Financiële situatie iets beter

PensioenUpdate 2010 is een uitgave van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison

Financiële situatie iets beter Voorwoord In 2009 heeft Pensioenfonds Avery Dennison zich gelukkig enigszins hersteld van de schade die het gevolg was van de kredietcrisis. Het fonds boekte dankzij een opleving van de beurzen een beleggingsresultaat van circa 14%. De dekkingsgraad van het fonds steeg van 93% eind 2008 naar 108% eind 2009. Er is daarmee ruim voldaan aan de doelstelling van het herstelplan om eind 2009 een dekkingsgraad van 97% te hebben.

Toch zijn we er nog lang niet. Het algemeen marktherstel dat in maart 2009 inzette, werd dit voorjaar doorkruist door de crisis rond de staatsleningen in Griekenland en diverse andere Zuid-Europese landen. Het negatieve marktsentiment zorgde voor lagere beurskoersen. Bovendien was er sprake van een verder dalende rente. Hierdoor zijn de buffers van het fonds opnieuw aangetast. Maar ten opzichte van de crisissituatie van 2008 staan we er wel nog steeds beter voor.

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison - Juli 2010.

De moeilijke financiële situatie geldt momenteel voor veel pensioenfondsen in Nederland. Het pensioenstelsel heeft hierdoor een flinke schok gekregen. Er zijn in het afgelopen jaar dan ook de nodige commissies door minister Donner aan het werk gezet om aanbevelingen te bedenken die meer zekerheid

voor de toekomst kunnen bieden. Belangrijke aspecten in de rapporten van de commissie Goudswaard en de commissie Frijns zijn de betaalbaarheid van de pensioenen en de beheersing van beleggingsrisico’s. Het bestuur van het pensioenfonds zal de aanbevelingen in deze rapporten goed bekijken en zo nodig opvolgen. Andere ontwikkelingen zijn een mogelijke hervorming van het pensioenstelsel en een verhoging van de AOW-leeftijd. Het bestuur zal deze op de voet volgen. Meer hierover leest u verderop in deze Pensioen Update. Ook vindt u op de volgende pagina’s informatie over het jaarverslag 2009. Wilt u meer weten? Kom dan naar onze jaarvergadering op 2 september a.s.! Huib van Gijn, Voorzitter pensioenfonds

Komt u ook naar onze jaarvergadering? Op 2 september a.s. is de algemene jaarvergadering van het fonds. Daar zal een verdere toelichting op de resultaten en het beleid worden gegeven. U bent van harte welkom! Het gedetailleerde jaarverslag 2009 met jaarrekening kunt u downloaden vanaf www.pensioenfondsaverydennison.com. Als dit voor u niet mogelijk is, kunt u het ook verkrijgen bij: Wilma Collins (Hazerswoude en Alphen), Trees Scheepe (Utrecht) of Marike Heijtenis (Leiden). Aanvang: 16.00 uur, Locatie: in de kantine te Leiden

Jaarverslag 2009 Pensioenfonds Avery Dennison is net als andere pensioenfondsen verplicht om jaarlijks de balans op te maken. Daarbij wordt bepaald hoe het pensioenvermogen er voor staat en of er voldoende geld is voor de uit te keren pensioenen. Ook andere belangrijke gegevens moeten worden vastgesteld, zoals het rendement op de beleggingen. Een en ander is terug te vinden in het jaarverslag. De belangrijkste zaken sommen we hier voor u op. Herstel financiële markten Het jaar 2009 zal de geschiedenis in gaan als het jaar waarin een einde kwam aan de zwaarste recessie sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. Dit einde was onder meer te danken aan de krachtige stimuleringsmaatregelen van de centrale banken en overheden. Het jaar 2009 kende wel een zeer lastige start. De aandelenbeurzen waren het jaar 2008 ronduit slecht geëindigd, maar aan het begin van 2009 ging de daling nog verder door. In maart 2009 werd het dieptepunt bereikt. Daarna werd een stijging ingezet. Tot begin 2010 maakten de financiële markten een langdurige periode van herstel door. De wereldeconomie kwam op gang. In veel landen nam met het herstel van de handel ook de productie toe. De aandelenmarkten sloten het jaar 2009 dan ook goed af. Positief rendement De hierboven vermelde ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat 2009 een goed beleggingsjaar was voor het fonds. Het rendement op de aandelenportefeuille bedroeg 37,3 %. De obligatieportefeuille rendeerde 4,3%. De onroerendgoedbeleggingen presteerden erg goed met een rendement van 35,8%. De waardeontwikkelingen van de beleggingen was in totaal circa

Toeslagverlening Het pensioenfonds probeert ieder jaar de pensioenen van zowel actieve deelnemers, gewezen deelnemers als gepensioneerden te verhogen. Maar aanpassing aan de stijging van de lonen dan wel de prijzen kan alleen als de financiële situatie van een pensioenfonds goed genoeg is. De toeslagen worden namelijk gefinancierd uit de reserves van het pensioenfonds. Er is voor toekomstige toeslagen geen geld gereserveerd. Ook wordt bij de bepaling van de hoogte van de pensioenpremies geen rekening gehouden met toeslagverlening. Eind 2009 was de dekkingsgraad 108%. Het pensioenfonds is pas weer in ‘financiële balans’ wanneer de dekkingsgraad 114,5% is. Het bestuur heeft daarom besloten om per 1 januari 2010 geen toeslagen toe te kennen, omdat de financiële middelen dit niet toelaten. Het prijsindexcijfer dat als basis dient bij het verlenen van toeslagen aan gepensioneerden en gewezen deelnemers was met 0,4% gestegen. De loonindex voor de actieve deelnemers bedroeg 1%. De gemiste toeslagen

2

20,8 miljoen euro positief. Uitgedrukt in een jaarpercentage is dat 14,3%. Beleggingsmix pensioenfonds eind 2009:

Obligaties: 58%

Aandelen: 33%

Onr. goed: 7%

beleggingsrendement speelde ook een eenmalige storting van de werkgever een rol in de toename van het pensioenvermogen. In het herstelplan van het fonds stond dat in 2009, 2010 en 2011 een extra storting zou plaatsvinden door de werkgever van steeds 2,6 miljoen euro. Deze storting is echter in juni 2009 in zijn geheel gedaan, zijnde een storting van 7,8 miljoen euro. Vervolgens heeft het pensioenfonds voor hetzelfde bedrag een lening verschaft aan de werkgever, waarvoor zij een marktconforme rentevergoeding ontvangt. De lening zal in drie jaar worden terugbetaald aan het pensioenfonds. Pensioenverplichtingen De pensioenverplichtingen stegen in 2009 met circa 4 miljoen euro naar 168 miljoen euro. Een belangrijke oorzaak hiervan is een snel stijgende levensverwachting in Nederland op basis van nieuwe prognoses. Dit betekende dat een aanvullende reservering nodig was. Per 31 december 2009 is de voorziening pensioenverplichtingen daarom op advies van de actuaris met 4,5 % verhoogd.

Kasgeld 2%

Pensioenvermogen Het positieve rendement in 2009 had gevolgen voor het pensioenvermogen van het pensioenfonds. Het pensioenvermogen, dat is gevormd door afgedragen premies, de waardeontwikkeling van de beleggingen en de beleggingsopbrengsten, is nodig om in de loop der tijd de pensioenuitkeringen te kunnen realiseren. Eind 2008 bedroeg de waarde van de beleggingsportefeuille circa 153 miljoen euro. Eind 2009 was dit circa 182 miljoen euro: een toename dus van bijna 30 miljoen euro. Naast het

Stijging marktrente De stijging van marktrente van 3,4% (2008) naar 3,9% heeft een positieve bijdrage geleverd aan het resultaat van het pensioenfonds van circa 6,4 miljoen euro. Financieel resultaat 2009 In totaal behaalde het pensioenfonds in 2009 een positief resultaat van circa 25,4 miljoen euro. Dit biedt enige compensatie voor het negatieve resultaat van 60 miljoen euro dat in 2008 werd getoond. Dekkingsgraad Financiële graadmeter van het fonds is de dekkingsgraad, die de verhouding aangeeft tussen het vermogen en de verplichtingen. Deze steeg van 93% eind 2008 naar 108% eind 2009. Helaas is de dekkingsgraad in de loop van 2010 weer wat teruggelopen.

worden door het bestuur bijgehouden. Ook bekijkt het bestuur in de toekomst of er mogelijkheden zijn om de gemiste toeslagen alsnog toe te kennen.

Toeslagen in een plaatje Vanaf nu legt Pensioenfonds Avery Dennison niet alleen met woorden uit hoe uw pensioen wordt verhoogd. U ziet het ook in een zogeheten toeslagenlabel. Als u persoonlijke financiële informatie over uw pensioen ontvangt, staat daar voortaan het toeslagenlabel bij. Dit label toont informatie over de verwachte verhoging van uw pensioen in de komende 15 jaar. U ziet of u kunt verwachten of die verhoging de prijsstijging bij zal houden. Het pensioenfonds heeft twee toeslagenlabels. Voor actieve deelnemers gelden namelijk andere regels voor de verhoging van het pensioen dan voor gepensioneerden en gewezen deelnemers.

Nieuwe ALM-studie Het bestuur beoordeelt de risico’s die het pensioenfonds loopt met een zogenoemde Asset Liability Management studie (ALM-studie). Het bestuur laat deze uitvoeren door een bureau dat in dergelijke studies gespecialiseerd is. In een ALM-studie wordt de ontwikkeling van de beleggingen (Assets) vergeleken met de ontwikkeling van de verplichtingen (Liabilities). Hierbij wordt zowel naar de meer nabije toekomst (bijv. 5 jaar) als naar de verdere toekomst gekeken (bijv. 25 jaar). Uiteraard is het onbekend hoe de toekomst er precies uitziet, daarom wordt een groot aantal mogelijke ontwikkelingen doorgerekend. Een ALM-studie geeft een goed inzicht hoeveel risico het pensioenfonds kan nemen met beleggen. Dat hangt onder andere af van het geld dat het pensioenfonds nu en in de toekomst nodig heeft om de pensioenen te betalen, maar ook van de financiële positie, de eerder genoemde dekkingsgraad. Het fonds heeft in 2009 een nieuwe (ALM-)studie laten uitvoeren. In deze studie heeft het bestuur gekozen voor het uitgangspunt van risicobeheersing. In het verleden lag de nadruk meer op het beleggingsrendement. Eén van de uitkomsten van de nieuwe ALM-studie is hoe het pensioenfonds in grote lijnen het beste kan beleggen. Dat heet de strategische beleggingsmix. De strategische beleggingsmix uit de ALM-studie van 2009 is: 55% vastrentende waarden (obligaties en leningen), 30% aandelen, 10% vastgoed en 5% grondstoffen, waarbij het streven is om het renterisico voor 75% af te dekken. Het fonds werkt met deze nieuwe strategische mix sinds 1 januari 2010. De feitelijke beleggingsportefeuille kan door marktbewegingen afwijken; dit is toegestaan binnen bepaalde grenzen. Het bestuur heeft zich voorgenomen over drie jaar weer een nieuwe ALM-studie te doen. In een artikel op pagina 5 gaan wij verder op de beleggingsrisico’s in.

Ontwikkelingen voorjaar 2010 Vanaf eind 2009 werd steeds duidelijker dat de kredietcrisis diepe sporen heeft achtergelaten in de financiën van overheden. In Dubai kondigde het grootste staatsbedrijf een algehele betalingsstop af. Daarna ontstond grote onrust over de houdbaarheid van de enorme staatsschuld van Griekenland. De zorgen over andere landen met onevenwichtige overheidsfinanciën, zoals Portugal en Spanje, namen vervolgens toe. De Eurolanden, het IMF en de ECB kondigden verregaande maatregelen aan, maar dit heeft de zorgen over toenemende overheidstekorten in deze landen niet geheel weggenomen.

werd het algemeen marktherstel dat sinds maart 2009 plaatsvond, doorkruist. De negatieve stemming op de beurs zorgde voor lagere beurskoersen. Door de turbulentie op de markten voor staatsobligaties is er ook sprake van een verder dalende rente. Het fonds moet een aan staatspapier gerelateerde rentevoet gebruiken om de pensioen-verplichtingen te waarderen. Door de rentedaling nemen de verplichtingen van het fonds toe. Hierdoor zijn de buffers van het fonds opnieuw aangetast. De dekkingsgraad schommelt op dit moment (eind mei 2010) rond de 105%.

Deze ontwikkelingen leidden in het voorjaar van 2010 tot een breed negatief sentiment op de financiële markten. Daarmee

3

Pension Fund recovered slightly in 2009 Avery Dennison Pension Fund has been hit hard by the financial crisis. The funding ratio has dropped down to 93% on 31 December, 2008. In March 2009 the pension fund send a recovery plan to The Dutch Central Bank. In the course of 2009 the funding ratio went up to approximately 108% on 31 December, 2009. This is well above the expectations in the recovery plan and mainly due to the investments results and an additional contribution of the employer of 7,8 million euro’s in 2009. Unfortunately the funding ratio dropped further down again to approximately 105% on 30 May, 2010. This was mainly due to the European debt crisis and a decrease of interest. Pensions increases Each year the pension fund tries to increase the retirement benefits and the accrued pensions in line with either the development of the CLA wage at the employer or the development of the derived Consumer price index figure all households. But these increases can only take place if the pension fund has sufficient financial reserves. The board of the pension fund has decided that the retirement benefits and the accrued pensions cannot be increased as per 1 January, 2010. Hopefully, the fund will be able to catch up the missed indexation of the retirement benefits and the accrued pensions in later years. Starting this year pension funds will be required to use the new pension indexation label on all information regarding pension, such as the Periodic Pension’s Overview. This new mandatory label will represent the pension fund’s future ability to compensate for inflation. You will find examples of the pension indexation label on page 2.

For information in English about all pension documents, such as the recovery plan, the pension scheme, the Uniform Pension Overview and a translation of the indexation label, we refer to the website of the pension fund: www.pensioenfondsaverydennison.nl.

4

Herstelplan in 2009 Op 31 december 2008 had het pensioenfonds een dekkingstekort. Van een dekkingstekort is sprake als het fonds een dekkingsgraad heeft die lager is dan 105%. Voor iedere euro pensioen die aan pensioen moet worden uitgekeerd, moet namelijk minimaal € 1,05 in kas zitten. Op 31 maart 2009 heeft het fonds een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank. In dit herstelplan is de verwachte ontwikkeling van de dekkingsgraad opgenomen. De dekkingsgraad van het fonds is door de stijgende beurzen en de eenmalige storting door de werkgever in de loop van 2009 fors aangetrokken.

Hoeveel risico kan het fonds nemen? Pensioenfondsen hebben de taak zo goed mogelijk met uw geld om te gaan. Uit onderzoek is onlangs gebleken dat de meeste Nederlanders liever geen beleggingsrisico’s willen. Aan de andere kant wil iedereen ook een goed pensioen. Dat is voor een deel met elkaar in tegenspraak. Willen we een goed pensioen, dan moeten we wel enig risico lopen. Als pensioenfondsen alleen zouden sparen, zou iedereen minder pensioen krijgen of zou er meer pensioenpremie betaald moeten worden. Door verstandig te beleggen, kunnen de risico’s wel verminderd worden. Op deze pagina leggen we u dit verder uit.

Dekkingsgraad Pensioenfonds Avery Dennison van 31 december 2008 t/m 31 december 2009

Dekkingsgraad

Herstelpad

130%

120% Storting werkgever

110%

100%

90%

Ons pensioenfonds hanteert voor het beleggingsbeleid enkele algemene uitgangspunten. De basis van het beleggingsbeleid is het zogeheten ‘prudent person beginsel’, ook wel voorzichtigheidsbeginsel genoemd. Dit houdt onder meer in dat een goede kwaliteit van de beleggingen voorop staat. Zo zal er ook hoofdzakelijk belegd worden in landen waar het financiële toezicht goed is geregeld. Verder zullen risico’s zo goed mogelijk worden gespreid. Een goede spreiding van de beleggingen levert een belangrijke bijdrage aan het in toom houden van het risico, zonder dat dit ten koste hoeft te gaan van het rendement. Het is immers beter niet alle eieren in één mandje te stoppen.

80%

70%

Dec. 08

Jan. 09

Feb. 09

Maart 09

April 09

Mei 09

Juni 09

Juli 09

Aug. 09

Sep. 09

Okt. 09

Nov. 09

Dec. 09

De grijze lijn geeft de te verwachten ontwikkeling van de dekkingsgraad weer op basis van het herstelplan. De blauwe lijn geeft de werkelijke dekkingsgraad weer.

De dekkingsgraad steeg van 93% eind 2008 naar 108% eind 2009. Het fonds verkeerde daarmee eind 2009 niet langer in de situatie van een dekkingstekort. Uit een evaluatie van het herstelplan in februari 2010 bleek dat de dekkingsgraad zich daarmee sneller heeft hersteld dan in het herstelplan werd voorzien. In deze evaluatie is ook rekening gehouden met de extra voorziening voor verbetering van de overlevingsverwachting van 4,5%. Met een dekkingsgraad van 108% eind 2009 loopt het fonds voor op het herstelpad. Er is ruim voldaan aan de doelstelling om eind 2009 een dekkingsgraad van 97% te hebben.

Het pensioenfonds heeft de beleggingen sinds 1 januari 2010 op de volgende manier gespreid: • Er wordt in verschillende categorieën belegd (aandelen, vastrentende waarden, vastgoed en grondstoffen). De categorie grondstoffen is nieuw en op dit moment wordt nog onderzoek gedaan naar een goede invulling daarvan. • Er wordt niet alleen in Nederland belegd, maar bij vastrentende waarden in alle Euro-landen en bij aandelen en vastgoed zelfs over de gehele wereld. • Er wordt bij vastrentende waarden niet alleen in staatsobligaties maar bijvoorbeeld ook in bedrijfsleningen belegd. • Er wordt belegd via fondsen. Dat wil zeggen dat het geld van het pensioenfonds wordt belegd samen met het geld van andere beleggers. Daardoor ontstaat een grotere pot met geld, waardoor een betere spreiding bereikt kan worden. Bovendien levert dit kostenvoordelen op. Ook de belegging in onroerend goed is via een beleggingsfonds. • Er wordt belegd bij meerdere gerenommeerde vermogensbeheerders.

Beleggingstrategie Uiteraard is ook een goede strategie van belang. Hoe bepaalt het bestuur de beleggingstrategie? Het allerbelangrijkste voor de strategie van het pensioenfonds is het geld dat betaald moet worden aan pensioenen en uitkeringen. Nu èn later. Tezamen met een acceptabel premieniveau voor u en de werkgever is dat het uitgangspunt voor de beleggingsstrategie. Ook belangrijk voor de strategie is de leeftijd van de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. Het pensioenfonds heeft een vrij gemiddelde samenstelling van jongere en oudere (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. Dat betekent dat een relatief groot deel van de pensioenen pas over vele jaren wordt uitgekeerd. Daardoor kan er nú iets meer risico genomen worden. Dat levert namelijk meer rendement op, terwijl er genoeg tijd is om de strategie aan te passen wanneer dat nodig mocht zijn. Verder is de financiële uitgangspositie van het pensioenfonds van belang. In het algemeen geldt: hoe slechter de financiële positie, hoe minder risico er kan worden gelopen. Op dit moment bekijkt het bestuur hoe ook in de toekomst de risico’s verminderd kunnen worden bij een lagere dekkingsgraad. Van belang is daarbij wel dat van een eventueel herstel kan worden geprofiteerd, zodat de dekkingsgraad ook weer kan stijgen. Bij een hogere dekkingsgraad kunnen weer wat meer risico’s worden toegevoegd. Alle bovengenoemde zaken neemt het pensioenfonds mee in een zogenoemde ALM-studie. In 2009 is er een nieuwe studie uitgevoerd. Meer over deze studie kunt u lezen op pagina 3.

5

welke aanbevelingen op ons van toepassing zijn, en wat we kunnen verbeteren.’

De toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel Pensioenstelsel onder de loep In mei 2009 kondigde minister Donner aan om enkele aspecten in het Nederlandse pensioenstelsel onder de loep te nemen. Het gaat hierbij om: het beleggingsbeleid en risicobeheer van pensioen- fondsen in de afgelopen jaren (Commissie Frijns); • een evaluatie van het Financieel Toetsingskader (FTK) en de houdbaarheid van het stelsel (Commissie Goudswaard); • de stroomlijning van het bestuur (governance structuur) van pensioenfondsen en de medezeggenschap daarin; • de vraag of de wet moet worden aangepast als het gaat om toezicht op taken die pensioenfondsen uitbesteden. •

De Commissie Frijns heeft op 19 januari 2010 haar rapport gepubliceerd. De belangrijkste conclusie: pensioenfondsen zijn kwetsbaarder geworden en er is structureel te weinig aandacht voor risicobeheer en de uitvoering van het beleggingsbeleid. De Commissie Goudswaard volgde op 27 januari met de boodschap: het Nederlandse pensioenstelsel is met de bestaande ambities en veronderstelde zekerheid onvoldoende toekomstbestendig. Dit vanwege de vergrijzing, de stijgende levensverwachting en de toenemende kwetsbaarheid voor financiële risico’s. Voor het behoud van een collectieve, solidaire pensioenvoorziening is het tijd om keuzes te maken.

6

Een belangrijke ontwikkeling is de bekendmaking in 2009 van het CBS dat Nederlanders langer leven. Dit is natuurlijk goed nieuws, maar heeft wel een negatieve impact op de pensioenfondsen. Zij moeten naar verwachting immers langer pensioenen uitbetalen. ‘Van toezichthouder DNB moeten pensioenfondsen dit in hun jaarcijfers tot uitdrukking laten komen. Wij baseren ons op de sterftetafels van het actuarieel genootschap. Helaas zijn die nog niet bekend, dus hebben wij in de jaarrekening 2009 rekening gehouden met een extra voorziening van 4,5%.’ Verder ziet het ernaar uit dat de AOW-leeftijd naar 67 jaar stijgt. Dit heeft mogelijk ook gevolgen voor de pensioendatum, die dan ook wordt opgeschoven. Daarmee kunnen de hogere pensioenkosten als gevolg van de hogere levensverwachting dan worden gecompenseerd. Hoe dit precies ingevuld gaat worden, is nog niet helder, daar gaat het volgende kabinet naar kijken. Wel is duidelijk dat er allerlei ontwikkelingen zijn die gevolgen kunnen hebben voor de pensioenregeling en de hoogte van de pensioenpremies. Het bestuur volgt deze ontwikkelingen op de voet.

Het onderwerp beleggingsrisico heeft ook alle aandacht van het bestuur. ‘We gaan daar zo zorgvuldig mogelijk mee om, omdat een zeker pensioen belangrijk is, evenals indexatie. Eind 2009 daalde de dekkingsgraad tot circa 93%. Het belang in aandelen was toen al op een natuurlijke wijze behoorlijk gedaald. We hebben het aandelenbelang op dat moment niet verder teruggebracht en daarmee een zeker risico gelopen. Daarmee hebben we wel kunnen profiteren van een opleving van de beurzen en is de dekkingsgraad goed hersteld. Uiteraard was dit ook een onderdeel van het herstelplan.’ Vermeldenswaardig tot slot, was de visitatie die het pensioenfonds begin 2010 voor het eerst kreeg. Onafhankelijke deskundigen hebben gekeken naar de besluitvorming en de processen binnen het fonds. De uitkomst was positief. ‘Onze invulling van taken en verantwoordelijkheden wordt door de visitatiecommissie erkend als gestructureerd en zorgvuldig. Daar zijn we natuurlijk erg blij mee. Ook zijn er adviezen voor verdere verbetering, en die onderschrijven we volledig. Zij helpen ons om ons werk nog beter te doen.’

Bestuurswisselingen Voorzitter Huib van Gijn:

‘Informeren en verbeteren’ Er speelt van alles in pensioenland. Nooit eerder stonden pensioenfondsen zo in de belangstelling. Dit heeft niet alleen te maken met de financiële crisis. De pensioenuitgaven zullen bij ongewijzigd beleid in 2020 de helft hoger uitvallen dan nu. Vooral de kosten van de stijgende levensverwachting tikken hard aan, zo blijkt uit onderzoek. Hoe gaat ons pensioenfonds met dergelijke berichten om? Voorzitter Huib van Gijn geeft een toelichting. ‘De kredietcrisis heeft onze pensioenen op de kaart gezet. Door de media-aandacht realiseren mensen zich nu dat er aan pensioenen ook onzekerheden vastzitten. Tegelijkertijd verwacht men dat er zorgvuldig mee wordt omgegaan. Minister Donner heeft daarom onderzoeken ingesteld, bijvoorbeeld naar de haalbaarheid van het stelsel, beleggingsbeleid en risicobeheer, en statistische data. De rapporten die dit begin 2010 heeft opgeleverd, lezen wij als bestuur nauwlettend door. We kijken

Het bestuur van het pensioenfonds bestaat uit zes leden: drie aangewezen door de werkgever Avery Dennison voor onbepaalde tijd en drie gekozen door deelnemers of gepensioneerden. Deze laatsten hebben zitting voor drie jaar en ieder jaar treedt een bestuurslid af. Begin dit jaar nam Ronald Diederen, bestuurslid namens de deelnemers, afscheid. Zijn plaats is ingenomen door Frank Jonker. Tijdens de bestuursvergadering van afgelopen 27 mei is hij officieel toegetreden tot het bestuur van het pensioenfonds namens de werknemers. Frank is in het dagelijks leven Product Manager GRPDE en zat twee jaar in het Verantwoordingsorgaan van het pensioenfonds.

Er zijn al enkele initiatieven ontplooid, zoals een website en de Pensioen Update, maar er zijn nog verbeteringen mogelijk. Daar maak ik me graag sterk voor.’

‘Enkele jaren terug heb ik me al eens kandidaat gesteld voor een bestuursfunctie. Toen werd Ronald echter gekozen. Later kwam de mogelijkheid om voorzitter te worden van het Verantwoordingsorgaan. Die kans heb ik toen aangegrepen. Het heeft me een prima inzicht gegeven in het reilen en zeilen van het pensioenfonds en in de thema’s die er spelen. Een mooie opstap naar de bestuursfunctie die ik nu ga vervullen.’ Elk bestuurslid heeft z’n eigen specifieke kennis en wordt daar zoveel mogelijk op ingezet. Frank hoopt een rol te mogen spelen op het gebied van communicatie. ‘Dat zou een mooie fit zijn tussen mijn zakelijke achtergrond als marketing-man en wat belangrijk is voor het pensioenfonds. Communicatie is een belangrijk onderwerp. Enerzijds moeten we aan wettelijke bepalingen voldoen, anderzijds willen we verder gaan dan dat.

Frank Jonker.

7

Visitatiecommissie brengt verslag uit Met pensioenregelingen zijn grote maatschappelijke belangen en forse bedragen gemoeid. Daarnaast is het werkterrein van de pensioenfondsen in de afgelopen jaren ingrijpend veranderd. Dit geldt zowel voor de inhoud van de pensioenregelingen als voor de toegenomen aandacht voor het beleggingsbeleid. Men vindt het dan ook steeds belangrijker dat bestuurders van pensioenfondsen volgens bepaalde richtlijnen handelen. Hiervoor is het sinds kort verplicht dat pensioenfondsen intern toezicht regelen. Voor de inrichting van het intern toezicht heeft ons fonds gekozen voor een visitatiecommissie. Deze commissie bestaat uit ten minste drie deskundige leden die door het bestuur worden benoemd. Leden van de visitatiecommissie hebben geen verdere banden met het fonds of de aangesloten onderneming(en).

Colofon Meer informatie? Voor meer informatie kunt u terecht op onze website: www.pensioenfondsaverydennison.nl. U kunt vanaf de website alle voor u relevante documenten van het fonds rechtstreeks downloaden. Helpdesk pensioenfonds Als u vragen heeft die u liever persoonlijk stelt, belt u dan naar de helpdesk van het pensioenfonds. U kunt de helpdesk bellen op werkdagen van 8.00 tot 17.00 uur. Het telefoonnummer is: (013) 462 35 74. U kunt ook schrijven naar: Stichting Pensioenfonds Avery Dennison Postbus 90170 5000 LM Tilburg Uw vraag per e-mail stellen is eveneens mogelijk: [email protected]

Redactie PensioenUpdate Stichting Pensioenfonds Avery Dennison Lammenschansweg 140 2321 JX Leiden

De commissie moet eens in de drie jaar een oordeel geven over: - de beleids- en bestuursprocedures en de processen; - de wijze waarop het pensioenfonds wordt aangestuurd; - de wijze waarop door het bestuur wordt omgegaan met risico’s op lange termijn. In maart 2010 voerde de visitatiecommissie een onderzoek uit bij het fonds. Hiervoor is een dossieronderzoek gedaan en zijn gesprekken gevoerd met het bestuur van het fonds. In mei 2010 heeft de commissie het rapport aangeboden aan het bestuur. De bevindingen zijn besproken en worden in het jaarverslag 2009 vermeld. Daarbij is ook de reactie van het bestuur opgenomen. Het bestuur is verheugd over het positieve oordeel van de visitatiecommissie. De specifieke aanbevelingen van de commissie zullen worden opgevolgd.

Website Pensioenfonds Meer informatie over uw pensioenregeling vindt u op www.pensioenfondsaverydennison.nl. Hier kunt u snel de actuele informatie vinden waarnaar u op zoek bent. Verder zijn er mogelijkheden om documenten, zoals het pensioenreglementen en andere stukken van het fonds, te downloaden. Ook treft u op de website het laatste nieuws aan.

8

Disclaimer Deze pensioenkrant is met grote zorgvuldigheid samengesteld. Desondanks is het mogelijk dat de gepubliceerde informatie onvolledig of onjuist is. De Stichting Pensioenfonds Avery Dennison aanvaardt hiervoor geen enkele aansprakelijkheid. This pension journal has been been written with utmost care. However, it is possible that published information is incomplete or incorrect. The Stichting Pensioenfonds Avery Dennison does not accept any liability for this.