Flusterjend farre troch Fryslân

Flusterjend farre troch Fryslân Onderzoek naar de mogelijkheden van realisatie van (gedeeltelijk) ‘electric-only routes’

Definitief

Provincie Fryslân Projectbureau Friese Meren Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden

Grontmij Nederland B.V. Drachten, 19 september 2011

GM-0032913

Verantwoording

Titel

:

Flusterjend farre troch Fryslân

Subtitel

:

Onderzoek naar de mogelijkheden van realisatie van (gedeeltelijk) ‘electric-only routes’

Projectnummer

:

303198

Referentienummer

:

GM-0032913

Revisie

: 19 september 2011

Datum

Auteur(s)

:

Tim Verver, Gea Winter, Marijke Harmsen

E-mail adres

:

[email protected]

Gecontroleerd door

:

Frank Gort

Paraaf gecontroleerd

:

Goedgekeurd door

:

Paraaf goedgekeurd

:

Contact

:

Evert-Jan van Nijen

Grontmij Nederland B.V. Zonnedauw 2 9202 PA Drachten Postbus 91 9200 AB Drachten T +31 512 33 52 33 F +31 512 51 02 00 www.grontmij.nl

GM-0032913 Pagina 2 van 31

Inhoudsopgave

Samenvatting................................................................................................................................. 4 1 1.1 1.2 1.3 1.4

Inleiding......................................................................................................................... 7 Transitie naar elektrisch transport ................................................................................ 7 Stimulering elektrisch varen in Fryslân ......................................................................... 7 Het onderzoek............................................................................................................... 7 Leeswijzer ..................................................................................................................... 8

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Verkenning van het gebruik .......................................................................................... 9 Wat is elektrisch varen?................................................................................................ 9 Elektrisch varen is de toekomst .................................................................................... 9 Wat motiveert de gebruiker?....................................................................................... 10 Elektrische vaarroutes ................................................................................................ 11 Elektrisch varen in Fryslân.......................................................................................... 12

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6

Inventarisatie kansrijke tracés..................................................................................... 13 Exclusief elektrisch ..................................................................................................... 13 Wetgeving en handhaving .......................................................................................... 13 Vaarnorm elektrisch varen .......................................................................................... 13 Methodiek inventarisatie ............................................................................................. 14 Kerngebieden elektrisch varen ................................................................................... 14 Selectie kansrijke tracés, routes en vaargebieden ..................................................... 15

4 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.2.5 4.2.6 4.2.7 4.2.8 4.2.9 4.2.10 4.2.11

Toetsing tracés ........................................................................................................... 18 Criteria......................................................................................................................... 18 Toelichting toetsing ..................................................................................................... 21 Alde Feanen (1/2) ....................................................................................................... 22 Reidmar route (1/2)..................................................................................................... 24 Heeg – Aldegeaster Brekken – Heeg (3/4)................................................................. 26 Leeuwarden zuid (3/4) ................................................................................................ 28 Falomsterfeart (5) ....................................................................................................... 29 Route West-Fryslân (6)............................................................................................... 31 Route Súdwest-Fryslân (7) ......................................................................................... 32 Workum – Aldegeaster Brekken (8)............................................................................ 34 Ursula route (9) ........................................................................................................... 35 .................................................................................................................................... 36 Leeuwarden-Oost (10) ................................................................................................ 37

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

Financiële uitwerking kansrijke routes ........................................................................ 39 Alde Feanen................................................................................................................ 39 Reidmar route ............................................................................................................. 42 Heeg – Aldegeaster Brekken – Heeg ......................................................................... 44 Leeuwarden-Zuid ........................................................................................................ 48 Falomsterfeart............................................................................................................. 51 Overzicht prioritaire routes.......................................................................................... 53

6

Conclusie .................................................................................................................... 54


Samenvatting

Elektrisch varen heeft de toekomst! De provincie Fryslân zet daarom als dé watersportprovincie van Nederland in op het benutten van de kansen om meer ruimte te bieden voor elektrisch varen. Op veel plekken in Fryslân, bijvoorbeeld in het Nationaal Park De Alde Feanen, wordt al volop met elektrische boten gevaren. De stilte en het ontbreken van uitlaatgassen zorgen voor een nieuwe beleving van het varen, zeker in natuurrijke gebieden. Deze beleving wordt geoptimaliseerd als er sprake is van ‘exclusief elektrisch varen’, oftewel, als er alleen elektrisch wordt gevaren. Dit onderzoek geeft inzicht in de vaargebieden van Fryslân waar kansen liggen voor dit exclusief elektrische varen. Elektrisch varen wordt nog vaak geassocieerd met fluisterbootjes. Tegenwoordig zien we echter ook een ontwikkeling waarbij grotere boten beschikken over een volledig elektrisch aangedreven motor of een hybride aandrijving. De provincie Fryslân heeft bij de herijking van het PVVP1 een nieuwe vaarwegklasse F geïntroduceerd voor sloepen tot 1,50 meter doorvaarthoogte. Vaarwegen die aan deze classificatie voldoen, zijn in beginsel (ook) geschikt voor elektrisch varen. Een brede inventarisatie van het vaarnetwerk in Fryslân levert inzicht in de ambities, plannen en wensen op het vlak van elektrisch varen. Veel gemeenten, maar ook natuurbeherende organisaties, zien de kansen voor elektrisch varen en hebben dit ook opgenomen in de planvorming. Aan de hand van een aantal basiscriteria is een eerste selectie gemaakt van de meest kansrijke routes, tracés en vaargebieden (in willekeurige volgorde).

Geselecteerde routes 1 Reidmar route 2

Alde Feanen

3 Leeuwarden-Zuid 4 Leeuwarden-Oost 5

Heeg – Aldegeaster Brekken – Heeg

Een verbinding tussen Heeg en de Aldegeaster Brekken via de Idzegeaster Poel en Oudega. Via het Sânmar en Ringwiel ontstaat er een rondje. Eventueel is het rondje te varen via de Rintsjepoel en Skûtelpoel.

6 Workum – Aldegeaster Brekken

Rondje vanuit Workum naar de Aldegeaster Brekken. Verbinding tussen de Warkumer Trekfeart en Blauhúster Poelen via Dedgum en Greonterp. Rondje Workum – Makkum – Bolsward via de Dyksfeart, de Makkumer Feart en de Warkumer Trekfeart. Workum – Hindeloopen – Molkwerum en Koudum via De Horsa, de Aesterfaart, de Westerfaart, De Grûnzen en de Nije Feart. Verbinding tussen Workum en De Fluezen via de Ursulapoel en de Aant Liuwespoel waardoor meerdere vaarrondjes ontstaan. Falomsterfeart en het natuurgebied Bûtenfjild met aansluiting op het natuurgebied de Grutte Wielen.

7

Route West-Fryslân

8 Route Súdwest-Fryslân 9

10 1

Verbinding tussen Bolsward en de Blauhúster Puollen en Aldegeaster Brekken via de Westhimster Opfeart. Diverse vaarrondjes in het Nationaal Park De Alde Feanen met een nieuwe toegangsverbinding. Verbinding Leeuwarden – Wirdum. Vanuit het centrum van Leeuwarden vanaf de Potmarge een verbinding met Wirdum via de Wurdumer Feart. Rondje vanuit het centrum naar het oosten van de stad. Vanaf It Alddeel een verbinding naar de recreatieplas de Lytse Wielen.

Ursula route Falomsterfeart

Provinciaal Verkeers- en vervoerplan, Provincie Fryslân.


Inhoudsopgave (vervolg)

Op basis van een tiental criteria zijn deze meest kansrijke routes, tracés en vaargebieden getoetst. Deze criteria zijn: • Draagvlak / beleid • Economische potentie • Obstakelvrij / kosten • Rust en ruimte • Financiering • Onderdeel vaarnetwerk • Belevingswaarde • Faciliteiten / voorzieningen • Promotionele waarde • Aandeel elektrisch in % Deze toetsing levert inzicht in de routes die het meest kansrijk zijn om verder ontwikkeld te worden als exclusief elektrische routes. Hierbij opgemerkt dat bij de ontwikkeling van ‘electriconly routes’ geen delen van vaarwegen worden afgesloten. Van de top 5 van meest kansrijke routes, tracés en vaargebieden zijn de benodigde inrichtingsmaatregelen en bijbehorende kosten verder uitgewerkt.

Tracé

Maatregelen

1/2. Alde Feanen

- graven toegangsgeul tussen Headamsleat en Alde Headamsleat - 3 dammen vervangen door bruggen (waarvan 2 met stuw) - duiker vervangen door brug - ophogen kades - verbreden vaarweg - baggeren - aanpassen dam in Skrokfeart - verbreden vaarwegen - baggeren Variant A: - vervangen 2 bruggen - vervangen 1 dam - vervangen 3 duikers Variant B: - vervangen 8 bruggen - vervangen 3 dammen - vervangen 2 duikers - vervangen12 bruggen - vervangen 2 duikers - ophogen kades - baggeren - vervangen 3 bruggen - vervangen dam - vervangen sluis - vervangen gemaal - verbreden vaarweg - baggeren

1/2. Reidmar route

3/4. Heeg – Aldegeaster Brekken – Heeg

3/4. Leeuwarden-Zuid

5. Falomsterfeart

Kosten (excl. btw) € 80.805 € 1.260.000 – € 1.987.000 (afhankelijk van houten of betonnen bruggen) € 88.000 Variant A: € 471.000 Variant B: € 726.000 (exclusief verbreden en verdiepen vaarwegen) € 1.088.000 (exclusief baggeren)

€ 2.062.000


De benodigde aanpassingen lopen uiteen qua investeringen en werkzaamheden. Hoe dan ook moet er rekening gehouden worden met een planning- en realisatietermijn. Er zal enige tijd over heen gaan voordat de vaarroutes, die exclusief toegankelijk zijn voor elektrisch varen, vermarkt kunnen gaan worden. Hierbij dient ook rekening gehouden te worden met de tijd die nodig is om de gemeentelijke vaarwegverordening aan te passen. Wij adviseren om in de aanloop naar de realisatie van ‘electric-only routes’, de reeds bestaande routes te gebruiken om het elektrisch varen te promoten. Een gezamenlijke folder en website met alle bestaande routes die bij uitstek geschikt zijn voor elektrisch varen, inclusief oplaadpunten en bezienswaardigheden is een goed middel om het elektrisch varen in Fryslân te promoten. De ervaring leert ten slotte dat, wanneer men eenmaal heeft kennisgemaakt met het elektrisch varen, men overstag is.


1

Inleiding

1.1 Transitie naar elektrisch transport Fryslân zet sterk in op duurzame energie en de overgang naar elektrische mobiliteit. Eind 2012 rijden er 500 elektrische auto’s en varen er 700 elektrische boten in Fryslân2. Een en ander komt voort uit het Energieakkoord Noord-Nederland dat in 2007 door het Rijk en de noordelijke provincies is ondertekend. De Friese visie op een duurzame ontwikkeling van klimaat en energie is uitgewerkt in het programma Duurzame Energie. Met de inzet op duurzame energie wil Fryslân bijdragen aan een nog beter leefmilieu, het vergroten van de werkgelegenheid en het versterken van een duurzaam, innovatief imago.

1.2 Stimulering elektrisch varen in Fryslân De ambities zijn groot. Met het bevorderen van elektrisch varen wil de provincie een belangrijke bijdrage leveren aan de transitie naar elektrisch transport. De provincie Fryslân wil de nationale proeftuin zijn op het gebied van de transitie naar elektrisch varen. Om die reden is in 2008 de Stifting Elektrysk Farre Fryslân (SEFF) opgericht, waarin de branche is vertegenwoordigd. Door samenwerking met kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties wordt de omschakeling naar elektrisch varen bij een breed publiek bevorderd. Met behulp van subsidieregelingen zijn vanaf 2009 een tiental grotere charterjachten omgebouwd op een elektrische/hybride aandrijving. Daarnaast is sinds 2009 een subsidieregeling van kracht voor de in- en ombouw van elektrische aandrijvingen voor particulieren en bedrijven. Inmiddels zijn er circa 100 boten aangeschaft of omgebouwd tot een elektrisch systeem. Voor de periode 2010-2014 is een visie ontwikkeld om de noodzakelijke veranderingen te stimuleren, zoals het verbeteren van de acceptatie door de consument, het stimuleren van innovatie, zorgen voor een adequate oplaadstructuur, het borgen van kwaliteit van toegepaste systemen en het ontwikkelen van een stimulerende vaarinfrastructuur. De maatregelen in de Uitvoeringsagenda elektrisch varen 2010/2011 richten zich op de diverse onderdelen. In het kader van het verbeteren van de vaarinfrastructuur is het onderzoek gestart naar de mogelijkheden van het realiseren van elektrische vaarroutes c.q. vaargebieden in de provincie. Overige maatregelen zijn onder andere subsidieregelingen, een dekkende infrastructuur van laadpunten, informatieverstrekking en promotie van elektrisch varen, training en het ontwikkelen van kwaliteitsnormen.

1.3 Het onderzoek Het onderzoek moet het volgende opleveren: • Inzicht in welke gebieden ‘electric-only’ vaarroutes mogelijk c.q. gewenst zijn. • Inzicht in welke gebieden deze routes ecologisch mogelijk zijn, inclusief welke procedures doorlopen moeten worden en waar win-winsituaties m.b.t. recreatie en natuur ontstaan. • Inzicht in welke inrichtingsmaatregelen nodig zijn en wat daarvan de kosten zijn. • Inzicht in welke gebieden deze routes economisch rendabel zijn (cofinanciering, draagvlak ondernemers, bepaling ROI).

2

Samenwerkingsovereenkomst ‘Drive4Electric’ tussen de provincie Fryslân, de gemeente Leeuwarden, Liander, Es-

sent, ProRail, NOM, NHL Hogeschool, Energy Valley en Stifting Elektrysk Farre Fryslân, mei 2010.


Inleiding

1.4 Leeswijzer Dit rapport is als volgt opgebouwd: Hoofdstuk 2: Hoofdstuk 3: Hoofdstuk 4: Hoofdstuk 5: Hoofdstuk 6:

Verkenning van het gebruik Inventarisatie kansrijke tracés Toetsing tracés Financiële uitwerking kansrijke tracés Conclusies


2

Verkenning van het gebruik

2.1 Wat is elektrisch varen? Elektrisch varen heeft betrekking op boten die uitsluitend worden aangedreven door een elektromotor en op hybride boten, die naast een elektromotor eveneens gebruik maken van een verbrandingsmotor. Bij hybride motoren wordt onderscheid gemaakt tussen serie en parallel hybride motoren. ‘Serie hybride’ betekent dat een elektromotor voor de voortstuwing zorgt. De elektrische energie die nodig is voor deze motor, wordt opgewekt door een verbrandingsmotor. Bij ‘parallel hybride’ aangedreven boten zorgt de verbrandingsmotor voor de voortstuwing met annex een elektromotor die de voortstuwing kan overnemen. Om elektrisch te kunnen varen is installatie van een vol elektrische of hybride aandrijving (serie of parallel) noodzakelijk die qua vermogen is afgestemd op de lengte en het gebruik van de boot. Daarnaast zijn elektrisch aangedreven buitenboordmotoren in opkomst ter vervanging van twee- en viertaktmotoren die op kleinere boten als aanhangmotor kunnen worden gebruikt. Vol elektrisch aangedreven boten varen 100% elektrisch. Voor hybride schepen geldt dat deze tenminste vier uur op 60% van de theoretische rompsnelheid volledig elektrisch moeten kunnen varen3. Voor de voortstuwing is voldoende accucapaciteit noodzakelijk, afgestemd op de energie behoefte van het elektrische voortstuwingsysteem en de vaarbehoefte van de gebruiker. Om de accu’s te kunnen opladen zijn voldoende oplaadmogelijkheden noodzakelijk in het vaargebied van de gebruiker. Aan boord van boten met een ingebouwd systeem voor elektrisch varen is voldoende ruimte nodig voor de opslag van de noodzakelijke accucapaciteit en een walstroomaansluiting om gebruik te kunnen maken van oplaadpunten in jachthavens, thuis of onderweg. Voorts is voor het omzetten van de laadstroom van 230 naar 12 of 24 volt een omvormer nodig. Het (afneembare) accupakket van elektrische buitenboordmotoren, waarmee vol elektrisch wordt gevaren, moet worden opgeladen voordat de buitenboordmotor kan worden gebruikt.

2.2 Elektrisch varen is de toekomst In het kader van duurzaamheid heeft elektrisch varen de toekomst. Het biedt een milieuvriendelijk alternatief voor de voortstuwing van boten door middel van verbrandingsmotoren en is voorlopig de enige mogelijkheid om je met een (motor)boot CO2-vrij te kunnen verplaatsen. Daarbij geldt wel als voorwaarde dat gebruik gemaakt wordt van groene stroom voor het opladen van de benodigde accucapaciteit. Met groene stroom wordt bedoeld energie die wordt opgewekt door windenergie, waterkracht, biogas of zonnepanelen. Hoewel accu’s milieubelastend zijn door gebruik van eindige grondstoffen en materialen, worden grote inspanningen geleverd om zoveel mogelijk giftige materialen te recyclen. Daarnaast zijn innovaties gericht op het vergroten van de energie- en vermogensdichtheid van accu’s4. Verwacht wordt dat het verdringen van de fossiele brandstofaandrijving in de pleziervaart met name voor kortere tochten en lokaal gebruik slechts een kwestie van tijd is, omdat elektrisch varen comfortabel, stil, zuinig, stankvrij, betrouwbaar en onderhoudsarm is. Vooralsnog is de investering nog wel wat hoger voor elektrisch varen in verhouding tot het reguliere varen. 3

‘Minimale eisen Elektrische vaarsystemen’, Provincie Fryslân

4

Hoewel op het gebied van de energievoorziening van accu’s veel is verbeterd, is het vergroten van de energiedichtheid van accu’s gelimiteerd door de toepassing van waterstof. Met energiedichtheid wordt bedoeld de energie per massa-eenheid (wattuur per kilogram). Met de vermogensdichtheid wordt bedoeld de potentie om in korte tijd veel energie te leveren (hoeveelheid watt vermogen).



2.3 Wat motiveert de gebruiker? Belangrijke motieven om elektrisch te gaan varen zijn het ontbreken van motorgeluid en uitstoot van uitlaatgassen. Daarnaast kunnen zuinigheid in het gebruik, betrouwbaarheid en lage onderhoudskosten belangrijke redenen zijn om voor elektrisch varen te kiezen. In bepaalde (delen van) watersportgebieden is alleen elektrisch varen toegestaan. Voorbeelden hiervan zijn Giethoorn, Reeuwijk en de Nieuwkoopse Plassen. Ook in grote steden als Amsterdam en Utrecht wordt elektrisch varen gestimuleerd. Hier vormt echter het verbeteren van het binnenstedelijke milieu de belangrijkste drijfveer. Verder zien we in toenemende mate nieuwbouwwijken ontstaan waar elektrisch varen wordt gestimuleerd, bijvoorbeeld in Beuningen. In deze vaargebieden hebben watersporters geen vrije keuze, maar is men verplicht om elektrisch te varen. De potentiële gebruikers zullen een afweging maken tussen de voor- en nadelen. Om hier inzicht in te krijgen hebben wij een aantal voor- en nadelen onder elkaar gezet. Voordelen van elektrisch varen: • Elektrisch aangedreven boten veroorzaken nauwelijks of geen geluidsbelasting. • Door het ervaren van stilte tijdens het varen krijgt landschap- en natuurbeleving een extra dimensie voor de watersporter. • Elektrische vaarsystemen zijn minder milieubelastend tijdens het varen, omdat geen schadelijke uitlaatgassen vrijkomen. Dit leidt tot schonere lucht in de directe omgeving van de boot. • Het is zuinig. De oplaadkosten zijn laag in vergelijking tot de brandstof die nodig is voor vergelijkbare verbrandingsmotoren. • Elektrische vaarsystemen zijn onderhoudsarm, omdat slechts twee bewegende delen nodig zijn voor de voortstuwing, te weten de schroefas en de as van de elektromotor. De overige moderne elektronica zijn "solid state" (= geen bewegende delen) waardoor geen slijtage kan optreden. • Elektrische vaarsystemen zijn betrouwbaar, omdat heel weinig bewegende componenten worden gebruikt. De kans op het ontstaan van mechanische fouten is daardoor heel klein. • Door het ontbreken van veel bewegende componenten hebben elektrische aandrijvingsystemen voor boten weinig tot geen onderhoud nodig. Dit betekent een kostenbesparing ten opzichte van verbrandingsmotoren met een vergelijkbare capaciteit. • De levensduur van elektrische vaarsystemen is lang, omdat de componenten voor de systemen uit de industriële sfeer komen. De levensduur van een elektrisch aandrijvingsysteem is daardoor vergelijkbaar met de levensduur van een boot. • Elektrisch varen biedt de mogelijkheid om in aanvulling op bestaande routestructuren een netwerk van fluisterroutes te introduceren, waardoor nieuwe kansen ontstaan om de kwaliteit van het toeristisch product te verhogen. • Elektrisch varen kan bijdragen aan een duurzaam en innovatief imago van een watersportgebied. Nadelen van elektrisch varen: • De vaartijd (actieradius) is relatief kort vanwege de beperkte accucapaciteit die aan boord kan worden geplaatst of, in geval van een buitenboordmotor, kan worden ingepast. Een elektrische aandrijving is daardoor voor snelvarende boten op dit moment nog ongeschikt. De ontwikkeling van betere accu’s met minder volume, een grotere actieradius en een snellere oplaadtijd gaat echter snel gezien de inspanningen en innovaties binnen de automobielindustrie als het gaat om elektrisch rijden. • De oplaadtijd van de benodigde accucapaciteit bedraagt op dit moment nog uren (als norm geldt 1:1 ten opzichte van de vaartijd) en moet daarom zorgvuldig worden gepland. Er zijn op dit moment wel verhuurbedrijven die arrangementen aanbieden voor dagtochten met een elektrosloep. • Een adequate laadinfrastructuur ontbreekt vooralsnog voor het opladen van de accu’s. Bij jachthavens is de laadcapaciteit van de aanwezige laadpalen doorgaans niet toereikend voor het opladen van grotere schepen. Buiten jachthavens zijn geschikte oplaadpunten beperkt beschikbaar. • Het benodigde volume voor de opslag van accu’s is 9:1 ten opzichte van de ruimte die nodig is voor de opslag van fossiele brandstof voor verbrandingsmotoren.



• • •

•

•

•

Het grote volume voor accu’s wordt veroorzaakt, omdat de energiedichtheid van accu’s beperkt is. Het gewicht van de benodigde accucapaciteit kan een probleem vormen. De aanschafkosten van elektrische aandrijfsystemen en buitenboordmotoren zijn hoog in vergelijking met verbrandingsmotoren. In de benodigde accu’s wordt de energie die elders is opgewekt, chemisch opgeslagen. Accu’s hebben een beperkte levensduur. Bij de productie wordt gebruik gemaakt van zeldzame materialen en grondstoffen die eindig zijn. Wel wordt in Nederland bij de recycling van accu’s zeer zorgvuldig met giftige materialen omgegaan en wordt ernaar gestreefd om zoveel mogelijk stoffen voor hergebruik geschikt te maken. Indirecte milieubelasting ontstaat indien geen gebruik wordt gemaakt van groene stroom, zoals windenergie, zonne-energie, biogas of waterkracht voor het opladen van de accu’s. Bij opwekking van stroom met conventionele brandstoffen komt CO2 vrij en bij gebruik van kernenergie is het radioactief afval een probleem. Hierbij opgemerkt dat het rendement van een elektrische aandrijving veel hoger is dan een verbrandingsmotor waardoor het varen op stroom, zelfs als dat met fossiele brandstoffen wordt opgewekt, een positief effect heeft op het milieu. Vanwege de gevoeligheid van elektronica voor zout water en een zilte atmosfeer is elektrisch varen, met name met elektrische buitenboordmotoren niet geschikt voor toepassing op zout water. De mogelijkheden en voordelen die elektrisch varen biedt, zijn bij ‘het grote publiek’ nog onvoldoende bekend en/of geaccepteerd. “Onbekend maakt onbemind”.

Grootste ‘plus’ van elektrisch varen Bij elektrisch varen vormt met name het ontbreken van motorlawaai en uitstoot van uitlaatgassen een ‘plus’. De stilte wordt als comfortabel ervaren en zorgt voor een andere beleving van natuur en landschap. Bovendien vormen de betrouwbaarheid en lage gebruikskosten een ‘plus’ voor de gebruiker. Indien naast de bestaande vaarroutes aanvullend routes beschikbaar en geschikt worden gemaakt voor elektrisch varen, ontstaat een ‘plus’ om deze manier van varen aantrekkelijk te maken. Een mogelijkheid hiertoe bieden bijvoorbeeld de routes die nu op waterkaarten worden aangemerkt als ‘specifiek geschikt voor kano’s’ of routes die geschikt zijn voor (elektrische) sloepen. Als in deze routes geen bijzondere obstakels voorkomen, kunnen zij zonder grote ingrepen tot (een netwerk van) ‘fluisterroutes’ worden opgewaardeerd om de populariteit van elektrisch varen te vergroten.

2.4 Elektrische vaarroutes Een elektrische vaarroute moet inspelen op de behoefte om ongestoord de stilte te kunnen ervaren in de natuur en om op een comfortabele wijze van het landschap te kunnen genieten. Daarnaast moeten er voldoende oplaadpunten zijn, zodat het vaarschema niet hoeft te worden aangepast aan de aanwezige oplaadmogelijkheden. Verder moeten eventueel te creëren fluisterroutes voldoende diepgang en doorvaarthoogte bieden. In 2004 zijn door de provincie brughoogten en ligplaatsconcentraties geïnventariseerd. Dit onderzoek heeft geleid tot nieuwe inzichten ten aanzien van de normering van vaarwegen. In de ontwerpnota van wijzigingen van het Provinciaal Verkeers- en Vervoersplan (PVVP) pagina’s 74 en 48, worden de categorieën E, F en G geïntroduceerd. De categorie E1 en E2 voor de kleine waterrecreatie komen daarmee te vervallen. De klasse E geldt voor kleine motorboten, F voor sloepen en G voor kano’s. In de tabel staan de nieuwe vaarklassen. De gewenste breedte van kunstwerken geldt voor bestaande kunstwerken. Bij nieuwbouw zijn deze afmetingen de minimumnorm. Vaarwegen die aan de classificatie E en F voldoen, zijn in beginsel (ook) geschikt voor elektrisch varen. Het creëren van een aanvullend netwerk van fluisterroutes voor elektrisch varen sluit aan bij de doelstelling van de provincie om de transitie naar elektrisch varen onder watersporters te bevorderen en past ook bij het streven naar een grote verscheidenheid aan vaarmogelijkheden in een zo open mogelijk vaargebied. Het geschikt maken van fluisterroutes voor de elektrisch varende verhuurvloot, biedt bovendien de mogelijkheid om elektrisch varen ook bij niet-bootbezitters onder de aandacht te brengen.



Een routestructuur voor elektrisch varen biedt daarom een goede kans om de diversiteit en de kwaliteit van het toeristisch watersportproduct te verhogen en de marktpositie van het Friese merengebied te verstevigen5.

Recreatieve vaarwegen en meren

Kunstwerken

Ingrijpdiepte

E

Toegelaten diepgang Boten 1,00 m.

1,10 m.

Doorvaarthoogte 2,00 m.

F

0,80 m.

1,00 m.

1,50 m.

G

0,50 m.

1,00 m.

1,00 m. (obstakels toegestaan)

Categorie

Doorvaartbreedte minimaal 4,00 m. gewenst 6,00 m. minimaal 4,00 m. gewenst 6,00 m. minimaal 3,00 m. gewenst 4,00 m.

2.5 Elektrisch varen in Fryslân De tijd is rijp voor de transitie naar elektrisch varen. De techniek is er en de infrastructurele aanpassingen zijn relatief eenvoudig te realiseren of al aanwezig. Er zijn elektrische oplaadpunten bij jachthavens en schepen hebben meestal voldoende ruimte om accu’s te herbergen die voor de benodigde actieradius zorgen. Een van de grootste pluspunten van elektrisch varen, het intenser beleven van de omgeving door het ontbreken van motorgeluid, kan juist in Fryslân tot zijn recht komen. Fryslân is al een watersportprovincie bij uitstek. Voorzieningen, accommodaties en botenverhuurders voldoen aan de groeiende markt van de recreatievaart. Deze richten zich vooral op het grote publiek. Bekend zijn uiteraard de Friese Meren die in het hoogseizoen druk worden bevaren. Daaromheen liggen vele vaarwegen en meertjes die veel minder frequent worden bevaren vanwege een beperkte toegankelijkheid of minder bekend zijn. Juist deze gebieden laten de andere kant van het varen in Fryslân zien. Vaarwegen door karakteristieke cultuurlandschappen, authentieke dorpen of steden en natuurgebieden. Gebieden waar de beleving voorop staat en het rustiek varen is, zonder motorlawaai. Door dit potentieel aan vaarwegen, waarbij het belevingsaspect een grote rol speelt, liggen er in Fryslân voldoende kansen om routes, juist voor het elektrisch varen, te ontwikkelen.

5

Beleidsnota Recreatie en Toerisme 2002-2010, provincie Fryslân


3

Inventarisatie kansrijke tracés

3.1 Exclusief elektrisch Een belangrijk uitgangspunt is het ‘exclusief elektrisch’-principe. Dat houdt in dat in deze studie gezocht is naar tracés, routes en vaargebieden waar enkel elektrisch varen wordt toegestaan. Uit de inventarisatie is gebleken dat er enkele uitdagingen zijn bij de ontwikkeling van exclusief elektrische vaarroutes. De belangrijkste vormt de handhaving. Gemeenten en natuurbeheerders zien in deze handhaving een belemmerende factor. Ook ondernemers vrezen dat bestaande routes worden afgesloten voor regulier vaarverkeer. Dat is nadrukkelijk niet de bedoeling. Deze bezwaren in ogenschouw nemende, is het uitgangspunt wat betreft exclusief elektrisch als volgt gedefinieerd: Er is gezocht naar routes/tracés/vaargebieden, waarbij mogelijk een deel van het traject alleen door elektrische boten kan worden bevaren en waar nu nog niet of zeer beperkt ‘regulier’ gevaren kan worden. Het aandeel ‘exclusief elektrisch’ speelt een belangrijke rol bij de uiteindelijke selectie en beoordeling van de routes.

Daarnaast is in de provincie Fryslân ook nog een groot aantal interessante vaargebieden voor elektrisch varen, zonder dat daarbij het ’exclusief elektrisch’-principe geldt. Ook deze vaargebieden/tracés zijn in de inventarisatie meegenomen. De focus ligt echter in de eerste plaats op routes/tracés waar in dit principe wel van toepassing is of kan zijn in de toekomst.

3.2 Wetgeving en handhaving Om het principe van exclusief elektrisch varen te realiseren is het nodig dat de vaarwegbeheerder dit in haar vaarwegverordening opneemt. In de meeste gevallen gaat het om gemeentelijk vaarwater en zal de gemeente dus in haar gemeentelijke vaarwegverordening moeten opnemen dat een bepaald traject enkel is bestemd voor elektrisch aangedreven boten. Op het moment dat dit formeel is vastgelegd, is het vervolgens zaak dat dit gehandhaafd wordt. Of in de praktijk handhaving vanuit de overheid kan plaatsvinden is de vraag, gezien de grote druk op het gemeentelijke apparaat. In de praktijk zal het vooral neerkomen op sociale controle, waarbij vaarrecreanten elkaar aanspreken.

3.3 Vaarnorm elektrisch varen Een belangrijk uitgangspunt voor de selectie en toetsing van kansrijke tracés/routes/vaargebieden voor elektrisch varen vormt de vaarnorm voor sloepen zoals deze door de provincie is vermeld in de ontwerpnota van wijzigingen PVVP. Vaarnorm voor sloepen Recreatieve vaarwegen en meren Categorie F

Toegelaten diepgang Boten 0,80 m.

Ingrijpdiepte 1,00 m.

Kunstwerken Doorvaarthoogte 1,50 m.

Doorvaartbreedte minimaal 4,00 m. gewenst 5,00 m.



Dit zijn geen keiharde eisen voor de route, maar wel richtlijnen waarop de benodigde aanpassingen aan een route worden gebaseerd.

3.4 Methodiek inventarisatie Gesprekken met deskundigen, natuurbeheerders en een inventarisatie langs gemeenten leverde een eerste beeld op van mogelijk kansrijke gebieden. In deze brede oriëntatie hebben we alles meegenomen dat in aanmerking zou kunnen komen als elektrische vaarroute, tracé of vaargebied. Van ideeën en kansen tot uitgewerkte plannen. Daarnaast hebben wij een bijeenkomst gehad met watersportondernemers die elektrische boten in de verhuur hebben. Dit gaf inzicht in het huidige gebruik en de markt(potenties) van het elektrisch varen.

3.5 Kerngebieden elektrisch varen De inventarisatie levert een lijst op van ruim 30 routes en tracés. Deze variëren van bestaande routes over relatief rustige vaarwegen, die door de verhuurders aan hun gasten worden meegegeven, tot ideeën voor nieuw te ontwikkelen vaarwegen. Als we alles in beeld brengen zien we dat in een drietal kerngebieden op dit moment de grootste kansen liggen om een impuls te geven aan het elektrisch varen (figuur 1). Het betreft het gebied rondom Heeg en de Aldegeaster Brekken, de vaarwegen rondom het Snitser Mar en het gebied tussen Leeuwarden en Earnewâld met het NP De Alde Feanen. In deze gebieden is enerzijds voldoende ‘massa’ te vinden als het gaat om waterrecreatief aanbod en watersporters. Anderzijds zijn in deze gebieden de natuur, de rust en de ruimte nog te vinden. Aspecten die de beleving van elektrisch varen versterken. Deze combinatie maakt dat deze kerngebieden een belangrijke positie innemen in de toekomstige ontwikkeling van elektrisch varen in Fryslân.

Figuur 1: Kerngebieden elektrisch varen



In de kerngebieden wordt vooral gevaren met boten die bij de verhuurders van elektrische boten in het gebied worden gehuurd. Veelal zijn dat sloepen waar men een halve of hele dag mee onderweg is. De vaarrecreanten krijgen routes mee die door de ondernemers zijn geselecteerd op rustige vaarwegen met een stukje cultuur(historie) onderweg. Elektrische kruisers worden voor één of meerdere weken gehuurd. De gebruikers maken gebruik van de (relatief rustige) doorgaande vaarwegen door de gehele provincie. Buiten deze kerngebieden liggen wel degelijk gebieden en/of vaarwegen die, gezien het landschappelijke en rustieke karakter, in potentie geschikt zijn voor elektrisch varen. Bijvoorbeeld de Súd Ie tussen Dokkum en Ezumazijl, het natuurgebied Bûtenfjild, het aantakken van Oudebiltzijl op de Elfstedenvaarroute en de rustige vaarwegen in Zuidoost-Fryslân. Voor deze, meer perifeer gelegen vaargebieden geldt dat de ontwikkeling van (elektrisch) varen kan bijdragen in de leefbaarheid van gebieden die met krimp te maken hebben. Dit vormt voor deze perifere gebieden een extra motivatie om de kansen die er op dit vlak liggen, te benutten.

3.6 Selectie kansrijke tracés, routes en vaargebieden Uit de uitgebreide lijst van ruim 30 tracés, routes en vaargebieden is een selectie gemaakt van tracés, routes en vaargebieden die op het eerste oog kansrijk zijn. Deze beoordeling is gemaakt op basis van een aantal basiscriteria, te weten: - gelegen in een van de drie kerngebieden elektrisch varen - enige vorm van draagvlak (gemeentelijk, provinciaal en/of ondernemers) - hoge belevingswaarde - kansen voor (gedeeltelijk) exclusief elektrisch varen - realiseerbaar Op basis van de beoordeling op deze basiscriteria zijn de volgende routes geselecteerd:

Geselecteerde routes 1 Reidmar route 2

Alde Feanen

3 Leeuwarden-Zuid 4 Leeuwarden-Oost 5

6

Heeg – Aldegeaster Brekken – Heeg

Workum – Aldegeaster Brekken

Route West-Fryslân 7 8 Route Súdwest-Fryslân 9

10

Ursula route Falomsterfeart

Verbinding tussen Bolsward en de Blauhúster Puollen en Aldegeaster Brekken via de Westhimster Opfeart. Diverse vaarrondjes in het Nationaal Park De Alde Feanen met een nieuwe toegangsverbinding. Verbinding Leeuwarden – Wirdum. Vanuit het centrum van Leeuwarden vanaf de Potmarge een verbinding met Wirdum via de Wurdumer Feart. Rondje vanuit het centrum naar het oosten van de stad. Vanaf It Alddeel een verbinding naar de recreatieplas de Lytse Wielen. Een verbinding tussen Heeg en de Aldegeaster Brekken via de Idzegeaster Poel en Oudega. Via het Sânmar en Ringwiel terug ontstaat er een rondje. Eventueel is het rondje via de Rintsjepoel en Skûtelpoel hier aan toe te voegen. Rondje vanuit Workum naar de Aldegeaster Brekken. Verbinding tussen de Warkumer Trekfeart en Blauhúster Puollen via Dedgum en Greonterp. Rondje Workum – Makkum – Bolsward via de Dyksfeart, de Makkumer Feart en de Warkumer Trekfeart. Workum – Hindeloopen – Molkwerum en Koudum via De Horsa, de Aesterfaart, de Westerfaart, De Grûnzen en de Nije Feart. Verbinding tussen Workum en De Fluezen via de Ursulapoel en de Aant Liuwespoel. Er ontstaan meerdere vaarrondjes. De Falomsterfeart en het natuurgebied Bûtenfjild met aansluiting op het natuurgebied de Grutte Wielen via de Rypstjerkerfeart.



Reidmar route Dit betreft de route tussen Bolsward en de Blauhúster Puollen, die weer verbonden zijn met de Aldegeaster Brekken, via het plaatsje Westhem. Een deel van deze route is momenteel onbevaarbaar vanwege aangelegde dammetjes en begroeiing. Het betreft de Westhimster Opfeart tussen De Wimerts en Westhem en de waterweg van Westhem naar de Reidmar, een van de drie poelen. De drie meertjes, Reidmar, Sipkemar en It Fliet zijn met een diepgang van 1,10 m. bevaarbaar voor kano’s, sloepen en zeilbootjes en bereikbaar vanaf de Aldegeaster Brekken. Nationaal Park De Alde Feanen In het Nationaal Park De Alde Feanen zijn diverse rondjes te varen vanuit de plaats Earnewâld of vanaf Buitenplaats It Wiid. De verschillende meertjes hebben een diepgang zo tussen 1,00 en 1,60 m. Daarnaast bestaat dit waterrijk natuurgebied uit veenplassen, petgaten, rietlanden en moerasbossen waarvan er een aantal niet toegankelijk zijn en een aantal alleen voor boten die smaller zijn dan 1,70 m en een geringe diepgang hebben (60 cm). De elektrische fluisterboten die in het gebied verhuurd worden, voldoen hieraan. Met uitzondering van deze beperking kunnen sloepen overal in het gebied varen. De toegangsvaarten tot aan Earnewâld hebben een diepgang van 1,50 tot 3,50 m. In deze studie bekijken wij de mogelijkheden voor een nieuwe toegangsvaarweg vanaf de Grytmansrak via de Alde Headamsleat, uitsluitend voor elektrische boten. In het gebied loopt ook een kanoroute die eventueel op te waarderen is om door fluisterboten gebruikt te worden. In het te ontwikkelen gebied de Bolderen is een nieuwe kanoroute gepland. Hiervoor kan ook bekeken worden om deze ook voor fluisterboten geschikt te maken en te laten aansluiten op de bestaande route. Leeuwarden-Zuid (inclusief de grachten) Vanaf de Museumhaven in de binnenstad worden elektrische sloepen verhuurd, van een uur tot een hele dag. Dit biedt mogelijkheden voor een rondje door de stadsgrachten van Leeuwarden of een tochtje naar het Elfstedenmonument in Bartlehiem. Vanuit de Zuiderstadsgracht is de Potmarge bereikbaar, een middeleeuwse waterloop die als rijksmonument is aangemerkt. De drie lage bruggen worden door de stad opgehoogd, zodat de Potmarge beter bevaarbaar is. Vanaf de Potmarge ligt de Wurdumer Feart die doorloopt tot aan het dorp Wirdum. Deze vaart is momenteel niet toegankelijk, maar er zijn plannen om de vaart open te stellen voor de recreatievaart in combinatie met de plannen voor woningbouw en nieuwe dorpen aan de zuidkant van de stad. De bruggen op het tracé worden opgehoogd tot 1,50 m (sloepenroute). In dit plan is ook een aansluiting op de Wergeaster Feart meegenomen, via de Nije Wurdumer Feart en de Ringsleat. Leeuwarden-Oost Vanuit het centrum is een rondje om de oostkant van Leeuwarden mogelijk via het Nieuwe Kanaal, De Tynje, It Alddeel en de Bonkefeart. It Alddeel loopt langs de wijk Camminghaburen aan de ene kant en het natuurgebied de Lytse Wielen aan de andere kant. De recreatieplas Lytse Wielen is niet voor (motor)boten toegankelijk. De dagrecreatieve voorzieningen in het gebied, Aqua Zoo en het Otterpark Aqualutra, lenen zich wel voor een koppeling met de activiteit van elektrisch varen. Wellicht is het mogelijk om de bestaande elektrische pramen, die in de binnenstad varen, in te zetten als vervoersmogelijkheid naar de dagrecreatieve voorzieningen in de Lytse Wielen. Om het zwemwater te behoeden voor algenoverlast is de gemeente voornemens om twee gemalen te plaatsen om stroming te creëren. Vanwege het peilverschil tussen het gebied en het open water van It Alddeel en de huidige recreatieve functies is de gemeente vooralsnog niet voornemens om van de Lytse Wielen een vaargebied te maken. Heeg – Aldegeaster Brekken – Heeg Het betreft de route vanaf Heeg, via de Weisleat en de Idzegeaster Poel naar Oudega en de Aldegeaster Brekken, liggend in een prachtig divers en aantrekkelijk natuurgebied. Het tracé maakt deel uit van de kanoroutes rond Oudega. Een rondje is te maken door vervolgens via de zuidkant (Ringwiel, Sânmar en Grutte Mar) terug naar Heeg te varen. Oudega is inmiddels bekend geworden bij de kanovaarders. Vanwege de iets afgelegen ligging is het een rustige watersportplaats in het Friese Merengebied. In deze studie bekijken wij de verbinding via Idzega.



Een aanvullend alternatief zou de noordelijke variant kunnen zijn: het tracé tussen Heeg en Oudega via de meertjes Skûtelpoel, Palsepoel en Rintsjepoel. Op dit tracé bevinden zich meer dan 10 lage bruggen en dammen. Workum – Aldegeaster Brekken Dit is de verbinding tussen de Warkumer Trekfeart en de Blauwhúster Puollen via Dedgum en Greonterp, de Opfeart. Momenteel is dit een vaarroute met een aantal zeer lage bruggen die alleen voor kano’s te bevaren is. Door deze vaart op te waarderen is er vanuit Bolsward, maar ook vanuit Makkum en Workum een alternatieve route mogelijk naar de Aldegeaster Brekken. Recent is er een brug geplaatst met een doorvaarhoogte van 1,20 m. Er ontstaan diverse rondjes als ook de Westhimster Feart toegankelijk wordt gemaakt, met potentie voor een exclusief elektrisch vaargebied. Om vervolgens via de Reidmarroute en de Bolswarderzijlvaart weer terug te keren naar Bolsward. Route West-Fryslân Een rondje tussen de plaatsen Workum, Gaast, Makkum en Bolsward. De vaarwegen zijn de Dyksfeart tussen Workum en Makkum, de Grutte Sylroede en Makkumer Feart naar Bolsward en de Warkumer Trekfeart van Bolsward naar Workum. In de Dyksfeart liggen een paar lage houten bruggen die wellicht net hoog genoeg zijn voor sloepen. Het is een route langs een aantal Elfsteden waar ook nog wat te beleven valt op het gebied van winkels en horeca. Het is een rustige route langs de oude zeedijk en het vogelreservaat. Cultuurhistorie bieden de plaatsen Piaam en Exmorra, die onderdeel uitmaken van de Aldfears Erf Route. Route Súdwest-Fryslân De route betreft het rondje Workum, Hindeloopen, Molkwerum en Koudum, door de vaarwegen De Horsa, de Aesterfeart, de Westerfaart, De Grûnzen, de Koudumer Feart en de Nije Feart. Het is een rondje met de Elfstedenplaatsen Hindeloopen en Workum en een aantal bezienswaardigheden onderweg zoals het Schaatsmuseum in Hindeloopen, winkels, horeca en galeries. Naast cultuurhistorie biedt dit rondje ook natuurbeleving. De Westerfaart loopt langs het vogelreservaat met een vogelkijkhut. De diepgang is niet overal voldoende. Ursula route Deze route is een verbinding tussen Workum en het meer De Fluezen. De wateren zijn de Nauwe Luts, de Ursulapoel, de Alde Heidenskipster Feart naar de Aent Lieuwespoel en door naar De Fluezen. Via de Yntemasleat en de Lange Fliet kan men terug naar Workum varen of onderlangs richting Koudum en aansluiten op de route Súdwest-Fryslân. De route via de Ursulapoel is momenteel alleen voor kano’s toegankelijk is. Door deze verbinding op te waarderen ontstaat er een aantrekkelijk rondje voor elektrische sloepen. Falomsterfeart De Falomsterfeart is, na baggerwerkzaamheden, voor sloepen goed toegankelijk. De vaart ontsluit het natuurgebied Het Bûtenfjild met meertjes, poelen en verschillende verbindende waterwegen. Het gebied wordt nu bevaren door kano’s, elektrische boten en (gemotoriseerde) vissersboten. De gemeente is voornemens om de Falomsterfeart te gaan baggeren. De Falomsterfeart is alleen bereikbaar vanaf de oostzijde (Lits-Lauwersmeerroute) via een sluisje bij de Westereen. Doorvaart naar het natuurgebied de Grutte Wielen bij Leeuwarden is niet mogelijk. Struikelblokken zijn het peilverschil, de doorkruising van de N261, lage bruggen en een gemaal bij de voormalige sluis in de Ryptsjerkerfeart. De beide gemeenten (Dantumadiel en Tytsjerksteradiel) en de provincie Fryslân zijn vanuit recreatief belang voorstander van de realisatie van een doorgaande verbinding. Voorwaarde hierbij is uiteraard dat dit past binnen de huidige natuurwaarden.


4

Toetsing tracés

4.1 Criteria Om de kansrijkheid van de geselecteerde vaartracés nader in te schatten hebben wij criteria opgesteld waar de routes aan getoetst zijn. Draagvlak Is er voldoende draagvlak onder de belanghebbenden (gemeente/ provincie/ bewoners/ondernemers) als het bijvoorbeeld gaat om delen van een vaarroute alleen toegankelijk te maken voor elektrische boten of een vaarroute op te waarderen? Een belangrijk criterium hierbij is, of de route is opgenomen in gemeentelijke plannen. Economische potenties De aangewezen vaarroute voor elektrisch varen moet uiteraard goed bereikbaar zijn door de gebruikers. Dit betekent dat er in de nabijheid van de route watersportactiviteiten plaatsvinden en dat er bijvoorbeeld verhuurders van elektrische boten in het gebied aanwezig zijn. Hoe is dan de bereikbaarheid van de route ten opzichte van de watersportkernen en zijn er bestedingsmogelijkheden (winkels/jachthaven/horeca) langs de route? Ook de mogelijkheden voor het ontwikkelen van arrangementen worden meegenomen. Obstakelvrij / kosten Het gaat hier om aanpassingen van infrastructurele aard. Welke aanpassingen en/of voorzieningen zijn er nodig om de route geschikt te maken, op te waarderen en welke kosten zijn hier globaal mee gemoeid? Onderdeel vaarnetwerk In de eerste toetsing op kansrijkheid is ook gekeken in hoeverre de route onderdeel uitmaakt van of aansluit op een groter (potentieel elektrisch) vaarnetwerk. Een route die ook andere vaarroutes of vaargebieden ontsluit, krijgt een hogere beoordeling dan een route die meer op zichzelf staat. Belevingswaarde van de route Dit criterium geeft aan in hoeverre er zich elementen langs de route bevinden die de belevingswaarde positief beïnvloeden. Een hoge mate van landschappelijke variatie en cultuurhistorische elementen en de uniciteit van de route dragen bij aan een hoge belevingswaarde. Rust en ruimte Het varen met een elektrisch aangedreven boot komt het beste tot z’n recht in een stille omgeving. Hoe groter het aandeel rust en ruimte hoe hoger de waardering voor dit criterium. Faciliteiten en voorzieningen Faciliteiten op het gebied van verblijfsaccommodatie in het geval van een meerdaagse sloepenroute. Zijn er voldoende voorzieningen (o.a. oplaadpunten, horeca)? Mogelijkheden voor financiering In hoeverre worden de geraamde kosten gedekt of zijn er in de nabije toekomst kansen om de kosten gedekt te krijgen?


Toetsing tracés

Promotionele waarde De mate waarin de route bijdraagt aan de profilering van Fryslân als elektrische vaarprovincie. Welke routes hebben iets bijzonders te bieden bijvoorbeeld qua belevingswaarde, dat goed aansluit bij het middel elektrisch varen? Aandeel elektrisch Per tracé wordt aangegeven welk aandeel (in %) in de toekomst geschikt kan zijn voor ‘exclusief elektrisch’, oftewel alleen voor elektrische boten. Op basis van deze criteria zijn de geselecteerde routes getoetst. Deze toetsing levert inzicht in de routes die het meest kansrijk zijn om verder ontwikkeld te worden als exclusief elektrische routes. Op de volgende pagina is een tabel opgenomen waarin de routes zijn gerangschikt naar kansrijkheid, op basis van de toetsing aan de criteria.


Vaartraces - routes / criteria

A*

B*

C*

D*

E*

F

G

H

I

J

Eindtoetsing

++

++

-

+

+

+

++

+

+

+ (48%)

1/2

2 Alde Feanen

+

++

+

+

+

+

++

+

+

- (13%)

1/2

3 Leeuwarden-Zuid

+

++

0

- /+

++

0

+

+

++

- (6%)

3/4

4 Leeuwarden-Oost

-

0

0

0

-

0

+

0

0

0 (34%)

10

5 Heeg - Aldegeaster Brekken - Heeg

++

+

-

++

- /+

+

++

+

+

0 (33%)

3/4

6 Workum - Aldegeaster Brekken

+

+

-

++

-

+

+

0

+

0 (34%)

8

7 Route West-Fryslân

+

+

+

+

-

+

+

+

+

0 (29%)

6

8 Route Súdwest-Fryslân

0

+

+

+

-

+

+

+

+

0 (23%)

7

9 Ursula route

+

-/+

-

++

-

+

++

0

+

0 (33%)

9

10 Falomsterfeart

++

+

-

++

-/+

-/+

++

0

+

+ (61%)

5

1 Reidmar route

+ / ++ = positief A = Draagvlak / beleid B = Economische potentie C = Obstakelvrij / kosten D = Rust en ruimte E = Financiering

0 = neutraal

- / -- = negatief F = Onderdeel vaarnetwerk G = Belevingswaarde H = Faciliteiten / voorzieningen I = Promotionele waarde J = Aandeel elektrisch in %

* Deze criteria wegen, door hun relatief grotere invloed op de realiseerbaarheid van de route, zwaarder mee dan de overige criteria.


4.2 Toelichting toetsing In de tabel op de vorige pagina zijn de tien tracés getoetst op 10 verschillende criteria. Deze toetsing is gedaan aan de hand van plussen en minnen. Als een route goed scoort op een criterium, dan is dit aangegeven met een ‘+’ of een ‘++’, indien de route zeer goed scoort. Andersom geldt voor routes die minder goed scoren dat dit met een ‘-‘ of met een ‘- -‘ is aangegeven. Een nul staat voor een neutrale beoordeling. De eerste vijf criteria worden van wezenlijk belang geacht als het gaat om de uiteindelijke realisatie van de route. Het gaat daarbij om het draagvlak, de economische potentie, de hoeveelheid obstakels c.q. de kosten, de rust en de ruimte / aandeel exclusief elektrisch en de financiering. Deze criteria zijn van groot belang en wegen dan ook twee maal zo zwaar als de andere vier criteria in de eindbeoordeling. De planologische (on)mogelijkheden zijn niet als apart toetsingscriterium meegenomen. Voor de realisatie van alle trajecten geldt uiteraard dat er rekening gehouden moet worden met diverse planologische procedures. Bij het ene traject zal dit een groter knelpunt zijn dan bij het andere traject. Het is echter in dit stadium nog moeilijk in te schatten óf er sprake is van een knelpunt, en zo ja, hoe groot het knelpunt is. Deze toetsing levert uiteindelijk een beeld op van de meest en minder kansrijke routes voor elektrisch varen. In de laatste kolom ‘Eindtoetsing’ wordt aan de hand van een nummer aangegeven hoe hoog de route op de ranglijst staat van kansrijke routes. De meest kansrijke route staat op 1, de minst kansrijke (van deze tien geselecteerde routes) staat op 10. Dit hoofdstuk beschrijft de tien geselecteerde routes/tracés op volgorde van kansrijkheid. Op de kaarten zijn de beschreven routes in blauw weergegeven. Met een blauw-gele stippellijn is aangegeven welk deel van de route in aanmerking kan komen voor exclusief elektrisch varen. Per route is ook aangegeven wat het aandeel ‘exclusief elektrisch’ is (uitgedrukt in een percentage).


Toetsing tracés

4.2.1

Alde Feanen (1/2)

Draagvlak / beleid (+) It Fryske Gea staat volledig achter het verder stimuleren van elektrisch varen in het gebied. Hier moet de kanttekening bij gemaakt worden dat de organisatie het niet haalbaar acht om delen voor het overige vaarverkeer af te sluiten. Het park is zeer toegankelijk voor alle typen boten. In het kader van Natura 2000 wordt er een beheerplan opgesteld (gereed in 2012). Hierin wordt de invloed onderzocht van varen en geluid op de habitat. Hieruit zou kunnen blijken dat delen afgesloten worden voor motorverkeer, maar wel toegankelijk blijven voor elektrisch aangedreven boten. In de Pettebosk loopt een kanoroute. In het nieuw te ontwikkelen gebied de Bolderen ten noorden van het dorp Earnewâld komt een nieuwe kanoroute. Om hier een sloepenroute van te maken is kostbaar en derhalve niet haalbaar. Er zijn veel verschillende peilen en de vaarten zijn te smal om met sloepen te bevaren. Een exclusieve toegang tot het gebied voor elektrische sloepen zou via de Alde Headamsleat kunnen lopen. Hierdoor ontstaat aan die kant een (gedeeltelijke) scheiding van grotere scheepvaart en sloepen. Economische potentie (++) In de zomer wordt De Alde Feanen bezocht door meer dan 200.000 waterrecreanten. Behalve de petgaten is het gebied vrij toegankelijk voor de recreatievaart. Enkele petgaten zijn alleen toegankelijk voor vaartuigen smaller dan 1,70 m en een diepgang van ongeveer 60 cm. Twee ondernemers verhuren fluisterboten en twee hebben een elektrosloep in hun verhuurvloot. De gebruikers van deze boten krijgen routes mee, die bij uitstek geschikt zijn om met deze boten te varen. Obstakelvrij (+) Voor een toegang via de Alde Headamsleat is het nodig om dit water te verbinden met de Wide Ie. De eenvoudigste oplossing is om een nieuwe verbinding aan te leggen naar de Headamsleat. Voor het gehele vaargebied is het grootste knelpunt de vrije toegankelijkheid en een mogelijke zonering daarin. Zonering kan zowel positief als negatief uitvallen.


Toetsing tracés

Bij het afsluiten van gebieden wordt het vaargebied voor bepaalde boten verkleind, terwijl het voor de elektrische boten juist exclusiever wordt. It Fryske Gea stelt dat ook de handhaving een punt is waar over nagedacht moet worden. Rust en ruimte (+) Het Nationaal Park is een natuurgebied en bij uitstek geschikt voor het varen met een elektrische aandrijving. De ervaring van de aanwezige flora en fauna krijgt in dit gebied een extra dimensie als deze in stilte kan worden ervaren. Het gebied is wel een toeristisch vaargebied en wordt op zomerse dagen druk bevaren, ook door gemotoriseerde boten. Financiering (+) Er zijn op dit moment geen financieringsbronnen bekend. We waarderen dit criterium positief gezien de relatief lage kosten. Onderdeel vaarnetwerk (+) Alde Feanen wordt door veel vaarrecreanten als een op zichzelf staand vaargebied gezien. Maar het is ook mogelijk om vanuit de Alde Feanen naar Leeuwarden en Grou te varen. Veel vaarrecreanten beperken zich in de praktijk meestal tot de Alde Feanen zelf. Belevingswaarde (++) Het natuurgebied Alde Feanen leent zich uitstekend voor elektrisch varen. De beleving is vooral op het vlak van natuur en landschap sterk aanwezig. Faciliteiten en voorzieningen (+) Earnewâld is een watersportdorp met diverse voorzieningen voor dagrecreanten en de verblijfstoeristen. Promotionele waarden (+) De Alde Feanen is een Nationaal Park en heeft daarmee een meerwaarde als het gaat om vermarkting van het gebied. De bestaande voorzieningen zoals het Landbouwmuseum, het bezoekerscentrum van het Nationaal Park, het dorp Earnewâld en het Skûtsjemuseum bieden aanknopingsmogelijkheden voor arrangementen met elektrische sloepen. Aandeel elektrisch (-) Het overgrote deel is momenteel ook toegankelijk voor gemotoriseerde boten. Daardoor lijkt het afsluiten van deelgebieden uitsluitend ten behoeve van elektrisch varen op dit moment een moeilijke opgave, vanuit het perspectief van de handhaving en vanuit ondernemersperspectief die gemotoriseerde boten in de verhuur hebben. De deelgebieden met een beperkte toegang zijn alleen met kano’s en fluisterboten in te varen. De rondvaartboot van It Fryske Gea6 vaart elektrisch (o.a. door zonnecellen opgewekt). Het aandeel exclusief elektrisch is afgezet tegen twee bestaande vaarrondjes in het gebied, die veel gevaren worden door de huurders van de elektrosloepen. De rondjes staan niet op de kaart ingetekend. Het aandeel elektrisch komt op 13%; het gaat hier om het doortrekken van de Alde Headamsleat ten opzichte van de rondjes in het gebied. In de open wateren liggen kansen voor een zonering waarbij delen die nu vrij toegankelijk zijn, alleen toegankelijk worden voor elektrische boten. Dit is vanwege het nog lopende onderzoek in het kader van Natura 2000 niet opgenomen.

6

It Fryske Gea is de beheerder van NP De Alde Feanen


Toetsing tracés

4.2.2

Reidmar route (1/2)

Draagvlak / beleid (++) De voormalige gemeente Wymbritseradiel heeft een onderzoek uitgevoerd naar de haalbaarheid van het bevaarbaar maken van de vaart. Daarnaast is er een integrale samenwerking tussen provincie, Wetterskip en ondernemers die zich (willen) richten op het elektrisch varen om te komen tot een integraal plan met betrekking tot vaarrecreatie, natuurontwikkeling en waterkwaliteit/peilstand. Dit in het kader van het Herstelprogramma Oevers en Kaden7 dat door het Wetterskip is opgesteld. De verbinding is ook opgenomen in het Masterplan Waterfront Heeg. Provincie en gemeente willen nader bekijken in hoeverre deze route als exclusief elektrische route geschikt gemaakt kan worden. Uit contact met de dorpsgemeenschappen van Blauwhuis en Westhem is gebleken dat in de dorpen de vrees bestaat voor beperkingen in het bestaande gebruik. Uiteraard zal zoveel als mogelijk rekening worden gehouden met dit bestaande gebruik. Economische potentie (++) Er is een aantal ondernemers rond Oudega die zich bezig houdt met elektrisch varen en activiteiten willen ontplooien. Daarnaast zijn er een aantal bedrijven in Heeg die elektrische boten in de verhuur hebben. Obstakelvrij (-) Zowel de vaarbreedte als de vaardiepte voldoet niet overal aan de vaarnorm. In de Westhimster Opfeart liggen een viertal dammen met duikers die vervangen moeten worden door bruggen. Dit betekent dat ook de kades verhoogd moeten worden. De passage van De Kat is in de huidige situatie in de vorm van een verkeersbrug. De brug voldoet niet aan de gestelde eis van vaarbreedte (4,30 m) en –hoogte (1,30 m), maar is wel passeerbaar. Dit knelpunt kan op te lossen zijn met bijvoorbeeld spiegels of verkeerslichten.

7

Het verbeteren van de oevers en kades van de Friese boezem door middel van het Herstelprogramma is een belang-

rijk onderdeel van het Provinciaal Waterhuishoudingplan en het Waterbeheerplan (WBP) van het Wetterskip.


Toetsing tracés

Rust en ruimte (+) Bolsward heeft de nodige reuring van een stad met winkels en horecagelegenheden. Het achterland richting de Puollen is een rustig wateren natuurrijk gebied met terpdorpen als Westhem en Greonterp. Financiering (+) Zoals vermeld is de verbinding opgenomen in het Masterplan Waterfront Heeg. Gemeente én provincie hebben de intentie om deze verbinding tot stand te brengen. Het is momenteel nog niet bekend in hoeverre er financiële dekking is voor de kosten. Onderdeel vaarnetwerk (+) Door de Westhimster Opfeart toegankelijk te maken wordt de bereikbaarheid van de Aldegeaster Brekken voor vaarrecreanten vanuit Bolsward en IJlst enorm vergroot. Belevingswaarde (++) De meertjes die op dit tracé liggen (Sipkemar en Reidmar), hebben een hoge natuurwaarde (onderdeel Natura 2000 gebied) en zijn bij uitstek geschikt om met een stille boot van te genieten. Door de afwisseling van aanwezige meertjes, ruimer en smaller vaarwater met afwisselend rietkragen en lage oevers kan de stilte en de rust van het zo typerende Friese weidelandschap hier optimaal worden beleefd. Faciliteiten en voorzieningen (+) De watergang is momenteel geen vaarroute en derhalve ontbreken voorzieningen langs deze route. In de nabij gelegen vaarwegen en vaargebieden zijn wel voorzieningen, ook op het gebied van elektrisch varen (verhuur van elektrosloepen in Heeg en Oudega). Promotionele waarden (+) De vaarroute ligt in een gebied met hoge natuurwaarden en een hoge belevingswaarde. Tevens zijn er actieve ondernemers op het gebied van elektrisch varen. De route biedt een prima aanvulling op de vaarmogelijkheden vanuit Bolsward. Aandeel elektrisch (+) De totale lengte is bijna 10 km. Ongeveer de helft van deze verbinding kan als exclusief elektrisch worden aangemerkt (48%). Provincie en gemeente willen onderzoeken in hoeverre een (deel) van deze route geschikt kan worden gemaakt voor alleen elektrisch aangedreven boten.


Toetsing tracés

4.2.3

Heeg – Aldegeaster Brekken – Heeg (3/4)

Draagvlak / beleid (++) De gemeente acht het draagvlak groot om een deel van de bestaande kanoroutes in dit gebied op te waarderen tot sloepenroutes. In het kader van het Herstelprogramma Oevers en Kades van het Wetterskip zal nader bekeken moeten worden in hoeverre fysieke aanpassingen hierin meegenomen kunnen worden. Het Wetterskip werkt graag mee aan integrale projecten en staat positief tegenover het varen met elektrische vaartuigen. Economische potentie (+) Heeg is een watersportplaats waar meerdere botenverhuurders elektrische sloepen in hun vloot hebben. Ook vanuit Gaastmeer worden elektrische sloepen verhuurd. Obstakelvrij (-) Tussen Heeg en Oudega via de Idzegeaster Poel liggen drie kanoduikers met een hoogte 95 cm (2 stuks) en 105 cm en een breedte van 250 cm, een brug met een doorvaarthoogte van 110 cm en een houten brug (type heechhout) van 113 cm. In het deel van de Ringwielgrêft richting het Ringwiel ligt een duiker van 98 cm. De vaardiepte van de Ringwielgrêft is 50 cm. Een deel van de Idzegeaster Poel, de Tsjerkehop, is ondiep (70 cm). De vaardiepte van de Idzegeaster Poel varieert van 60 tot 160 cm. De verbinding naar Heeg (Weisleat) geeft een vaardiepte van 100 cm aan. Rust en ruimte (++) Het aandeel “rust en ruimte” scoort hoog, de route voert voornamelijk door natuurgebied. Financiering (- /+) Voor het opwaarderen van deze tracés kan gedacht worden aan de mogelijkheden om werk met werk te maken en daarmee de financiering binnen bereik te krijgen.


Toetsing tracés

Onderdeel vaarnetwerk (+) Deze ontsluiting maakt het mogelijk om vanuit Heeg een rondje te varen naar de Aldegeaster Brekken en om via een alternatieve route te varen en biedt meer mogelijkheden voor het varen vanuit Oudega. Belevingswaarde (++) Het gebied heeft een hoge mate van natuurbeleving vanwege de poelen en natuurplassen met slingerende vaarwegen tussen de weilanden door. Faciliteiten en voorzieningen (+) Heeg en Oudega zijn bekende watersportplaatsen met voorzieningen voor de (water)toeristen. Ook in Gaastmeer is een jachthaven met een terras aan het water. Promotionele waarden (+) Deze route scoort goed als het gaat om de promotionele waarde. Het vaargebied de Aldegeaster Brekken en de watersportplaatsen Heeg en Oudega zijn bekende trekkers in dit gebied en er zijn ondernemers die zich richten op het elektrisch varen. Aandeel elektrisch (0) De verbinding tussen Heeg en Oudega is het overwegen waard om exclusief elektrische boten toe te staan. De totale lengte van het vaarrondje Heeg – Aldegeaster Brekken is ongeveer 22 kilometer. Een derde deel kan als exclusief elektrisch worden aangemerkt.


Toetsing tracés

4.2.4

Leeuwarden zuid (3/4)

Draagvlak / beleid (+) Leeuwarden heeft duurzame mobiliteit hoog in het vaandel en neemt maatregelen om dit te stimuleren en om hier zelf invulling aan te geven. In het Gemeentelijk Verkeer- en vervoerplan (GVVP 2011-2025) wordt genoemd dat de gemeente het netwerk voor de recreatieve scheepvaart, met beperkte ingrepen, wil verbeteren. In dit verband wordt een sloepenroute over de Wurdumerfeart genoemd. In januari 2011 is vastgesteld om te beginnen met de eerste fase van de opwaardering van de Wurdumerfeart naar 1,50 m doorvaarthoogte. Er wordt niet gesproken om dit tracé exclusief voor elektrische boten aan te merken maar wel dat dit een doelgroep is binnen de sloepvaart. Economische potentie (++) In Leeuwarden worden elektrische sloepen verhuurd. Meer mogelijkheden zoals deze verbindingen stimuleert de verhuur en mogelijk de aanschaf van elektrische sloepen door de bewoners in het gebied. Obstakelvrij (0) Baggerwerkzaamheden en ophoging van bruggen zorgen voor een obstakelvrije route met een doorvaarthoogte van 1,50 m. Rust en ruimte (- /+) De route gaat voor een deel door de stad en voor een deel door het buitengebied. Het deel tussen Goutum en Wirdum zorg voor het aandeel rust en ruimte. Financiering (++) Voor de eerste fase van dit project (€ 800.000,--) is financiële dekking middels gemeente Leeuwarden en provincie Fryslân. Voor de tweede en derde fase is nog geen financiële dekking.


Toetsing tracés

Onderdeel vaarnetwerk (0) Openstelling van de Wurdumerfeart is een aanvulling op het recreatieve vaarnetwerk en dan vooral voor de relatief nieuwe doelgroep van de (elektrische) sloepen. Vanuit Wirdum is er nog geen doorvaart mogelijk naar de Wergeaster Feart met mogelijkheden tot een rondje varen en een verbinding met Grou. Dit stuk is onderdeel van een kanoroute. Er bestaan plannen in het kader van Nieuw Stromenland om het Alddjip door te trekken naar de Swette, zodat hier een nieuwe rondgaande route ontstaat vanuit Leeuwarden-Zuid. Belevingswaarde (+) De belevingswaarde in de stad is, vanwege het historische karakter van de gehele binnenstad en van de Potmarge, wel aanwezig. Daarna volgt een stuk door de nieuwe wijken aan de stadsrand van Leeuwarden en vervolgens gaat het over in het groene buitengebied met weilanden en boerderijen. Faciliteiten en voorzieningen (+) De voorzieningen langs deze route bevinden zich in Leeuwarden. In Wirdum zijn beperkte voorzieningen. Promotionele waarden (++) De route kan worden opgenomen in het aanbod van dagtochten voor elektrische sloepen vanuit de binnenstad van Leeuwarden. Vanuit hier kunnen bezoekers op een gemakkelijke manier kennis maken met het elektrisch varen en worden de mogelijkheden in de rest van de provincie gepromoot. Deze route is een afwisselende route tussen stad en platteland. Aandeel elektrisch (-) De totale lengte van dit traject is ruim 12 km. Het aandeel elektrisch is 6%. Het is een concreet project, inmiddels zijn de werkzaamheden aan de zuidkant van Leeuwarden begonnen. De vaarroute wordt opengesteld voor alle vaartuigen binnen de vaarklasse F en krijgt daardoor niet de status van ‘electric-only’.

4.2.5

Falomsterfeart (5)


Toetsing tracés

Draagvlak / beleid (++) De gemeenten Dantumadeel en Tytsjerksteradiel, het Wetterskip en de provincie zijn gestart met het project gebiedsontwikkeling Bûtenfjild. Er wordt nieuwe natuur ingericht en de waterhuishouding wordt aangepakt. Het gebied maakt deel uit van de ecologische hoofdstructuur en wordt recreatief toegankelijk gemaakt zowel voor wandelaars als voor vaarrecreanten. Elektrisch varen past hier prima in hoewel het beleid hier niet specifiek op gericht is. De wens om een verbinding te creëren tussen de natuurgebieden Bûtenfjild en Grutte Wielen is door de verschillende partijen uitgesproken. Economische potentie (+) Er is een ondernemer in het gebied Bûtenfjild die een aantal fluisterboten in de verhuur heeft. Er zijn recreatieondernemers in het gebied die, in potentie, dit aanbod zouden kunnen oppakken. Vanuit Leeuwarden is deze route toegankelijk voor de elektrosloepen die daar worden verhuurd. Obstakelvrij (-) Er zijn geen fysieke obstakels voor wat betreft de Falomsterfeart en het gebied Bûtenfjild. Als de (bagger)werkzaamheden zijn uitgevoerd is het gebied voor sloepen goed toegankelijk. Voor het vaargebied gaan wij uit van de vaarmogelijkheden binnen de gebiedsontwikkeling Bûtenfjild. De verbinding met de Grutte Wielen stuit nog op een aantal fysieke obstakels te weten de doorkruising van de N261, lage bruggen en een gemaal bij de voormalige sluis in de Ryptsjerkerfeart in verband met het peilverschil. Rust en ruimte (++) Het natuurgebied is een en al rust en ruimte en leent zich ervoor om exclusief toegankelijk te maken voor elektrische boten. Nu hebben ook vissersboten met buitenboordaandrijving toegang tot het gebied. Financiering (- / +) Het project Gebiedsinrichting Bûtenfjild wordt gefinancierd door de provincie Fryslân, het Wetterskip en de gemeenten Tytsjerksteradiel en Dantumadeel. De investering is ongeveer € 4,5 miljoen. Voor een mogelijke verbinding met de Grutte Wielen is geen financiering beschikbaar. Onderdeel vaarnetwerk (- / +) De Falomsterfeart ligt buiten de kerngebieden waar de meeste ondernemers gevestigd zijn en er mogelijkheden zijn om meerdere rondjes te varen. Bovendien is het geen doorgaande vaarweg. De baggerwerkzaamheden zorgen er wel voor dat de Falomsterfeart met sloepen goed te bevaren is en ontsluiten de vaarmogelijkheden in het Bûtenfjild. Een verbinding met de Grutte Wielen betekent een toevoeging aan de vaarmogelijkheden vanuit Leeuwarden. Belevingswaarde (++) Het vaargebied is een afwisselend natuurgebied. Het is een gebied van graslanden, riet en ruigtevelden en open waterplassen en leefgebied van zeldzame dier- en plantensoorten. Faciliteiten en voorzieningen (0) In het gebied zelf zijn niet zoveel voorzieningen. Bij Zwaagwesteinde zijn een aantal jachthaven, hierlangs loopt de Lits-Lauwersmeerroute. Via de Feanwaldsterfeart is het dorp Veenwouden bereikbaar. Promotionele waarden (+) De regio Noordoost-Fryslân is gestart met een promotiecampagne en een website voor bezoekers van het gebied. De watersport is hiervan een onderdeel en richt zich op het kanovaren en de Lits-Lauwersmeerroute. Deze alternatieve verbinding kan hier prima bij aansluiten en de regio als alternatieve watersportregio versterken. Aandeel elektrisch (+) De totale lengte is 18,5 km. Het aandeel exclusief elektrisch, 61%, bedraagt het vaarwater in het natuurgebied Bûtenfjild en de mogelijke verbinding naar de Grutte Wielen.


Toetsing tracés

4.2.6

Route West-Fryslân (6)

Draagvlak / beleid (+) Er zijn bij de gemeente Súdwest-Fryslân geen bezwaren tegen een kortsluiting tussen Workum, Gaast en Makkum. Het is te bespreken om dat deel exclusief voor elektrische boten open te stellen. Economische potentie ( +) In Makkum worden sloepen verhuurd en in Workum zit een bedrijf dat ook elektrische sloepen verhuurt. De plaatsen langs deze route zijn op de watersporter gericht en vanuit dat oogpunt ligt er een kans om het elektrisch varen tot ontwikkeling te brengen. Obstakelvrij (+) De diepgang van de Dyksfeart is voldoende. Er zijn in deze vaart twee houten bruggen die waarschijnlijk net hoog genoeg zijn (1,35 m) om onderdoor te varen en een lage houten brug van 90 cm. Rust en ruimte (+) De route tussen Workum en Makkum voert door een uitgestrekt weidegebied. Vanaf Gaast gaat het dicht langs het water van het IJsselmeer met een vogelreservaat aan de andere kant van de dijk. Dit nieuwe tracé komt in aanmerking om exclusief elektrisch te worden. De overige verbindingen zoals de Warkumer Trekfeart zijn relatief drukkere en doorgaande vaarwegen en komen hiervoor niet in aanmerking. Financiering (-) De kosten zijn relatief beperkt, maar financiering is nog niet in beeld. Onderdeel vaarnetwerk (+) Een nieuwe vaarverbinding wordt tot stand gebracht en biedt een groter aanbod voor vaarrecreanten in Zuidwest-Fryslân die de rustige en alternatieve gebieden willen ontdekken.


Toetsing tracés

Belevingswaarde (+) De belevingswaarde van deze route ligt in de afwisseling van natuur en cultuur. De natuurbeleving kan onder andere worden verhoogd door het maken van een aanlegsteiger in de Dyksfeart om de Vogelkijkhut te kunnen bereiken. Faciliteiten en voorzieningen (+) Langs de route liggen de toeristische plaatsen Workum, Makkum en Bolsward. In Makkum is een groot bungalowpark aan het water (Beach Resort Makkum) waar ‘s zomers vele toeristen verblijven. Bolsward is een historische stad met horeca en winkelvoorzieningen en bezienswaardigheden. Promotionele waarden (+) De route ligt in een watersportregio en volgt een deel van de Elfstedenroute. Koppelingen zijn mogelijk met bestaande dagrecreatieve en toeristische voorzieningen zoals de Aldfaers Erf Route, het Jopie Huisman museum en de vogelkijkhut. Aandeel elektrisch (0) De lengte van dit vaarrondje is 33,5 km. Het aandeel exclusief elektrisch bedraagt 29% en beslaat een afstand van ongeveer 10 kilometer tussen Makkum en Workum.

4.2.7

Route Súdwest-Fryslân (7)

Draagvlak / beleid (0) In het gebiedsplan van de gemeente Súdwest-Fryslân (voormalig o.a. gemeente Nijefurd) staat dat er aandacht moet zijn voor de kleine recreatievaart. Het ontwikkelen van deze route sluit hier goed op aan. Economische potentie (+) In Workum worden elektrische sloepen verhuurd en in Koudum bevindt zich een sloepverhuurbedrijf. De camping in Molkwerum verhuurt kano’s en motorbootjes.


Toetsing tracés

Ook de plaatsen langs deze route zijn op de watersporter gericht en vanuit dat oogpunt ligt er een kans om het elektrisch varen tot ontwikkeling te brengen. Obstakelvrij (+) De diepgang van de Horsa (60 cm) en de Nije Feart (90 cm) is onvoldoende. In de Westerfaart liggen twee bruggen die niet voldoen aan de vaarnorm, maar voor sloepen wel onder door te varen zijn (1,35 m). In de Nije Feart is een beweegbare brug van 70 cm hoog. In verband met de veiligheid moet bekeken worden of dit door vaarrecreanten zelf te doen is. Rust en ruimte (+) De route gaat over bestaande, grotendeels bevaarbare vaarten die relatief rustig zijn qua vaarverkeer. Financiering (-) De kosten zijn relatief beperkt, maar financiering is nog niet in beeld. Onderdeel vaarnetwerk (+) De route voegt een alternatief vaarrondje toe aan het netwerk van vaarwegen in dit deel van Fryslân, buiten de druk bevaarbare meren als De Fluezen en het Hegemer Mar. Belevingswaarde (+) De belevingswaarde bestaat uit de combinatie van het varen door groene gebieden en het aandoen van karakteristieke vissersdorpen en de steden Hindeloopen en Workum als onderdeel van de Elfstedenroute. Faciliteiten en voorzieningen (+) In Hindeloopen en Workum zijn voorzieningen op het gebied van winkelen, horeca, overnachten en bezienswaardigheden. Promotionele waarden (+) Als alternatieve Elfstedenroute met Hindeloopen als grote trekpleister heeft deze route een goede promotionele waarde. Aandeel elektrisch (0) Het is te overwegen om de Westerfaart exclusief elektrisch te maken. De totale lengte van dit rondje is 19,5 km. Ruim vier kilometer langs de oude zeedijk kan exclusief elektrisch worden (23% van het totale rondje).


Toetsing tracés

4.2.8

Workum – Aldegeaster Brekken (8)

Draagvlak / beleid (+) De gemeente Súdwest-Fryslân staat niet negatief tegenover het opwaarderen van de Opfeart langs Dedgum. In het Toeristisch Recreatief Ontwikkelingsplan (2005-2010) van de voormalige gemeente Wymbritseradiel wordt de vaarroute als kans benoemd voor het uitbreiden van het recreatieve routenetwerk. In 2008 is een brug bij Dedgum gereconstrueerd en hoger gemaakt, zodat sloepen kunnen passeren. Er is rekening gehouden met een mogelijke opwaardering van de verbinding tussen de Warkumer Trekfeart en de Aldegeaster Brekken. Ook in het Friese Merenproject fase 2 wordt de verbinding genoemd en is er onderzoek uitgevoerd naar de haalbaarheid. In het Ontwikkelingsplan van Oudega (2008) wordt de route vermeld op de kaart met routes in 2020. In het kader van het Herstelprogramma Oevers en Kades van het Wetterskip zal nader bekeken moeten worden in hoeverre fysieke aanpassingen hierin meegenomen kunnen worden. Het Wetterskip werkt graag mee aan integrale projecten en staat positief tegenover het varen met elektrische vaartuigen. Economische potentie (+) In Oudega en in Workum kunnen elektrische sloepen worden gehuurd. In combinatie met de Westhimster Opfeart heeft dit gebied kansen om ontwikkeld te worden tot exclusief elektrisch varen regio waardoor ondernemers op dit vlak worden aangetrokken. Obstakelvrij (-) In de Opfeart tussen Dedgum en het meertje It Fliet bevinden zich negen kunstwerken die aangepast zullen moeten worden om de vaart bevaarbaar te maken. Recent is door de gemeente een nieuwe brug gerealiseerd op dit traject met een doorvaarthoogte van 1,20 m. Dit betekent een beperking t.o.v. van de gewenste doorvaarthoogte van 1,50 m. Rust en ruimte (++) Het is een zeer rustig gebied met voornamelijk agrarische kenmerken. Financiering (-) Voor het bevaarbaar maken van dit traject zijn de kosten en de financiering nog niet in beeld.


Toetsing tracés

Onderdeel vaarnetwerk (+) Het openstellen van de Opfeart betekent een ontsluiting van de Blauwhuister Puollen vanaf de westzijde. Belevingswaarde (+) De Opfeart is een meanderende vaart door een agrarisch gebied. De Blauwhuister Poullen maken deel uit van het Natura 2000 gebied. Faciliteiten en voorzieningen (0) Het is geen bevaarbaar tracé en derhalve zijn er geen voorzieningen langs deze route. De voorzieningen bevinden zich in de plaatsen van waaruit deze route gevaren kan worden (Workum, Heeg, Bolsward). Promotionele waarden (+) De route heeft bijzondere natuurwaarden vanwege de Blauwhuister Poullen die op deze wijze vanuit Bolsward worden ontsloten. Aandeel elektrisch (0) Dit is een rondje van 19 km. De Opfeart is momenteel niet bevaarbaar. Dit tracé is mogelijk exclusief elektrisch te maken zeker in combinatie met de Westhimster Opfeart. Indien dit gedeelte bevaarbaar gemaakt wordt en exclusief gehouden wordt voor elektrisch vaartuigen maakt dit ruim een derde deel uit van de totale route (6,5 km).

4.2.9

Ursula route (9)


Toetsing tracés

4.2.10 Draagvlak / beleid (+) Inschatting is dat er binnen de gemeente een groot draagvlak voor deze route kan zijn in combinatie met vismogelijkheden op de poelen en een alternatieve 11-stedenroute. In het kader van het Herstelprogramma Oevers en Kades van het Wetterskip zal nader bekeken moeten worden in hoeverre fysieke aanpassingen hierin meegenomen kunnen worden. Het Wetterskip werkt graag mee aan integrale projecten en staat positief tegenover het varen met elektrische vaartuigen. Economische potentie (- / +) Direct aan de route zijn geen verhuurders van elektrische sloepen. De regio is wel een populair vaargebied en vanuit dat oogpunt ligt er een kans om het elektrisch varen tot ontwikkeling te brengen. Obstakelvrij (-) De obstakels in deze route bevinden zich in het deel dat via de Ursulapoel loopt. Dit is momenteel een kanoroute. In de Nauwe Luts ligt een lage brug van een meter hoog. In de Alde Heidenskipster Feart ligt een kanoduiker (95 cm) onder de Heidenskipsterdyk en twee lage bruggen van een meter doorvaarthoogte. De diepgang van deze vaarten is ongeveer 50 cm. Rust en ruimte (++) De combinatie van vaarten en poelen maakt dat deze route hoog scoort op het aandeel “rust en ruimte”. Het gebruik van motorboten op de Ursulapoel en de Aant Liuwespoel is verboden (voorwaarden viswater Federatie Friesland). Financiering (-) Er zal veel gebaggerd moeten worden, waardoor de kosten relatief hoog zijn. Er is nu nog geen financiering voor gevonden. Wel wordt gekeken naar koppelingen met werkzaamheden door het Wetterskip in het kader van het Herstelprogramma Oevers en Kades. Onderdeel vaarnetwerk (+) De verbinding via de Ursulapoel maakt diverse rondjes mogelijk zowel vanuit Workum als vanuit Gaastmeer of Koudum. Belevingswaarde (++) De poelen liggen in het Natura 2000 gebied van De Fluezen. Het is een agrarisch landschap waar koeien en boerderijen het decor vormen. Faciliteiten en voorzieningen (0) Voorzieningen en faciliteiten bevinden zich in Workum. Promotionele waarden (+) De route ligt in een watersportgebied en vanwege de hoge natuurbeleving een goede score voor wat betreft promotionele waarde. Aandeel elektrisch (0) De verbinding langs de Ursulapoel komt in aanmerking voor een exclusief elektrische vaarroute. De totale lengte is 19 km waarvan een derde deel, via de Ursulapoel en de Aant Liuwespoel exclusief elektrisch kan worden.


Toetsing tracés

4.2.11

Leeuwarden-Oost (10)

Draagvlak / beleid (-) Er zijn bij de gemeente geen plannen om de Lytse Wielen tot vaargebied te maken voor (elektrische) sloepen. Samen met het Wetterskip zal nader onderzocht moeten worden of deze optie tot de mogelijkheden kan behoren. Op de recreatieplas vindt watersport plaats in de vorm van zeilen, roeien, kanoën, waterfietsen en surfen. Ook is de Lytse Wielen een gewaardeerd viswater. Vanwege de bijzondere waterkwaliteit is het de vraag of een koppeling via een sluis gewenst is. Economische potentie (0) De Lytse Wielen is een recreatiegebied waar ondernemers gevestigd zijn die zich richten op de dagrecreant. Indien het gebied tot elektrisch vaargebied wordt aangemerkt is er ruimte voor een verhuurder van elektrische sloepen. Obstakelvrij (0) Er is geen doorgang tussen It Alddeel en de Lytse Wielen. In de komende twee jaren wordt er een inlaat gecreëerd om water van de Friese boezem toe te laten voor het verbeteren van de kwaliteit van het zwemwater8. Tussen de twee wateren is een peilverschil waardoor extra maatregelen getroffen moeten worden. In de Lytse Wielen zelf zit nog een extra peilscheiding. Rust en ruimte (0) Het meer is een recreatieplas en er ligt een camping aan het water. Op zomerse dagen kan het druk zijn. Het is wel te overwegen om dit geïsoleerde gebied exclusief voor elektrische sloepen te maken. Financiering (-) De gemeente Leeuwarden heeft deze verbinding niet hoog op de agenda staan, waarmee financiering nog ver weg is. 8

Inrichtingsplan 2010 (Kleine) Wielengebied en Groene Ster, 2010, Wetterskip Fryslân en gemeente Leeuwarden.


Toetsing tracés

Onderdeel vaarnetwerk (0) Het gebied de Lytse Wielen maakt geen deel uit van een vaarnetwerk. Belevingswaarde (+) Het gebied maakt deel uit van ecologische hoofdstructuur en is een aantrekkelijke waterplas met natuurlijke oevers en eilandjes. Faciliteiten en voorzieningen (0) Er is een camping aan het water en er zijn voorzieningen voor de dagrecreanten bij het zwemgedeelte van de recreatieplas. Promotionele waarden (0) Een route vanuit de binnenstad naar de Lytse Wielen kan opgenomen worden in het aanbod van sloepenroutes rondom Leeuwarden. Aandeel elektrisch (0) De totale lengte van het rondje van de binnenstad naar de Lytse Wielen is 19 km. Het gedeelte elektrisch is ongeveer een derde deel. De gemeente Leeuwarden staat positief tegenover elektrisch varen, alleen acht ze het qua handhaving niet mogelijk om het gebied de Lytse Wielen uitsluitend toegankelijk te maken voor elektrische boten.


5

Financiële uitwerking kansrijke routes

Dit hoofdstuk geeft een financiële uitwerking van de vijf meest kansrijke elektrische vaarroutes in Fryslân. Daarbij gaan we per route in op: • de (inrichtings)maatregelen die nodig zijn en de kosten daarvan9; • de betrokken partijen en de mogelijkheden voor (co)financiering. De meest kansrijke routes die in dit hoofdstuk worden uitgewerkt, zijn: Alde Feanen Reidmar route Heeg – Aldegeaster Brekken – Heeg Leeuwarden-Zuid Falomsterfeart Voor de kostenramingen wordt gebruikt gemaakt van de SSK-methodiek.

5.1 Alde Feanen Nationaal Park Alde Feanen is een uniek (vaar)gebied en onderscheidt zich van de andere vaartracés binnen dit onderzoek. Waar het bij de andere tracés gaat om verbindingen tussen A en B, met de mogelijkheid om een ronde te varen, vormt Alde Feanen een compleet vaargebied, dat zich gezien haar natuurlijke en groene karakter uitstekend leent voor elektrisch varen. Benodigde inrichtingsmaatregelen In deze raming is een extra toegang tot het gebied uitgewerkt via de Alde Headamsleat. Hiertoe wordt een toegangsgeul gegraven evenwijdig aan en ten noorden van de weg richting de Headamsleat. Deze toegang zou alleen voor elektrische sloepen kunnen gelden, waardoor er aan die kant een (gedeeltelijke) scheiding van grotere scheepvaart en sloepen plaatsvindt. Rekening houdend met een bandbreedte van +/- 15% worden de totale kosten voor de maatregelen in de Alde Feanen geraamd tussen € 68.685,-- en € 92.926,-- exclusief btw. Betrokken partijen en mogelijkheden voor (co)financiering Betrokken partijen zijn: - Nationaal Park Alde Feanen - Fryske Gea - Gemeente Smallingerland - Gemeente Boarnsterhim - Provincie Fryslân - Bedrijfsleven Kanttekening Zoals eerder in dit rapport is vermeld, vindt er tijdens het opstellen van dit rapport, een onderzoek plaats in het kader van Natura 2000, waarin onder andere gekeken wordt naar de effecten van varen op de flora en fauna in het gebied (Beheerplan Natura 2000-gebied Alde Feanen).

9

Bronnen: ANWB Waterkaart Friesland 2010/2011, Recreatiekaart provincie Fryslân 2007.



Afhankelijk van de uitkomsten van dit onderzoek wordt gekeken in hoeverre varen wel of niet verder gestimuleerd wordt in de Alde Feanen.


Kosten Code post

Omschrijving post

Totaal Directe kosten Benoemd

Directe kosten Nader te detailleren

Totaal Voorziene kosten

Indirecte kosten

Risicoreservering

Indeling naar categorieën: BK

TOTAAL BOUWKOSTEN

€

31.560

€

3.156

€

6.349

€

41.065

€

4.107

€

45.172

VK

TOTAAL VASTGOEDKOSTEN

€

17.600

€

-

€

2.556

€

20.156

€

-

€

20.156

EK

TOTAAL ENGINEERINGSKOSTEN

€

6.776

€

-

€

-

€

6.776

€

-

€

6.776

OBK

TOTAAL OVERIGE BIJKOMENDE KOSTEN

€

1.355

€

-

€

-

€

1.355

€

-

€

1.355

INV

TOTAAL INVESTERINGSKOSTEN

€

57.291

€

3.156

€

8.905

€

69.352

€

4.107

€

73.459

LEV

TOTAAL LEVENSDUURKOSTEN

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

OORINV OOR

Objectoverstijgende risicoreservering investeringskosten SCHEEFTE EN/OF OBJECTOVERSTIJGENDE RISICORESERVERING

PKEX

PROJECTKOSTEN (exclusief BTW)

€

BTW

BTW (maar niet over heffingen, leges, e.d.)

Inclusief

PKBTW

PROJECTKOSTEN (inclusief BTW)

57.291 €

3.156 €

7.346 €

7.346

€

7.346

€

7.346

8.905 €

69.352 €

11.452 €

80.805

€

12.805 €

2.139 €

14.943

€

82.157 €

13.591 €

95.748

€

-

Prijspeil : 1 januari 2011 Bandbreedte : met 70% zekerheid liggen de projectkosten (incl. BTW) tussen Variatiecoëfficiënt : schatting (+/-) bij deterministische berekening

PKBTW RESERVE SCOPE BUDGET

€

Budgetvaststelling: PROJECTKOSTEN (inclusief BTW) Onzekerheidsreserve (in te vullen door financier) Reservering scope wijzigingen (in te vullen door financier) AAN TE HOUDEN RISICORESERVERING EN TOTAAL BUDGET

€

-

€

82.157

€

en 0%

82.157

€ € € €

13.591 13.591

€ € € €

95.748 95.748

Indeling naar objecten: INV01 INV02

Totaal investeringskosten 1. graven vaarverbinding alde feanen Totaal investeringskosten object 2

€ €

57.291 € €

3.156 -

€ €

8.905 -

€ €

69.352 -

€ €

4.107 -

€ €

73.459 -

INV


€

57.291 €

3.156

€

8.905

€

69.352

€

4.107

€

73.459

OORINV OOR


€ €

7.346 € 7.346 €

7.346 7.346

PKEX


8.905 €

69.352 €

11.452 €

80.805

BTW


€

12.805 €

2.139 €

14.943

PKBTW


€

82.157 €

13.591 €

95.748

€

57.291 €

3.156 €

Inclusief


5.2 Reidmar route Om de Reidmar route te kunnen varen is het nodig om de waterweg tussen de Bolswarderzijlvaart en het meertje de Reidmar op te waarderen tot de vaarwegnormering voor sloepen. Hierdoor ontstaat een vaarverbinding tussen Bolsward en de Blauwhuister Puollen, die weer verbonden zijn met de Aldegeaster Brekken. De route loopt via het plaatsje Westhem door de Westhimster Opfeart tussen De Wimerts en Westhem. De drie meertjes, Reidmar, Sipkemar en It Fliet, die de Blauwhuister Puollen vormen, zijn met een diepgang van 1,10 m bevaarbaar voor kano’s, sloepen en zeilbootjes. Benodigde inrichtingsmaatregelen Als algemeen beeld kan worden geschetst dat deze vaarmogelijkheid qua vaarbreedte redelijk voldoet, maar dat ten aanzien van kunstwerken en vaardiepte maatregelen noodzakelijk zijn. Onderstaande opsomming beschrijft de te nemen maatregelen en keuzes die zijn gemaakt om de kosten te bepalen. Deze opsomming beschrijft het tracé vanaf De Wimerts, door Westhem naar de Aldegeaster Brekken. In het begin van de vaarroute voldoet de watergang aan de gestelde breedte van 8,00 meter. Hier voldoet de watergang ook aan de gestelde diepte-eis. In het eerste rechte gedeelte ligt een dam met afsluitbare duiker ten behoeve van landbouwverkeer. Deze dam dient te worden vervangen door een landbouwbrug met klepstuw, aangezien deze niet voldoet aan de gestelde eisen. Na de dam zijn de breedte en de diepte van de watergang voldoende. Vlak voor de S-knik in de watergang, neemt de breedte af. Hier dient de watergang te worden verbreed. Dit geldt voor een belangrijk deel van de watergang tot aan Westhem. Ditzelfde stuk dient ook te worden verdiept, door de watergang weer op profiel te brengen. Deze verdieping kan plaatsvinden door lokaal baggerwerk, waarbij de waterbodem op de oevers wordt gezet. In Westhem zelf is de gebiedsontsluitingsweg Feytebuorren het belangrijkste knelpunt. Deze duiker (foto) onder deze weg voldoet niet aan de eisen en dient te worden vervangen door een verkeersbrug. Tussen de Feytebuorren en de passage van De Kat dient de watergang verbreed te worden. De passage van De Kat is in de huidige situatie in de vorm van een verkeersbrug. De brug voldoet niet aan de gestelde eis van vaarbreedte (4,30 m) en –hoogte (1,30 m), maar is wel passeerbaar. Wij stellen voor om deze brug niet aan te passen vanuit complexiteit en kostenoogpunt, maar dit knelpunt op te lossen met bijvoorbeeld spiegels of verkeerslichten. Uit de beoordeling van deze mogelijkheid door een adviseur vaarrecreatie, blijkt dat deze mogelijkheid inderdaad geschikt is. Het belangrijkste aspect is hierin het zicht op tegemoetkomend verkeer. Dit zicht moet te allen tijde gegarandeerd zijn, onder andere door snoeiwerkzaamheden. De erftoegangsweg ten zuiden van De Kat bestaat in de huidige situatie uit een dam en een afsluitbare duiker, welke natuurlijk niet passeerbaar is per boot. Deze dam en duiker dienen te worden vervangen door een verkeersbrug en een klepstuw. De watergang tussen Westhem en de Brekken dient over de gehele lengte te worden verdiept. Deze verdieping kan plaatsvinden door lokaal baggerwerk, waarbij de waterbodem op de oevers wordt gezet. De breedtes van de watergang voldoen hier wel. Vlak voor de invaart in de Brekken is een dam met duiker ten behoeve van het landbouwverkeer gelegen. Deze dam dient te worden vervangen door een landbouwbrug.


Kosten10 Code post

Omschrijving post




Indirecte kosten

Risicoreservering


TOTAAL BOUWKOSTEN

€

VK


€

EK


€

OBK


INV


LEV


OORINV OOR


1.068.750

106.875

€

215.020

€

€

139.064

€

1.529.709

€

-

€

1.500

€

1.500

€

-

€

1.500

€

-

€

-

€

229.456

€

-

€

229.456

€

45.891

€

-

€

-

€

45.891

€

-

€

1.344.098

€

106.875

€

216.520

€

1.667.492

€

€

-

€

-

€

-

€

-

PKEX


€


Inclusief

PKBTW


1.344.098 €

106.875 €

€

€

45.891

139.064

€

1.806.557

-

€

-

€

180.656 €

180.656

€

180.656

€

180.656

216.520 €

1.667.492 €

319.720 €

1.987.212

€

311.011 €

60.166 €

371.176

€

1.978.503 €

379.886 €

2.358.388

€

-



1.390.645

229.456

BTW

-

€


€

-

€

1.978.503

€

en 0%

1.978.503

€ € € €

379.886 379.886

€ € € €

2.358.388 2.358.388

Indeling naar objecten: INV01

Totaal investeringskosten 1. reidmar route, variant betonnen bruggen

€

1.344.098 €

106.875

€

216.520

€

1.667.492

€

139.064

€

1.806.557

INV


€

1.344.098 €

106.875

€

216.520

€

1.667.492

€

139.064

€

1.806.557

OORINV OOR


€ €

180.656 € 180.656 €

180.656 180.656

PKEX


1.667.492 €

319.720 €

1.987.212

BTW


PKBTW


10

€

1.344.098 €

106.875 €

216.520 €

Inclusief

€

311.011 €

60.166 €

371.176

€

1.978.503 €

379.886 €

2.358.388

Zie voor een uitgebreide raming per object: Quickscan Vaarverbindingen Westhem en Blauwhuis, Arcadis 2010


Deze raming is gebaseerd op betonnen bruggen. Rekening houdend met een bandbreedte van +/- 15% worden de totale kosten in deze variant geraamd tussen € 1.689.130,-- en € 2.285.294,-- exclusief btw. Voor de variant met houten bruggen worden de kosten geraamd tussen € 1.518.581,-- en € 2.054.551,-- exclusief btw. In de raming is rekening gehouden met ongeveer 2.000 m³ voor het ophogen van de kades. Betrokken partijen en mogelijkheden voor (co)financiering Betrokken partijen zijn: - Gemeente Súdwest-Fryslân - Provincie Fryslân - Wetterskip Fryslân - Bedrijfsleven

5.3 Heeg – Aldegeaster Brekken – Heeg Er zijn twee varianten mogelijk voor wat de verbinding tussen Heeg en Oudega betreft. De zuidelijke variant is het tracé via de Idzegeaster Poel en de noordelijke variant is de verbinding via de meertjes Skûtelpoel, Palsepoel en Rintsjepoel. De zuidelijke variant is in hoofdstuk 4 beschreven, evenals een doorgang tussen het Ringwiel en het Sânmar. In de uitwerking van de kosten is ervoor gekozen om ook een raming opgenomen voor de noordelijke variant. Benodigde inrichtingsmaatregelen Variant A (zuidelijke variant): Heeg – Idzega – Oudea en een verbinding via de Ringwielgreft met de Ringwiel. Er loopt een kanoroute over deze vaarwegen. Om de kanoroute op te waarderen tot sloepenroute dienen bestaande bruggen, duikers en dammen te worden vervangen door landbouwbruggen, een erftoegangsbrug en een verkeersbrug. In totaal gaat het om het aanpassen van 13 obstakels naar een doorvaarthoogte van 1,50 m. De nieuwe bruggen zijn op basis van enkele voorbeeldbruggen die in het verleden door Grontmij zijn uitgevoerd. Er zijn voor onderliggende raming geen ontwerpwerkzaamheden verricht. De twee bruggen aan de Tsjerkewal in Oudega blijven gehandhaafd. De boogbrug heeft een doorvaarthoogte van 2,43 m en de heechhout een doorvaarthoogte van 2,38 m. De vaardiepte van de Ringwielgrêft is 50 cm. Een deel van de Idzegeaster Poel, de Tsjerkehop, is ondiep (70 cm). De vaardiepte van de Idzegeaster Poel varieert van 60 tot 160 cm. De verbinding naar Heeg (Weisleat) geeft een vaardiepte van 100 cm aan. Variant B (noordelijke variant): Heeg – Oudega. Dit tracé gaat door de ondiepe sloten en poelen van Staatsbosbeheer en de sloot langs de toegangsweg van Oudega. Tussen de Palsepoel en de Skuttelpoel moeten drie landbouwbruggen vervangen worden. Langs de Rigedyk (toegangsweg Oudega) en de Hagenadyk in Oudega gaat het om het aanpassen en vervangen van 10 obstakels in de vorm van dammen, duikers, houten landbouwbruggen en een voetgangersbrug. Hoewel de ruimte langs de Rigedyk beperkt is om het hoogteverschil van ca. 1,00 m op te vangen is er niet gerekend met wegverleggingen en grondaankoop. Hierdoor worden de bruggen relatief steil, maar aangezien het hier om inritten naar landbouw- en woonpercelen gaat en niet om doorgaande wegen is dit acceptabel. Dit is voor het vervolgtraject wel een punt dat nadere aandacht verdient. Ook is er nog geen rekening gehouden met vaarwegverbreding of verdieping. Hier hebben wij geen gegevens van voorhanden. Op foto’s lijkt het tracé langs de Rigedyk erg dichtgegroeid te zijn. Dit is ook een punt dat nadere aandacht verdient. Verbinding Ringwiel – Sânmar via de Skrokfeart In de Skrokfeart ligt een kanoduiker die vervangen dient te worden door een verkeersbrug geschikt voor alle verkeer, met een doorvaarthoogte van 1,50 m. De vaardiepte in het Ringwiel is voor een deel onvoldoende (70 cm)


Kosten Variant A (zuidelijke variant) Code post

Omschrijving post




Indirecte kosten

Risicoreservering


TOTAAL BOUWKOSTEN

€

VK


€

253.740 -

€

25.374

€

51.049

€

€

-

€

-

€

330.163 -

€

33.016

€

€

-

€

363.180 -

EK


€

54.477

€

-

€

-

€

54.477

€

-

€

54.477

OBK


€

10.895

€

-

€

-

€

10.895

€

-

€

10.895

INV


€

319.112

€

25.374

€

51.049

€

395.536

€

33.016

€

428.552

LEV


€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

OORINV OOR


€ €

42.855 € 42.855 €

42.855 42.855

PKEX


51.049 €

395.536 €

75.872 €

471.407

BTW


€

73.603 €

14.242 €

87.845

PKBTW


€

469.139 €

90.114 €

559.253

€

-

€

319.112 €

25.374 €

Inclusief




€

-

€

469.139

€

en 0%

469.139

€ € € €

90.114 90.114

€ € € €

559.253 559.253

Indeling naar objecten: INV01 INV02 INV03 INV04 INV05 INV06 INV07

Totaal investeringskosten brug 14. nr. 4990/kbr-f391 klokhusdyk idzenga Totaal investeringskosten brug 15. nr. 4991/- klokhusdyk Totaal investeringskosten brug 16. nr. 4992/- klokhusdyk Totaal investeringskosten brug 17. nr. 4993/kbr-f392 klokhusdyk idzenga Totaal investeringskosten brug 18. nr. 2527/kdu-f025 klokhusdyk Totaal investeringskosten brug 19. nr. 5785/- oudega Totaal investeringskosten brug 19a. nr. 4994/kdu-f008 tsjerkewei

€ € € € € € €

INV


€

OORINV OOR


PKEX


BTW


PKBTW


€

35.182 35.182 35.182 49.677 64.353 35.182 64.353

€ € € € € € €

2.798 2.798 2.798 3.950 5.117 2.798 5.117

€ € € € € € €

5.628 5.628 5.628 7.947 10.295 5.628 10.295

€ € € € € € €

43.608 43.608 43.608 61.574 79.765 43.608 79.765

€ € € € € € €

3.640 3.640 3.640 5.140 6.658 3.640 6.658

€ € € € € € €

47.248 47.248 47.248 66.713 86.423 47.248 86.423

319.112 €

25.374

€

51.049

€

395.536

€

33.016

€

428.552

€ €

42.855 € 42.855 €

42.855 42.855

51.049 €

395.536 €

75.872 €

471.407

€

73.603 €

14.242 €

87.845

€

469.139 €

90.114 €

559.253

319.112 €

25.374 €

Inclusief



Kosten Variant B (noordelijke variant) Code post

Omschrijving post




Indirecte kosten

Risicoreservering


TOTAAL BOUWKOSTEN

€

388.251

€

41.491

€

78.599

€

508.342

€

50.834

€

559.176

VK


€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

EK


€

83.876

€

-

€

-

€

83.876

€

-

€

83.876

OBK


€

16.775

€

-

€

-

€

16.775

€

-

€

16.775

INV


€

488.903

€

41.491

€

78.599

€

608.993

€

50.834

€

659.827

LEV


€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

OORINV OOR


PKEX


€

BTW


Inclusief

PKBTW


488.903 €

41.491 €

65.983 €

65.983

€

65.983

€

65.983

78.599 €

608.993 €

116.817 €

725.810

€

113.566 €

21.979 €

135.545

€

722.559 €

138.796 €

861.355

€

-



€


€

-

€

722.559

€

en 0%

722.559

€ € € €

138.796 138.796

€ € € €

861.355 861.355

Indeling naar objecten: INV01 INV02 INV03 INV04 INV05 INV06 INV07 INV08 INV09 INV10 INV11 INV12 INV13

Totaal investeringskosten brug 1. nr. 5723/kbr-f385 schuttelpoel lytshuizen Totaal investeringskosten brug 2. Totaal investeringskosten brug 3. nr. 5003/kbr-f384 schuttelpoel lytshuizen Totaal investeringskosten brug 4. nr. 5003/kbr-f384 schuttelpoel lytshuizen Totaal investeringskosten brug 5. nr. 5002/kbr-f382 schuttelpoel lytshuizen Totaal investeringskosten brug 6. nr. 5001/kbr-f381 schuttelpoel lytshuizen Totaal investeringskosten brug 7. nr. 5000/kbr-f380 schuttelpoel lytshuizen Totaal investeringskosten brug 8. Totaal investeringskosten brug 9. Totaal investeringskosten brug 10. nr. 2452/kbr-f378 schuttelpoel oudega Totaal investeringskosten brug 11. nr. 2451/kbr-f377 schuttelpoel oudega Totaal investeringskosten brug 12 Totaal investeringskosten brug 13. nr. 4997/kbr-f376 schuttelpoel oudega

€ € € € € € € € € € € € €

INV


€

OORINV OOR


PKEX


BTW


PKBTW


€

35.182 35.182 35.182 36.063 33.547 36.063 1.128 35.921 65.611 49.677 49.488 62.781 13.078

€ € € € € € € € € € € € €

2.798 2.798 2.798 2.868 2.668 2.868 2.706 2.856 5.217 3.950 3.935 4.992 1.040

€ € € € € € € € € € € € €

5.628 5.628 5.628 5.769 5.367 5.769 568 5.746 10.496 7.947 7.917 10.043 2.092

€ € € € € € € € € € € € €

43.608 43.608 43.608 44.699 41.582 44.699 4.402 44.524 81.324 61.574 61.340 77.816 16.210

€ € € € € € € € € € € € €

3.640 3.640 3.640 3.731 3.471 3.731 367 3.717 6.788 5.140 5.120 6.496 1.353

€ € € € € € € € € € € € €

47.248 47.248 47.248 48.430 45.053 48.430 4.769 48.240 88.112 66.713 66.460 84.312 17.563

488.903 €

41.491

€

78.599

€

608.993

€

50.834

€

659.827

€ €

65.983 € 65.983 €

65.983 65.983

78.599 €

608.993 €

116.817 €

725.810

€

113.566 €

21.979 €

135.545

€

722.559 €

138.796 €

861.355

488.903 € Inclusief

41.491 €


Kosten doorgang Ringwiel -Sânmar Code post

Omschrijving post




Indirecte kosten

Risicoreservering


TOTAAL BOUWKOSTEN

€

47.420

€

4.742

€

9.540

€

61.702

€

6.170

€

67.873

VK


€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

EK


€

10.181

€

-

€

-

€

10.181

€

-

€

10.181

OBK


€

2.036

€

-

€

-

€

2.036

€

-

€

2.036

INV


€

59.637

€

4.742

€

9.540

€

73.919

€

6.170

€

80.090

LEV


€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

OORINV OOR


€ €

8.009 € 8.009 €

8.009 8.009

PKEX


€

9.540 €

73.919 €

14.179 €

88.099

BTW


Inclusief

€

13.787 €

2.668 €

16.455

PKBTW


€

87.706 €

16.847 €

104.554

€

-

€ € € €

104.554 104.554

59.637 €

4.742 €




€

-

€

87.706

€

87.706

en 0%

€ € € €

16.847 16.847

Indeling naar objecten: INV01

Totaal investeringskosten brug 14. nr. 4990/kbr-f391 klokhusdyk idzenga

€

59.637 €

4.742

€

9.540

€

73.919

€

6.170

€

80.090

INV


€

59.637 €

4.742

€

9.540

€

73.919

€

6.170

€

80.090

OORINV OOR


€ €

8.009 € 8.009 €

8.009 8.009

9.540 €

73.919 €

14.179 €

88.099

€

13.787 €

2.668 €

16.455

€

87.706 €

16.847 €

104.554

PKEX


BTW


PKBTW


€

59.637 €

4.742 €

Inclusief


Rekening houdend met een bandbreedte van +/- 15% worden de totale kosten (doorgang Skrokfeart + beide varianten) geraamd tussen € 1.092.250,-- en € 1.477.750,-- exclusief btw. In onderstaande tabel een overzicht van de kosten per variant. Bedragen zijn exclusief btw. Bouwkosten Vastgoed Engineering Overige bijk. Project Totaal kosten onvoorzien Variant A zuidelijke variant Heeg-Idzega-Oudega Variant B noordelijke variant Heeg - Oudega Doorgang Ringwiel -Sânmar

€ 363.000 € 559.000 € 68.000

€0 €0 €0

€ 54.000 € 84.000 € 10.000

Totaal

€ 990.000

€0

€ 148.000

€ 11.000 € 43.000 € 17.000 € 66.000 8.000 € 2.000 €

€ 471.000 € 726.000 € 88.000

€ 30.000 € 117.000 € 1.285.000

Betrokken partijen en mogelijkheden voor (co)financiering - Gemeente Sûdwest-Fryslân - Provincie Fryslân - Wetterskip - Staatsbosbeheer

5.4 Leeuwarden-Zuid Dit tracé behelst zowel de grachten van Leeuwarden als de zuidelijke verbinding naar Grou via de Wurdumer Feart. Voor de grachten geldt dat er geen fysieke aanpassingen nodig zijn om deze bevaarbaar te maken voor elektrische boten. Nu al is het mogelijk om met elektrische boten door de Leeuwarder grachten te varen. Deze worden ook al verhuurd. Een inrichtingsmaatregel die in dit kader nog wel van toegevoegde waarde is, betreft het verplaatsen van het startpunt van de routes, inclusief de verhuur van boten. De kosten hiervoor zijn momenteel onbekend. Het tweede deel van het tracé betreft de Wurdumer Feart. De vaarbreedte voldoet ook hier nagenoeg overal. Wel zijn er aanpassingen nodig aan de kunstwerken en de vaardiepte. Onderstaande opsomming beschrijft de te nemen maatregelen en keuzes die zijn gemaakt om de kosten te bepalen. Deze opsomming beschrijft het tracé vanaf het Van Harinxmakanaal, via Wirdum, naar de Ringsleat. 1. Het uitgangspunt is een doorvaarhoogte van 1,50 meter. 2. Het gaat in totaal om het aanpassen van 14 kunstwerken, waarvan 12 bruggen en 2 duikers. 3. Uitgangspunt voor de vaardiepte is 1,00 meter. Hiervoor moet gebaggerd worden. 4. De vaarbreedte is gemiddeld ca. 10,00 meter met op enkele plaatsen een versmalling tot ca. 7,00 meter. Deze breedte volstaat. 5. De kades langs de Wurdumer Feart en de Nije Wurdumer Feart zijn in beheer en onderhoud bij Wetterskip Fryslân. De kerende hoogtes van de kades zijn langs het gehele traject niet voldoende. Over de route dienen de kades gemiddeld met 10 tot 30 cm opgehoogd te worden. Houden we een bandbreedte aan van +/- 15% dan worden de totale kosten voor het aanpassen van de kunstwerken in de Wurdumer Feart én de Nije Wurdumer Feart geraamd tussen € 924.915,-- en € 1.251.356,-- exclusief btw. De kosten voor baggeren en het ophogen van de kades zijn op dit moment nog niet bekend. Er wordt gekeken naar de mogelijkheden om in dit geval werk met werk te maken, waarbij gebaggerd materiaal gebruikt wordt voor het ophogen van de kades. Voor het baggeren is door de gemeente Leeuwarden een budget gereserveerd van ruim € 470.000,-- exclusief btw.



Voor het uitvoeren van het gehele project in één keer is geen volledige dekking. Er wordt daarom gekozen voor een gefaseerde aanpak, waarbij onderdelen waar dekking voor is als eerste worden aangepakt. In de eerste fase worden de volgende onderdelen uitgevoerd: - Het op hoogte brengen van de duiker Wergeasterdyk - Het baggeren van de eerste fase en tweede fase Wurdumer Feart - Het baggeren van de Nije Wurdumer Feart - Het ophogen van de kaden op het gedeelte eerste en tweede fase Wurdumer Feart - Het ophogen van de kaden op het gedeelte Nije Wurdumer Feart De totale kosten voor deze eerste fase bedragen ruim € 800.000,-- exclusief btw. Hiervoor is financiële dekking aanwezig. Betrokken partijen en mogelijkheden voor (co)financiering Betrokken partijen zijn: - Gemeente Leeuwarden - Provincie Fryslân - Wetterskip Fryslân - Plattelânsprojekten Fryslân.


Kosten Code post

Omschrijving post




Indirecte kosten

Risicoreservering

Indeling naar categorieën: BK01 BK02 BK03 BK04 BK05 BK06 BK07 BK08 BK09 BK10 BK11 BK12 BK13 BK14

Bouwkosten 1. Brugnummer 4, fiets- voetgangersbrug Tearnserdyk Bouwkosten 2. Brugnummer 5, verkeersbrug Tearnserdyk Bouwkosten 3. Brugnummer 6, voetgangersbrug Hounsdyk Bouwkosten 4. Duikernummer 7, Wergeasterdyk Bouwkosten 5. Brugnummer 8, Wergeasterdyk Bouwkosten 6. Brugnummer 9, landbouwbrug bij Waldwei Bouwkosten 7. Brugnummer 10, verkeersbrug Waldwei Bouwkosten 8. Brugnummer 11, fiets- voetgangersbrug Wergeasterdyk Bouwkosten 9. Duikernummer 12, landbouwverkeer Wirdum Bouwkosten 10. Brugnummer 13, verkeersbrug Wirdum Bouwkosten 11. Brugnummer 14, fiets- voetgangersbrug Wirdum Bouwkosten 12. Brugnummer 15, fiets- voetgangersbrug Hekkemiedepaed Bouwkosten 13. Brugnummer 16, landbouwbrug Aegum Bouwkosten 14. Brugnummer 17, verkeersbrug Aegum

€ € € € € € € € € € € € € €

124.402 183.903 4.700 8.613 4.890 98.702 8.925 88.315 153.443

€ € € € € € € € € € € € € €

6.220 9.195 235 431 245 4.935 179 4.416 7.672

€ € € € € € € € € € € € € €

32.720 48.369 1.236 2.265 1.286 25.960 2.280 23.228 40.358

€ € € € € € € € € € € € € €

163.342 241.467 6.171 11.308 6.421 129.597 11.384 115.959 201.473

€ € € € € € € € € € € € € €

675.892

€

33.527

€

177.704

€

887.122

€

€

-

€

-

€

-

€ € € € € € € € € € € € € €

163.342 241.467 6.171 11.308 6.421 129.597 11.384 115.959 201.473

-

€

887.122

€

-

€

BK

TOTAAL BOUWKOSTEN

€

VK


€

EK


€

156.657

€

-

€

-

€

156.657

€

-

€

156.657

OBK


€

44.356

€

-

€

-

€

44.356

€

-

€

44.356

INV


€

876.905

€

33.527

€

177.704

€

1.088.135

€

-

€

1.088.135

LEV


€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

OORINV OOR


€ €

-

€ €

-

PKEX


€

177.704 €

1.088.135 €

-

€

1.088.135

BTW


Inclusief

€

203.375 €

-

€

203.375

PKBTW


€

1.291.510 €

-

€

1.291.510

-

876.905 €

33.527 €


-

-

5.5 Falomsterfeart De Falomsterfeart is, na baggerwerkzaamheden, voor sloepen goed toegankelijk. De vaart ontsluit het natuurgebied Het Bûtenfjild met meertjes, poelen en verschillende verbindende waterwegen. Het gebied wordt nu bevaren door kano’s, elektrische boten en vissersboten. De gemeente is voornemens om de Falomsterfeart te gaan baggeren. De Falomsterfeart is nu alleen bereikbaar vanaf de oostzijde (Lits-Lauwersmeerroute) via een sluisje bij de Westereen. Benodigde inrichtingsmaatregelen De Falomsterfeart is voor sloepen goed bevaarbaar. Vanaf de Falomsterfeart kan men doorvaren naar het natuurgebied Bûtenfjild. Hier zullen nog baggerwerkzaamheden uitgevoerd moeten worden om het gebied voor sloepen bevaarbaar te maken. In het kader van het project Gebiedsinrichting Bûtenfjild worden delen van het land vervangen door water. Om een verbinding te realiseren tussen de natuurgebieden Bûtenfjild en Grutte Wielen moeten er een aantal maatregelen worden getroffen. De grootste kostenpost is het aanpassen van de voormalige sluis in de Ryptsjerkster Feart. Tussen de beide gebieden is een peilverschil van de Friese boezem (- 50 cm) van het open vaarwater van de Grutte Wielen en het beheerste polderpeil (- 105 cm) van het water in het natuurgebied Bûtenfjild. In de Falomsterfeart ligt een schutsluis, maar in de Ryptsjerkster Feart is de functie van de voormalige sluis vervangen door een gemaal. Dit gemaal belemmert de doorgang voor vaarverkeer. Naast de sluis en het gemaal ligt er een aantal obstakels op de route. Deze obstakels bestaan uit een dam (fietspad) in de Waldster Mûzeried en een lage betonnen brug (Ottemaweg) in de Mûzeried en twee lage bruggen in de Ryptsjerker Feart. Naast het aanpassen van de kunstwerken dient zowel de vaardiepte als de vaarbreedte aangepast te worden aan de vaarnorm voor de vaarklasse F. Rekening houdend met een bandbreedte van +/- 15% worden de totale kosten geraamd tussen € 1.752.868,-- en € 2.371.528,-- exclusief btw.

Betrokken partijen en mogelijkheden voor (co)financiering - Gemeente Dantumadiel - Gemeente Tytsjerksteradiel - Gemeente Leeuwarden - Provincie Fryslân - Wetterskip Fryslân.


Kosten Code post

Omschrijving post




Indirecte kosten

Risicoreservering


TOTAAL BOUWKOSTEN

€

VK


€

EK


€

OBK


INV


1.110.000

111.000

€

223.319

€

-

€

-

€

€

-

€

-

€

€

47.663

€

-

€

-

€

1.395.975

€

111.000

€

223.319

€

-

€

-

€

-

LEV

TOTAAL LEVENSDUURKOSTEN Objectoverstijgende risicoreservering investeringskosten SCHEEFTE EN/OF OBJECTOVERSTIJGENDE RISICORESERVERING

PKEX


€

BTW


Inclusief

PKBTW


1.395.975 €

111.000 €


1.444.319 -

€

144.432

€

€

-

€

238.313

€

-

€

€

47.663

€

-

€

1.730.294

€

€

-

223.319 €



€

238.313

OORINV OOR

-

€

€

1.588.750 238.313

€

47.663

144.432

€

1.874.725

-

€

-

€

187.473 €

187.473

€

187.473

1.730.294 €

€

187.473

331.904 €

2.062.198

€

199.106 €

36.499 €

235.605

€

1.929.399 €

368.404 €

2.297.803

€

-

€

-

€

1.929.399

€

en 0%

1.929.399

€ € € €

368.404 368.404

€ € € €

2.297.803 2.297.803

Indeling naar objecten: INV01 INV02 INV03 INV04 INV05 INV06

Totaal investeringskosten brug 1. nr. 0674 ottemaweg Totaal investeringskosten brug 2 nr. 4102 over sluis rieptserk. Totaal investeringskosten sluis nr. 4101 Totaal investeringskosten brug 4. nr. 0708 Totaal investeringskosten brug 5. nr. 0709 patroons tille n361/westerdijk Totaal investeringskosten brug 6 fietsbrug over waldstermuzeried

€ € € € € €

44.017 12.576 1.068.990 125.764 125.764 18.865

€ € € € € €

3.500 1.000 85.000 10.000 10.000 1.500

€ € € € € €

7.042 2.012 171.010 20.119 20.119 3.018

€ € € € € €

54.559 15.588 1.325.000 155.882 155.882 23.382

€ € € € € €

4.554 1.301 110.601 13.012 13.012 1.952

€ € € € € €

59.113 16.889 1.435.601 168.894 168.894 25.334

INV


€

1.395.975 €

111.000

€

223.319

€

1.730.294

€

144.432

€

1.874.725

OORINV OOR


€ €

187.473 € 187.473 €

187.473 187.473

PKEX


223.319 €

1.730.294 €

331.904 €

2.062.198

BTW


€

199.106 €

36.499 €

235.605

PKBTW


€

1.929.399 €

368.404 €

2.297.803

€

1.395.975 € Inclusief

111.000 €


5.6 Overzicht prioritaire routes De informatie uit dit hoofdstuk kan als volgt in een overzichtelijke tabel worden weergegeven. Tracé

Maatregelen

Kosten (excl. btw)

Partijen

1/2. Alde Feanen

- graven toegangsgeul tussen Headamsleat en Alde Headamsleat

€ 80.805

- Gemeente Smallingerland - Gemeente Boarnsterhim - Provincie Fryslân - Wetterskip Fryslân - Nationaal Park Alde Feanen - Fryske Gea - bedrijfsleven

1/2. Reidmar route

- 3 dammen vervangen door bruggen (waarvan 2 met stuw) - duiker vervangen door brug - ophogen kades - verbreden vaarweg - baggeren

€ 1.260.000 – € 1.987.000 (afhankelijk van houten of betonnen bruggen)

- Gemeente Súdwest-Fryslân - Provincie Fryslân - Wetterskip Fryslân - bedrijfsleven

3/4. Heeg – Aldegeaster Brekken – Heeg

- aanpassen dam in Skrokfeart - verbreden vaarwegen - baggeren Variant A: - vervangen 2 bruggen - vervangen 1 dam - vervangen 3 duikers Variant B: - vervangen 8 bruggen - vervangen 3 dammen - vervangen 2 duikers - vervangen12 bruggen - vervangen 2 duikers - ophogen kades - baggeren

€ 88.000

- Gemeente Súdwest-Fryslân - Provincie Fryslân - Wetterskip Fryslân - Staatsbosbeheer

- vervangen 3 bruggen - vervangen dam - vervangen sluis - vervangen gemaal - verbreden vaarweg - baggeren

€ 2.062.000

3/4. LeeuwardenZuid

5. Falomsterfeart

Variant A: € 471.000 Variant B: € 726.000 (exclusief verbreden en verdiepen vaarwegen) € 1.088.000 (exclusief baggeren)

- Gemeente Leeuwarden - Provincie Fryslân - Wetterskip Fryslân - Plattelânsprojekten Fryslân - Gemeente Dantumadeel - Gemeente Tytsjerksteradiel - Gemeente Leeuwarden - Provincie Fryslân - Wetterskip Fryslân


6

Conclusie

Op allerlei fronten is de provincie Fryslân bezig met duurzame energie en de overgang naar elektrische mobiliteit. Het elektrisch varen is daarin een belangrijke component gezien het intensieve vaarverkeer in de provincie. De technologische mogelijkheden om boten te laten varen met elektrisch aangedreven systemen zijn aanwezig en te implementeren. Onder de gebruikers echter is er nog weinig bekend over (de voordelen van) elektrisch varen en bovendien zijn de aanschafkosten relatief hoog. Dat is de reden dat de provincie zich richt op het stimuleren van het ombouwen van een verbrandingsmotor naar een elektrisch systeem (door middel van een subsidieregeling), het verstrekken van informatie over en promoten van elektrisch varen en het ontwikkelen van kwaliteitsnormen. Ook door de oprichting van de SEFF (Stifting Elektrisch Farre Fryslân) en het samenwerken met kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties wordt het elektrisch varen onder de aandacht gebracht. Het ‘ongestoord varen in stilte’ komt namelijk steeds weer naar voren als het grote pluspunt van elektrisch varen. De beleving van het landschap en de natuur krijgt een extra dimensie. Vanwege die reden is in bepaalde delen van watersportgebieden alleen elektrisch varen toegestaan (Giethoorn, Reeuwijk, Nieuwkoopse Plassen). Ook Fryslân streeft er naar om delen van het vaarwegennetwerk ‘exclusief elektrisch’ te maken. In aanmerking komen die gebieden en vaarwegen waar het belevingsaspect hoog is. Vaarwegen die in Fryslân volop te vinden zijn en waar het elektrisch varen een kansrijk perspectief kan hebben. Tijdens de inventarisatie bleek dat vaarwegen die vanwege de belevingswaarde werden aangemerkt als ‘een geschikte route om elektrisch te varen’ grofweg zijn in te delen in twee categorieën. Ten eerste zijn

dat de rustige vaarwegen in de randgebieden rondom de watersportkernen. De verhuurders van elektrische boten geven hun gasten vaarroutes mee door natuurrijke en aantrekkelijke gebieden waar ze van de rust kunnen genieten. Deze routes zijn echter ook voor gemotoriseerd verkeer toegankelijk en dus zijn ze niet ‘exclusief elektrisch’. Het zou op dit moment niet haalbaar zijn om deze routes voor gemotoriseerd verkeer uit te sluiten. Ten tweede zijn er de vaarwegen die voor sloepen, dan wel kleine kruisers, niet toegankelijk zijn. Dit kan zijn vanwege obstakels in de vaarweg (lage bruggen, kanoduikers en dammen) of vanwege een geringe diepgang of breedte. Er zijn fysieke aanpassingen nodig om deze tracés op te waarderen en exclusief aan te merken als elektrische vaarroute. Hoewel de aanpassingen uiteenlopen qua investeringen en werkzaamheden moet er rekening gehouden worden met een planning- en realisatietermijn. Er zal enige tijd over heen gaan voordat de vaarroutes die exclusief toegankelijk zijn voor elektrisch varen, vermarkt kunnen gaan worden. Hierbij dient ook rekening gehouden te worden met de tijd die nodig is om de gemeentelijke vaarwegverordening aan te passen. Wij adviseren om in de aanloop naar de realisatie van ‘exclusief elektrisch’ routes, de reeds bestaande routes te gebruiken om het elektrisch varen te promoten. Een gezamenlijke folder en website met alle bestaande routes die bij uitstek geschikt zijn voor elektrisch varen, inclusief oplaadpunten en bezienswaardigheden is een goed middel om het elektrisch varen in Fryslân te promoten. De ervaring leert ten slotte dat, wanneer men eenmaal heeft kennisgemaakt met het elektrisch varen, men overstag is.


Flusterjend farre troch Fryslân

Recommend Documents