FEATURE: SCANDINAVIË IN AMSTERDAM
| Pagina 2 van 6
PRESS FEATURE
Scandinavië in Amsterdam Tussen Scandinavië en de Nederlandse hoofdstad bestaan eeuwenoude banden. Vanaf het eind van de middeleeuwen groeide een levendige handel tussen het Oostzeegebied en Amsterdam. Daarvan getuigt onder andere de Sint Olofskapel. Vooral in de 17de eeuw werd de relatie tussen Zweden, Denemarken en Noorwegen en Amsterdam belangrijk. Amsterdamse schepen haalden een groot deel van het graan uit de Oostzeelanden, waardoor Amsterdam de graanschuur werd voor Europa. Vooraanstaande kooplieden hadden belangen in Zweden. Bezienswaardige gebouwen die hieraan herinneren zijn bijvoorbeeld het Huis met de Hoofden en het Trippenhuis. Ook tegenwoordig is Amsterdam een geliefd reisdoel voor bezoekers uit Scandinavië. Zweden in Amsterdam Zweeds koper op Ronde Lutherse Kerk Het begin van het Singel wordt gedomineerd door de koperen koepel van de Ronde Lutherse Kerk uit 1668, op Singel 11. De lutherse gemeente maakte in de zeventiende eeuw een enorme groei door dankzij de komst van immigranten uit het Oostzeegebied. De Zweedse koning verleende tolvrijheid voor de export van de koperen dakplaten. De bouwkosten van de kerk werden deels opgebracht door lutheranen in het buitenland. De totale bouwkosten bedroegen het voor die tijd enorme bedrag van ruim 320.000 gulden. Sinds 1975 is de kerk in gebruik als congrescentrum bij het Renaissance Hotel. Huis met de Hoofden van wapenhandelaar Louis de Geer Aan de Keizersgracht 123 staat een prachtig dubbelhuis uit 1622 in Hollandse renaissancestijl. In 1634 verkocht de koopman Nicolaas Sohier het kapitale pand aan de bankier, wapenhandelaar en ijzerkoning Louis de Geer. Deze had in Zweden een waar handelsimperium opgebouwd. Hij was in 1629 naar Zweden geëmigreerd, vooral om de lasten van de tol in de Sont te omzeilen. De Geer kreeg van de Zweedse koning het monopolie op de koper- en ijzerhandel. Hij introduceerde de Waalse hoogoven in Zweden en bouwde er het eerste grootschalige bedrijvencomplex op.
| Pagina 3 van 6
Toen De Geer in 1634 in het Huis met de Hoofden ging wonen, werd dit huis een gastvrij ontmoetingspunt van vrijdenkers die in het tolerante Amsterdam een veilige haven vonden. De Geer werd in 1641 door de Zweedse koning in de adelstand verheven. De titel stelde hem in staat driekwart van zijn gepachte landerijen te kopen. Zijn huis in Stockholm is tegenwoordig de Nederlandse ambassade. Het Huis met de Hoofden in Amsterdam werd gebouwd naar ontwerp van architect Hendrick de Keyser. De zes hoofden stellen klassieke goden voor, van links naar rechts: Apollo, Ceres, Mars, Minerva, Bacchus en Diana. De Koning van Zweden Op de Keizersgracht 149 staat het huis D’Koning van Zweden. De 18deeeuwse lijstgevel is vier ramen breed. In de gevel stond een beeldje van een koning, vermoedelijk Gustaaf Adolf, maar dat is verdwenen. Hier was het oudste postorderbedrijf ter wereld gevestigd (sinds 1857), ‘De Koning van Zweden’ genaamd. In 1982 werd het bedrijf opgeheven. Trippenhuis Aan de Kloveniersburgwal 29 staat een stadspaleis met de breedste gevel van alle grachtenhuizen. Het verrees in 1660-1662 als woonhuis voor de ijzer- en wapenhandelaren Louis en Hendrick Trip. Zij hadden tijdens hun jeugd een aantal jaren in Zweden doorgebracht waar hun oom Louis de Geer (1587-1652) een sterke positie had verworven in de wapenhandel en -industrie. Na de overname van een grote ijzergieterij in het Zweedse Julethabruk verliep de handel voor de broers zo goed, dat zij aan de Kloveniersburgwal een eigen huis konden laten bouwen. Het werd ontworpen door Justus Vingboons in Hollands-classicistisch stijl. Het voor Amsterdamse woonhuizen ongekend rijke beeldhouwwerk aan de gevel illustreert het belang van de (wapen)handel voor vrede en welvaart: kanonnen en kanonskogels, schoorstenen als mortier, olijf- en palmtakken onder een venster. Hun boodschap: ‘Oorlogstuig is het beste middel om de vrede te bewaren’. Tegenwoordig is het de zetel van de Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen. Gevelsteen Sweeden Pas in het begin van de 18de eeuw kregen de huizen in Amsterdam nummers. Voor die tijd werden de adressen van de huizen aangeduid met hun namen, die stonden afgebeeld op de gevelstenen. Van de
| Pagina 4 van 6
duizenden gevelstenen uit de 17de en 18de eeuw zijn er nog ruim achthonderd bewaard gebleven. Bewoners kozen vaak voor een naam die hun beroep aangaf, of de stad of land waar ze vandaan kwamen of handel mee dreven. Aan de Nieuwe Uilenburgerstraat 1 staat het pakhuis Sweeden met een gevelsteen uit 1716. Hiernaast woonden in de 18de eeuw de broers Jan en Jacob Bolten, die handelden in Zweeds staafijzer en koper. Hun pakhuis D’Witte Leeuw op nummer 3 brandde in 1929 af, maar werd daarna herbouwd. Noorwegen in Amsterdam Sint Olofskapel De middeleeuwse Sint Olofskapel is de op een na oudste kerk van Amsterdam. De kapel is in 1450 gebouwd als schipperskerkje voor Noorse zeelieden. De naam dankt de kapel aan de Noorse koning Olof, die na zijn dood heilig werd verklaard en de schutspatroon van zeelieden is. Sinds 1992 is de kapel in gebruik als congrescentrum. Van het oorspronkelijke meubilair is de herenbank bewaard gebleven waarin admiraal De Ruyter zijn vaste plaats had als hij in Amsterdam was. Toegang via NH Barbizon Palace, Prins Hendrikkade 59-72; de kapel is via een ondergrondse gang met het hotel verbonden. Beeldje van Sint Olof Toen de Noorse koning Haakon VII in 1954 een bezoek bracht aan Amsterdam, werd in de zijgevel van het huis Zeedijk 16 een houten beeldje onthuld ter ere van Sint Olof. De onthulling vond plaats toen de koning per rondvaartboot de Oudezijdskolk passeerde. Het grappige beeld – dat eruitziet of het hier al eeuwen staat – werd gemaakt door Anton Witzel. Anslo’s Hofje, gesticht door Claes Claeszoon uit Oslo Een van de mooiste hofjes van Amsterdam is het Claes Claeszhofje, ook wel het Anslo’s Hofje, aan de Eerste Egelantiersdwarsstraat 1-5. Dit werd in 1626 gesticht door Claes Claeszoon Anslo (1555-1632), wiens wieg stond in Anslo, beter bekend als Oslo. Hij emigreerde omstreeks 1580 vanuit Noorwegen en vestigde zich in Amsterdam, waar hij een vermogende lakenhandelaar werd. Het hofje was bestemd voor bejaarde doopsgezinde vrouwen. Tegenwoordig wonen er muziekstudenten van het Amsterdamse conservatorium.
| Pagina 5 van 6
Denemarken in Amsterdam Walvisvaarders van de Noordse Compagnie In 1614 richtten kooplieden uit Amsterdam en Hoorn de Noordse- of Groenlandse Walvisch Compagnie op. Vanaf dat jaar werd de walvisvangst vrijwel geheel beheerst door Hollandse walvisvaarders. Op Keizersgracht 40-44 staan nog drie identieke pakhuizen met trapgevels uit 1621 met het opschrift ‘Groenland’. Deze pakhuizen werden gebouwd voor de Groenlandse Walvisch Compagnie. Gemetselde putten deden dienst als opslag van walvistraan. Graanpakhuizen uit 17de eeuw Amsterdamse schepen haalden in de 17de eeuw een groot deel van het graan uit de Oostzeelanden, waardoor Amsterdam de graanschuur werd voor Europa. Dit graan werd opgeslagen in pakhuizen. Omdat de bestaande stad niet voldoende ruimte bood, werden ten noordwesten van de haven drie eilanden aangelegd waar nog steeds diverse pakhuizen te vinden zijn, met name op het Prinseneiland. De Amsterdamse handelaren namen op hun zeereizen naar Denemarken, Zweden en Noorwegen producten mee zoals laken, zout en wijn, die zij hier verkochten. Deze producten haalden zij uit Zuid-Europa. Zo waren de ruimen van de schepen tijdens de reis altijd gevuld.
Amsterdam, januari 2015
| Pagina 6 van 6
Noot voor de redactie: De informatie is vrij beschikbaar voor gebruik en referentie met bronvermelding: www.iamsterdam.com. Bovenstaande informatie is onder voorbehoud en Amsterdam Marketing accepteert geen verantwoordelijkheid voor onjuistheden in de gepubliceerde informatie. Publieksinformatie: www.iamsterdam.com T. +31 (0)20 – 702 60 00 Amsterdam Marketing Press Office E-mail:
[email protected] Foto’s en teksten: http://mediabank.iamsterdam.com/ Telefoon: +31(0)20 702 6260
Over Amsterdam Marketing Amsterdam Marketing is de citymarketingorganisatie van Metropool Amsterdam, actief op het gebied van promotie, informatie, onderzoek en dienstverlening. De ambitie is om deze regio op de kaart te zetten als één van de vijf meest aantrekkelijke metropolen van Europa voor bewoners, bezoekers en bedrijven. Onder het motto ‘I amsterdam’ profileert Amsterdam Marketing de Metropool Amsterdam als internationale woon- en werkmetropool, aantrekkelijke reisbestemming en proeftuin voor innovaties.
