Aanpak
Projecten en initiatieven van de Advies- en Initiatiefraad Nadere invulling van het uitvoeringsprogramma
Nationaal Landschap IJsseldelta Advies en Initiatiefraad Datum: 23 05 2013 Samenstelling namens AIR: Vincent Klijnsma & Machiel Huizenga Versie: 3 Projectnummer: 2013-02
Opbouw 1.
VAN PUBLIEK-PRIVAAT NAAR PRIVAAT-PUBLIEKE SAMENWERKING .......................................................................................................................... 1 1.1 1.2 1.3
2.
WORKSHOP 22 MAART 2013 .................................................................................................................................................................................................. 2 2.1 2.2
3.
INITIATIEF- EN VERANTWOORDELIJKHEID IN HET GEBIED ........................................................................................................................................................... 1 OEFENEN OM DE KAR TE TREKKEN .......................................................................................................................................................................................... 1 CONCRETISERING IN DE PROJECTEN....................................................................................................................................................................................... 1
AMBITIE 2015: STEVIGE BASIS VOOR VOORTZETTING ............................................................................................................................................................... 2 TOP 5 VAN INITIATIEVEN: INVESTEREN IN DE BASIS VOOR VOORTZETTING .................................................................................................................................. 2
UITWERKING IN PROGRAMMA .............................................................................................................................................................................................. 4 3.1 3.2
GLOBALE UITWERKING ........................................................................................................................................................................................................... 4 INDICATIE VAN FINANCIËLE MIDDELEN ..................................................................................................................................................................................... 4
COLOFON ......................................................................................................................................................................................................................................... 5
1.
Van publiek-privaat naar privaatpublieke samenwerking
1.1
Initiatief- en verantwoordelijkheid in het gebied
Geld beschikbaar voor uitvoeringsprogramma 2012 - 2015 Provinciale Staten van Overijssel stelde op 19 september 2012 het uitvoeringsprogramma Nationaal Landschap Ijsseldelta 2012 – 2015 vast. Daarmee is € 6 mln aan provinciale middelen beschikbaar gekomen voor investeringen in het Nationaal Landschap IJsseldelta. De gemeente Zwolle, Kampen en Zwartewaterland en het waterschap Groot Salland hebben de intentie om zorg te dragen voor minimaal 25% cofinanciering. Anticiperen op veranderende rollen Vanaf 2010 is er meer verantwoordelijkheid en initiatief neergelegd bij de partijen uit de Advies- en Initiatiefraad. De dorpsverenigingen kregen eigen budget en verantwoordelijkheid voor uitvoering van dorpsontwikkelingsplannen. Daarnaast is een coalitie van de Adviesen Initiatiefraad aan de slag gegaan met een programma voor verbetering van de weidevogelstand. En tenslotte zijn verschillende leden van de Advies en Initiatiefraad nauw betrokken bij verschillende projecten in de IJsseldelta zoals het IJsselVechtdeltaprogramma, de ontwikkeling van stadsrandvisies, agrarische en natuurontwikkelingsprojecten. Leden van de raad spelen dus een belangrijke rol als initiatiefnemer-, uitvoerder en klankbord van projecten in de IJsseldelta. In het uitvoeringsprogramma 2012 – 2015 willen wij hierop voortborduren. Wij anticiperen daarmee op een toenemende verantwoordelijkheid en betrokkenheid van partijen uit het gebied en op overheidspartijen die mee medespeler dan spelbepaler worden.
Overheden geven na 10 jaar het stokje over Tot en met 2015 is er ongeveer nog € 6 mln aan middelen beschikbaar. Het ziet er naar uit dat na 2015 de overheden niet meer een zo bepalende financieel en organisatorisch rol willen en kunnen spelen binnen Nationaal Landschap IJsseldelta. Na 2015 zullen gebiedspartijen uit de IJsseldelta, zoals onder andere vertegenwoordigd in de Advies- en Initiatiefraad de kar moeten trekken. Overheden zullen helpen en faciliteren waar dat moet en mogelijk is.
1.2
Oefenen om de kar te trekken
Binnen het uitvoeringsprogramma 2012 – 2015 is er een aantal budgetten opgenomen die nog niet concreet zijn ingevuld met projecten. Daarvoor is bewust gekozen. Deze budgetten geven de mogelijkheid voor initiatief vanuit (de leden van) de Advies en Initiatiefraad. Daarmee kunnen wij kennis- en ervaring opdoen in het (samen) initiatief en verantwoordelijkheid nemen door partijen of coalities van partijen uit de Advies- en Initiatiefraad. Op die manier bereiden wij ons voor op veranderende rollen binnen het Nationaal Landschap IJsseldelta. Grofweg is de volgende financiele ruimte die kan worden ingevuld met initiatieven en projecten vanuit de Advies- en Initiatiefraad: Ruimte voor bottom up initiatieven: ca € 1.00 mln Natuur- en wateropgaven: ca € 0.30 mln 1 Stads- en dorpsranden (visie + uitvoering) ca € 0.75 mln
1.3
Concretisering in de projecten
De vraag is nu welke concrete invulling de Advies- en Initiatiefraad kiest voor de genoemde programma-onderdelen. Welke projecten definiteert zij om verdere kennis- en ervaring op te doen met het nemen van initiatief en verantwoordelijkheid voor (uitvoering van) projecten?
1
Alle bedragen zijn inclusief cofinanciering
1
2.
Workshop 22 maart 2013
Op 22 maart 2013 vond een extra bijeenkomst van de Advies- en Initiatiefraad plaats. In deze bijeenkomst werd nagedacht over: Een passende organisatie- en financieringsvorm voor het Nationaal Landschap IJsseldelta; De nadere invulling van het uitvoeringsprogramma 2012 – 2015. In deze notitie gaan wij in op de nadere invulling van het uitvoeringsprogramma. De Advies- en Initiatiefraad heeft zich in subgroepen gebogen over de volgende vragen: 1. 2. 3. 4.
2.1
Wat willen wij in 2015 voor het Nationaal Landschap IJsseldelta bereikt hebben? Welke top 5 van projecten/initiatieven moeten wij daarvoor absoluut oppakken? Welke coalitie uit de Advies- en Initiatiefraad kan dit oppakken? Wat zijn de eerste acties om het initiatief/project vlot te trekken?
Ambitie 2015: stevige basis voor voortzetting
De primaire ambitie is om in 2015 een organisatorische en financiële basis te hebben voor voortzetting van het Nationaal Landschap IJsseldelta. Daarmee doet de Advies- en Initiatiefraad feitelijk twee belangrijke uitspraken: 1. Men wil dat het Nationaal Landschap na 2015 door gaat; 2. Men wil dat dit plaatsvindt in een gestructureerd en georganiseerd verband. Dat is niet vrijblijvend. De Advies- en Initiatiefraad zegt daarmee dat een lange termijn commitment van partijen de basis is voor de verdergaande en georganiseerde samenwerking. De basis om door te kunnen gaan met het Nationaal Landschap IJsseldelta wordt gezocht in het versterken en “laden” van het label “Nationaal Landschap Ijsseldelta”. Dat doen wij door het Nationaal Landschap te verankeren in de netwerken van burgers, bedrijven, overheden en instituties in de IJsseldelta.
Het Nationaal Landschap IJsseldelta moet een “label” worden voor een aantrekkelijke regio waar het goed wonen, werken, ondernemen en recreëren is. Het label zou de relatie moeten leggen met de cultuurhistorie van het gebied waarin het water als “vriend en vijand” een belangrijke rol speelt. Het label moet ook staan voor de kwaliteit van de producten uit de regio. En ondernemers die hiervan gebruik maken zouden elkaar en de producten van elkaar moeten promoten zodat het verdienend vermogen toeneemt en eigen geldstromen kunnen worden aangeboord. Naast de ambitie om een stevige organisatorische en financiele basis voor voortzetting van het Nationaal Landschap te leggen zijn er ambities om projecten uit het uitvoeringsprogramma in 2015 echt te hebben afgerond. Zo moeten de dorpsplannen bijvoorbeeld zijn afgerond omdat er daarmee een robuuste basis in de lokale gemeenschappen is om op voort te bouwen.
2.2 Top 5 van initiatieven: investeren in de basis voor voortzetting De leden van de Advies- en Initiatiefraad willen investeren in de basis, die gelegd moet worden voor de succesvolle voortzetting van het Nationaal Landschap IJsseldelta. 1. Organisatie en financiering In de eerste plaats stelt de raad voor om te investeren in de ontwikkeling van een duurzame organisatie en financiering van het Nationaal Landschap IJsseldelta. Hierbij moeten meer (markt)partijen bij worden betrokken zoals de tapijtindustrie in Genemuiden, het bankwezen, partijen uit de bouw, partijen uit de maritieme sector, dienstverlening en investeerders. Daarom is al een pilot opgestart met het Servicenet Nationale Landschappen gericht op de ontwikkeling van een passende financiële en organisatorische basis.
2
2. Marketingstrategie Verder vindt de Advies- en Initiatiefraad dat een marketingstrategie moet worden ontwikkeld om de regio veel nadrukkelijker te positioneren als regio waar het goed wonen, werken, ondernemen en recreëren is. De kwaliteitsproducten uit de IJsseldelta: “melk, tapijten en tomaten” moeten hierbij als zodanig worden gepositioneerd. Onderdeel van deze strategie is het verbinden van ondernemers zodat zij stevige netwerken vormen voor uitwisseling van kennis, ontwikkeling van arrangementen van producten en diensten en eventueel gezamenlijke investeringsprogramma’s.
Het sluitend maken van het fietspaden netwerk door ontbrekende schakels op te lossen; Investeren in versterking van en beleving van natuur. Verbinding tussen stad en platteland versterken door onder andere braakliggende gronden te benutten voor vernieuwende agrarische doeleinden zoals: o Stadslandbouw; o Nieuwe teelten zoals olifantsgras, hennep; o Energie opwekking/biomassa
3. Professioneel ondersteunen lokale gemeenschappen In de derde plaats is er de behoefte om (lokale) gemeenschappen in de IJsseldelta professioneel te blijven ondersteunen. Deze gemeenschappen bezitten veel kracht. Dat hebben zij in diverse dorpsplannen al aangetoond. Die kracht kan goed worden benut, mits de gemeenschappen worden ondersteund door professioneel projectmanagement, partijen die de weg wijzen in de soms labyrintische overheid en verbinding kunnen leggen met andere initiatieven en investeringen. Dat laatste is nodig voor een goede sociale en maatschappelijke verankering van initiatieven. 4. Verhaal van de IJsseldelta blijven vertellen In de vierde plaats vindt de Advies- en Initiatiefraad dat het verhaal van de IJsseldelta verteld moet blijven worden. Daarbij gaat het om het verhaal van het landschap en de (daarbij behorende) cultuurhistorie. Gedacht wordt aan ontwikkeling van cultuurhistorische gidsen en opleiden van ambassadeurs van het Nationaal Landschap IJsseldelta. 5. Projecten om de basis verder te versterken In de vijfde plaats is er een aantal projecten die de Advies- en Initiatiefraad graag wil concretiseren om de basis voor voortzetting van het Nationaal Landschap te versterken:
3
3.
Uitwerking in programma
3.1
Globale uitwerking
In dit hoofdstuk presenteren wij de uitwerking van de resultaten van de workshop van de Advies- en Initiatiefraad. Dit is een uitwerking in programmatische zin, waarbij ook wordt ingehaakt op actuele initiatieven en projecten in het gebied zoals bijvoorbeeld het Zwarte Meerproject of de N760 . Deze zijn niet allemaal expliciet benoemd tijdens de workshop van de AIR maar wel relevant voor (groepen in) het gebied. Daarom is het verstandig hiermee rekening te houden in de programmering. Verder is het verstandig rekening te houden met projecten die nog in de initiatieffase zijn of die door gemeenten of het waterschap worden geprogrammeerd. Genoemde coalities zijn richtinggevende indicaties De coalities die in dit document zijn genoemd zijn indicatief opgenomen. Het is aan partijen zelf om te bepalen of zij samen een coalities willen vormen om samen zaken voor elkaar te krijgen. De coalities zoals ze hier zijn genoemd zijn mogelijke partijen die rondom een project kunnen samenwerken. De opsomming van partijen is niet limitatief maar slechts richtinggevend. De uitnodiging aan alle partijen in de Advies- en Initiatiefraad is om na te gaan aan welke projecten zij een actieve en vruchtbare bijdrage kunnen leveren en in welke samenwerking die bijdrage het beste tot stand kan komen.
3.2
Voor Natuur en Wateropgaven is in het uitvoeringsprogramma Nationaal Landschap IJsseldelta 2012 – 2015 € 300.000 (exclusief 25% cofinanciering) gereserveerd. Hiervan zijn nog geen bedragen toegekend aan individuele projecten. Binnen het programmaonderdeel stads- en dorpsranden is in het uitvoeringsprogramma € 112.500 beschikbaar voor planvorming en € 450.000 voor eerste uitvoering (exclusief 25% cofinanciering). Voor het oplossen van ontbrekende schakels in het fietspadennetwerk (9) is al budget geraamd in het uitvoeringsprogramma 2012 – 2015. Na subsidiëring van aanleg van fietspaden in 2012 en begin 2013 is hiervan nog € 210.000 over. Dit bedrag kan worden opgehoogd met het resultaat van aanbestedingsvoordelen die gerealiseerd zijn bij realisatie van de fietspaden in Mastenbroek. Dit bedrag is een bedrag van ongeveer € 560.000 Voor de gewenste professionele ondersteuning van dorpsverenigingen en andere vrijwilligersgroepen is in het programma 2012 – 2015 een bedrag gereserveerd van € 112.500. Inclusief cofinanciering van gemeenten en het waterschap is hiervoor € 150.000 beschikbaar.
Indicatie van financiële middelen
Voor het onderdeel “bottom up initiatieven” is in totaal ongeveer € 1mln beschikbaar. Voor de uitvoering van de pilot transitie is een kostenraming klaar. De kosten komen op € 95.000. Daarvan wordt 50% door het ministerie van Infrastructuur en Milieu gefinancierd. Voor de andere projecten is nog geen kostenindicatie te geven.
4
Programma onderdeel: Vrije ruimte voor bottom up initiatieven. Beschikbaar vanuit uitvoeringsprogramma 2012 – 2015 circa € 1mln Project Coalitie 1. Pilot transitie AIR, Servicenet Nationale Landschappen, programmabureau 2. Ontwikkelen marktstrategie voor Marketing Oost Nationaal Landschap IJsseldelta Servicenet Nationaal Landschappen? ANWB 3. Verhaal van de IJsseldelta incl Marketing Oost ambassadeurs Dorpsverenigingen Oversticht 4. Aanpak Kamperzeedijk/ N760 Dorspver. Kamperzeedijk Dorpsver. Grafhorst 5. Zwarte Meerproject incl. Natuurmonumenten cultuurhistorie Streekver. Kampereiland, pachtersbond, Stadserven
Programma onderdeel: Natuur en wateropgaven. Beschikbaar Beschikbaar vanuit uitvoeringsprogramma 2012 – 2015 circa € 300.000 Project Coalitie 6. Zwarte Meerproject (natuur deel)2 Natuurmonumenten Streekver. Kampereiland, pachtersbond, Stadserven 7. Voortzetting slotenproject ANV Camperland, NMO, LTO, SPLIJ 8. Verlenging en/of intensivering ANV Camperland, NMO, LTO, SPLIJ weidevogelproject NB: de projecten 7 en 8 in dit onderdeel zijn nu lopende projecten, waarvan voortzetting wellicht wenselijk is. Ze zijn hier als zodanig ter overweging opgenomen. De overweging is aan de Advies- en Initiatiefraad.
Programma onderdeel: Stads- en dorpsranden Beschikbaar vanuit uitvoeringsprogramma 2012 – 2015 circa € 325.000 Project Coalitie 9. (Tijdelijk) ontwikkelen van Gemeente braakliggende gronden voor LTO, NMO bijvoorbeeld: kennisinstituten Stadslandbouw Duurzame teelten Verbouw streekproducten
Programma onderdeel: Overige Project 10. Oplossen van ontbrekende schakels in het fietspaden netwerk 11. Professionele ondersteuning dorpsverenigingen en andere vrijwilligersorganisaties
Coalitie Gemeenten Dorpsverenigingen
Colofon Titel: Samenstelling: Versie: Datum: Project:
Projecten en initiatieven vanuit de Advies- en Initiatiefraad Vincent Klijnsma, Machiel Huizenga 3 23 mei 2013 2013-02
2
Anticiperend op de behoefte aan cofinanciering in verband met de Life Plus aanvraag is door het programmabureau voor het Zwarte Meerproject vanuit het UP voorlopig € 150.000 gereserveerd. Een en ander wordt voorgelegd aan GS en is bovendien afhankelijk van het al dan niet doorgaan van de Life Plus subsidie.
5
