ffi AAN in Frankrijk ook geen schering en inslag. Maar op 16

b%_

AAN

ffi e hoofdredacteur van DeTelegraafdie wordt neergeschoten door de

In het ene land betekent een seksschandaal einde politieke carrière. In het

vrouw van minister Bos. Zoiets is toch nauwelijks voor te

andere land is een slippertje

stellen in Nederland? Nu zijn dit soort voor-

hooguit een smetje op het cv, Fortuinlrlke politici floreren

blijft overspel van politici niet altijd een publiel< geheim. Toch zijn er zelden Franse politici die struikelen over buitenechtelijke

vallen in Frankrijk

affaires. Terwijl dat in landen als Engeland en Ameril
ook geen schering en

het dat media zo verschillend

inslag. Maar

reageren op de seksuele handel en wandelvan politieke leiders?

naart

op 16

1914 gebeurt

daar toch iets vergelijkbaars. Die

zelfs bij een reputatie als

dag vuurt Henriette Caillaux

Waar slaapt de president?

rokkenjager. Waarom pakken

kogels af op Gaston Calmette. Zij is de vrouw van de minister van

De verschillen tussen de Franse en Amerikaanse media worden

Financiën, hij is hoofdredacteur van dagblad Le Figaro. Calmette overlijdt ter plekke. Het motief? De ministersvrouw was het zat dat de krant een lastercampagne

Sexus Politicus. Daarin zetten de schrijvers Christophe Deloire en Christophe Dubois de escapades

politieke seksschandalen in

de media zo verschillend uit? T

{F

in het

boel<

van Franse presidenten uiteen,

hen beiden gepubliceerd. Daar-

Zoals van Jacques Chirac, die meer dan eens een affaire met een journaliste had. Maar ool<

door dreigde inforrnatie over hun persoonlijke leven naar

presidentValéryGiscard d'Estaing staat in de jaren zeventig bekend

buiten te komen uit de tijd dat de minister nog haar minnaar was. De moord pal
als vrouwenverslinder.

tegen haar man voerde. Le Figaro had privé-correspondentie tussen

TEKST: PAUL DE LANGE

treffend verwoord

zelfs

in het tolerante

Franl
ln

1975

l
lucht van. Weekblad frnre doet

)

Voorpaginanieuws in 1914: een Franse ministersvrouw vermoordt de hoofdredacteur van de krant Le Fitaro.

.d

È-

I

f T

t**__

-'+::.er!\.

!+.r

u

CJ

<

-

iiil\,iii 1. 5 :\il :l fw'l ,o P1 5

! r)

!.f

I

_

19.,! n

E

I

1'

CJ

u') U''

-vi,

CJ 1

-, --<, <

-, rë ÉL

ln

Èr É

l(' r.t)iltrÍ_lrt(_: tl'trIrt:

í|Lic,r-t.llt, lroliticltrt" lvllIii5l.R11 DIS irih'ANt't]S" "tUE COUps N {.1LMIilt DIRI.C Tr.i.R tt F'IGARO

j

UIJ

.\

DE

RËVOLVER

ee ll0 lla

de

ak

'De escapades t'att Bill Clinton stellen geztell ) vanuit

n

h

isto risch

iet zoveel tloor'

Parijs verslag van

een

I(ennedy had begin jaren zestig

nieuw gezelschapsspel: wie weet

vele buitenechtelijke affaires. Toch bracht dat hem politiek

waar de president 's nachts uithangt? De Franse kranten

verwonderen zich op hun beurt over al die Ameril(aanse mediaaandacht. Nieuwsblad lci Paris heeft als kop 'Giscard denkt alleen maar aan vrouwen'. Maar de ondertitel luidt: 'En alle Fransen

zijn trots op hem'. Het voorval

is

tel<enend

voor de enorme

gezien nooit aan het wankelen.

De boulevardpers

speculeerde

weliswaar over avontuurtjes van I(ennedy, maar serieuze media negeerden ze. Bil Bill Clinton is dat eind jarig negentigeen ander verhaal. Twee incidenten kosten hem bijna de kop als president.

landen, zo vinden de schrijvers van Sexus Politicus.'ln Frankrijl<

Oud-medewerkster Paula fones beschuldigt hem van oneerbare voorstellen. Daardoor komt een andere zaal< aan het rollen: de

wordt het feit dat iemand

affaire met Witte Huis-stagiaire

cultuurverschillen tussen

de

een

maitresse heeft als volkomen

Monica Lewinsky. Een afzettingsprocedure volgt, die Clinton overleeft. Maar hij moet diep door het stof. Alle smeuïge details l
VS

Stoeien met stagiaire

in berichtgeving tussen Clinton

sitair docent Huub Wijfjes, als

Gold de Amerikaanse president

en I(ennedy?'Dat heeft te mal<en met de puriteinse revolutie die zich tijdens de jaren tachtig in de

mediahistoricus verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.

normaal beschouwd. Dat

is

ondenl
de Ameril(aanse president

een

afspiegeling zijn van de moraliteit van de burgers.'

altijd al als moreel

voorbeeld? Niet helemaal. President fohn F.

heeft voltrokken', zegt univer-

'Onder president Reagan l<wamen familiewaarden weer centraal te staan. Er vond een moralisering

van de macht plaats.' Pech dus

zoveel voor. Hij werd er bijvoorbeeld niet chantabel door.'Want

dat is een andere belangrijke verklaring voor de hoeveelheid media-aandacht. Is er kans dat de politicus wordt gechanteerd? Dan kunnen de gevolgen van een slippertje van staatsbelang zijn.

voor Clinton. Hij kon zich door de

veranderende tijdgeest minder veroorloven dan l(ennedy, zegt Wijfjes.'Historisch gezien stelden Clintons escapades eigenlijk niet

De Amerikaanse kranten stonden in augustus 1998 bol van het

nieuws over Bill Clinton. Elk detail over de relatie met stagiaire Monica Lewinksky werd breed uitgemeten in de media.

68

Liegen is aftreden Dat gevaar speelt bijvoorbeeld begin jaren zestig in Engeland. In het swingende Londen genieten

-: t h.q

t

Rob Oudkerk vertelde aan columniste Heleen van Royen dat hij prostituees bezocht. Dat schreef zij op in Het Parool.

{ z -

u u ! u

{

È

z I t

niet alleen popsterren aandacht van mooi, jonge vrouwen. Ook sommige ministers worden in die tijd op hippe feestje omringd door groupies. Bijvoorbeeld John Profumo. Hij werd minister van Defensie in 1960 en was gehuwd

met actrice Valerie Hobson. Hij belandde tussen de lakens met

de t9-jarige showgirl Christine

bladen speculeren over de staats-

ministerschap. De ex-minister

I(eeler. Maar die bleek ook warme banden te hebben met Eugene

geheimen die I(eeler met haar bedpartners uitwisselt. Gezien

sterft in 2006. Maar zijn naam

Ivanov, een inlichtingenagent van de Sovjet-Unie. De hete

de politieke impact berichten de

avontuurtjes op het hoogtepunt van de l(oude Oorlog zijn elke dag

over de zaak. Als Profumo in het parlement blijkt te hebben

voer voor de media. Niet alleen de beruchte Engelse schandaal-

gelogen over de affaire, betekent dat in 1963 het einde van zijn

kwaliteitskranten ook uitgebreid

zal voor altijd verbonden blijven aan het beruchtste politieke seksschandaal uit de geschiedenis van Groot-Brittannië.

Klap op billen Maar hoe zit dat in Nederland? Eén ding is duidelijl<: ons land heeft niet echt een rijke traditie

als het gaat om politieke

seks-

schandalen. De bekendste affaires spelen zich af in de lokale

politiel<. Zo moet in 2004 de Amsterdamse wethouder Rob

Oudkerk aftreden na gepoch over prostitueebezoek. Drie jaar later raakt wethouder Paul Depla uit Nijmegen in opspraak. Een avontuurtje in de fietskelder wordt hem bijna fataal. Weinig

\

Nederlandse incidenten ontstijgen

de sfeer van het fietsenhok. Zijn onze landelijke politieke leiders zo braaf? Of weten ze handig buiten het bereik van de media te blijven? Mediahistoricus Wijfjes: 'Nederlandse media hebben de traditie om niet over het privé-

leven van een politicus

te

berichten. Zo is er bijvoorbeeld de 'code van Nieuwspoort', een ongeschreven wet. Alles wat

r

C.J

-

r I ie

Zelfs als ie Ken n edy heet, kun beter niet de wet otle rtred e n

)

politici en pers elkaar in dit parlementaire café in vertrouwen vertellen, blljft off the record.' Ool<

-< < -

IJ vi, v|,

-u1,

CJ

<

--

il

Ruud Lubbers wordt duidelijk dat de Nederlandse pers relatief terughoudend is. De oud-premier komt als VN-commissaris internationaal in de problemen na een klap op de billen van een medewerkster. Huub Wijfjes: 'De Nederlandse media zijn geneigd daar niet alte lang moeilijk over te doen. Maar voor Amerikaanse of Engelse media is zoiets een

ernstige zaak.'

schandpaal nagelen, heeft dus met meerdere factoren te maken. Een aantal dingen speelt een rol: het land, de heersende tijdgeest,

en hoe chantabel iemand door affaire is. Maar zelfs de politicus die alle winden mee heeft, kan de -t

-

rë

Daar sta je dan op de cover. Politici Bill Clinton en Eliot Spitzer moesten beiden publiekelijk door het stof.

lntiem met kinderoppas Of de media een overspelige politicus wel of niet aan de

één ding beter niet doen: de wet overtreden. Zelfs niet als je I(ennedy heet. Die magische naam opent in Ameril
I(ennedy, een neefje van de vermoorde president. Toen de

Boston Globe het incident

in

1998

onthulde, betel<ende dat

het

einde van zijn carrière. Zelfs het

tolerante Frankrijk kent op dit punt grenzen. De politie startte in 1959 een onderzoek naar oud-

minister André le Troquer. Hij werd van ontucht met tienermeisjes op feestjes verdacht. Twee jaar laterveroordeelde de rechter hem tot vier jaar voorwaardelijk. De media spral<en er schande van, en de politieke loopbaan van Le Troquer was voorbij. Al bleef een aspect van de zaak de media achteraf onduidel ijk. Twee tiener-

meisjes hadden getuigd dat de

ex-minister hen tegelijkertijd intiem had betast. En dat was,

-\=

hoe bedenkelijk ook, toch een bijzonder knappe prestatie: na een amputatie tijdens de Eerste Wereldoorlog had Le Troquer nog maar één

arm.

I

[email protected]

Sexus Politicus, Cristophe Deloi re en Cristophe Dubois, uitgever Tirion (2006): boek over de seksuele escapades van Franse politici.

Het boetekleed ontsiert de man nÍet, Jan de Bruijn, uitgever Bert Bakker (2006): over de lintjesaffare rond Abraham Kuyper,