Fieke van der Lecq Cordares-leerstoel Pensioenmarkten. Pensioenforum 2011 Rotterdam, 28 september 2011

Verplichtstelling van pensioenen

Fieke van der Lecq Cordares-leerstoel Pensioenmarkten

Pensioenforum 2011 Rotterdam, 28 september 2011

Verplichtstelling: wat / welke?  Spraakverwarring  Verplichte deelname: van individu aan de regeling  Verplichtstelling: van „groep werkenden in een bedrijfstak‟ aan bedrijfstakfonds

Hierna:  Verplichte deelname  Verplichtstelling  Varianten op verplichtstelling  Medicijnen en kwalen  Verder over nadenken 2

1

Verplichte deelname  Paternalistisch motief    

Werknemers sparen te weinig Werknemers beleggen verkeerd Ervaringen: VS, Zweden, etc. Risicoreductie door „pooling‟

 Actualiteit: “laat mij het zelf maar doen”  Gedwongen winkelnering  teleurstelling / wantrouwen  PF-en weten beter, maar dialoog is lastig

 Richting geven aan tijdgeest  „Zelf doen‟ toestaan boven bepaald inkomen?  Basispensioen? Waarom dan nog verplichtstelling…  3

Verplichtstelling  Niet concurreren op arbeidsvoorwaarde pensioen  Uitzondering kartelverbod (art. 16 Mw): hierover mogen werkgevers / beroepsgenoten afstemmen  3 arresten Europese Hof van Justitie 1999: • “bijzondere taak van algemeen belang” • verplichtstelling nodig om risicoselectie te voorkomen • derhalve mag pensioenfonds verplicht gesteld worden

 Bevoegdheden fonds bij „geen premie, wel recht‟.

 Logischerwijs is dan slechts eenzelfde regeling nodig.  Verplichtstelling betreft echter deelname in fonds, niet aan regeling.  Hierna verder over BPF-en. 4

2

Varianten op verplichtstelling  1. afschaffen: elke werkgever eigen regeling  concurrentie op arbeidsvoorwaarde pensioen: in belang van werknemer? Politiek vraagstuk.  moet regeling worden aangeboden? Mogelijk doorwerking naar afschaffing verplichte deelname  in dat geval: pensioenplicht invoeren?

 2. ontkoppelen: verplichtgestelde regeling wordt op bedrijfsniveau uitgevoerd (vgl. zuivelindustrie)  solidariteitskring wordt substantieel kleiner  leeftijdsverschillen personeelsbestanden  schaaleffecten leiden tot pooling uitvoering 5

Varianten op verplichtstelling - vervolg  3. ontkoppelen: verplichtgestelde regeling wordt op bedrijfstakniveau uitgevoerd • aanbestedingsmarkt tussen soc. partners en fondsen / verzekeraars • drijvende krachten in deze nieuwe markt: schaaleffecten, transactiekosten, monitoring, etc. • kosten-baten-afweging hangt mede af van huidige taakverdeling tussen fondsen en soc. partners

6

3

Implicatie voor rol verzekeraars Recapitulatie:  1. afschaffen verplichtstelling  2. ontkoppelen + uitvoering op bedrijfsniveau  3. ontkoppelen + uitvoering op bedrijfstakniveau

 Marktkansen nemen toe bij 1. en 2.  Ad 2: kunnen/mogen verzekeraars zich dan als pensioenfonds gaan gedragen?  ingewikkeld: toezichtkader, governance, etc.

 Marktkansen nemen toe bij 3, indien regeling niet voor ongeorganiseerde werkgevers verplicht gesteld wordt.

7

Medicijnen/kwalen, kinderen/badwater  Scherp houden pensioenfondsen  Gedwongen winkelnering: niet stemmen met euro ↔ monitoring door insiders  Kunnen sociale partners een minder presterend fonds voldoende bijsturen? Zien ze het? Snijden in eigen vlees?  Of moet DNB dit (blijven) doen?  Uittredingsdrempels werkgevers uit BPF-en?

8

4

Medicijnen/kwalen, kinderen/badwater - vervolg  Pensioencontracten  Verplichtstelling = fonds + regeling  Fondsen: pensioencontracten zijn geen verzekeringen (incompleet: de „knoppen‟)  uitvoering in overleg met / door de contractpartijen (sociale partners)  Voor aanbesteding is verdere completering contracten nodig  vgl. verzekerde regeling • Gelijker speelveld fondsen-verzekeraars • Minder discretionaire ruimte pensioenfondsbestuur

 Hoe groot moeten de regelingen zijn/blijven? • Minimaal efficiënte schaal • Solidariteitskringen

9

Verder over nadenken  Omvang solidariteitskringen  Vergroting fondsen: consolidatie (evt. met ringfencing)  Vereenvoudiging contracten    

Heldere communicatie Lagere uitvoeringskosten Betere vergelijking prestaties fondsen mogelijk Maatwerk binnen vereenvoudigde regeling • AAP + pensioenmenu (Nijman & Oerlemans, 2008)

Dank voor uw aandacht! http://people.few.eur.nl/vanderlecq 10

5