Financiële vertaling Bestuursakkoord In deze notitie geven we inzicht in de financiële vertaling van het Bestuursakkoord. Dat doen we per onderdeel van het Bestuursakkoord. En dat doen we door per onderdeel een onderscheid te maken in enerzijds het macrobudget en anderzijds de vertaling van dat macrobudget naar de gemeente Doetinchem. Het geheel ronden we af met een financiële samenvatting van de gevolgen voor Doetinchem. Algemene uitkering Macrobudget De systematiek ‘samen de trap op, samen de trap af’ was de afgelopen jaren (2009-2011) bevroren. In het Bestuursakkoord is overeengekomen deze systematiek te herstellen. Voor de ontwikkeling van de algemene uitkering t/m 2015 heeft dit herstel van systematiek tot gevolg een nominale groei van €650 miljoen structureel. Reëel betekent dit echter zeer waarschijnlijk een negatieve groei. Dit is omdat met de nominale groei ook de inflatie betaald moet worden. Corrigeren we de nominale groei met de verwachte inflatie, dan resteert een negatieve groei (daling). Binnen de algemene uitkering gemeentefonds zijn nog de volgende afspraken gemaakt: Het Rijk had aangekondigd een doelmatigheidskorting op de regionale uitvoeringsdiensten (RUD’s) van circa €100 miljoen structureel in de algemene uitkering door te voeren. In het Bestuursakkoord wordt deze korting teruggedraaid. De rijksbijdrage aan het zgn. afvalfonds wordt per 2013 beëindigd. Vulling hiervan door marktpartijen wordt zo nodig wettelijke geregeld. Doetinchem De afspraken over RUD’s en afvalfonds hebben geen effect op onze meerjarenbegroting, de doelmatigheidskorting op de RUD’s hadden wij wel meegeteld in de (financiële) opsomming van komende maatregelen, maar nog niet doorgerekend. Wat betreft de algemene uitkering is de inschatting voor Doetinchem dat wij de komende jaren te maken krijgen met een korting op de algemene uitkering gemeentefonds van €1,5 miljoen structureel. In de Voorjaarsnota 2011 hebben we rekening gehouden met een korting van €2,5 miljoen structureel. Specifieke uitkeringen / decentralisaties Wet Werken Naar Vermogen Macrobudget Het macrobudget Wet Werken Naar Vermogen (WWNV) wordt opgebouwd uit drie onderdelen: (a) het budget kaders WSW, (b) het re-integratiebudget (w-deel WWB) en (c) het Wajong-budget. De volgende tabel (bron VNG) laat zien wat de ontwikkeling van deze budgetten is als gevolg van het Bestuursakkoord. In deze tabel is te zien dat het totale budget WWNV (het macrobudget) afneemt van €3,7 miljard in 2011 naar €1,9 miljard structureel na 2018. Tabel 1: Ontwikkeling totaal macrobudget WWNV (bron: VNG) (bedragen x € 1.000.000) 2011 2012 2013 2014 Kaders WSW 2.339 2.339 2.249 2.072 Re-integratiemiddelen 1.336 722 734 683 Wajong-middelen 15 46 Totaal macrobudget WWNV 3.675 3.061 2.998 2.801
2015 1.899 683 61
2016 1.811 683 76
2017 1.723 683 91
2018 1.634 683 106
Struc 1.064 683 122
2.643
2.570
2.497
2.423
1.869
1
In het Bestuursakkoord wordt er vanuit gegaan dat deze afname van het macrobudget WWNV gepaard gaat met een afbouw van de huidige WSW-verplichtingen. In de volgende tabel (bron VNG) is deze aanname verwerkt. Dat wat resteert van het macrobudget WWNV na aftrek van de huidige WSW-verplichtingen, is wat feitelijk resteert als macrobudget WWNV. Tabel 2: Ontwikkeling macrobudget WWNV na aftrek huidige WSW-verplichtingen (bron: VNG) (bedragen x € 1.000.000) 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Totaal macrobudget WWNV 3.675 3.061 2.998 2.801 2.643 2.570 2.497 Verplichtingen WSW -2.452 -2.452 -2.452 -2.398 -2.290 -2.182 -2.074 Resterende bestedingsruimte 1.223 609 546 403 353 388 423
2018
Struc
2.423 -1.966
1.869 -810
457
1.069
Doetinchem De volgende tabellen geven de vertaling naar Doetinchem. Als ijkmoment hebben we het jaar 2015 genomen. De ontwikkeling van het totale WWNV-budget en de doorlopende WSWverplichtingen staat niet stil in 2015 (zie de tabellen hiervoor over het macrobudget). Wij verwachten echter wel dat de eerste jaren daarna het saldo van de verdere daling van het WWNV-budget en de verdere daling van de WSW-verplichtingen ongeveer gelijk blijft. Tabel 3 laat het totale WWVN-budget van onze gemeente zien in 2015. Tabel 4 laat zien wat er resteert van dit totale WWVN-budget na aftrek van de doorlopende WSW-verplichtingen. Deze twee tabellen zijn analoog opgezet aan voorgaande tabellen (tabellen 1 en 2) over het macrobudget WWNV. Tabel 3: gD-budget Wet Werken Naar Vermogen Kaders WSW (rijksbijdrage) Toegevoegde waarde2 Re-integratie Wajong Totaal budget WWNV
2011 €9.945.240
2015 €8.074.3951
€3.511.640 €3.400.000 -€16.856.880
€3.000.0003 € 2.800.000 € 160.000 €14.034.395
Tabel 4: gD-budget Wet Werken Naar Vermogen na aftrek WSW-verplichtingen (= feitelijk gD-budget WWNV) 2011 2015 Totaal budget WWNV €16.856.880 €14.034.395 Verplichtingen WSW -/- €10.569.655 -/- €9.800.0004 (loonsom) WSW-overhead -/- €3.313.208 -/- €3.313.2085 Feitelijk budget WWNV €2.974.017 €921.187 1
2011 * 1899/2339 (kortingpercentage rijksbudget) Toegevoegde waarde = opbrengsten uit arbeid-productiekosten 3 Inschatting vermindering door minder WSW-ers en gemiddeld minder productieve doelgroep 4 Inschatting obv afname aantal mensen, nog niet gecalculeerd is inschatting CAO-rechten ontwikkeling over de populatie 5 Gemakshalve 2011 aangehouden, nog keuzes maken over richting Wedeo en WWNV 2
2
Tabel 4 geeft als conclusie dat ons feitelijk WWNV-budget in 2015 ruim €900.000 is. Hiermee hebben we verschillende zaken te bekostigen. Een aantal vastliggende claims en onze reguliere re-integratie-uitgaven. In de volgende tabel (tabel 5) laten we de bijbehorende bedragen zien (en in de bijlage de verdere detaillering). Uitgaande van deze cijfers hebben we in 2015 een tekort van €2,5 miljoen op de WWNV. Tabel 5: Bestedingen vanuit feitelijk gD-budget Wet Werken Naar Vermogen 2011 Feitelijk budget WWNV €2.974.017 Vastliggende claims* €488.603 Re-integratie-uitgaven* €2.580.613 Saldo -/- €95.199
2015 €921.187 -/- €800.000 -/- €2.580.000 -/- €2.458.813
* Voor uitsplitsing van deze claims en uitgaven, zie bijlage
Overigens krijgen we als gevolg van de WWNV te maken met een grotere instroom in de bijstand (het i-deel WWB). We hebben op dit moment een eigen risico op het i-deel van 10%, oftewel €0,9 miljoen. We verwachten een extra jaarlijkse instroom als gevolg van de WWNV van circa 600 personen. Hierdoor neemt ons eigen risico op het i-deel toe met nog eens €0,9 miljoen. Begeleiding AWBZ Macrobudget Welke taken en welke bijbehorende bedragen worden gecentraliseerd staat nog niet precies vast. Wel is zeker dat met ingang van 2013 nieuwe cliënten door de gemeenten worden bediend. Met ingang van 2014 gaat het totale cliëntenbestand naar de gemeenten over zonder behoud van rechten). Het macrobudget kan pas worden vastgesteld wanneer knopen zijn doorgehakt over het over te hevelen takenpakket. De hoogte van dit bedrag wordt gebaseerd op de werkelijke uitgaven 2010 van de huidige uitvoerders. De cijfers 2010 worden geïndexeerd. Daarna wordt een korting van 5% toegepast. Naast dit macrobudget geeft het Rijk een tegemoetkoming in de invoeringskosten en in de uitvoeringskosten: Voor de invoering van de decentrale AWBZ-begeleiding ontvangen de gemeenten €80 miljoen eenmalig, waarschijnlijk te verdelen over de jaren 2012 en 2013. Gemeenten moeten echter wel aantonen het invoeringsbedrag nodig te hebben. Voor de uitvoering van de AWBZ-begeleiding krijgen de gemeenten een structureel bedrag dat gelijk is aan de huidige uitvoeringskosten aan rijkszijde. Daarnaast stelt het Rijk structureel €35 miljoen in 2014 oplopend tot €45 miljoen in 2015 en €55 miljoen vanaf 2016 beschikbaar voor de uitvoeringskosten van jeugdzorg en AWBZ-begeleiding samen. Doetinchem Vanwege de onduidelijkheid over welke taken en welke bijbehorende bedragen gedecentraliseerd worden, is er geen vertaling te maken naar de Doetinchemse situatie. Jeugdzorg Macrobudget Ter vaststelling van het bedrag dat overgeheveld wordt voor de uitvoering van de jeugdzorg, geldt een rekenregel. In die rekenregel is opgenomen dat:
3
Het bedrag dat overkomt voor de begrotingsgefinancierde jeugdzorg (waaronder de huidige provinciale jeugdzorg) wordt vastgesteld op de bij de begroting vastgestelde uitkering/subsidie in het jaar voor overheveling. Dit bedrag wordt geïndexeerd met de van toepassing zijnde loon- en prijsindex die geldt in het jaar voorafgaand aan het jaar van overheveling. Het bedrag dat overkomt voor de jeugd-GGZ en Jeugd-LVG wordt vastgesteld op de gerealiseerde uitgaven in het kalenderjaar drie jaar voorafgaand aan overheveling. Deze gerealiseerde uitgaven worden vervolgens voor drie jaren geïndexeeerd met de geraamde groeivoeten uit het Budgettair Kader Zorg. Om tot het over te hevelen macrobudget voor de jeugdzorg te komen, wordt het totaal van deze twee bedragen gecorrigeerd voor de effecten van de IQ-maatregel en de maatregel lage ziektelast. Daarnaast wordt het totaal verlaagd met de ingeboekte besparingen zoals opgenomen in het regeerakkoord (€80 miljoen in 2015, oplopend tot €300 miljoen vanaf 2017). Naast dit macrobudget geeft het Rijk een tegemoetkoming in de invoeringskosten en in de uitvoeringskosten: Voor de invoering van de decentrale jeugdzorg ontvangen de gemeenten €64 miljoen eenmalig, te verdelen over de jaren 2012 (€16 miljoen) en 2013 (€48 miljoen). Voor de uitvoering van de jeugdzorg krijgen de gemeenten een structureel bedrag dat gelijk is aan de huidige uitvoeringskosten aan rijkszijde. Daarnaast stelt het Rijk structureel €35 miljoen in 2014 oplopend tot €45 miljoen in 2015 en €55 miljoen vanaf 2016 beschikbaar voor de uitvoeringskosten van jeugdzorg en AWBZ-begeleiding samen. Doetinchem Vanwege de onduidelijkheid over de hoogte van het te decentraliseren macrobudget, is er geen vertaling te maken naar de Doetinchemse situatie. Risico verdeelmodellen In het Bestuursakkoord staat informatie bij de drie decentralisaties over macrobudgetten. Via nog te ontwikkelen verdeelmodellen worden die macrobudgetten verdeeld over de gemeenten. Verdeelmodellen leiden altijd tot voordeel- en nadeelgemeenten. Om het (gecumuleerde) risico voor nadeelgemeenten te beperken is in het Bestuursakkoord opgenomen dat het negatieve herverdeeleffect voor alle herverdelingsoperaties samen per gemeente maximaal €15 mag zijn. Voor Doetinchem betekent dat wij maximaal zo’n €850.000 structureel nadeel kunnen hebben van de verdeelmodellen. Gezien de ervaringen met het WMO-verdeelmodel is het niet ondenkbaar dat één of meerdere verdeelmodellen leiden tot nadelen voor onze gemeente en dat die nadelen kunnen oplopen tot boven de maximale €850.000. Financiële vertaling samengevat In de volgende tabel (tabel 6) staat de financiële vertaling voor Doetinchem van het Bestuursakkoord. Hierbij is een uitsplitsing gemaakt in financiële effecten en financiële risico’s. Vanwege de onduidelijkheid bij de AWBZ-begeleiding en de Jeugdzorg is een totaalbeeld nog niet te geven. Wel is duidelijk dat de verwachte tekorten en risico’s bij de Wet Werken Naar Vermogen flink zijn.
4
Tabel 6: Samenvatting financiële gevolgen Bestuursakkoord voor gemeente Doetinchem Financieel effect Financieel risico Algemene uitkering GF Minder nadeel: Geen extra €1,0 miljoen Verdeelmodellen decentralisaties €0,9 miljoen Wet Werken Naar Vermogen -/- €2,5 miljoen €0,9 miljoen AWBZ-begeleiding Onbekend Onbekend Jeugdzorg Onbekend Onbekend
5
Bijlage: Nadere detaillering WWNV-uitgaven Tabel B1: Vastliggende claims gD-budget Wet Werken Naar Vermogen 2015 Wegvallen voordeel geïntegreerde dienstverlening met UWV WIW/ID (na natuurlijk verloop) Personele verplichtingen (uitvoeringskosten ten laste van Participatiebudget) Totaal vastliggende claims
€ 200.000 € 300.000 € 300.000 € 800.000
Tabel B2: Re-integratie-uitgaven Loonkostensubsidie Direct werk Arbeidsactivering Diagnose Basisvaardigheden Overige kosten re-integratie Re-integratie-instrumenten als jobhunters Externe expertise en verzuimbegeleiding Maatschappelijke participatie Wijkwachtenproject Psychosociale training Bbz-starters Totaal re-integratie-uitgaven
2015 (basis 2011) € 64.000 € 916.000 € 121.000 € 244.000 € 2.000 € 213.000 € 295.000 € 4.000 € 467.000 € 40.000 € 150.000 € 65.000 € 2.581.000
6
