Het Brein heeft een doel nodig!
Februari 2012 Workshop Eviont
Het Brein heeft een doel nodig!
Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE ...........................................................................................................................................2 LEESWIJZER......................................................................................................................................................3 INLEIDING .........................................................................................................................................................4 STAP 1: HET KADER.......................................................................................................................................5 STAP 2: ‘STATE’, GEDRAG EN EFFECT ......................................................................................................7 STAP 3: VORMVOORWAARDEN .................................................................................................................9 VORMVOORWAARDE 1: POSITIEF GEFORMULEERD .....................................................................................................9 VORMVOORWAARDE 2: BINNEN EIGEN CONTROLE ......................................................................................................9 VORMVOORWAARDE 3: CONTEXT DUIDELIJK ............................................................................................................. 10 VORMVOORWAARDE 4: TOETSBAAR............................................................................................................................ 11 VORMVOORWAARDE 5: ECOLOGISCH VERANTWOORD ............................................................................................. 11 MEER INFORMATIE ..................................................................................................................................... 13 LEESTIPS ............................................................................................................................................................................ 13 CONTACT ........................................................................................................................................................................... 13
© Eviont 2012
pagina 2
Het Brein heeft een doel nodig!
Leeswijzer
Deze informatie hoort bij de workshop ‘Het Brein heeft een doel nodig!’ Een belangrijk deel van de informatie uit de workshop staat hierin beschreven. Je kunt dit gebruiken als werkboek tijdens de workshop, en ook als naslagwerk voor de informatie die is behandeld. Deze workshop is gebaseerd op de uitgangspunten van het Neurolinguïstisch programmeren (NLP). Omwille van de leesbaarheid en het karakter van de workshop zal niet telkens uitgebreid verwezen worden naar de bron of de oorspronkelijke modellen.
© Eviont 2012
pagina 3
Het Brein heeft een doel nodig!
Inleiding
Ons brein werkt als een soort grote zoekmachine, een soort menselijk google, die telkens op zoek gaat naar informatie en betekenis wil geven. En wij mensen kunnen zelf bepalen met onze communicatie welke zoektermen er worden gebruikt, en dus ook met welke resultaten het brein zal komen. In deze workshop maken we kennis met dit principe en we leren een paar manieren van zoeken die leiden tot handige resultaten… Brein? In deze workshop zullen we het veel hebben over het brein, dus is het handig om eerst eens te definiëren wat we in dit kader verstaan onder het brein. Onder brein verstaan we het hele centrale zenuwstelsel. Daar behoren natuurlijk onze hersenen toe, maar ook bijvoorbeeld de wijze waarop onze zintuigen alle prikkels verwerken. Je kunt de werking van ons brein onderverdelen in een bewust en een onbewust deel. Het bewuste deel, de ratio, gebruiken we om te analyseren en belangrijke beslissingen te nemen. Het onbewuste deel reageert automatisch en intuïtief en werkt op basis van patronen. Uit onderzoek blijkt dat tussen de 90 en 95% van ons gedrag en ons handelen bepaald wordt op onbewust niveau. Als we ons in deze workshop bezig houden met het brein heeft dat dus voor het grootste deel betrekking op deze onbewuste processen. Toepassing in de praktijk Het doelgericht werken zoals behandeld in deze workshop kan altijd toegepast worden in situaties waarin je middels je communicatie een ander wil motiveren of bewegen om een bepaalde richting op te gaan. Dit geldt natuurlijk voor bijna alle situaties waarin je als mentor met een leerling aan de slag gaat. Maar dezelfde principes zijn ook toe te passen tijdens vergaderingen, in gesprekken met ouders of bij het bereiken van je eigen doelstellingen. Oefening: Schrijf hieronder een doel dat je persoonlijk wilt bereiken, maar nog niet bereikt hebt: _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ © Eviont 2012
pagina 4
Het Brein heeft een doel nodig!
Stap 1: Het kader
Doel stap 1: begrip relevantie van doelen Binnen NLP wordt gewerkt met een model dat gemaakt is om veranderingen te begeleiden, het NLP coachings-‐ of gespreksmodel geheten. Dit model is gebaseerd op de werking van het onbewuste en heeft als doel om veranderingen in begeleiding, coaching en therapie dusdanig uit te begeleiden dat de kans van slagen maximaal is. Voor deze workshop is een aantal elementen van dit model van belang:
BEGELEIDING Bij elke (begeleidings)situatie is er sprake van een huidige toestand (hoe is het nu?) en een doeltoestand (waar gaan we naartoe?). Tussen hoe het nu is, en waar we naartoe gaan is een hindernis te vinden. Een hindernis is datgene wat je tegenhoudt om je doel te bereiken. De inhoud en strategie van de uiteindelijke begeleiding hebben als doel om de hindernis weg te werken. In veel andere methoden en begeleidingstechnieken wordt een groot belang gehecht aan de Huidige Toestand. Veel onderzoeken, praten over hoe het nu gaat en soms het diagnosticeren met labels als ADHD of autisme. Binnen NLP is de Huidige Toestand het minst van belang. Verhoudingsgewijs zou je kunnen zeggen dat NLP 10% belang toekent aan de Huidige Toestand, 30% aan de doeltoestand, 30% aan het kennen van de hindernis en 30% aan de inhoud van de begeleiding. © Eviont 2012
pagina 5
Het Brein heeft een doel nodig!
Een ander voordeel van minder aandacht aan de huidge toestand geven en meer aan het doel is dat je je prettiger gaat voelen. Ga maar na, als je veel praat over een mislukking dan gaat je brein allemaal plaatjes, geluiden en gevoelens ophalen die daarmee samenhangen. En binnen de kortste keren krijg je tijdens het praten ook het gevoel van mislukking. En andersom: praat eens een half uur lang over wat je wilt bereiken, waar je wensen en ambities liggen. Je brein zal alle beelden, geluiden en gevoelens die daarbij horen tevoorschijn halen. En voor je het weet ervaar je de energie van je doel. En met welke van deze twee gemoedstoestanden maak je grotere kans om je verandering waar te maken? Het hebben van een ‘goed’ doel is dan ook essentieel voor een goede begeleiding. In deze workshop zoomen we daar verder op in.
© Eviont 2012
pagina 6
Het Brein heeft een doel nodig!
Stap 2: ‘State’, gedrag en effect
Doel stap 2: Doel binnen de eigen controle halen Soms hebben mensen de neiging om een doel zo te formuleren dat het wat verder van henzelf af ligt. Zo kan een leerling zeggen: “Mijn doel is dat is ik aan het einde van het jaar blij ben dat ik het heb gehaald”. Op zichzelf natuurlijk een mooi doel, maar het biedt nog weinig concrete aanknopingspunten voor de begeleiding. Voor de begeleiding zijn we op zoek naar zaken die daadwerkelijk te beïnvloeden zijn. Om die wel te krijgen kunnen we in 2 stappen het doel dichterbij halen: Stap 1: Om het concreter te maken, dienen we na te gaan welk gedrag nodig is om het effect te krijgen dat je het aan het einde van het jaar hebt gehaald. Het antwoord op de vraag welk gedrag er nodig is zou zoiets kunnen zijn als “dat ik gewoon elke week mijn huiswerk maak zonder me te laten afleiden” Stap 2: Om het doel nog dichterbij te halen, dienen we na te gaan in welke state je moet zijn om het gedrag te vertonen dat je elke week gewoon je huiswerk maakt zonder je te laten afleiden. Een ‘state’ is een manier van zijn, een combinatie van hoe je je voelt en wat je denkt en gelooft. Het antwoord op de vraag welke state er nodig is kan bijvoorbeeld zijn: “Ik wil me rustig voelen en geloven dat ik het kan” © Eviont 2012
pagina 7
Het Brein heeft een doel nodig!
Een goede doelomschrijving omvat in ieder geval de state en het gedrag. Een makkelijke manier om dat te checken is om gebruik te maken van de volgende voorbeeldzin: “Ik wil me <state> voelen, zodat ik
doe en <effect> bereik” Oefening: Kijk naar je eigen doelstelling die je op pagina 4 hebt ingevuld en herschrijf deze in de structuur van de voorbeeldzin: _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________
© Eviont 2012
pagina 8
Het Brein heeft een doel nodig!
Stap 3: vormvoorwaarden
Doel stap 3: Doel afstemmen op werking onderbewuste Als laatste stap naar een goed doel dienen we te controleren of het aan de 5 vormvoorwaarden voldoet. Een vormvoorwaarde stelt eisen aan de vorm, aan de formulering van het doel en dus niet aan de inhoud. De 5 vormvoorwaarden voor doelen zijn afgeleid van de werking van het onderbewuste en doelen die hieraan voldoen hebben in de praktijk een veel grotere slagingskans dan doelen die hier niet aan voldoen.
Vormvoorwaarde 1: Positief geformuleerd Deze voorwaarde schrijft voor dat het doel taalkundig positief is geformuleerd. Anders gezegd, het geeft antwoord op de vraag: wat wil je wél? Voorbeeld: ‘Ik wil mijn buurvrouw het leven zuur maken’ voldoet aan deze voorwaarde. ‘Ik wil me niet meer agressief gedragen’ voldoet niet. Oefening: Kijk naar je eigen doelstelling die je op pagina 8 hebt ingevuld en pas deze indien nodig aan op basis van deze vormvoorwaarde: _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________
Vormvoorwaarde 2: binnen eigen controle
Deze voorwaarde schrijft voor dat het doel binnen de eigen controle ligt van je gesprekspartner. Het gaat er hierbij om dat je gesprekspartner zelf gelooft dat het binnen zijn of haar controle ligt. Voorbeeld: -‐ “Ik wil dit jaar echt een voldoende halen voor Nederlands” -‐“En geloof je dat dit binnen je eigen controle ligt?” -‐“Ja, als die lerares tenminste begint met normaal les te geven”. © Eviont 2012
pagina 9
Het Brein heeft een doel nodig!
In dit voorbeeld voldoet het doel nog niet, want je kunt alleen een voldoende halen als de lerares iets verandert. Een mooie uitdaging zou bijvoorbeeld zijn: -‐“En stel nou dat die lerares door blijft gaan met les te geven op een manier die minder aansluit bij wat jij zou willen, wat zou je dan toch zelf kunnen doen om een voldoende te halen?” Oefening: Kijk naar je eigen doelstelling en pas deze indien nodig aan op basis van deze vormvoorwaarde: _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________
Vormvoorwaarde 3: context duidelijk Deze voorwaarde schrijft voor dat je gesprekspartner duidelijk weet in welke contexten hij of zij het doel wil bereiken. Voorbeeld: -‐ “Mijn doel is om echt veel assertiever te worden” -‐ “In welke contexten wil je dit doel bereiken?” -‐ “Nou, gewoon…overal” -‐ “Dus als ik het goed begrijp wil jij je als je ’s avonds lekker op de bank voor de tv zit erg assertief gaan voelen?” -‐ “Nee, dat bedoelde ik nu ook weer niet. Het gaat eigenlijk om alle situaties waar dingen gebeuren die ik niet wil” Oefening: Kijk naar je eigen doelstelling en pas deze indien nodig aan op basis van deze vormvoorwaarde: _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________
© Eviont 2012
pagina 10
Het Brein heeft een doel nodig!
Vormvoorwaarde 4: Toetsbaar Deze voorwaarde schrijft voor dat je gesprekspartner zou weten hoe het is, hoe het voelt om dit doel te bereiken. Het gaat hierbij niet om externe toetsbaarheid, maar om een toetsing aan de eigen, interne ervaring. Voorbeeld: -‐“Ik wil me zelfverzekerd voelen als ik straks die presentatie moet gaan houden” -‐“Als je dat doel nu aan het bereiken bent, hoe zou je dan weten dat je zelfverzekerd bent?” -‐“O, dat voel ik echt wel. Voor mij is dat hetzelfde gevoel als wanneer ik op mijn paard rijd: ik voel me stevig en ontspannen tegelijk en mijn hoofd voelt leeg” Oefening: Kijk naar je eigen doelstelling en pas deze indien nodig aan op basis van deze vormvoorwaarde: _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________
Vormvoorwaarde 5: Ecologisch verantwoord Deze voorwaarde schrijft voor dat het doel ecologisch verantwoord is. Iedereen maakt deel uit van systemen zoals de klas, het gezin, een vriendenclub, etc. Bij deze laatste vormvoorwaarde controleren we of er nadelen aan het doel kunnen zijn binnen de systemen, nu en in de toekomst. Voorbeeld: -‐ “Ik wil meer voor mezelf opkomen in lastige situaties” -‐ “Ok, dat is een mooi doel. Zou er ook nog wat op tegen zijn om dat te bereiken?” -‐ “Nee hoor, ik denk het niet” -‐ “Is er echt geen voordeel van de huidige situatie dat je dan kwijt kunt raken?” -‐ “Nou, het kan natuurlijk wel dat ze me dan niet meer aardig vinden. En dat ik dan niet meer mee mag doen met de leuke dingen…” -‐ “Mmmm, dat lijkt me ook niet de bedoeling. Kunnen we het doel nog wat aanpassen zodat dit nadeel er niet meer is?” Oefening: Kijk naar je eigen doelstelling en pas deze indien nodig aan op basis van deze vormvoorwaarde: _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ © Eviont 2012 pagina 11
Het Brein heeft een doel nodig!
_____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________
© Eviont 2012
pagina 12
Het Brein heeft een doel nodig!
Meer informatie
De informatie uit deze workshop is gebaseerd op het Neurolinguïstsich programmeren (NLP). NLP is een model voor communicatie en praktische psychologie dat sinds begin jaren ’70 door vele professionals wordt gebruikt. NLP biedt een mix van een theoretisch kader, vaardigheden en technieken die in de loop van de afgelopen ruim 40 jaar zijn ontwikkeld en toegepast. Wereldwijd worden ieder jaar tienduizenden mensen opgeleid tot NLP-‐practitioner. Eviont geeft als NLP opleidingsinstituut meerdere keren per jaar NLP (master)practitionersopleidingen aan professionals die werken met doelgerichte communicatie. In de training staat de werking van het onbewuste centraal en hoe je daar als professional gebruik van kunt maken bij het behalen van je doelen en het begeleiden van anderen.
Leestips
Wil je na deze workshop nog meer weten over communicatie en NLP? Dan volgen hier een paar leestips: Essenties van NLP van Jaap Hollander en Lucas Derks. ISBN 9021598213 NLP Gids voor Optimaal Functioneren van Joseph O’Connor en John Seymour ISBN 9060206835 Gevangen in de taal van Paul Liekens ISBN 9020201840
Contact Als je meer informatie wilt over NLP, Eviont of een NLP opleiding of workshop kun je altijd contact met ons opnemen. Contact gaat het beste via [email protected] of (06)49686290. Meer informatie vind je ook op www.eviont.nl .
© Eviont 2012
pagina 13
