 2011. Publicatie • De afdronk smaakt naar armoede (MO*, 30/05/2012)
In het spoor van de superbacterie Projectomschrijving De sector van het medisch toerisme in India zou goed zijn voor honderdduizend patiënten – en een veelvoud aan dollars – per jaar. In 2010 werd in de hoofdstad New Delhi een gevaarlijk nieuw antibioticaresistentiegen ontdekt. De verontwaardiging daarover leek echter selectief: opgewonden prominenten in de Indische media gaven stellig de indruk zich meer zorgen te maken over het welvaren van de duurbetaalde privéklinieken dan over dat van de lokale bevolking. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 3.275 euro toegekend op 6 september 2011. Publicatie • EOS magazine, juli 2012.
Nederland en Spinoza Projectomschrijving De Nederlandse filosoof Spinoza ‘hangt in de lucht’ en kent een merkbaar groeiende belangstelling, maar Nederland lijkt zich tegelijk wat af te keren van de vrijheid van meningsuiting en tolerantie die in diens werk bepleit worden. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 11.700 euro toegekend op 6 september 2011. Publicatie • ‘We moeten leren leven zonder helpdesk’ (Knack, 4/7/2012) • Waarom elke Nederlander een ijsmeester wil zijn (Knack, 22/8/2012)
Amerika - Een biografie van dromen en bedrog Projectomschrijving Amerikawatcher Björn Soenens neemt je mee op een fascinerende reis door Amerika, het land en zijn bewoners. Lees over dat verbluffende land vol dromers en bedriegers. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 2.000 euro toegekend op 28 november 2011. Publicatie • Björn Soenens, Amerika. Een biografie van dromen en bedrog, Lannoo, Tielt, 2012.
Vrij spel: wapenhandelaars in België Projectomschrijving Omdat iedere controle ontbreekt, blijft de Belgische wet op de wapenhandel dode letter. Een recente wapendeal tussen China en Sierra Leone, waarin een Belg als tussenpersoon optrad, baart nu zelfs de Verenigde Naties zorgen. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 3.500 euro toegekend op 10 juli 2012. Publicatie • Belgische wet op de wapenhandel werkt niet (Knack, 25/7/2012) • Armes: trafiquer en toute impunité (Le Vif/L’Express, 26/7/2012)
Het zwarte goud van gehandicapten in Benin Projectomschrijving Het sociale en ecologische drama van de olie-industrie in Nigeria is in het Westen ruimschoots bekend. Een minder bekend verhaal dat ermee samenhangt, is hoe buurland Benin voor zijn brandstofvoorziening afhankelijk is geworden van illegale oliesmokkel uit Nigeria. Eén van de meest opvallende fenomenen onder de Beninse oliesmokkelaars zijn de Beninse gehandicapte oliesmokkelaars en hun eigenaardige driewielige vespa’s. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 1.539 euro toegekend op 12 april 2012. Publicatie • Het zwarte goud van gehandicapten in Benin (1) (DeWereldMorgen.be, 08/08/2012) • Het Zwarte goud van gehandicapten in Benin (2) (DeWereldMorgen.be, 13/08/2012) • Het Zwarte goud van gehandicapten in Benin (3) (DeWereldMorgen.be, 14/08/2012)
\15
Op zoek naar de kampioenscoöperaties Coop en Migros Projectomschrijving Is er economisch leven naast kapitalistische bedrijven en overheidsbedrijven? Zeker sinds de val van Arco staan coöperaties in dit land in een niet al te best daglicht. Maar is dat wel terecht?
/
16
Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 4.700 euro toegekend op 7 september 2010. Publicatie • Op zoek naar de kampioenscoöperaties Coop en Migros (DeWereldMorgen.be, vanaf 24/9/2012) • Dirk Barrez was te gast in het programma Interne Keuken (Radio 1, 12/1/2013)
De Verdeelde Staten: hoe economische ongelijkheid Amerika verdeelt Projectomschrijving In het jaar dat de Amerikanen hun president kiezen, is de economische ongelijkheid in het land groter dan ooit. De verkiezingen gaan daardoor niet langer enkel over een persoonlijke voorkeur voor de ene of de andere kandidaat, maar over welk toekomstmodel de Amerikanen willen op economisch vlak. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 2.750 euro toegekend op 12 april 2012. Publicatie • De Verdeelde Staten van Amerika (Trends, 18/10/2012)
The swing states of America Projectomschrijving Op 6 november zonderen een paar honderd miljoen Amerikanen zich af in een stemhokje om te bepalen wie er de volgende jaren in het Witte Huis woont. Inwoners in vijftig staten stemmen mee, en toch lijken die van bijna veertig staten quantité négligeable in de presidentsrace. De kandidaten Obama en Romney draaien hen de rug toe, en er lopen in die staten ook nauwelijks politieke reclamespotjes op tv. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 2.790 euro toegekend op 2 juli 2012. Publicatie • Swing state Florida: wie pakt de latino-stem? (DS Weekblad, 15/09/2012) • ‘Ze hebben onze staat gestolen’ (De Standaard, 22/09/2012) • It don’t mean a thing (if you ain’t got that Swing) (De Standaard, 22/09/2012) • Studenten vrezen bij van Romney (De Standaard, 28/09/2012)
Verdeelde steden in Europa Projectomschrijving Sinds haar ontstaan werkt de Europese Unie aan het ontsluiten van grenzen. Toch worden er nog steeds nieuwe grenzen gecreëerd en bestaande grenzen geconsolideerd, vooral in steden. Nu nationale grenzen vervagen door de globalisering, vinden conflicten immers steeds vaker plaats op stadsniveau. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 6.000 euro toegekend op 2 juli 2012. Publicatie • Verdeeld Cyprus - Prikkeldraad dwars door het land dat de EU voorzit (MO*, 30/10/2012) • Catalan public Television Canal 33 (11/12/2012)
Terug naar eigen land Projectomschrijving Ooit was het niet meer dan de hatelijke verwensing van razende racisten. Vandaag is het een optimistische droom. Steeds meer hoogopgeleide, in België geboren Marokkanen, kinderen of kleinkinderen van voormalige gastarbeiders, kiezen ervoor om hun toekomst uit te bouwen in het land dat hun ouders ontvluchtten. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 5.240 euro toegekend op 12 april 2012. Publicatie • Terug naar eigen land (1) (Humo, 4/12/2012) • Terug naar eigen land (2) (Humo, 11/12/2012)
Mostalgie: de klas van ‘91 Projectomschrijving Sem Bucman woont al 20 jaar in België. Hij werd geboren in Mostar, Bosnië-Herzegovina. De oorlog begin de jaren ’90 verscheurde de stad. Ook de beroemde brug moest eraan geloven. Het huis waar Sem als kind woonde, werd verwoest. En samen met alle foto’s verdwenen ook zijn herinneringen aan zijn jeugd. Toen hij op Facebook een oude klasfoto zag, reisde hij terug naar Mostar, op zoek naar zijn oude klasmakkers en naar vergeten herinneringen. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 5.000 euro toegekend op 2 juli 2012. Publicatie • Mostalgie: De klas van ‘91 (Canvas, 5/1/2013)
\17
C O M M U NICATIE /
18
1. WEBSITE WWW.FONDSPASCALDECROOS.ORG
De website www.fondspascaldecroos.org is de communicatieve uitvalsbasis van het Fonds. Iedereen kan er terecht voor info over de toegekende werkbeurzen, de daarbij aansluitende publicaties en/of uitzendingen en/of reacties. Werkbeursaanvragers kunnen hun aanvraag online indienen. Verder worden ook alle acties van het Fonds en evenementen waarop het Fonds prominent aanwezig is op de site aangekondigd en van commentaar voorzien. In 2012 trok de website 39 482 unieke bezoekers, 60 623 bezoeken en 141 254 paginaweergaves. zie bijlage IV
2. WEBSITE WWW.MEDIAKRITIEK.BE
De website www.mediakritiek.be speelt in op de nood aan reflectie over de media in Vlaanderen. Dat die nood bij het grote publiek blijft bestaan, bewijzen de bezoekersaantallen. In 2012 trok de website gemiddeld 6100 bezoekers per maand, dat zijn er een 200-tal per dag. Het beheer van de website (die draait op het verouderde Apollo-systeem) is echter erg arbeidsintensief, waardoor doorgedreven communicatie via dat platform erg moeilijk is. Het Fonds Pascal Decroos overweegt om deze site (bij gebrek aan middelen) in 2013 offline te halen. Je vindt er vandaag 1 189 bijdragen van 455 auteurs. Per jaar posten we gemiddeld 264 artikels. Website www.mediaonderzoek.be De website www.mediaonderzoek.be werd in 2012 om budgettaire redenen stopgezet.
3. NIEUWSBRIEF PRINT
In 2012 werden opnieuw twee nieuwsbrieven print verstuurd naar de leden en andere belanghebbenden van het Fonds. De invulling werd herdacht om een meer relevante en aangename leeservaring te garanderen. Elke uitgave draait in principe rond een bepaald thema, waarbinnen alle artikels kaderen. Zo loopt er een veel duidelijkere lijn door elk nummer. Daarnaast hebben korte artikels over waar het Fonds in brede zin mee bezig is en getuigenissen van werkbeursbegunstigden die hun project toelichten plaats geruimd voor uitgebreide verslagen over de belangrijkste activiteiten en verwezenlijkingen van het Fonds en echte diepte-interviews. www.fondspascaldecroos.org/inhoud/page/nieuwsbrieven
4. ELEKTRONISCHE NIEUWSBRIEF
In de loop van 2012 heeft het Fonds 17 e-brieven verstuurd met informatie over de werkbeurzen, evenementen, acties, belangrijke nieuwsfeiten aangaande de media, etc.
5. FACEBOOK EN TWITTER
De Facebookpagina van het Fonds kan gelden als een extensie van de website. Www. fondspascaldecroos.org publiceert enkel nieuwsitems die rechtstreeks te maken hebben met het Fonds of één van de projecten van het Fonds en nieuwsitems met een hoge relevantie voor het Vlaamse medialandschap. Op Facebook gaat het Fonds veel breder. Dat betekent dat alle nieuwsitems die op de website gepubliceerd worden en die sowieso op Facebook verschijnen aangevuld worden met links naar interessante mediakritische artikels, interviews met journalisten, essays en opiniestukken over journalistiek en de media en veel meer. De Facebookpagina van het Fonds kende dit jaar opnieuw een grote groei en ging van een 800-tal vind-ik-leuks in het begin van het jaar naar 1200 aan het einde. Op Twitter telt @pascaldecroos aan het einde van 2012 400 volgers.
6. ADVERTENTIES
In 2012 bereikte de gratis ruimte binnen de Vlaamse printmedia een waarde van 116.993 euro. Dankzij de steun van Vlaamse kranten en tijdschriften mag het Fonds Pascal Decroos rekenen op een grote naambekendheid, zowel bij de journalisten, als bij de uitgevers en het brede publiek.
7. D O N AT E U R S
Het Fonds Pascal Decroos werkt volkomen onafhankelijk van commerciële en ideologische belangen. De aansluiting van talrijke leden/donateurs is het bewijs dat kwaliteitsjournalistiek geen elitaire zaak is van enkelen, maar dat ze een grote groep burgers aanbelangt. Een goede ledenwerving is essentieel voor de toekomst van het Fonds. Hierdoor wordt enerzijds een brede belangstelling voor kwaliteitsjournalistiek bevorderd en anderzijds wordt de leefbaarheid van het Fonds – en de financiering der werkbeurzen – bestendigd/verzekerd. De leden worden nauw betrokken bij de werking van het Fonds. Ze worden uitgenodigd op alle activiteiten (debatten, lezingen, conferenties) en ontvangen jaarlijks twee nieuwsbrieven met de post en meerdere elektronische nieuwsbrieven (e-zines) van het Fonds. Gewone leden betalen een jaarbijdrage van 30 euro, donateurs 60 euro, eredonateurs 125 euro. Voor bedrijven is dat respectievelijk 60 euro (gewoon lid), 125 euro (donateurs) en 250 euro (eredonateurs). Studenten en VVJ-leden betalen 12,50 euro. In 2012 steunden 114 mensen het Fonds Pascal Decroos.
\19
ACTI VITE ITE N /
20
1. LEZINGEN EN ANDERE ACTIVITEITEN Het Fonds Pascal Decroos probeert het de interesse voor (onderzoeks)journalistiek aan te wakkeren door lezingen te geven aan hogescholen, universiteiten of andere organisaties. • De Corelio Chair (VUB, 8 maart 2012) • Universiteit Gent (Geschiedenis, prof. Gita Deneckere, 18 april 2012) • Hamburg Conferentie Netzwerk Recherche (1 en 2 juni 2012) • Universiteit Gent, Gastcollege bij prof. Dirk Voorhoof (10/10/2012) • Debat: onthullingsjournalistiek – tussen theorie en praktijk (VUB – Erasmushogeschool, UPV Brussel) – 08/11/2012 • VVOJ-conferentie Antwerpen – 17 en 18/11/2012 • Resonantieraad HUBrussel (master journalistiek) – 23/11/2012 • Nacht van de Journalistiek (meetings: 26/11/2012) • IRJ opleiding Mechelen – lezing Ides (27/11/2012) • Lezing gebruik van nieuwe media voor onderzoeksjournalistiek (VUB – Erasmushogeschool, UPV Brussel) - 29/11/2012 • MO* 10-jarig bestaan (Brussel) – 01/12/2012 • Jaarmis Pascal Decroos (Oostende) – 02/12/2012 • Lezing ULB (Brussel) - 10/12/2012 • Evenement over Media en diversiteit (Brussel) – 14/12/2012 • Prijsuitreiking Vlaamse Scriptieprijs (Gent) – 18/12/2012) • Prijsuitreiking Prins Filip Fonds (Brussel) – 19/12/2012
Het Fonds Pascal Decroos is vertegenwoordigd in tal van organisaties of is aanwezig op mediaevenementen. • Goodpitch London 25/06/2012 • Spiegelprijs Brussel, 09/05/2012 • Boekvoorstelling Michael Opgenhaffen / Patrick Pelgrims - Lannoo, Leuven 29/05/2012 • Conferentie Euranet Brussel – 20/03/2012 • M.J. Brusseprijs Amsterdam – 03/04/2012 • Media Academie (Adviesraad) – Brussel: 15/03, 27/04, 31/05, 18/10, 13/12 • Stakeholderdagen van de media – Brussel: 16/03, 21/05, 04/07/2012 • VVOJ-jaarboek redactievergaderingen (Kessel-lo) • Jury Biografie – Fonds voor de Letteren – 11/09/2012 • Prijsuitreiking Stichting Filip De Cock (Deinze) – 05/10/2012 • 10 jaar Raad van de Journalistiek – (Antwerpen) – 17 oktober 2012 • Future Media Lab (Gent) – 6 november 2012 • Boekenbeurs (Dag van het Onderzoeksjournalistieke Boek, VVOJ) – 07/11/2012 • Brainstorm MO* ‘Hack een nieuwssite’ (Brussel) – 17/12/2012
2. MEDIACAFÉS IN SAMENWERKING MET VVOJ EN DEBUREN
Mediacafé #9: Nieuws, dat verzin je niet Onderwerp Debat over journalistiek vakmanschap n.a.v. de publicatie van het boek Nieuws, dat verzin je niet van Karel van den Berg. Praktisch Zaterdag 10 maart 2012 in Vooruit, Gent. Panel Xandra Schutte (hoofdredacteur De Groene Amsterdammer), Wouter Verschelden (hoofdredacteur De Morgen), Piet Piryns (Knack) en Lisbeth Imbo (moderator). Inleiding door Karel van den Berg.
Mediacafé #10: Privacy? Not in my back yard! Onderwerp Hoe ver mogen de media gaan voor hun verhaal? Waar ligt de grens tussen privé en persvrijheid, tussen persoonlijke levenssfeer en maatschappelijk belang? Praktisch Dinsdag 30 oktober 2012 in de Beursschouwburg, Brussel. Panel Tom Naegels (ombudsman De Standaard), Frederik De Swaef (hoofdredacteur Story) en Sara Van Boxstael (moderator).
Mediacafé #11: MediaCafé meets Grijze Cellen Onderwerp Debat over de relatie tussen farma, PR en de media – i.s.m. EOS, FWO en de Handelsbeurs. Praktisch Woensdag 28 november 2012 in de Concertzaal, Handelsbeurs, Gent. Panel Marleen Teugels (freelance journaliste), Joop Bouma (Trouw), Hendrik Cammu (gynaecoloog VUB), Christine Vanormelingen (woordvoerder Pharma.be) en Dieter De Cleene (moderator).
3. SCOOP! I.S.M. DEBUREN EN CINEMATEK In 2012 startten het Fonds Pascal Decroos en deBuren met een nieuw initiatief i.s.m. Cinematek. In het najaar werd op elke voorlaatste vrijdag van de maand om 19u een film met een journalistiek thema gepresenteerd. Elke film werd kort geïntroduceerd door een bekende Nederlandse of Belgische journalist. In totaal kwamen zo’n 300 bezoekers naar de vier vertoningen. Citizen Kane (Ronald Ockhuysen) 21 september 2012 – Orson Welles-klassieker over een journalist die het leven van een
\21
machtige mediatycoon probeert te reconstrueren. Ingeleid door Nederlands filmjournalist Ronald Ockhuysen (Het Parool).
/
22
All the President’s Men (Björn Soenens) 19 oktober 2012 – Met vier Oscars bekroonde, waargebeurde politieke triller van Alan J. Pakula waarin twee onderzoeksjournalisten het Watergateschandaal ontrafelen. Inleiding door VRTAmerikawatcher Björn Soenens. A Mighty Heart (Joanie de Rijke) 23 november 2012 – Aangrijpende boekverfilming van Michael Winterbottom over de waargebeurde ontvoering en moord op de Amerikaanse oorlogsverslaggever Daniel Pearl. Ingeleid door de Nederlandse journaliste Joanie de Rijke, die in 2008 zes dagen ontvoerd werd door Afghaanse talibanrebellen. C’est arrivé près de chez vous (Peter Boeckx) 21 december 2012 – Tot de cultstatus uitgegroeide mockumentary van Rémy Belvaux, André Bonzel en Benoît Poelvoorde waarin de sensatiezucht van de media wordt uitvergroot. Inleiding door Vlaamse documentairemaker Peter Boeckx.
4. DE VLAAMSE SCRIPTIEPRIJS De Vlaamse Scriptieprijs is ooit ontstaan in de schoot van het Fonds Pascal Decroos. www.scriptieprijs.be - www.scriptiebank.be
5. NACHT VAN DE JOURNALISTIEK Het Fonds Pascal Decroos werkte ook in 2012 mee aan het event ‘Nacht van de Journalistiek’ en zetelde in de jury van de Prijs van de minister van Media. http://www.nachtvandejournalistiek.be
6. VVOJ-CONFERENTIE 2012 De European Investigative Journalism Conference van de VVOJ was in 2012 aan haar tiende editie toe. De conferentie vond plaats in Antwerpen op 16 en 17 november. Het Fonds Pascal Decroos werkte mee aan de organisatie.
7. T W E E V O O R S T E L L E N V O O R H E T M I X Het Fonds Pascal Decroos was partner en initiatiefnemer bij twee projecten die werden ingediend bij het MIX: • DataPoort.be • Mediafair.org Beide projecten werden afgekeurd.
8. DONOR MEETING TIJDENS DE VVOJ-CONFERENTIE Tijdens de European Investigative Journalism Conference van de VVOJ organiseerde het Fonds Pascal Decroos, samen met de VVOJ, een zijluik van het programma dat zich toespitste op fondsen en stichtingen. Op de eerste dag van de conferentie, vrijdag 16 november, bracht het Fonds verschillende internationale fondsen en stichtingen samen en liet hen tijdens een aparte, speciaal voor hen opgezette meeting van heel dichtbij kennismaken met onderzoeksjournalistiek. David Kaplan, directeur van het Global Investigative Journalism Network, Brant Houston, professor onderzoeksjournalistiek en vroegere directeur van IRE, en Brigitte Alfter kwamen uitleggen hoe onderzoeksjournalistiek gefinancierd wordt en wat het belang is van (beurzen voor) onderzoeksjournalistiek. Nadien getuigden twee vertegenwoordigers van Europese non-profit onderzoeksjournalistieke centra over hun projecten, output en impact en over de deliverables voor donors en sponsors. Het volledige programma bekijken:
\23
P O STGRA DUAAT IRJ: I NT E RNATIO N A L E RE SEA R C H JOUR N A LI ST I EK /
24
D
e opleiding IRJ is een succes, wat mag blijken uit verschillende cases die studenten in de Vlaamse media brengen:
IRJ-studenten brengen WOB-case in De Standaard (Rudy Engels) Tussen vrijheid en geluk (Pieter Stockmans) Voor het academiejaar 2012-’13 schreven zich 16 studenten in. Internationale Researchjournalistiek is een uniek postgraduaat voor Vlaanderen én Nederland. De studenten maken kennis met technieken waar reguliere journalisten nog nooit van hebben gehoord. De bedoeling van deze opleiding is leren nieuws maken. Researchjournalisten moeten bereid zijn om lang op één onderwerp te zoeken, minder aantrekkelijke materie te doorgronden en gebruik te maken van archieven en openbaarheidswetgeving. Ze moeten ook over een uitzonderlijke wil beschikken om iets te weten te komen dat op het eerste gezicht onvindbaar is of niet bestaat.
VOOR WIE? Deze opleiding richt zich in de eerste plaats tot Bachelors Journalistiek en alle studenten met een masterdiploma. Daarnaast kunnen ook journalisten heel wat opsteken van deze opleiding. Maar ook andere kandidaten kunnen zich aanbieden voor een motiveringsgesprek.
WAT ? De opleiding geeft inzicht hoe je een journalistiek researchproject zonder kleerscheuren opzet en biedt hulpmiddelen aan om zelfstandig een onderbouwd en geloofwaardig journalistiek resultaat op poten te zetten. Er zijn drie modules: Researchjournalistiek – Internationale Berichtgeving – Portfolio. In totaal beslaat de opleiding 136 cursusuren op dinsdag- en donderdagavonden (tijdens het academiejaar). Researchjournalistiek Deze module houdt zich niet bezig met stijl en vorm, wel met methodiek en inhoud. De studenten zien wat een project kost, hoe ze het aan een medium kunnen slijten en wat ze eraan zullen verdienen, hoe ze internationaal te werk kunnen gaan, van welke organisaties ze als journalist gebruik kunnen maken, wat de mogelijkheden zijn van Computer-Assisted Reporting (CAR), welke juridische addertjes zich onder het gras verschuilen, welke de alternatieve bronnen en de grenzen van een onderzoek zijn (privacy, openbaarheidswetgeving, aansprakelijkheidsproblematiek, etc.) Internationale Berichtgeving Quasi elk thema dat een journalist wil onderzoeken, heeft een internationale dimensie. Deze module focust op de internationale omgeving waarin een onderzoeksjournalist moet opereren. Om deuren te openen en drempels te verlagen, heeft het Fonds gerenommeerde Vlaamse en Nederlandse journalisten bereid om hun internationale ervaring, werkwijze, bronnen en netwerk te delen.
Portfolio De studenten stellen een portfolio samen van een of meerdere onderzoeksreportages op basis van zelfstandig uitgevoerd onderzoek. Getuigschrift Na deze studie verwerven de studenten een getuigschrift voor 30 studiepunten: 20 voor cursusreeks met opdrachten, 10 voor onderzoeksreportage.
DOOR WIE? De docenten zijn Nederlandse en Vlaamse mediamensen en beroepsjournalisten met bewezen onderzoekservaring of internationale ervaring voor het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek, de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ), de controlecommissie op openbaarheid van bestuur, Archiefforum Nederland en Vlaanderen, EU, VRT, KRO,.. Enkele namen: Rudi Vranckx (VRT), Gie Goris (MO*), Peter Verlinden (VRT), Marleen Teugels (Knack), Lisa De Bode, Luuk Sengers, Jens Franssen (VRT), Joanie de Rijke... www.researchjournalist.be
\25
JOU RN A L IS M FU N D.E U /
26
1. SEPTEMBER 2012 CALL FOR PROPOSALS
The launch of the new website, an electronic newsletter and a brand new Facebook page improved and widened Journalismfund.eu’s communicative reach, resulting in a significant increase in the number of applications for Journalismfund.eu’s September 2012 application round. A total of 41 applications were filed, more than double the average number of applications that were filed in previous rounds. 77 journalists applied individually or as a team. Applications came in from all over Europe, and even further, amounting to 28 different countries in total. Of all the journalists who applied, most were from Romania (12) and Italy (10). Also well-represented were Germany (8), France (5), Latvia (4) and The Netherlands (4). The UK, Spain and Lithuania each had 3 journalists apply. The total amount asked for was 314,451 Euros, while there was only 20,000 to spend.
2. FINANCIAL SUMMARY OF THE GRANTS
2009 Grant
2010
2011
2012
sum
29.430
20.944
14.810
37.107
102.291
4.616
0
0
0
4.616
2009
0
0
0
0
0
2010
3.383
0
0
0
3.383
2011
1.233
0
0
0
1.233
2012
0
0
0
0
4.616
0
0
0
Allocated – (cancelled+not used)
24.814
20.944
14.810
37.107
97.675
Paid grants
22.313
18.459
11.055
24.737
76.564
2009
13.282
0
0
0
13.282
2010
7.697
12.658
0
0
20.355
2011
0
3.967
9.875
0
13.842
2012
1.334
1.834
1.180
24.737
29.085
22.313
18.459
11.055
24.737
2.501
2.485
3.755
12.370
14.855
Cancelled/Not used
Controle
Controle Saldo to pay
Table 1: grants allocated and paid from 2009 till 2012
In the year 2012 a total of 37.107 Euros was allocated for grants and 29.085 Euros was paid out. Of that amount 24,737 Euros went to grants allocated in 2012, the remaining 4.348 was used to pay the final instalment of contracts from the years 2009 through 2011.
3. GRANTS (RE)PUBLISHED IN 2012
Republished older grants • In the Name of the State: Cover-Up – originally (the first volume) published on 16 June 2011, the third and last volume was published on 19 April 2012. • Cold Case: EU spending in Kosovo – originally published in European Voice on 7 July 2011, a second article appeared in la Repubblica on 28 June 2012. New grants • International offensive on cord blood banking – published on apache.be between 10 and 13 July 2012. • Buy your way into EU Citizenship – published on balkaninsight.com on 13 September 2012. Accolades With the publication of the third novel, the trilogy In the Name of the State, about the illegal trafficking of arms during the Yugoslav Wars, gained widespread attention in the Balkans. All books of the trilogy reached the best-sellers list in Slovenia. The third, Cover-Up, was the number one best selling book in May 2012. Journalists Matej Surc and Blaz Zgaga won the CEI SEEMO Award for Outstanding Merits in Investigative Journalism 2012 for their investigative work for the project. Journalists Adrian Mogoș and Vitalie Călugăreanu have been shortlisted for the European Press Prize for their story Buy you way into EU Citizenship.
4. COMMUNICATION
Website On 5 July 2012, Journalismfund.eu launched its new website. The old Apollo-based CMS had become obsolete on both the functional and presentation level. On the functional side the new website offers a new and easier-to-use application form. Applicants can register with all the relevant data about the main applicant and the team members. Then they can log in to their document and file the application when they are ready. Also, it is now possible to add further documents until the deadline. On the presentation side the new website has a state-of-the-art look-and-feel to give better exposure to our grantees’ work. The research team can now be presented along with each article published. This will allow future networking and make contacts easier in the journalism community. Another means of making contacts easier is the agenda. Journalismfund.eu has for a while had a very well updated agenda particularly with the activities of the investigative journalism community in Europe. With the new website this can be better displayed – all actors are thus invited to share their events with us for broad distribution to a European journalist community.
\27
Furthermore, the new website has greatly facilitated “spin-off” communication, i.e. pushing news that was posted on the website via other platforms. More specifically: an electronic newsletter on the one hand and integration with Facebook and Twitter on the other. More on those communication platforms further down.
/
28
The launch of the new website was slightly delayed, but nonetheless triggered a significant increase in the number of visitors to the website, as can be seen in graph 1 below. July 2012, when the new website was launched, saw 2,000 more visitors than June. Another peak was registered in September 2012, when a new call for proposals was issued. Graph 2 shows that in 2012 more people than ever found their way to Journalismfund.eu: 17,147, up from 11,269 in 2011.
Graph 1: www.journalismfund.eu visits per week from 1 January to 31 December 2012
Graph 2: www.journalismfund.eu visits per month from 2009 to 2012
E-newsletter The new Journalismfund.eu provides the possibility to send a clear, well-structured electronic newsletter to all subscribers in our database. The first issue of the newsletter was sent out in September 2012 to announce the call for proposals. It did not miss its effect: a record number of 5,000 visits were registered in that month. The newsletter is planned to be sent out roughly every two months and brings together relevant information on the following topics: • • • • • • •
Journalismfund.eu news Journalismfund.eu supported stories Cross-border reporting, particularly in Europe Wobbing (= journalists using freedom of information act as a journalistic tool) Non-profit journalism, particularly in Europe Investigative journalism community in Europe Service updates (other research grants, events, awards)
Social media Facebook At the time of the launch of the new website, Rafael set up a Facebook account that is administered by Brigitte, Ides and Rafael. It functions as an extension of Journalismfund. eu where all the news items that appear on the website get an extra publication platform. Information that is relevant for the European journalism community, but less so for the specific target audience of Journalismfund.eu, is also posted on Facebook. At the end of the year 2012 the Journalismfund.eu Facebook account was a community of 210 people, a number that will further increase as we solidify our communication via Facebook even more. Twitter The Journalismfund.eu Twitter account has 200 followers. We tweet on a regular basis about things having to do with investigative journalism in general or specifically with Journalismfund.eu . LinkedIn The LinkedIn account brings together 1800 journalists and media professionals from around the world.
\29
Wo bbi ng .eu /
30
W
obbing.eu is running smoothly. The work is divided between the editing team, with co-editor Staffan Dahllöf taking care of the dayto-day reporting and keeping in touch with the FOI activist community. Co-editor Brigitte Alfter occasionally takes on some reporting, too, while web editor Rafael Njotea offers support in the form of occasional article writing, communication via social networks and so forth.
1. DATA HARVEST CONFERENCE 2012 saw the second edition of the Data Harvest Conference, a Europe-oriented conference on data journalism and wobbing organised by Journalismfund.eu, Wobbing.eu and Farmsubsidy.org. From 6 till 8 May one hundred data journalists from more than twenty different countries gathered at the Erasmushogeschool in Brussels. The aim was to witness and practice new research methods, learn how to find stories out of unstructured information and get access to hidden data by using specialised techniques. Those varied from sending a decisive email to an authority and claiming your Freedom of Information rights to using sophisticated Internet tools such as Google Fusion. The conference was streamlined into four tracks: wobbing, journalism lab, get the tools and farmsubsidy.
Wobbing track Wobbing is becoming an ever more widely used method of doing journalism. A significant portion of this year’s conference was therefore devoted to the wobbing track. Specialists from all over Europe had been invited, resulting in some prominent names giving a total of ten sessions on wobbing. Those names included BBC’s Martin Rosenbaum, Dutch FOI expert Brenno de Winter, Spanish journalist Mar Cabra and Blaz Zgaga, co-author of the trilogy In the Name of the State who wobbed thousands of documents to uncover Slovene government’s illegal trade of arms during the UN embargo in the Yugoslav Wars. The presence of Indian WOB specialist Shyamlal Yadav made the conference even more international.
Journalism Lab track Visualisation of abstract data by interactive graphics and maps is becoming increasingly important in journalism. It turns a bunch of figures into something understandable and comprehensible without requiring you to write code. During this second edition of the Data Harvest Conference the number of programmers and coders who attended increased significantly compared to last year. In the Journalism Lab track and the get the tools track coders and journalists could meet and exchange ideas.
Get the tools Some of Europe’s most experienced journalists and programmers in the fields of data journalism, freedom of information and visualisation got training and shared their experiences and network. The common interest was to follow European money, analyse European data and get European stories going. Danish journalists Anders Pedersen and Peter Andersen, Duncan Campbell and BBC’s Paul Myers were among the people to share their tools.
Farmsubsidy track In the farmsubsidy track working experiences were exchanged about the EU Financial Transparency System and the European farm subsidies. On www.farmsubsidy.org journalists can find new data and updates on EU money spent on subsidies for farmers among EU countries. About fifty sessions were given in total during the conference, varying in content and approach. www.dataharvest.eu
2. COMMUNICATION Internet traffic to the Wobbing.eu website increased compared to 2011. In total, a bit over 14,000 visits were paid to the website by 9,030 people during 2012, compared to 10,800 and 7,087 respectively for the year before. The increase is partly due to the buzz that the Data Harvest Conference created in the community. Graph 3 shows that the period just before, during and after the conference generated more than average traffic to the website, with a peak of 853 visits in the week of the conference (graph 4). The statistics are good. Still, for 2013 we want to further improve visitor numbers. We hope to do so by an intensified use of social media to push our stories. The Wobbing group on Facebook has around 200 members, on LinkedIn around 800.
Graph 3: www.wobbing.eu visits per month from January to December 2012.
Graph 4: www.wobbing.eu visits per week from 1 January to 31 December 2012.
\31
R epo rt : Deterrenc e of f ra u d w ith EU f u n d s /
32
I
n the fall of 2011, the European Parliament Committee on Budgetary Control, instigated by Bart Staes, called for a study on deterrence of fraud with EU funds through investigative journalism in the EU member states. Of the three candidates who were in the running, the Pascal Decroos Fund won the bid. VVOJ’s Margo Smit was assigned to execute the study. Brigitte Alfter, among others, co-authored. The study is unique in that it, for the first time, presents an overview of the state of investigative journalism in the 27 member states and talks about ways to further it.
1. RECOMMENDATIONS The study focuses on the question if investigative journalism can be instrumental in the detection of and fight against corruption and fraud with EU funds, and if so, how. The recommendations it makes are multifaceted but clear-cut: both European and national policymakers should do more to support and facilitate investigative journalism if they want to enlarge its role in tracing irregularities and fraud. Some of the recommendations the study makes: • the development of a central European hub or centre for generating, aiding and executing investigative projects • reducing bureaucracy, especially in access to data and in granting money to journalistic projects and organisations • the level of journalistic professionalism needs to be raised through targeted training, presentation of best practices and research into sustainable business models • furthering a swift implementation of workable FOI laws across the EU
2. AN OVERVIEW OF INVESTIGATIVE JOURNALISM IN THE EU The study also gives an overview of the investigative journalism landscape in the EU-27. To get as clear and correct a picture as possible, close to one hundred journalists and dozens of officials at the institutions were interviewed. Six countries are zoomed in on in more detail. The Parliament had requested two old member states to be highlighted, as well as two younger member states, one member state in the North and one in the South of Europe. Smit decided on Italy, the United Kingdom, Hungary, Romania, Denmark and Spain.
3. INVESTIGATING EUROPEAN EXPENDITURES The study acknowledges that there are great differences between the EU member states when it comes to investigations into European expenditures and revenues. In some countries there are ample stories about EU misappropriation of funds, while in others such stories are virtually non-existent.
Financ i eel vers l a g – B ij la g e n \33
PASCAL DECROOS FUND FOR INVESTIGATIVE JOURNALISM /
34
ANNUAL REPORT 2012
TABLE O F CO N TE N TS PRELIMINARY
37
MISSION
39
ORGANISATIONAL STRUCTURE
40 40 40 40 41 41 41 42
1. Administration 2. Administrative bodies and organogram • General Assembly • Board of Directors • Executive Board • Jury • Donors
WORKING GRANTS PROJECT 1. Objectives 2. Procedure 3. Number of applications 4. Overview of the applications since the foundation of the Pascal Decroos Fund (table) 5. Publications of the awarded working grants (table) 6. Applicant profiles 7. Cooperation tv show vranckx - starters
OVERZICHT VAN DE AFGEWERKTE PROJECTEN GESTEUND MET EEN WERKBEURS COMMUNICATION 1. Website www.fondspascaldecroos.org 2. Website www.mediakritiek.be 3. Hard-copy newsletter 4. Electronic newsletter 5. Facebook and twitter 6. Advertisements 7. Donations
ACTIVITIES 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Lectures and other activities Mediacafés in cooperation with VVOJ and deBuren • Mediacafé #9: Nieuws, dat verzin je niet • Mediacafé #10: Privacy? Not in my back yard! • Mediacafé #11: MediaCafé meets Grey Cells SCOOP! In cooperation with deBuren and Cinematek De Vlaamse Scriptieprijs Nacht van de Journalistiek (Journalism Night) VVOJ conference 2012 Two mix (media innovation centre) proposals Donor meeting during VVOJ conference
43 43 43 43 43 43 44 44 45 48 48 48 48 49 49 49 49 50 50 51 51 51 51 52 52 52 52 52 53
\35
/
36
POSTGRADUATE IRJ: INTERNATIONAL RESEARCH JOURNALISM
54
JOURNALISMFUND.EU
55 55 55 56 56 56 58 58
1. September 2012 call for proposals 2. Financial summary of the grants 3. Grants (re)published in 2012 4. Communication • Website • E-newsletter • Social media
WOBBING.EU 1. Data Harvest Conference 2. Communication
REPORT: DETERRENCE OF FRAUD WITH EU FUNDS 1. Recommendations 2. An overview of investigative journalism in the EU 3. Investigating European expenditures
59 59 60 61 61 61 61
PRELIM IN A RY
T
he year 2012 for the Pascal Decroos Fund turned out to become a year of reflection. Some important ideas that have sprouted from that reflection will be executed in 2013. Firstly, the Pascal Decroos Fund presented its study ‘Deterrence of fraud with EU funds through investigative journalism in the EU-27’ to the European Parliament. Some recommendations given in the study are worth repeating here: • the development of a central European hub or centre for generating, aiding and executing investigative projects • reducing bureaucracy, especially in access to data and in granting money to journalistic projects and organisations • the level of journalistic professionalism needs to be raised through targeted training, presentation of best practices and research into sustainable business models • furthering a swift implementation of workable FOI laws across the EU Flemish Media Minister Ingrid Lieten commissioned a study for good tools to warrant journalistic autonomy in Flanders. The study started out from the observation that journalists and newsrooms are under increasing pressure. For the press to be able to do its job properly, it is essential that it can work sufficiently independently. According to the study, that requires substantial resources to be invested in the Pascal Decroos Fund and other organisations that support journalistic independence. Important events in 2012 include of course the prizes awarded to journalists for projects supported by the Pascal Decroos Fund. Firstly, Congo by David Van Reybrouck. The project keeps surprising, this time with translations in Danish, Norwegian, German and French. It also won various prizes in Germany and France. That shows that Flemish journalists can be very meaningful on an international level. Rudi Rotthier won the Vlaamse Noordzuidpersprijs for his series of articles on Pakistan published in Knack. Pascal Verbeken’s Grand Central Belge is on the longlist of the AKO Literature Prize. Lisa De Bode won the Dick Scherpenzeel Prize of Encouragement 2011. The documentary Silent Stories by Hanne Phlypo and Catherine Vuylsteke won a prize in Montréal. Edwin Koopman’s book The Oil King and Korneel De Rynck’s debut Tito’s Garden were nominated for the Bob den Uyl Prize. The latter also won the Groene Waterman audience award. Greet Brauwers and Raf Custers’s documentary Lithium, a curse or a blessing for Bolivia, received the press prize of the Federal Council for Sustainable Development from Belgium’s Prince Filip.
\37
/
38
But also the first published projects supported by Journalismfund.eu are surfacing. Adrian Mogos and Vitalie Calugareanu’s Buy your way into EU citizenship, for example, which was nominated for the European Press Prize. Matej Surc and Blaz Zgaga won the CEI SEEMO Award for Outstanding Merits with their excellent trilogy on arms trade in former Yugoslavia. Finally, slowly but steadily a tendency is appearing that will gain in focus in 2013: internationalisation and cross-border cooperation will more than ever be what the support of the Pascal Decroos Fund aims at. Brussels, 22 January 2013 Ides Debruyne Director
M ISS IO N T
he goal of the Pascal Decroos Fund is to keep the memory of Pascal Decroos alive by continuing his life’s work by:
• stimulating quality and investigative journalism in Flanders and beyond; • creating the possibility for young people to develop journalistic talents in practice; • bringing together people from different corners and layers of society. The Pascal Decroos Fund awards grants to special journalistic projects. By doing that, the Pascal Decroos Fund wants to offer financial support to Flemish quality and investigative journalism. In that way, experienced as well as young journalists get the chance to work out their ideas.
\39
ORGA NISATIO NA L ST R UCT UR E /
40
1. ADMINISTRATION • • • • • • • • • •
Seat: Rozenweg 4b, 1731 Zellik (Belgium) Publication: 1998-05-21 N. 009338 Number: 9338/98 (Identification code) NIS code: 15262553 National code: 463312580 NACE-BEL code: 9112 Director: Ides Debruyne Communication: Rafael Njotea Administration: Britt De Metter Point of contact: Ides Debruyne (+32 2 705 59 19)
Staffin went up in volume from 2 FTEs to 2.5 FTEs. Karel Platteau left the Pascal Decroos Fund after four years and was replaced by Rafael Njotea (communication Pascal Decroos Fund and Journalismfund.eu). Britt De Metter was added to the team (0.5 FTE administration). Ides Debruyne stayed managing director. Two part-time employees continued their freelance work on the international projects (Wobbing Europe and Journalismfund.eu) from Copenhagen.
2. ADMINISTRATIVE BODIES AND ORGANOGRAM
General Assembly • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Ann Soen, Laken Anne Fort, Schaarbeek Anne-Mie Desterbecq, Oostende Annik Vogels, Wilrijk Ann-Sophie Decroos, Diepenbeek Bart Castelein, Nieuwkapelle Danaë Delbeke, Gent Ides Debruyne, Gent Isabel Decroos, Oostende Jacques Van Hee, Meise Joris Pollet, Schaarbeek Koen Van Wichelen, Vilvoorde Kurt Vandenberghe, Zellik Lieve Dekeyser, Zellik Ludo Poppe, Wilrijk Paul Decroos, Oostende Stefaan Soetewey, Deurne Tom Decroos, Brussel
The General Assembly convened once in 2012: 2 February 2012: • Approval of the annual report and account 2011, budget 2011 • Update of the General Assembly member list • Update of the Board of Directors member list • Adaptation membership fee 2011
Board of Directors • • • • • • • • • • • • •
Castelein Bart (Nieuwkapelle) Coessens Wim (Gent) Criel Wim (Sint-Denijs-Westrem) Decroos Paul (Oostende) - Chairman Depuydt Piet (Gent) Desterbecq Anne-Mie (Oostende) Geeraert Goedele (Antwerpen) Heirbaut Rob (Heverlee) - Secretary Pauwels Caroline (Brussel) - Vice-Chairwoman Pollet Joris (Sint-Lambrechts-Woluwe) Vandenberghe Kurt (Zellik) - Treasurer Van Hee Jacques (Meise) Van Laeken William (Hoeilaart)
The composition of the Board of Directors remained unchanged in 2012. The Board convened four times. In addition, one brainstorm evening was organised. The Board’s most important task is to monitor the director and oversee the accounts and the budget.
Executive Board • • • •
Bart Castelein Ides Debruyne Paul Decroos - Chairman Kurt Vandenberghe
The Executive Board did not assemble in 2012.
Jury • The evaluation of the applications is done by an independent jury of media professionals who are not affiliated to a certain newsroom or medium. The jury is composed by the Pascal Decroos Fund out of a list of names presented by the members of the Advisory Board. • The jury consists of four members, three of which have a lot of experience in journalism, while one has another relevant background. Every two years, two of the jury members are replaced; members of the jury can keep their position for a maximum of four consecutive years. The fact that the names of the jury members are not made public warrants their maximal independence. • Each proposal is evaluated by the four jury members individually according to nine preset criteria. According to the proposal’s score and in function of the available budget, each jury member also proposes an amount for each proposal. • The jury members send their evaluations to the Pascal Decroos Fund, at least five working days before the three-monthly evaluation meeting. The Pascal Decroos Fund then brings together the different evaluations in one file, in function of the evaluation meeting. • At this evaluation meeting the jury members, with respect to the individual score cards, reach a consensus on awarding the grants and dividing the available budget. The director of the Pascal Decroos Fund acts as secretary? • If the votes of the four jury members are divided equally, the jury president will propose a compromise that has to be accepted by all jury members.
\41
• There are four evaluations per year, i.e. one per quarter. • Applicants will therefore be told of the result of their proposal’s evaluation three months after applying, at the very latest.
/
• The annual budget available for grants (190,000 Euros), is divided in four envelopes.
42
• Each quarter the envelopes are divided among the selected applications. If an envelope is not or not entirely spent in one quarter, the balance is transfered to the next quarter. It works as ‘rolling funds’. • At the end of 2001 Hugo De Ridder and Karel Anthierens were replaced. • At the end of 2003 Paul Muys and Dirk Voorhoof were replaced. • At the end of 2005 Walter Zinzen and Derk-Jan Eppink were replaced. • At the end of 2007 Daniel Biltereyst and Geert Sciot were replaced. • At the end of 2009 Kris Smet and Carl De Keyzer were replaced. • At the end of 2011 Trees Verleyen and Josse Abrahams were replaced.
In 2012 only three jury meetings were organised instead of four.
Donors The Pascal Decroos Fund is supported by a large group of people who are interested in and sympathise with it. In 2012 we were able to convince 114 people to deposit some money on the Pascal Decroos Fund bank account. The total amount was 5,064 Euros.
WO RK IN G GRA NTS P R OJECT 1. OBJECTIVES The objective of the working grants project of the Pascal Decroos fund is to enable journalists to execute journalistic projects of special nature and quality, in other words projects that could not be realised within the remit of regular journalism. The aid takes the form of grants to individual journalists. They must demonstrate that their project is unusually costly or from a time-consuming nature that the normal support of editors or publishers is not sufficient for the project. The projects must exceed regular reporting, daily journalism or correspondence. The subject or theme must be special, or else the approach or perspective.
2. PROCEDURE The setup and method of the project has to be convincing: the plan should be well thoughtout and developed, the different sources of information (archive, interviews, travel) should be coherent and there should be a real chance that the project can actually be executed. If needs be – depending on the nature of the project – the applicant has to be able to prove that he or she has the necessary knowledge, competences or experience to execute the plan. A guideline containing conditions can be found online. The applicant can talk his or her proposal over with the director of the Pascal Decroos Fund beforehand. In principle, the jury meets once every three months to evaluate the proposals that were sent in. In case the project is refused, the applicant receives a motivation of the jury’s decision. The complete amount of the working grants awarded in 2012 is 197,988 Euros, which was divided over three terms.
3. NUMBER OF APPLICATIONS During the year 2012 the Pascal Decroos Fund received 68 applications in three terms (normally there are 4 terms), submitted by 81 applicants. The jury convened three times in total and awarded an amount of 197,988 Euros in subsidies. Out of the 68 submitted applications, 42 (61%) were approved after evaluation, 26 were denied.
4. OVERVIEW OF THE APPLICATIONS SINCE THE FOUNDATION OF THE PASCAL DECROOS FUND (TABLE) See attachment I
5. PUBLICATIONS OF THE AWARDED WORKING GRANTS (TABLE) In 2012 a total of 46 publications were issued that had to do with the funded projects. Of those 46 publications, 6 were books. For a complete overview: see attachment I
\43
6. APPLICANT PROFILES
/
Applicants
44
A total of 81 applicants were involved in the 68 applications submitted in 3 terms. 53 (65%) thereof were freelancers, 15 (19%) employed journalists. Also, 10 (12%) students took their chance, which shows that the barrier of the working grants project is not too high for starters. This is particularly important with respect to the Pascal Decroos Fund’s mission to offer opportunities to starters.
Awarded 29 people (65%) who received a working grant were freelancers, 7 (16%) were employed journalists and 5 (11%) were students. 16 people (36%) who received a working grant were starters. The Pascal Decroos Fund thereby fulfills one of its missions (creating the possibility for young people to develop journalistic talents in practice). The grants went to 26 men and 18 (41%) women.
7. C O O P E R AT I O N T V S H O W V R A N C K X - S TA R T E R S In April 2012 a cooperation was established between the Pascal Decroos Fund and the TV show Vranckx that runs on Belgian public network Canvas. In order to support beginning reporters in realising their project, the cooperation allows them to submit their idea to Vranckx’s editorial office, which then evaluates the ideas. If an idea is selected, the Pascal Decroos Fund, after a positive evaluation of the application, provides an amount of money for the research phase. To date two projects have been made possible through the cooperation: the documentaries Stateless, in which Palestinian-born Belgian Majd Khalifeh travels to the Middle East to find his fatherland and his roots, and Mostalgia, the class of ’91, in which Bosnian-born Belgian Sem Bucman visits the place and the people that he left behind when the war broke out.
OVE RV IEW O F TH E P UB LI SH ED P R OJECTS SU P PO RTE D W ITH A WOR K I N G G R A N T The Future of the Egyptian Revolution (NL) Publication • Volgt de ene dictator de andere op? (Knack, 11/01/2012) • De gebroken beloftes van het Egyptische leger (De Standaard, 17/01/2012)
Djenghis, democracy and women (NL) Publication • Baharak Bashar, Djenghis, democratie en vrouwen. Een Iraanse van Gent naar Caïro, EPO Uitgeverij, Antwerpen, 2011.
Everybody’s a terrorist! Publication • Denise Van den Broeck, Iedereen terrorist!, Manteau Uitgeverij, 2012.
Pakistan Publication • Joanie de Rijke, Pakistan. Het gevaarlijkste land ter wereld, De Geus, 2012.
Grand Central Belge (NL) Publication • Pascal Verbeken, Grand Central Belge. Voetreis door een verdwijnend land, De Bezige Bij, Antwerpen, 2012
Exit Concentration (NL) Publication • AVS Oost-Vlaamse Televisie, 1 mei 2012.
So I walked to Compostela Publication • Phara de Aguirre & Stefaan Vermeulen, Ik dus naar Compostela. Jong geweld op zoek naar een uitweg, Lannoo, Tielt, 2012. • Ik dus naar Compostela (Humo, 8/5/2012)
\45
The Emperor of Ostend Publication • Wim Van den Eynde & Luc Pauwels, De keizer van Oostende, Van Halewyck, 2012.
/
46
Roma: the last EU Citizens Publication • Europa kan zijn grootste minderheid niet beschermen (MO*, 28/3/2012)
The Aftertaste has a Hint of Poverty (NL) Publication • De afdronk smaakt naar armoede (MO*, 30/05/2012)
On the trail of the superbug Publication • EOS magazine, juli 2012.
The Netherlands and Spinoza Publication • ‘We moeten leren leven zonder helpdesk’ (Knack, 4/7/2012) • Waarom elke Nederlander een ijsmeester wil zijn (Knack, 22/8/2012)
America – A Biography of Dreams and Deceit Publication • Björn Soenens, Amerika. Een biografie van dromen en bedrog, Lannoo, Tielt, 2012.
Little to fear: arms dealers in Belgium Publication • Belgische wet op de wapenhandel werkt niet (Knack, 25/7/2012) • Armes: trafiquer en toute impunité (Le Vif/L’Express, 26/7/2012)
The Black Gold of Disabled People in Benin Publication • Het zwarte goud van gehandicapten in Benin (1) (DeWereldMorgen.be, 08/08/2012) • Het zwarte goud van gehandicapten in Benin (2) (DeWereldMorgen.be, 13/08/2012) • Het zwarte goud van gehandicapten in Benin (3) (DeWereldMorgen.be, 14/08/2012)
The Search for the Champion Cooperatives Coop and Migros (NL) Publication • Op zoek naar de kampioenscoöperaties Coop en Migros (DeWereldMorgen.be, vanaf 24/9/2012) • Dirk Barrez was te gast in het programma Interne Keuken (Radio 1, 12/1/2013)
The Divided States: how economic inequality shapes the 2012 Presidential race Publication • De Verdeelde Staten van Amerika (Trends, 18/10/2012)
The swing states of America (NL) Publication • Swing state Florida: wie pakt de latino-stem? (DS Weekblad, 15/09/2012) • ‘Ze hebben onze staat gestolen’ (De Standaard, 22/09/2012) • It don’t mean a thing (if you ain’t got that Swing) (De Standaard, 22/09/2012) • Studenten vrezen bij van Romney (De Standaard, 28/09/2012)
Divided Cities in Europe Publication • Verdeeld Cyprus - Prikkeldraad dwars door het land dat de EU voorzit (MO*, 30/10/2012) • Catalan public Television Canal 33 (11/12/2012)
Back to where they came from Publication • Terug naar eigen land (1) (Humo, 4/12/2012) • Terug naar eigen land (2) (Humo, 11/12/2012)
Mostalgia: the class of ’91 (NL) Publication • Mostalgie: De klas van ‘91 (Canvas, 5/1/2013)
\47
C O M M U NICATIO N /
48
1. WEBSITE WWW.FONDSPASCALDECROOS.ORG The website www.fondspascaldecroos.org is the Pascal Decroos Fund’s communication base. Anyone can visit it for information on the grants awarded and the publications, broadcasts and/or reactions that accompany them. Working grant applicants can find the application form on the website. Also, all the Fund’s actions and the events where the Fund is prominently represented are announced and commented on on the website. There is a lot of information on subjects like the recognition committee, the right of reply, copyright issues, Belgian and international awards, etc. Furthermore, the Pascal Decroos Fund is asked quite frequently about journalism courses in Flanders. It anticipates on those by publishing a list of Flemish university-colleges and universities that offer a journalism course (including post-academic ones) on its website in addition to an extensive overview of websites relating to journalism. In 2012 the website had about 166 visitors per day, some 5050 per month.
2. WEBSITE WWW.MEDIAKRITIEK.BE The website www.mediakritiek.be anticipates on the need for reflection on the media in Flanders. The proof that that need still exists, is the high number of visitors to the website. In 2012 it had an average of 6100 visitors per month, about 200 per day. However, management of the website (that runs on the obsolete Apollo system) is timeconsuming, which makes communication via that platform quite difficult. The Pascal Decroos Fund is contemplating taking the website offline in 2013 (due to lack of resources). Website www.mediaonderzoek.be The website www.mediaonderzoek.be was taken offline in 2012 for budgetary reasons.
3. HARD-COPY NEWSLETTER As was the case in previous years, two hard-copy newsletters were sent to the members and other stakeholders of the Pascal Decroos Fund in 2012. The interpretation was rethought in order to guarantee a more pleasant and more relevant reading experience. Every issue is more or less dedicated to a specific topic, with which all articles deal. In that way, each issue of the newsletter has a clear focus. Additionally, short articles on what the Pascal Decroos Fund is doing and testimonies from grantees expounding on their projects have made way for extensive reports on the Fund’s most important activities and realisations and thorough interviews. www.fondspascaldecroos.org/inhoud/page/nieuwsbrieven
5. ELECTRONIC NEWSLETTER Throughout the year 2012 the Pascal Decroos Fund sent 17 e-newsletters with information on the working grants, events, actions, important news facts regarding the media, etc.
\49 6. FACEBOOK AND TWITTER The Pascal Decroos Fund Facebook page can be seen as an extension of the website. Www. fondspascaldecroos.org publishes only those news items that have to do directly with the Fund or with one of the Fund’s projects as well as news items relevant for the Flemish media landscape. On Facebook the Fund has a broader approach. All news items that are published on the website also appear on Facebook. But additionally, the Fund also posts links to interesting mediacritical articles, interviews with journalists, essays and op-eds on journalism and the media and much more. The Fund’s Facebook page grew significantly again this year and went up from about 800 likes in the beginning of the year to 1200 at the end. On Twitter @pascaldecroos had 400 followers at the end of 2012.
7. A D V E R T I S E M E N T S In 2012 the free advertising space the Pascal Decroos Fund received from Flemish print media was worth 116,993 Euros in total. Thanks to the support of Flemish newspapers and magazines, the Pascal Decroos Fund can count on a widespread brand recognition, with journalists, publishers and the general public alike.
8. DONATIONS The Pascal Decroos Fund works completely independently of commercial and ideological interests. The fact that many people join the Fund as members/donors is proof that quality journalism is no elitist business of the few, but a genuine interest of many citizens. Good member recruitment is essential for the future of the Fund. Not just does it promote a broad interest in quality journalism, it also guarantees the Fund’s survival – and the subsidies for the working grants. The members are closely involved in the working of the Pascal Decroos Fund. They are invited to all activities (debates, lectures, conferences) and receive two hard-copy newsletters and multiple e-newsletters per year. Regular members pay an annual fee of 30 Euros, donors 60 Euros, honorary donors, 125 Euros. For companies the fees are 60 Euros, 125 Euros and 250 Euros respectively. Students and members of the VVJ (Flemish Association of Journalists) pay 12.5 Euros. In 2012 the Fund was financially received financial support from 114 people.
ACTI VITIE S /
50
1. LECTURES AND OTHER ACTIVITIES The Pascal Decroos Fund tries to foster interest for (investigative) journalism by giving lectures in university colleges, universities and other organisations. • Corelio Chair (VUB, 8 maart 2012) • Ghent University (Geschiedenis, prof. Gita Deneckere, 18 april 2012) • Hamburg Conference Netzwerk Recherche (1 en 2 juni 2012) • Ghent University, guest lecture with prof. Dirk Voorhoof (10/10/2012) • Debate: onthullingsjournalistiek – tussen theorie en praktijk (VUB – Erasmushogeschool, UPV Brussels) – 08/11/2012 • VVOJ conference Antwerp – 17 en 18/11/2012 • Resonantieraad HUBrussel (master journalistiek) – 23/11/2012 • Nacht van de Journalistiek (meetings: 26/11/2012) • IRJ Mechelen – lecture Ides (27/11/2012) • Lecture: the use of new media for investigative journalism (VUB – Erasmushogeschool, UPV Brussels) - 29/11/2012 • MO* 10-year anniversary (Brussels) – 01/12/2012 • Annual mass Pascal Decroos (Oostende) – 02/12/2012 • Lecture ULB (Brussels) - 10/12/2012 • Event over Media en diversiteit (Brussels) – 14/12/2012 • Award ceremony Vlaamse Scriptieprijs (Ghent) – 18/12/2012) • Award ceremony Prins Filip Fonds (Brussels) – 19/12/2012 The Pascal Decroos Fund is represented in various organisations and present at many media events. • Goodpitch London 25/06/2012 • Spiegelprijs Brussels, 09/05/2012 • Book presentation Michael Opgenhaffen / Patrick Pelgrims - Lannoo, Leuven 29/05/2012 • Conference Euranet Brussels – 20/03/2012 • M.J. Brusseprijs Amsterdam – 03/04/2012 • Media Academie (Advisory board) – Brussel: 15/03, 27/04, 31/05, 18/10, 13/12 • Media stakeholder days – Brussels: 16/03, 21/05, 04/07/2012 • VVOJ yearbook editorial meetings (Kessel-lo) • Jury Biography – Fonds voor de Letteren – 11/09/2012 • Award ceremony Filip De Cock Foundation (Deinze) – 05/10/2012 • 10-year anniversary Raad van de Journalistiek – (Antwerp) – 17/10 • Future Media Lab (Ghent) – 6 november 2012 • Antwerp Book Fair (Day of the Investigative Journalism Book, VVOJ) – 07/11/2012 • Brainstorm MO* ‘Hack a news website’ (Brussels) – 17/12/2012
2. MEDIACAFÉS IN COOPERATION WITH VVOJ AND DEBUREN
Mediacafé #9: Nieuws, dat verzin je niet Subject Debate on journalistic craftsmanship in relation to the publication of the book Nieuws, dat verzin je niet (News, you can’t make it up) by Karel van den Berg. Details Saturday 10 March 2012 in Vooruit, Ghent. Panel Xandra Schutte (editor-in-chief De Groene Amsterdammer), Wouter Verschelden (editor-inchief De Morgen), Piet Piryns (Knack) and Lisbeth Imbo (moderator). Introduction by Karel van den Berg.
Mediacafé #10: Privacy? Not in my back yard! Subject How far can the media go for a story? Where is the line between privacy and press freedom, between personal and publicly relevant? Details Tuesday 30 October 2012 in Beursschouwburg, Brussels. Panel Tom Naegels (ombudsman De Standaard), Frederik De Swaef (editor-in-chief Story) and Sara Van Boxstael (moderator).
Mediacafé #11: MediaCafé meets Grey Cells Subject Debate about the relation between pharma, PR and the media – in cooperation with EOS, FWO and Handelsbeurs Details Wednesday 28 November 2012 in Handelsbeurs, Ghent. Panel Marleen Teugels (freelance journalist), Joop Bouma (Trouw), Hendrik Cammu (gynaecologist VUB), Christine Vanormelingen (spokeswoman Pharma.be) and Dieter De Cleene (moderator).
\51
3. SCOOP! IN COOPERATION WITH DEBUREN AND CINEMATEK
/
52
In 2012 the Pascal Decroos Fund and deBuren started a new initiative in cooperation with Cinematek. Throughout autumn every penultimate Friday of the month at 7 pm a journalismthemed film was shown. Each film was introduced briefly by a well-known Dutch or Belgian journalist. A total of about 300 spectators came to the four showings. Citizen Kane (Ronald Ockhuysen) 21 September 2012 All the President’s Men (Björn Soenens) 19 October 2012 A Mighty Heart (Joanie de Rijke) 23 November 2012 C’est arrivé près de chez vous (Peter Boeckx) 21 December 2012
4. DE VLAAMSE SCRIPTIEPRIJS De Vlaamse Scriptieprijs (Flemish Thesis Price) originated a few years ago, an idea of the Pascal Decroos Fund. www.scriptieprijs.be - www.scriptiebank.be
5. NACHT VAN DE JOURNALISTIEK (JOURNALISM NIGHT) In 2012 the Pascal Decroos Fund again cooperated in the organisation of the event ‘Journalism Night’ and was represented in the jury of the Prize of the Media Minister. http://www.nachtvandejournalistiek.be
6. VVOJ CONFERENCE 2012 The VVOJ European Investigative Journalism Conference van de VVOJ was organised for the tenth time in 2012. The conference took place in Antwerp on 16 and 17 November. The Pascal Decroos Fund contributed to the organisation of the event.
7. T W O M I X ( M E D I A I N N O VAT I O N C E N T R E ) P R O P O S A L S DataPoort.be Mediafair.org
8. DONOR MEETING DURING VVOJ CONFERENCE At the VVOJ European Investigative Journalism Conference the Pascal Decroos Fund, in cooperation with VVOJ itself, hosted a side track of the programme specifically aimed at foundations and funds. On the first day of the conference, Friday 16 November, the Fund brought together different international foundations and funds and, in a meeting set up especially for them, let them get closely acquainted with investigative journalism. David Kaplan, director of the Global Investigative Journalism Network, Brant Houston, professor of investigative journalism and former director of IRE, and Journalismfund.eu’s Brigitte Alfter explained how investigative journalism is financed and what the importance is of (grants for) investigative journalism. Afterwards, two representatives of nonprofit investigative journalism centres talked about their projects, output and impact and about the deliverables for donors and sponsors. This is what the programme looked like.
\53
P O STGRA DUATE IRJ: I NT E RNATIO N A L RE S EA R C H JOUR N A LI SM /
54
The postgraduate IRJ course has been organised by the Pascal Decroos Fund since 2007, in cooperation with Thomas More Mechelen. Various students from the previous years have managed to publish cases in Flemish media: • IRJ-studenten brengen WOB-case in De Standaard (Rudy Engels) • Tussen vrijheid en geluk (Pieter Stockmans) The academic year 2012-’13 saw 16 students start the course. The postgraduate course International Research Journalism is unique in both Flanders and The Netherlands. The students are familiarised with techniques that regular journalists have never heard from. The goal is to learn how to make news. Research journalists have to be prepared to investigate a single subject for a long time, to work their way through less fascinating matters and to make use of archives and FOI legislation. They also have to have an exceptional willingness to find out things that at first sight seem like they can’t be found or don’t exist. The course gives insight into how to successfully set up a journalistic research project and helps to reach a well argumented, credible journalistic result. It consists of three modules: • Research Journalism • International Reporting • Portfolio The course covers about 140 hours on Tuesday and Thursday evenings. Guest lecturers are Dutch and Flemish media figures and professional journalists with proven research or international experience. Some names: Rudi Vranckx (VRT), Gie Goris (MO*), Peter Verlinden (VRT), Marleen Teugels (Knack), Lisa De Bode, Luuk Sengers, Jens Franssen (VRT), Joanie de Rijke... www.researchjournalist.be
J O U RNA L IS M FU ND. EU \55
1. SEPTEMBER 2012 CALL FOR PROPOSALS
The launch of the new website, an electronic newsletter and a brand new Facebook page improved and widened Journalismfund.eu’s communicative reach, resulting in a significant increase in the number of applications for Journalismfund.eu’s September 2012 application round. A total of 41 applications were filed, more than double the average number of applications that were filed in previous rounds. 77 journalists applied individually or as a team. Applications came in from all over Europe, and even further, amounting to 28 different countries in total. Of all the journalists who applied, most were from Romania (12) and Italy (10). Also well-represented were Germany (8), France (5), Latvia (4) and The Netherlands (4). The UK, Spain and Lithuania each had 3 journalists apply. The total amount asked for was 314,451 Euros, while there was only 20,000 to spend.
2. FINANCIAL SUMMARY OF THE GRANTS
2009 Grant
2010
2011
2012
sum
29.430
20.944
14.810
37.107
102.291
4.616
0
0
0
4.616
2009
0
0
0
0
0
2010
3.383
0
0
0
3.383
2011
1.233
0
0
0
1.233
2012
0
0
0
0
4.616
0
0
0
Allocated – (cancelled+not used)
24.814
20.944
14.810
37.107
97.675
Paid grants
22.313
18.459
11.055
24.737
76.564
2009
13.282
0
0
0
13.282
2010
7.697
12.658
0
0
20.355
2011
0
3.967
9.875
0
13.842
2012
1.334
1.834
1.180
24.737
29.085
22.313
18.459
11.055
24.737
2.501
2.485
3.755
12.370
14.855
Cancelled/Not used
Controle
Controle Saldo to pay
Table 1: grants allocated and paid from 2009 till 2012
In the year 2012 a total of 37.107 Euros was allocated for grants and 29.085 Euros was paid out. Of that amount 24,737 Euros went to grants allocated in 2012, the remaining 4.348 was used to pay the final instalment of contracts from the years 2009 through 2011.
/
56
3. GRANTS (RE)PUBLISHED IN 2012
Republished older grants • In the Name of the State: Cover-Up – originally (the first volume) published on 16 June 2011, the third and last volume was published on 19 April 2012. • Cold Case: EU spending in Kosovo – originally published in European Voice on 7 July 2011, a second article appeared in la Repubblica on 28 June 2012. New grants • International offensive on cord blood banking – published on apache.be between 10 and 13 July 2012. • Buy your way into EU Citizenship – published on balkaninsight.com on 13 September 2012. Accolades With the publication of the third novel, the trilogy In the Name of the State, about the illegal trafficking of arms during the Yugoslav Wars, gained widespread attention in the Balkans. All books of the trilogy reached the best-sellers list in Slovenia. The third, Cover-Up, was the number one best selling book in May 2012. Journalists Matej Surc and Blaz Zgaga won the CEI SEEMO Award for Outstanding Merits in Investigative Journalism 2012 for their investigative work for the project. Journalists Adrian Mogoș and Vitalie Călugăreanu have been shortlisted for the European Press Prize for their story Buy you way into EU Citizenship.
4. COMMUNICATION
Website On 5 July 2012, Journalismfund.eu launched its new website. The old Apollo-based CMS had become obsolete on both the functional and presentation level. On the functional side the new website offers a new and easier-to-use application form. Applicants can register with all the relevant data about the main applicant and the team members. Then they can log in to their document and file the application when they are ready. Also, it is now possible to add further documents until the deadline. On the presentation side the new website has a state-of-the-art look-and-feel to give better exposure to our grantees’ work. The research team can now be presented along with each article published. This will allow future networking and make contacts easier in the journalism community. Another means of making contacts easier is the agenda. Journalismfund.eu has for a while had a very well updated agenda particularly with the activities of the investigative journalism community in Europe. With the new website this can be better displayed – all actors are thus invited to share their events with us for broad distribution to a European journalist community.
Furthermore, the new website has greatly facilitated “spin-off” communication, i.e. pushing news that was posted on the website via other platforms. More specifically: an electronic newsletter on the one hand and integration with Facebook and Twitter on the other. More on those communication platforms further down. The launch of the new website was slightly delayed, but nonetheless triggered a significant increase in the number of visitors to the website, as can be seen in graph 1 below. July 2012, when the new website was launched, saw 2,000 more visitors than June. Another peak was registered in September 2012, when a new call for proposals was issued. Graph 2 shows that in 2012 more people than ever found their way to Journalismfund.eu: 17,147, up from 11,269 in 2011.
Graph 1: www.journalismfund.eu visits per week from 1 January to 31 December 2012
Graph 2: www.journalismfund.eu visits per month from 2009 to 2012
\57
E-newsletter
/
The new Journalismfund.eu provides the possibility to send a clear, well-structured electronic newsletter to all subscribers in our database. The first issue of the newsletter was sent out in September 2012 to announce the call for proposals. It did not miss its effect: a record number of 5,000 visits were registered in that month.
58
The newsletter is planned to be sent out roughly every two months and brings together relevant information on the following topics: • • • • • • •
Journalismfund.eu news Journalismfund.eu supported stories Cross-border reporting, particularly in Europe Wobbing (= journalists using freedom of information act as a journalistic tool) Non-profit journalism, particularly in Europe Investigative journalism community in Europe Service updates (other research grants, events, awards)
Social media Facebook At the time of the launch of the new website, Rafael set up a Facebook account that is administered by Brigitte, Ides and Rafael. It functions as an extension of Journalismfund. eu where all the news items that appear on the website get an extra publication platform. Information that is relevant for the European journalism community, but less so for the specific target audience of Journalismfund.eu, is also posted on Facebook. At the end of the year 2012 the Journalismfund.eu Facebook account was a community of 210 people, a number that will further increase as we solidify our communication via Facebook even more. Twitter The Journalismfund.eu Twitter account has 200 followers. We tweet on a regular basis about things having to do with investigative journalism in general or specifically with Journalismfund.eu . LinkedIn The LinkedIn account brings together 1800 journalists and media professionals from around the world.
Wo bbi ng.eu
W
obbing.eu is running smoothly. The work is divided between the editing team, with co-editor Staffan Dahllöf taking care of the dayto-day reporting and keeping in touch with the FOI activist community. Co-editor Brigitte Alfter occasionally takes on some reporting, too, while web editor Rafael Njotea offers support in the form of occasional article writing, communication via social networks and so forth.
1. DATA HARVEST CONFERENCE 2012 saw the second edition of the Data Harvest Conference, a Europe-oriented conference on data journalism and wobbing organised by Journalismfund.eu, Wobbing.eu and Farmsubsidy.org. From 6 till 8 May one hundred data journalists from more than twenty different countries gathered at the Erasmushogeschool in Brussels. The aim was to witness and practice new research methods, learn how to find stories out of unstructured information and get access to hidden data by using specialised techniques. Those varied from sending a decisive email to an authority and claiming your Freedom of Information rights to using sophisticated Internet tools such as Google Fusion. The conference was streamlined into four tracks: wobbing, journalism lab, get the tools and farmsubsidy.
Wobbing track Wobbing is becoming an ever more widely used method of doing journalism. A significant portion of this year’s conference was therefore devoted to the wobbing track. Specialists from all over Europe had been invited, resulting in some prominent names giving a total of ten sessions on wobbing. Those names included BBC’s Martin Rosenbaum, Dutch FOI expert Brenno de Winter, Spanish journalist Mar Cabra and Blaz Zgaga, co-author of the trilogy In the Name of the State who wobbed thousands of documents to uncover Slovene government’s illegal trade of arms during the UN embargo in the Yugoslav Wars. The presence of Indian WOB specialist Shyamlal Yadav made the conference even more international.
Journalism Lab track Visualisation of abstract data by interactive graphics and maps is becoming increasingly important in journalism. It turns a bunch of figures into something understandable and comprehensible without requiring you to write code. During this second edition of the Data Harvest Conference the number of programmers and coders who attended increased significantly compared to last year. In the Journalism Lab track and the get the tools track coders and journalists could meet and exchange ideas.
Get the tools Some of Europe’s most experienced journalists and programmers in the fields of data journalism, freedom of information and visualisation got training and shared their experiences and network. The common interest was to follow European money, analyse European data and get European stories going. Danish journalists Anders Pedersen and Peter Andersen, Duncan Campbell and BBC’s Paul Myers were among the people to share their tools.
\59
Farmsubsidy track
/
60
In the farmsubsidy track working experiences were exchanged about the EU Financial Transparency System and the European farm subsidies. On www.farmsubsidy.org journalists can find new data and updates on EU money spent on subsidies for farmers among EU countries. About fifty sessions were given in total during the conference, varying in content and approach. www.dataharvest.eu
2. COMMUNICATION Internet traffic to the Wobbing.eu website increased compared to 2011. In total, a bit over 14,000 visits were paid to the website by 9,030 people during 2012, compared to 10,800 and 7,087 respectively for the year before. The increase is partly due to the buzz that the Data Harvest Conference created in the community. Graph 3 shows that the period just before, during and after the conference generated more than average traffic to the website, with a peak of 853 visits in the week of the conference (graph 4). The statistics are good. Still, for 2013 we want to further improve visitor numbers. We hope to do so by an intensified use of social media to push our stories. The Wobbing group on Facebook has around 200 members, on LinkedIn around 800.
Graph 3: www.wobbing.eu visits per month from January to December 2012.
Graph 4: www.wobbing.eu visits per week from 1 January to 31 December 2012.
Re po rt : Deterrence of f ra u d w i th EU f u n d s
I
n the fall of 2011, the European Parliament Committee on Budgetary Control, instigated by Bart Staes, called for a study on deterrence of fraud with EU funds through investigative journalism in the EU member states. Of the three candidates who were in the running, the Pascal Decroos Fund won the bid. VVOJ’s Margo Smit was assigned to execute the study. Brigitte Alfter, among others, co-authored. The study is unique in that it, for the first time, presents an overview of the state of investigative journalism in the 27 member states and talks about ways to further it.
1. RECOMMENDATIONS The study focuses on the question if investigative journalism can be instrumental in the detection of and fight against corruption and fraud with EU funds, and if so, how. The recommendations it makes are multifaceted but clear-cut: both European and national policymakers should do more to support and facilitate investigative journalism if they want to enlarge its role in tracing irregularities and fraud. Some of the recommendations the study makes: • the development of a central European hub or centre for generating, aiding and executing investigative projects • reducing bureaucracy, especially in access to data and in granting money to journalistic projects and organisations • the level of journalistic professionalism needs to be raised through targeted training, presentation of best practices and research into sustainable business models • furthering a swift implementation of workable FOI laws across the EU
2. AN OVERVIEW OF INVESTIGATIVE JOURNALISM IN THE EU The study also gives an overview of the investigative journalism landscape in the EU-27. To get as clear and correct a picture as possible, close to one hundred journalists and dozens of officials at the institutions were interviewed. Six countries are zoomed in on in more detail. The Parliament had requested two old member states to be highlighted, as well as two younger member states, one member state in the North and one in the South of Europe. Smit decided on Italy, the United Kingdom, Hungary, Romania, Denmark and Spain.
3. INVESTIGATING EUROPEAN EXPENDITURES The study acknowledges that there are great differences between the EU member states when it comes to investigations into European expenditures and revenues. In some countries there are ample stories about EU misappropriation of funds, while in others such stories are virtually non-existent.
\61
