Fiets Groen Amsterdam
Fiets Groen Amsterdam Het idee voor Fiets Groen Amsterdam is ontwikkeld in opdracht van wethouder Maarten van Poelgeest. De ambitie is om 230 kilometer comfortabele fietsroutes te realiseren die stad en land met elkaar verbinden. Want het wordt steeds drukker in de stad. Parken, pleinen en straten worden steeds intensiever gebruikt en de vraag naar ruimte, groen en rust wordt groter. Nu is Amsterdam gezegend met schitterende historische landschappen op nog geen 20 minuten fietsafstand van de Dam. Als we er in slagen om Fiets Groen Amsterdam echt realiteit te maken, dan kunnen Amsterdammers en toeristen binnen nu en 10 jaar op een aantrekkelijke een eenvoudige manier naar het groen door gebruik te maken van één van de 9 fietsroutes naar het landschap.
WAAROM? Groei
Amsterdam is een dichtbebouwde stad. De ambitie van het stadsbestuur, om een compacte en levendige stad te zijn, kan alleen slagen als er ook voldoende openbare ruimte is om elkaar te ontmoeten of om even aan de drukte van de stad te ontsnappen. Onderzoek van DRO heeft laten zien dat het aantal bezoekers aan de stadsparken de laatste 10 jaar enorm is gestegen. En de groei is er nog niet uit, gezien de nog altijd stijgende aantallen inwoners en bezoekers in de stad. Dat leidt in een aantal parken al tot problemen vanwege een te grote toeloop.
Groen
Binnen de huidige grenzen van Amsterdam is er nauwelijks ruimte voor nieuwe parken. Maar die ruimte is er wel in de cultuurhistorisch boeiende landschappen die nooit ver weg zijn. Het aantal bezoekers blijft daar juist achter bij de stedelijke trend. Als we geen groen kunnen toevoegen aan de stad, dan moeten we de stad naar het groen brengen. Dan moeten we zorgen dat het groen rondom de stad perfect te bereiken is.
Kracht
Investeringen in de kwaliteit van de landschappen rondom de stad komen pas los als we het draagvlak voor voorzieningen vergoten. Als we er dus voor zorgen dat meer mensen, Amsterdammers, internationals, toeristen, de weg naar het landschap weten te vinden. In de fietshoofdstad van de wereld ligt het voor de hand om in te zetten op bereikbaarheid per fiets. Daar ligt onze kracht.
Gezond
Door het aanbieden van goede fietspaden en aantrekkelijke groene alternatieven buiten het centrum van Amsterdam wordt een gezonde levensstijl gestimuleerd. Met de groei van het aantal elektrische fietsen komen de landschappen op 15 kilometer afstand binnen handbereik van een grotere groep mensen.
Uit deze bevindingen is het idee ontstaan van Fiets Groen Amsterdam: een netwerk van comfortabele fietsroutes om op een aantrekkelijke wijze naar het landschap te komen. Samengevat draagt Fiets Groen Amsterdam bij aan een groot aantal ambities van het stadsbestuur: 1. Het creëren van voldoende draagvlak voor voorzieningen en cultuurhistorisch waardevolle elementen in de historische landschappen rondom Amsterdam; 2. Voorzien in voldoende groene ruimten in een stad die drukker wordt; 3. Fietsen promoten als een goedkope en milieuvriendelijke vorm van vervoer; 4. Spreiding van toerisme door het aanbieden van alternatieve bestemmingen buiten het centrum van Amsterdam 5. Het promoten van een gezonde levensstijl.
WAT? 1. Vinger Stad
Amsterdam is door de jaren heen gegroeid volgens het model van de ‘vinger stad’, met groene landschappen die tot de diep de stad insteken: de scheggen. Die scheggen zorgen ervoor dat het landschap nooit ver weg is.
2. Stelling Van Amsterdam De forten van de ‘Stelling van Amsterdam’ liggen als een ring rondom Amsterdam. Een bestaande fietsroute van 180 kilometer verbindt al deze forten met elkaar. Er wordt nog altijd gewerkt aan de herkenbaarheid en kwaliteit van deze routes.
3. Van Stad naar Stelling
De fietsboulevards lopen van stad naar Stelling. Veel routes bestaan al, maar hier en daar ontbreken stukken. Ook de herkenbaarheid of kwaliteit van de routes laat op onderdelen te wensen over. Centraal staat het verbeteren van bestaande routes en promotie van de routes.
4. De Binnenband
Als de Stelling van Amsterdam de buitenband is, dan is een binnenband ook onontbeerlijk. Onderdeel van het concept van de fietsboulevards bestaat uit het onderling verbinden van de radiale routes. Op deze manier kun je overall in de stad snel en eenvoudig een fietsboulevard vinden die je naar het groen brengt.
Uiteindelijk zal het netwerk van fietsboulevards bestaan uit
ruim 400 kilometer aan comfortabele fietsroutes, die door verschillende doelgroepen is te gebruiken: de Amsterdammer die in het weekend een uitje wil naar het groen, de lange afstand fietser, de scholier die gebaat is bij een veilige route naar school of de kantoormedewerker op weg naar het werk. En de bezoeker aan Amsterdam krijgt een mogelijkheid voorgeschoteld om op een veilige en leuke manier van de grachtengordel naar de Stelling van Amsterdam te fietsen: beide Unesco Werelderfgoed.
Streefkwaliteiten van de routes 1. Comfortabel: De route is comfortabel en veilig. Dat betekent niet dat paden zo recht mogelijk moeten lopen. Wel dat er onderweg zo min mogelijk obstakels zijn en dat de route logisch aanvoelt. De routes zijn breed genoeg en er staan bomen langs. Uiteraard zijn er voorzieningen zoals bankjes, fietsenrekken, een fietspomp, etc. 2. Boeiend: Op een route kun je iets leren over de geschiedenis, architectuur of natuur. Dat kan met behulp van borden aan begin en eind van de route of onderweg, met apps of QR codes. 3. Herkenbaar: De routes zijn duidelijk herkenbaar, zowel onderweg als in publicaties of op het internet. Door eenduidige en herkenbare vormgeving voel je op elk moment dat je op één van de Fiets Groen Amsterdam routes fietst. Er wordt gebruik gemaakt van de ANWB knooppunten aangevuld met subtiele markeringen in de bestrating.
4. Uniek: Elke scheggenroute is uniek, heeft een eigen identiteit gekoppeld aan de scheg die ontsloten wordt. Het thema van de route komt duidelijk naar voren in promotiemateriaal. 5.Voor iedereen: Het idee van Fiets Groen Amsterdam is vooral gericht op recreanten en toeristen. Zij gebruiken de routes vooral overdag en in het weekend. Scholieren en forenzen zullen er tijdens de ochtend en avondspits gebruik van maken. Vaak is er ook ruimte voor andere doelgroepen, zoals wandelaars of skaters. 6.Leuk en afwisselend: Er is van alles te zien en te doen. De route zelf is eigenlijk de attractie. Ook als je niet helemaal naar een groengebied wilt gaan zijn de routes aantrekkelijk. De gebruiker wordt regelmatig verleid om even af te stappen. 7. Kop en staart: Elke route heeft een duidelijk start- en eindpunt. De radiale routes starten allemaal vanaf de rand van de binnenstad en eindigen bij een fort van de Stelling van Amsterdam.
Test: de Bloemenroute We testen het idee met de Bloemenroute. Deze loopt van het voormalige Bolwerk Haarlem naar de bloemenveiling van Aalsmeer en Fort Kudelstaart van de Stelling van Amsterdam. Bolwerk Haarlem heeft ooit op de plek gestaan van het huidige Marnixplein, het startpunt van deze route. De route loopt zoveel mogelijk langs de oostelijke kade van de Kostverlorenvaart en de Schinkel (1). Deze wateren werden vroeger gebruikt door de boeren van de aangrenzende landerijen om hun waren naar de markten van Amsterdam te verschepen. De route loopt vervolgens langs het Olympisch Stadion en duikt dan het Amsterdamse Bos in (2). Dit recreatiebos is in jaren ‘30 van de vorige eeuw aangelegd door mensen die in de crisisjaren hun baan waren verloren. Het derde deel van de route staat in het teken van de internationale bloemenmarkt Aalsmeer (3). Hoogtepunten op dit deel van de route zijn de indrukwekkende kassen, de enorme bloemenveiling van Aalsmeer en uiteraard Fort Kudelstaart aan de Westeinder Plassen.
1
2
3
N
1 km
Deel 1 - Kostverlorenvaart De Kostverlorenvaart is gegraven in 1413. Bijna zeshonderd jaar geleden! Langs dit deel van de route staan een groot aantal architectonische landmarks, zoals molen ‘De Otter’, het gebouw Edel, een hoogtepunt van de Amsterdamse School architectuur en het Olympisch Stadion. Er zijn genoeg leuke terrasjes onderweg langs de Kostverlorenvaart of in Vondel- of Rembrandtpark..
Fietsroute Knelpunt Omfietsroute
25
Fietsknooppunt Hotel Restaurant Voor Kinderen Achitectuur Park Cafe Uitzicht
N
Deel 2 - Amsterdamse Bos Met een omvang van drie keer Central Park biedt het Amsterdamse Bos een ruime selectie aan activiteiten en bezienswaardigheden. Voor kinderen zijn er attracties als het grote of kleine kinderbad, de geitenboerderij of ‘Fun Forest’. Fietsen onder de grote bomen, een picknick op een rustig veldje of een tochtje in een roeiboot is voor iedereen leuk.
83
85
Fietsroute Knelpunt
86
Omfietsroute
25
Fietsknooppunt Hotel Restaurant Voor Kinderen Achitectuur Park Cafe Uitzicht
N
Deel 3 - Bloemenmarkt Aalsmeer Op het laatste deel van deze route staat de bloemenmarkt centraal. Bezoek de historische veilinghal of neem een kijkje bij de moderne en grootste bloemenveiling ter wereld. Voor de vroege vogels, want veilingen zijn er alleen tussen 6:00-8:00u ’s ochtends. Indrukwekkend is ook het uitzicht over de Westeinder Plassen bij voorkeur vanuit de oude watertoren. En mis uiteraard Fort Kudelstaart niet, onderdeel van de Stelling van Amsterdam.
Fietsroute Knelpunt Omfietsroute
25
Fietsknooppunt Hotel Restaurant Voor Kinderen Achitectuur Park Cafe Uitzicht
25 N
HOE? Hoe zorgen we ervoor dat Fiets Groen Amsterdam een succes wordt? Positief is dat de meeste voorgestelde routes al bestaan, dus we beginnen niet bij nul. De routes zijn alleen niet altijd even herkenbaar of er zijn nog wat onhandige detours onderweg. Een wellicht voor de hand liggende aanpak is om een masterplan te ontwikkelen, met daarin een aanpak voor het oplossen van alle knelpunten op de routes, inclusief financieel plaatje en planning. Die aanpak is niet meer van deze tijd. De wereld is veranderd en de overheid beschikt (voorlopig) niet over de middelen om fysieke knelpunten op te lossen. Bovendien zijn er steeds meer burgers, ondernemers of organisaties die graag een steentje bijdragen, hetzij financieel, hetzij in de vorm van expertise of op andere wijze. De gemeente is slechts één van vele partijen met een belang in het realiseren van goede fietsverbindingen tussen stad en land. Dit vraagt om een andere aanpak, gericht op promotie en optimaal benutten wat er al is. Voor inspiratie van deze andere aanpak hebben we op de laatste pagina’s van dit boekje een aantal voorbeelden opgenomen uit binnen- en buitenland. Onze focus zal de komende tijd vooral uitgaan naar het breed verspreiden van onze ideeën, het vinden van medestanders en het zoveel mogelijk aansluiten bij lopende initiatieven. Daar gebruiken we deze folder bij, maar ook andere middelen zoals apps, social media of evenementen. Hieronder staan een aantal ‘tools’ die we mogelijk kunnen inzetten
Smartphone/Computer Applicaties • • •
Interactieve kaart Het samenstellen van individuele ‘routes op maat’ Reviews en suggesties van gebruikers
To the Sea - Section 5
Route-info en wayfinding
• • • •
Benutten van beproefde systemen, zoals de fietsknooppunten Waar nodig stippen of logo op het asfalt om fietsers te begeleiden Markeren van belangrijke punten op de route. In het geval van de Bloemenroute kan dat met bloemen Informatie onderweg over historie of landschap
Games en Social Media
• • •
Promotie via Twitter en Facebook Orienteering games met doelen en een beloning aan het eind Guided tours and themed cycling days
CYCLE GREEN A-DAM
Informatie Bakfiets
• • •
Festivals & Sociale Activiteiten
• • •
Jaarlijks evenement voor Fiets Groen Amsterdam Vieren van succesen, openen van nieuwe verbindingen Street painting activiteiten voor locale kunstenaars Aansluiten bij bestaande evenementen (wandelvierdaagse, De Stellingmaand, etc)
Markering
• • •
Gebruik van herkenbaar logo Afstand tot belangrijke punten op de route Markering van points of interest
Bak vol informatie bij het begin- en eindpunt van de route Mobiel informatiepunt om de aandacht op de routes te vestigen Beschikbaarheid van folders, kaartjes en ander promotiemateriaal
STAP 1 Een lichte versie Wij stellen voor om het idee ‘Fiets Groen Amsterdam’ te testen op de Bloemenroute. Daarbij wordt gekozen voor een ‘lichte aanpak’, waarbij we aansluiten bij lopende ontwikkelingen, er ruimte is voor experiment en waarbij krachten zoveel mogelijk worden gebundeld. Op die manier kunnen naar verwachting al op korte termijn resultaten worden behaald. Als de test voor de Bloemenroute is geslaagd kunnen we ons ook op de andere routes richten en kunnen eveneens zwaardere, meer definitieve ingrepen worden toegepast. Hier wordt beschreven hoe deze lichte versie er uitziet. In de aanpak wordt een onderscheid gemaakt in het markeren van de route, promotie en het oplossen van knelpunten.
1. Markeren Logo op de bestrating Vanaf het moment dat de route wordt gepitcht moet het verloop van de route duidelijk zijn. Hiervoor wordt het logo van de route met regelmatige afstanden op de bestrating aangebracht, zonodig aangevuld met stippen. Daar waar de route nog niet het ideale verloop heeft, wordt de omfietsroute gemarkeerd. Als de fietser de logo’s volgt heeft hij de zekerheid dat hij op de goede weg zit, ook al lijkt deze af te wijken van de ideale lijn. Belangrijk uitgangspunt is dat de markering minimaal 5 jaar zichtbaar blijft. De Audiotour app De route wordt gemarkeerd met informatie over de omgeving, de historie, bezienswaardigheden en leuke koffietentjes onderweg. Dit kan bijvoorbeeld door een app met audiotour aan te bieden. De fietser krijgt, over de oortjes van zijn Smartphone, al fietsend relevante informatie toegesproken. Audiotours zijn al in verschillende delen van Amsterdam toegepast, bijvoorbeeld bij het Olympisch gebied. Ondernemers op de route wordt gevraagd bij te dragen. Bloemen Vanaf het moment dat de route wordt gepromoot moet deze attractief zijn. Ook moet duidelijk zijn op welke route de fietser zich bevindt. De bloemenroute is natuurlijk het best herkenbaar wanneer deze op alle denkbare manier ‘in de bloemen’ wordt gezet. De bloemen maken de route ook aantrekkelijk. Er zal een beroep worden gedaan op bewoners en ondernemers langs de route, maar ook zal bloemenveiling Aalsmeer worden gevraagd om een bijdrage te leveren.
2. Promotie Even belangrijk als het markeren van de route is de promotie ervan. Zoveel mogelijk mensen moeten weten dat de route bestaat. Er zijn verschillende manieren om de route ‘op de kaart’ te zetten. Een artikel in de krant, een item op AT5 en TV Noord Holland, een Facebook pagina, een website en festiviteiten op of aan de route. Het beste effect wordt bereikt als al deze activiteiten in combinatie met elkaar worden ingezet. De zogenaamde multimediale aanpak, een campagne. Hiervoor wordt een campagneplan gemaakt. I amsterdam is de aangewezen partij voor het maken van dit campagneplan. Misschien kan er een combinatie worden gemaakt met ‘Amsterdam Bezoeken, Holland Zien’ gericht op promotie van de Metropoolregio Amsterdam.
3. Knelpunten aanpakken Ten slotte is het goed om te laten zien dat er ook daadwerkelijk wordt geinvesteerd in het verbeteren van de route door knelpunten aan te pakken. Dat kan met tijdelijke ingrepen in de openbare ruimte of met meer definitieve ingrepen. Er wordt gezocht naar een gezamenlijke financiering door rijk, provincie, Stadsregio, gemeente Amsterdam, Gemeente Amstelveen en Aalsmeer en ondernemers langs de route.
INSPIRATIE Bij het nadenken over een andere manier van werken, meer gericht op benutten, experimenteren en promotie, hebben we ons laten inspireren door voorbeelden uit binnen- en buitenland. Hieronder een paar voorbeelden.
Singapore Park Connectors In Singapore is in 1991 het ‘Park Connectors’ plan aangenomen. In dit plan wordt een strategie voorgesteld om stapje voor stapje 200 kilometer aan fiets-/ wandelpaden aan te leggen naar de groene plekken in en rondom het dichtbevolkte Singapore. Het promoten en zichtbaar maken van de routes, door evenementen, websites, flyers, bebording en markeringen op het wegdek, maakte een belangrijk onderdeel uit van de strategie. Inmiddels is 120 kilometer gerealiseerd en zijn de Park Connectors een begrip geworden bij bewoners en bezoekers.
Megapicnic on the Autobahn Op een zondagmiddag in 2010 is één van de drukste snelwegen in Europa, de A40 door het Ruhrgebied, afgesloten voor al het gemotoriseerd verkeer om ruimte te bieden aan de langste picknick tafel ter wereld. Met meer dan 3 miljoen wandelaars en fietsers en media aandacht uit de hele wereld werd op een succesvolle wijze aandacht gevraagd voor het Ruhrgebied en haar nominatie als Culturele Hoofdstad van dat jaar.
Broadway Boulevard Een mooi voorbeeld van het experiment is Broadway in New York. Met als doel ‘om straten veiliger en pretiiger te maken voor fiets- en voetganger’ is het ‘New York City Department of Transportation’ gestart met een experiment door twee van de vier rijbanen af te sluiten voor gemotoriseerd verkeer en tijdelijk in te richten als verblijfsruimte compleet met bloembakken en zitjes. Door deze tijdelijke en relatief goedkope ingreep is het draagvlak voor het creëren van meer verblijfsruimte in de stad gegroeid.
INSPIRATIE
Hamburg U4 Line Tijdens de bouw van de nieuwe metrolijn ‘U4’ zijn er door de Hamburgse overheid informatiepaviljoens geplaatst op strategische locaties. Inwoners en toeristen werden op deze manier geïnformeerd over de metrolijn en over de vorderingen. Deze aanpak, gericht op het vergroten van de bekendheid van een project, sluit goed aan bij de voorgestelde aanpak voor Cycle Green Amsterdam.
Walk London Wandelen zit de Engelsen in het DNA, zoals fietsen in het DNA van de Nederlander zit. Het Walk London project richtte zich op het verbeteren en de promotie van de zeven belangrijkste wandelroutes door London’s 33 Boroughs. Het project vormt een bron van inspiratie voor Cycle Green Amsterdam. Elke van de zeven routes heeft een eigen thema en eigen beeldentaal, maar is toch goed herkenbaar als een ‘Walk London’ route. De wandelroutes bestonden eigenlijk al, er is vooral ingezet op promotie. Daarbij is gebruik gemaakt van sociale media, evenementen, websites en gedrukt materiaal. Zodra zich kansen voordeden, zoals de Olympische Spelen, werden delen van routes verbeterd. Zo is in een periode van elf jaar een indrukwekkend netwerk aan routes ontstaan met een totale lengte van 630 kilometer. Londenaren en bezoekers zien het als een uitdaging om alle routes te hebben gelopen. Een Walk London paspoort met een stempel van elke route vormt het bewijs van deze prestatie.
Amsterdam IJdijken Route Een originele en eigentijdse manier om bezoekers van informatie te voorzien, zonder direct enorme borden in het landschap te plaatsen, is het gebruik van QR codes. Op de IJdijken route in Amsterdam zijn op historisch interessante locaties kleine bordjes met daarop een QR code geplaatst. Voor de wandelaar en fietser die meer wil weten over het landschap waarin hij zich begeeft bestaat er zo de mogelijkheid om met de smartphone gerichte informatie op te halen.
Hopelijk hebben de ideeën die we in dit boekje hebben gepresenteerd u geïnspireerd en helpt u mee Fiets Groen Amsterdam werkelijkheid te laten worden. Onze ambitie is om in een periode van tien jaar alle negen routes en de kleine fietsring te realiseren. We doen dat stapje voor stapje en spelen in op de kansen die zich voordoen. Er staat ook nog niks vast, dus is er alle ruimte om eigen ideeën en inzichten in te brengen. Dit jaar (2013) nemen we de tijd om het concept te ‘testen’ op één van de negen routes: de Markt route. We hopen het draagvlak voor deze route te vergroten door het gesprek aan te gaan met potentiele gebruikers, met ondernemers langs de route, stadsdelen, de Fietsersbond, de Stichting Stelling van Amsterdam, app-bouwers zoals Ring-Ring en verder wie er ook maar een belang heeft of geïnteresseerd is in het verbeteren van deze of andere routes. Tegelijkertijd gaan we op zoek naar mogelijke investeerders, subsidiepotten of andere mogelijkheden om daadwerkelijk knelpunten op de route op te lossen. We staan aan het begin van een spannend proces. We hebben een einddoel voor ogen, maar de weg ernaar toe is onzeker. Help mee met het realiseren van 400 kilometer geweldige fietsroutes tussen stad en land. Doe mee met Fiets Groen Amsterdam!
In deze folder hebben we onze ideeën gepresenteerd voor het project ‘Fiets Groen Amsterdam’. We staan aan het begin van een proces. Hopelijk sluiten onze ideeen aan bij uw ideeen en kunnen we onze krachten bundelen. Wij geloven dat een flexibele aanpak gebaseerd op inspiratie, samenwerking en promotie uiteindelijk kan resulteren in 400 kilometer aan fietsroutes tussen Amsterdam en landschap. Doe mee! Vragen? Neem contact op met: Wouter van der Veur 020 2551573
[email protected] Esther Reith 020 2551568
[email protected] September 2013
