feiten en cijfers INDIGO IS EEN LANDELIJK SAMENWERKINGSVERBAND VAN DE GGZ-INSTELLINGEN ALTRECHT, EMERGIS, GGZ DRENTHE, GGZ CENTRAAL, PARNASSIA BAVO GROEP (PBG) EN PRO PERSONA.
In 2010 heeft Indigo bijna 50.000 mensen geholpen om hun psychische problemen aan te pakken. Laagdrempeligheid en toegankelijkheid hebben voor een toestroom van cliënten gezorgd. Zij kregen de zorg die het beste paste bij hun behoefte: zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig. Indigo geeft voorlichtings- en themabijeenkomsten, preventiecursussen en kortdurende behandelingen. Het verder ontwikkelen van onze aanpak voor community care en e-health heeft in 2010 een centrale rol gespeeld. Om onze kernwaarde ‘direct en dichtbij’ na te leven - is het belangrijk dat Indigo goed is ingebed in de verschillende communities, zowel online als offline. Daarnaast hebben we hard gewerkt aan het verstevigen van onze basis: we zijn meer en meer behandelingen gaan monitoren en hebben onze medewerkers verder
ernst klachten en problemen bij start behandeling 2010
getraind in de methodieken van Indigo. Met deze initiatieven geven wij verdere invulling aan de realisatie van onze kernwaarden: > DIRECT EN DICHTBIJ > SNEL EN DOELMATIG > EIGENTIJDS EN BETROUWBAAR Indigo hanteert een generalistische aanpak: iedereen met psychische of psychosociale problemen kan bij ons terecht. In 2010 hebben we een toename van het percentage jongeren vastgesteld. De Indigo-methodiek blijkt voor deze doelgroep zeer goed te werken. Uit de cijfers van 2010 blijkt dat Indigo zowel cliënten met milde als cliënten met zwaardere problemen via deze werkwijze goed kan ondersteunen. In 2010 ontvingen bijna 50.000 cliënten zorg van een Indigo-professional. Circa 30.000 van deze cliënten startten in 2010 met een nieuw behandeltraject.
totaal aantal cliënten Indigo (zorg en preventie)
Indigo cliënten
100% FLEVO VELUWE
80%
*RIJNMOND
60%
*NOORD-HOLLAND
40%
*HAAGLANDEN DRENTHE
20%
MENTALE ONDERSTEUNING | DIRECT EN DICHTBIJ
Zorg
*
0
0
00
00
14 .
0
00
12 .
.0 10
0
00 8.
00
2.
Gebaseerdop opdata dataProPersona ProPersona ** Gebaseerd
0
Normaal
**ZEELAND
6.
Hoog
9%
00
Boven gemiddeld
75%
0
Zeer hoog
16%
GELDERLAND
0
SPECIALISTISCHE 2E LIJN *
Ouderen > 60 jaar
4.
INDIGO
UTRECHT
Volwassenen 19-60 jaar
00
jongeren < 18 jaar
0%
Cursussen, trainingen en voorlichting
Indigo preventie aanbod uitgevoerd door Context
** Excl. 36.000 cliënten verslavingspreventie die Indigo indirect bereikt
DIRECT EN DICHTBIJ COMMUNITY-AANPAK Begin 2010 zijn wij gestart met het verder ontwikkelen van de Indigo Community-aanpak. Deze wijkgerichte werkwijze stimuleert cliënten hun problemen op te lossen en maakt gebruik van de mogelijkheden die in de wijk aangeboden worden. Dit houdt in dat wij goed samenwerken met organisaties zoals welzijn, gemeenten, GGD, buurthuizen, Centra Jeugd & Gezin, etc. Tijdens een interne werkconferentie in het voorjaar van 2010 is de visie op community-gericht werken vastgesteld en hebben we de Indigo-methodiek geïntroduceerd. Via training-on-the-job is besproken hoe wij het community-gericht werken konden toepassen in de diverse regio’s. Vervolgens is een aantal community-projecten binnen Indigo gestart. In het najaar van 2010 zijn enkele projecten tijdens een ‘spiegelconferentie’ gepresenteerd aan collega’s van andere Indigo-instellingen en aan een panel van externe deskundigen. Hierin spiegelden vertegenwoordigers van zorgverzekeraars, universiteiten en kenniscentra, GGZ Nederland, de Tweede Kamer en gemeenten de Indigo-projecten vanuit hun professionele visie. De ‘spiegelconferentie’ heeft geleid tot nieuwe inzichten. Deze werkt Indigo verder uit en worden gebruikt om de methodiek te verbeteren.
Resultaten van Indigo worden gepresenteerd aan de hand van onze kernwaarden: > DIRECT EN DICHTBIJ > SNEL EN DOELMATIG > EIGENTIJDS EN BETROUWBAAR
INDIGO BIJ DE HUISARTS Indigo is direct en dichtbij door goede vertegenwoordiging bij huisartsen. De rol van Indigo is per regio verschillend. Zo ligt op dit moment in Drenthe de nadruk op het spreekuur, waarbij Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundigen (SPV) van Indigo de rol vervullen van de POH-GGZ (praktijkondersteuner huisarts GGZ). In andere regio’s, zoals bijvoorbeeld Noord- en Zuid-Holland, Gelderland, Utrecht en Zeeland voert een SPV, een basispsycholoog of GZ-psycholoog voornamelijk behandelingen uit.
% Huisartsen met Indigo vertegenwoordiging FTE zorg
INDIGO COMMUNITY PROJECTEN:
60%
> Beweeg je Leven: dit programma is erop gericht om de eigen kracht van mensen met (milde) depressieve klachten en hun mantelzorgers te versterken. Indigo werkt hierin samen met fysiotherapeuten, maatschappelijk werk, thuiszorgorganisaties, diëtisten, verslavingszorg, mantelzorgondersteuning en apotheken. > Positief gestemd: in samenwerking met onderwijsinstellingen organiseert Indigo preventieve trainingen voor jongeren met psychische klachten. Ook hun ouders zijn hierbij welkom. > Levenslust: een integrale aanpak voor depressiepreventie bij ouderen. > Zeg buur, mag ik jou wat vragen?: Indigo-professionals helpen lotgenoten om als zelfstandige zelfhulpgroep te functioneren en andere psychisch kwetsbare mensen te ondersteunen bij het opbouwen van een sociaal netwerk binnen de wijk of daarbuiten. > ‘Soep met Liefde’: dit project wil allochtone vrouwen stimuleren deel te nemen aan diverse (preventieve) en wijkgerichte activiteiten. De vrouwen die hebben deelgenomen, krijgen nu een opleiding tot GGZambassadrice om zo nog meer vrouwen te kunnen bereiken.
FTE preventie
41% 11
12 10
15% 5
2
55% 88% 21
53% 79% 27 18
35
80% 54 25
21 10
SNEL EN DOELMATIG
TRAININGEN & CURSUSSEN
GEEN WACHTTIJDEN Indigo streeft ernaar cliënten direct te helpen, zonder hen op een wachtlijst te plaatsen. In 2010 vond bij > 85% van de aanmeldingen binnen 28 dagen een persoonlijk (faceto-face) contact plaats.
DOORvERWIJzING EN SUBSTITUTIE Na een kortdurende behandeling bij Indigo wordt slechts 7-10% van onze cliënten doorverwezen naar de specialistische tweede lijn. Hiermee maken we onze doelstelling waar om mensen snel te helpen in hun vertrouwde omgeving van de wijk, school, huisartsenpraktijk of gezondheidscentrum. Bovendien voorkomen wij zo onnodige verwijzingen naar de specialistische, duurdere zorg. Wij realiseren hiermee een aanzienlijke substitutie van de gespecialiseerde zorg in de tweede lijn naar de generalistische zorg in de eerste lijn.
AANTAL BEHANDELINGEN Alle cursussen en behandelingen bij Indigo vinden plaats in maximaal acht sessies. In 2010 was het gemiddeld aantal contacten 5,0. Dit cijfer is gestegen ten opzichte van 2009: toen bedroeg het 4,1. Eén van de oorzaken is dat steeds meer jongeren zich bij ons melden. Hun trajecten nemen over het algemeen meer behandelingen in beslag, omdat ook de ouders één of twee keer op gesprek komen. Het gemiddelde van 5,0 gesprekken vertoont een behoorlijke spreiding. Circa 1/3 van de trajecten bestaat uit 1-2 gesprekken, 1/3 uit 3-5 gesprekken en 1/3 uit 6 of meer gesprekken (gebaseerd op data in de regio Utrecht). 8 6
gemiddeld 5,0
5,6 4
4,4
5,8
4,8
4,2
4,8
4,7
3,9
2
D EL
N D
G
EL
ZE
ER
LA
EC
AN
D
T H
E TR U
R
EN
TH
EN D
LA AA
H
D R N
O
O
G
O -H
IJ R
N D
AN LL
O N
M
LU VE O EV FL
D
D N
W E
0
Gemiddeld aantal contacten
RESULTAAT Meten is weten. Uit de resultaten van 2010 blijkt dat 51% van de cliënten een significante afname in klachten rapporteert. Wij meten de resultaten door cliënten voor, tijdens en na de behandeling vragenlijsten te laten invullen. Zo weten wij of de hulp werkt en leren wij van hun ervaringen.
De effectiviteit van preventieve trainingen en cursussen op het gebied van psychische weerbaarheid is wetenschappelijk bewezen. Deelnemers leren en/of verbeteren hierin vaardigheden om zich beter te beschermen tegen situaties die kunnen leiden tot psychische problemen. Indigo gaat in 2011 ook bij deze deelnemers de resultaten meten. De gegevens willen wij gebruiken om de toegevoegde waarde van preventie nog beter zichtbaar te maken. Daarmee wil Indigo een constructieve bijdrage leveren aan het maatschappelijke debat over het nut en de noodzaak van preventieve interventies.
TOP 5 INDIGO PREvENTIE AANBOD 1. Somberheid/depressie bij volwassenen, bijvoorbeeld In de put, uit de put; Voluit leven/ Mindfulness/ Stoppen met Piekeren 2. Angst (volwassenen), bijvoorbeeld Angst in de hand 3. Sociale vaardigheden kinderen, bijvoorbeeld SOVA-groep 4. Kinderen van Ouders met Psychische Problemen (KOPP), bijvoorbeeld Brussengroep 5. Mantelzorg, bijvoorbeeld Psychiatrie in de familie Ook constateren wij een grotere deelname aan online interventies als SurvivalKid, Grip op je dip en Familievan.
E-HEALTH Indigo wil dat informatie, trainingen, cursussen en behandelingen voor iedereen toegankelijk zijn. Dit betekent dat we ons aanbod van spreekuur, behandeling en preventie in de toekomst zowel face-to-face, via internet en als in combinaties hiervan uitvoeren. Ook willen we de doelmatigheid van de geleverde zorg verder vergroten. Na grondig onderzoek heeft Indigo in 2010 besloten een pilot e-health te starten met Minddistrict. Op deze manier willen wij ervaring opdoen met ‘blended’ werken: face-to-face gesprekken ondersteunen met online modules. Ook is een aantal lokale Indigo’s al actief met (anonieme) e-health, zoals bijvoorbeeld www.survivalkid.nl, www.survivalkidXL.nl, www.familievan.nl, www.kleurjeleven.nl en www.gripopjedip.nl. In 2011 neemt Indigo een definitief besluit over het inzetten van e-health als onderdeel van de Indigobehandeling.
EIGENTIJDS EN BETROUWBAAR
OPLEIDING EN NASCHOLING
MONITORING EN CLIëNTENPORTAL Belangrijk onderdeel van het Indigo-model is het monitoren van de cliënt. Het verzamelen van meetgegevens is van belang om drie redenen: het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek, het bepalen van de behandelstrategie en het bepalen van het behandelresultaat. In 2010 is de Indigo-cliëntenportal www.mijnindigo.nl door Indigo in gebruik genomen. Cliënten vullen via deze portal tot drie keer toe een vragenlijst in gedurende een behandeltraject. Onderstaande grafiek toont de gemiddelde afname van klachten, uitgesplitst naar ernst op de startmeting. De afname van klachten was in elke cliëntengroep statistisch significant. In 2011 zal in een wetenschappelijk artikel nader worden ingegaan op de achtergronden en analyses van deze resultaten. Nu de eerste positieve ervaringen met de cliëntenportal zijn opgedaan, is besloten de portal verder te ontwikkelen en ook te gaan inzetten voor preventie. 100
80
Totaalscore OQ_45.2
60
40
20 startmeting
eindmeting
0 Zeer hoge score [n=113] Hoge score [n=103] TOTAAL gemiddelde [n=418] Boven gemiddelde score (n=117) Normale score [n=85] Afkappunt < 55 normale score
Gemiddelde totaalscores OQ-45.2 Indigo 2010 naar ernst op de startmeting
Alle nieuwe Indigo-medewerkers hebben een uitgebreide basisopleiding bij Indigo gevolgd. Daarnaast hebben we nascholing georganiseerd voor medewerkers die al langer werkzaam zijn bij Indigo. Ook hebben wij in 2010 een opleidingsprogramma opgezet met als thema ‘ondernemerschap & relatiebeheer’. Met dit opleidingsaanbod investeren wij in de servicegerichtheid en het omgevingsbewustzijn van onze medewerkers. Het doel hiervan is dat onze mensen zich ontwikkelen tot goede sparringpartners voor de partijen waarmee zij te maken hebben.
INNOvATIEvE PROJECTEN In 2010 is een aantal innovatieve projecten gestart, zoals: > ontwikkeling van en onderzoek naar de effectiviteit van het stappenplan voor cliënten met lichamelijk onverklaarde klachten; > ontwikkeling van en onderzoek naar de effectiviteit van het stappenplan voor Kinderen en Jeugd; > ontwikkeling en realisatie van de online cursus Angst; > voorbereiding van de online behandelmodule voor Kinderen & Jeugd.
het getraPte zOrgmOdel Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie heeft acht procent van de bevolking psychische klachten die niet vanzelf overgaan. Voor Nederland geldt dat angststoornissen op nummer 2 staan in de top 10 van ziektelasten. Affectieve stoornissen (depressie) staan op nummer vier (bron: WHO/ Trimbos). Deze klachten leiden tot problemen in relaties, op het werk, op school en bij de opvoeding. Veel mensen die hulp vragen, raken verzeild in lange hulpverleningstrajecten. Vaak demotiveren deze trajecten omdat ze te omvangrijk zijn voor hun probleem. Het aanbod van Indigo is opgebouwd als een getrapt zorgmodel. Dit wil zeggen dat altijd wordt gestart met de minst ingrijpende interventie met de beste kans op succes. Hierin staat het verhogen van de zelfredzaamheid van cliënten centraal.
De methodiek van Indigo is gebaseerd op de KOPmethode (Klacht = Omgeving x Persoonlijke stijl) van Paul Rijnders en anderen. Dankzij kortdurende psychologische interventies en preventieve trainingen in de eerste lijn doorgronden cliënten sneller hun klachten en leren ze hun gedrag en gewoonten aan te passen. Een cliënt doorloopt in maximaal acht gesprekken drie fasen: gezamenlijke probleemdefinitie, gedragsverandering en terugvalpreventie. Gemiddeld neemt een traject vijf gesprekken in beslag. Om het resultaat zichtbaar te maken, vullen cliënten voor, tijdens en erna een vragenlijst in op basis van de Outcome Questionnaire (OQ-45)1. In 2010 is de Indigo-methodiek in boekvorm uitgekomen: ‘Kortdurende psychologische interventies voor de eerste lijn’, geschreven door Paul Rijnders en Els Heene.
1) De OQ-45 is een korte vragenlijst voor het meten van psychische klachten, het interpersoonlijk functioneren en het functioneren in de maatschappelijke rol. Het instrument is bedoeld om bij individuele cliënten het verloop van de klachten over de tijd in kaart te brengen.
zOrgaanbOd Indigo biedt generalistische zorg, bestaande uit het GGZ-spreekuur, preventie en kortdurende behandeling. Het aanbod is opgebouwd volgens het getrapte zorgmodel, dat wil zeggen dat altijd wordt gestart met de minst ingrijpende interventie met de beste kans op succes. Preventie en behandeling combineren we waar mogelijk. De hulp van Indigo is altijd gericht op het benutten van de kracht van mensen en hun omgeving (community care), zodat zij zo snel mogelijk weer beter kunnen functioneren. Door beschikbaarheid van tweedelijns expertise worden complexe problemen herkend en verwijzen de Indigo-professionals waar nodig door naar andere zorgaanbieders in de eerste en/of de tweede lijn. Met haar generalistische werkwijze streeft Indigo ernaar onnodige behandeling en stagnatie in de tweede lijn te voorkomen. Terugval preventie
Preventie Spreekuur Probleemverheldering Triage, doorverwijzing Watchfull waiting Psycho educatie Begeleiding Consultatie
Kortdurende behandeling
• Tweede lijns gespecialiseerde zorg • Maatschappelijk werk • Vrijgevestigde therapeuten
Geen onderdeel van Indigo-aanbod
Indigo generalistisch zorgaanbod
VOOruItblIk In 2011 wil Indigo zich verder professionaliseren door partnerships aan te gaan met huisartsen, universiteiten en andere GGZ-instellingen. Ook onderzoeken wij hoe wij onze ambities op het gebied van e-health kunnen waarmaken. Op deze manieren zetten wij ons, ook in 2011, in voor innovatie van ons productaanbod en onze opleidingen voor medewerkers van Indigo. Uitbreiding van ons netwerk realiseren naar andere delen van Nederland, is eveneens een doel voor 2011. Zo kunnen de voordelen van het Indigo zorg- en bedrijfsmodel ook elders benut worden. Tot slot streven we ernaar een aantal wetenschappelijke publicaties uit te brengen, waarmee we de resultaten van Indigo verder zullen onderbouwen. Kortom: wij blijven ons sterk maken om hulp te bieden conform de kernwaarden: > DIRECT EN DICHTBIJ > SNEL EN DOELMATIG > EIGENTIJDS EN BETROUWBAAR
OP de hOOgte blIjVen? Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de Indigo Service Organisatie: Indigo Service Organisatie Nicolaaskerkhof 12, 3512 XC Utrecht Telefoon: 030 230 85 51 E-mail:
[email protected] www.indigo.nl
MENTALE ONDERSTEUNING | DIRECT EN DICHTBIJ
Indigo geeft 2 à 3 maal per jaar een digitale nieuwsbrief uit. Wilt u deze ontvangen? Meld u dan aan door een mail te sturen aan
[email protected].
