Fietstocht ‘Licht op groen’ – 16 september 2012 Route en stopplaatsen (in vet) Binnenplein STAM - Bijlokekaai - Albert Baertsoenkaai – Lindenlei – Koophandelsplein – Schouwburgstraat – Kouter – Kleinvleeshuissteeg – Kortedagsteeg – Walpoortstraat – Lammerstraat – Zuid – doorsteekje naar Tweebruggenstraat – Lousbergskaai – Forelstraat– Lousbergspark – terug Lousbergskaai – Visserij – fietsbrug Keizerpark – Keizerpark – links langs Schelde –Arbedpark Noord – langs Schelde naar Gentbrugse Meersen – korte stop aan plaats waar fietsersbrug komt – doorsteek naar pad Geboortebos of alternatief Oude Scheldeweg (zie scenario verder) – Geboortebos – uit Gentbrugse Meersen rechts Koningsdonkstraat – Onder viaduct autostrade – Emiel Van Swedenlaan – links Boswachterstraat (pad) – altijd rechtdoor door bos en wei – rechts Braemkasteelstraat – links Le Fevere de Ten Hovelaan – rechtdoor Neerhofstraat – rechts Robert Finskopflaan (langs spoorweg) – kruispunt over – links tunneltje onder spoorweg – rechtdoor park in – Arbedpark Zuid – rechts Oude Brusselseweg – rechtdoor Neerscheldestraat – 1ste brug Keizerpark – links langs water – onderdoorgang naar Franse Vaart – rechts Marie Popelinkaai – fietsonderdoorgang – pad langs Schelde – aan Bellevueparkje links eruit – Bellevuestraat – rechts Gaston Crommenlaan – IJzerenweglaan brug over – rechts Burggravenlaan – links Stropkaai – links langs stadsring terug naar STAM
1. Inleiding STAM Stopplaats: binnenplaats Bijloke Tijd: 10u-10u10 Kaart groenstructuurplan, ontstaan Gent We fietsen langs verschillende groenzones in Gent. Onderweg vertellen we het verhaal van het Ruimtelijk Structuurplan Gent en van het groenstructuurplan. Het Ruimtelijk Structuurplan Gent uit 2003 bepaalt hoe op lange termijn de stad zich kan ontwikkelen op het gebied van wonen, economie, recreatie, groen en landschap, en hoe de samenhang op het terrein er moet uitzien. De algemene richtlijnen over groen uit het RSG zijn nu verder verfijnd in het Groenstructuurplan. Daarin wordt bepaald hoe de Stad voldoende bereikbaar recreatiegroen voor alle Gentenaars kan realiseren, waar natuur en bos ruimte krijgen, waar aandacht gaat naar landschap en klimaat. Daar is een actieplan aan gekoppeld. De doelstellingen uit het RSG en het GS realiseren we in stadsvernieuwingsprojecten, in algemene acties en in projecten van andere overheden, projectontwikkelaars (vb. Lousbergspark en Cotton Island) en zelfs vragen van particulieren. Op deze tocht laten we enkele voorbeelden zien van wat al gerealiseerd is en welke plannen de Stad nog heeft met groen. Tijdens deze tocht fietsen we in zuidoostelijke richting. We volgen een deel van de groenas Schelde. We rijden tot aan de groenpool Gentbrugse Meersen-Damvallei, waarvan de aanleg binnenkort start. We rijden door Ledeberg naar de Ledebergse Scheldemeander. Onderweg maken we stops bij verschillende parken en andere vormen van groen. We tonen ook hoe al dat groen met elkaar verbonden is of zou moeten worden en hoe het gemakkelijk en veilig bereikbaar wordt gemaakt voor fietsers. Daarbij zien we ook dat water heel belangrijk is voor Gent. Gent (Ganda) ontstond aan de samenvloeiing van de Leie en de Schelde. Onze kernstad is een kluwen van rivierarmen van Leie en Schelde en verbindingskanalen daartussen. Deze binnenwateren hebben door de eeuwen heen periodes van grandeur en verval gekend. Vele ervan zijn vorige eeuw gedempt voor stadsuitbreiding en in functie van koning auto. Thans kennen we een periode van hernieuwde belangstelling voor het water in de stad. Daarbij kent men aan de Gentse binnenwateren meer en meer een ecologische, landschappelijke, recreatieve en mobiliteitsrol toe. De jaagpaden, heropgewaardeerd als wandel- en fietspaden met onderdoorgangen aan bruggen, die jullie straks vaak zullen zien, zijn daar een voorbeeld van. Groene eilandjes op het water zijn een ander voorbeeld. Eerst rijden we een stukje door het centrum tot aan het Lousbergspark, onze eerste stop. De gids vooraan en de begeleider achteraan dragen fluohesjes. Je kreeg een ticket waarmee je na de fietstocht de hele dag gratis het STAM mag bezoeken.
2. Lousbergspark (1 ha) 1
Stopplaats: Lousbergspark Tijd: 10u25-10u35 Historische foto Geschiedenis Openbaar groen had lange tijd een functionele waarde (voor houtopbrengst bijv.). Pas in de 19de eeuw krijgt groen een esthetische en een beperkte recreatieve functie. De Stad legt boulevards en ‘wandelingen’ aan, vooral bedoeld voor de rijke burgerij om langs te flaneren en pronken (bijv. Citadelpark, Citadellaan, Nieuwe Wandeling). Pas in de 20ste eeuw wordt openbaar groen echt voor iedereen en wint de recreatieve functie aan belang. We hebben parken nodig om in te spelen, wandelen, sporten, mensen te ontmoeten, … De aanwezigheid van parken (en ander groen) bepaalt mee de leefbaarheid van een stad, daarom willen we verspreid over Gent voldoende parken van verschillende grootte. In het RSG en in het groenstructuurplan maken we een onderscheid tussen woongroen (kleine parkjes in de directe omgeving), wijkparken (minstens 1 hectare groot) en groenpolen (minstens 100 ha groot). Op onze tocht zullen we daarvan verschillende voorbeelden zien. Het Lousbergspark is een wijkpark van 1,14 hectare groot. Het is gelegen op een deel van de site van de vroegere drukkerij ‘Het Volk’ en van het oude Lousbergstehuis. Het Lousbergspark ligt besloten in het bouwblok tussen de Forelstraat, Karperstraat en Tarbotstraat. Verschillende onderdoorgangen in die straten geven er toegang toe. Het park bestaat uit een nieuw deel en uit een oude boomgaard binnen de galerij van het vroegere Lousbergstehuis. Over de inrichting Mensen van jong tot oud gaven hun ideeën voor het park. Zij kozen voor avontuurlijke speelzones en voor rustige plekken. Bij de inrichting van het park is daarmee rekening gehouden. Het avontuurlijke spelen kan vooral op de duinen in het noordelijke gedeelte. Het zuidelijke gedeelte werd rustiger ingericht in ‘huiskamersfeer’: met veel bloeiende planten, met fauteuils, comfortabele banken, een speelplek voor kleine kinderen en een lange picknicktafel. Ferdinand Lousbergs = een textielmagnaat. Hij liet het Lousbergsgesticht bouwen als tehuis voor bejaarde en mindervalide mannen. Afgezien van een korte onderbreking tijdens WOI bleef het een bejaardentehuis van 1865 tot ca. 1990. De galerij van het vroegere Lousbergstehuis werd een buurt- en jongerencentrum (met Dienst Buurtwerk en de chiro). Binnen de galerij werd een oude boomgaard hersteld. Die bevat een unieke verzameling van oude perenrassen. Momenteel wordt nog gewerkt aan de afwerking van de parkwanden en de parktoegangen. Bewoners van de Karperstraat krijgen ook de kans om een bijkomend stukje tuin aan te kopen. Wijkpark Het Ferdinand Lousbergspark is een wijkpark of dus een park van meer dan 1 hectare groot. In Gent streven we ernaar dat iedereen op maximum 400 meter van zijn woning een wijkpark zou vinden. In deze buurt lukt dat: andere wijkparken in deze omgeving zijn de Sint-Baafssite, het Bijgaardepark, het speelterrein aan de Wolterslaan, … Qua spreiding aan wijkparken is het hier dus ok. Het RSG en het groenstructuurplan stellen ook dat er minstens 10 m² wijkpark per inwoner moet zijn. Dat cijfer halen we hier in de Heirniswijk wel. Aan de overkant, in Sint-Amandsberg, lukt het nog niet, doordat de buurt vrij dicht bevolkt is. Naast wijkparken zijn er in de buurt ook nog verschillende kleinere parkjes (op niveau van woongroen dus), bijv het Koning Astridpark, het Rommelwaterpark, speelterreintje Snoekstraat, … Wat verder ook opvalt in de wijk Macharius-Heirnis zijn de vele geveltuintjes. Die vormen mee een ‘fijnmazig groen netwerk’. Ze zorgen voor een groen straatbeeld (= landschappelijke functie) en voor natuur in de directe omgeving van mensen. Visserij Nu gaan we door de ‘fietsstraat’ Visserij rijden. In zo’n straat is de auto te gast. Dankzij de voortrekkersrol van Gent is ‘fietsstraat’ nu ook een officieel verkeersjuridisch statuut, dat bescherming biedt aan de fietsers. Let op het verkeersbord, de rood geschilderde straat en de fietsteller. Daarna rijden we over de Keizerbrug naar een ander wijkpark, het Keizerpark. Groenassen Van daar volgen we een groenas. Groenassen zijn aangename en veilige fiets- en wandelverbindingen met veel brugjes onder drukke kruispunten. Ze brengen groen en natuur tot in de stad en tot in het bereik van de
2
stadsbewoners. De groenas is een kralensnoer van parken/groenzones. Naarmate je meer in het stadscentrum komt, versmalt het groen tot laanbomen en groen op en langs de waterlopen. De groenassen vervullen dus verschillende functies: een recreatieve functie (veilige en aangename fietsverbinding naar het groen), een natuurfunctie (verbinding voor planten en dieren) en een landschappelijke functie (een groen netwerk tot in het stadscentrum). De groenas die wij volgen (groenas 3 Benedenschelde), loopt van de Krommewal/Minnemeers over het Baudelopark, het Veermanplein en de Visserij, langs het Keizerpark en het Arbedpark Noord naar de groenpool Gentbrugse Meersen. We houden een volgende stop aan het Arbedpark Noord. Kort daarvoor zie je links een sluis, waarover meer bij de volgende stop.
3. Arbedpark Noord (3,3 ha) Stopplaats: Aan Arbedpark, bovenop de heuvel Tijd: 10u45-11u Historische foto Slikken en schorren We staan nu aan de Schelde. De slikken en schorren die we hier zien, zijn een typisch verschijnsel van getijdegevoelige stromen. Het is waardevolle ‘getijdenatuur’. De toekomst van deze slikken en schorren is onzeker. WNZ heeft plannen om dit gedeelte van de Schelde opnieuw bevaarbaar te maken voor pleziervaart. Daartoe zou een vaargeul moeten gegraven worden met als eindpunt het sluisbassin hiernaast. De sluis waar we net voorbijreden, zou verplaatst worden naar de grens met Heusden, zodat de getijdewerking daar ophoudt. De Stad denkt na over een publieke inrichting van dit eilandje. Bijv. andere functie van sluishuis, bv horeca. Het slib dat zou moeten uitgebaggerd worden voor de vaargeul, is zwaar vervuild. Momenteel loopt een studie naar de milieueffecten van dit scenario. De stad wacht de resultaten van deze studie af. Langs de spoorwegbrug willen we op termijn een fiets- en wandelbrug over de Schelde, zodat de recreatieve ring (op de grens van de kernstad) hier wordt doorgetrokken. Zo zou je dan makkelijk naar de Denderlaan, het Bijgaardepark en het Dampoort station kunnen fietsen. In de verte zie je ook de punten van de fietsersbruggen in het Keizerpark, waar we vandaan komen. Arbedpark Noord Het park waar we nu staan, heet Arbedpark Noord. Tot 1993 was hier een vestiging van Trefil-Arbed, een fabriek waar staaldraad en nagels gemaakt werden (vandaar de naam: de spijkerfabriek of Puntfabriek). 150 jaar eerder was deze fabriek klein begonnen. Op het hoogtepunt in de jaren 60 werkte hier ongeveer 1.700 man. Trefil-Arbed was gevestigd op 2 sites. Het 10 ha grote terrein waar we nu staan (enkel de noord-site) was volledig volgebouwd met fabriekshallen tot tegen de Schelde. De zuidelijke site (langs de Oude Brusselseweg) omvat ook nog eens 6 ha. Tegen eind 2013 komt daar nog een nieuw park (als uitbreiding van het bestaande parkje). We passeren daar op het einde van onze tocht. Na het faillissement liet de fabriek een zware erfenis na: de oude gebouwen stonden te verkrotten, de grond was vervuild en vandalen vonden vlot de weg naar de verlaten terreinen om wat nog in goede staat was, verder te doen aftakelen. Ook was het terrein een dankbare plek voor opnames van de tv-serie Flikken. De fabriek was gelegen in een wijk met een dichtbebouwd stratenpatroon. Er was weinig groen en speelruimte en enige economische bedrijvigheid in de vorm van handelsruimtes was nagenoeg onbestaande. Vanaf 1993 startte de Stad met initiatieven om deze site terug om te vormen tot een levendig stadsdeel. Samen met een private ontwikkelaar, die de terreinen kocht, lukte het om op een tijdspanne van ongeveer 10 jaar deze terreinen een nieuwe bestemming te geven: - een deel woningen (2ha) : kavelproject SOB; sociaal wonen - een deel park (3,3 ha, groenas en parkgedeelte) - deel bedrijvigheid ( 5 ha) Er werd gezocht naar een zo efficiënt mogelijke inrichting: - gebouwen laten aansluiten op elkaar - parkeren in een gestapeld gebouw 3
-
groendaken verplicht
Bestaande gebouwen die konden herbruikt worden, werden dan ook herbruikt. De oude refter (waar indertijd plaats was voor 1300 personen) werd het stadsarchief (zwarte doos). Eén grote fabriekshal werd ingenomen door Trévi, een milieusaneringsbedrijf. De oude kantoorgebouwen werden verbouwd tot call-center (Sebeco) en er werd plaats gemaakt voor startende bedrijfjes bij het Centrum voor Sociale Economie De Punt. Op noord en zuid samen zijn nu meer dan 20 bedrijven actief, die samen ongeveer 600 mensen tewerkstellen. Het parkontwerp is door de Groendienst opgemaakt. Het talud loopt uit op een punt en symboliseert een grote nagel of ‘punt’. Een gedeelte van de oude fabrieksmuur is behouden. Ook de spoorwegbrug en de cortenstaalmuurtjes herinneren aan het industrieel verleden. Vele van de nieuwste parken in Gent liggen op vroegere fabrieksterreinen (zie ook Rabotpark, Groenevalleipark, Bijgaardepark, toekomstige Bloemekenspark). Toen de industrie wegtrok uit de negentiende-eeuwse gordel rond het stadscentrum, liet ze desolate terreinen achter. In de dichtbevolkte arbeiderswijken bieden deze gronden veel potenties om groene, open ruimte te creëren. Maar… de sites zijn vaak ook (zwaar) vervuild. Voor er een park kan komen, zijn dan een grondig bodemonderzoek en soms ook sanering noodzakelijk. Op de site van het Arbedpark Noord diende zich het zwaarst mogelijke scenario aan: het terrein moest helemaal afgegraven worden en de bodem en het reliëf moesten volledig nieuw worden opgebouwd. Die radicale ingreep bood tegelijk kansen voor natuurontwikkeling. Zo werden er verschillende soorten grond gebruikt (zand, klei en veen). Die geven nu een goed milieu voor uiteenlopende vegetaties. Het park kreeg ook een flauwe helling. Het watert af naar enkele vijvers tegen de Scheldedijk. De vijvers vangen regenwater op en laten het langzaam infiltreren in de bodem. Die waterberging is een belangrijke klimaatregulerende rol van groen. In de toekomst zullen we groen wellicht nog meer moeten inzetten voor het bergen van water, het milderen van de temperatuur (in een park is het +/- vier graden frisser dan tussen de gebouwen) en voor het vastleggen van fijn stof. De ruimere buurt leeft weer op: er zijn meer handelszaken bijgekomen, omwonenden zijn gelukkiger,… Vanaf hier rijden we langs de Schelde naar de groenpool Gentbrugse Meersen-Damvallei, met nog één korte stop tussenin.
4. Plaats van nieuwe fietsersbrug Stopplaats: op de dijk, juist voor boerderij, populierenbosje aan overkant Tijd: 11u10-11u15 We bevinden ons hier midden in de groenpool Gentbrugse Meersen-Damvallei. Later daarover meer. De Stad Gent en de gemeente Destelbergen zijn vragende partij voor een fietsbrug over de schelde, omdat de afstand tussen de 2 bruggen waarlangs je over de Schelde heen kunt, nogal groot is (5 km). Deze fietsbrug zou hier moeten komen, in het noordelijke deel. Zo kan je makkelijk fietsen van de Gentbrugse Meersen en Gentbrugge naar Destelbergen en de Damvallei. Er zijn twee mogelijkheden voor onze tocht. De avontuurlijke fietsers kunnen even verderop de Meersen in, met onverharde paadjes. Je moet soms je fiets een helling opduwen, en over planken over beken. Het kan ook modderig zijn. Wie dat niet ziet zitten, kan mee met de tweede gids voor een alternatieve route, via een asfaltweggetje langs volkstuintjes en sportinfrastructuur, waar we ook iets over zullen vertellen. De twee groepen ontmoeten elkaar over zo’n 20 minuten en dan zetten we de tocht samen verder.
4
5. Geboortebos (4,1 ha) Route: onder E17 rijden, even verder aan pompgemaal over de gracht, helling op, pad links, pad volgen, nog een helling en beek, tot aan geboortebos, voorbij geboortebos op keien naar links tot Koningsdonkstraat, daar rechts tot viaduct Stopplaats: Geboortebos Tijd: 11u30-11u45 Figuur groenpolen (en groenassen) Figuur groenpool Gentbrugse Meersen (uit GRUP kaart) met deelgebieden Overzichtskaart Ledebergse Scheldemeander Groenpolen Gent heeft een tekort aan grote groengebieden. Daarom werden er in het Ruimtelijk Structuurplan vier groenpolen ingetekend. Het moeten gebieden worden die de recreatiebehoefte op stedelijk niveau kunnen opvangen. Het streefdoel is dat iedereen op maximum 5 km van zijn woning in een groenpool terecht kan én dat er minstens 100 m² per inwoner aan groenpolen wordt gerealiseerd. De groenpolen moeten ook volop ruimte bieden voor natuurontwikkeling. In het RSG en in het GSP heeft de Stad zich geëngageerd om de oppervlakte natuur minstens op het peil van 1999 te behouden (totaal = +/- 2865 ha). Verder moet er op Gents grondgebied 380 hectare bos bijkomen. Ook dat zal grotendeels in de groenpolen moeten gebeuren (300 ha in de groenpolen en 80 ha elders). De groenpolen zijn maw de kapstokken van zowel de recreatieve groenstructuur, als van de natuur- en de bosstructuur van Gent. De Groenpool Gentbrugse Meersen is één van de vier groenpolen. Bij de afbakening van het Grootstedelijk Gebied Gent werden de groenpolen opgenomen en kregen ze een gepaste bestemming. Ze overschrijden de Gentse stadsgrenzen. De helft van hun oppervlakte ligt buiten de stadsgrenzen. De Vlaamse overheid ontwikkelt die groenpolen in samenwerking met de provincie, de Stad en de betrokken gemeenten. De realisatie gebeurt in fasen. De bestemmingsplannen zijn rond. Nu focussen we op verschillende initiatieven om grond te verwerven en op de inrichting. De vier groenpolen zijn: 1. De Vinderhoutse Bossen (Drongen-Vinderhoute) 2. Parkbos (Zwijnaarde-De Pinte-Sint-Martens-Latem) 3. Oud Vliegveld (Oostakker-Lochristi) 4. Gentbrugse Meersen-Damvallei (Gentbrugge-Heusden) Je kunt er vanuit de stad met openbaar vervoer naartoe of met de fiets langs een groenas. Elke groenpool heeft haar eigen ‘genius loci’ (= eigenheid van een plek). Bij het Parkbos zijn dat kasteelparken en dreven; bij de Vinderhoutse Bossen oud bos en een waardevol landbouwlandschap met te beschermen boerderijen; bij Oud Vliegveld ophogingen en waterplassen van zandwinningen. In de groenpool Gentbrugse Meersen is water het meest aanwezig en ook zichtbaar: de stroom zelf, meersen, waterlopen, grachten. Het is een meersenlandschap (meersen zijn laaggelegen, vochtige graslanden in de overstromingsvlakte van een rivier. Vaak zijn ze doorsneden met sloten en grachten). De Gentbrugse Meersen liggen in een stukje Scheldevallei waar de Schelde bedijkt is, met afgesneden meanders, en naar het oosten toe rivierduinen en ietwat verheven valleiranden met kasteelparken zoals het Koningsdonkpark. Dit landschap is in sommige stukken nog vrij gaaf (de laaggelegen (niet-opgehoogde) weilanden met houtkanten en grachten), maar zijn er ook zware ingrepen van de mens geweest, zoals de ophoging waar nu het Geboortebos is. De grootste menselijke ingreep is natuurlijk de aanleg van de E17 en R4 met hun klaverblad, die deze groenpool opdeelt in 2 stukken. Het Gentse gedeelte van deze groenpool wordt +/- 270 hectare groot. Daarvan is nu al meer dan de helft aangekocht. We onderscheiden 3 zones, namelijk de toegangszone, het zuidelijke deel en het noordelijke deel. -
De toegangszone is ‘de neus’ van de groenpool, die te midden van de woonwijken ligt. In het najaar start de inrichting van dit gebied van 40 hectare. In de toegangszone ligt de klemtoon op recreatie. Het moet een aantrekkelijk park worden voor de buurtbewoners én voor bezoekers die van verder komen. Ter hoogte van de Braemkasteelstraat wordt een onthaalruimte ingericht. Die is vlot te bereiken met de fiets, openbaar vervoer of auto. Daar starten twee comfortabele hoofdpaden die de wandelaars door de toegangszone naar het zuidelijke en het 5
noordelijke deel van de Groenpool Gentbrugse Meersen leiden. De toegangszone lijkt nu op een lappendeken van groengebiedjes (parken, bospercelen, weiden, volkstuinen). En dan zijn er nog het dienstencentrum, de sporthal Driebeek, een buurtzaal en – last but not least - de autosnelweg E 17 die er overheen loopt. Met de inrichting van de toegangszone moeten alle deelgebieden beter met elkaar verbonden worden. Ook hun kwaliteit moet verbeteren. De noordelijke rand van de toegangszone is nu al rijk aan bossen. In de zuidelijke rand moet er veel bos bijkomen. Dat zal gebeuren door spontane verbossing en door aanplanten. In het centrale gedeelte van de toegangszone ligt de klemtoon op (intensieve) recreatie. De bestaande volkstuinen worden uitgebreid. Daarnaast komt er een sport- en een speelkamer. Verschillende paden zullen de zones ten noorden en ten zuiden van de autostrade met elkaar verbinden. De Rietgracht wordt geherprofileerd tot een brede gracht met open water en halfnatte plas- en draszones. Met de uitgegraven grond leggen we een wandeldijk met hoofdpad aan. -
Het zuidelijk deel (ten zuiden van de E17, waar wij nu staan): Ook dit deel is volledig aangekocht. Intussen is er ook een ontwerp gemaakt. Nu wordt er een stedenbouwkundige vergunning voor aangevraagd en wordt het ontwerp verder gedetailleerd in een uitvoeringsplan en een bestek. In het zuidelijk deel ligt de nadruk op natuur- en bosontwikkeling. Runderen en misschien ook paarden zullen in een groot deel van het gebied vrij rondlopen en voor een ‘graasbeheer’ zorgen. Je zal het gebied kunnen ontdekken via een beperkt aantal paden. Wie zin heeft voor avontuur kan ook wandelen tussen de grazers. In het zuidelijk deel zijn twee boszones en twee open natuurzones te onderscheiden. Het geboortebos vormt de centrale boszone. Het wordt elk jaar in oktober verder aangeplant door ouders die het jaar voordien een kindje kregen. Op 21 oktober planten we voor de 4de keer een stuk geboortebos aan, nu voor de kinderen die in 2011 geboren zijn. Verder komt er ook een vredesbos. Dat zal via spontane ontwikkeling verbossen. In het najaar wordt hier een vredesmonument gebouwd in de vorm van een grote vlag. Dwars door de vlag zal een wandelpad lopen. Je zal het bijna 8 meter hoge monument ook kunnen beklimmen en er een prachtig uitzicht over de Groenpool Gentbrugse Meersen krijgen. Tussen beide boszones ligt een zuidelijke natuurzone. Hier zullen runderen naar hartelust kunnen grazen. Bedoeling is dat zij het landschap openhouden zodat het uitzicht vanop de Schelde richting Kasteel Coninxdonck behouden blijft. Niettemin kunnen er zich beperkt struwelen en ruigtes ontwikkelen. De zone tussen de autosnelweg en de Rietgracht is de centrale natuurzone. In dit gebied willen we opnieuw meer water brengen en watervogels aantrekken.
-
Het noordelijk deel (ten noorden van de E17): Nog maar een klein aandeel van de gronden is verworven. Het is nu wachten op nieuwe budgetten om de aankopen verder te zetten. Vanaf 2013 zal ook het studiewerk voor deze zone worden opgestart. Hier zal natuur- en bosontwikkeling gecombineerd worden met een openluchtsportzone.
De Damvallei beslaat 2/3 van de groenpool, op het grondgebied van Destelbergen. Natuurpunt beheert hier al een gedeelte als natuurgebied. We rijden nu langs het Geboortebos, de Gentbrugse Meersen uit, waar we het andere deel van de groep weer zullen ontmoeten.
6
5a. Alternatieve route Oude Scheldeweg Route: van dijk rijden, rechts Oude Scheldeweg – Hogoeverstraat – links Boer Janssensstraat – paadje rechts onder brug, daar wachten op andere groep Stopplaats: aan voetbalterrein Tijd: 11u30-11u45 Figuur groenpolen (en groenassen) Figuur groenpool Gentbrugse Meersen (uit GRUP kaart) met deelgebieden Overzichtskaart Ledbergse Scheldemeander We staan hier aan de oude Scheldemeander. Dit is een bochtig stuk Schelde, dat opgevuld is met aarde. Hier dichtbij wordt de meander als weiland gebruikt, verderop zijn er volkstuintjes. Groenpolen Gent heeft een tekort aan grote groengebieden. Daarom werden er in het Ruimtelijk Structuurplan vier groenpolen ingetekend. Het moeten gebieden worden die de recreatiebehoefte op stedelijk niveau kunnen opvangen. Het streefdoel is dat iedereen op maximum 5 km van zijn woning in een groenpool terecht kan én dat er minstens 100 m² per inwoner aan groenpolen wordt gerealiseerd. De groenpolen moeten ook volop ruimte bieden voor natuurontwikkeling. In het RSG en in het GSP heeft de Stad zich geëngageerd om de oppervlakte natuur minstens op het peil van 1999 te behouden (totaal = +/- 2865 ha). Verder moet er op Gents grondgebied 380 hectare bos bijkomen. Ook dat zal grotendeels in de groenpolen moeten gebeuren (300 ha in de groenpolen en 80 ha elders). De groenpolen zijn maw de kapstokken van zowel de recreatieve groenstructuur, als van de natuur- en de bosstructuur van Gent. De Groenpool Gentbrugse Meersen is één van de vier groenpolen. Bij de afbakening van het Grootstedelijk Gebied Gent werden de groenpolen bevestigd. Ze overschrijden de Gentse stadsgrenzen. De helft van hun oppervlakte ligt buiten de stadsgrenzen. De Vlaamse overheid ontwikkelt die groenpolen in samenwerking met de provincie, de Stad en de betrokken gemeenten. De realisatie gebeurt in fasen. De bestemmingsplannen zijn rond. Nu focussen we op verschillende initiatieven om grond te verwerven en op de inrichting. De vier groenpolen zijn: 1. De Vinderhoutse Bossen (Drongen-Vinderhoute) 2. Parkbos (Zwijnaarde-De Pinte-Sint-Martens-Latem) 3. Oud Vliegveld (Oostakker-Lochristi) 4. Gentbrugse Meersen-Damvallei (Heusden-Destelbergen) Je kunt er vanuit de stad met openbaar vervoer naartoe of met de fiets langs een groenas.
Scheldemeander We rijden op de Oude Scheldeweg. Die straat volgt het tracé van de oude Scheldemeander (vandaar zijn bochtige verloop). We fietsen nu door het noordelijk deel van de Gentbrugse Meersen naar de toegangszone. De groenpool Gentbrugse Meersen wordt ca. 270 hectare groot. Daarvan is nu al meer dan de helft aangekocht. We onderscheiden drie zones: de toegangszone, het zuidelijke deel en het noordelijke deel. -
Het zuidelijk deel (ten zuiden van de E17, waar wij nu staan): Ook dit deel is volledig aangekocht. Intussen is er ook een ontwerp gemaakt. Nu wordt er een stedenbouwkundige vergunning voor aangevraagd en wordt het ontwerp verder gedetailleerd in een uitvoeringsplan en een bestek. In het zuidelijk deel ligt de nadruk op natuur- en bosontwikkeling. Runderen en misschien ook paarden zullen in een groot deel van het gebied vrij rondlopen en voor een ‘graasbeheer’ zorgen. Je zal het gebied kunnen ontdekken via een beperkt aantal paden. Wie zin heeft voor avontuur kan ook wandelen tussen de grazers. 7
In het zuidelijk deel zijn twee boszones en twee open natuurzones te onderscheiden. Het geboortebos vormt de centrale boszone. Het wordt elk jaar in oktober verder aangeplant door ouders die het jaar voordien een kindje kregen. Op 21 oktober planten we voor de 4de keer een stuk geboortebos aan, nu voor de kinderen die in 2011 geboren zijn. Verder komt er ook een vredesbos. Dat zal via spontane ontwikkeling verbossen. In het najaar wordt hier een vredesmonument gebouwd in de vorm van een grote vlag. Dwars door de vlag zal een wandelpad lopen. Je zal het bijna 8 meter hoge monument ook kunnen beklimmen en er een prachtig uitzicht over de Groenpool Gentbrugse Meersen krijgen. Tussen beide boszones ligt een zuidelijke natuurzone. Hier zullen runderen naar hartelust kunnen grazen. Bedoeling is dat zij het landschap openhouden zodat het uitzicht vanop de Schelde richting Kasteel Coninxdonck behouden blijft. Niettemin kunnen er zich beperkt struwelen en ruigtes ontwikkelen. De zone tussen de autosnelweg en de Rietgracht is de centrale natuurzone. In dit gebied willen we opnieuw meer water brengen en watervogels aantrekken. -
Het noordelijk deel (ten noorden van de E17): Nog maar een klein aandeel van de gronden is verworven. Het is nu wachten op nieuwe budgetten om de aankopen verder te zetten. Vanaf 2013 zal ook het studiewerk voor deze zone worden opgestart. Hier zal natuur- en bosontwikkeling gecombineerd worden met een openluchtsportzone.
-
De toegangszone is ‘de neus’ van de groenpool, die te midden van de woonwijken ligt. In het najaar start de inrichting van dit gebied van 40 hectare. We rijden er nu naartoe.
Aan de overkant van de straat zie je volkstuintjes. Ernaast zie je een centraal sanitair blok voor de sportclubs aan de rechterkant van de straat. Die worden in één sportcluster bijeengebracht aan de linkerkant van de straat, binnen de meander, als één recreatiegebied. De Stad is nog bezig met de verwervingen. De huidige sportterreinen moeten verdwijnen, want het gebied heeft als bestemming bos. Doorheen dit bos zal een fietspad lopen dat noordwaarts, aansluitend bij de dorpsrand van Gentbrugge, de verbinding maakt met de Schelde. Er komt ook een baseballclub (de Ghent Knights) in deze sportcluster, die nu aan de Drongensesteenweg zit. Die moet ginds weg om plaats te maken voor een bospark, Park Halfweg genaamd. Mensen die mee waren op de eerste fietstocht, herinneren zich wellicht nog dat we daarlangs fietsten. Nu fietsen we verder, tot onder het viaduct van de E17, waar we de rest van de groep opwachten.
6. Onder viaduct E17 Stopplaats: onder viaduct Tijd: 11u55 -
De toegangszone is ‘de neus’ van de groenpool, die te midden van de woonwijken ligt. In het najaar start de inrichting van dit gebied van 40 hectare. In de toegangszone ligt de klemtoon op recreatie. Het moet een aantrekkelijk park worden voor de buurtbewoners én voor bezoekers die van verder komen. Ter hoogte van de Braemkasteelstraat wordt een onthaalruimte ingericht. Die is vlot te bereiken met de fiets, openbaar vervoer of auto. Daar starten twee comfortabele hoofdpaden die de wandelaars door de toegangszone en naar het zuidelijke en het noordelijke deel van de Groenpool Gentbrugse Meersen leiden. De toegangszone is nu een lappendeken van groengebiedjes (parken, bospercelen, weiden, volkstuinen). En dan zijn er nog het dienstencentrum, de sporthal Driebeek, een buurtzaal en – last but not least - de autosnelweg E 17 die er overheen loopt. Met de inrichting van de toegangszone moeten alle deelgebieden, zelfs het viaduct, één aantrekkelijk park vormen. De noordelijke rand van de toegangszone is nu al rijk aan bossen. In de zuidelijke rand moet er veel bos bijkomen. Dat zal gebeuren door spontane verbossing en door aanplanten.
8
In het centrale gedeelte van de toegangszone ligt de klemtoon op (intensieve) recreatie. De bestaande volkstuinen worden uitgebreid. Daarnaast komt er een sport- en een speelkamer. Verschillende paden zullen de zones ten noorden en ten zuiden van de autostrade met elkaar verbinden.
De Rietgracht wordt geherprofileerd tot een brede gracht met open water en halfnatte plas- en draszones. Met de uitgegraven grond leggen we een wandeldijk met hoofdpad aan. We rijden nu samen verder, terug richting STAM. We zullen nog enkele toekomstige projecten laten zien, zoals het Arbedpark Zuid. We blijven in de 19de-eeuwe gordel en rijden van Gentbrugge naar Ledeberg.
7. Arbedpark Zuid Stopplaats: Arbedpark zuid, bestaand parkje Tijd: 12u05-12u10
We staan hier in het zuidelijk deel van de Arbedsite. Dit deel omvat 6 ha. Je ziet hoe nieuwe bedrijven zich hier hebben gevestigd. Momenteel bouwt men aan nieuwe appartementen en eengezinswoningen. Tegen eind 2013 komt hier ook een nieuw wijkpark, als uitbreiding van het bestaande parkje. Huidige oppervlakte = 0,8 hectare, toekomstige oppervlakte = 1,9 ha, dus opwaardering van woongroen naar wijkpark. Het ontwerp van het park verwijst naar de grote kwekerij van Louis Van Houtte, een internationaal bekende plantenkweker die hier leefde in de 19de eeuw. Het vormt een onderdeel van het stadsvernieuwingsproject Ledeberg Leeft, waarmee de Stad het maximum wil puren uit de kwaliteiten van Ledeberg en de knelpunten zo goed mogelijk wil wegwerken. Dit gebeurt niet met één allesomvattende operatie, maar met verschillende naaldenprikjes. De Stad heeft voor Ledeberg zes doelstellingen: meer en mooier groen, hogere woonkwaliteit, vlotter en veiliger verkeer, vernieuwde toegangen, meer en actievere dienstverlening en meer ruimte voor ontmoeten.
We fietsen nu verder, terug over de eerste brug van het Keizerpark. We volgen de Franse Vaart, waar nog een brugje komt naar de groenzone van Cotton Island. Ook ter hoogte van de Zuiderpoort (gebouw Digipolis) komt een fiets- en wandelbrug die de verbinding maakt met Ter Platen, als onderdeel van de groenas Bovenschelde. Het Bellevuepark en het E3-plein wat verderop kennen een intensief gebruik van spelen en sporten. De schanskorven, vangrails en betonelementen weerspiegelen hier de harde (verkeers)infrastructuren uit de omgeving. Via een meanderende route langs het water rijden we ten slotte terug naar het STAM. In het groenstructuurplan en het bomenplan is aangegeven dat de stadsring een stadsboulevard moet worden: dus een groenere ring met grote straatbomen. Dit is voorlopig nog een wensbeeld. Hoe het precies kan gerealiseerd worden, weten we nog niet (AWV = beheerder).
9
